Professional Documents
Culture Documents
Chien Luoc Rau Qua - VN
Chien Luoc Rau Qua - VN
BO CO
Ngnh rau qu
28-12-2006
NI DUNG
1. GII THIU.....................................................................................................................3
1.1. C s...............................................................................................................................3
1.2. Tip cn...........................................................................................................................3
2. TM NHN V CHUI GI TR TNG LAI CA NGNH..............................3
2.1. Tm nhn.........................................................................................................................3
2.2. Chui gi tr tng lai ca ngnh....................................................................................3
3. NH GI THC TRNG NGNH...........................................................................3
3.1. Hot ng xut khu v nng lc canh tranh..................................................................3
3.2. Chui gi tr hin ti ca ngnh......................................................................................3
3.3. Hot ng ca ngnh da vo nhng nhn t quyt nh thnh cng............................3
3.4. Chnh sch ca nh nc v chin lc h tr ngnh.....................................................3
3.5. Mng li h tr ca ngnh............................................................................................3
4. PHN TCH SWOT (IM MNH, YU, C HI, THCH THC)....................3
5. PHNG HNG..........................................................................................................3
6. NH GI TRIN VNG.............................................................................................3
7. HUY NG NGUN LC............................................................................................3
PH LC..............................................................................................................................3
TI LIU THAM KHO...................................................................................................3
D n H tr Xc tin Thng mi v Pht trin xut khu do ITC v Vietrade ng thc hin theo phng thc quc t
iu hnh trong giai on u v c chuyn giao sang phng thc quc gia iu hnh (Vietrade thc hin) vo cui
thng 9/2006. ITC vn gi vai tr l i tc k thut ca d n
khu gm 13 bc2. Cc bc ny c p dng trong qu trnh vit Chin lc xut khu cho
ngnh Rau qu3.
Khun kh phn tch
Quy trnh c bn chnh l m bo vai tr dn dt ca ca khu vc t nhn v s h tr t khu vc
nh nc theo nhng hnh thc sau:
Xem v Xy dng Chin lc xut khu, Chin lc cp ngnh: Hng dn cc nh xy dng chin lc.
C mt hot ng tng t do Th trng Thng mi ng u ang c trin khai thc hin. Vo cng thi im
ny, B NN & PTNT ang xy dng Chin lc xut khu cho mt hng Tri cy v Hoa ct cung. Nhm xy dng chin
lc xut nn cng hp tc vi hai nhm ny. Vic phi hp hot ng cn c thc hin mt cch nghim tc
trong qu trnh thc hin chin lc ny v/hoc vi cc chin lc xut khu cp ngnh khc
4
Ngnh rau qu ti v rau qu ch bin c mt s nn tng v sn xut tng ng nhng v c bn vn l khc bit
v lnh vc ch bin cn phi c t v tr l mt ngnh nng nghip ch bin ring bit. Mt iu th v l chnh
ph Vit Nam khi xng mt s chng trnh (do BThng mi v B NN & PTNT thc hin) nhm y mnh
hot ng xut khu sn phm rau qu ti. Nhng chng trnh ny c nhng chuyn gia xy dng chin lc
xem xt kh k lng nhm khai thc c ti u cc kt qu nghin cu ca chin lc.
3
Chui gi tr tng lai ca ngnh rau qu ch bin v rau qu ti c th hin trong hnh minh
ho 2.1.
Hnh 2.1. c im chnh ca Chui gi tr tng lai ca ngnh c t chc nh sau:
Ngi trng rau qu c t chc cht ch hn: Ngi nng dn c khuyn khch
thnh lp cc hp tc x hoc thnh lp cc nhm, v hnh thnh vng nguyn liu.
Lin kt cht ch gia cc nh xut khu/ch bin, ngi trng rau qu v cc t chc h
tr thng mi t khu sn xut n tip th sn phm.
M rng th trng cho sn phm rau qu ti sang EU, Hoa K, Nht Bn trong th
trng H Lan v Tiu vng quc rp thng nht s l trm trung chuyn sang cc
ncTrung ng v EU.
i l
phn
phi
Cung cp ng.liu
ng gi
ng li
hng
Cung cp in,
nc
Hng
vn
ti
quc
t
Ngi
trng
Nh xut
khu/ch bin
Cung cp my mc
Cc nh
nhp
khu/bn
bun
UAE
Cc nh bn l nh
Ca hng ln v
siu th
i l phn
phi
Eu v cc nc
khc
Ngi
trng
Hp tc x ca
ngi trng
i l phn
phi
Nh xut khu/ch
bin
Khch sn v
ni cung cp
thc phm
ng
gi
trc
H Lan
Hng
vn
ti
quc
t
Th trng bn
bun trung tm
Cc nh nhp
Cc t
chc
Bn l/siu
th
u
gi
Cc nh nhp
khu
Cc nh
phn phi
Nh
XK/phn
phi
Bn l/siu
th
Hng
vn
ti
quc
t
i l
phn
phi
Cc nh nhp khu
Bn bun
Bn l
Cc nh nhp
khu
Ngi bn
bun/phn
phi
Bn l/siu th
Lu : Cc mu trng l nhng yu t hin c trong chui gi tr hin ti. Cn m l nhng yu t xut nn c trong chui gi tr tng lai
n v: triu USD
Cc chuyn gia cho rng s liu ca nm 2001 cn phi xem xt thn trng do cc s liu thng k khng phn
nh y tnh hnh xut khu trn thc t. Cn a VAT vo gii thch r rng hn.
Ngun: Tnh ton ca Nhm chuyn gia da trn d liu t Tng cc Thng k (2006)
Sn phm tri cy ti: Thanh long, da hu, vi, nhn, xoi, mng ct, chm chm v chui.
Sy kh: da, nm, mng tre, vi, nhn, mt, chui, khoai s
10
Ngun:
Tnh ton ca nhm t vn theo d liu t Tng cc Thng k (2006)
Xut khu rau qu sang cc nc Nht Bn, Hoa K v EU ang ra tng hng nm (Xem Hnh 3.4)
Cc cng ty ch cht
Cc cng ty xut khu sn phm ch bin.
Cc cng ty chuyn v sn phm ch bin gm c cc doanh nghip quc doanh (SOEs), cc cng ty t
nhn v cc doanh nghip c vn u t nc ngoi (FIEs). n cui nm 2005, c 25 cng ty nh
nc, 127 cng ty t nhn v 7 cng ty c vn u t nc ngoi theo hnh thc lin doanh v 10.000
h gia nh kinh doanh sn phm ch bin. Qu trnh c phn ho chuyn i cc doanh nghip
quc doanh thnh cc cng ty c phn.
Cng ty c vai tr quan trng l Tng cng ty rau qu nng sn Vit Nam (Vegetexco Vietnam). Cng
ty ny c 12 nh my trn ton quc chim 34% tng lng sn xut ca c nc, bao gm Cng ty
xut khu thc phm ng Giao (Doveco) - mt cng ty ch bin sn phm da hng u Ninh
11
Bnh. Cc cng ty khc l Vegetigi, Antesco, cng ty thc phm nng sn Lt, cng ty ch bin
thc phm xut khu An Giang, Bo Thanh, Treximco, Cng ty thc phm Sannam, Cng ty thc
phm Bc Giang.
Cc nh xut khu sn phm rau qu ti
Phn ln cc cng ty xut khu sn phm rau qu ti l cc cng ty va v nh. Cc cng ty hng u
l Vegetexco I, Vegetexco thnh ph H Ch Minh, cng ty Hong Hu, cng ty Fruit and Green, cng
ty thc phm nng sn Lt, cng ty VietFruit, Vegetigi v Antesco. Danh sch v cc cng ty hot
ng c hiu qu c cp nht trn trang web http://www.vinafruit.com
Hnh 3.4. Th trng xut khu ca sn phm rau qu giai on 2000-2005
12
hng u sang th trng EU (Ph phc 2). Tng kim ngch xut khu sn phm rau qu ca Vit Nam
sang cc nc thnh vin EU c th hin trong Bng 3.1. Kim ngch xut khu ca Vit Nam qu
nh b so vi tng lng nhp khu ca cc nc EU.
Bng 3.1: Tng kim ngch xut khu rau qu ca Vit Nam sang cc nc thnh vin chn lc
ca EU
STT
Nc
1.
3.600
2.600
4,9
2.
Anh
2.500
1.900
1,1
3.
H Lan
1.800
787
5,9
4.
1.900
459
0,89
5.
Ty Ban Nha
675
161
0,36
6.
Italia
335
464
3,2
Lu :Cc s liu ca EU l s liu nm 2000 trong khi cc s liu ca Vit Nam l ca nm 2004
Ngun: EBI trch dn t Eurpstat (2003)
13
Chng hn, c mt s khu vc trng da c din tch t 2.000 n 5.000 hcta c thit lp cc tnh
Ninh Bnh, Tin Giang, Kin Giang, Bnh Phc v ngoi Thnh ph H Ch Minh. Cc nh u t
ch yu l cc n v nh nc.
i vi sn phm rau, rau thng c trng trong vn c mi che hoc trong nhng khu vc canh
tc tp trung vi din tch nh hn t vi trm mt vung n 01 hcta trn mt h gia nh. Trong
chin dch v pht trin kinh t trang tri, nhng ngi trng rau qu c lp c khuyn khch tham
gia vo cc cu lc b canh tc, hp tc x, hi v hip hi. Tuy nhin, s lng tham gia vo nhng t
chc ny vn cha nhiu.
C hai khu vc ln trng rau Vit Nam, trong , vng Chu Th Sng Hng chim 26% v Chu
Th Sng Cu Long chim 25%. Cc loi rau vng chu th sng Ca Long bao gm nm rm,
nm kh, rau dn, hng qu, cc loi h u, ci Bruxel, ci bp, sp l, cc loi rau ly l khc nh
cn ty, su su, cc loi l thm dng lm gia v, mo g, rau mi, ci xong, th l, bu b, mp ng,
l m tc.
Loi rau ch yu c trng vng chu th sng Hng l da leo, da chut bao t (gherkin), c
chua, mng tre, nm, su su, su ho, mp, nm hu, c rt, khoai ty, bm bm, ng bao t, c trng
nh, bu b, bp ci
Vng cao pha Ty vi tng din tch 44,000 hc ta chuyn sn xut v cung cp rau c cht lng cao
cho Thnh ph H Ch Minh v cho cc nh xut khu i vi cc sn phm nh rau chn vt, ci bp
cc loi, rau dip, khoai ty, nm, c chua, hnh, sp l, atis, khoai s, nm cc.
Sn xut manh mn v nh l ang gy ra nhng hn ch i vi yu cu nht qun trong cht lng
sn phm cng nh kh khn trong thanh ton. C mt s yu t lin quan n ngi trng rau qu
hin nay nh sau:
Mc d nhn thc ca ngi nng dn v cht lng v an ton thc phm trong sn xut sn
phm rau, chng hn nh vi rau chn vt tng ln, song nhn chung vn thiu s hiu bit v
nhng k thut canh tc hin i v dn n sn xut nng sut thp, sn lng thp, chi ph cao,
v gp phi nhng vn tim n v su bnh trong sn xut rau qu.
Nhng k thut sau thu hoch cha m dn ti vic sn phm b dp nt, b thm v thi hn s
dng ngn.
Cha c trang thit b gi lnh chuyn dng m bo duy tr mi trng cho ni ct gi v thit
b lc CO2 v Etylen.
C rt t hp ng di hn gia ngi trng rau qu v nhng ngi thu mua/xut khu/ch bin
v cng c rt t nhng cam kt t pha ngi trng v thc hin cc tho thun cung ng sn
phm. Vic k kt trc tip gia ngi trng v nh ch bin ch dng li mt s nhng cam
kt nh nh cung cp phn nh sn phm da, da leo, c chua ti v rau c cht lng cho
cc nh xut khu ch bin. Theo bo co ca IFPRI vo nm 2001, c 16% h gia nh canh tc
c kim nh k kt tho thun vi ngi mua, nguyn liu th l da v c chua chim
14
n 80% tng s.
Nhng phn tch trn gi m ra nhng thay i cn phi c tin hnh trong thi gian ti nh hp
l ho c s sn xut thng qua khuyn khch thc hin canh tc trn nhng khu vc canh tc hay
nhng khu vn rng ln hn; t chc cho nhng ngi trng rau qu tham gia vo cc hp tc x
c th pht trin thnh nhng hp tc x xut khu. iu ny c th lm cho sn lng sn xut tng
ln, m bo tnh nht qun v cht lng sn phm v gp phn vo cng cuc pht trin khu
vc/nng thn.
Ngi thu mua/Trung gian
Chui phn phi ca ngnh rau qu c qu nhiu
cc nh trung gian tham gia, h l nhng ngi
ng vai tr quan trng trong vic thu mua rau
qu t ngi trng trt, ri cho ng gi v a ra
th trng bn cho cc nh xut khu/nh ch
bin.
Vic ny khng nhng lm tng gi thnh m cn gy ra qu nhiu nhng gin on trong chui gi
lnh sn phm, c qu nhiu nhng hot ng trong chui mua i bn li lm gim gi tr v cht
lng sn phm cui cng. Phng thc ny c th chp nhn c trong ch bin sn phm, vic x
l qu mc, nhng gin on trong chui gi dn n gim cht lng sn phm, lm cho nhng sn
phm ny khng th mang i xut khu, c bit l xut khu rau qu ti. Vic x l sn phm qu
mc trong hot ng mua bn ca cc nh trung gian gy ra s khng ng nht v cht lng v
nhng khim khuyt ca sn phm thng khng c biu hin r rng ngay m ch bc l khi sn
phm n cng nhn hng.
Ni tm li, di y l mt s vn chnh ca nhng ngi thu mua hin nay v n lc cn phi
t chc li nhng i tng ny theo mt cch thc hiu qu v h thng hn.
Nhng k thut sau thu hoch cha m dn ti vic sn phm b dp nt, b thm v thi hn s
dng ngn.
Cha c khu lm mt cho sn phm t cnh ng ti ni ng gi dn ti cht lng b gim
gi tr.
Cha c xng ng gi c gi lnh chuyn dng cho sn phm xut khu vi vic lm mt
15
Cha c trang thit b gi lnh chuyn dng m bo duy tr mi trng cho ni ct gi v thit
b lc CO2 v Etylen.
Nh xut khu/ch bin
Trc kia, ngnh tp trung pht trin khu cung ng nguyn liu th cho nhiu nh my ng lnh v
ch bin hoa qu. Nhiu nh my c trang b my mc, thit b hin i v tt c c chng
nhn v tiu chun qun l cht lng (ISO 9001 v HACCAP). Vic qun l nhng nh my ny
c duy tr tt thng qua cc Tiu chun Cht lng do cc nc nhp khu ra c bit i vi sn
phm nhim ho cht vt mc d lng cho php (MRLs) and Quy trnh Sn xut Nng nghip tt
(GAP).
C nhiu doanh nghip nh sn xut sn phm rau qu di dng s ch v thnh phm bng cc hnh
thc sy kh, chin, ng lnh. Theo bo co thng k ca 35 tnh, c 25 doanh nghip quc doanh, 7
cng ty lin doanh, 129 doanh nghip t nhn v trn 10.000 h ang hot ng trong lnh vc ch
bin. Tuy nhin, nhiu nh my ch bin rau qu ca Vit Nam vn cha s dng c ht cng sut
ng k do thiu nguyn liu th. Theo bo co t Ban ch o K hoch Pht trin sn xut ca B
NN & PTNT, cc nh my ch bin rau qu ca Vit Nam ch t c t 20-25% so vi cng sut
ng k, mc cao nht c th t c l khong 40-50% (nh my Doveco, nh my Kiveco, nh my
Dona New Tower). c bit, c nh my sn xut vi cng sut di 10% nh nh my
Vegetexco Hi phng v Bc Giang.
Mt vn ln m cc nh my ch bin ang
gp phi l lm th no c th tip cn c
ngun cung ng nguyn liu th n nh v bn
vng. iu ny c bit quan trng i vi
nhng nh my t thnh ph, xa cc vng sn
xut v ch da vo nguyn liu th t cc ngun
nh ngun trc tip t ngi trng, t cc i
l/trung gian, hoc l t c s bn bun.
Thc t ny l do mt s hiu lm chung rng nhit l mt yu t chi phi trong qu trnh lu gi,
gi nh l sn phm c xp vo cng-ten-n c nhit l 5 oC. Tri cy s tip tc h hp v sinh
nhit, nhit ny phi c loi b i duy tr nhit mc hp l cho vic lu gi. Mt cng-tenn c thit k duy tr nhit cho cc loi tri cy khng sinh nhit trong qu trnh h hp, do ,
vic cc loi tri cy sinh nhit c xp vo cc cng-ten-n trn thc t s lm cho nhit tng
ln cho d nhit xung quanh vn c t mc thp. Hn th, tt c tri cy u cn c s kim
sot v m, lc tylen v xy vic lu gi t hiu qu tt nht. Trang thit b ny kt hp vi
quy trnh lm mt trc c coi l iu kin tin quyt ca xut khu rau qu thnh cng.
16
17
18
Thnh phn
4
5
Gi
ng/kg
4500
6850
9536
4611
120000
Chi ph
ng/kg
3644
1563
375
1025
T l trong tng
gi tr sn phm.
3,75%
1,30
0,31
0,85
72
75
534
865
6350
4500
80
100
200
0,06
0,06
0,45
0.71
5,17
3,75
0,07
0,08
0,17
250
850
170
50
150
0,21
0,71
0,14
0,04
0,13
500
8036
6850
200
0,42
7,95
5,71
0,17
302
154
250
280
1500
3000
1611
94147
0,25
0,13
0,21
0,23
1,25
3,84
1,34
78,46
19
14147 11,79
80000 66,67
25853 21,54
Trung Quc v Thi Lan l nhng i th cnh tranh ca Vit Nam trong nhng nm gn y. Tuy
nhin, c hai nc ny cng vn nhp khu t Vit Nam. Cc nh xut khu Vit Nam xut khu thanh
long ti bng ng khng v ng thu.
Ngun: Tnh ton ca Nhm chuyn gia (2006)
20
Nh cung cp ht
ging/phn bn/thuc
tr su
Cung cp
in/nc
i l phn
phi
Cung cp my
mc
Cung cp cng
ngh/b quyt
k thut
Phn phi
Bn l/siu
th
Bn bun
Bn l
Vn chuyn
quc t
Nh xut
khu/ch
bin
Ngi trng
Nh
nhp
khu
Ngn hng v cp
vn
Nh
nhp
khu
v c nhiu kinh nghim vi th trng Nht Bn, Hoa K, c, Hng Kng v Xinh-ga-po.
EU, Nht Bn v Hoa k thng yu cu rt kht khe v nhng yu cu trong GAP. Trong khi , Vit
Nam li cha k kt nhng tho thun kim dch ng thc vt vi Nht Bn, Hoa K v Hn Quc.
Vic ny v hnh chung cn tr vic m rng th phn ca cc nh xut khu nhng th trng
ny. Th trng Nht Bn thm ch cn yu cu nhng nh xut khu mua my mc t Nht bn
m bo cht lng sn phm. Hn na, cc nh xut khu phi cung cp hng ho vi kch c ng
nht v khi lng n nh.
Thng mi hai chiu v rau qu gia Trung Quc v Vit Nam c cc doanh nghip t nhn thc
hin ch yu thng qua bun bn qua bin gii. iu ny cng xut pht t thc t l cc doanh nghip
t nhn c th linh hot vi nhng iu chnh thng xuyn v chnh sch ca cc cp c thm quyn
vng bin gii caTrung Quc. th trng Trung Quc, CSF chnh l gi c. Gn y, Thi Lan
c t do thm nhp th trng Trung Quc vi mc thu nhp khu l 0% trong khi Vit Nam
vn mc 12-14% cho n tn ngy 01 thng 01 nm 2006. Vic ny lm cho xut khu rau qu
ca Vit Nam sang Trung Quc gim i. Tuy nhin, y ch l mt yu t trong cnh tranh. Hin ti,
cc nh xut khu Vit Nam ang xut khu sang Trung Quc mt cch n l, mi ngi u v bn
thn mnh. H khng c t chc tt v thng th yu hn so vi khch hng Trung Quc.
Cung ng tri v l (Off-Season) yu cu ca th trng Trung Quc, EU, Nga v Bc M. Vit Nam
c li th v Vit Nam c kh hu t nhin t nhit i m min Nam n kh hu n i min bc
v nhit mc cao hn mim Nam v min Trung. Do , Vit Nam c th canh tc nhiu loi
cy trng theo yu cu ca th trng quc t.
Cui cng, c rau qu ch bin v rau qu ti u gp kh khn khi gi thnh thng cao hn so vi
gi ca cc i th cnh tranh, nguyn nhn l do (i) gi nguyn liu cao; (ii) gi vn chuyn cao; (iii)
nng sut thp. Cc cuc phng vn vi cc nh xut khu cho thy gi chui t Vit Nam cao hn
10% so vi Phi-lip-pin; chi ph sn xut cho da ng hp ca Vit Nam cao hn 10% so vi ca Thi
Lan. R rng l chng ta phi c chi ph so snh vi Thi Lan, Phi-lip-pin v c l do hp l l gii
cho cc khon chi ph cao hn .
Ph lc 3 so snh chi ph vn chuyn gia Vit Nam, Thi Lan v Trung Quc. Nghin cu thc a
di y minh ho cho hai nhn t thnh cng ch o cho xut khu tri thanh long ti sang EU.
Nghin cu thc a. Xut khu tri thanh long ti sang EU chu s nh hng ca hai yu t
chi ph vn chuyn v hn ch v chng loi.
Th trng EU nhp khu 4 nhm thanh long ti ch yu vi 15 loi. Tri thanh long v v ci
trng th ch yu nhp khu t Vit Nam v Thi Lan. EU cng nhp khu loi ny t I-xra-en, Ma-laixia; loi v ci tm nhp khu t Gua-t-ma-la, Ni-ca-ra-goa v E-cu-a-o; loi v vng, ci trng
li nhp khu t C-lm-bi-a, E-cu-a-o v I-xra-en.
H Lan, Php, c v Anh ang l nhng nc nhp khu hng u tri thanh long EU. Ba nc H
Lan, c, Php li ti xut khu sang cc nc EU thnh vin.
Vit Nam xut khu 700 tn loi v , ci trng sang EU hng nm, chim 40% th phn ca th
trng ngch. Thanh long ca Thi Lan v I-xra-en chim 18-42% th phn ca th trng ngch.
Nhng nh nhp khu ln ca thanh long Vit Nam l Bud Holland, TFC t H Lan, Exofarm, Dang,
Drevin, h thng siu th Tang Freres t Php, Weichert t c v Utopia v MWW t Anh.
Vit Nam hu nh vn chuyn thanh long ti sang bng ng khng. Chuyn c B777 tr thanh
long Vit Nam 04 ln mt tun sang EU vi gi c vn chuyn mc 03 la M/kg. Thi Lan v Ixra-en vn chuyn thanh long ti sang EU vi gi vn chuyn l 2 2,5 la M/kg. Th phn ca
Vit Nam ang gim i do gi km cnh tranh. Thanh long ca Vit Nam li c v nht trong khi ngi
tiu dng ca EU li thch v ngt hoc chua ca tri cy. Thanh long v v ci trng ca Vit Nam
ang gim th phn nhng ch cho loi v vng ci trng ca Thi Lan v I-xra-en.
Ngun: Thi bo kinh t Vit Nam, bi Ngy cng c nhiu ngi a thch tri thanh long, c ti
website: http://www.ven.org.Vit Nam/view_news.php?id=4788
3.4. Chnh sch ca nh nc v chin lc h tr ngnh.
Trong nhng nm gn y, nh nc c nhiu n lc nhm to iu kin thun li khuyn khch
pht trin nng nghip trong c ngnh rau qu. Di y l mt s tm tt v chnh sch lin quan.
Chnh sch v t ai.
Trong nhng nm qua, nhng thay i quan trng nht v mt chnh sch trong nng nghip l chnh
sch v t ai. Lut t ai sa i (c hiu lc t 1 thng 7 nm 2003) th ch ho v m rng cc
quyn s dng t. iu ny khuyn khch nng dn u t sn xut di hn v chuyn hoc thay
i c cu cy trng nhm pht trin sn xut mt cch c hiu qu. V d, nng dn c th chuyn t
trng la sang trng cc loi cy n qu, t c ph sang cy n qu Nh tng bc hnh thnh
cc c s sn xut ln hn hoc cc nng trang trng rau v hoa qu.
Thng t s 95/2004/TT-BTC ca B Ti chnh
hng dn thc hin cc chnh sch h tr ti
chnh v u i thu quan nhm pht trin cc
vng nguyn liu v ngnh ch bin nng lm
thu sn v mui.
Thng t s 35/2001 ca B Ti chnh hng dn
thanh ton thu t, tham gia lin doanh di hnh
thc quyn s dng t ca cc t chc, h gia
nh v cc c nhn.
Cc chnh sch trn to iu kin thun li cho vic pht trin cc vng nguyn liu c th xut
khu rau v hoa qu vi khi lng ln. Vi cc iu khon u i, cc doanh nghip v c nhn s c
thm nhiu c hi u t trng rau v hoa qu.
Hin nay, Vit Nam ang trong qu trnh thng lng m ca th trng nng sn vi nhiu nc.
Nhiu nc thnh vin WTO, c bit l cc nc c cc mt hng nng sn xut khu mnh nh xtry-lia, Niu-Di-ln v B-ra-xin, ang yu cu gim thu hng nng sn. V th, Vit Nam s phi m
ca th trng trong nc cho cc mt hng rau qu nhp khu t nc ngoi. Gia nhp WTO s em
li nhng c hi ln cho Vit Nam trong vic xut khu sang nhiu nc trn th gii. Tuy nhin, Vit
Nam s phi cnh tranh vi cc nc khc, c bit l nhng nc c nn sn xut pht trin hn nh
Thi Lan.
Tm li, hi nhp thng mi khu vc v ton cu m ra nhiu c hi cng nh thch thc ln cho
ngnh rau qu Vit Nam. Mc d Chnh ph c nhng n lc ng k nhm h tr ngnh rau qu,
nh h tr xut khu rau qu, nhng vn cn phi tng cng hn na vic cung cp thm thng tin th
trng, nng cao cht lng cc trung tm nghin cu v pht trin (R&D) v xy dng c s h tng
cn thit h tr xut khu rau qu.
3.5. Mng li h tr ca ngnh
Mng li h tr ca ngnh c s tham gia ca nhiu t chc nh cc c quan b ngnh, cc nh ti
tr, cc hip hi, cc vin Hot ng ca cc t chc c lin quan c nh gi bao gm: (i) pht
trin ht ging; (ii) cng ngh sn xut; (iii) cng ngh sau thu hoch; (iv) dch v o to; (v) thng
tin thng mi; (vi) ti chnh thng mi; (vii) qun l cht lng xut khu; v (viii) cc vn hu
cn khc.
B Thng mi: B TM/Cc XTTM ang trin khai thit k chin lc xut khu quc gia
cho ngnh rau qu. Cc thc hin cc chng trnh xc tin thng mi quc gia t nm 2003. Cc
hot ng ca chng trnh bao gm: thng tin thng mi, o to, nghin cu th trng, trin lm,
thng hiu, pht trin cc trung tm xut khu v pht trin thng mi in t. Vegetexco v
Vinafruit l cc n v ch tr thc hin cc chng trnh XTTM quc gia trong ngnh rau qu. Nm
2006, ngn sch xc tin thng mi ca chng trnh cp cho hai t chc ny xp x 2,3 t ng.
Nhng hot ng ny gp phn gip cc doanh nghip xut khu tip cn/ m rng th trng quc
t. Tuy nhin, mc h tr vn cn khim tn v cc doanh nghip c hng li t chng trnh mi
ch gii hn cc doanh nghip thnh vin ca Vegetexco v Vinafruit.
B Nng nghip v Pht trin Nng thn : B NN& PTNT pht trin lnh vc rau qu thng
qua cc chng trnh xc tin nng nghip, p dng GAP, pht trin cc chng trnh bo qun sau thu
hoch, nng cp nhiu chng trnh, bo v khi dch rui gim, pht trin cc chng trnh cng ngh
trng cy, thng lng cc hip nh v kim dch n v thc hin l cc n v trc thuc
MARD. Vic pht trin cng ngh sau thu hoch cn trin khai chm, cn thiu cc d n kh thi. Hin
cc S nng nghip v pht trin nng thn t chc kh tt vic gii thiu cng ngh trng cy. Cc
n v ny pht hnh cc cun sch hng dn v thc hin cc chng trnh marketing.
Hip hi Tri cy Vit Nam: Cung cp thng tin v xut vi Chnh ph, tuyn truyn v
rau qu an ton, t chc cc hot ng o to k thut v xc tin thng mi cho cc doanh nghip
thnh vin. Hot ng ca Hip hi vn cn khim tn do hn ch v ngn sch.
Cc vin: C nhiu vin tham gia hot ng xc tin sn xut v xut khu ngnh rau qu nh
RIFAV (Vin nghin cu rau qu Vit Nam), SOFRI (Vin nghin cu cy n qu min Nam), IAE
(Vin kinh t nng nghip), NIAP (Vin k hoch nng nghip quc gia), VIAEP (Vin c in nng
nghip), VASI (Vin khoa hc nng nghip), HAU (i hc Nng nghip H Ni), HUT (i hc
Bch khoa H Ni), UAF (i hc Nng lm nghip thnh ph H Ch Minh), i hc Cn Th,
RIAE (Vin nghin cu c kh nng nghip). Nhng vin ny u thu cc d n nghin cu do B
Nng nghip v cc nh ti tr quc t ti tr. Tuy nhin, ch c RIFAV v SOFRI c cc doanh
nghip trong ngnh bit n rng ri.
Hip hi kinh doanh v cc t chc i din thng mi: VCCI (Phng Thng mi v
Cng nghip Vit Nam) cung cp cc dch v o to kinh doanh cho doanh nghip v chui gi tr v
cc thng tin tip cn th trng. VCA (Lin minh hp tc x), VARISME (Hip hi doanh nghip va
v nh ngnh nng thn Vit Nam) cng cung cp dch v o to cho nng dn v cc thng tin v
sn xut nng nghip. Cc vn phng i din thng mi Vit Nam nc ngoi v vn phng i
din thng mi nc ngoi Vit Nam cung cp cc thng tin thng mi, t chc cc din n kinh
doanh v hi tho. Tuy nhin, nhng hot ng ny trong ngnh rau qu vn cha ph bin v thng
xuyn.
Cc qu h tr ti chnh: Tn dng cho nng dn v pht trin nng thn do Ngn hng Nng
nghip v Pht trin Nng thn (Agribank), Ngn hng chnh sch x hi, v Qu tn dng nhn dn
thc hin. Cc ngun khc c th h tr ti chnh cho ngnh rau qu bao gm Ngn hng pht trin,
Qu H tr pht trin cng ngh v khoa hc quc gia, Qu to vic lm quc gia, Qu m rng ngnh
nng nghip. Thng tin v cc hot ng v iu kin s dng cc qu h tr ti chnh ny cn phi
c qung b rng ri hn
im mnh
im yu
Cch xa EU v Hoa K v mt a l
C hi
Thch thc
5. PHNG HNG
khng n nh
Mc tiu
Bin php
Hnh thnh cc hp tc x ca
chnh ngi nng dn v/ hoc
cc nhm ngi trng rau qu,
v/ hoc cc vng nguyn liu
c th pht trin thnh cc c
s chuyn xut khu (export
house); v
Mc tiu n nm 2010
Tng s lng cc hp tc x ca
nng dn v/ hoc nhm ngi
trng rau qu v/ hoc vng
nguyn liu c th cung cp cc
phng tin thc hin cc cng
vic trc khi gi mt, ng gi,
gi lnh v xut khu sn phm
ng gi c cng mt nhn hiu
chung.
5 hp tc x v/ hoc vng
nguyn liu mi.
3 c s xut khu ca hp tc
x v/ hoc nhm ngi
trng rau qu, v/ hoc vng
nguyn liu
tranh
n nm 2010, mi nh xut
khu hoc ch bin c t 3
n 5 chng trnh lin kt
vi ngi trng rau qu cc
vng nguyn liu.
n nm 2010, cc tho
thun cung cp di hn
chim 80% cc giao dch
cung cp rau qu.
n 2010, khng cn tnh
trng li ph v hp ng
xut khu trong ngnh rau
qu.
Ch ng lin kt gia cc
vin nghin cu v trng i
hc vi ngi trng rau qu v
nh xut khu trong ngnh rau
qu.
CO2 v tylen
Quay vng ma v cc sn
phm rau qu ti chim
70% gi tr xut khu
Gi tr xut khu ca cc sn
phm tri ma chim khong
10% tng kim ngch xut
khu rau qu.
Tng gi tr cc sn phm
n nm 2010 chi ph vn
chuyn gim t 10 n 25%
C t 7-10 ng bay mi
ni Vit Nam vi EU, Nht
Bn v Hoa K.
Tng cc ng bay mi ti cc
th trng quc t.
Pht trin
n nm 2010 c t 7-10
khu vc mi trng rau qu
xut khu.
n nm 2010 c t 7-10
vng xa v vng ni trng
rau qu xut khu.
Cc t chc h tr c s lin kt
hiu qu.
Mi nm c 2 cuc hp v
trao i kinh nghim gia
Mng li h tr chin lc
Nng cp h thng h tr
thng mi, trong cc t
chc c s lin kt hiu qu
vi nhau nhm h tr xut
khu.
giao
kinh
giao
kinh
Pht trin
cc t chc h tr v cc nh
xut khu.
Cc t chc h tr t chc
thnh cng t 3-5 nhm hnh
ng gii quyt cc vn v
xut khu rau qu.
C t 10-20 d n FDI u
t vo Vit Nam v xut
khu sn phm ra th gii.
6. NH GI TRIN VNG
Hai c im ni bt ca ngnh rau qu hin nay l:
Kim ngch xut khu ca ngnh rau qu tng i nh so vi tng kim ngch
xut khu ca Vit Nam. Hy vng cc sn phm rau qu ni chung v rau qu
ti ni ring s tr thnh sn phm xut khu chnh ca Vit Nam.
T trin vng pht trin, ngnh rau qu c th tng cng pht trin cc vng xa v khu vc
min ni. Vit Nam, chc nng x hi ca ngnh nng nghip l m bo an ninh lng thc
trong khi chc nng x hi ca ngnh rau qu nhm cung cp cht dinh dng cho ngi dn.
Ngnh rau qu c th l mt ngun to ra cng n vic lm. Theo B NN&PTNT, mi hecta
trng rau c th to ra 10 n 15 vic lm.
T trin vng cnh tranh, cn c nhng n lc trong di hn nhm gii quyt cc vn lin
quan n tnh trng sn xut nh l, pht trin cc loi ht ging cho nng sut cao, quay vng
ma v v cng ngh sau thu hoch. Cc sng kin trong ngn hn phi ch ra c nhng vn
ca nhng cng ty tham gia trong ngnh nh: nhn thc v p dng cc yu cu v cht
lng, an ton thc phm v thc hin cc cam kt. C sng kin di hn v ngn hn u phi
c cam kt tun th cc quy nh v kim dch thc vt, mi thm cc nh cung cp hu cn
bn th ba, m rng thm cc la chn v vn ti ng bin v ng hng khng n t cc
nc pht trin v/ hoc cc nc ti xut.
T trin vng khch hng, cn u tin cc hot ng xc tin thng mi trong ngnh nh
hi ch thng mi, din n kinh doanh v tham gia cc s kin Nh Vit Nam cc th
trng mc tiu. Vic thu ht FDI cho ngnh rau qu c th gip y mnh xut khu sang th
trng ni a ca cc nh u t.
T trin vng ca cc t chc, vic hp tc gia cc t chc h tr thng mi cn c u
tin hng u. lm c vic ny, nn c mt t chc/ n v c trch nhim trong vic
kim sot chin lc xut khu. C ch lm vic ca t chc/ n v ny phi c kim tra
nghim ngt.
7. HUY NG NGUN LC
i vi vic huy ng ngun lc, vic quan trng nht cn phi lm l thit lp mt t chc/
n v kim sot chin lc. Trong khi B NN&PTNT tp trung vo khu sn xut, B
TM/Cc XTTM li tp trung ch yu vo hot ng xc tin xut khu ni chung ca Vit
Nam. Do ngnh rau qu hin ch chim mt phn nh trong kim ngch xut khu ca Vit Nam,
nn ngnh ny cng khng phi l ngnh c u tin hng u trong cc hot ng marketing
quc gia. Tuy nhin, di s h tr ca ITC/ UNCTAD, ngnh rau qu thu ht c s quan
tm ca cc nh hoch nh chnh sch, c bit l B Thng mi.
Cc ngun ti tr
2. o to cho nhng ngi tham gia ngnh rau qu v GAP v o to ngi trng rau
qu v vic tun th nghim tc cc hp ng, tho thun
Cc t chc c trch nhim
n v phi hp
n v u mi ca ngnh rau qu
Cc ngun ti tr
ODA
Cc ngun ti tr
Cc ngun ti tr
n v phi hp
n v u mi ca ngnh rau qu
Cc ngun ti tr
Quay vng ma v
Nghin cu tp trung
6. Qung b thng tin v (i) nhu cu ca th trng quc t; (ii) cng ngh sau thu hoch
cho ngnh rau qu, c bit rau qu ti; v (iii) cc qu h tr ti chnh
Cc t chc c trch nhim
n v phi hp
n v u mi ca ngnh rau qu
Cc ngun ti tr
n v phi hp
n v u mi ca ngnh rau qu
Cc ngun ti tr
n v phi hp
n v u mi ca ngnh rau qu
Minh, Hi Phng
Cc ngun ti tr
Mi thm cc nh cung cp hu cn bn th ba vo
Vit Nam
PH LC
Sn phm
me, chanh
chui
i, xoi
da
ch l
qu lc tin
l tu
qu sung, v
bi
nho
chanh cc loi
mn, mn gai
qu anh o
l
Ton b rau
cc loi u
ng ngt
mng ty
b xanh
hnh
atis
c chua
bch hoa
t
c
nm trup
nm
da chut
72%
69%
67%
64%
61%
54%
50%
46%
39%
37%
36%
32%
32%
32%
9%
54%
47%
22%
16%
13%
10%
7%
6%
5%
5%
3%
3%
2%
Bn
H Ni
HCM
Singapore
Hongkong
Bangkok
Jakarta
Thng
Hi
Bc Kinh
Ngun: Nguyen Ngoc Son (2006) tnh ton theo s liu ca JETRO giai on 2001 2005
Nguyn nhn: Container t Vit Nam vn chuyn i cc nc khc phi trung chuyn qua Hong
Kong, Singapore hoc Cao Hng (i Loan), v sau mi c vn chuyn ti cc nc im
n (tham kho s Hub and Spoke).
S . HUB AND SPOKE (Trung tm trung chuyn v Hnh trnh)
Pusan
Ghi ch
Cng trung chuyn
Cng feeder
Hnh lang chnh
Thng Hi
Hnh lang ph
Cao Hng
HCMC
Hng Kng
Vit Nam
i Hoa K,
Chu u v
Nht Bn
Hi Phng,
Nng
Singapore
Source: Chnh sa theo Nguyen Ngoc Son (2006)