Diktatura

Diktatura je oblik vladavine u kom se politika vlast svodi na jednu osobu ili
politiki entitet, uz upotrebu razliitih mehanizama prisile. Diktatura ujedno
predstavlja i tip autoritarne vladavine u kojoj politiar (vladar) upravlja skoro
svim aspektima javnog i privatnog ponaanja stanovnika drave. Jedna od
najedih karakteristika ovakvog sistema je i politika propaganda koja za cilj
ima sprijeavanje pojave alternativnih vladajudih sistema.
Komparativnim analizama uslova i postupaka koji dovode do formiranja neke
diktature moemo da uoimo neke zajednike, kao i suprotne faktore.
Posmatrajudi antike pretee modernih diktatura, primjeduje se da su vladari u
grkim polisima dolazili na elo nakon sukoba aristokrata, bogatih klasa i
potinjenih. Neograniena vlast nije bila strana ni Rimljanima, gdje su vladari za
vrijeme republike imali pravo da u sluaju civilne ili vojne krize donose odluke
bez odobrenja senata. Ta prava su uglavnom koritena na period do est
mjeseci, ali je presedan napravio Lucijus Kornelijus Sula, koji je naznaio prvi
oblik diktature, svojom neogranienom vladavinom od 82. do 79. godine p.n.e.
Nakon tih primjera, kroz istoriju je uslijedio niz raznoraznih oblika diktature. U
periodu izmeu dva svjetska rata prepoznajemo razliite oblike, a meu njima:
ustavnu, komunistiku (diktatura proleterijata), antirevolucionarnu i faistiku
diktaturu, da bi se u periodu nakon II svjetskog rata prepoznao znato iri
spektar diktatura koji je ukljuivao takozvane diktature tredeg svijeta u Africi,
Aziji i Latinskoj Americi. Takoe razlikujemo i familijarnu i autokup (autocoup)
diktaturu u zavisnosti od dolaska na vladajudu poziciju. Neki od
najkarakteristinijih i najpoznatijih diktatora moderne istorije (druga polovina
XX vijeka nadalje) su: Pol Pot (Kamboda), Sadam Husein (Irak), Hosni Mubarak
(Egipat), Idi Amin (Uganda), Moamer al Gadafi (Libija), Mobutu Sese Soko
(Kongo), Nikolaj auesku (Rumunija), an-Klod Duvalije (Haiti), Alfredo
tresner (Paragvaj), Fidel Kastro, Raul Kastro(Kuba),Anastazio Somoza
(Nikaragva).
Stabilnim diktaturama smatramo one koje su u stanju da ostanu takve kakve
jesu kroz dui period, a za najbolji primjer se uzima Sovjetski Savez za vrijeme
Staljinove vladavine. Posebna panja se moe obratiti na junoamerike
diktature, koje su bile karakteristine svojim vojnim oblijem, odnosno vojskom
koja je bila zaduena za obezbjeivanje opstanka sistema. Ipak, njihov opstanak
je uveliko zavisio od spoljanjih ekonomskih faktora i drava koje su imale
interesne zone u tim zemljama.

Augusto Pinoe
Bio je ileanski vladar (diktator) u periodu od 1973. do 1990. Diktaturu
uspostavlja vojnim udarom uz politiku potporu SAD smjenjujudi dotadanju
socijalistiku vlast izabranu na izborima. Ovakav nain preuzimanja vlasti u
Junoj Americi nazvan je vojna hunta. 11. septembra 1973. vojni oficiri
objavljuju "Ustavni in" kojim se ukida trenutni ustav, ukida kongres, uvodi
stroga cenzura, zabranjuju partije levice ili bilo koju drugu politiku aktivnost u
zemlji, na taj nain efikasno uspostavljajudi diktaturu. Sudstvo je imalo
jurisdikciju nad huntom, ali je rijetko tu injenicu i koristilo. Prema izvjetaju
Valea iz novembra 2004. (dopunjen u junu 2005.) otkriva se da je 38 254
osoba bilo zatvoreno iz politikih razloga, a takoe je i otkriveno 30 osoba koje
su ili ubijene ili "nestale".
Alfredo tresner
Na vlast takoe dolazi kao voa vojnog udara koji se odvio 1954. godine. Bio
je lan tzv. "Kolorado" partije koja je nakon vojnog udara, sve do 1962. bila i
jedina zvanino dozvoljena partija u zemlji. Infrastrukturni i industrijski razvoj
Paragvaja su najznaajnija zaostavtina njegove 35-ogodinje vladavine. Pod
njegovom vladu, Paragvaj preuzima vodedu ulogu u operaciji "Kondor", koja je
ujedinila ile, Argentinu, Boliviju, Urugvaj, Brazil i Paragvaj u zajednikoj
sigurnosnoj akciji za koju se smatra da je uzrokovala veliki broj otmica, muenja
i ubistava (prema "Arhivama terora" iz 1992.). Paragvaj nije uspostavljao
diplomatske odnose ni sa jednom od komunistikih zemalja osim sa
nesvrstanom Jugoslavijom. Njegova vladavina je zavrena drugim vojnim
udarom 3. februara 1989. koji je predvodio general Andres Rodrigez, ujedno i
tresnerov svekar.
Ugo avez
Svoju vlast u Venecueli ostvario u periodu od 1999.-2013. Njegov status
diktatora je izuzetno diskutabilan, zbog elemenata vlasti koji su naznaavali i
demokratski i autokratski sistem. Naime, bio je izabran za tri uzastopna
predsjednika mandata na pravosnani izborima, ali se zbog svoje politike
modi i autokratije, te kasnijim nedostatkom opozicije smatra jednim od
savremenih diktatora. Prvobitno neuspjeno pokuavajudi da na vlast doe
vojnim udarom 1992., provodi dvije godine u zatvoru. To koristi za sticanje
popularnosti u narodu i osniva stranku "Peta republika", sa kojom dolazi na
vlast 1999. Dolaskom na vlast postavlja novi ustav kojim se znatno smanjuje
politika mod kongresa i sudskog sistema, ujedno mijenjajudi ime drave u
"Bolivarova Republika Venecuela". Za razliku od drugih latinoamerikih
diktatora bio je izuzetno loim odnosima sa SAD. 2002. godine je uspjeno
vratio sve naftne kompanije u Venecueli u dravno vlasnitvo, to je bilo
propradeno masovnim i neuspjenim protestima. Venecuela za vrijeme njegove

vladavine postaje socijalistiki nastrojena drava, ime je obezbjedio iroku

podrku najsiromanijih slojeva drutva. Sa Moralesom (Bolivija) i Kastrom je
osnovao socijalistiku bescarinsku zonu kao jo jedan od vidova borbe protiv
kapitalistikog poretka.

U savremenom okruenju, moe se redi da diktatura kao oblik vladavine

polako izumire. Rastom modi nekih drugih demokratskih parlamentarnih
drava, diktature postaju prijetnja i ova dva sistema se meusobno ugroavaju.
Ugledajudi se na te demokratske drave, stanovnitvo opresivnih sistema biva
mnogo lake natjerano na protest protiv vlasti, a uz vedu aktivnost tih stranih
drava krajem 20. i poetkom 21. vijeka, diktature bivaju svrgavane na razliite
naine.

Izvori:
http://www.foreignaffairs.com/articles/68586/f-garcia-calderon/dictatorship-and-democracy-inlatin-america
http://examples.yourdictionary.com/examples-of-dictatorship.html
http://www.wikipedia.com/
http://content.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,2097426_2097427_2097445,00.ht
ml#
http://www.nspm.rs/
http://www.economist.com/node/173220
http://www.biography.com/people/hugo-ch%C3%A1vez-193225#failed-coup-attempt