Gz

Yalanc Kararl Hal Sv Ak

Deneyi Yapan renci

: Ece Fulya ERDEN

11-154-034

Deneyden Sorumlu r. yesi : Prof. Dr. T. Koray PALAZOLU
Deneyden Sorumlu Ar. Gr. : Betl BAY

Mersin niversitesi Gda Mhendislii

14

Z
Silindir eklinde byk bir tank ve l silindirinin ince bir boru ile balanmasyla
oluturulan sistemde balant borusunda katmanl ak yapt kabul edilen suyun hacimsel ak
hznn belirlenmesi amalanmtr. Tank ve l silindiri arasnda seviye farknn olduu ve
olmad durumlarda su seviyesindeki deiimler ve ak hzlar belirlenerek iki durum
arasndaki farkllk gzlemlenmitir.
Seviye fark olmad durum iin;
t = 60 sn

hdeneysel = 0.175 m

Q, deneysel = 2.20E-04 m3/sn

hteorik

Q, teorik = 1.02E-05 m3/sn

=0.218 m

Vdeneysel = 17.477 m2/sn

Vteorik

= 0.811 m2/sn

Redeneysel = 71264
Re teorik = 3308

Seviye fark olduu durum iin;

t = 60 sn

h deneysel = 0.476 m

Qdeneysel = 5.991E-04 m3/sn

hteorik

Qteorik = 2.48E-05 m3/sn

= 0.529 m

V deneysel = 47.537 m2/sn

Vteorik

= 1.970 m2/sn

Re deneysel = 193837
Re teorik

= 8033

SMGELER
As: l silindirinin alt yzey alan (m2)
Db: Boru i ap (m)
Ds: l silindirinin i ap (m)
g: Yerekimi ivmesi ( 9,8 m/s2)
hs: l silindirinin su seviyesi (m)
hT: Tankn su seviyesi (m)
L: Boru uzunluu (m)
Re : Reynold says
P: Basn (Pa)
PL: l silindirinin alt yzeyine etki eden basn (Pa)
Po: Tankn alt yzeyine etki eden basn (Pa)
Rb: Borunun i yarap (m)
Qz: Hacimsel ak hz
u: Boru ierisindeki akkann yn ak hz (m/s)
V: Borudaki akkann z ynndeki izgisel ak hz (m/s)
Vs: l silindirinin hacmi( mL)
Vt: Tankn hacmi ( mL)
: Younluk (kg/m3)
: Viskozite (kg/ms)

Table of Contents
Z............................................................................................................................. 2
SMGELER ................................................................................................................. 3
GR......................................................................................................................... 5
Reynolds Says ........................................................................................................................................................6
Hagen Poiseuille Denklii ...................................................................................................................................7

MATERYAL VE YNTEM ............................................................................................ 8

Materyal......................................................................................................................................................................8
Metot ............................................................................................................................................................................8
Seviye Fark Olmad Durumda ......................................................................................................................8
Seviye Fark Olduu Durumda ..........................................................................................................................8

MATEMATKSEL BULGULAR ve HESAPLAMALAR ....................................................... 9

Seviye Fark Olmad Durumda ......................................................................................................................9
Deneysel Veriler .......................................................................................................................................................9
Teorik Veriler.........................................................................................................................................................10
Seviye Farkl Olduu Durumda...................................................................................................................... 10
Deneysel Veriler ....................................................................................................................................................10
Teorik Veriler.........................................................................................................................................................11

TARTIMALAR..........................................................................................................12
NERLER VE ELETRLER ........................................................................................13
KAYNAKA...............................................................................................................14
EKLER.......................................................................................................................15
VERLER...................................................................................................................................................................... 15
Seviye Fark Olmad Durumda ...................................................................................................................15
Seviye Fark Olduu Durumda .......................................................................................................................15
GRAFKLER ................................................................................................................................................................. 16
h t Grafii ..........................................................................................................................................................16
Q t Grafii.............................................................................................................................................................16
V t Grafii.............................................................................................................................................................17
HAGEN POUSUELLE ETL KARM.............................................................................................................. 17



GR
Sv gdalarn retim srasnda mutlaka bir yerden bir yere tanmas gerekmektedir. Bu
tama ilemi de borular ve pompalar yardmyla yaplmaktadr.
Oluturulan bu tama sistemlerinde boru ierisinde akkan, farkl rejimlerde, farkl hz
profilleriyle hareket eder. Oluan bu hz profilleri hakknda bilgi edinebilmek, hacimsel ak
hz hesab veya birim uzunlukta meydana gelen basn dmesi gibi, ekipman tasarmnda
elzem olan bilgilerin hesaplanabilmesini salamaktadr.
Bir akkann hz profili, yzey ile akkan arasndaki temas ile orantldr. Duvardaki
kayma kuvveti (0), akkann hznn sabit kalmasn salar. Akkann hz ise duvardan
uzaklatka, yani kayma kuvvetinden uzaklatka artar. deal ak profili tam gelimi
aktr.

Reynolds Says
Herhangi bir kesite sahip, kapal bir kanal ierisinde akkan akacak olursa, artlara
bal olmak zere iki deiik ak tipinden biri meydana gelir .Bu ak tipleri,1883de ilk defa
Osborne Reynolds tarafndan yaplan klasik bir deneyle gz nne serilmitir.Reynolds
deneyinde cam boru, ii su ile dolu bir depoya balanm olup, boru iindeki su akmnn hz
arzuya gre ayarlanabilmektedir. Borunun

giri ucuna bir nozul (emzik) konularak boru

ierisine renklendirilmi su gnderilmitir.

Reynolds, yapm olduu deneyler sonucunda, suyun akm hz az olduu zaman
renkli suya ait akm iplikiinin btn boru boyunca devam ettiini grmtr. Reynolds ,
bu deneyi borunun deiik noktalarndaki kesitlere uygulam ve bu ksmlarda da renkli
suya ait akm iplikiinin bozulmadn

ve akkann birbirine paralel ve dz dorular

boyunca aktn grmtr.

Akkann akm hz artrlacak olursa, hzn belirli bir deerinden sonra renkli suya ait
akm iplikiinin ortadan kalkt ve su ktlesinin renklendii grlr. Dier bir deyimle suyu
meydana getiren paracklar borunun uzunekseni boyunca birbirine paralel olarak hareket
edecek yerde, borunun ksa ekseni boyunca da hareket etmeye balarlar ve bylece tam bir
karma meydana gelir.
Bu iki tip akmdan birincisine viskoz (laminer) akm, ikincisine trblant akm adlar
verilir. Akmn bir tipden dierine deitii andaki sv akm hz, kritik hz olarak adlandrr.

ekil 1 : Katmanl (Laminar) ve Kargaal (Trblant) Ak Rejimlerinde Snr Katman

Reynolds, daha sonra yapm olduu deneylerle bu ikitip akmn meydana geli
artlarn incelemi ve kritik hzn boru apna, akkann akm hzna, younluuna ve
viskozitesine tabi olduunu bulmutur.

Re =

Du

D = borunun i ap
u = svnn ortalama akm hz (akkann volumetrik debisini borunun kesitine blerek

bulunur)
= akkann younluu
= akkann viskozitesi

Hagen Poiseuille Denklii

Akmn laminar olduu yatay durumlarda bir takm ihmallerle Hagen-Poiseuille
denkliiyle sonuca ulalr. Bu varsaymlar; akkann ak boyunca tm fiziksel zelliklerinin
sabit olduu, sktrlamayan akkan olduu ve kat akkan ara yzeyinde kaymaz snr
koulu olduu yaklamlardr.
Bir borudaki akkann hz profilinin ekli akn giri blgesi uzunluuna baldr.
Giri blgesi, akkann bir boruya giri yapt blgeye denir. Bu blge parabolik ak
profilinin olumas iin gerekli uzunluktur. Birimsiz giri uzunluu (Le/D) ile ak rejimini
belirleyen Reynolds says arasnda (katmanl ak iin, Le/D = 0,06 Re; kargaal ak iin,
Le/D = 4,4 (Re)1/6) bir iliki vardr (Munson ve ark., 1990). Ayrca gei blgesi
(2100<NRe<4000) uygulamalarnda da giri uzunluu korelasyonu kullanlmaktadr. Giri
blgesinde hz profili ve basn dalm hesaplar olduka karmak olduundan katmanl
ak durumunda kullanlan Hagen-Poiseuille eitlii ile bu etki ihmal edilir. Aksi durumda
basn (P) ve hacimsel ak (Q) hesaplamalarnda bir dzeltme faktrnn kullanlmas
gerekmektedir (Bird ve ark., 1960).

MATERYAL VE YNTEM
Materyal
1. Byk hacimli bir tank
2. nce bir boru
3. Byk hacimli tanka oranla ok kk hacimli l silindiri

Metot
Seviye Fark Olmad Durumda
1. Byk hacimli tank, ince boru ile kk hacimli l silindirine balanr.
2. l silindirine su gelmesini salayan vana kapatlr.
3. l silindiri ve tank ayn hizada tutulur.
4. Byk hacimli tanka yetecek kadar su doldurulur.
5. Doldurulan suyun ykseklii kaydedilir.
6. l silindirine giden vana alr ve 1dk aralklarla su ykseklii kaydedilir.
7. l silindirinde su ykseklii deimemeye balayana kadar devam edilir.
Seviye Fark Olduu Durumda
1. Byk hacimli tank, ince boru ile kk hacimli l silindirine balanr.
2. l silindirine su gelmesini salayan vana kapatlr.
3. l silindiri, tanktan daha aada kalacak ekilde koyulur.
4. Byk hacimli tanka yetecek kadar su doldurulur.
5. Doldurulan suyun ykseklii kaydedilir.
6. l silindirine giden vana alr ve 20sn aralklarla su ykseklii kaydedilir.

MATEMATKSEL BULGULAR ve HESAPLAMALAR

Suyun 21Cdeki zellikleri
su = 997.995 kg/m3
su = 0.000979 kg/m.s

Seviye Fark Olmad Durumda

Ds = 0.31 m
Db = 0.004 m
L = 1.34 m
ht = 0.21 m
g = 9.81 m/s

Db 2 (0.004) 2
Ab =
=
= 1.26 10 5 m 2
4
4
Ds2 (0.31) 2
As =
=
= 0.0755m 2
4
4

Deneysel Veriler

t = 60sn iin deerler hesaplanmtr;

hdeneysel = hT hs = 0.21 0.035 = 0.175m

Qdeneysel = As

hdeneysel
0.175
= 0.0755
= 2.20 10 4 m 3 /sn
t
60

Qdeneysel 2.20 10 4
2
=
=
5 = 17.477m /sn
Ab
1.26 10

Vdeneysel

Re deneysel =

Db su Vdeneysel 0.004 997.995 17.477

=
= 71264
su
0.00098

Teorik Veriler

hteorik
hteorik

gD 4
b
= hT exp
t
128 LAs
997.995 9.81 3.1415 0.004 4
= 0.21exp
60 = 0.218m
128 0.00098 1.34 0.0755

Qteorik

gD 4
b
=
hteorik
128 L

Qteorik

997.995 9.81 3.1415 0.004 4

5
3
=
0.218 = 1.02 10 m /sn
128 0.00098 1.34

Vteorik

Qteorik 1.02 10 5
2
=
=
5 = 0.811m /sn
Ab
1.26 10

Re teorik =

Db su Vteorik 0.004 997.995 0.811

=
= 3308
su
0.00098

Seviye Farkl Olduu Durumda

Deneysel Veriler
t = 60sn iin hesaplanmtr;

hdeneysel = hT hs = 0.51 0.035 = 0.476m

Qdeneysel = As

Vdeneysel

hdeneysel
0.476
= 0.0755
= 5.99 10 4 m 3 /sn
t
60

Qdeneysel 5.99 10 4
2
=
=
5 = 47.537m /sn
Ab
1.26 10

10

Re deneysel =

Db su Vdeneysel 0.004 997.995 47.537

=
= 193837
su
0.00098

Teorik Veriler

hteorik
hteorik

gD 4
b
= hT exp
t
128

LA

s
997.995 9.81 3.1415 0.004 4
= 0.51exp
60 = 0.529m
128 0.00098 1.34 0.0755

Qteorik

gD 4
b
=
hteorik
128 L

Qteorik

997.995 9.81 3.1415 0.004 4

5
3
=
0.218 = 2.48 10 m /sn
128 0.00098 1.34

Vteorik

Qteorik 2.48 10 5
2
=
=
5 = 1.970m /sn
Ab
1.26 10

Re teorik =

Db su Vteorik 0.004 997.995 1.970

=
= 8033
su
0.00098

11

TARTIMALAR
Yaplan deneyden elde edilen sonulara baktmz zaman seviye fark olan durumda,
seviye fark olmayan duruma gre; suyun silindire daha ksa srede dolduunu grebiliriz. Bu
durum, seviye fark olan sistemde suyun daha yksek basn ve dolaysyla daha yksek bir
hzla aktn gsterir.
Her iki durum da incelendiinde akkann hznda zamanla azalma grlmektedir. Bu
sayede akkanlar aras basn fark, ykseklik, miktar azalnca kuvvet etkisinin de azaldn
syleyebiliriz. Ak rejimlerine bakacak olursa aklarn nce kargaal daha sonra da katmanl
ak profili gsterirler.

t
(sn)

60

(m)

0.175

t
(sn)

60

hdeneysel Q
hteorik
Vdeneysel Re
deneysel(m /sn)
deneysel
(m /sn)
2.20E-04

17.477

(m)

71264

0.218

hdeneysel Q
hteorik
Vdeneysel Re
deneysel(m /sn)
deneysel
(m /sn)
3

(m)

0.476

5.99E-04

47.537

(m)

193837

0.529

Qteorik(m3/sn)
1.02E-05

Qteorik(m3/sn)
2.48E-05

Vteorik

Reteorik

0.811

3308

Vteorik

Reteorik

1.970

8033

(m2/sn)

(m2/sn)

Yukardaki tabloda da grlebildii gibi her iki durumda da teorik ve deneysel veriler
arasnda byk farklar mevcuttur. Bunun sebebi aslnda karal olmayan sistemimizi kararl
kabul edip Hagen Pouiseuille eitlii kullanmamzdr. Hesaplamalarmzdan da gryoruz ki
gerek ortamda oluturulan deney dzeneinde kararl hale ulalamamtr.

12

NERLER VE ELETRLER
Yaptmz deney su banyosu ile yapldndan istenilen scaklk ve basn ortamn
salamak imkansz olmutur. Deneyin sonularnn daha anlaml olabilmesi iin deneyin
otoklavda yaplabilmesi veya daha uzun sreli yaplarak soutma deerlerinin de salanmas
deneyin ve sonularn anlalabilirlii asndan yararl olabilir.

13

KAYNAKA
Soukolu, M. (2000), Akkanlar Mekanii. Birsen Yaynevi, aalolu-stanbul
Fox, Robert W., Alan T. McDonald, Philip J. Pritchard, and John C. Leylegian. Fluid
Mechanics. Hoboken, NJ: John Wiley, 2012. Print.
Sigalotti, Leonardo Di G., et al. "SPH simulations of time-dependent Poiseuille flow at
low Reynolds numbers." Journal of computational physics 191.2 (2003): 622-638.
Bird, R.B., Stewart, W.E. & Lightfoot, E.N., 1960. Transport Phenomena, John Wiley
& Sons, Inc., New York.

14

EKLER
VERLER
Seviye Fark Olmad Durumda
t
(sn)

60
120
180
240
300
360
420
480
540
600
660
720
780
840
900
960

hdeneysel Q
hteorik
Vdeneysel Re
deneysel(m /sn)
deneysel
(m /sn)
3

(m)

0.175
0.142
0.115
0.093
0.076
0.062
0.053
0.045
0.038
0.034
0.029
0.026
0.024
0.022
0.019
0.018

2.20E-04
8.93E-05
4.82E-05
2.93E-05
1.91E-05
1.30E-05
9.53E-06
7.08E-06
5.31E-06
4.28E-06
3.32E-06
2.73E-06
2.32E-06
1.98E-06
1.59E-06
1.42E-06

17.477
7.091
3.828
2.322
1.518
1.032
0.756
0.562
0.422
0.340
0.263
0.216
0.184
0.157
0.126
0.112

(m)

71264
28913
15610
9468
6190
4208
3083
2291
1719
1385
1074
882
752
640
516
458

0.218
0.226
0.235
0.244
0.253
0.263
0.273
0.283
0.294
0.305
0.316
0.328
0.341
0.354
0.367
0.381

Qteorik(m3/sn)
1.02E-05
1.06E-05
1.10E-05
1.14E-05
1.19E-05
1.23E-05
1.28E-05
1.33E-05
1.38E-05
1.43E-05
1.48E-05
1.54E-05
1.60E-05
1.66E-05
1.72E-05
1.79E-05

Vteorik

Reteorik

0.811
0.842
0.874
0.907
0.942
0.977
1.014
1.053
1.093
1.134
1.177
1.222
1.269
1.317
1.367
1.419

3308
3433
3564
3699
3839
3985
4136
4293
4456
4626
4801
4983
5173
5369
5573
5784

Vteorik

Reteorik

1.970
1.995
2.020
2.045
2.070
2.096
2.122
2.149
2.176
2.203
2.231
2.258
2.287
2.315
2.344
2.373
2.403
2.433
0.826

8033
8133
8235
8338
8442
8547
8654
8762
8872
8983
9095
9209
9324
9440
9558
9678
9799
9921
3369

(m2/sn)

Seviye Fark Olduu Durumda

t
(sn)

60
80
100
120
140
160
180
200
220
240
260
280
300
320
340
360
380
400
420

hdeneysel Q
hteorik
Vdeneysel Re
deneysel(m /sn)
deneysel
(m /sn)
3

(m)

0.476
0.454
0.433
0.414
0.395
0.378
0.365
0.343
0.333
0.32
0.306
0.293
0.279
0.27
0.26
0.248
0.238
0.23
0.222

5.99E-04
4.28E-04
3.27E-04
2.60E-04
2.13E-04
1.78E-04
1.53E-04
1.29E-04
1.14E-04
1.01E-04
8.89E-05
7.90E-05
7.02E-05
6.37E-05
5.77E-05
5.20E-05
4.73E-05
4.34E-05
3.99E-05

47.537
34.005
25.946
20.673
16.906
14.156
12.151
10.276
9.070
7.989
7.052
6.270
5.573
5.056
4.582
4.128
3.753
3.445
3.167

(m)

193837
138659
105796
84295
68937
57724
49545
41903
36983
32578
28756
25568
22723
20616
18684
16832
15303
14049
12915

0.529
0.536
0.543
0.549
0.556
0.563
0.570
0.577
0.585
0.592
0.599
0.607
0.614
0.622
0.630
0.638
0.646
0.654
0.273

Qteorik(m3/sn)
2.48E-05
2.51E-05
2.54E-05
2.58E-05
2.61E-05
2.64E-05
2.67E-05
2.71E-05
2.74E-05
2.78E-05
2.81E-05
2.85E-05
2.88E-05
2.92E-05
2.95E-05
2.99E-05
3.03E-05
3.07E-05
1.04E-05

(m2/sn)

15

440
460
480
500
520
540
560
580
600
620
640
660

3.65E-05
3.36E-05
3.05E-05
2.81E-05
2.58E-05
2.42E-05
2.24E-05
2.07E-05
1.94E-05
1.83E-05
1.69E-05
1.60E-05

0.213
0.205
0.194
0.186
0.178
0.173
0.166
0.159
0.154
0.15
0.143
0.14

2.901
2.670
2.422
2.229
2.051
1.920
1.776
1.643
1.538
1.450
1.339
1.271

11828
10889
9875
9089
8364
7828
7243
6698
6271
5911
5459
5183

0.276
0.279
0.283
0.286
0.290
0.294
0.297
0.301
0.305
0.309
0.312
0.316

9.99E-06
9.61E-06
9.10E-06
8.72E-06
8.35E-06
8.11E-06
7.78E-06
7.46E-06
7.22E-06
7.03E-06
6.71E-06
6.56E-06

0.793
0.763
0.722
0.692
0.662
0.644
0.618
0.592
0.573
0.558
0.532
0.521

3232
3111
2944
2822
2701
2625
2519
2413
2337
2276
2170
2124

GRAFKLER
h t Grafii

Dhdeneysel (m)
0.5
0.4
0.3
Dhdeneysel
(m)

0.2
0.1
0
0

20

40

60

Q t Grafii

Qdeneysel(m3/sn)

7.00E-04
6.00E-04
5.00E-04
4.00E-04

Qdeneysel(m3/
sn)

3.00E-04
2.00E-04
1.00E-04
0.00E+00
0

10

20

30

40

50

60

16

V t Grafii

Vdeneysel (m2/sn)

50.000
40.000
30.000
20.000

Vdeneysel (m2/sn)

10.000
0.000
0

10

20

30

40

50

60

HAGEN POUSUELLE ETL KARM

Yatay dz bir boru iinde akan akkann hacimsel ak hznn belirlenebilmesi iin
yaplan kabuller;
Ak tr katmanl ak
Akkann ak boyunca tm fiziksel zellikleri sabit
Sktrlamayan akkan
Kat-akkan ara yzeyinde kaymaz snr koulu var
Silindirik boruda diferansiyel hacim elementi seilerek kabuk denklii yaplr.
V = (r,z,,t)
(Momentum Girii)-(Momentum k)+(Sistem zerine Etki Eden Kuvvetler)=0
Sistem zerine etki eden kuvvetlerden yer ekiminin z ynnde etkisi olmadndan
sfr alnr. Konvektif momentum deiimi de sfrdr. Molekler momentum ise r ynnde
etkilidir ve
= F/A = dVz/dr olarak ifade edilir.
( rz | r dz d - rz | r dz d + Pz | r d dr - Pz | r d dr =0) / dr d dz
r

r+r

z +z

/ r ( r rz ) = r Pz/ z
-1/r / r ( r rz ) = Pz/ z = c

17

Pz/ z = c
z=0

P = Po

z = L P = PL

P = PL

z=L

Pz = c z
P = Po

z=0

PL - Po =cL
c = PL - Po / L
- d/dr ( r rz ) = PL - Po / L r
- r rz = (PL - Po / L) r2/2 + c1
- rz = (PL - Po / L) r/2 + c1/r
-(- dVz/dr ) = (PL - Po / L) r/2 + c1/r
dVz/dr = (PL - Po / L ) r/2 + c1/r
dVz = [(PL - Po / L ) r/2 + c1/r ] dr
Vz = (PL - Po /4 L ) r2 + (c1/ ) lnr + c2
r = R Vz = 0
r = r dVz/dr 0
0 = (PL - Po /4 L ) R2 + cL
cL = (Po PL /4 L ) R2

18

Vz = (PL - Po /4 L ) r2 + (Po PL /4 L ) R2
Vz = (Po PL /4 L ) (R2 - r2 )

R 2

R 2

< Vz > = ( Vz r d dr ) / r d dr
0 0

0 0

R 2

= ( (Po PL /4 L ) (R2 - r2 ) r d dr ) / R2
0 0
R
2

= (Po PL /4 L ) 2 [(R - r ) r dr ] / R2
0

= [(Po PL /4 L ) 2 R4 /4] / R2
= [(Po PL ) R2 /8 L ]

Qz = < Vz > Alan

R 2

= [(Po PL ) R2 /8 L ] r d dr
0 0

= [(Po PL ) R2 /8 L ] R2
R = Db /2
Qz = (Po PL ) Db4 /128 L
Qz = d(V)/dt
= d(As hs) / dt

19

= As d(hs)/dt
= - As d(h) /dt
- As d(h) /dt = (Po PL ) Db4 /128 L
Po PL = g (hT - hs ) = g h
- As d(h) /dt = g h Db4 /128 L
h

- As d(h) / h = ( g Db4 /128 L ) dt

h

As ln h / hT = - ( g Db4 /128 L ) t
ln h / hT = - ( g Db4 /128 L As ) t
h = hT exp (- g Db4 /128 L As t )

Qz = - As d(h) /dt
= ( g Db4 /128 L ) h

20