You are on page 1of 73

HNG N

TH NGHIM CKT, CS O LNG IN T


DNG PHN MM TINA 8
NGUYEN DUC HIEP

M U

Hin nay cc khoa in t - Vin thng, in - in t ca cc trng


i hc v hc vin trong nc ging dy mn Cu kin in t u c cc bi
th nghim xy dng trn cc kt th nghim c sn. Mt s trng cng ch
trng n vic xy dng cc bi th nghim m phng da trn cc phn mm
thit k in t t ng.
i vi cc trng i hc nc ngoi, vic kt hp cc bi th nghim
da trn cc kt th nghim c sn v cc bi th nghim m phng da trn
cc phn mm thit k in t t ng trong vic ging dy mt mn hc c
thc hin rt tt. Qua cc sinh vin va c th nm vng c cc kin
thc l thuyt c th p dng c vo thc t, va nng cao c kh
nng thit k mch bng phn mm.
Trong 10 nm gn y, trn th trng th gii cng xut hin rt
nhiu phn mm Thit k - M phng mch in t v cc phn mm V
mch in. C th k ra cc phn mm tn tui nh : Circuit Marker 2000,
OrCard, Multisim, Proteus, Tina Cc phn mm ny chnh l cng c
gip cc k s, cc nh sn xut ti u ha cng vic ca mnh, t to ra
nhng sn phm in t chnh xc, ng tin cy v gi thnh thp.
Trong cc phn mm k trn th phn mm TINA 8 do nh sn xut
DesignSoft pht hnh nm 2008 l mt trong s cc phn mm Thit k - M
phng mch in t v V mch in ni ting nht hin nay. TINA 8 l mt
trong nhng gi phn mm mnh nht hin nay dng phn tch, thit k, m
phng tn hiu s, tn hiu tng t, VHDL v kt hp cc mch in t hay
cc mch in ca chng.
Do ti Xy dng b bi th nghim m phng cho mn hc Cu
kin in t da trn cng c m phng l phn mm TINA c a ra
nhm mc ch gii thiu cho cc sinh vin ngnh T-VT v ngnh in
in t mt cng c m phng rt mnh trong mi trng o to. ng thi
ti cng gip cho cc sinh vin bc u lm quen vi vic thit k mch
in, tm hiu hot ng v ng dng ca cc cu kin in t thng qua cc
bi th nghim m phng.

Ti liu gm 4 chng :
Chng 1: Gii thiu phn mm TINA 8.
Chng 2: Hng dn c bn s dng phn mm.
Chng 3: Gii thiu cc my o o.
Chng 4: Cc bi th nghim m phng.
Chng ti xin chn thnh cm n cc ng nghip ng gp cc
kin qu bu; xin chn thnh cm n lnh o Hc vin, lnh o Khoa K
thut in t 1 to iu kin chng ti hon thnh ti ny.

H Ni, ngy 18 thng 12 nm 2010

MC LC

M U...........................................................................................................1
CHNG 1. GII THIU PHN MM TINA 8............................................4
1.1. Gii thiu tng quan phn mm.............................................................4
1.2. Cc i tng ca phn mm.................................................................7
1.3. Cu hnh my tnh yu cu.....................................................................7
CHNG 2. HNG DN C BN S DNG PHN MM..................9
2.1. Giao din chnh ca phn mm..............................................................9
2.2. S dng chut.......................................................................................14
2.2.1. S dng chut phi........................................................................14
2.2.2. S dng chut tri.........................................................................15
2.3. Cc n v o.......................................................................................15
2.4. Cch ni dy t cc linh kin..........................................................16
2.4.1. Cch t cc linh kin vo mch...................................................16
2.4.2. Cch ni dy..................................................................................17
CHNG 3. GII THIU CC MY O O..........................................18
3.1. Gii thiu cc loi my o o...............................................................18
3.1.1 My to sng chc nng (Function Generator):.............................18
3.1.2. My o a nng s (Digital Multimeter - DMM).........................19
3.1.3. My ghi dng sng XY (XY Recorder).........................................20
3.1.4. My hin sng o ( Oscilloscope).................................................22
3.1.5. My phn tch tn hiu (Signal Analyzer).....................................24
3.1.6. My phn tch ph (Spectrum Analyzer)......................................26
3.1.7. My phn tch mng (Network Analyzer).....................................27
3.1.8. My phn tch logic (Logic Analyzer)..........................................28
3.1.9. My to tn hiu s (Digital Signal Generator).............................29
3.2. Ngun tng t v ngun s................................................................31
3.2.1. Ngun tng t.............................................................................31
3.2.2 Ngun s........................................................................................37
CHNG 4. CC BI TH NGHIM M PHNG...................................44
BI S 1: IT.........................................................................................44
BI S 2: IT v BJT.............................................................................49
BI S 3: FET............................................................................................55
KT LUN.....................................................................................................64

CHNG 1. GII THIU PHN MM TINA 8


1.1. Gii thiu tng quan phn mm
B thit k TINA 8 (TINA Design Suite) l mt trong nhng gi phn mm
mnh nht hin nay phn tch, thit k, m phng tn hiu s, tng t, VHDL v
kt hp cc mch in t hay cc mch in ca chng. Phn mm TINA cng cung
cp cc chc nng phn tch RF, cc mch quang in, kim tra v g li cc ng
dng vi iu khin v vi x l. Mt tnh nng c bit ca phn mm l cho php
ngi s dng a mch ra thc t thng qua cng USB c iu khin bi phn
cng TINALab II. TINALab II bin mt my tnh thnh mt thit b o T&M a
nng mnh, c th thay th hon ton mt t hp cc my o nh my hin sng,
my o dng in, o in p, o in tr; my o tn s, my phn tch ph,
(Hnh 1.1). Cc k s in t nhn thy rng phn mm TINA c nhiu u im
nh: d s dng v l mt cng c hiu qu cao, trong khi cc ging vin th ng
gi cao nhng tnh nng ca phn mm trong mi trng o to.

Hnh 1.1 Phn cng TINALab II

TINA c chia thnh hai phin bn chnh l TINA v B thit k TINA


(TINA Design Suite). TINA ch c phn m phng mch trong khi B thit k
TINA cn c thm tnh nng thit k PCB tin tin. Modun thit k mch in tch
hp y ny c tt c cc c im cn thit cho vic thit k PCB tin tin, bao
gm cc PCB linh hot nhiu lp vi cc tm ngun tch ri, t ng t v t
ng i dy mnh, c th tch ht ra v i dy li, i chn (pin) v cng (gate),

Phn mm TINA 8 c xy dng vi nhiu Phn tng tc vi nhau, ngi


thit k c th v mch bng s nguyn l v chuyn sang dng mch in, quan
st mch in di dng 3D v xut ra tp tin hnh nh gi n nh sn xut
Ngoi ra, TINA cn cung cp cc cng c phn tch khc nhau nh:

Phn tch DC: tnh ton im lm vic mt chiu v c tuyn truyn t


ca cc mch tng t. Ngi s dng c th hin th cc in p o c
hoc tnh ton c in p ti bt k nt no bng cch la chn nt bng
con tr. i vi cc mch s, chng trnh s gii phng trnh trng thi
logic v hin th cc kt qu ti mi nt theo tng bc mt.

Phn tch qu (Transient analysis): trong ch transient v ch hn


hp ca TINA, p ng ca mch theo cc dng sng u vo c th tnh ton
c. Cc dng sng u vo c th c la chn t vi ty chn (xung,
bc n v, sng hnh sin, sng tam gic, sng vung, sng hnh thang, v
dng sng kch thch m ngi dng c th t nh ngha) v c tham s
ha theo yu cu. i vi cc mch s, cc xung ng h c lp trnh v
cc my pht tn hiu s u c sn.

Phn tch Fourier: Ngoi vic tnh ton v hin th p ng th cc h s


ca dy Fourier, mo hi i vi cc tn hiu tun hon v ph Fourier ca cc
tn hiu khng tun hon cng c th c tnh ton.

M phng s: TINA cng bao gm m phng rt nhanh v mnh cho cc


mch s. Ta c th theo du hot ng ca mch tng bc mt, tin v pha
trc hoc li li pha sau, hoc xem s thi gian hon chnh trong mt ca
s phn tch logic c bit. Ngoi cc cng logic, th vin linh kin ln ca
TINA cn c cc IC v cc phn t s khc.

M phng VHDL: TINA cng bao gm mt b m phng VHDL kim


tra cc thit k VHDL c trong mi trng s v mi trng tn hiu hn hp
tng t - s. N h tr cc tiu chun ngn ng IEEE 1076-1987 v 10761993 v cc tiu chun IEEE 1164 (tiu chun logic). Cc mch c th cha
cc khi VHDL c th chnh sa c t th vin ca TINA, cc cu kin
FPGAs & CPLDs, hoc VHDL do ngi dng t to ra hoc ti v t Internet.
Ngi dng c th chnh sa cc ngun VHDL ca bt c cu kin VHDL no
v xem kt qu ngay. Vi ty chn b m phng VHDL ty chn, ngi dng
c th pht trin v g li code VHDL c bn trong v bn ngoi TINA. B
m phng VHDL bao gm Hin th dng sng, Qun l d n v Trnh duyt
phn tng.

M phng vi iu khin: TINA bao gm mt phm vi rng cc vi iu


khin (PIC, AVR, 8051) cho php ngi s dng kim tra, g li v chy mt
cch tng tc. Kt hp vi Trnh bin dch hp ng (assembler) cho php
ngi dng sa i code hp ng v xem kt qu ngay lp tc.

Phn tch AC: cho php tnh ton in p, dng in, tr khng, v cng
sut. Thm vo , phn mm cho php v cc th bin , th pha
Nyquist v Bode v cc c tnh tr nhm ca cc mch tng t. i vi cc
mng phi tuyn th vic tuyn tnh im lm vic c thc hin mt cch t
ng.

Ngoi ra TINA cn cung cp cc tnh nng nh Bin tp v g li theo


biu tin trnh (flowchart), Phn tch mng, Phn tch nhiu, Phn tch k
hiu, Phn tch tnh hung xu nht v Monte-Carlo, Ti u ha, Tin x l.

Cc thit b o o: c im ni bt ca TINA m cc phn mm Thit k


- M phng mch in t khc khng c, l n h tr nhiu thit b o o,
bao gm my to sng chc nng, my o a nng s, my ghi dng sng trc
XY, my hin sng, my phn tch tn hiu, my phn tch ph, my phn tch
logic, my phn tch mng,

Cc o lng v kim tra thi gian thc: TINA c th i xa hn vic m


phng khi phn cng ph tr c lp t ti my ch. Vi phn cng ny, cc
cng c mnh ca TINA c th thc hin cc php o thi gian thc ti cc
mch thc v hin th cc kt qu trn cc thit b o o.

Mt c im ni bt khc ca TINA l chc nng bo mch 3D nh tht,


cho php t ng xy dng ging nh mt nh 3D sng ng ca mt bo mch
m khng phi hn. Khi TINA c chy trong ch tng tc, cc linh kin
nh cc chuyn mch, cc LED, cc thit b, tr thnh nh tht v s lm vic
trn bo mch o nh cc linh kin tht mch thc t. Chc nng ny ca TINA
c th c s dng chun b v xy dng cc bi th nghim. Ch , in
dung cao tng i tn ti gia cc hng chn k nhau. i vi cc mch tn s
cao (trn 100kHz), in dung ny c th dn n hot ng khng nh mong
mun. Ta c th lp rp mch tng bc hoc bng cch to ra ton b mch trn
bo mch. Nht v di chuyn cc phn trn bo mch s dng chut v TINA s t
ng sp xp li vic i dy mt cch t ng trong khi vn duy tr kt ni. Cng
c bo mch ny ch yu l dnh cho cc mc ch gio dc chun b cc bi th
nghim trong mt mi trng 3D an ton. Cng c bo mch ny cng c th c
s dng hng dn cch i dy thc t mt bo mch i vi vic kim tra
phng th nghim.

Cch s dng chc nng bo mch 3D: t menu View, chn Live 3D
Breadboard v New. Ca s 3D Viewer s xut hin vi mt bo mch trng (cha
c cc cu kin) trong ca s chnh ca TINA. Ca s ny lun bn trn do
cho php xem c ca s thit k mch nguyn l v ca s bo mch cng mt lc.
Sau ngi s dng c th lp mch theo s nguyn l nh thng thng v
hnh nh ca linh kin cng cc dy ni s c hin th mt cch ng thi trn
bo mch. (hnh 1.2)

Hnh 1.2 - Chc nng bo mch 3D nh tht

Tm li, s tng tc cao, y tnh nng v d s dng lm cho phn


mm TINA 8 chim u th hn cc phn mm Thit k mch khc hin nay
1.2. Cc i tng ca phn mm

Vi nhng u im trn, phn mm TINA 8 l mt cng c v cng c


lc h tr cho cc k s thit k mch in t, v cc nh sn xut mch
in.

Phn mm h tr m phng tng t v m phng s nn c cc ging


vin nh gi cao trong mi trng nghin cu cc trng i hc.

Bn cnh , phn mm cng l cng c gip cho sinh vin, nghin cu


sinh ngnh in t vin thng tip cn vi vic m phng mch in t,
thit k mch in mt cch trc quan v d dng.

Hin nay, nh sn xut DesignSoft cng thng mi ho nhiu phin


bn TINA khc nhau vi gi thnh khc nhau phc v cho cc i
tng khc nhau

1.3. Cu hnh my tnh yu cu


s dng c phn mm TINA, ngi s dng phi c cu hnh my tnh ti
thiu nh sau:
CPU Pentium II hoc cao hn.
64 MB b nh (RAM).
cng cn trng t nht 100 MB.
CD-ROM.
Mn hnh mu SVGA.
H iu hnh: Windows 9x, Windows NT/ME/XP, Windows 2000.
bt u chng trnh TINA, ngi dng c th lm theo cc cch sau:
T thanh Start ln lt chn: Start -> Programs -> Tina -> Tina.exe.
Bm vo Biu tng trn Desktop:

Lu : S dng phm F1 c th xem Hng dn theo cc ch .

CHNG 2. HNG DN C BN S DNG PHN MM


Trong chng ny, chng ta s tm hiu cc Giao din v Cu trc t chc
phn mm. T tng bc lm quen vi vic s dng phn mm.
2.1. Giao din chnh ca phn mm
Sau khi khi ng, giao din chnh ca chng trnh s xut hin:

2
3

Hnh 2.1 Giao din chnh ca chng trnh

11. Menu Bar: Trnh n hin th danh sch cc lnh.


2. The Cursor or Pointer: Con tr - c s dng la chn cc lnh v
2
chnh sa s nguyn l. Ta ch c th di chuyn con tr bng con
chut my tnh. Ph thuc vo mi ch hot ng m con tr c cc
dng sau:

hnh mi tn trong ca s chnh ca chng trnh.

10

hnh cy bt khi ta thc hin ni dy.

hnh bn tay khi ta tr vo linh kin hoc ang a linh kin vo


ca s chnh.

33. The Schematic window: ca s lm vic chnh ca chng trnh, cho


php chnh sa, m phng s nguyn l ca mch trc tip. Ca s
ny thc t l mt bn v ln. Ta c th di chuyn thanh cun nu vng
son tho vt qu mn hnh chnh.

44. The Toolbar: Thanh cng c.

Ngi dng c th chn hu ht cc lnh chnh sa mch trn Thanh


cng c ny. Lu rng cc lnh trn Thanh cng c cng nm trong Trnh
n hoc c th s dng bng cc phm tt. Sau y l chi tit cc lnh trn
Thanh cng c.
M mt tp tin s nguyn l sn c trong my tnh (.TSC
hoc .SCH), m mt Marco (.TSM)
Lu s nguyn l ang s dng. Ngi dng s thun li hn
nu thng xuyn lu tr li mch ang lm nhm trnh tnh trng
mt d liu khi my tnh tt t xut.
ng s nguyn l ang s dng.
Sao chp cc linh kin hoc cc ch c la chn.
Dn cc linh kin hoc ch sao chp vo ni cn dng.
Khi nt ny c nhn vo, ngi dng c th s dng con tr
di chuyn cc linh kin, dy ni hoc cc ch, thun li trong vic
sp xp li s nguyn l theo mun.
Ly thm 1 bn sao ca linh kin trc m bn chn vi cng
cc tham s.

11

S dng nt lnh ny v dy ni cho s nguyn l


Thm cc ch thch vo s nguyn l hay kt qu phn tch.
Cho php ct 2 dy dn cho qua hoc ni vi nhau.
o chiu mt gc 900 cc linh kin c la chn.
Ly i xng cc linh kin c la chn. Phm tt: [CTRL-L]
hoc [*].

Hin th ca s chnh dng li hoc khng.


Phng to s nguyn l c th nhn r cc linh kin.
cho php thay i t l phng to theo mun t 10% n
200%.
La chn danh sch cc Ch M phng:
Ch DC.
Ch AC.
Ch m phng tc thi lp li lin tc.
Ch m phng tc thi khng lp li. Ngi dng c th iu
chnh thi gian m phng trong phn Analysis Transient.
Ch S.
Ch VHDL

12

Nu nt lnh ny c chn, chng trnh s cho php hin th


trnh trng li ca linh kin, ngi dng c th thay i tnh trng
li ca tng linh kin trong bn Thuc tnh (Properties Editor).
Chuyn i s nguyn l sang dng 3 chiu hoc 2 chiu. Phm
nng: [F6]. y l mt c im ni bt phn mm TINA c t
phin bn 7 m cc phin bn c hay cc phn mm khc khng th
thc hin c. ch ny, cc linh kin c hin th mt cch
sng ng, gip ngi s dng quan st mch trc quan hn.

Hnh 2.2 Chuyn i gia dng 2D hoc 3D

Chuyn s nguyn l trc tip sang mch in.


Tm kim cc linh kin. Mt hp thoi Tm kim s hin ln cho
php ngi dng tm cc linh kin theo tn nh mong mun. Tuy
nhin chng trnh c hn ch l khng th hin trc hnh dng

13

linh kin m ta la chn nn gy rt nhiu kh khn cho ngi s


dng.

Hnh 2.3 Ca s tm kim cc linh kin

Ngi dng cng c th la chn cc linh


kin trong danh sch ny. y l danh sch cc linh kin y nht ca
chng trnh.

55. The Component Bar - Thanh Linh kin: Cc linh kin c sp xp thnh
cc nhm. Mi khi 1 nhm c la chn, cc linh kin trong nhm s
xut hin trn thanh cng c. Khi nhn chut tri vo linh kin mong
mun, con tr i sang hnh bn tay v ta c th b linh kin vo
mch. Cc linh kin c th c quay hoc o chiu trc khi a vo
mch bng cch s dng cc phm [+/-] : quay 90 o v phm [*]: ly i
xng. Khi hiu chnh xong v tr cng nh hng ca linh kin, nhn
chut tri 1 ln na t linh kin vo mch.
6. Find component Tool Cng c tm kim linh kin: h tr tm kim
6
nhanh cc linh kin theo tn c trong c s d liu ca phn mm.

14

7. Open files tab - Th m cc tp tin: h tr m nhiu mch hoc nhiu


7
phn ca mt mch in (Macro) cng mt lc, v cng c ny dng
chuyn i gia cc tp tin c m. Ch cn nhn chut vo Th
chuyn n mch ta cn.

8. The TINA Task bar - Thanh tc v: nm pha di ca mn hnh, c


8
chc nng cung cp nt tt cho cc dng c o khc nhau hay cc my o
s dng trong chng trnh. Khi cc my o c kch hot (trong phn
T&M) th s xut hin 1 ca s mi tng ng vi mi loi. Ngi s
dng chn nt LOCK (Kha) t ca s chnh ca chng trnh lun
nm pha di cc ca s ca my o khc. iu ny thun li cho vic
quan st m phng. Tuy nhin ngi s dng cng c th lm ngc li
bng cc chn UNLOCK (Khng kha).
9.
9 The Help line - Dng tr gip: nm pha di cng ca ca s c chc
nng cung cp nhng dng gii thch ngn gn hoc cc phm tt khi
ngi dng di chuyn con tr qua cc nt lnh.
2.2. S dng chut
y l mt s phng php s dng chut c bn chnh sa s .

Hnh 2.4 Cc lnh khi nhn chut phi vo ca s son tho


2.2.1. S dng chut phi

Khi bm chut phi vo chng trnh th s xut hin 1 menu gm cc chc


nng sau:
Cancel Mode: Hy b linh kin (hoc dy ni) ang la chn.

15

Last Component: Ly li linh kin cui cng s dng.


Wire: Chuyn sang ch Ni dy. Trong ch ny, con tr c hnh
dng cy vit v ta c th v dy ni.
Delete: Xa linh kin c la chn.
Rotate Left, Rotate Right, Mirror: Quay hoc o chiu linh kin ang
c la chn. Ta c th s dng t hp phm [CTRL-L] hoc [CTRL-R]
quay cc linh kin.
Properties: S dng lnh ny ta c th hiu chnh cc thuc tnh ca linh
kin nh gi tr, nhn v c th thit lp cc tham s cho linh kin. Khi
hp thoi Properties xut hin ta c th dng phm F9 sao chp cc gi
tr t lm Tn ca linh kin.
2.2.2. S dng chut tri

Selection (La chn): khi nhn chut phi vo linh kin, ta s la chn
linh kin mong mun v b la chn cc linh kin khng mong mun.
Multiple selection (La chn nhiu linh kin): la chn 1 lc nhiu
linh kin th gi phm SHIFT trong khi bm chut v cc linh kin mong
mun. Nu linh kin c la chn, khi ta bm chut vo n 1 ln na
th n s khng la chn linh kin na. Vic la chn nhiu linh kin 1
lc s thun li trong vic nhm cc linh kin v di chuyn chng
Selection of all objects: Dng t hp phm CTRL-A la chn tt c
cc linh kin trong mch.
Moving objects: cc linh kin c th c di chuyn bng cch nhn
chut tri vo linh kin v ko th n ni mong mun.
Parameter modification: Khi bm 2 ln vo linh kin hp thoi thay i
thng s ca linh kin s xut hin, cho php thay i cc thng s mong
mun.
Crossing wires: Ni cc dy cho nhau.
Block : t linh kin vo mch.
2.3. Cc n v o
Khi thay i cc tham s hay cc gi tr cho mt linh kin, cc ch vit tt c
nh dng nh sau c th s dng:

16

V d: ngi s dng c th nhp gi tr 1 in tr l: 1M (ohm) thay v phi nhp


1.000.000 (ohm).
Lu : khi nhp gi tr s dng cc ch vit tt cn phi phn bit ch hoa v ch
thng, ng thi khng c khong trng gia ch v s trc .
2.4. Cch ni dy t cc linh kin
2.4.1. Cch t cc linh kin vo mch

Cc linh kin c ly ra t Thanh Linh kin v biu tng ca chng c di


chuyn bi con tr n ni cn t. Khi nhn chut tri, chng trnh s t ng t
linh kin vo bn mch chnh.
Cc linh kin c th c nh v thng ng hoc nm ngang hoc c th
quay mt gc 900 theo chiu kim ng h bng cch bm phm [+] hoc t hp
phm [Ctrl-R], hay quay ngc chiu kim ng h bng cch bm phm [-] hoc t
hp phm [Ctrl-L]. Hn na, mt s linh kin (nh Transitor) c th o chiu bng
cch s dng phm [*]. Mt cch khc l s dng cc nt
phi vo linh kin v chn Rotate Left/Rotate Right/Mirror.

hoc nhn chut

17

Hnh 2.5 Bng thit lp cc thuc tnh cho linh kin


Sau khi cc linh kin c nh v v t vo mch, nu nhp i chut tri
vo linh kin, mt hp thoi s hin ln cho php thay i cc tham s, cc gi tr
ca linh kin. (Hnh 2.5)
2.4.2. Cch ni dy

v mt dy ni, chut c di chuyn vo im cui cng ca linh kin,


ni s bt u 1 dy ni. Khi con tr s bin i thnh hnh cy vit. Ty thuc
vo vic ty chn ca chng trnh m c 2 cch ni dy nh sau:
T im bt u ni dy, ta nhn chut tri, sau di chuyn cy bt v
chng trnh s t ng v dy theo hng i. Trong khi v dy, ta c th
di chuyn bt c hng no v dy ni cng s t ng i theo. kt
thc vic ni dy, ta bm chut tri mt ln na. y l ch ni dy
mc nh trong cc phin bn TINA t trc ti nay v n c u im l
tng i d s dng, to ra ng ni dy p.
Chn ch ni dy:
hoc bm phm tt [SHIFT], sau nhn chut
tri vo im cn ni v di chuyn cy bt. kt thc vic ni dy, ta
bm chut tri mt ln na.
Nu mun hy b dy ni khi ang di chuyn cy bt th ch cn bm nt
[ESC].
Khi ang ni dy, nu ta nhn v gi phm [CTRL] th con tr di chuyn n
u, dy ni s t ng v trc tip vo mch n v tr ca con tr.
on dy ni c to ra lun nm ngang hoc thng ng. Tuy nhin ta cng
c th c c nhng on dy ni nm nghing khi vic s dng cc linh kin to
ra mch cu trong Thanh linh kin c bit.

18

CHNG 3. GII THIU CC MY O O


V CC LOI NGUN M PHNG

3.1. Gii thiu cc loi my o o


3.1.1 My to sng chc nng (Function Generator):

Hnh 3.1 My to sng chc nng


My to sng chc nng (function generator): l mt my a nng v c th
c s dng lm:
Mt ngun tham chiu: to ra mt sng hnh sin c bin , tn s, pha
v in p mt chiu (DC offset ) c th.
Mt my to sng chc nng: to ra nhiu dng sng vi bin , tn
s, pha, v in p mt chiu (DC offset ) no .
Mt my qut (sweep generator): to ra s qut tn s lga v tuyn
tnh.

: Nt tng, gim

:Nt chn la hng gi tr

19

: Nt ny cho php xc lp nhng gi tr, dng sng chn la cho


ngun (source).

: Chn dng sng (since ,cosine, xung)


: Bt hoc tt ch sweep.
: Nhng phm ny cho php xem, hay thay i tn s
bt u, tn s kt thc, thi gian qut
: Thit lp mode qut l n hay lin tc.
: Chn la mode qut l tuyn tnh hay logarithmic.
Parameters: Cc phm ny cho php xem, thay i cc thng s ca ngun.
: Tn s, bin , DC, pha ca ngun.

: Nt start v stop.

: Nt chn la knh ra (output channel).


3.1.2. My o a nng s (Digital Multimeter - DMM)

Chc nng: cho php o in p v dng in DC, AC, in tr, hoc tn s


trn mch in gia u vo v ra (input v output).

20

Hnh 3.2 My o a nng s


Chc nng:
: o in p mt chiu DC
: o in p xoay chiu AC
: o dng in mt chiu DC
: o dng in xoay chiu AC
: o in tr
: o tn s
Input: c s dng kt ni vi DMM o dng, p, in tr, tn s.
u vo HI th dng hn u cuI LO, v LO th cch ly so vi t.

3.1.3. My ghi dng sng XY (XY Recorder)

Chc nng: dng hin th dng ca mt hay nhiu dng sng.

21

Hnh 3.3 My XY Recorder

Cc thit lp cho trc honh (X):

: chn knh ngun cho trc X l input. Nu t mt Vn mt


trong mch th ta c th o c in p nhnh ca n.

: thay i t l trc X theo th t 1-2-5.

: dch chuyn tn hiu theo trc X .


Cc thit lp cho trc tung (Y):

22

: chn knh ngun cho trc Y l output. Nu t mt Vn mt


trong mch th ta c th o c in p nhnh ca n.
: tt hoc m knh.

: thay i t l trc Y theo th t 1-2-5.

: dch chuyn tn hiu theo trc Y.


Cc phm iu khin:
: bt u hin th
: ngng hin th
: xa mng hnh hin th
: t ng thit lp t l trc XY hin th tt nht tn hiu vo
3.1.4. My hin sng o ( Oscilloscope)

Chc nng: dng hin th dng sng trn mn hnh.

23

Hnh 3.4 My hin sng Oscilloscope


Cc thit lp cho trc X:

HORIZONTAL: tng, gim thi gian


theo cc h s 1-2-5.
POSITION: dch tri, phi tn hiu theo
trc X.
Mode: chn la mode hin th cho tn
hiu ra.
X source: chn la knh ngun X theo
mode X-Y.

Cc thit lp cho trc Y:


: chn la knh u vo (input channel), bt hoc tt.

24

: thay i t l chiu dc theo h s 1-2-5, di chuyn tn


hiu theo chiu dc

Trigger : cho php chn la ch kch khi hoc ngun,


thay i mc kch khi, v chn la sn ln, xung ca tn
hiu i vi kch khi.

Cc phm chc nng:


: bt u hin th dng tn hiu.
: ngng hin th.
: thu thp d liu v dng sng thi im gn nht.
: xo mng hnh hin th.
: chc nng t ng chn t l hin th, gip
cho tn hiu u vo my hin sng (oscilloscope) c tt nht.

: cc con tr o gi tr ca sng ra.

: chuyn dng sng sang ch th.


3.1.5. My phn tch tn hiu (Signal Analyzer)

Chc nng: phn tch tn hiu min tn s

25

Hnh 3.5 My phn tch tn hiu


Thit lp knh u vo (input channel):

: cc nt ny cho php chn la knh u vo, kt


hp cc tn hiu khc vi dng sng ra, v bt, tt knh.
hin th dng sng u ra (output) th ta t mt im kim tra (Test point)
ti mt im tng ng trn mch.

: tng, gim bin u vo (input amplitude) theo h s 1-2-5.


n v bin c th chuyn i qua li gia dB v Volts bng nt
: dng c o t ng chn la dy gi tr hp l nht o tn hiu u
vo.
: dng c o s lm vic dy gi tr o thng thng.

26

: cc nt ny dng thit lp tn s bt u, tn s kt thc.

: phn gii (X/log -nu nt


X/linear -nu nt

c chn

c chn).

: chn la kiu phn tch (Lin magnitude,Log magnitude, dB


magnitude, phase, Bode< li v phase>, biu Nyquist v Group Delay).

: cho php xc nh t l chiu dc theo dB.

: cho php chn la cc mode o nh: qut sin (Swept-sine), ph


bin (Amplitude spectrum), mt ph bin (Amplitude spectral density),
ph cng sut (Power spectrum) v mt ph cng sut (Power spectral density).
Trong ch qut sin (Swept-sine), my to sng chc nng (function generator) c
th to ra cc dng qut loga hoc tuyn tnh vi vic chn la tn s bt u, tn s
kt thc v phn gii (resolution).

27

: cho php chn mode kch khi hoc ngun, thay i mc kch
khi v chn sn ln hoc xung bt u cho my phn tch tn
hiu.

: cho php thay i mc tham chiu, mc tham chiu l bin


cng sut hoc bin in p bi ng thng 0 dB.

: chn la hm cho window nh: uniform, Flat top

3.1.6. My phn tch ph (Spectrum Analyzer)

Chc nng: phn tch ph ca tn hiu

28

Hnh 3.6 My phn tch ph


Cc nt chc nng ging nh my phn tch tn hiu (signal analyzer) ngoi tr cc
nt.

: c n v o l vn (cn my phn tch tn hiu l dB).


3.1.7. My phn tch mng (Network Analyzer)

Chc nng: dng o hiu sut in ca cc thit b, cc mch c s


dng trong cc h thng phc tp. Da trn s phn x sng tr v ca cc cc
thit b o t trong my phn tch khi c mt tn hiu chun gi n chng
m ta c th bit c chng l cc phn t th ng hay tch cc, v c cc
thng s S (S-parameter).

Hnh 3.7 My phn tch mng

29

: hin th u ra ca mt mch, ta cn phi


cc port 1,2 n cc im tng ng.

: dng khi to tn s bt u, tn s kt thc v phn gii.

: dng tng hoc gim bin theo Vn hoc dB.

: cho php chn la kiu phn tch hin th nh: Lin


magnitude, log magnitude, dB magnitude, phase, Bode, polar, smith and group
delay.

: cho php chn ch o nh: h s truyn t, h s phn x,


tr khng, cc thng s S, Z,Y,H.
3.1.8. My phn tch logic (Logic Analyzer)

Chc nng: dng cho cc mch tn hiu s .

30

Hnh 3.8 My Phn Tch Logic


Cc thng s o:

: cho php chn la mode gii hn (threshold) thch hp vi


cc h Logic khc nhau bao gm TTL v CMOS.
: cho php chn ngun xung clock trong hoc bn ngoi.

: cho php xc nh chu k clock.

: cho php xc nh nhanh chng v tr bt u trong b nh.

: cho php chon la mode kch khi hoc ngun.

: la chn nhm knh c bin tp.

31

: cho php chn la ch hin th, cho php iu chnh t l


trc tung v dch chuyn h trc to thng qua cc nt

: cho php kt hp cc knh thnh mt nhm v c phn bit


vi nhau bi cc nhn.

3.1.9. My to tn hiu s (Digital Signal Generator)

Chc nng: to ra cc mu kim tra s cho vic m phng cc mch s.

Hnh 3.9 My to tn hiu s

32

: cho php chn, lp li, v xo mt mu cc bt


gia v tr ca con tr A v B.
: chn la nhm knh son tho.

: cho php thit lp chu k ng h (clock) v chiu di ca n.


: cho php chuyn i gia thi gian tuyt i v t l chu k
ng h.

: cho php chn la ch u ra ca d liu (data output mode)


theo cc bc ring r, ng lot, hay lin tc.
: ngun clock, trigger c th l my phn tch Logic bn trong
hoc bn ngoi.
3.2. Ngun tng t v ngun s
Trn thanh linh kin s hin th ra cc loi ngun khi ta nhn chut trc tip ln th
Sources:

Hnh 3.10 Thanh linh kin gm cc ngun m phng


3.2.1. Ngun tng t

c s dng m phng trong cc mch tng t.


voltage source : l ngun in p mt chiu.
Sau khi ly linh kin ra ta nhp p vo linh kin, bng sau s hin ra:

33

Hnh 3.11 Bng thit lp thuc tnh cho ngun in p 1 chiu


Label: l tn k hiu ca linh kin s hin ra trn giao din
Footprint name: l tn ca linh kin khi ta v mch in
Voltage[V] ta chnh mc in p mt chiu nu khng ghi n v th
n v mc nh l vn. Ngoi ra cn c cc bi s khc: m (mili
vn), k(kilo vn) Nu mun cho hin th ra ngoi th ta dnh du
vo vung bn cnh.
Internal resistance: l in tr trong ca ngun
IO state : cho php xc nh ngun hoc b to sng mt cch trc
tip nh u vo.
Sau khi chn xong nhn OK
current source: l ngun dng mt chiu.
Sau khi ly linh kin ra ta nhp i vo linh kin bng sau s hin ra:

34

Hnh 3.12 Bng thit lp thuc tnh cho ngun dng 1 chiu
Cc thng s cng tng t nh ngun p trn. Ch khc ch thng s Current
l ta phi ghi gi tr cho dng in.
battery: y l ngun pin mt chiu.
Sau khi ly linh kin ra ta nhp i vo linh kin bng sau s hin ra:

Hnh 3.13 Bng thit lp thuc tnh cho ngun pin 1 chiu
Ta phi chnh cc thng s tng t nh trn ngun p.
voltage generator: l mt ngun p.
Vi linh kin ny ta c th to c mt ngun tn hiu bt k nh mong
mun.
Sau khi ly linh kin ra ta nhp i vo linh kin bng sau s hin ra:

35

Hnh 3.14 Bng thit lp thuc tnh cho ngun p


Dc level [v] :l mc in p mt chiu
Signal : cho php xc nh c dng ca tn hiu. Nhn chut tri
vo phn ch mu xanh ca ny th s xut hin
ny s hin ra bng sau:

,ta nhn vo nt

Hnh 3.15 Bng thit lp dng tn hiu


Da vo bng ny ta xc nh c dng ca tn hiu .
pulse: tn hiu dng xung

unit step: tn hiu dng bc nhy

sinusodial: tn hiu dng hnh sin

cosinusodial: tn hiu dang cosin

square: tn hiu dng xung vung

36

triangle: tn hiu dng xung tam gic

general: tn hiu dng hnh thang

User defined: tn hiu theo mt hm no do ngi dng to ra.


Khi nhn vo th ny s xut hin ca s sau:

Hnh 3.16 Bng thit lp dng tn hiu ngi dng t nh ngha


Ta c th ghi tn hiu di dng mt hm s vi bin t. Sau nhn Test
kim tra hnh dng ca tn hiu. Sau nhn OK.
Ch : khi ghi tn hiu dng hm bc 2 tr ln ta phi ghi dng hm m.
V d: vi hm bc 2 : t^2 ch ta khng c ghi l t*t

current generator : l mt ngun to tn hiu dng dng in.


Sau khi ly linh kin ra ta nhp i vo linh kin s hin ra bng nh sau:

37

Hnh 3.17 Bng thit lp thuc tnh cho ngun to


tn hiu dng dng in
Cch thit lp cc thng s ging nh trn ngun p.
I(U): l ngun dng c iu khin bng in p.

Hnh 3.18 Bng thit lp thuc tnh cho ngun dng c


iu khin bng in p
Gi tr ngun dng to ra c tnh bng gi tr ngun p iu khin a vo
nhn vi h s trong mc transconductance [S].
U(U): ngun p c iu khin bng in p.

38

Hnh 3.19 Bng thit lp thuc tnh cho ngun p


iu khin bng p
Gi tr ngun p to ra c tnh bng gi tr ngun p iu khin a vo
nhn vi h s trong voltage amplication.
U(I): ngun p c iu khin bng dng in.

Hnh 3.20 Bng thit lp thuc tnh cho ngun p


iu khin bng dng in
Gi tr ngun p to ra c tnh bng gi tr dng in iu khin a vo
nhn vi h s trong transresistance [ohm]
I(I): l ngun dng c iu khin bng dng in.

39

Hnh 3.21 Bng thit lp thuc tnh cho ngun dng


c iu khin bng dng in
Gi tr ngun dng to ra c tnh bng gi tr dng in iu khin a vo
nhn vi h s trong current amplication.
3.2.2 Ngun s

pulse source: l ngun xung trong cc m phng s. im c bit ca


loi ngun ny l ta c th chn c kiu xung nh mong mun dng tun hon
hay khng tun hon. Ta c th thay i chiu rng ca xung nh mong mun. Sau
khi ly linh kin ra ta nhp i vo linh kin s hin ra bng nh sau :

Hnh 3.22 Bng thit lp thuc tnh cho ngun xung


Cc thng s tng t nh phn trn. Ngoi ra c c cc thng s khc nh :

40

Pattern : khi ta nhn vo ny s hin ra u


hin ra bng sau :

ta nhn vo y s

Hnh 3.23 Bng thit lp Moments&Level


Add new : thm vo dng xung. Khi n vo y pha bn phi ca s
s xut hin nh sau :

Default: l dng mc nh mc thp. Nhng ta c th thay i c.


Moment #1: l khong thi gian bt u xy ra s kin 1.
Level #1 : cho php ta hiu chnh mc in p cao hay thp ti thi
im ta ch ra trn moment #1. C bn mc tu chn nh hnh v.

41

Ch : ta c th to ra nhiu s kin nh vy bng cch Add new nhiu


ln. Chng ta c th to ra xung tun hon hay khng tun hon bng
cch nh u hoc khng nh u vo repeat.
Remove last: loi b i s kin c chn Add new.
Clear: xo ht v dng lc u khi cha thit lp thng s.
Load: cho php ta c th to c ngun xung m c to sn
trc y v c lu vo u . Lc ny ta ch cn ch n
ng dn thit lp ngun xung.
Save as: lu dng ca ngun xung sau ny c th ly ra s dng li
khi cn thit. Sau khi thit lp cc thng s xong ta nhn OK.
clock : cho php chng ta to ra tn hiu xung tun hon. Khi ly c
linh kin ra ta nhp i vo n s hin ra bng thng s sau :

Hnh 3.24 Bng thit lp tn hiu xung tun hon


Cc thng s Label, Pootprint name, Parameter thit lp nh trn.
Frequency: l tn s ca xung.
Duty cycle: l t s gia thi gian lc u(T1) vi chu k ca xung.
Odd state [T1]: xc nh mc in p trong khong thi gian T1.
Even state [T2]: xc nh mc in p trong khong thi gian T2.
Start time, Stop time: l gii hn thi gian bt u v thi gian kt
thc.
Start state, Stop state: l trng thi bt u v kt thc ca xung.

42

rise time: thi gian cn thit thay i mc trng thi. Thi gian ny
cng nh cng tt. Thng ta dng mc nh ch khng nn thay
i. Sau khi thit lp cc thng s xong ta nhn OK.
Pulse 2 : tng t nh cng c pulse.
Clock 2 : tng t nh clock.
Digital voltage source : ngun mt chiu cho m phng s.

Hnh 3.25 Bng thit lp thuc tnh ngun 1 chiu m phng s


Output voltage : thit lp gi tr in p cho ngun. hin th gi tr ny trn
giao din ta nh du vo vung bn cnh.
Digital high source : ngun s mc cao. To mc in p chun
quy nh mc cao.

Hnh 3.26 Bng thit lp thuc tnh ngun s mc cao

43

Digital low source : ngun s mc thp, to mc in p chun quy


nh mc thp.

Hnh 3.27 Bng thit lp thuc tnh ngun s mc thp

data generator 4-bit : l ngun pht 4 bit cho ch m phng s m


u ra c th thay i l mc cao hay mc thp.

Hnh 3.28 Bng thit lp thuc tnh ngun pht 4 bit


Cc thng s label, footprint name, parameter thit lp nh trn.

44

Pattern : cho php hiu chnh dng tn hiu pht ra ngoi. Khi nhn vo
hin ra ca s sau :

Hnh 3.29 Bng thit lp dng tn hiu


Tng cng c 256 a ch c ngha l c th to ra c 256 dng cc tn hiu
pht ra trn 4 u ra ca thit b.
Affected address (low) : xc nh s th t ca xung pht bt u
fill
Affected address (high) : xc nh s th t ca xung pht kt thc
fill. khi nhn Fill s hin ra bng sau :

45

Hnh 3.30 Bng in nhanh s 0 hoc 1


o
o
o
o
o
o
o
o
o
o

Fill with 0 : in y s 0.
Fill with 1 : in y s 1.
Shift 1 left : dch s 1 sang tri.
Shift 1 right : dch s 1 sang phi.
Shift 0 left : dch s 0 sang tri.
Shift 0 right : dch s 0 sang phi.
Count up : m ln.
Count down : m xung.
Intial value : gi tr ban u.
Ngoi ra ta c th thay i gi tr trc tip trn phn bn tri ca s
ny trong phn Value.

Step time : thi gian cho mi bc nhy.


Start address : a ch bt u cho pht tn hiu.
Stop address : a ch kt thc cho pht tn hiu.
Repeat pattern : lp li chu k khi pht.
Bin : cho php ta vit ct value l s dng nh phn.
Hex : cho php ta vit ct value l s dng thp lc phn.
Sau khi thit lp xong cc thng s ta nhn OK.
Data generator 8-bit : l ngun pht cho ch m phng s m u ra
c th thay i l mc cao hay mc thp cho 8 ng ra ca thit b. Cc thng s
c hiu chnh tng t Data generator 4-bit.

46

CHNG 4. CC BI TH NGHIM M PHNG


CHO MN HC CU KIN IN T

BI S 1: IT

I. Chun b th nghim
a. Ni dung kin thc l thuyt cn n tp.
- nh ngha, cu to v k hiu ca it trong s mch.
- Nguyn l hot ng ca it bn dn.
- c tuyn Vn-Ampe ca it bn dn.
- Cc tham s tnh ca it.
- Phn loi it v ng dng.
b. Cc cu hi chun b:
- Nguyn hot ng ca it bn dn
- c tuyn Vn-Ampe ca it chnh lu?
- c tuyn Vn-Ampe ca it Zener?
- Cc s tng ng ca it bn dn?c. Cc thit b, linh kin dng trong th nghim:
s dng c phn mm TINA, bn phi c cu hnh my tnh ti thiu nh
sau:
CPU Pentium II hoc cao hn.
64 MB b nh (RAM).
cng cn trng t nht 100 MB.
CD-ROM.
Mn hnh mu SVGA.
H iu hnh: Windows 9x, Windows NT/ME/XP, Windows 2000 hoc
Win7.
Phn mm TINA 7 hoc TINA 8.
II. Qui trnh cc bc th nghim
a. Trnh t cc bc:
Thit k mch dng phn mm TINA
Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).
Chy m phng mch.
So snh kt qu chy m phng v phn tch l thuyt.

47

b. Cc mch in:
1. Mch chnh lu na chu k
Bc 1: Dng phn mm TINA xy dng mt mch chnh lu na chu k dng
1 it nh sau:
D
+

+
Bo tao dien ap

VG1

VM1

B to in p u vo to in p hnh sin c bin cc i U m = 5V; tn s =


50Hz; pha ban u = 0. in tr ti R = 1k.
Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).
Bc 3: xem dng sng u ra, chy Transient t menu Analysis trn
thanh cng c. (Ch : ch DC hoc AC u khng thch hp cho vic phn
tch mch ny nn SV nn s dng ch Transient hoc s dng xil). Kt
qu chy m phng nh hnh v di y.
Bc 4: So snh kt qu chy m phng vi phn tch l thuyt bc 2 xem
c ph hp khng?
T 5.00

Voltage (V)

2.50

0.00

-2.50

-5.00
0.00

10.00m

20.00m
Time (s)

30.00m

40.00m

2. Mch chnh lu 2 na chu k (dng 2 it):


Bc 1: Dng phn mm TINA xy dng mt mch chnh lu 2 na chu k
dng 2 it nh sau:

48

D1

N2
N1

Bo tao dien ap

+
R

Out

N3

D2

B to in p u vo to in p hnh sin c bin cc i U m = 10V; tn s


= 50Hz; pha ban u = 0. T in c C = 47uF (47 F); in tr ti R = 1k.
Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).
Bc 3: xem dng sng u ra, chy Transient t menu Analysis trn
thanh cng c. (Ch : ch DC hoc AC u khng thch hp cho vic phn
tch mch ny nn SV nn s dng ch Transient hoc s dng xil). Kt
qu chy m phng nh hnh v di y.
Bc 4: So snh kt qu chy m phng vi phn tch l thuyt bc 2 xem
c ph hp khng?
T 10.00

Voltage (V)

5.00

0.00

-5.00

-10.00
0.00

10.00m

20.00m
Time (s)

30.00m

40.00m

3. Mch chnh lu 2 na chu k (dng 4 it mc theo kiu cu):


Bc 1: Dng phn mm TINA xy dng mt mch chnh lu 2 na chu k
dng 4 it mc theo kiu cu nh sau:

49

BAS16

D1

Vin

BAS16
D4

BAS16
D2

C 10u
+

BAS16

D3

Out

R 10k

B to in p u vo to in p hnh sin c bin cc i U m = 10V; tn s


= 50Hz; pha ban u = 0. T in c C = 10 uF (10 F); in tr ti R = 10k.
Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).
Bc 3: xem dng sng u ra, chy Transient t menu Analysis trn
thanh cng c. (Ch : ch DC hoc AC u khng thch hp cho vic phn
tch mch ny nn SV nn s dng ch Transient hoc s dng xil). Kt
qu chy m phng nh hnh v di y.
Bc 4: So snh kt qu chy m phng vi phn tch l thuyt bc 2 xem
c ph hp khng?
T

10.00

Voltage (V)

5.00

0.00

-5.00

-10.00
0.00

20.00m

40.00m

60.00m

Time (s)

4. Mch hn ch bin mt pha


Bc 1: Dng phn mm TINA xy dng mt mch hn ch bin mt pha
nh sau:

50

R1

D1

Bo tao dien ap

VG1
V1

+
-

VM1

B to in p u vo to in p hnh sin c bin cc i U m = 10V; tn s


= 50Hz; pha ban u = 0. V1 = 6V.
Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).
Bc 3: xem dng sng u ra, chy Transient t menu Analysis trn
thanh cng c. (Ch : ch DC hoc AC u khng thch hp cho vic phn
tch mch ny nn SV nn s dng ch Transient hoc s dng xil). Kt
qu chy m phng nh hnh v di y.
Bc 4: So snh kt qu chy m phng vi phn tch l thuyt bc 2 xem
c ph hp khng?
T 10.00

VG1

Voltage (V)

5.00
VM1
0.00

-5.00

-10.00
0.00

10.00m

20.00m
Time (s)

30.00m

40.00m

Bc 5: C th thay dng in p u vo l xung tam gic, xung vung vi


bin , tn s, pha ban u khc nhau; thay V1 bng cc gi tr khc nhau (ch
: V1< Um ) v chy m phng xem kt qu.

Bi tp v nh: SV t v mch v chy m phng cho mch dch mc (dch ln,


dch xung). Gi : SV c th tham kho s mch trong Bi ging Cu kin in
t.

51

BI S 2: IT v BJT

I. Chun b th nghim
a. Ni dung kin thc l thuyt cn n tp.
- c tuyn Vn-Ampe ca it bn dn.
- ng dng ca it trong mch hn ch bin hai pha v mch n p.
- Cu to v k hiu ca Transistor lng cc trong cc s mch.
- Cc cch mc BJT v h c tuyn tng ng.
- nh thin cho BJT.
- ng dng ca BJT.
b. Cc cu hi chun b:
- c tuyn Vn-Ampe ca it Zener?
- Phn bit s khc nhau gia BJT NPN v PNP?
- Cc cch mc BJT?
- Cc h c tuyn ca BJT?
- Cc kiu nh thin ca BJT?
c. Cc thit b, linh kin dng trong th nghim:
s dng c phn mm TINA, bn phi c cu hnh my tnh ti thiu nh
sau:
CPU Pentium II hoc cao hn.
64 MB b nh (RAM).
cng cn trng t nht 100 MB.
CD-ROM.
Mn hnh mu SVGA.
H iu hnh: Windows 9x, Windows NT/ME/XP, Windows 2000 hoc
Win7.
Phn mm TINA 7 hoc TINA 8.
II. Qui trnh cc bc th nghim
a. Trnh t cc bc:
Thit k mch dng phn mm TINA
Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).
Chy m phng mch.
So snh kt qu chy m phng v phn tch l thuyt.

b. Cc mch in:
52

1. Mch hn ch bin 2 pha


Bc 1: Dng phn mm TINA xy dng mt mch hn ch bin hai pha
nh sau:
R1

D1

Bo tao dien ap

D2

VG1
V1

+
-

VM1

V2

B to in p u vo to in p hnh sin c bin cc i U m = 10V; tn s


= 50Hz; pha ban u = 0. V1 = 7 V; V2 = 5V.
Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).
Bc 3: xem dng sng u ra, chy Transient t menu Analysis trn
thanh cng c. (Ch : ch DC hoc AC u khng thch hp cho vic phn
tch mch ny nn SV nn s dng ch Transient hoc s dng xil). Kt
qu chy m phng nh hnh v di y.
Bc 4: So snh kt qu chy m phng vi phn tch l thuyt bc 2 xem
c ph hp khng?
Bc 5: C th thay dng in p u vo l xung tam gic, xung vung vi
bin , tn s, pha ban u khc nhau; thay V1, V2 bng cc gi tr khc nhau
(ch : V1< Um ; V2< Um ) v chy m phng xem kt qu.
T 10.00

Voltage (V)

5.00

0.00

-5.00

-10.00
0.00

10.00m

20.00m
Time (s)

30.00m

40.00m

2. Mch n p dng it Zener

53

Bc 1: Dng phn mm TINA xy dng mt mch n p n gin dng it


Zener
nh sau:

R1

Bo tao dien ap

Z1

VG1

+
-

VM1

B to in p u vo to in p hnh sin c bin cc i U m = 10V; tn s


= 50Hz; pha ban u = 0. Chn it Zener loi 1N2805 (Type: 1N2805).
Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).
Bc 3: xem dng sng u ra, chy Transient t menu Analysis trn
thanh cng c. (Ch : ch DC hoc AC u khng thch hp cho vic phn
tch mch ny nn SV nn s dng ch Transient hoc s dng xil). Kt
qu chy m phng nh hnh v di y.
Bc 4: So snh kt qu chy m phng vi phn tch l thuyt bc 2 xem
c ph hp khng?
Bc 5: C th thay dng in p u vo l xung tam gic, xung vung vi
bin , tn s, pha ban u khc nhau v chy m phng xem kt qu.
T 10.00

VG1

Voltage (V)

5.00
VM1
0.00

-5.00

-10.00
0.00

10.00m

20.00m
Time (s)

30.00m

40.00m

3. V c tuyn ra ca BJT

54

Bc 1: Dng phn mm TINA xy dng mt mch in nh sau:

IC

VC
IB

Ch : ngun dng IB ly cc gi tr thay i theo bc. Thc hin vic ny


bng cch: t menu Analysis chn Select Control Object (hoc chn nhanh bng
cch nhp chut vo nt
trn thanh cng c), sau kch chut vo cu
kin cn thay i gi tr (trong trng hp ny l ngun dng IB). Ca s IBCurrent Generator xut hin. G 100u vo phn trng bn cnh dng *DC
Level [A] trong ca s .
Nhp chut vo du ... bn cnh dng *DC Level [A] trong ca s IB-Current
Generator, thy xut hin ca s (hnh bn phi), chn Start value: 0; End
value: 120u; Number of cases: 13; sweep type: Linear; ri chn OK.

Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).


Bc 3: xem c tuyn ra ca BJT, t menu Analysis, chn DC Analysis ->
DC Transfer Characteristic. Kt qu chy m phng nh hnh v di y.
Bc 4: So snh kt qu chy m phng vi phn tch l thuyt bc 2 xem
c ph hp khng?

55

T 30.00m

Current (A)

20.00m

10.00m

0.00

-10.00m
0.00

5.00

10.00
Input voltage (V)

15.00

20.00

4. Mch khuch i dng BJT


Bc 1: Dng phn mm TINA xy dng mt mch khuch i dng BJT mc
E chung nh hnh v sau. t cc thng s cho mch in: Uin l in p xoay
chiu c gi tr cc i =1mV & thnh phn mt chiu bng 0V; R1 = 62k;

RC 3.9k

C2 1u

VF1

C1 1u

VM1

C3 1u

RE 680

VG1

R2 9.1k

T1 !NPN

VS1 16

R4 10k

R1 62k

R2= 9.1k; RC = 3.9k; RE = 680; R4 = 10k; C1=C2=C3=1F; in p


Vcc = 16V.

Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).

56

Bc 3: Dng cc thit b o o (Multimeter-My o a nng s;


Oscilloscope- my hin sng; Function Generator-My to sng chc nng)
quan st tn hiu vo/ra ca mch in.
- Chn Multimeter t menu T&M trn thanh cng c v n nt ~V o
in p ra.
- Chn Oscilloscope t menu T&M trn thanh cng c v n nt Run xem
dng sng u ra. (ch : t Time/Div = 500s hoc 1ms; sau chnh
Volts/Div = 100mV hoc 200mV, sao cho dng sng hin trn mn ca xil
ln quan st). Kt qu chy m phng nh hnh v di y.

Bc 4: So snh kt qu chy m phng vi phn tch l thuyt bc 2 xem


c ph hp khng?
Bc 5: BJT trong ch chuyn mch
Thay i gi tr ca RC v quan st s thay i ca dng sng u ra. Gii thch
kt qu quan st. Xc nh gi tr RC BJT hot ng ch bo ha.
Thay dng in p u vo l xung vung v chy m phng xem hot ng
ca mch ng vi RC va tm c.

57

Bi tp v nh: SV t v mch v chy m phng cho mch ng dng khc ca


it v BJT. Gi : SV c th tham kho s mch trong Bi ging Cu kin in
t.

BI S 3: FET
I. Chun b th nghim
a. Ni dung kin thc l thuyt cn n tp.
- Cu to v k hiu ca cc loi FET trong cc s mch.
- Nguyn l hot ng ca JFET v MOSFET.
- nh thin cho FET.
- ng dng ca FET.
b. Cc cu hi chun b:
- C my loi nh thin cho BJT?
- Nu mt s ng dng ca BJT?
- Cc h c tuyn ca FET?
- Cc kiu nh thin cho JFET, EMOSFET v DMOSFET?
c. Cc thit b, linh kin dng trong th nghim:
s dng c phn mm TINA, bn phi c cu hnh my tnh ti thiu nh
sau:
CPU Pentium II hoc cao hn.
64 MB b nh (RAM).
cng cn trng t nht 100 MB.
CD-ROM.
Mn hnh mu SVGA.
H iu hnh: Windows 9x, Windows NT/ME/XP, Windows 2000 hoc
Win7.
Phn mm TINA 7 hoc TINA 8.
II. Qui trnh cc bc th nghim
a. Trnh t cc bc:
Thit k mch dng phn mm TINA
Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).

58

Chy m phng mch.


So snh kt qu chy m phng v phn tch l thuyt.

b. Cc mch in:

Id

1. V c tuyn ra ca NMOSFET
Bc 1: Dng phn mm TINA xy dng mt mch in nh sau:

EMOSFET-N
Vgs

W=10um
L=0.35um

Vds

Ch : ngun p Vgs ly cc gi tr thay i theo bc. Thc hin vic ny bng


cch: t menu Analysis chn Select Control Object (hoc chn nhanh bng cch
nhp chut vo nt
trn thanh cng c), sau kch chut vo cu kin cn
thay i gi tr (trong trng hp ny l ngun p Vgs). Ca s Vgs-Battery
xut hin. G 3.5 vo phn trng bn cnh dng Voltage [V] trong ca s .
Nhp chut vo du ... bn cnh dng Voltage [V] trong ca s Vgs-Battery,
thy xut hin ca s (hnh bn phi), chn Start value: 0; End value: 3.5;
Number of cases: 8; sweep type: Linear; ri chn OK.

Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).


Bc 3: xem c tuyn ra ca BJT, t menu Analysis, chn DC Analysis ->
DC Transfer Characteristic. Kt qu chy m phng nh hnh v di y.

59

Bc 4: So snh kt qu chy m phng vi phn tch l thuyt bc 2 xem


c ph hp khng?
T 7.00m

Output Current (A)

6.00m
5.00m
4.00m
3.00m
2.00m
1.00m
0.00
0.00

1.00

2.00
Output voltage (V)

3.00

4.00

2. S khuch i dng JFET kiu source chung.


Bc 1: Dng phn mm TINA xy dng mt mch khuch i dng JFET mc S
chung nh hnh v sau. t cc thng s cho mch in: Uin l in p xoay chiu
c gi tr cc i =100mV & thnh phn mt chiu bng 0V; R1= 110M; R2 =

RD 1.8k

R1 110M

5M; RD = 30k; RS = 150; RL= 100M; C1=C2=1F; in p VDD = 18V.

C5 1u

VF5

C4 1u

RS 150

R2 10M

+
Vin

RL 100M

T1 2N3369

VF1

VDD 18

Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).

60

Bc 3: Dng cc thit b o o (Multimeter-My o a nng s; Oscilloscopemy hin sng; Function Generator-My to sng chc nng) quan st tn hiu
vo/ra ca mch in.
- Chn Multimeter t menu T&M trn thanh cng c v n nt ~V o in p
ra.
- Chn Oscilloscope t menu T&M trn thanh cng c v n nt Run xem dng
sng u ra. (ch : t Time/Div = 5s ; sau chnh Volts/Div = 100mV hoc
200mV, sao cho dng sng hin trn mn ca xil ln quan st). Kt qu
chy m phng nh hnh v di y.

Bc 4: So snh kt qu chy m phng vi phn tch l thuyt bc 2 xem c


ph hp khng?

61

CC BI TH NGHIM 3+4
Mn: Cu kin in t
(dng phn mm TINA)
PHN 1: IT
5. Mch chnh lu na chu k
Bc 1: Dng phn mm TINA xy dng mt mch chnh lu na chu k dng 1 it
nh sau:
D

VG1

Bo tao dien ap

VM1

Nhy kp vo VG1, (Chn trong mc Signal n bng thay i tham s B to


in p u vo to in p hnh sin c bin cc i U m = 5V; tn s = 50Hz; pha
ban u = 0). in tr ti R = 1k.
Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).
Bc 3: xem dng sng u ra, chy Transient t menu Analysis trn thanh
cng c. (Ch : ch DC hoc AC u khng thch hp cho vic phn tch mch ny
nn SV nn s dng ch Transient hoc s dng xil). Kt qu chy m phng nh
hnh v di y.
Bc 4: So snh kt qu chy m phng vi phn tch l thuyt bc 2 xem c ph
hp khng? gii thch?
T 5.00

Voltage (V)

2.50

0.00

-2.50

-5.00
0.00

10.00m

20.00m
Time (s)

30.00m

40.00m

6. Mch chnh lu 2 na chu k (dng 2 it):


Bc 1: Dng phn mm TINA xy dng mt mch chnh lu 2 na chu k dng 2
it nh sau:

62

D1

N2
N1

Bo tao dien ap

+
R

Out

N3

D2

B to in p u vo to in p hnh sin c bin cc i U m = 10V; tn s =


50Hz; pha ban u = 0. T in c C = 47uF (47 F); in tr ti R = 1k.
Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).
Bc 3: xem dng sng u ra, chy Transient t menu Analysis trn thanh
cng c. (Ch : ch DC hoc AC u khng thch hp cho vic phn tch mch ny
nn SV nn s dng ch Transient hoc s dng xil). Kt qu chy m phng nh
hnh v di y.
Bc 4: So snh kt qu chy m phng vi phn tch l thuyt bc 2 xem c ph
hp khng?
T 10.00

Voltage (V)

5.00

0.00

-5.00

-10.00
0.00

10.00m

20.00m
Time (s)

30.00m

40.00m

7. Mch chnh lu 2 na chu k (dng 4 it mc theo kiu cu):


Bc 1: Dng phn mm TINA xy dng mt mch chnh lu 2 na chu k dng 4
it mc theo kiu cu nh sau:

63

BAS16

D1

Vin

BAS16
D4

BAS16
D2

C 10u
+

BAS16

D3

Out

R 10k

B to in p u vo to in p hnh sin c bin cc i U m = 10V; tn s =


50Hz; pha ban u = 0. T in c C = 10 uF (10 F); in tr ti R = 10k.
Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).
Bc 3: xem dng sng u ra, chy Transient t menu Analysis trn thanh
cng c. (Ch : ch DC hoc AC u khng thch hp cho vic phn tch mch ny
nn SV nn s dng ch Transient hoc s dng xil). Kt qu chy m phng nh
hnh v di y.
Bc 4: So snh kt qu chy m phng vi phn tch l thuyt bc 2 xem c ph
hp khng? gii thch?
T

10.00

Voltage (V)

5.00

0.00

-5.00

-10.00
0.00

20.00m

40.00m

60.00m

Time (s)

8. Mch hn ch bin mt pha


Bc 1: Dng phn mm TINA xy dng mt mch hn ch bin mt pha
nh sau:

64

R1

D1

Bo tao dien ap

VG1
V1

+
-

VM1

B to in p u vo to in p hnh sin c bin cc i U m = 10V; tn s =


50Hz; pha ban u = 0. V1 = 6V.
Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).
Bc 3: xem dng sng u ra, chy Transient t menu Analysis trn thanh
cng c. (Ch : ch DC hoc AC u khng thch hp cho vic phn tch mch ny
nn SV nn s dng ch Transient hoc s dng xil). Kt qu chy m phng nh
hnh v di y.
Bc 4: So snh kt qu chy m phng vi phn tch l thuyt bc 2 xem c ph
hp khng? gii thch?
T 10.00

VG1

Voltage (V)

5.00
VM1
0.00

-5.00

-10.00
0.00

10.00m

20.00m
Time (s)

30.00m

40.00m

Bc 5: C th thay dng in p u vo l xung tam gic, xung vung vi bin ,


tn s, pha ban u khc nhau; thay V1 bng cc gi tr khc nhau (ch : V1< Um ) v
chy m phng xem kt qu.
9. Mch hn ch bin 2 pha
Bc 1: Dng phn mm TINA xy dng mt mch hn ch bin hai pha
nh sau:

65

R1

D1

Bo tao dien ap

D2

VG1
V1

+
-

VM1

V2

B to in p u vo to in p hnh sin c bin cc i U m = 10V; tn s =


50Hz; pha ban u = 0. V1 = 7 V; V2 = 5V.
Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).
Bc 3: xem dng sng u ra, chy Transient t menu Analysis trn thanh
cng c. (Ch : ch DC hoc AC u khng thch hp cho vic phn tch mch ny
nn SV nn s dng ch Transient hoc s dng xil). Kt qu chy m phng nh
hnh v di y.
Bc 4: So snh kt qu chy m phng vi phn tch l thuyt bc 2 xem c ph
hp khng?
Bc 5: C th thay dng in p u vo l xung tam gic, xung vung vi bin ,
tn s, pha ban u khc nhau; thay V1, V2 bng cc gi tr khc nhau (ch : V1<
Um ; V2< Um ) v chy m phng xem kt qu.
T 10.00

Voltage (V)

5.00

0.00

-5.00

-10.00
0.00

10.00m

20.00m
Time (s)

30.00m

40.00m

10. Mch n p dng it Zener


Bc 1: Dng phn mm TINA xy dng mt mch n p n gin dng it Zener
nh sau:

66

R1

Bo tao dien ap

VG1

Z1

+
-

VM1

Ln 1: B to in p u vo to in p hnh sin c bin cc i U m = 2 V; tn s


= 50Hz; pha ban u = 0, thnh phn 1 chiu DC: 10V Chn it Zener loi 1N2805
(Type: 1N2805).
Ln 1: B to in p u vo to in p hnh sin c bin cc i U m = 2V; tn s
= 50Hz; pha ban u = 0, thnh phn 1 chiu DC: 2V
Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).
Bc 3: xem dng sng u ra, chy Transient t menu Analysis trn thanh
cng c. (Ch : ch DC hoc AC u khng thch hp cho vic phn tch mch ny
nn SV nn s dng ch Transient hoc s dng xil). Kt qu chy m phng nh
hnh v di y.
Bc 4: So snh kt qu chy m phng vi phn tch l thuyt bc 2 xem c ph
hp khng?
Bc 5: C th thay dng in p u vo l xung tam gic, xung vung vi bin ,
tn s, pha ban u khc nhau v chy m phng xem kt qu.

67

PHN 2 - BJT
1. V c tuyn ra ca BJT
Bc 1: Dng phn mm TINA xy dng mt mch in nh sau:

IC

VC
IB

Ch : ngun dng IB ly cc gi tr thay i theo bc. Thc hin vic ny bng cch:
t menu Analysis chn Select Control Object (hoc chn nhanh bng cch nhp chut
vo nt
trn thanh cng c), sau kch chut vo cu kin cn thay i gi tr
(trong trng hp ny l ngun dng IB). Ca s IB-Current Generator xut hin.
G 100u vo phn trng bn cnh dng *DC Level [A] trong ca s .
Nhp chut vo du ... bn cnh dng *DC Level [A] trong ca s IB-Current
Generator, thy xut hin ca s (hnh bn phi), chn Start value: 0; End value:
120u; Number of cases: 13; sweep type: Linear; ri chn OK.

Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).


Bc 3: xem c tuyn ra ca BJT, t menu Analysis, chn DC Analysis -> DC
Transfer Characteristic. Kt qu chy m phng nh hnh v di y.
Bc 4: So snh kt qu chy m phng vi phn tch l thuyt bc 2 xem c ph
hp khng?

68

T 30.00m

Current (A)

20.00m

10.00m

0.00

-10.00m
0.00

5.00

10.00
Input voltage (V)

15.00

20.00

Rc 480

2. Mch khuch i dng BJT


Bc 1: Dng phn mm TINA xy dng mt mch khuch i dng BJT mc E
chung nh hnh v sau. t cc thng s cho mch in: Ui l in p dng hnh sin c
bin =1mV & thnh phn mt chiu bng 1V; Ec = 12V.

R1 620

C2 1u

Uo

C1 1u

R2 120

C3 1u

Ui

RE 120

R3 1k

Ec 12

Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).


Bc 3: Phn tch ch DC xc nh im lm vic : chy Analysic->DC
Analysic->Table of DC result, bng gi tr dng, p mt chiu cc im trong mch
hin ln, xc nh im lm vic ca BJT. BJT lm vic ch no?
Bc 4: Phn tch ch AC: Thc hin 2 ln
Ln 1; K ng

69

Id

Ln 2: K m
xem dng sng u ra, chy Transient t menu Analysis trn thanh cng c.
(Ch : ch DC hoc AC u khng thch hp cho vic phn tch mch ny nn SV
nn s dng ch Transient hoc s dng xil). Kt qu chy m phng nh hnh
v di y.
Bc 4: So snh kt qu chy m phng vi phn tch l thuyt bc 2 xem c ph
hp khng?
PHN 3 FET
1. V c tuyn ra ca NMOSFET
Bc 1: Dng phn mm TINA xy dng mt mch in nh sau:

EMOSFET-N
Vgs

W=10um
L=0.35um

Vds

Ch : ngun p Vgs ly cc gi tr thay i theo bc. Thc hin vic ny bng cch:
t menu Analysis chn Select Control Object (hoc chn nhanh bng cch nhp chut
vo nt
trn thanh cng c), sau kch chut vo cu kin cn thay i gi tr
(trong trng hp ny l ngun p Vgs). Ca s Vgs-Battery xut hin. G 3.5 vo
phn trng bn cnh dng Voltage [V] trong ca s .
Nhp chut vo du ... bn cnh dng Voltage [V] trong ca s Vgs-Battery, thy
xut hin ca s (hnh bn phi), chn Start value: 0; End value: 3.5; Number of
cases: 8; sweep type: Linear; ri chn OK.

Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).

70

Bc 3: xem c tuyn ra ca BJT, t menu Analysis, chn DC Analysis -> DC


Transfer Characteristic. Kt qu chy m phng nh hnh v di y.
Bc 4: So snh kt qu chy m phng vi phn tch l thuyt bc 2 xem c ph
hp khng?
T 7.00m

Output Current (A)

6.00m
5.00m
4.00m
3.00m
2.00m
1.00m
0.00
0.00

1.00

2.00
Output voltage (V)

3.00

4.00

PHN 5 PHN TCH BJT, FET TRONG CH CHUYN MCH


1. BJT trong ch chuyn mch
Ch s dng in p iu khin 5V iu khin ng m bng n si t Light in p
cao (220V).
Bc 1: V mch iu khin s dng Relay RL1 12V kiu thng m
Nhy p vo mi linh kin t gi tr nh mch cho di y.

Ec 12

RL1 SPNO-Default
R1 1k
+
Udk 5

Light1 220
Votl Meter

Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).


Bc 3: Chn ch m phng tng tc: Interactive->DC
Bc 4: Chy ch m phng tng tc: Interactive->Start

71

VS1 220

Bc 5: Kch vo cng tc K thay i trng thi ca n, nhn xt U CE, ch lm vic


ca BJT, trng thi ng m ca R le, S sng ti ca bng n trong mi trng hp K
ng/m.
2. E_MOSFET trong ch chuyn mch
Ch s dng in p iu khin 5V iu khin ng m bng n si t Light in p
cao (220V).
Bc 1: V mch iu khin s dng Relay RL1 12V kiu thng m
Nhy p vo mi linh kin t gi tr nh mch cho di y.
Xc nh in p ngng ca E_MOSFET
ID 119.84mA

SW-SPDT1

I light 454.45mA

RL1 SPNO-Default

Ec 12

T1 2N6755

VS1 220
+
Udk 5

Votl Meter 27.77mV

Light1 220
Power 100

Bc 2: Phn tch hot ng ca mch (l thuyt).


Bc 3: Chn ch m phng tng tc: Interactive->DC
Bc 4: Chy ch m phng tng tc: Interactive->Start
Bc 5: Kch vo cng tc K thay i trng thi ca n, nhn xt U DS, v ch lm
vic ca E_MOSFET, trng thi ng m ca R le, S sng ti ca bng n trong mi
trng hp K ng/m.
3. Thit k v m phng mch c chc nng ging 2 mch trn nhng s dng
pJFET v pD_MOSFET

72

KT LUN

Ti liu gii thiu c mt cng c m phng rt mnh hin nay, l b


phn mm thit k TINA 8 vi y cc tnh nng t thit k mch, chy m
phng n thit k mch in. Phn mm ny h tr cho c thit k mch in tng
t, mch s v mch hn hp (kt hp c s v tng t). Ngoi ra phn mm thit
k TINA 8 c mt s u im ni bt so vi cc phn mm thit k khc hin nay
l h tr tnh nng bo mch 3D nh mch tht, cung cp cc my o o, v h
tr thm phn cng TINALab II.
ti ny a ra c mt b bi th nghim gm 03 bi th nghim hon
chnh cho mn hc Cu kin in t. Ti liu th nghim ny c th nghim
cho cc lp D08DT1, D08DT2, D08DT3, D09VT4, D09VT5, C09VT2 v nhn
c nhng phn hi tch cc. D kin trong thi gian ti s a b bi th nghim
ny vo trong chng trnh chnh thc. Cc bi th nghim m phng kt hp vi
cc bi th nghim trn kt th nghim s gp phn gip sinh vin cng c c kin
thc l thuyt, c thm k nng thit k mch bng phn mm trc khi a mch
thit k ra thc t.

73

You might also like