AEROBNI SISTEMI ZA TRETMAN

OTPADNIH VODA
PREHRAMBENE INDUSTRIJE

Prof. Dr Hajrudin Simii,

Univerzitet u Tuzli, BiH

Prehrambena industrija je poznata kao veliki

potroa vode i ujedno kao generator velikih
koliina zagaenih otpadnih voda.
Prosjena potronja vode u odnosu na proizvod
esto je u omjeru 10:1 (kod hemijske industrije je
taj omjer 5:1)
Visoka potronja vode je uvjetovana strogim
higijenskim mjerama i visokom kontrolom kvaliteta
proizvoda.

Zajedniko za sve otpadne tokove iz prehrambene

industrije je prisustvo uglavnom
organskih jedinjenja koja se lako biololoki razgrauju,
imaju tendenciju prelaska u kiselo stanje i
sklone su brzom trulenju ( fermentiranju).
Efluenti iz prehrambene industrije su kompleksnog sadraja sa visokim
sadrajima suspendiranih i rastvorenih materija najveim dijelom
organskog porijekla.
Uglavnom se preiavaju biolokim metodama obrade pri emu im
esto nedostaje azota i fosfora koji se moraju dodavati u sistem
preiavanja
Njihov puni tretman najee zahtijeva kombinaciju fizikih, hemijskih
i biolokih procesa

Postrojenja za pred tretman ili puni tretman otpadnih voda

se uglavnom koriste kod najveih pogona prehrambernog
sektora kao to su :

Industrija proizvodnje i prerade mlijeka

Industrija piva
Industrija eera i skroba i
Destilerije i fermentacioni procesi.

Prosijavanje

Bioloka
Filtracija

Taloenje

- Brza filtracija
- Jednostepena
filtracija
- Dupla filtracija
- A.D.F.

Dezintegracija

Otpadna
voda

Mikro
cijedilo

Pjeani
filteri

Taloenje

Odvajanje masti
i ulja

Preistai

Aktivni mulj
Egalizacija

- Brzi proces
- Konvencionalni
- Produena
aeracija
- Kontaktna
stabilizacija
- SBR proces

Podeavanje pH

Hlaenje

Oksidac.
Kanal

Lagune
Taloenje

Hemijski
tretman

Biodiskovi
Lagune
Oksidacija

Dodatak
hranljivih
materija

u odvod

u rijeku

u rijeku

Savremene metode tretmana otpadnih voda prehrambene industrije

Najee koritene metode predtretmana

otpadnih voda prehrambene industrije
Egalizacija izjednaavanje toka i
koncentracije zagaenja
Sita i reetke za odvajanje suspendiranih
materija
Uklanjanje ulja i masti
Taloenje
Flotacija
Hemijska obrada

Bioloki tretman
Otpadne vode prehrambene industrije sadre uglavnom
zagaenje organskog porijekla.
U otpadnoj vodi se bioloko zagaenje moe nalaziti u
rastvorenom, koloidnom i suspendiranom
(nerastvornom) obliku.
Dio organskog zagaenja uklanja se mehanikim,
hemijskim ili fiziko-hemijskim procesima preiavanja
otpadnih voda.
Meutim, bioloki procesi zbog svoje efikasnosti i
ekonominosti, predstavljaju danas najoptimalniji metod
za uklanjanje organskog zagaenja iz otpadnih voda
prehrambene industrije.
Bioloke metode preiavanja otpadnih voda koriste
fundamentalne principe kruenja materije u prirodi.

Mnoge vrste mikroorganizama su aktivne u

razgradnji organske materije vrei tako
stabilizaciju organskog otpada.
Dijele se na :
aerobne, anaerobne i fakultativne.
Aerobni mikroorganizmi trebaju molekularni
oksigen za svoje procese metabolizma.
Anaerobni organizmi ive bez prisustva
oksigena i crpe energiju iz organske materije.
Fakultativni organizmi mogu djelovati u prisustvu
kao i u odsustvu oksigena..
U procesima za bioloku obradu otpadnih voda
veina mikroorganizama je fakultativnog tipa.

Kompleksna bioloka obrada otpadne vode u sistemu sa aktivnim

muljem alternativno sa biofilterima

Shodno vrstama mikroorganizama koji uestvuju

u procesu, u preiavanju otpadnih voda
biolokim metodama koriste se:
aerobni procesi biolokog preiavanja i
anaerobni procesi biolokog preiavanja.

Aerobni bioloki procesi

preiavanja
Danas se u obradi otpadnih voda najee
koriste aerobni bioloki procesi i to:

postupak aktivnog mulja,

bioloka filtracija,
bio-diskovi i
aerobne / fakultativne lagune.

O2
oksigen

CO2

Mikroorganizmi
(aktivni mulj)

Organska materija
(zagaenje u vodi)

Produkti razgradnje
(preiena voda)

Novi
mikroorganizmi
(Viak mulja)

Shematski prikaz aerobnog biolokog procesa

Procesi preiavanja vode sa aktivnim muljem

Uklanjanje organskog zagaenja iz otpadne vode pomou
aerobnih mikroorganizama.
Mikroorganizmi, uglavnom bakterije, protozoe i metozoe nalaze
se na elatinoznim pahuljicama mulja u bazenu za aeraciju, gdje
se uz pomo oksigena u procesu metabolizma mikroorganizama
obezbjeuje razgradnja supstrata (organskog zagaenja).
Izdvojeni mulj u taloniku vraa se u recirkulaciju.
Talonik (odvaja mulja od vode)
Otpadna voda

AERACIONI BAZEN
Preiena voda
Zrak ili isti
O2

Recirkulacija mulja

Viak mulja

Optereenja
Razliiti sistemi obrade sa aktivnim muljem razlikuju se po
optereenju biomase sa organskim zagaenjem na dan.
Koriste se slijedei sistemi:
visoko optereeni aktivni mulj
na dan

Cm > 0,5 kg BPK5/ kg mulja

srednje optereeni aktivni mulj

Cm =0,2-0,5

nisko optereeni aktivni mujlj

Cm=0,07 0,2

vrlo nisko optereeni aktivni mulj

( produena aeracija )

Cm < 0,07

Konvencionalni tretman s
aktivnim muljem

Kod aktivnog mulja se esto koristi i termin

optereenje zapremine bazena sa organskom
materijom. :

visoko optereenje Cvol > 1,5 kg BPK5 po

m3 zapremine aerotanka
srednje optereenje : BPK5 = 0,6 1,5 kg
/m3
nisko optereenje : BPK5 = 0,35 0,6 kg
/m3
produena aeracija : Cvol < 0,35/m3

Kontaktna stabilizacija
Bioloki ureaj sa aktivnim muljem pogodan za
preiavanje manjih koliina
otpadne vode 200 2000 m3/dan.
Sastoji od dva koncentrino postavljena rezervoara dubine
oko 4 m i prenikom unutarnjeg rezervoara 4 9 m i
vanjskog 10-20 m.
Vanjski rezervoar ima ulogu aeracionog bazena.
Prostor izmeu zidova u ovom rezervoaru je podijeljen na
tri komore : za aeraciju, reaeraciju i aerobnu stabilizaciju
mulja. Centralni dio ili unutarnji bazen ima ulogu
talonika.

Kontaktna stabilizacija

10

Tehnologija preiavanja otpadne vode se sastoji od tri osnovne

operacije :
aeracijeaeracije-taloenjataloenja-reaeracije mulja kako slijedi:
slijedi:
aeracija ulazne otpadne vode sa povratnim aktivnim muljem,
muljem,
zadravanje do dobivanja preiene vode
taloenje i odvajanje faza preiene vode i mulja.
mulja.
Preiena voda se isputa.
isputa.
reaeracija mulja iz talonika sa isputanjem vika mulja u aerobni
stabilizator.
stabilizator.
Period aeracije : 2 3 sata
Period reaeracije mulja : 4 6 sati

Bioloka filtracija
Kod bioloke filtracije organsko zagaenje iz
otpadne vode se razgrauje pri aerobnim
uslovima putem mikroorganizama koji se nalaze
vezani na filterskom mediju u obliku fine
prevlake ili filma.
Debljina filma raste usljed rasta
mikroorganizama sve dok vanjski sloj ne
apsorbuje svu organsku materiju i uzrokuje da
unutarnji sloj koji je uz medij, pree u endogenu
fazu i pone gubiti sposobnost prijanjanja uz
filterski medij.

11

Bioloki filteri ( percolating filters) su okrugli betonski bazeni

prenika 6 50 m u kojima se nalazi ispuna od prirodnog ili
vjetakog materijala na ijoj se povrini formira film od
mikroorganizama koji vre razgradnju organskog zagaenja
iz otpadne vode koja rosi filter.
Ruka za raspodjelu
vode

Filterska
ispuna

Otvori za
ventilaciju

Pod pod nagibom

Nosa filterske
ispune

Kolektor za ispust
vode

Izgled biofiltera-prokapnika

12

Organsko optereenje biofiltera se izraava

kao
kgBPK5 / m3 ispune.
Hidrauliko optereenje biofiltera je vrlo vaan
tehnoloki parametar i izraava se kao:
m3 otpadne vode / m2 poprene povrine
ili po m3 ispune.

Visoki biofilteri-prokapnici.
Primjenom plastine ispune za biofiltere mogue je
graditi biofiltere i do visine od 12 m.
Zahvaljujui velikoj visini i duem vremenu prolaza vode
kroz ispunu biofiltera, mogue je obraivati:
visokooptereene tokove prehrambene industrije kao to
su:
pivare, mljekare,
pogoni za preradu voa i povra,
klaonice i industrije mesa,
vinarije, tekstilni kombinati i sl.

13

U TALONIK

Rotirajui biodiskovi
(rotating biological contactors)
Proces preiavanja vode sa rotirajuim
biodiskovima je proces sa vezanom kulturom
mikroorganizama gdje medij rotira na vrstom
nosau u bazenu sa otpadnom vodom.
Mikroorganizmi se nalaze vezani na velikim
diskovima od sintetike koji rotiraju na jednoj
osovini sa elektromotorom, uronjeni oko 40 % u
bazenu sa vodom.
Obino su diskovi 3-3,5 m u preniku i rotiraju sa
perifernom brzinom od 0,3 m/s.

14

Biodiskovi na otvorenom

Pokriveni biodiskovi

15

Lagune
Lagune su plitki, prostrani, zemljani bazeni u
kojima se uglavnom prirodnim putam razgrauje
organsko zagaenje iz otpadne vode.
Koriste se uglavnom tamo gdje postoji raspoloivo
zemljite i pogodni klimatski uslovi.
ienje u lagunama je vrlo blisko postupku
samopreiavanja vode u prirodnim vodnim
sistemima.
Uz bioloke procese u lagunama se istovremeno
odvija i taloenje i isplivavanje u vodi prisutnih
materija.
U zavisnosti od organskog optereenja, dubini
vode u laguni i klimatskim uslovima, razgradnja
organske materije se odvija putem aerobnih ili
anaerobnih procesa uz fotosintezu algi.

Lagune mogu biti:

aerobne (prirodna aeracija),
fakultativne (aerobno-anaerobne) i
aerirane.
Takoe, lagune mogu biti sa :
kontinuiranim ispustom,
kontroliranim ispustom ili sa
zadravanjem (bez isputanja u povrinske
vode).

16

Tretman i odlaganje mulja

Procesi tretmana efluenata generiraju nastajanje

vrstih materija.
Pri procesima tretmana otpadnih voda nastaju
razliite vrste otpadnih muljeva koje je potrebno
odgovarajue tretirati i bezbjedno odloiti.
U prosijeku oko 70-80% organskog karbona se kod
biolokog preiavanja pretvara u suhe vrste
materije.
Talozi i muljevi su visoko toksini polutanti koji
zagauju okolinu i izazivaju neugodne mirise. Oni
mogu biti opasni jer adsorbuju i akumuliraju
patogene organizme i toksine.
Spaljivanje se smatra kao ekoloki najbolja solucija
za rjeavanje taloga i muljeva iz procesa obrade
otpadnih voda.
Uguivanje taloga i muljeva moe znatno smanjiti
koliinu otpada za odlaganje.

Najee se koristi stabilizacija mulja putem

anaerobne digestije pri emu se dobije koristan
biogas i stabilizirani muljni ostatak koji se moe
odlagati na deponije ili koristiti u poljoprivredi i
proizvodnji komposta.
Najpodesnije vrste otpada za daljnje
kondicioniranje su one koji sadre visoku
koncentraciju vlaknastih materija, kao to su
otpadi iz prerade povra i iz industrije papira, koji
sadre ove materije i do 5%.

17

Odlaganje mulja
Spaljivanje nije najprihvatljiviji metod
odlaganja taloga u Evropi uslijed visokih
trokova i u poreenju sa drugim
metodama.
Spaljivanje u fluidiziranom sloju je
efikasnije uslijed boljeg mjeanja.
Jedan od najveih problema sa
spaljivanjem je nastajanje dioksina, furana
i drugih ostataka iz reakcija na niim
temperaturama.

Polja za prirodno suenje mulja

18

Koritenje mulja u
poljoprivredne svrhe
Najpopularniji nain odlaganja mulja.
Preraeni otpadni mulj predstavlja izvor
hranljivih materija za biljke i slui za
kondicioniranja tla.
Mulj je dobar izvor inertnih organskih
materija.
Veina nitrogena koji potie iz
digestiranog mulja je u obliku amonijaka,
koji je dobro rastvorljiv.

19