You are on page 1of 8

1.

Rancangan Acak Lengkap (RAL)

Ulangan
3

45.46
36.46
37.46
46.46
41.46
43.46

48.46
37.46
35.46
46.46
38.46
47.46

40.46
35.46
37.46
45.46
40.46
42.46

48.46
37.46
37.46
43.46
37.46
48.46

Perlakuan
A
B
C
D
E
F
Umum

5 Jumlah
49.46
36.46
38.46
44.46
41.46
49.46

perlakuan
232.3
183.3
186.3
226.3
199.3
231.3

1258.8

Derajat Bebas
Db umum

= 30-1 = 29

Db perlakuan = 6-1 = 5
Db galat

= 29-5 = 24

Factor Koreksi
FK

= 52819.25

Jumlah Kuadrat
JK Umum

= (45.462 + 48.462 + + 48.462 +49.462 ) - 52819.25


= 641.5

JK Perlakuan =

- 52819.25

= 521.1
JK Galat

= 641.5 - 521.1
= 120.4

Kuadrat Tengah
KT Perlakuan =

= 104,22

KT Galat

= 5,016

F Hitung

F Hitung

= 20,77

Tabel ANOVA

DB
5
24
29

Perlakuan
Galat
Umum

JK
521,1
120,4
641,5

KT
104,22
5,016

Fhit
20,77

F Tabel (5%)
2,76

Hasi Minitab
One-way ANOVA: respon versus perlakuan
Source
perlakuan
Error
Total
S = 2.240

Level
1
2
3
4
5
6

N
5
5
5
5
5
5

DF
5
24
29

SS
521.10
120.40
641.50

MS
104.22
5.02

R-Sq = 81.23%

Mean
46.460
36.660
37.260
45.260
39.860
46.260

StDev
3.674
0.837
1.095
1.304
1.817
3.114

F
20.77

P
0.000

R-Sq(adj) = 77.32%
Individual 95% CIs For Mean Based on Pooled StDev
-+---------+---------+---------+-------(-----*-----)
(-----*-----)
(----*-----)
(-----*-----)
(-----*-----)
(-----*-----)
-+---------+---------+---------+-------35.0
38.5
42.0
45.5

Pooled StDev = 2.240

2.
RAL 2 FAktor
Faktor 1 dengan 2 taraf konsentrasi auksin : A1= 1 ppm. A2 =2 ppm
Faktor 2 dengan 2 taraf konsentrasi sitokonin : B1 = 2 ppm. B2 = 1 ppm
Ulangan
1
2
3
4
5
Jumlah

A1B1
20
22
21
25
22
110

Perhitungan manual :

A2B1
30
32
34
35
33
164

A1B2
42
41
43
44
44
214

A2B2
37
35
36
38
35
181

Total
129
130
134
142
134
669

1. FK = y2/(t.r) = (669)2/(4.5) = 4447561/20 = 22378.05


2. JKP = {(A1B1)2 + (A2B1)2 + (A1B2)2 + (A2B2)2 /r} FK
= {(110)2 + (164)2 + (214)2 + (181)2/5} 22378.05 = 1132.55
3. JKU = {(U1)2 + (U2)2 + (U3)2 + (U4)2 + (U5)2 / t} FK =
= {(129)2 + (130)2 + (134)2 + (142)2 + ( 134)2 / 4} 22378.05 = 26.2
4. JKA = {( A1B1+ A1B2)2 + (A2B1 + A2B2)2 / r. Ta} - FK =
= {(110 + 214)2 + (164 + 181)2 / 5.2} 22378.05 = 22.05
5. JKB = {(B1A1 + B1A2)2 + (B2A1 + B2A2)2/ r. tB} FK =
= (110 + 164)2 + (214 + 181)2/5.2 22378.05 = 732.05
6. JKAB = JKP JKA JKB = 1132.55 22.05 732.05 = 378.45
7. JKT = Yij2 FK = ( 202 + 222 +212 + .. + 352) 22378.05 = 1174.95
8. JKG = JKT JKP JKU = 1174.95 1132.55 26.2 = 16.2
9. KTP = JKP / t-1 = 1132.55 / 4-1 = 377.51
10. KTU = JKU / u-1 = 26.2 / 5-1 = 6.55
11. KTG = JKG/ (t-1) (r-1) = 16.2 / (4-1) (5-1) = 1.35
12. KTA = JKA/tA-1 = 22.05 / 2-1 = 22.05
13. KTB = JKB/ tB-1 = 732.05 / 2-1= 732.05
14. KTAB = JKAB / (tA-1) (tB-1) = 378.45 / 1 = 378.45
15. F hit U = KTU/KTG = 6.55 / 1.35 = 4.85
16. F hit P = KTP/KTG = 377.51/1.35 = 279.63
17. F hit A = KTA/KTG = 22.05 / 1.35 = 16.33
18. F hit B = KTB/KTG = 732.05.05/1.35 = 542.25
19. F hit AB = KTAB/KTG = 378.45/1.35 = 280.34
Hasil Minitab
General Linear Model: respon versus A, B, ulangan
Factor
A
B
ulangan

Type
fixed
fixed
random

Levels
2
2
5

Values
1, 2
1, 2
1, 2, 3, 4, 5

Analysis of Variance for respon, using Adjusted SS for Tests


Source
A
B
A*B

DF
1
1
1

Seq SS
22.05
732.05
378.45

Adj SS
22.05
732.05
378.45

Adj MS
22.05
732.05
378.45

F
16.33
542.26
280.33

P
0.002
0.000
0.000

ulangan
Error
Total

4
12
19

26.20
16.20
1174.95

S = 1.16190

26.20
16.20

R-Sq = 98.62%

6.55
1.35

4.85

0.015

R-Sq(adj) = 97.82%

Unusual Observations for respon


Obs
4

respon
37.0000

Fit
35.0000

SE Fit
0.7348

Residual
2.0000

St Resid
2.22 R

R denotes an observation with a large standardized residual.

2. Rancangan Acak Kelompok (RAK)


Suatau penelitian pengujian varietas jagung di lahan kering. Dibawah ini terdapat data bobot
jagung kering (g).
Kelompok

Perlakuan

Total

60,58

63,58

67,58

191,74

75,58

78,58

70,58

224,74

70,58

83,58

78,58

232,74

65,58

70,58

68,58

204,74

66,58

68,58

72,58

207,74

Jawab :
PERLAKUAN
A
B
C
D
E
Jumlah ulangan

3669.94
5712.34
4981.54
4300.74
4432.90
114853.21

ULANGAN
22
4042.42
6174.82
6985.62
4981.54
4703.22
133152.01

32
4567.06
4981.54
6174.82
4703.22
5267.86
128092.41

JUMLAH
36764.23
50508.07
54167.91
41918.47
43155.91
75679.53

Derajat Bebas
db umum

= 14

db perlakuan = 4
db ulangan

=2

db galat

=8

Faktor Koreksi
FK =
Jumlah Kuadrat
JK Umum =

= (60,582 + + 72,582) 75147,13


= 75679,53 75147,13
= 532,40
JK Ulangan =

=
= 72,4
JK Perlakuan =
= (191,742 + . + 207, 742) 75147,13
= 357, 73
JK Galat = JKU JK Ulangan JKP

= 532,40 - 72,4 - 357, 73


= 102,27
Koefisien Tengah
KT ulangan =

= 36,20

KT perlakuan =
KT galat =

= 12,78

F Hitung
F hitung =
Tabel ANOVA
SK
Perlakuan
Ulangan
Galat
Total

DB
4
2
8
14

JK
357,73
72,4
102,27

KT
89,43
36,20
12,83

Hasil Minitab
Two-way ANOVA: respon versus perlakuan, kelompok
Source
perlakuan
kelompok
Error
Total
S = 3.577

DF
4
2
8
14

SS
357.429
71.801
102.339
531.569

MS
89.3573
35.9007
12.7923

R-Sq = 80.75%

F
6.99
2.81

P
0.010
0.119

R-Sq(adj) = 66.31%

Fhit

F Tabel (5%)
3,84

4. RAK 2 Faktor
Faktor pertama dengan 4 taraf, yakni : B1 = 2 MMS, B2= 3 MMS, B3 = 4 MMS, B4= 5 MMS.
Faktor kedua terdiri dari 2 taraf, yakni : T1= Pupuk kotoran kambing 20 Ton/Ha, T2 = Pupuk
kotorn kambing 15 Ton/Ha
Ulangan
1
2
3
Jumlah

B1T1
35
30
32
97

B1T2
29
28
25
82

B2T1
31
30
35
96

B2T2
25
23
30
78

B3T1
35
33
31
99

B3T2
28
25
20
73

B4T1
29
35
30
94

B4T2
19
25
31
75

Total
231
229
234
694

Perhitungan manual :
1. FK = y2/(t.r) = (694)2 / (4.5) = 481636/(3x8) = 20068.17
2. JKP = {(B1T1)2 + (B1T2)2 + (B2T1)2 + (B2T2)2 + (B3T1)2 + (B3T2)2 + (B4T1)2 + (B4T2)2
/r } FK
= {(97)2 + (82)2 + (96)2 + (78)2 + (99)2 + (73)2 + (94)2 + (75)2 / 3 20068.17 = 273.17
3. JKK = (K1)2 + (K2)2 + (K3)2 / }t FK =
= {(231)2 + (229)2+ (234)2 / 8 } 20068.17 = 1.58
4. JKA = {(B1T1+ B2T1 + B3T1 + B4T1)2 + (B1T2 + B2T2 + B3T2 + B4T2)2 / r. tA - FK =
= (97 + 96 + 99 + 94)2 + (82 + 78 + 73 + 75)2 / 3.4} - 20068.17 = 136833.2
5. JKB = {(B1T2 + B2T2 + B3T2 + B4T2)2 + (B1T1 + B2T1 + B3T1 + B4T1)2/ r. tB} FK =
= {(82 + 78 + 73 + 75)2 + (97 + 96 + 99 + 94)2 / 3.2} - 20068.17 = 20575.17
6. JKAB = JKP JKA JKB = 273.17 136833.2 20575.17 = -157.35
7. JKT = Yij2 FK = (352 + 302 + 322 + ..+ 312) 20068.17 = 467.83
8. JKG = JKT JKP JKK = 467.83 - 273.17 1.58 = 193.08
9. KTP = JKP / t-1 = 273.17 / 8-1 = 39.02
10. KTK = JKK / u-1 = 1.58 / 3-1 = 0.79
11. KTG = JKG/ (t-1) (r-1) = 193.08 / 84-1) (3-1) = 13.79
12. KTA = JKA/tA-1 = 136833.2 / 4-1 = 45611.06
13. KTB = JKB/ tB-1 = 20575.17 / 2-1= 20575.17
14. KTAB = JKAB / (tA-1) (tB-1) = -157.35 / 3 = -52378.4
15. F hit K = KTK/KTG = 0.79 / 13.79 = 0.057
16. F hit P = KTP/KTG = 39.02 / 13.79 = 2.83
17. F hit A = KTA/KTG = 45611.06 / 13.79 = 3307.08

18. F hit B = KTB/KTG = 20575.17 / 13.79 = 1491.82


19. F hit AB = KTAB/KTG = -52378.4 / 13.79 = -3797

Analysis of Variance for Tinggi tanaman, using Adjusted SS for Tests


Source
F1
F2
kelompok
Error
Total

DF
3
1
2
17
23

S = 3.16331

Seq SS
8.83
253.50
35.39
170.11
467.83

Adj SS
19.12
168.06
35.39
170.11

R-Sq = 63.64%

Adj MS
6.37
168.06
17.69
10.01

F
0.64
16.79
1.77

P
0.602
0.001
0.201

R-Sq(adj) = 50.81%

You might also like