sadr`aj

o nama
3
izdava~
EXPEDITIO
za izdava~a
Biljana Gligori}
sredstva obezbedili
Ujedinjene Nacije
Program za razvoj
redakcija
Biljana Gligori}
Tatjana Raji}
Uro{ Vukovi}

about competition
5

izve{taj `irija i re~ predsednika `irija

6

I nagrada
9 685224

III nagrada

design
Uro{ Vukovi}

12 82295

prepress
Ukke Tange
bird conversion factory

16 E 1574

fotograf
Stevan Kordi}
prevod
Miomira Bohus
{tampa
Ku}a {tampe, Beograd
tira`
1000 primeraka
Svi opisi radova su preuzeti
od autora i redakcija ne snosi
nikakvu odgovornost za njihovu
sadr`inu.
2003 expeditio

o konkursu
4

specijalno priznanje za primenu bioklimatskih principa

specijalno priznanje za celovito dizajnersko re{enje
20 E 1567

naju`i izbor
24
26
28
30

32
34
36
38
40
42
44
46

divlji kamen
1559
E 1538
E 1598

EXPEDITIO je nevladino, nestrana~ko i neprofitno udru`enje sa sedi{tem u Kotoru.

EXPEDITIO je osnovan 1997. od strane {est studenata zavr{ne godine
Arhitektonskog fakulteta u Beogradu godine sa ciljem unapre|ujenja arhitektonskog i
vizuelnog okru`enja na ovim prostorima.
EXPEDITIO je danas organizcija sa preko sto ~etrdeset ~lanova i brojnim projektima
vezanim za re{avanje razli~itih problema u arhitekturi, sa akcentom na oblast
graditeljskog nasledja na teritoriji Crne Gore.
EXPEDITIO je poku{aj druga~ijeg bavljenja arhitekturom.

o nama
EXPEDITIO

Misija EXPEDITIO je stvaranje kvalitetnijeg okru`enja na teritoriji Crne Gore i Srbije,

kao i odnosa ~oveka prema njemu, putem istra`ivanja i delovanja u oblasti arhitekture i
brige o nasle|u.
EXPEDITIO je ~lan EUROPA NOSTRE, najve}e pan-evropske asocijacije za
brigu o nasle|u.
Posedujemo zvani~nu podr{ku UNESCO-a za projekat Perast.
Realizovani projekti:
Javni anonimni arhitektonski konkurs NOVA DURMITORSKA KU]A, 2002-2003.
Volonterski radni kamp: ^i{}enje tvr|ave Sv. Kri` u PERASTU, 2002.
Izlo`ba: PERAST 6 diplomskih radova, 2002.
Elektronski putopisi EXPEDITIO, 2001-u toku.
Letnja {kola arhitekture: ZAGORA, 2000.
Izrada elektronske baze podataka za potrebe Urbanisti~kog projekta Perasta, 1999.
Letnja {kola arhitekture: PERAST, 1998.
Arhitektonsko snimanje sela SUTVARA, 1998.
Izlo`ba papirnih ptica, OBEDSKA BARA 1997.
Letnja {kola arhitekture: PERAST, 1997.

u`i izbor

Svoj dosada{nji rad smo predstavili {iroj javnosti kroz deset samostalnih izlo`bi u
Beogradu, Perastu, Kotoru, Cetinju, Budvi i Moskvi.
EXPEDITIO je autor publikacije Trista godina samo}e o Perastu.

E 1548
super
segmenti
evolucija ognji{ta
maam
ent
E 1580
E 1557

EXPEDITIO je dobitnik slede}ih priznanja i nagrada:

prikaz na bijenalnoj selektivnoj izlo`bi grafi~kog dizajna grifon
publikacije trista godina samo}e, Beograd, 1998
priznanje za publicistiku na 21. salonu arhitekture ,
za publikaciju trista godina samo}e Beograd, 1998
prva nagrada na 6. Urbanisti~kom salonu u Ni{u
najbolji studentski rad za rad o Perastu Ni{, 1997.
Saradjujemo sa velikim brojem pojedinaca, institucija i nevladinih organizacija u zemlji i
inostranstvu.

EXPEDITIO
post. fah 85
85330 Kotor
Crna Gora
tel:
+381 (0)69 340 163
+381 (0)69 237 997
e.mail:
expeditio>cg.yu
web site:
www.expeditio.org

o konkursu

NOVA
DURMITORSKA
KU]A

EXPEDITIO je nevladina organizacija iz Kotora koja se ve} pet godina bavi

temama vezanim za arhitekturu i za{titu graditeljskog nasle|a na podru~ju Crne Gore.
Po~eli smo 1997. godine kao grupa od {est studenata arhitekture (pri Klubu Mladih
Arhitekata na Arhitektonskom fakultetu u Beogradu), da bi danas EXPEDITIO
prerastao u organizaciju sa preko 140 ~lanova najrazli~itijeg profila, ali sa zajedni~kim
interesovanjem za arhitekturu, njenu poetiku ali i probleme sa kojima se suo~ava na
ovim prostorima.

EXPEDITIO is a non-government organization from Kotor, which has for five years
already dealt with issues connected with architecture and heritage protection in the
region of Montenegro. They started in 1997 as a group of six students of architecture
(with the Club of Young Architects at the Belgrade Faculty of Architecture), and till today
EXPEDITIO has developed into an organization with over 140 members of the most
versatile profiles, but with mutual interest in architecture, its poetics, but also in the
problems faced with in the region.

Posle mnogobrojnih raznovrsnih projekta na primorju, od studentskih Letnjih {kola

arhitekture (Perast, Grbalj), preko istra`ivanja i publikovanja, do radnih kampova,
EXPEDITIO je u oktobru 2002, pokroviteljstvom UNDP-a (Ujedinje Nacije
- program za razvoj), raspisao javni, anonimni arhitektonski konkurs pod nazivom
Nova durmitorska ku}a.

After many different projects at the littoral part of Montenegro, from the students
Summer schools of architecture (Perast, Grbalj), through researches and publications,
till the work camps, in October 2002, under the support of UNDP (United Nations
Development Program), EXPEDITIO announced a public, anonymous architecture
contest under the name of New Durmitor House.

Povod za raspis konkursa je pojava bespravne i neadekvatne gradnje na podru~ju

Durmitora koja preti da trajno oblikovno i vizuelno devastira ovo podru~je od izuzetne
vrednosti (pod za{titom UNESCO-a). Raspisivanjem konkursa Nova durmitorska
ku}a, `eleli smo, ne samo da skrenemo pa`nju javnosti na opasnosti pojave
bespravne gradnje na Durmitoru, ve} i da iznova pokrenemo ve~itu temu odnosa
tradicionalnog i savremenog u arhitekturi. S toga, ovaj konkurs nije zami{ljen samo
kao strukovni dogadjaj, ve} i kao jedan od podsticaja za razmi{ljanje o arhitekturi na
druga~iji na~in, kao fizi~kom i mentalnom okviru na{ih `ivota.

A reason for announcement of the contest is an increased occurrence of illegal and

inadequate construction in the region of Durmitor, threatening to devastate permanently
a form and a visual image of this area of an exceptional value (it is under UNESCO
protection). Announcing a public contest New Durmitor House, we wished not only
to draw attention of the public to the danger of the occurrence of illegal construction at
Durmitor, but also to start anew an eternal issue of the relation of traditional and modern
in architecture. Therefore, this contest was not conceived only as a professional event,
but also as one of the inspirations for reflection on architecture in a different way, as a
physical and mental frame of our lives.

Konkurs je koncipiran tako da u~esnici ponude idejna re{enja oblikovno,

funkcionalno i tehnolo{ki savremene ku}e, koja }e po{tovati ambijent i komunikaciju
sa prirodom i predstavljati mogu}i novi model budu}e gradnje na Durmitoru.Tako|e
iznova je pokrenuta tema prilago|avanja zate~enom prirodnom i izgra|enom
okru`enju na na~in da se uva`e potrebe savremenog korisnika, moderna estetska,
funkcionalne i tehnolo{ke norme dana{njice.
Nadamo se da }e konkurs Nova durmitorska ku}a predstavljati jedan korak ka
ubla`avanju posledica bespravne gradnje, a takodje i da }e imati udela u procesu
{irenja svesti o vrednostima tradicionalne, ali i savremene arhitekture. Podru~je
Durmitora je prostor od izuzetne vrednosti i u tom svetlu zaslu`uje posebnu pa`nju.
Takodje, verujemo da }e ovaj projekat pokrenuti sli~ne inicijative i na drugim
podru~jima Crne Gore, ne samo u cilju re{avanja problema vizuelne i fizi~ke
devastacije prostora ve} i u cilju promene stava javnosti o arhitekturi kao neodvojivom
delu druga~ije, kvalitetnije kulture `ivljenja.

EXPEDITIO

about competition

NEW
DURMITOR
HOUSE

The concept of the contest calls for participants to offer preliminary ideas of a formally,
functionally and technologically modern house that would follow the ambiance and
communication with nature and represent a possible new model of future construction
at Durmitor. Also, an old issue was started again: adjustment to original natural and to
the constructed environment in the way that respects the needs of a contemporary
user, and modern aesthetic, functional and technological norms of present days.
We hope that the contest New Durmitor House represents a step towards
mitigation of the consequences of illegal construction, and also that it will contribute
to the process of widening a consciousness of the values of both traditional and
contemporary architecture. The region of Durmitor is an area of exceptional value and
therefore deserves a special attention.
Also, we believe that this project will inspire other similar initiatives in other regions of
Montenegro, not only to solve the problems of visual and physical devastation of the
environment, but also to help change the attitude of the public on architecture as an
inseparable part of a different, higher quality living culture.
EXPEDITIO

izve{taj `irija
za javni anonimni
arhitektonski konkurs
NOVA
DURMITORSKA
KU]A

Konkurs je izazvao veliko interesovanje

u stru~noj javnosti, {to najbolje pokazuje
broj prijava od 98 potencijalnih u~esnika
koji su preuzeli konkursni materijal, kao
i broj poslatih konkursnih projekata
ukupno 25 radova koji su stigli u roku i 3
rada prispela posle raspisom odre|enog
roka.

re~ predsednika `irija

@iri se sastao u Kotoru

17. decembra 2002. godine
i radio u slede}em sastavu:
Predsednik `irija:
Dr Du{an Vuksanovi}, arhitekt
Docent na Gra|evinskom fakultetu u
Podgorici i autor knjige
Tradicionalna arhitektura Crne Gore i
bioklimatizam

^lanovi `irija:
Slobodan Mitrovi}, arhitekt
Budva

Mr Ljiljana Blagojevi}, arhitekt

ass. na Arhitektonskom fakultetu Univerziteta u Beogradu

Milo{ Stani}, dipl. in`. gra|.

predsednik Dru{tva prijatelja Durmitora
@abljak

Uro{ Vukovi}, arhitekt

6

~lan NVO EXPEDITIO

Baograd

Konkurs za izradu idejnih arhitektonskih

rje{enja na temu Nova durmitorska ku}a
odlikuje jedna zna~ajna posebnost, a to je
da ovaj konkurs ima i misiju. Atributi misije
ogledaju se u pretenzijama konkursa da
kroz nagra|ene autorske radove, kao i
sve radove koji su izdvojeni na osnovu
odre|enih kvaliteta, promovi{e graditeljski
pristup, principe i metode koji treba da
budu op{teva`e}i i obavezuju}i, u ovom
slu~aju, za podru~je Durmitora.
Posebnost konkursa je i ~injenica
da se radi o nesumnjivo atipi~nom
arhitektonskom konkursu koji ne uklju~uje
i ne implicira uobi~ajene tr`i{ne atribute
vezane za izgradnju objekata (ne odnosi
se na konkretnu lokaciju, ne otvara
mogu}nosti za konkretne participacije u
aktivnostima profitne prirode, itd.). Ova
okolnost dodatno podr`ava dugoro~nu
upotrebnu vrijednost konkursa.
Polaze}i od teza, saop{tenih u vezi sa
povodom i ciljem konkursa, usvojili smo
kriterijume za vrednovanje prispjelih idejnih
rje{enja koji upu}uju na arhitektonsko

osmi{ljavanje ku}e za podru~je Durmitora.

Kriterijumima su posebno istaknuti
aspekti kontinuiteta sa naslje|em, kroz
transponovanje/ reinterpretaciju tradicije
radi o~uvanja regionalnog graditeljskog
identiteta, pri ~emu je struktura i funkcija
prostora prilago|ena dana{njim potrebama
stanovanja i privre|ivanja, kao i aspekti
ekolo{kih principa na relaciji izme|u
izgra|ene i prirodne sredine koji uklju~uju
odgovaraju}e standarde u tehnologiji i
materijalizaciji, uz istovremenu primjenu
aktuelnih estetskih normi.
Niz uspjelih i kreativnih rje{enja za
novu durmitorsku ku}u, ponu|enih
od strane mladih arhitekata i studenata
arhitekture, u okviru kojih su navedeni
kriterijumi najuspjelije harmonizovani
kod prve i tre}e nagrade, predstavlja
vrijedan fond adekvatnih i neposredno
primjenjivih graditeljskih odgovora na
temu konkursa. Nagra|ena i druga po
razli~itim kvalitetima izdvojena rje{enja
ne treba da budu promovisana u tipske
projekte, ve} treba da budu shva}ena u
prvom redu kao varijante graditeljskog
obrasca koje je mogu}e institucionalizovati
kroz urbanisti~ko-tehni~ke uslove i
idejna rje{enja redukovanog karaktera za
potrebe Prostornog plana nacionalnog
parka Durmitor. Ima mnogo razloga da
se ovaj projekat inspirativno odrazi na
organizovanje konkursa istog tipa i za druga
podru~ja Crne Gore koja su prepoznata
kao ambijentalne cjeline sa posebnim
vrijednostima.

Pre po~etka pregleda radova

utvr|eni su osnovni kriterijumi za
izbor radova, kako sledi:

Doc. dr Du{an Vuksanovi}, d.i.arh.

predsjednik `irija

3. radovi u kojima je ispitivana tehnologija gra|enja i

serijske proizvodnje tipskih objekata

regionalnost
savremenost
kontinuitet sa tradicijom
otvorenost koncepta
bioklimatski princip
Po{to su utvr|eni gore navedeni
kriterijumi, `iri je detaljno
pregledao sve radove pristigle u
roku, ukupno 25 radova, i izvr{io
prvu selekciju u kojoj je izdvojeno
16 radova koji su u{li u u`i izbor
(radovi pod {ifrom: 1559; 1548;
Super; Segmenti; 82295; 1538;
Evaluacija ognji{ta; 1567; 1574;
1598; Divlji kamen; 685224;
Maam; Ent; 1580; i 1557).
Ovi radovi su okvirno svrstani u tri
osnovne kategorije:
1. radovi koji se izdvajaju prema originalnosti koncepta
(na primer: primena bioklimatskih principa, koncepti koji
uspostavljaju kontinuitet sa tradicijom na savremen na~in,
i dr.)
2. radovi u kojima je izra`en eksperimentalni pristup
bilo da se radi o strukturisanju arhitektonskog sklopa, o
odnosu prema kontekstu, o oblikovanju i sl.
7