STRATEGIJA BORBE PROTIV POJAVE

REZISTENTNOSTI NA HERBICIDE

Rezistentnost - pojava poveane otpornosti pojedinih vrsta tetnih organizama

koji su ranije bili osjetljivi.

- Rezistentnost nije pojava koja se podjednako brzo razvija kod svih organizama.
- Fenomen rezistentnosti ima ogroman bioloki i evolutivni znaaj.
U mnogim zemljama i mnogim podrujima rezistentnost prema persticidima
registrovana je kod mnogih organizama. Tako je registrovano:
-600 vrsta insekata i grinja koji su rezistentni na jedan ili vie insekticida.
- vie od 183 biljnih vrsta su rezistentne na iroko i esto upotrebljavane herbicide.
-Rezistentnost tetnih organizama prema pesticidima je fenomen prilagoavanja ovih
vrsta izmjenjenim uslovima sredine. Svojstvo prilagoavanja karakterie sva iva
bia. Tokom prilagoavanja mijenjaju se funkcionalne osobine elija i organizma u
cjelini. Stepen promjenjivosti zavisi od:
- genotipa,
- etape ontogenetskog razvia,
- faktora spoljanje sredine.

Rezistentnost tetnih organizama prema pesticidima stvara niz prblema, kao to su:
Za unitavanje rezistentnih biotipova potrebno je upotrebiti 1000 i vie puta vee
koliine pesticida nego to se upotrebljavaju kad ova pojava nije razvijena;
Zbog upotrebe pesticida u veim koliinama po jedinici povrine dolazi do
pojave vee kontaminacije ivotne sredine i izraenijih tetnih posljedica na
prirodnu ravnoteu;
Poveana upotreba pesticida po jedinici povrine radi postizanja zadovoljavajue
efikasnosti dovodi do poskupljenja proizvodnje i smanjenja ekonomske isplativosti
primjene pesticida;
Zbog te pojave javlja se potreba za iznalaenjem novih pesticida sa specifinim i
drugaijim mehanizmom dejstva, za iji su pronalazak, sintezu, testiranje,
poluindustrijsku i industrijsku proizvodnju potreba ogromna sredstva, specijalne
hemikalije i visokoobueni kadar.

Primjena pesticida predstavlja jedan od velikih faktora koji rui genetiku ravnoteu
populacije.U uslovima ravnotee sve jedinke imaju podjednak udio u stvaranju
sljedee generacije. To se u prirodi nikad ne deava. Kao posljedica selekcije nastale
i djelovanjem pesticida pojavljuje se i diferencijalna frekvencija gena iz generacije u
generaciju.

Primjenom pesticida osjetljive jedinke bivaju unitene, a rast i razvoj nastavljaju

one otporne na djelovanje pesticida.

Rezistentnost moe da nastane usljed:

Smanjenja apsorpcije i translokacije pesticida u organizmu,
Intezifikacije procesa razlaganja i smanjenja aktivacije pesticida u organizmu,
Specifinosti fiziolokih procesa i njihovih izmjena pod uticajem pesticida.
to se tie naih uslova ustanovljena je rezistentnost kod razliitih korovskih vrsta:
Amaranthus retroflexus, Convolvulus arvensis, Sorghum halepense, Cynodon
dactylon i dr. kao rezultat dugogodinje primjene triazinskih herbicida na
eljeznikim prugama.
Danas se koriste razliite tehnike i metode za utvivanje rezistentnosti biljaka na
herbicide. Mnoge od ovih metoda ukljuuju cijele biljke, a neke samo pojedina
tkiva ili organe. Razliiti herbicidi mogu uticati na razliite procese, tako da su
metode i procedure koje se primjenjuju za utvrivanje rezistentnosti zavisne od
prirode djelovanja herbicida.

Za identifikaciju rezistentnih biotipova korova mogu se koristiti sljedee

metode:
Eksperimenti sa inaktinim biljkama u polju i kontrolisanim uslovima
(Senecio vulgaris 2.24 kg/ha 18 kg/ha)

Ispitivanje klijavosti polena

Mjerenje inteziteta fotosinteze
Indukcija fluorescencije hlorofila u listovima
Tehnika korienja izolovanih hloroplasta i mjerenje reakcije Hill-a
Tehnika plivajui diskova listova

Mjerenje aktivnosti nitritne reduktaze u diskovima listova

Tehnika odreivanja DNA

Razvoju strategije da se sprijei i savlada rezistentnost na herbicide treba

prii tako da se ujedini znanje populacione i evolucione biologije u nauku o
korovima.
Teorija evolicije govori nam da brzina evolucije rezistentnosti e biti
voena: frekvencijom mutacija, intezitetom selekcije, dominantnou i o relativnoj
pogodnosti mutacija u prisustvu i nedostatku herbicida i irenju rezistentnih alela
izmeu i unutar populacije korova. Smanjivanje selekcionog pritiska je glavni cilj
strategije upravljanja rezistentnou koja se zasniva na rotaciji herbicida, raznolikosti
i redosljedu. Efekat ovih strategija je pokazao je da herbicidna raznolikosta, kao
suprotnost rotaciji, moe znaajno poveati predvieno vrijeme za evoluciju
rezistentnosti. Dokazano je da male doze herbicida pogoduju evoluciji kvantitativnih
osobina rezistentnosti

Glifosat se znaajno koristi u cijelom svijetu posljednjih 25 god.

Rezistentnost u populaciji korova odnosi se na selekciju biotipova sposobnih da
podnose normalnu efektivnu dozu herbicida. U poreenju sa osjetljivom vrstom
Eleusine indica rezistentni biotip je pokazao 8-12 puta veu rezistentnost na
glifosat. Vrste za koje je utvreno da su razvile rezistentnost na glifosat su: Lolium
rigidus Gaudin, Eleusine indica L. Lolium multiflorum Lam. i Conyza canadensis L.
Osjetljive populacije akumuliu 26% do 28% absorbovanog herbicida u stablu.

Rezistentna populacija transportovala je znaajno manje herbicida u stablu nego

osjetljive, 15% do 19%.
Prema novim podacima u svijetu je potvena rezistentnost sirka (Sorghum
halepense) na kletodim, setoksidim, kvizalofop-P, fluazifop-P; nikosulfuron, zbog
izmjenjenog ACC enzima (acetil koenzim-A-karoksilaza).