You are on page 1of 252

I HC BCH KHOA NNG

Khoa inT - Vin Thng


B mn: K Thut in T

ET

K thut in t

U
ED

Phn 1. i cng
GV: Hunh Vit Thng

(da trn slide bi ging ca GV.ThS. Nguyn Duy Nht Vin)

Nng, 01/2014

K thut in t @ ETEDUT 2014

Ni dung

U
ED

ET

Chng 1: M u.
 Chng 2: Diode v ng dng.
 Chng 3: BJT v ng dng.
 Chng 4: OPAMP v ng dng.
 Chng 5: K thut xung c bn.
 Chng 6: K thut s c bn.


K thut in t @ ETEDUT 2014

Ti liu tham kho

U
ED

Slides
Bi ging K thut in T, GVC. ThS. L Xng, Khoa TVT,
HBKN, Lu hnh ni b
Sch: K thut in T, Xun Th (Ch bin), NXB Gio dc
Vit Nam, 2011
Chn thnh cm n GV.ThS. Nguyn Duy Nht Vin cho php
s dng slide bi ging ca Thy.

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

Quan trng (1)

Yu cu: SV c bi ging trc khi n lp


Thi lng d tnh: 24 LT + 6 BT

U
ED

3 ct im: Gia k, Bi tp, Cui k


Trng s cc ct im theo qui nh ca trng
Gia k v Cui k: Thi vit, khng dng ti liu
Bi tp: lm ti lp hoc v nh

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

Quan trng (2)

Lin h GV: Vn phng khoa TVT


Hoc qua email: thanghv@dut.udn.vn

U
ED

SV c th download slide v bi ging ti a ch sau:


https://sites.google.com/site/hvthangete/teaching/ktdientu

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

U
ED

ET

Chng 1
M u

K thut in t @ ETEDUT 2014

Ni dung chng 1

in p, dng in v cc nh lut c bn

kin th ng
kin tch cc
kin quang in t

 in p v dng in
 Ngun p v ngun dng
 nh lut Ohm
 nh lut in p Kirchoff
 nh lut dng in Kirchoff

U
ED

 Linh
 Linh
 Linh

ET

Lch s pht trin


Cc linh kin in t thng dng

K thut in t @ ETEDUT 2014

Lch s pht trin

U
ED

1884, Thomas Edison pht minh ra n in t


1948, Transistor ra i M, 1950, ng dng
transistor trong cc h thng, thit b.
1960, mch tch hp (Integrated Circuit) ra i.
1970, Tch hp mt cao

ET

(Medium Scale Integration)


 LSI (Large Scale Integration)
 VLSI (Very Large Scale Integration)
 MSI

K thut in t @ ETEDUT 2014

U
ED

ET

Linh kin in t
thng dng

+ Linh kin th ng
+ Linh kin tch cc
+ Linh kin quang in t
K thut in t @ ETEDUT 2014

U
ED

ET

Linh kin th ng

K thut in t @ ETEDUT 2014

10

in tr (R)

Linh kin c kh nng cn tr dng in


 K hiu:


n v: Ohm ().
= 103 .
 1M= 106 .
 1k

Bin tr

U
ED

ET

Tr thng

K thut in t @ ETEDUT 2014

11

in tr (R)

U
ED

ET

@
K thut in t @ ETEDUT 2014

12

T in (C)

n v Fara (F)
10-6 F.
 1nF= 10-9 F.
 1pF= 10-12 F.

 1F=

U
ED

ET

Linh kin c kh nng tch t in nng.


K hiu:

K thut in t @ ETEDUT 2014

13

T in (C)

U
ED

ET

@
K thut in t @ ETEDUT 2014

14

Cun cm (L)

U
ED

ET

Linh kin c kh nng tch ly nng lng


t trng.
 K hiu:


n v: Henry (H)
 1mH=10-3H.

K thut in t @ ETEDUT 2014

15

Bin p

U
ED

ET

Linh kin thay i in p


 Bin p cch ly
 Bin p t ngu


K thut in t @ ETEDUT 2014

16

Bin p

U
ED

ET

@
K thut in t @ ETEDUT 2014

17

U
ED

ET

Linh kin tch cc

K thut in t @ ETEDUT 2014

18

Diode

chnh lu
 Diode tch sng
 Diode n p (diode Zener)
 Diode
bin dung (diode
varicap hoc varactor)
 Diode hm (diode Tunnel)

U
ED

 Diod

ET

Linh kin c cu thnh t


2 lp bn dn tip xc cng
ngh

K thut in t @ ETEDUT 2014

19

Transistor lng cc BJT

 NPN

U
ED

BJT
(Bipolar
Junction
Transistor)
Linh kin c cu thnh
t 3 lp bn dn tip xc
lin tip nhau.
Hai loi:

ET

 PNP

BJT l phn t quan trng


trong mch in t
K thut in t @ ETEDUT 2014

20

U
ED

ET

Linh kin quang


in t

K thut in t @ ETEDUT 2014

21

Linh kin thu quang

U
ED

ET

Quang tr
 Quang diode
 Quang transistor


K thut in t @ ETEDUT 2014

22

Linh kin pht quang


Diode pht quang (LED :
Light Emitting Diode)
LED 7 an

U
ED

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

23

LED & LED 7 on

U
ED

ET

@
K thut in t @ ETEDUT 2014

24

U
ED

ET

in p, dng in v
cc nh lut c bn

K thut in t @ ETEDUT 2014

25

in p v dng in
in p:

in th gia hai im khc nhau trong


mch in.
 Trong mch thng chn mt im lm im
chung so snh cc in p vi nhau gi l
masse hay l t (thng chn l 0V).
 in p gia hai im A v B trong mch
c xc nh: UAB=VA-VB.
 Vi VA v VB l in th im A v im B so
vi masse.
 n v in p: Volt (V).

U
ED

ET

 Hiu

K thut in t @ ETEDUT 2014

26

in p v dng in
Dng in:

dch chuyn c hng ca cc ht


mang in trong vt cht.
 Chiu dng in t ni c in th cao n
ni c in th thp.
 Chiu dng in ngc vi chiu dch chuyn
ca in t.
 n v dng in: Ampere (A).

U
ED

ET

 Dng

K thut in t @ ETEDUT 2014

27

Ngun p v ngun dng


Ngun p

ET

+
-

Ngun dng

nh l Thevenin & Norton

U
ED

Ngun p mt Ngun p xoay


chiu
chiu

K thut in t @ ETEDUT 2014

28

nh lut Ohm (1827)

U
ED

U=I.R

ET

Mi quan h tuyn
tnh gia in p v
dng in:

Georg Simon Ohm


K thut in t @ ETEDUT 2014 (1789 1854)

29

nh lut in p Kirchhoff

Kirchhoffs Voltage Law (KVL):


in p cc nhnh trong
vng bng 0.
 V=0.

U
ED

ET

 Tng

Gustav Kirchhoff
(1824 1887)

K thut in t @ ETEDUT 2014

30

nh lut dng in Kirchhoff

Kirchhoffs Current Law (KCL):


 I=0.

dng in ti mt nt bng 0.

U
ED

ET

 Tng

K thut in t @ ETEDUT 2014

31

Tng kt chng 1.

U
ED

ET

S lc lch s pht trin


 Linh kin in t c bn
 in p & Dng in
 Cc nh lut: Ohm, Kirchhoff (KVL, KCL)


K thut in t @ ETEDUT 2014

32

U
ED

ET

Chng 2
Diode v ng dng

K thut in t @ ETEDUT 2014

33

Ni dung

U
ED

ET

Cht bn dn
 Diode
 c tuyn tnh v cc tham s ca diode
 B ngun 1 chiu


K thut in t @ ETEDUT 2014

34

U
ED

ET

Cht bn dn

K thut in t @ ETEDUT 2014

35

Cht bn dn

Khi nim
 Vt cht c chia thnh 3 loi da trn
in tr sut :


dn in
 Cht bn dn
 Cht cch in

U
ED

ET

 Cht

Tnh dn in ca vt cht c th thay i


theo mt s thng s ca mi trng nh
nhit , m, p sut
K thut in t @ ETEDUT 2014

36

Cht bn dn

Cht dn in

Cht cch in

10-4104cm

1051022cm

U
ED

T0

ET

in tr sut

10-610-4cm

Cht bn dn

Dng in l dng dch chuyn c hng ca


cc ht mang in tch
Vt cht c cu thnh bi cc ht mang in:

 Ht

nhn (in tch dng)


 in t (in tch m)
K thut in t @ ETEDUT 2014

37

Cht bn dn

Gm cc lp:

2; L:8; M: 8, 18; N: 8, 18, 32

U
ED

ET

 K:

K thut in t @ ETEDUT 2014

18
28

38

Cht bn dn
Gin nng lng ca vt cht


Vng ha tr: Lin kt ha tr gia in t v ht nhn.


Vng t do: in t lin kt yu vi ht nhn, c th di chuyn.
Vng cm: L vng trung gian, hng ro nng lng chuyn
in t t vng ha tr sang vng t do

U
ED

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

39

Cht bn dn thun

Hai cht bn dn in hnh


Germanium
 Si: Silicium

L cc cht thuc nhm IV trong bng tun hon


Mendeleev.
C 4 in t lp ngoi cng
Cc nguyn t lin kt vi nhau thnh mng tinh
th bng cc in t lp ngoi cng.
S in t lp ngoi cng l 8 electron dng
chung

U
ED

ET

 Ge:

K thut in t @ ETEDUT 2014

40

Cht bn dn thun

Si

Si

Si

Si

Si

Cu trc tinh th ca Si

Si

Si

U
ED

Si

ET

@
Si

Gi n: mt in t, p:
mt l trng
Cht bn dn thun: n=p.

K thut in t @ ETEDUT 2014

41

Cht bn dn tp


Cht bn dn tp loi N:

Si

U
ED

Pha thm cht thuc nhm V trong bng tun hon Mendeleev
vao cht bn dn thun, v d Phospho vo Si.
Nguyn t tp cht tha 1 e lp ngoi cng lin kt yu vi ht
nhn, d dng b ion ha nh mt nng lng yu
n>p

ET

Si

Si

Si

Si

Si

Si

Si

K thut in t @ ETEDUT 2014

42

Cht bn dn tp
Cht bn dn tp loi P:


Si

Si

Si

Bo

Si

U
ED

Pha thm cht thuc nhm III trong bng tun hon Mendeleev
vao cht bn dn thun, v d Bo vo Si.
Nguyn t tp cht thiu 1 e lp ngoi cng nn xut hin mt l
trng lin kt yu vi ht nhn, d dng b ion ha nh mt nng
lng yu
p>n

ET

Si

Si

Si

K thut in t @ ETEDUT 2014

Si

43

Cht bn dn tp

U
ED

ET

Loi N: ht dn in a s l electron
 Loi P: ht dn in a s l l trng


K thut in t @ ETEDUT 2014

44

U
ED

ET

Diode

K thut in t @ ETEDUT 2014

45

Cu to

ET

Cho hai lp bn dn loi P v N tip xc


cng ngh vi nhau, ta c mt diode.
N

U
ED

D1

ANODE

CATHODE

DIODE

K thut in t @ ETEDUT 2014

46

Hot ng ca Diode

U
ED

ET

Cha phn cc cho diode


 Phn cc ngc
 Phn cc thun


K thut in t @ ETEDUT 2014

47

Cha phn cc cho diode

U
ED

ET

Hin tng khuch tn


cc e- t N vo cc l
trng trong P  vng rng
khong 100m.
in trng ngc t N
sang P to ra mt hng
ro in th l Utx.

Utx=V~0.3V
 Si: Utx=V~0.6V
 Ge:

K thut in t @ ETEDUT 2014

48

Phn cc ngc cho diode


E

Ngun 1 chiu to in trng


E nh hnh v.
in trng ny ht cc in
t t m ngun qua P, qua N
v dng ngun sinh dng
in theo hng ngc li

Ing
-e

U
ED

ET

m ngun thu ht ht mang


in tch dng (l trng)
Dng ngun thu ht cc ht
mang in tch m (in t)
Vng trng cng ln hn.
Gn ng: Khng c dng
in qua diode khi phn cc
ngc.

Dng in ny l dng in
ca cc ht thiu s gi l
dng tri.
Gi tr dng in rt b.

K thut in t @ ETEDUT 2014

49

Phn cc thun cho diode


E




Ngun 1 chiu to in trng


E nh hnh v.
in trng ny ht cc in
t t m ngun qua P, qua N
v dng ngun sinh dng
in theo hng ngc li

-e
Ith

U
ED

ET

m ngun thu ht ht mang


in tch dng (l trng)
Dng ngun thu ht cc ht
mang in tch m (in t)
Vng trng bin mt.

Dng in ny l dng in
ca cc ht a s gi l dng
khuch tn.
Gi tr dng in ln.

K thut in t @ ETEDUT 2014

50

Dng in qua diode

 Id=IseqU/kT.

ET

Dng ca cc ht mang in a s l dng


khuch tn Id, c gi tr ln.

U
ED

 Vi
 in tch: q=1,6.10-19C.
 Hng s Bolzmal: k=1,38.10-23J/K.
 Nhit tuyt i: T (0K).
 in p trn diode: U.
 Dng in ngc bo ha: IS ch ph thuc nng tp cht,
cu to cc lp bn dn m khng ph thuc U (xem nh
hng s).

K thut in t @ ETEDUT 2014

51

Dng in qua diode


Dng ca cc ht mang in thiu s l dng
tri, dng r Ig, c gi tr b.
Vy:

ET

Khi cha phn cc cho diode (I=0, U=0):


 ISeq0/kT+Ig=0.

I=Id+Ig.

U
ED

in p trn 2 cc ca diode l U.
 Dng in tng cng qua diode l:
 Gi

 => Ig=-IS.

K thut in t @ ETEDUT 2014

52

Dng in qua diode

Khi phn cc cho diode (I,U0):


Gi UT=kT/q l th nhit th 3000K, ta c
UT~25.5mV.
 I=Is(eU/UT-1).

U
ED

(*)

ET

 I=Is(eqU/kT-1).

(**)
 (*) hay (**) gi l phng trnh c tuyn ca
diode.

K thut in t @ ETEDUT 2014

53

U
ED

ET

c tuyn tnh v cc
tham s ca diode

K thut in t @ ETEDUT 2014

54

c tuyn tnh ca diode

on AB (AB): phn cc thun,


U gn nh khng i khi I thay
i.
Ge: U~0.3V
Si: U~0.6V.
on lm vic ca diode chnh
lu

U
ED

 I=Is(eqU/kT-1)

ET

Phng trnh c
tuyn Volt-Ampe ca
diode:

on CD (CD): phn cc ngc,


U gn nh khng i khi I thay i.
on lm vic ca diode zener

K thut in t @ ETEDUT 2014

55

Cc tham s ca diode
in tr mt chiu: Ro=U/I.

in tr xoay chiu: rd=U/I.

Tn s gii hn: fmax.

Dng in ti a: IAcf

H s chnh lu: Kcl=Ith/Ing=Rng/Rth.

 rdng>>rdth

U
ED

ET

 Rth~100-500.
 Rng~10k-3M.

tn s cao, diode tn s thp.

 Diode

cng sut cao, trung bnh, thp.

 Kcl cng

 Diode

ln th diode chnh lu cng tt.


K thut in t @ ETEDUT 2014

56

iu kin diode dn in
Diode c phn cc thun (+ ni P, - ni N)
Hiu in th phn cc thun trn 2 u diode
ln hn in p ngng V
loi Ge: V ~ 0.3 (V)
 Diode loi Si: V ~ 0.6 (V)

U
ED

 Diode

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

57

U
ED

ET

B ngun 1 chiu

K thut in t @ ETEDUT 2014

58

S khi

U
ED

ET

@
220V (rms)

K thut in t @ ETEDUT 2014

59

Chnh lu bn k

U
ED

ET

@


K thut in t @ ETEDUT 2014

V0=0, vs<VD0.
V0=(vs-VD0)R/(R+r60
D).

Chnh lu ton k

U
ED

ET

@
K thut in t @ ETEDUT 2014

61

Chnh lu cu

U
ED

ET

@
K thut in t @ ETEDUT 2014

62

Mch lc t C

U
ED

ET

@
K thut in t @ ETEDUT 2014

63

n p bng diode Zener

U
ED

ET

@
K thut in t @ ETEDUT 2014

64

Mt s diode bn dn thc t

U
ED

ET

@
K thut in t @ ETEDUT 2014

65

Tng kt chng 2





Bn k, Ton k, Chnh lu cu

U
ED

Hai loi cht bn dn (pha tp): N v P


Diode l linh kin bn dn c cu to bng cch ghp
2 lp bn dn PN  tip gip PN
iu kin diode dn in: khi phn cc thun V V
Khi dn in th diode ghim in p: VDiode = V
Mch chnh lu: AC  DC

ET

B ngun 1 chiu (DC) gm cc khi: Bin p, Chnh


lu, Lc (C), n p (Zener hoc vi mch n p)

K thut in t @ ETEDUT 2014

66

I HC BCH KHOA NNG


Khoa inT - Vin Thng
B mn: K Thut in T

ET

K thut in t

U
ED

Phn 2. Mch tng t


GV: Hunh Vit Thng

(da trn slide bi ging ca GV.ThS. Nguyn Duy Nht Vin)

Nng, 01/2014

Ni dung

U
ED

ET

Chng 1: M u.
 Chng 2: Diode v ng dng.
 Chng 3: BJT v ng dng.
 Chng 4: OPAMP v ng dng.
 Chng 5: K thut xung c bn.
 Chng 6: K thut s c bn.


K thut in t @ ETEDUT 2014

U
ED

ET

Chng 3
BJT v ng dng

Ni dung

U
ED

ET

Cu to BJT
 Cc tham s ca BJT
 Phn cc cho BJT
 Mch khuch i dng BJT
 Phng php ghp cc tng khuch i
 Mch khuch i cng sut


K thut in t @ ETEDUT 2014

U
ED

ET

Cu to BJT

BJT (Bipolar Junction Transistors)

U
ED

Cho 3 lp bn dn tip xc cng ngh lin tip


nhau.
Cc cc E: Emitter, B: Base, C: Collector.
in p gia cc cc dng iu khin dng
in.

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

Hai loi BJT

ET

@
NPN
p

C
C

Cu to

U
ED

K hiu

C
C

Cu to

PNP

B
B
K hiu

E
K thut in t @ ETEDUT 2014

E
7

Nguyn l hot ng

Xt BJT NPN

E=EE+EC

ET

EE

IE
E

EE

IC
C

IB

RE

U
ED

EC

RC

EC

K thut in t @ ETEDUT 2014

Nguyn l hot ng
T hnh v:

nh ngha h s truyn t dng in:




= IC /IE.

= IC / IB.

= IC / (IE IC) = /(1- );


= / (+1).

nh ngha h s khuch i dng in:


Nh vy,
Do ,

U
ED

= IB + IC

ET

 IE

 IC = IE;IC=IB
 IB = (1-) IE;IE=(1+)IB


100 vi cc BJT cng sut nh.


K thut in t @ ETEDUT 2014

Chiu dng, p ca cc BJT


-

IC

VCE +

VBC

IB
+

+
B

IC

C
+
VCB

IB

npn

VEC

+
VEB

U
ED

VBE

IE

ET

IE

pnp

IE = IB + IC

IE = IB + IC

VCE = -VBC + VBE

VEC = VEB - VCB

K thut in t @ ETEDUT 2014

10

V d








VCB

K thut in t @ ETEDUT 2014

IC

IB

B
Gii:
IE = IB + IC = 0.05 mA + 1 mA = 1.05 mA
+
VBE
= IC / IB = 1 mA / 0.05 mA = 20
_
= IC / IE = 1 mA / 1.05 mA = 0.95238
cn c th tnh theo .
=

= 20 = 0.95238
+1
21

+
_

U
ED

ET

Cho BJT nh hnh v.


Vi IB = 50 A , IC = 1 mA
Tm: IE , v

IE
E

11

c tuyn tnh ca BJT


IC

@
mA

UCE

RB




EC

EB

RC

Vng tch
cc

U
ED

Vng bo ha

ET

IB

IC

IB
Vng ct IB = 0 UCE

Gi gi tr IB khng i, thay i EC, xc nh IC, ta c:


IC=f(UCE)
IB=const K thut in t @ ETEDUT 2014

12

U
ED

ET

Cc tham s ca
BJT

BJT nh mt mng 4 cc

Xt BJT NPN, mc theo kiu E-C

U
ED

ET
K thut in t @ ETEDUT 2014

14

Tham s tr khng zik


H phng trnh:





z11 z12 I2 .
z21 z22 I2 .

z11=U1
, z12=U1
,
I1 I2=0
I2 I1=0
z21=U2
, z22=U2
,
I1 I2=0
I2 I1=0

U1
U2

z11: Tr khng vo ca
BJT khi h mch ng ra.
z12: Tr khng ngc ca
BJT khi h mch ng
vo.
z21: Tr khng thun ca
BJT khi h mch ng ra.
z22: Tr khng ra ca BJT
khi h mch ng vo.

U
ED

dng ma trn:


U1=z11I1+z12I2.
U2=z21I1+z22I2.

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

15

Tham s dn np yik
H phng trnh:





y11 y12 U2 .
y21 y22 U2 .

y11= I1
, y12=I1
,
U1 U2=0 U2 U1=0
y21= I2 , y22= I2
,
U1 U2=0 U2 U1=0

I1
I2

y11: Dn np vo ca BJT
khi ngn mch ng ra.
y12: Dn np ngc ca
BJT khi ngn mch ng
vo.
y21: Dn np thun ca
BJT khi ngn mch ng
ra.
y22: Dn np ra ca BJT
khi ngn mch ng vo.

U
ED

dng ma trn:


I1=y11U1+y12U2.
I2=y21U1+y22U2.

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

16

Tham s hn hp hik
H phng trnh:





h11 h12 I2 .
h21 h22 U2 .

h11=U1
, h12=U1
,
I1 U2=0
U2 I1=0
h21=I2
, h22=I2
,
I1 U2=0
U2 I1=0

U1
I2

h11: Tr khng vo ca
BJT khi ngn mch ng
ra.
h12: H s hi tip in
p ca BJT khi h mch
ng vo.
h21: H s khuch i
dng in ca BJT khi
ngn mch ng ra.
h22: Dn np ra ca BJT
khi h mch ng vo.

U
ED

U1=h11I1+h12U2.
I2 =h21I1+h22U2.

dng ma trn:


ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

17

U
ED

ET

Phn cc cho BJT

Phn cc cho BJT

 Tip
 Tip

U
ED

ET

Cung cp in p mt chiu cho cc cc ca


BJT.
Xc nh ch hat ng tnh ca BJT.
Ch khi phn cc cho ch khuch i:

xc B-E c phn cc thun.


xc B-C c phn cc ngc.

 i
 i

vi BJT Ge: V~0.3V


vi BJT Si: V~0.6V

V tip xc B-E nh mt diode, nn phn cc


cho BJT, yu cu VBEV.

K thut in t @ ETEDUT 2014

19

ng ti tnh v im lm
vic tnh ca BJT
IB=max

IB=0

U
ED

ET

ng ti tnh c v
trn c tuyn tnh ca
BJT. Quan h: IC=f(UCE).
im lm vic tnh nm
trn ng ti tnh ng
vi khi khng c tn hiu
vo (xc nh ch
phn cc cho BJT).
im lm vic tnh nm
cng gn trung tm KL
cng n nh.

K thut in t @ ETEDUT 2014

20

Phn cc bng dng c nh


VCC

Xt phn cc cho BJT NPN


p dng KVL cho vng I:
 VRB+UBE=VB.

p dng KVL cho vng II:


 UCE=VCC-ICRC.

RC
RB

IB
VB

U
ED

ET

II

UBE

VCC

II

RC

RB

IB
K thut in t @ ETEDUT 2014

II

II

UBE

21

Phn cc bng dng c nh

Phng trnh ti tnh:







VCC=ICRC+UCE.
L phng trnh ng
thng.
UCE=0, IC=VCC/RC.
IC=0, UCE=VCC.

im lm vic tnh:

VCC/RC

ng
ti tnh
im lm
vic tnh

Giao im gia ng ti
tnh vi c tuyn BJT ca
dng IB phn cc.

ICA

Ic(mA)

U
ED

ET

Xc nh im lm vic
tnh:

K thut in t @ ETEDUT 2014

IBA

A(UCEA, ICA)

UCEA

UCE(V)
VCC

22

Phn cc bng dng c nh

Tnh n nh nhit
nhit tng, IC tng,
im lm vic di chuyn t A
sang A. BJT dn cng mnh, ICA
nhit trong BJT cng tng, ICA
ICA
cng lm IC tng ln na.
 Nu khng tn nhit ra mi
trng, im lm vic c th
sang A v tip tc.
 V tr im lm vic thay i, tn
hiu ra b mo.
 Trng hp xu nht c th
lm hng BJT. K thut in t @ ETEDUT 2014

IC

U
ED

ET

 Khi

A
A

UCEA

UCE

23

Phn cc bng dng c nh


V d

mch nh hnh
v,
vi
VBB=5V,
RBB=107.5k, =100,
RCC=1k,
V=0.6V,
VCC=10V.
 Tm IB, IC, VCE.
 Xc nh im lm
vic tnh ca BJT.

U
ED

ET

 Cho

K thut in t @ ETEDUT 2014

24

Phn cc bng dng c nh

Tm IB, IC, VCE v cng sut tiu tn ca BJT.

IB=(VBB-UBE)/RBB~40A.
IC= IB=4mA

dng KVL cho nhnh C-E:


UCE=VCC-ICRC=6V

 p

U
ED

ET

BJT hat ng ch khuch i, chn


UBE=V
 p dng KVL cho nhnh B-E


K thut in t @ ETEDUT 2014

25

Phn cc bng dng c nh


Xc nh im lm vic tnh:

trnh ti tnh:

ET

 Phng

Ic(mA)

10

lm vic tnh:

 im

U
ED

VCC=ICRCC+UCE.
 L phng trnh ng thng.
4
 UCE=0, IC=VCC/RCC=10mA.
UCE=VCC=10V.
 IC=0,


A(6V,4mA)

40A

UCE(V)
10

Giao im gia ng ti tnh vi c tuyn BJT


ca dng IB phn cc (40).
 im lm vic nm gn gia ng ti tnh, mch
tng i n nh.


K thut in t @ ETEDUT 2014

26

Phn cc bng in p hi tip

p dng KVL cho


vng I:

VCC

 I=IB+IC=IE.

p dng KVL cho


vng II:

IC
Q

IB

II

UBE

RB

RC
UCE

p dng KCL cho nt


C:

U
ED

ET

 IB=(UCE-UBE)/RB.

II

 UCE=VCC-IRC.

K thut in t @ ETEDUT 2014

27

Phn cc bng in p hi tip

Phng trnh ti tnh:







VCC=IRC+UCE=ICRC/+UCE
L phng trnh ng
thng.
UCE=0, IC= VCC/RC.
IC=0, UCE=VCC.

im lm vic tnh:

Giao im gia ng ti
tnh vi c tuyn BJT
ca dng IB phn cc.

U
ED

ET

Xc nh im lm vic
tnh:

K thut in t @ ETEDUT 2014

28

Phn cc bng in p hi tip

Tnh n nh nhit

U
ED

Khi nhit tng, IC tng


t ICA sang ICA, im lm
vic di chuyn t A sang
A.
UCE gim xung UCEA.
M IB=(UCE-UBE)/RB. Nn IB
v UBE gim, dn n IC
gim tr li.
im lm vic t A li tr
v A.
Mch n nh nhit.

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

29

Phn cc bng in p hi tip


Hi tip:

1 phn tn hiu ng ra, a ngc v ng vo.

ET

 Ly

Hi tip dng:

hiu a v cng pha vi ng vo.


 ng dng trong mch dao ng.


Hi tip m:

hiu a v ngc pha vi ng vo.


 dng n nh mch.
 gim h s khuch i.

 tn

U
ED

 tn

K thut in t @ ETEDUT 2014

30

Phn cc bng in p hi tip




Tch RB thnh 2 in tr v ni
vi t C xung masse.
T C gi l t thot tn hiu xoay
chiu.
Tn hiu a v thot xung
masse theo t C m khng c
a v cc B ca BJT

RB1

U
ED

VCC

ET

Mch hi tip m in p bng


cch ly in p UCE a v
phn cc UBE cho BJT.
Mch n nh nhit nhng h
s khuch i gim.
Khc phc:

K thut in t @ ETEDUT 2014

RB2

RC

C
Q

31

Phn cc t ng

p dng nh l ngun tng


ng Thevenin n gin.
Inm=VCC/RB1.

 H


mch im B:

Uhm=VCC/(RB1+RB2) = VB.
Rng=Uhm/Inm
Rng=RB1RB2/(RB1+RB2)=RB1//RB2=RB.

RB1
B

mch im B:

U
ED

ET

 Ngn

VCC

K thut in t @ ETEDUT 2014

RC
Q

RB2

RE

32

Phn cc t ng
Ta c mch tng ng nh
sau
Vi

p dng KVL cho nhnh B-E

VB IB.RB -UBE IE.RE = 0.

VB

V .R
R .R
= CC B 2 , RB = Rng = B1 B 2
RB1 + RB 2
RB1 + RB 2

U
ED

VB = U hm


VCC

ET

M: IE = IB + IC = IB + IB= (1+ )IB


Suy ra: IB=(VB-UBE)/(RB+(1+ )RE)

K thut in t @ ETEDUT 2014

RC
RB

IB UBE
RE

33

Phn cc t ng

p dng KVL cho nhnh C-E:

VCC

Vi IE= IC/(1+ )
Thay vo, ta c:
 VCC=(RC+

RE/)IC+UCE.

Vi:


=/(1+ )

VB

U
ED

ET

 VCC=ICRC+UCE+IERE

K thut in t @ ETEDUT 2014

RC
RB

IB UBE
RE

34

Phn cc t ng

Phng trnh ti tnh:







VCC=IC(RC+RE/)+UCE.
L phng trnh ng
thng.
UCE=0, IC= VCC/(RC+RE).
IC=0, UCE=VCC.

im lm vic tnh:

Giao im gia ng ti
tnh vi c tuyn BJT ca
dng IB phn cc.

IBA
A

ICA

VCC
( RC+RE)

IC

U
ED

ET

Xc nh im lm vic
tnh:

K thut in t @ ETEDUT 2014

UCE
UCEA

VCC

35

Phn cc t ng

Tnh n nh nhit

ICA

IBA
A

ICA

VCC
( RC+RE)

IC

U
ED

Khi nhit tng, IC tng t ICA


sang ICA, im lm vic di
chuyn t A sang A. IC tng
lm IE tng
M VB= IB.RB +VBE + IE.RE. Nn
IB v VBE gim, dn n IC gim
tr li.
im lm vic t A li tr v A.
Mch n nh nhit.

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

UCEAUCEA

UCE
VCC

36

Phn cc t ng




Mc CE//RE.
CE: t thot tn hiu xoay chiu.

VCC

RB1

K thut in t @ ETEDUT 2014

RC
Q

RB2

U
ED

ET

Mch n nh nhit bng hi tip


m dng in emitter qua RE.
RE gi l in tr n nh nhit.
RE cng ln th mch cng n
nh.
L mch c dng nhiu nht.
Tuy nhin, hi tip m lm gim
h s khuch i.
Khc phc:

RE CE

37

U
ED

ET

Mch khuch i
dng BJT

Cc cch mc mch BJT


C

E-C (Emitter Common).


B ra C, E chung vo
v ra

ra

vo

U
ED

ET

 Vo

B-C (Base Common).


 Vo

E ra C, B chung vo
v ra

C-C (Colector Common).


 Vo

B ra E, C chung vo
v ra

B
vo

K thut in t @ ETEDUT 2014

ra
C
39

M hnh tn hiu nh ca BJT


M hnh :

c thay bng mch tng ng sau


 Dng trong s E-C v C-C

U
ED

ET

 BJT

r=VT/IC

VT: Th nhit,
K thut
in t @ ETEDUT
20140K
VT~25.5mV
300

40

M hnh tn hiu nh ca BJT


M hnh T:

c thay bng mch tng ng sau


 Dng trong s B-C

U
ED

ET

 BJT

VT: Th nhit,
VT~25.5mV 3000K

re=VT/IC
K thut in t @ ETEDUT 2014

41

Quy tc v s tng ng tn
hiu xoay chiu

 T

ET

i vi tn hiu xoay
chiu:

R1
AC

in xem nh ni

R4
E

C2

R3

U
ED

tt.
 Ngun mt chiu xem
nh ni tt.

R2
C1

R1

AC

T
R1

R2
C1

R4
E

C2

R3
R2

R4

AC

R3
K thut in t @ ETEDUT 2014

42

Mch khuch i E-C








RB1

Rn
en

RC

C2

C1

RB2

RB1, RB2: Phn cc cho


BJT Q.
RC: Ti cc C.
RE: n nh nhit.
Rt: in tr ti.
en, Rn: Ngun tn hiu v
in tr trong ca ngun.
C1, C2: T lin lc, ngn
thnh phn 1 chiu, cho tn
hiu xoay chiu i qua.
CE: T thot xoay chiu,
nng cao h s khuch i
ton mch.

U
ED

VCC

ET

S mch
Tc dng linh kin:

K thut in t @ ETEDUT 2014

Rt

RE
CE

43

Mch khuch i E-C

S tng ng

rBE=r

en
rv

RC

RB
Rv

U
ED

Rn

ET

Rt
Rr

E
RB=R1//R2

K thut in t @ ETEDUT 2014

44

Mch khuch i E-C


in tr vo:

in tr ra:

ton mch, rv: in tr vo BJT.

Rr l in tr ra ca mch khi mch khng ni vi

Rt.
 Ta c:


 Gi

U
ED

ET

 Gi Rv: in tr vo
 Ta c:
 rv=uBE/iB=r=VT/IC.
 Rv=RB//rv
 Nhn xt: rv~Rv

Rr=RC
K thut in t @ ETEDUT 2014

45

Mch khuch i E-C

H s khuch i dng in:


KI l h s khuch i dng in:

ET

 Gi

 Ta

c:

U
ED

dngra it
KI =
=
dngvo iv

uv = iv .Rv = iB .rv iv =
KI =

iB .RC // Rt
Rt

u r = it Rt = iB .RC // Rt it =
iB .rv
Rv

( RC // Rt ).Rv
Rt .rV K thut in t @ ETEDUT 2014

Vi rv~Rv v RC>>Rt th
KI~-

46

Mch khuch i E-C

H s khuch i in p:
KU l h s khuch i in p:

ET

 Gi

 Ta

c:

ur = it Rt

iv =

U
ED

pra ur
KU =
=
pvo en

en
en = iv ( Rv + Rn )
Rv + Rn

it Rt
Rt
KU =
= KI .
i ( R + Rn )ETEDUT 2014Rv + Rn
Kvthut vin t @

47

Mch khuch i E-C

H s khuch i
cng sut:
Pha ca tn hiu:
 KI<0

RB1

U
ED

ET

 KP=KU.KI.

VCC

Rn
en

C2

C1

RB2

nn tn hiu ng
ra ngc pha tn hiu
ng vo.

RC

K thut in t @ ETEDUT 2014

Rt

RE
CE

48

Mch khuch i E-C


Nhn xt:

khuch i E-C c bin Ki, KU>1 nn


va khuch i dng in, va khuch i
in p.
 Mch khuch i E-C vi KI, KU c du m
nn tn hiu ng ra ngc pha vi tn hiu
ng vo.
 in tr vo v in tr ra ca mch E-C c
gi tr trung bnh trong cc s khuch i.

U
ED

ET

 Mch

K thut in t @ ETEDUT 2014

49

Mch khuch i B-C


 RE:

+VE

ET

S mch
Tc dng linh kin:

Phn cc cho BJT

RE

U
ED

Q.
 RC: Ti cc C.
 Rt: in tr ti.
 en, Rn: Ngun tn hiu
v in tr trong ca
ngun.
 C1, C2: T lin lc,
ngn thnh phn 1
chiu, cho tn hiu
xoay chiu i qua.

Rn

C1

RC
Q
C2
Rt

en

-VC

K thut in t @ ETEDUT 2014

50

Mch khuch i B-C

S tng ng

ET

re

U
ED

Rn

RC

RE

en
Rv

rv

Rt
Rr

B
K thut in t @ ETEDUT 2014

51

Mch khuch i B-C


in tr vo:

in tr ra:

ton mch, rv: in tr vo BJT.

Rr l in tr ra ca mch khi mch khng ni vi

Rt.
 Ta c:


 Gi

U
ED

ET

 Gi Rv: in tr vo
 Ta c:
 rv=uEB/iE=re=VT/IE.
 Rv=RE//rv
 Nhn xt: rv rt nh

Rr=RC
K thut in t @ ETEDUT 2014

52

Mch khuch i B-C

H s khuch i dng in:


KI l h s khuch i dng in:

ET

 Gi

 Ta

U
ED

dngra it
KI =
=
dngvo iv

c:

uv = iv .Rv = iE .rv iv =
KI =

iE .RC // Rt

ur = it Rt = iE .RC // Rt it =

Rt

iE .rv
Rv

Vi rv~Rv v RC>>Rt th
KI~, khng khuch i
dng in.

( RC // Rt ).Rv
Rt .rV

K thut in t @ ETEDUT 2014

53

Mch khuch i B-C

H s khuch i in p:
KU l h s khuch i in p:

ET

 Gi

 Ta

c:

en
iv =
en = iv ( Rv + Rn )
Rv + Rn

KI~1 nhng Rt>>Rv, Rn


nn KU>1 : mch khuch
i in p.

ur = it Rt

U
ED

pra ur
KU =
=
pvo en

it Rt
Rt
KU =
= KI .
ETEDUT
iv ( Rv + RnK) thut in tR@v +
Rn 2014

54

Mch khuch i B-C

 KP=KU.KI.

Pha ca tn hiu:
 KI>0

nn tn hiu ng
ra cng pha tn hiu
ng vo.

U
ED

ET

H s khuch i
cng sut:

K thut in t @ ETEDUT 2014

55

Mch khuch i B-C


Nhn xt:

khuch i B-C c bin Ki<1, KU>1


nn mch khng khuch i dng in, ch
khuch i in p.
 Mch khuch i B-C vi KI, KU c du
dng nn tn hiu ng ra cng pha vi tn
hiu ng vo.
 in tr vo ca mch B-C c gi tr nh nht
trong cc s khuch i.

U
ED

ET

 Mch

K thut in t @ ETEDUT 2014

56

Mch khuch i C-C


 RB1,

VCC

ET

S mch
Tc dng linh kin:

U
ED

RB2: Phn cc
RB1
cho BJT Q.
 RC: Ti cc C.
 RE: Ti cc E.
C1
 Rt: in tr ti.
Rn
RB2
 en, Rn: Ngun tn hiu
v in tr trong ca en
ngun.
 C1, C2: T lin lc,
ngn thnh phn 1
chiu, cho tn hiu
K thut in t @ ETEDUT 2014
xoay chiu i qua.

RC
Q
RE

C2
Rt

57

Mch khuch i C-C

S tng ng

ur

U
ED

ET
uv

RB=R1//R2

K thut in t @ ETEDUT 2014

58

Mch khuch i C-C

in tr vo:

Rv: in tr vo ton mch, rv: in tr vo BJT.


 Ta c:



rv=uBE/iB=[iBr+iE(RE//Rt)]/iB=r+(1+)(RE//Rt)
rv=VT/IC+(1+)(RE//Rt).
Rv=RB//rv

 Nhn

xt: rv~(1+)RE//Rt rt ln

in tr ra:
 Gi

U
ED

ET

 Gi

Rr l in tr ra ca mch khi mch khng ni vi

Rt.
 Ta c:


Rr=RE

K thut in t @ ETEDUT 2014

59

Mch khuch i C-C

H s khuch i dng in:


KI l h s khuch i dng in:

ET

 Gi

 Ta

c:

U
ED

dngra it
KI =
=
dngvo iv

uv = iv .Rv = iB .rv iv =
KI =

(1 + )iB .RE // Rt
Rt

ur = it Rt = iE .RE // Rt it =
iB .rv
Rv

(1 + )( RE // Rt ).Rv
Rt .rV K thut in t @ ETEDUT 2014

Vi rv~Rv v RE>>Rt th
KI~1+

60

Mch khuch i C-C

H s khuch i in p:
KU l h s khuch i in p:

ET

 Gi

 Ta

c:

en
iv =
en = iv ( Rv + Rn )
Rv + Rn

KI~(1+), Rv~rv~(1+)RE//Rt>>Rn
nn KU~1: khng khuch i
in p.

ur = it Rt

pra ur
=
pvo en

U
ED

KU =

it Rt
Rt
KU =
= KI .
2014
iv ( Rv + Rn ) K thut in
Rv t+@RETEDUT
n

61

Mch khuch i C-C

H s khuch i
cng sut:
Pha ca tn hiu:
 KI>0

RB1

U
ED

ET

 KP=KU.KI.

VCC

Rn
en

C1

RB2

nn tn hiu ng
ra cng pha tn hiu
ng vo.

RC

K thut in t @ ETEDUT 2014

RE

C2
Rt

62

Mch khuch i C-C

Nhn xt:

khuch i C-C c bin Ki>1, KU~1


nn ch khuch i dng in, khng khuch
i in p.
 Mch khuch i C-C vi KI, KU c du
dng nn tn hiu ng ra cng pha vi tn
hiu ng vo.
 in tr vo ca mch C-C c gi tr ln nht
trong cc s khuch i. Mch ny dng
phi hp tr khng
rt tt.
63
K thut in t @ ETEDUT 2014

U
ED

ET

 Mch

U
ED

ET

Phng php ghp


cc tng khuch i

Ghp tng

U
ED

Yu cu mch khuch i t tn hiu rt nh u vo


thnh tn hiu rt ln u ra. Khng th dng 1 tng
khuch i m phi dng nhiu tng.
Gii php: Ghp tng
H s khuch i bng tch cc h s khuch i cc
tng

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

65

Ghp tng bng t


u: n gin, cch ly thnh phn 1 chiu gia cc tng.
Nhc: Suy gim thnh phn tng s thp.

U
ED

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

66

Ghp tng bng bin p


u: Cho php ngun c in p thp, d phi hp tr
khng v thay i cc tnh qua cc cun dy.
Nhc: c tuyn tn s khng bng phng trong di
tn, cng knh, d hng.

U
ED

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

67

Ghp tng trc tip


u: Gim mo tn s thp. p tuyn tn s bng
phng.
Nhc: Phc tp.

U
ED

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

68

U
ED

ET

Mch khuch i
cng sut

Yu cu
c s dng khi yu cu ng ra c cng sut
ln.
Cc thng s yu cu cho mch khuch i
cng sut:

sut ra ti.
 Cng sut tiu th.
 H s khuch i.
 mo phi tuyn.
 c tuyn tn s.
 Cng

U
ED

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

70

Ch lm vic ca BJT

Ch A:

lm vic vi c hai bn k ca tn hiu vo.


 u: H s mo phi tuyn nh.
 Nhc: Hiu sut thp. <50%

Ch B:

U
ED

ET

 BJT

cha c phn cc, BJT lm vic vi mt bn


k ca tn hiu vo.
 u: Hiu sut cao, ~78% .
 Nhc: Mo phi tuyn
 BJT

K thut in t @ ETEDUT 2014

71

Ch lm vic ca BJT
IC

ET

Vng bo
ha

@
U
ED

Vng
khuch i

AB

Vng tt

K thut in t @ ETEDUT 2014

iB=0

UCE

72

Ch lm vic ca BJT

Ch AB:

ch trung gian gia ch A v ch B.


 BJT c phn cc yu.

Ch C:
 BJT

U
ED

ET

 L

ch lm vic vi 1 phn ca 1 bn k.
 Hiu sut cao, ~100%. Dng cho mch tn s cao.

Ch D:
 BJT

lm vic 1 trong hai trng thi: ngng dn hoc


dn bo ha.
 Hiu sut cao, ~100%. p dng trong k thut
xung, s.
K thut in t @ ETEDUT 2014

73

Khuch i cng sut ch A


Nhc: Yu cu in tr ti phi ln th cng
sut ra mi ln. Dng cho mch cng sut nh.
Khc phc: phi hp tr khng, s dng
bin p.

U
ED

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

74

Khuch i cng sut ch B c


bin p




T1

Q1

U
ED

Ch B: BJT Q1 v Q2 cha c phn cc.


R: m bo ch lm vic cho Q1 v Q2. Mi bn k
ch c 1 trong hai BJT dn.
T1: Bin p o pha, cho 2 tn hiu ra ngc pha nhau.
VCC
T2: Bin p xut.
RL: Ti loa.

ET

T2
RL

R
Q2
K thut in t @ ETEDUT 2014

75

Khuch i cng sut ch B c


bin p
Nhc: Mo dng tn
hiu (mo xuyn trc).
Khc phc: Phn cc
cho BJT.  Hat ng
ch AB.

IB1

Ur

U
ED

ET

Mo
xuyn
trc

UBE2

UBE1

IB2

Uv

t
K thut in t @ ETEDUT 2014

76

Khuch i cng sut ch AB


c bin p

U
ED

Ch AB: Q1 v Q2 c phn cc yu nh R1, R2.


T1: Bin p o pha, cho 2 tn hiu ra ngc pha nhau.
VCC
T2: Bin p xut.
RL: Ti loa.

ET

R1

Q1

T1

T2

RL

R2
Q2
K thut in t @ ETEDUT 2014

77

Khuch i cng sut ch AB


c bin p
Q1, Q2 dn ngay vi in p vo rt nh nn ht mo
xuyn trc.
IB1
Ur
Nhc:


Hiu sut gim.


Bin p cng knh

U
ED

ET

UBE2

UBE1

T
IB2
Uv
K thut in t @ ETEDUT 2014

78

Khuch i cng sut ch AB


khng bin p

Mch y ko dng BJT cng loi

U
ED

ET
K thut in t @ ETEDUT 2014

79

Khuch i cng sut ch AB


khng bin p

Mch y ko dng BJT khc loi

U
ED

ET
K thut in t @ ETEDUT 2014

80

U
ED

ET

Chng 4
OPAMP v ng dng

Ni dung
Khi nim OPAMP
ng dng
 Mch

ET

U
ED

khuch i khng o
 Mch khuch i o
 Mch khuch i m
 Mch cng o
 Mch tr
 Mch tch phn
 Mch vi phn

K thut in t @ ETEDUT 2014

82

U
ED

ET

Khi nim OPAMP

OPAMP (Operational Amplifier)




U
ED

ET

Khuch i: Bin i tn hiu ng vo thnh tn


hiu ng ra cng dng nhng c bin ln
hn.
Khuch i thut ton: b khuch i c s
dng vi mc ch thc hin php tnh ton hc.
OPAMP l mt mch tch hp IC (Integrated
Circuit) tuyn tnh (cho tn hiu tng t).
IC tch hp nhiu linh kin thnh mt mch thc
hin mt chc nng nht nh.

K thut in t @ ETEDUT 2014

84

OPAMP
i(-)

Inverting

+VS

RO

-VS
i(+), i(-) : dng vo OP-AMP ng vo khng o v o.
vid : in p vo gia hai ng vo khng o v o ca OPAMP.
+VS , -VS : ngun DC cung cp, thng l +15V v 15V
Ri : in tr vo
A : li ca OPAMP. Vi OPAMP l tng, li bg v cng.
RO: in tr ra ca OPAMP, l tng bng 0.
thut in t @ ETEDUT 2014
vO: in p ra; vO = AOLvidK trong
, AOL li in p vng h

i(+)

Ri

Output
vO = AOLvid

U
ED

Noninverting

ET

vid

85

OPAMP

c trng ca OPAMP l tng:


=
 Ro = 0
 AOL =
 Bng thng phng v rng v cng.
 n nh nhit.
 Cn bng l tng

U
ED

ET

 Ri

K thut in t @ ETEDUT 2014

86

U
ED

ET

ng dng

Mch khuch i khng o


i(+)

P
vid

i(-)N

vF

v1
_




RF

R1
i1

vin: in p vo.
vo: in p ra.
RF: in tr hi tip.
R1: in tr ly tn hiu.

Gi s OPAMP l l tng:


AOL=. vid = vo/AOL nn vid=0


Rin= . i(+) = i(-) = vid/Rin= 0

vin=vid+v1=v1.

vO
-

p dng KVL:








p dng KCL cho nt N:


 iF=i1+i(-)=i1.

(vo-v1)/RF=v1/R1.
v0= vin + vinRF
R1
in p ra:
vo= vin RF + 1
`
R1

iF

U
ED

iL

ET

vin

iO

K thut in t @ ETEDUT 2014

li in p
vng kn AV
88

Mch khuch i o
RF

i1

R1

iF

vO
-

Gi s OPAMP l l tng:



AOL=. vid = vo/AOL vid=0


Rin= . i(+) = i(-) = vid/Rin
i(+) = i(-) = 0

p dng KCL cho nt N:

U
ED

ET

vin

i(-)

 I1=iF









vin/R1=(vid-vo)/RF.
in p ra:
vo= - vinRF
R1
li vng kn: Av = RF/R1

vin: in p vo.
vo: in p ra.
RF: in tr hi tip.
R1: in tr ly tn hiu.

+i(-)=iF.

K thut in t @ ETEDUT 2014

89

Mch khuch i m
P
+
vin

i(-)N

+ vin

vO

+
_

vin = vo
+

vO
-




RF=0.
R1=0.
vo=vin.

RF=0.
R1=.
vo=vin.

iL

U
ED

iO

ET

vid

i(+)

li in p vng kn: Av = Ai = 1
Thng s dng phi hp tr khng.
Tr khng vo rt ln.
Tr khng ra rt b.
K thut in t @ ETEDUT 2014
Khng suy gim tn hiu, c bit vi tn hiu nh.

90

Mch cng khng o


R1 i
1

v2

R2 i2

vn

Rn in

v1-vn: cc ngun tn hiu vo.

i(+) P
+
vid

iO

p dng KCL cho nt N:




ET

...

v1

iL




I=iF +i(-)=iF.
v/R=vF/RF=(v-vo)/RF.
v=voR/(R+RF).

U
ED

vO  p dng KCL cho nt P:


i(-)N
 i1+i2+..+in=i(+)=0.
vF RF
_
 (v1-v)/R1+(v2-v)/R2+..+(vn-v)/Rn=0.
 v1+ v2 + .. + vn = v 1 + 1 + .. +1
+ i
 R1 R2
Rn
R1 R2
Rn
v_ R
 Suy ra:

v1+ v2 + .. + vn
 Gi s OPAMP l l tng:
 vo= (R+RF) R1 R2
Rn
 AOL=. vid = vo/AOL vid=0

R
1 + 1 + .. +1
vN=vP=v

R1 R2
Rn
 Rin= . i(+) = i(-) = vid/Rin
91
K thut in t @ ETEDUT 2014
i(+) = i(-) = 0
+

iF

Mch cng o
v1

R1 i
1

v2

R2 i2

i(-)

Rn in

i(+)

N
P

Gi s OPAMP l l tng:



AOL=. vid = vo/AOL vid=0


vN=vP=0
Rin= . i(+) = i(-) = vid/Rin
i(+) = i(-) = 0

U
ED

vn

RF

iF

ET

...

vO  p dng KCL cho nt N:


 i1+i2+..+in=i(-)+iF=iF.
 v1+ v2 + .. + vn = -vO
 R1 R2
Rn RF

Suy ra:

v1-vn: cc ngun tn hiu vo.




vo= -RF v1+ v2 + .. + vn


R1 R2
Rn

K thut in t @ ETEDUT 2014

92

Mch tr

N
i2

i(+)
+

P
i4
R4

 i1=iF+i(-)=iF.
 (v2-vN)/R1=(vN-vO)/R2.


vO=vN(R1+R2)/R1-v2R2/R1.

p dng KLC ti nt P:

vO
-

 i2+i(+) =i4.
 (v1-vP)/R3=vP/R4.


vP=v1R4/(R3+R4).

Suy ra:
 vo=v1 R4 (R1+R2) - v2R2
Gi s OPAMP l l tng: 
R1
(R3+R4) R1.
 AOL=. vid = vo/AOL vid=0
 Nu chn R1=R3, R2=R4 th
vN=vP
R2
 Rin= . i(+) = i(-) = vid/Rin
vo =
( v1 v 2 ) 93
K
thut
in
t
@
ETEDUT
2014
i(+) = i(-) = 0
R1


p dng KCL ti nt N:

U
ED

R3

R2

iF

i(-)

ET

v1

v2

R1 i
1

Mch tch phn


C

i(-)
_
N

Gi s OPAMP l l tng:


vO
-

p dng KCL cho nt N:









vin: in p vo.
vo: in p ra.
C: hi tip.
R: in tr ly tn hiu.
Vi iC=CdUc/dt







I=iC +i(-)=iC.

vin/R=Cd(vid-vo)/dt=-Cdvo/dt
in p ra:

AOL=. vid = vo/AOL vid=0


Rin= . i(+) = i(-) = vid/Rin
i(+) = i(-) = 0

U
ED

ET

vin

iC

vindt +U0
vo= - 1
RC 0

Vi U0: in p ban u
94
2014 t C
K thut in t @ ETEDUT
trn


Mch vi phn
iC

i(-)
_
N






vO
-

AOL=. vid = vo/AOL vid=0


Rin= . i(+) = i(-) = vid/Rin
i(+) = i(-) = 0

p dng KCL cho nt N:




 iC

=i+i(-)=i.

Cd(vin)/dt=-vo/R
in p ra:
vo= - RCdvin
dt

vin: in p vo.
vo: in p ra.
R: in tr hi tip.
C: ly tn hiu.
Vi iC=CdUc/dt

Gi s OPAMP l l tng:

U
ED

ET

vin

K thut in t @ ETEDUT 2014

95

I HC BCH KHOA NNG


Khoa inT - Vin Thng
B mn: K Thut in T

ET

K thut in t

U
ED

Phn 3. Mch s
GV: Hunh Vit Thng

(da trn slide bi ging ca GV.ThS. Nguyn Duy Nht Vin)

Nng, 01/2014

Ni dung

U
ED

ET

Chng 1: M u.
 Chng 2: Diode v ng dng.
 Chng 3: BJT v ng dng.
 Chng 4: OPAMP v ng dng.
 Chng 5: K thut xung c bn.
 Chng 6: K thut s c bn.


K thut in t @ ETEDUT 2014

U
ED

ET

Chng 5
K thut xung c bn

Ni dung

U
ED

ET

Khi nim
 Mch khng ng b hai trng thi n nh
(trigger)
 Mch khng ng b 1 trng thi n nh
 a hi hai trng thi khng n nh


K thut in t @ ETEDUT 2014

U
ED

ET

Khi nim

Khi nim
Tn hiu xung: tn hiu ri
rc theo thi gian.
Hai loi thng gp


Xung n.
Dy xung.

Cc tnh ca xung c th
l dng, m hoc c
dng ln m.

U
ED

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

Khi nim

U
ED

Bin xung Um: gi tr


ln nht ca xung.
rng sn trc ttr v
rng sn sau ts :
bin xung t 0.1Um
n 0.9Um v ngc li.
rng xung tx: thi gian
bin xung trn mc
0.5Um.

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

Khi nim

U
ED

Chu k xung T: l thi


gian b nht m xung lp
li bin ca n.
Thi gian ngh tng: thi
gian trng gia hai xung
lin tip.
H s lp y : t s
gia rng xung v chu
k xung =tx/T.
Vi T=tx+tng.v <1.

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

Ch kha ca BJT
Yu cu c bn:

Khi Uvo UL transistor trng


thi ng, dng in ra IC = 0,
khi khng c ti RT th
Ura=+Ec.
RT nh nht khi RT=RC. Lc
ny, Ura=Ec/2. Chn UH Ec/2.
Vi BJT Si, chn UL=0.4V.
Khi Uvo UH transistor trng
thi dn bo ha (Ura~0.2V).
Ura<UL tho mn.

Uvo

RB

RC
Q

RT

Ura

+Ec

U
ED

Ura UH khi Uvo UL.


Ura UL khi Uvo UH.

ET




K thut in t @ ETEDUT 2014

Ch kha ca BJT


c tnh truyn t
Tham s d tr chng nhiu:



Ura kha v Ura m l cc in p


thc t ti li ra ca BJT.
V d:

1.5

SH

Vng bo ha

UL

SH = 2,5V 1,5V = 1V (lc Uv


UL)
 SL = 0,4V 0,2V = 0,2V (lc
UvUH)

Kha

U
ED

SH = Ura kha UH
SL = UL - Ura m

ET

SH c th ln bng cch chn


Ec v cc tham s RC, RB thch
hp.
SL thng nh. Do Urabh =
UCEbh thc t khng th gim
c, mun SL tng, cn tng
K thut in t @ ETEDUT 2014
mc UL..

10

Ch kha ca BJT
Khc phc SL nh (chng nhiu mc thp km)
Bin php ny cn thit i vi BJT Ge, v UL
ca BJT Ge nh.

U
ED

ET

VCC

RC

RC

Q
R2

Ur

Uv R1

VCC

R1

K thut in t @ ETEDUT 2014

Ur

R2
-VCC

11

Ch kha ca OPAMP

U
ED

ET

Khi Uv < Ungng :


Ura = - Uramax
Khi Uv Ungng :
Ura = + Uramax

Khi Uv < Ungng :


Ura = Uramax
Khi Uv Ungng :
Ura = -Uramax

K thut in t @ ETEDUT 2014

12

U
ED

ET

Mch khng ng b
hai trng thi n nh
(trigger)

RS trigger:

Q1

R2

R1
R3

Q
Q2

R4
R

Bng trng thi

U
ED

u vo S: u vo thit lp
(set).
u vo R: u vo xa
(reset).
Khi Q1 dn, VC/Q1~0V,
VB/Q2~0V nn Q2 tt.
Khi Q2 dn, VC/Q2~0V,
VB/Q1~0V nn Q1 tt.

ET

R5

VCC
R6

Rn

Sn

Qn+1

Qn+1

Qn

Qn

X14

K thut in t @ ETEDUT 2014

Trigger Schmitt dng BJT


Ura
Q2

R2
Uvo

R1

Q1

U
ED

Xt Uvo tng t thp n cao.


Khi Uvo <Uv dn th Q1 tt,
VC/Q1=VB/Q2 ~VCC nn Q2
dn, Ura=VC/Q2~0.
Khi Uvo >Uv dn th Q1 dn,
VC/Q1=VB/Q2~0 nn Q2 tt,
Ura=VC/Q2~VCC.
Qu trnh din ra theo hng
ngc li khi Uvo t cao n
thp.

ET

R3

VCC
R4

K thut in t @ ETEDUT 2014

15

Trigger Schmitt dng OPAMP:

U
ED

ET

@
K thut in t @ ETEDUT 2014

16

U
ED

ET

Mch khng ng b
1 trng thi n nh

a hi i dng BJT

Uv
t

VB1

0.6V

U
ED

ET

trng thi bn: Q1 tt, Q2


dn. Ur=0.
in p trn t C np:
VCC-0.6V
Khi c 1 xung dng u
vo, Q1 dn, t C x qua Q1,
t
C
x
ht
in,
VB/Q1=VC/Q1~0 nn Q2 tt,
Ur~Vcc, Q1 dn li.
T C np t VCC qua R3 vi
dng iB/Q2. Mch tr li trng
thi n nh. Q1 tt, Q2 dn.
Ur=0.

0.6V

VB2

Vcc-0.6V
Vcc Ur

K thut in t @ ETEDUT 2014

18

a hi i dng OPAMP

U
ED

ET

@
K thut in t @ ETEDUT 2014

19

U
ED

ET

a hi hai trng thi


khng n nh

a hi dng BJT

U
ED

ET

Gi s ban u, Ur1=0, Q1
dn, Q2 tt, Ur2=Urmax.
C2 x, C1 np vi dng nh
hnh v.
in p trn C2 cng gim,
VB/Q2 cng tng, cho n
khi Q2 dn.
Q2 dn th Ur2=VC/Q2=0, Q1
tt, Ur1=Urmax.
C1 x, C2 np vi chiu
ngc li.
Qu trnh tip tc.

K thut in t @ ETEDUT 2014

21

a hi dng OPAMP

R2

UN=UC
U

Ung
UP

R1

Ur

U
ED

Ban
u,
Ur=Urmax+,
UP=Ur.R1/(R1+R2).
T C np vi dng c chiu
nh hnh v.
in p trn t tng khi
UN=VC=UP th Ur=Urmax-.
T C np theo chiu ngc
li, in p trn t gim n
khi =UP, mch li thay i
trng thi.
Qu trnh c tip din.

ET

Ung
Ur
Urmax+
t

K thut in t @ ETEDUT
2014
Urmax-

22

U
ED

ET

Chng 6
K thut s c bn

Ni dung

U
ED

ET

C s
 Cc phn t logic c bn
 Ti gin hm logic


K thut in t @ ETEDUT 2014

24

U
ED

ET

C s

i s logic

U
ED

ET

Phng tin ton hc phn tch v


tng hp cc thit b v mch s.
 Nghin cu cc mi lin h (cc php
tan logic) gia cc bin logic (ch nhn 1
trong 2 gi tr l 0 hoc 1).

K thut in t @ ETEDUT 2014

26

Cc php ton logic


Php ph nh (o)
x=0

(x)=x

(x)=x

Php cng logic


 x+0=x

0+1=1
x+1=1

Php nhn logic


 x.0=0

0.1=0
x.1=x

1+0=1
x+x=x

 0.0=0

U
ED

 0+0=0

x=0, x=1

ET

 x=1,

1.0=0
x.x=x

K thut in t @ ETEDUT 2014

1+1=1
x+x=1
1.1=1
x.x=0

27

Cc lut v nh l
Cc lut


x+y=y+x
x.y=y.x

 Lut



 F(x,y,z,,+,.)

=F(x,y,z,,.,+)

V d

kt hp

 x+y+z=x.y.z
 x.y.z=x+y+z

x+y+z=(x+y)+z=x+(y+z)
x.y.z=(x.y).z=x.(y.z)

 Lut

nh l Demorgan

U
ED

hon v:

ET

 Lut

phn phi

x.(y+z)=x.y+x.z
x+(y.z)=(x+y)(x+z)

Chng minh?

K thut in t @ ETEDUT 2014

28

Bi tp

Chng minh:

U
ED

ET
K thut in t @ ETEDUT 2014

29

U
ED

ET

Cc phn t logic
c bn

Phn t ph nh (NO)
K hiu

FNO




Phng trnh
Bng trng thi

U
ED

ET

FNO=x

FNO
1
0

x
0
1

K thut in t @ ETEDUT 2014

31

Phn t hoc (OR)


K hiu




Phng trnh
Bng trng thi

FOR

U
ED

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

32

Phn t v (AND)
K hiu




Phng trnh
Bng trng thi

FAND

U
ED

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

33

Phn t hoc ph nh (NOR)


K hiu




Phng trnh
Bng trng thi

FNOR

U
ED

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

34

Phn t v ph nh (NAND)
K hiu




Phng trnh
Bng trng thi

FNAND

U
ED

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

35

Phn t EX-OR (XOR)


K hiu




Phng trnh
Bng trng thi

FXOR

U
ED

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

36

Phn t EX-NOR (XNOR)


K hiu




Phng trnh
Bng trng thi

FXNOR

U
ED

ET

K thut in t @ ETEDUT 2014

37

U
ED

ET

Ti gin hm logic

Biu din hm logic

Dng tng ca cc tch

Dng tch ca cc tng

Ch :

 Dng

U
ED

ET

tng ca cc tch thun tin hn trong


tnh ton.
K thut in t @ ETEDUT 2014

39

V d:
Thit k mch logic vi hm:

ET

F ( x, y, z ) = x. y.z + x. y.z + x. y.z + x. y.z + x. y.z + x. y.z

Mch thc hin


 (slide

Nhn xt:

qu phc tp, tn km linh kin.

 Mch

sau)

U
ED

Gii php:
 Ti

gin ha hm logic
K thut in t @ ETEDUT 2014

40

x.y.z

U
ED

ET

x.y.z

x.y.z

x.y.z

x.y.z

x.y.z

K thut in t @ ETEDUT 2014

41

Ti gin hm logic bng nh l


S dng cc lut, nh l ti gin ha hm logic.
V d 1: Ti gin bng nh l hm logic:

ET

U
ED

F ( x, y, z ) = x. y.z + x. y.z + x. y.z + x. y.z + x. y.z + x. y.z


F ( x, y, z ) = y.z + y.z + x.z
F ( x, y, z ) = z + x.z

F ( x, y, z ) = z + x.z + x.z
F ( x, y, z ) = z + x.

Nhn xt: Khng phi n gin trong vic ti gin, nhiu


khi khng xc nh c phng hng
K thut in t @ ETEDUT 2014

42

Ti gin ha bng ba Karnaugh

Ba Karnaugh:

thnh cc , biu din gi tr ca hm


theo cc bin.
 Cc ln cn ch khc nhau 1 bin.

U
ED

ET

 Chia

V d 2:

S=ABC+ABC+ABC+ABC

AB

AB

AB

AB

00

01

11

10

AB

Khng
ln cn

Ln cn

K thut in t @ ETEDUT 2014

Ln cn

43

Ti gin ha bng ba Karnaugh

Ba Karnaugh 3 bin

00

01

11

10

01

11

10

0
1

U
ED

ET

xy
z

Ba Karnaugh 4 bin

xy

zt

01

00

00

11
10
K thut in t @ ETEDUT 2014

44

Ti gin ha bng ba Karnaugh


Cc bc tin hnh:
 B1:

Ch :

U
ED

ET

Chuyn hm logic v dng tng cc tch.


 B2: Lp ba Karnaugh theo s bin.
 B3: in cc gi tr ca hm logic =1 vo ba
Karnaugh.
 B4: Gom cc nhm c gi tr 1 ln cn.
 B5: Vit li hm ti gin.
ln cn bng 2n (n>0), gom 2n gim c n
bin.
 Trong 1 nhm, ta gi nguyn nhng bin c gi tr
khng i trong nhm v b i nhng bin c gi tr
thay i.
45
K thut in t @ ETEDUT 2014

 S

Ti gin ha bng ba Karnaugh

ET

V d 3: Ti gin hm logic bng ba Karnaugh


theo v d 1:
F ( x, y, z ) = x. y.z + x. y.z + x. y.z + x. y.z + x. y.z + x. y.z

This image cannot currently be display ed.

( bi cho sn).

 B2:

Lp ba Karnaugh theo s bin.

Hm 3 bin, ta c ba Karnaugh nh sau:


xy
z

Chuyn hm logic v dng tng cc tch

U
ED

 B1:

00

01

11

10

0
1K thut in t @ ETEDUT 2014

46

Ti gin ha bng ba Karnaugh


in cc gi tr ca hm logic vo ba Karnaugh.

Ban u, ta lp bng sau:

ET

 B3:

F ( x, y, z ) = x. y.z + x. y.z + x. y.z + x. y.z + x. y.z + x. y.z


X

U
ED

xy

F
1

Ch : Ta thy rng, nu bin khng


o s tng ng vi tr bng 1 v
nu bin o th tng ng vi tr
bng 0

K thut in t @ ETEDUT 2014

00

01

11

10

47

Ti gin ha bng ba Karnaugh

 B4:

Gom cc nhm c gi tr 1 ln cn.


z

ET

xy

01

11

10

U
ED

00

A
B

 B5: Vit li hm ti gin.


 F=A+B.
 Trong nhm A: x=1 khng i, ta gi nguyn; y, z thay i b
loi, vy, A=x;
 Trong nhm B: z=1 khng i, ta gi nguyn; x, y thay i b
loi, vy, B=z;
 Vy, F= A+B=x+z.
K thut in t @ ETEDUT 2014

48

Ti gin ha bng ba Karnaugh

Lu tng hp:

thc hin ti gin ba Karnaugh trn hm tng cc


tch nn ch lu n nhng gi tr bng 1 ca hm
logic.
 Gi tr 1 tng ng vi khng o, gi tr 0 tng
ng vi o.
 1 c th c gom trong nhiu nhm.
 Gi nguyn nhng bin khng i trong nhm, b i
nhng bin thay i.
 Mt nhm phi c gom vi s l ti a c th.
 S nhm phi ti thiu.

U
ED

ET

 Ta

K thut in t @ ETEDUT 2014

49

Ti gin ha bng ba Karnaugh

V d 4: Ti gin hm logic

ET

F ( x, y, z, t ) = x. y.z.t + x. y.z.t + x. y.z.t + x. y.z.t + x. y.z.t + x. y.z.t + x. y.z.t + x. y.z.t

Ba Karnaugh:
xy

00

01

11

00

01

11

zt

10
1

A = z.t

B = x. y.t

C = x.z.t

10

D = x. y.t

1
B

U
ED

F = A + B + C + D = z.t + x. y.t + x.z.t + x. y.t

K thut in t @ ETEDUT 2014

50

I HC NNG
TRNG I HC BCH KHOA
KHOA IN T - VIN THNG

U
ED

ET

K Thut in T
Phn Mch S
Hunh Vit Thng

Email: hvthang.ete.dut@gmail.com
Url:

https://sites.google.com/site/hvthangete/

Nng, 2014

Ni dung
H m nh phn
i s Logic (i s Boole)
Hm logic v cc phng php biu din
Ti thiu ha hm logic
Cc phn t logic c bn (Cng Logic)
V d v Bi tp

U
ED

ET








H m nh phn
H m c s N=2, hai k hiu 0 v 1
2 bit / 2 digit: bit 0 v bit 1
Tng ng 2 trng thi ca mch in t s
S nh phn 4 bit: a3a2a1a0
ai bng 0 hay 1
a3a2a1a0 (2) = a3.23 + a2.22 + a1.21 + a0.20
23, 22, 21, 20 (hay 8, 4, 2, 1) c gi l cc trng s
a0 l bit c trng s nh nht LSB (Least Significant Bit)
a3 l bit c trng s ln nht MSB (Most Significant Bit)

U
ED

ET






 Vi s nh phn 4 bt c th biu din c bao nhiu


t hp nh phn (s thp phn) khc nhau?
3

Cc t hp nh phn 4 bt
8421
S thp phn

0
1
2

0000
0001
0010
0011
0100
0101
0110
0111
1000
1001
1010
1011
1100
1101
1110
1111

U
ED

ET

3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

a3a2a1a0

i s logic i s Boole
(Boolean Algebra)
 Trong cc mch s

U
ED

ET

cc tn hiu thng c cho 2 mc in p (0V v 5V)


linh kin in t lm vic mt trong hai trng thi: Tt
hoc Dn;
m t bng h nh phn (binary) bng cc bit 0 hoc 1

 Cn cng c ton hc thch hp m t?


 i s logic (i s Boole)

George Boole gii thiu 1854


cng c ton hc quan trng phn tch v thit k cc
mch s
5

George Boole (1815 1864)

U
ED

ET

George Boole (2 November 1815 8


December 1864) was an English
mathematician,
philosopher
and
logician. His work was in the fields of
differential equations and algebraic
logic, and he is now best known as the
author of The Laws of Thought. As
the inventor of the prototype of what is
now called Boolean Logic, which
became the basis of the modern digital
computers.

Source: http://en.wikipedia.org/wiki/George_Boole
6

Cc tin ca i s logic

U
ED

ET

 Tp hp B hu hn; 3 php ton + (cng logic), x


(nhn logic), - (b logic/nghch o logic); 2 phn t
0 v 1  cu trc i s Boole
 x,y B th: x+y B, x*y B
1. Tin giao hon
x,y B:
x+y =y+x
2. Tin phi hp
x,y,z B: (x+y)+z = x+(y+z) = x+y+z
(x.y).z = x.(y.z) = x.y.z
7

Cc tin ca i s logic (tt)


3. Tin phn phi

x,y, z B:

ET

x.(y + z ) = x.y + x.z


x + (y.z) = (x + y).(x + z)

4. Tin v phn t trung ha

U
ED

phn t n v (1) v phn t khng (0)


x B:
x+1= 1
x. 1= x
x+0= x
x. 0= 0

5. Tin v phn t b: x B, lun tn ti phn t


b tng ng tha mn:
x+ =1
v
x. = 0

i ngu trong i s logic


 i ngu:

 V d 1.8:

U
ED

ET

Hai mnh (hai biu thc, hai nh l) c gi l i


ngu vi nhau nu trong mnh ny ngi ta thay php
ton cng thnh php ton nhn v ngc li, thay 0 bng
1 v ngc li, th s suy ra c mnh kia.
Khi hai mnh i ngu vi nhau, nu 1 trong 2 mnh
c chng minh l ng th mnh cn li l ng.

x.(y+z) = (x.y) + (x.z)


x + (y.z) = (x+y).(x+z)
x+ =1
x. = 0

 V d 1.9:

Cc nh l c bn ca i s logic

U
ED

ET

@
10

Cc l c bn ca i s logic (tt)

U
ED

ET

@
11

Cc l c bn ca i s logic (tt)

U
ED

ET

@
12

Hm logic v biu din hm logic


 Hm logic (Hm Boole)

ET

nh ngha
Tnh cht
Gi tr ca hm logic
Bng gi tr
Biu thc i s

U
ED

 Cc phng php biu din hm logic

Dng tng cc tch s (dng chnh tc 1)


Dng tch cc tng s (dng chnh tc 2)

Bn Karnaugh (K-map)

 Ti thiu ha hm logic
13

Hm logic (Hm Boole)

U
ED

ET

 Hm Boole l mt nh x t i s Boole vo chnh


n: x, y B, hm logic (Boole) f c hnh thnh
trn c s lin kt cc bin logic bng cc php ton +
(cng logic), x / . (nhn logic), nghch o logic (-).
 Hm logic 1 bin
 Hm logic nhiu bin (n bin: x1, x2, ..., xn)

T
 Mt hm logic c hnh thnh trn c s lin kt cc
hm logic khc bng cc php ton: +, x, 14

Gi tr hm logic

ET

 Trong f(x1, x2, ..., xn) thay cc bin xi bng cc gi tr


c th i (0 hoc 1) th f(
1, 2, ..., n) c gi l gi
tr ca hm logic theo n bin
 V d 1.10:

U
ED

Xt hm f(x1, x2 ) = x1 + x2, xt tp B = {0,1}

 V d 1.11: xem bi ging

15

Biu din hm logic


 Biu din hm logic bng bng gi tr: 2 phn

ET

Phn dnh cho bin: t hp gi tr c th c ca bin vo


Phn dnh cho hm: gi tr ca hm ra tng ng vi cc
t hp bin vo

U
ED

 Hm n bin c 2n t hp gi tr khc nhau ca cc bin

16

Biu din hm bng biu thc i s


Dng tng cc tch s (ca cc bin logic): CT1
Dng tch cc tng s (ca cc bin logic): CT2
Hai dng ny l i ngu nhau
Vit biu thc tng qut hm n bin dng CT1
Biu thc tng qut ca hm n bin dng CT2 c
suy ra t dng CT1 da theo tnh i ngu

U
ED

ET







17

CT1 Tng cc tch s


 Cho hm logic n bin f(x1, x2, ..., xn)

U
ED

ET

@
 trong

1, 2, ..., n)
e l s thp phn tng ng m nh phn (
v:

T
18

CT1 Tng cc tch s (tt)


 Vit biu thc ca hm 3 bin theo dng CT1?

U
ED

ET

@
19

CT2 Tch cc tng s


 Biu thc tng qut hm logic n bin f(x1, x2, ..., xn)

ET

@
 trong

U
ED

e l s thp phn tng ng m nh phn (


1, 2, ..., n)
v:

 Lu : CT2 l i ngu vi CT1


20

CT2 Tch cc tng s (tt)


 Biu thc dng CT2 ca hm logic 2 bin:

ET

@
 Biu thc dng CT2 ca hm logic 3 bin:

U
ED
21

V d v dng CT1

U
ED

ET

 Vit biu thc biu din hm Boole 2 bin f(x1,x2)


dng chnh tc 1, vi bng gi tr ca hm:

22

Nhn xt v dng CT1

U
ED

ET

 Dng chnh tc th nht - tng ca cc tch s - l


dng lit k tt c cc t hp nh phn cc bin vo
sao cho tng ng vi nhng t hp gi tr ca
hm ra bng 1 ch cn lit k nhng t hp bin
lm cho gi tr hm ra bng 1.
 Khi lit k nu bin tng ng bng 1 c vit
dng tht, nu bin tng ng bng 0 c vit
dng b.

23

V d v dng CT2

U
ED

ET

 Vit biu thc biu din hm f(x1,x2,x3) dng chnh


tc 2 vi bng gi tr ca hm ra c cho nh sau:

24

V d v dng CT2 (tt)

U
ED

ET

@
25

Nhn xt v dng CT2

U
ED

ET

 Dng chnh tc th hai - tch cc tng s - l dng lit


k tt c cc t hp nh phn cc bin vo sao cho
tng ng vi nhng t hp gi tr ca hm ra
bng 0 ch cn lit k nhng t hp bin lm cho
gi tr hm ra bng 0.
 Khi lit k nu bin tng ng bng 0 c vit
dng tht, nu bin tng ng bng 1 c vit
dng b.

26

Biu din hm bng K-map

U
ED

ET

 K-map = Ba Karnaugh (bng Karnaugh)


 b tr cc bin vo theo hng hoc theo ct ca bng
 cc t hp gi tr ca bin vo theo hng ngang hoc
theo ct dc ca bng c b tr sao cho khi i t
mt sang mt ln cn vi n ch lm thay i
mt gi tr ca bin
 th t b tr cc t hp gi tr ca bin vo theo
hng ngang hoc theo ct dc ca bng Karnaugh
hon ton tun th theo m Gray
 Gi tr ghi trong 1 ca bng: 0, 1, X (dont care)
 Hm c n bin s c 2n

27

Biu din hm bng K-map (tt)

U
ED

ET

@
28

Ti thiu ha hm logic
V sao phi ti thiu ha?
Phng php bin i i s
Phng php dng bng Karnaugh (K-map)
Cc v d

U
ED

ET






29

V sao cn ti thiu ha hm logic?


H thng s gm nhiu module (khi chc nng)
Mi module c c trng bi cc hm logic
Logic ti gin  gim phc tp, tng tin cy
Ti thiu ha  MIN (s php ton, s biu thc)
Cn bng gia
S php ton (s biu thc)
S lng cng
S mc logic

U
ED

ET







 Thc t khng d dng t li gii ti u!


30

Phng php ti thiu ha hm logic

 Bin i i s: dng cc tin , nh l


 Thut ton:

U
ED

ET

Bng Karnaugh (ba K, K-map): s bin 5


Quine-Mc.Cluskey: s bin bt k

31

Bin i i s
 Rt gn biu thc

 Ti thiu ha hm

U
ED

ET

@
 nh l De Morgan
32

Ti thiu ha vi bng Karnaugh

U
ED

ET

 Biu din hm bng bng Karnaugh


 Qui tc k cn: Hai c gi l k cn nhau l
hai m khi i t ny sang kia ch lm thay i
gi tr ca 1 bin. (m Gray m bo)
 V d

+ Cc k cn: 0 v 1; 0 v 2; 2 v 3, 1 + Cc k cn: 0 v 2; 2 v 6; 0 v 4;
v 3
1 v 5, v..v..
+ Cc KHNG k cn: 0 v 3, 1 v 2
+ Cc KHNG k cn: 2 v 7; 3 v
5; v..v..
33

Ti thiu ha bng Karnaugh (tt)


 Kt hp 2n k cn vi nhau loi n bin d tha
1 k cn loi c 0 bin (1 = 20)
2 k cn loi c 1 bin (2=21)
4 k cn vng trn loi c 2 bin (4=22)
8 k cn vng trn loi c 3 bin (8=23)
..v.v..

U
ED

ET

 Nhng bin b loi l nhng bin c gi tr thay i


trong vng kt hp (vng gom)
 Vng gom l hp l khi trong vng gom c t nht
1 cha thuc vng gom no khc
 Cc k cn mun gom c phi l k cn vng trn
ngha l k cn cui cng l k cn u tin
34

Ti thiu ha bng Karnaugh (tt)

U
ED

ET

 Nu biu din hm theo dng CT1 (tng cc tch s)


ta ch quan tm nhng k cn c gi tr bng 1 v X
(ty nh)
 Nu biu din hm theo dng CT2 (tch cc tng s)
ta ch quan tm nhng k cn c gi tr bng 0 v X
(ty nh)
 CT1: ph ht tt c cc c gi tr bng 1
 CT2: ph ht tt c cc c gi tr bng 0
 Chn ty nh (X) no? s lng k cn l 2n ln
nht  rt gn c nhiu bin d tha nht
35

Ti thiu ha bng Karnaugh (tt)

U
ED

ET

@
36

Biu din hm vi biu thc rt gn


 Dng CT1 Tng cc tch s

 Dng CT2 Tch cc tng s

U
ED

ET

@
+ cc 3, 4, 7: gi tr hm = 1
+ cc 5, 6: gi tr hm = X
+ cc cn li: gi tr = 0

37

V d: Ti thiu ha hm

U
ED

ET

@
38

V d: Ti thiu ha hm (tt)

U
ED

ET

@
39

Tm tt

 H m nh phn
 i s Logic (i s Boole)

ET

Tin ; nh l; Vn i ngu;

 Hm logic v cc phng php biu din

 Ti thiu ha hm logic

U
ED

Khi nim v tnh cht; Gi tr hm logic; Biu din bng


bng gi tr; Biu din bng biu thc i s: CT1 & CT2;
Biu din bng bng Karnaugh;
PP i s; PP bng Karnaugh; Biu din bng biu thc
thu gn
40

Bi tp

U
ED

ET

@
51

You might also like