Prvi istorijski pomen Autarijate sauvan nam je kod Arijana u poetnom djelu njegove

>>Anabaze<<,
u kome je izloena istorija ratova Aleksandra Velikog s Tribalima i Ilirima 335 godine.
Vraajui se sa
Dunava, po zavrenom tribalskom pohodu, Aleksandar je, kae Arijan, >>nastavio put kroz
zemlju
Agrijana i Peonaca. Tamo mu stignu glasnici i jave da se Klit, sin Bardilisov, pobunio i da mu
je priao
i Glaukija, taulantski kralj; oni mu saopte i to da e ga Autarijati napasti na prolazu. Zbog
toga on
odlui da brzo krene dalje. Meutim, Langar, kralj Agrijana, koji je jo za ivota Filipova bio
poznat
po svojoj privrensosti Aleksandru i njemu lino dolazio, nalazio se tada u njegovoj pratnji sa
najboljim
i najbolje naoruanim svojim gardistima. Kad je uo da se Aleksandar raspituje o
Autarijatima, ko su
oni i koliko ih je, on mu saopti da ne vredi o njima da se brine jer su oni od svih tamonjih
naroda
najneratoborniji, a on e sam upasti u njihovu zemlju da bi im tamo zadao posla. I doista, kad
mu je
Aleskandar to naloio, on je udario na njih i prodro u njihovu zemlju, koju opljaka i
opustoi. Tako
su Autarijati ostali u svojim granicama. A Langaru Aleksandar ukaza velike poasti, obdari ga
svime
to je elio i obea mu dati Kinu, svoju sestru za enu kada doe u Pelu. Ali ovaj umre od
bolesti prije
nego biva nagraen. . . .
Cipe misli da su u vreme Aleksandrova pohoda Autarijati bili severni susjedi Agrijana i da su
iveli
oko June Morave. Na osnovi toga on smatra da su oni ve 335 godine, iako ne mnogo pre
toga,
bili prognani iz svoje ranije domovine, po svojoj prilicii od Kelta, koji su prema tome oko 335
godine
bili zaposeli zapadni deo Bosne. Pa takoe smatra da su Autarijati pod pritiskom Kelta
sredinom IV
veka najveim delom napustili svoju prvobitnu domovinu oko Neretve i krenuli prema
centralnom
delu Balkana. Polaek ide jo dalje: po njemu, kada se 335 godine Aleksandar vraap dolinom
Iskera,
Autarijati su je ve bili naselili, dakle ve su boravili nedaleko od (srednjeg) Iskera. Polaek,
meutim
smatra da su Autarijati negdje oko IV veka morali pokoriti zemlju Tribala i provaliti u
Podunavlje to
se prema njemu moralo odigrati i ranije.
Meutim, pokoravanje Tribala od strane Autarijata je injenica. O tome nam Strabon kae:
" Bilo je jedno vreme kada su Autarijati, pokorivi Tribale, koji se pruaju od Agrijana do
Istra na

duini od 15 dana hoda, zavladali i drugim Traanima i Ilirima. Nejasno je da li se je

nadiranje
Autarijata u zemlju Tribala i njihovo pokoravanje desili prije ili poslije Aleksandrova pohoda
na
Tribale. Prema Fanuli, Autarijati su prodrli na teritoriju Tribala i iste pokorili nakon
Aleksandrova
pohoda.
Drugo, problem keltske invazije se nije mogao desiti prije 335 godine prije Krista. Imajui u
obzir sukob
Kelta i Ardijejaca koje nam pominje Atenej i lukavstva kojim su se Kelti posluili da bi
savladali
Ardijejce znajui da su ovi pohlapljivi u jelu i piu slina nam se vijest javlja i u Polijenevoj
zbirci
>>Strategemata<< gdje on spominje isto lukavstvo samo sada ovaj spominje Autarijate.
Odlomak glasi ovako:
" Kelti zaratie na Autarijate i rat bee dug. Stoga Kelti zagade namirnice i vino otrovnim
travama i
ostavivi ih u atorima, nou se povuku. Autarijati pak, mislei da su oni od straha pobegli,
zauzmu
atore i ne slutei nita navale na hranu i vino i smesta iznemognu od nezadrivog proliva.
Kelti u to
naiu i pobiju ih, onako kako su leali nemoni. "
Seoba Autarijata se nije mogla desiti prije 335 godine kada su naselili junu Srbiju i oblasti
arplanine. 310 godine zbog sve veeg nadiranja Kelta prisiljeni su da preu granice Peonije.
Aleksandrov pohod protiv Tribala koji se desio znatno ranije i koji je za rezultat imao
definitivan poraz
Tribala dalo je Autarijatima povod da konano pregaze svoje susjede Tribale i osvoje njihovu
teritoriju koju je prije njih preao sam Aleksandar. Drugo Autarijati nisu zagospodarili cijelim
Tribalskim teritorijem nego samo jednim njegovim djelom a i ubrzo dolaze u sukob s
pridolim keltskim
plemenom Skordiscima koji ima nanosi poraz.
Zlatno doba Autarijata je bilo kratka vijeka, iako prema Strabonu najmoniji i najsnaniji
ilirski narod
nisu mogli da izdre najezu aba koji su Autarijate natjerali da se isele, napuste svoju
domovinu i
pronau novo utoite. Vijest o najezi aba koje su prisilile Autarijate na migraciju nalazimo
kod Elijana
gdje on kae:
" Nedorasle abe, pavi iz vazduha u velikom broju, preselile su Autarijate iz njihove
zemljeu drugi kraj."
Na osnovu Agatarhida slinu ali malo jasniju vijest nam donosi svakako Diodor koji kae
ovako:
" a takozvane Autarijate primorale su abe koje su se izlegle u oblacima i padale mesto
obine kie da

napuste domovinu i da bee u onaj kraj u kome i danas ive."

Izlaui dogaaje u 3 godini 117 olimpijade, Diodor pie:
" U Makedoniji Kasandar je pritekao u pomo peonskom kralju Audoleontu, koji je ratovao s
Autarijatima: spasao ga je opasnosti, a Autarijate sa decom i enama koji su ih pratili - bilo ih
je oko
dvadeset hiljada - naselio je kraj gore Orbela. Mogao bih kazati da bi uzrok ovakvog dogaaja
bila
navedena najezda aba koja je Autarijate natjerala da pronau novu postojbinu koju prema
ovome
nali u okolici Makedonije.
Potvrdu prisustva Autarijata u oblasti Makedonije i njihovo iseljenje zbog najezde aba
nalazimo i
kod Orozijeve Istorije gdje on kae:
" Kada se Kasandar, poto ga je Ptolemaj uinio uesnikom u pobedi, vraao u Apoloniju,
udario na
Autarijate; napustivi rodnu grudu i iselivi se iz svojih starih prebivalita zbog
nepodnoljivog mnotva
aba i mieva, ovi su traili nova sedita. Meutim, znajui mo i veliinu ovog plemena, da
se ne bi
desilo da priterani nudom oni ratom uznemire Makedoniju i provale u nju, Kasandar ih primi
za
saveznike i smesti ih na krajnjim granicama Makedonije."
Inae, nema sumnje da je Kasandar ratovao sa Apolonijom te je 312 godine bio strano
poraen i nije
se vie u nju vraao, stoga njegov sukob s Autarijatima treba staviti kasnije oko 309 godine
prije nove
ere. Prodiranje Autarijata u Peonije bi se stoga moglo staviti u 310 godinu prema Diodoru.
Prema Apijanu, Autarijati su uestovali u glasovitom keltskom pohodu na Delfe 279 godine
prije krista
udrueni sa Kimbrima i Skordiscima pod vodstvom Molistoma, keltskog voe. Za kaznu
Apolon ih kanj
ava najezdom aba koja je toliko oskrnavila njihovu domovinu, donjela im bolesti i zaraze
koje su
prenosili da ih zbog toga nitko nije elio primiti u svoje susjedstvo. Treba opet imati na umu
da bi ovo
bila pogrena konstatacija koji iznosi Apijan jer nema anse da su Autarijati mogli uestvovati
u ovom
napadu na Delfe jer oni nestaju sa historijske pozornice ve krajem 3 stoljea B.C dakle 310
B.C.
Posljednju vijest o Autarijatima prije no su iezli daje nam Strabon u svom odlomku koji
kae:
" Auatarijati su najpre bili pokoreni od strane Skoriska, a zatim od strane Rimljana, koji su i
same
Skoridiske, dugo vremena veoma mone, savladai." Ovaj nam odlomak dokazuje i razlog
slabljenja

Autarijata i opadanja njihove moi.

ZAKLJUAK
___________
Na osnovu svega iznesenog moemo prihvatiti injenicu da bi Autarijati leali oko gornjeg
toka
rijeke Neretve gdje se prema Strabonu nalazili i Ardijejci, glasoviti ilirski narod ija se
teritorija
dodirivala sa Autarijatskom. Od Strabona saznajemo da su slani izvori bili poprite estih
ratnih
sukoba izmeu ova dva plemena koja bi se okonavala mirovnim dogovorima da oba plemena
zajedno koriste slane izvore za vlastite potrebe i potrebe svoje stoke. Kako ti mirovni
sporazumi
nisu dugo trajali jer prvi put kada jedno od ova dva plemena prekri mirovni dogovor nastaju
sukobi koji dugo traju. Opet od Apijana saznajemo da su Autarijati istrebili Ardijejce to bih
ja
protumaio time to je Apijan bio u zabludi i nije ba najbolje poznavao istoriju i geografiju
ilirskih zenalja jer su Ardijejci taj glasoviti ilirski narod odigrali veliku ulogu u ilirsko rimskim
sukobima kada su ih Rimljani i definitivno porazili 135 godine. Nedae i nevolje koje su
zadesile
Autarijate te 310 godine kada Kelti naviru u srednjuBosnu mogue je bilo objasniti da su oni
ve
bili u migracionim tokovima zbog najezde aba kojesu poharale njihove usjeve, zagadile vodu
i
iskvarile hranu to se moglo odigrati za vrijeme dok su Kelti prodirali sve dalje i dalje u
unutranjost BiH. Tijekom ovoga rada zapazio sam i jednu po meni vrlo vanu injenicu a to
je
ona po kojoj Autarijati obitavaju oko gornjeg toka rijeke Neretve. U Periplu, Pseudo Skilaxa
saznajemo da je Neretva odnosno rijeka Narona bila dosta iroka toliko iroka da su njome
nesmetano plovili lahki brodii - trijeri ali i krcati trgovaki
brodovi. S obzirom da su gornje tokove rijeke Neretve zauzeli Autarijati onda je vrlo
vjerovatno
da neu pogrijeiti ako kaem da su oni uveliko kontrolisali i naplaivali taj prolaz to bi se
moglo
objasniti bogatim nalazima koje nalazimo unutar glasinakih tumula, posebice faza IVc2 i Va
koje
su krcate inventarom koji je doao iz daleke Grke, Egeje i dalje. Na samom kraju pripisujui
glasinaku kulturu Autarijatima te imajui na umu broj tumula na glasinakom polju njih oko
1200 koliko ih je prekopao iro Truhelka ali ovde stavljam naglasak na one najvanije Ilijak,
Osovo,
Brezlje, Rusanovii, Pilatovii, Sokolac, Arareva gromila onda bi bilo jako teko da su
Autarijati
predstavljali jedan tako moan ilirski narod nego vrlo vjerovatno da se radilo o skupini
plemena
koja je sebe nazivala cjelokupnim imenom Autarijati. Slinu situaciju odnosno talasokraciju
nad jadrannskim vodama vrili su Liburni od 8 pa sve do 7 stoljea tanije 734 kada su im
Grci oduzeli otok Krf. Kako su imali prevlast nad cijelim Jadranom te su vladali nekolicinom
ilirskih plemena, Liburni su tako jaali svoj status, mo i bogastvo te se stoga Grci nisu

pozadugogo usudili osnovati svoje trgovake kolonije na obalama Jadrana ali to ne isljuuje
injenicu da Grci nisu Jadranom plovili ranije i prije 6 stoljea prije Krista kada nastaju nama
prve poznate kolonije Apolonija, Isa, Pharos i ostale. Stoga imajmo na umu da su i Autarijati
mogli da vre slinu praksu kao i Liburni to nije nemogue. Treba i na samom kraju iskljuiti
injenicu da bi cijelo pleme moglo samo tek tako da nestane sa historijse pozornice a isto tako
nemogue da je bilo istrebljeno niti da je cijelo pleme Autarijata uestvovalo u migracijama
oko 310 godine mogue samo jedan dio tog plemena 5000 do 20 000 migranata. Ovde mislim
na one koje je naselio Kasandar u okolicu Makedonije 310/309 godine prije Krista. Posljednje
zapaanje na koje bi ja obratio panju jeste faza Vb koja zavrava 350 300 godine prije
Krista kada se na glasinakom polju smanju broj tumula ali i broj importovanih nalaza to za
sobom povlai i problem Autarijata. I sami Autarijati potkraj ove faze nestaju dakle gubi im
se svaki trag dok ostala plemena ive svojim svakodnevnim ivotom iekujui nenadan
dolazak Rimljana koji e tu boraviti od 229 do 9 godine prije Krista i koji e voditi glasovite i
mukotrpne ratove sa ilirskim plemenima koja nisu priznavala rimsku tiraniju niti rimskog
okupatora.
Amar Tufo