E-sporto Historia futbala mato en Bonaero

starigas novan fronton sur la kampo de informado

207

Oficiala organo de Universala Esperanto-Asocio (en oficialaj rilatoj kun UN kaj Unesko)

107-a jaro n-ro 1284 (10) Oktobro 2014

Dek Demandoj 198

Anna Lwenstein parolas pri virinoj en la

E-movado, literaturo kaj sia agado kiel verkisto

SES en Rusio 209

kaj radikalaj anoj, la

nacia E-kongreso en Italio
farias sekvinda modelo por
organizantoj de E-eventoj

ISSN 0014-0635

povas esti komenco de la ekspansio

de tiuspeca evento tra la mondo

Post kuraaj 200

M60: ni
kunfestu
per agado

Edukado. Scienco. Kulturo. Tri

laborkampoj kiuj atendas la agadon
de la esperantistoj e kaj post la
festado de la 60-jario de la unua
rezolucio de Unesko pri Esperanto

204

kotiZtaBelo De uea por 2015

La jenaj tarifoj validas anka por postaj jaroj, se la pago estos
farita anta la 30-a de septembro 2015.
Lando/valuto

MG MJ(-T) MA(-T) SA

Astralio /dolaro
15
36
Astrio/ero
11
26
Belgio /ero
11
26
Brazilo /ero
5
13
Britio/pundo
9
21
eio /krono
190 480
Danio /krono
75
190
Estonio/ero
7
18
Finnlando /ero
11
26
Francio/ero
11
26
Germanio /ero
11
26
Greklando /ero
9
21
Hispanio /ero
11
26
Hungario /forinto
2100 5200
Irlando /ero
11
26
Islando /ero
11
26
Israelo/ero
8
19
Italio/ero
11
26
Japanio /eno
1350 3400
Kanado /dolaro
15
36
Kroatio/kunao
45
105
Latvio/ero
7
18
Litovio /ero
7
18
Nederlando /ero
11
26
Norvegio /krono
80
200
Nov-Zelando /dolaro 17
42
Pollando /zloto
28
70
Portugalio /ero
9
21
Rusio /ero
6
14
Slovakio /ero
7
18
Slovenio /ero
9
21
Svedio /krono
92
230
Svislando /franko
13
31
Usono /dolaro
13
34
TARIFO A/ero
7
18
TARIFO B/ero
5
13
ALIAJ

Kto

SZ

90
54
33
180
64
41
25
128
64
41
25
128
32
19
12
64
51
33
20
102
1200 765 460 2400
475
300 180
950
45
29
18
90
64
41
25
128
64
41
25
128
64
41
25
128
51
32
20
102
64
41
25
128
13000 8300 5000 26000
64
41
25
128
64
38
24
128
47
28
17
94
64
41
25
128
8500 5100 3100 17000
90
54
33
180
265
170 100
530
45
29
18
90
45
29
18
90
64
41
25
128
500
300 180 1000
105
63
38
210
175
111
67
350
51
32
20
102
35
21
13
70
45
29
18
90
51
32
20
102
580
370 220 1160
78
47
28
156
84
50
30
168
45
27
16
90
32
19
12
64

Luksemburgo la Belgio; Kipro kaj Malto la Slovenio.

TARIFO A Bahamoj, Honkongo, Korea Respubliko, Singapuro,

Sud-Afriko, Tajvano.
TARIFO B iuj ceteraj landoj ne jam menciitaj.
MG

Membro kun Gvidlibro plus la revuo Esperanto rete.

MA(-T)

Membro-Abonanto, kiel MJ(-T) plus la revuo Esperanto.

MJ(-T)

DM(-T)

Membro kun Jarlibro plus la revuo Esperanto rete kaj, is inkl.

29 jaroj, membreco en TEJO kun Kontakto sen plia pago.
Dumviva Membro pagas por la tuta vivo en unu fojo 25-oblon
de la kotizo MA. Oni ricevas la Jarlibron, la revuon Esperanto,
kaj, is inkl. 29 jaroj, membrecon en TEJO kun Kontakto.

DMJ(-T) Dumviva Membro kun Jarlibro pagas por la tuta vivo en unu
fojo 25-oblon de la kotizo MJ. Oni ricevas la Jarlibron kaj, is
inkl. 29 jaroj, membrecon en TEJO kun Kontakto.
PT
SZ
SA

Kto

Patrono de TEJO pagas 3-oblon de la kotizo MJ

(ne inkluzivas membrecon). Oni ricevas la revuon Kontakto kaj
aliajn eldonaojn de TEJO.
Membro de Societo Zamenhof, aparta societo por financaj
apogantoj de UEA (ne inkluzivas membrecon en UEA).
La minimuma kotizo estas duoblo de MA.

Simpla Abonanto al la revuo Esperanto, sen membreco en UEA.

Abonanto al la revuo Kontakto, sen membreco en UEA/TEJO.

Vizitu vian propran domon ce

Nieuwe Binnenweg 176 en Roterdamo dum

MALFERMA TAGO
sabaton la 29-an de novembro 2014 (10h00 - 17h00)

Prelegoj de
Lszl Szilvsi
Toon Witkam
Barbara Pietrzak

En la libroservo cio

kun sesona rabato

Specialaj ofertoj
Bazaro de

esperantajoj
Senpaga loterio
Kafo kaj teo

senpagaj

enon!

Bonv

ba
Zagre rantisto
Espe

Zagreba Esperantisto

multe pli ol loka informilo

6 numeroj kun

192 pagoj ciujare

Presita parte plenkolore! - http://zagreba_esperantisto.hr/

Provekzemplero ce: zagreba.esperantisto@gmail.com

Jarabono: 18,00 euroj al deoc-f ce uea

Fondajo
CAnUto

Multaj arde deziras membrigi en UEA,

sed ne ciuj povas. Via donaco al Fondajo
Canuto helpos nin teni la kontaktojn kun
tiuj, kiuj suferas pro transpagaj baroj.
Antaudankon pro via solidareco!

146 esperantistoj subtenis la agadon

de UEA en 2013 per alig
o al

Societo Zamenhof
Alig
u ankau
vi al tiu klubo de mecenatoj de UEA!
Vi ricevos leterojn de la prezidanto de UEA kaj
inviton al akcepto en Universala Kongreso.
La kotizon (duoblo de MA por via lando) vi
povas pagi al via peranto au
rekte al UEA.

Malferme

La unua
rezolucio
sub la lupeo
Fabrcio Valle
Esperantujo sin feste ornamas por la
60-jario de la unua rezolucio de Unesko
pri Esperanto, akceptita de ia enerala
Asembleo, la 10-an de decembro 1954,
rezulte de longa kampanjo kunordigita de
UEA kaj kies efa rolulo estis Ivo Lapenna,
ia tiama estrarano. Tamen, ekfestante
nepre ni meditu pri la signifo de tiu
rezolucio kaj kiel i gravas por ni. Unue
do, la teksto de la rezolucio:

La enerala Konferenco,
diskutinte la Raporton de la enerala
Direktoro pri la Internacia Peticio
favore al Esperanto:
Notas la rezultojn atingitajn per
Esperanto sur la kampo de la
internaciaj intelektaj interanoj kaj
por la proksimigo de la popoloj de
la mondo;
Rekonas, ke tiuj rezultoj respondas al
la celoj kaj idealoj de Unesko;
Notas, ke pluraj tatoj-Membroj
informis pri sia preteco enkonduki a
ampleksigi la instruadon de Esperanto
en siaj lernejoj a superaj edukaj
institucioj, kaj petas tiujn tatojnMembrojn informadi la eneralan
Direktoron pri la rezultoj atingitaj
sur tiu kampo;
Komisias la eneralan Direktoron
sekvi la kurantan evoluon en la uzado
de Esperanto en scienco, edukado kaj
kulturo, kaj tiucele kunlabori kun
Universala Esperanto-Asocio en aferoj
koncernantaj amba organizaojn.
Nur kelkaj vortoj, tamen portantaj
isfundajn praktikajn sekvojn kaj signifon.
Unu el la praktikaj aspektoj estas la esenco
de la rilatoj inter Esperanto kaj Unesko
en la komuna agado por la proksimigo

1284 (10) Oktobro 2014

u iu
dubas pri
la rolo de
Esperanto en
la evoluo de
kulturo de paco?
de la popoloj de la mondo. Por klarigi
tiujn rilatojn tre tagas la salutparolado de
Jean Thomas (1900-1983), helpa enerala
direktoro de Unesco, dum la solena
malfermo de la 35-a Universala Kongreso
de Esperanto en Parizo, 1950, do kvar jarojn
anta la fama rezolucio:

Multnombraj estas la punktoj
de simileco inter la celoj de Esperanto
kaj tiuj de Unesko. Estas sendube, ke
la atoro de Esperanto ne deziris nur
krei verkon lingvistan, sed ke li anka
kaj anta io deziris krei rimedon, kiu
povas faciligi la interproksimigon de
la popoloj. Hodia oni prave povas
aserti, ke la monda internacia lingvo
permesis atingi tiun celon multajn
fojojn. Interalie i ebligis aperon, en
la lingvo komuna, de majstroverkoj de
la universala literaturo; i kontribuis
al evoluigo de la pli alta humanisma
idealo. La moralaj fortoj por la paco
kaj la interkomprenio ne estas tiel
multnombraj, ke ili povus permesi al
si ignori unuj la aliajn. Tio i estas la
kazo, pro kiu Unesko deziras esprimi
sian admiron por viaj altruistaj
aspiroj kaj, tute aparte, por via idealo
de la paco.

Certe en tiu jaro UEA jam estis

komencinta sin prepari por la akceptigo
de la rezolucio, kvar jarojn poste. Nu,
u hodia direktoroj de Unesko parolus
ankora kiel Jean Thomas? Certe jes, ar
kulturo de paco fariis tre grava flanko de
la agado de Unesko, kiu havis e Jardekon
(2001-2010) dediitan al tiu temo. u iu
dubas pri la rolo de Esperanto en la evoluo
de kulturo de paco?
Aliflanke, la enkonduko a ampleksigo
de la instruado de Esperanto en lernejoj
a superaj edukaj institucioj de la tatojMembroj ankora ne realiis, sed seriozaj
iniciatoj signalas pli da engaiemo de la
esperantistoj por tiu celo. Ekzemple, en
Brazilo oni komencas strukturi sisteman
agadon tiucele kaj en Eropo pintas la
agado de EEU por Esperanto e la politikaj
eropnivelaj sferoj.
Nun, provoka starkpunkto: kiom
funde Unesko vere sekvis tra la lastaj
60 jaroj la kurantan evoluon en la uzado
de Esperanto en scienco, edukado kaj
kulturo ne tiom gravas kiel kiom funde
ni kapablos en la venontaj jardekoj evoluigi
la aplikadon de nia lingvo sur tiuj kampoj!
Cetere, la konsultaj partneraj rilatoj inter
Unesko kaj UEA en la aferoj koncernantaj
amba organizaojn povas multe pli
funde disvolvii, se la esperantistaro
lernos pli konscie kaj efike labori kune en
la UEA-sistemo.
Fine, la Jaro Montevideo 60 celas ja
festi la jubileon de tiu granda venko de la
E-movado, sed dum la festado tra la Jaro
is Lillo kaj efe post i la esperantistoj
certe bezonos pli funde fosi sur la kampo
de apliko de Esperanto en edukado, scienco
kaj kulturo, por ke la jubileanta rezolucio
finfine eiu ekster Esperantujo, superante
la statuson de nur ZEO.

Fabrcio Valle estas la redaktoro

de la revuo Esperanto

195

Kolofono

Oficiala organo de Universala Esperanto-Asocio

(en oficialaj rilatoj kun UN kaj Unesko)
Fondita en 1905 de Paul Berthelot
(1881-1910). Establita kiel organo de UEA en
1908 de Hector Hodler (1887-1920).

i-numere

Arkimedo, helena matematikisto kaj fizikisto (3a jc a.K.), malkovrante la

leojn de la leviloj asertis: Donu al mi levilon kaj apogpunkton, kaj mi movos
la mondon. Nu, la esperantistoj povus diri: Donu al mi rezolucion de
Unesko kaj unu jaron, kaj ni movos la mondon. Vere, la rezolucion ni havas
ekde 1954 kaj jaron UEA donas al ni nun: Jaro Montevideo 60. Restas al la
esperantistoj movi la mondon. Sentu vin invitata.

Fabrcio Valle | www.redaktoro-b.com.br

Misio:

Kvaza anteno kaptanta la tendencojn, la

ardon, la aspirojn de la esperantoj iulande,
la revuo Esperanto prezentu aktualan,
interesan, inspiran bildon pri la agado
kaj strategio de UEA kaj pri la evoluo de
Esperanto en monda skalo.

Enhavo
198

Redaktoro: Fabrcio Valle

Konsilisto pri Merkatiko kaj Reklamado: Paulo Lima
Grafikisto: Cleber Lemes Brito

Anna Lwenstein, la unua virino

intervjuata en la rubriko Dek
Demandoj . Vere uinda intervjuo.

La italoj kurae kaj radikale anis sian

nacian E-kongreson kun granda sukceso.

Belartaj Konkursoj 2015 201

UEA anoncas pli frue ol kutime la

Belartajn Konkursojn

Kalejdoskopo 202

La efa noto prezentas la vortojn de

Mark Fettes en la Malfermo de la 99-a
UK en Bonaero.

E-futbalo 207

La tuta aventuro de la futbal-ludo

kun E-teamo en Bonaero, kiu
finiis per granda venko

204

Aperas: en iu monato krom agusto.

Junularo 208

ojan feston!

Limdato por kontribuaoj: la 10-a de la antaa monato.

Legata en 120 landoj.
Volegata por vidhandikapitoj.
Abonprezo: varias lalande (EUR 38);
informiu e via landa asocio a e la CO.
Unuopa ekzemplero kostas EUR 4,00.

La 60-jario de la rezolucio de Unesko

pri Esperanto estas preteksto por
UEA lani grandan mov-kampanjon,
kiu atendas nun la iniciaton de
esperantistoj por festado kaj agado.

enerala Direktoro: Osmo Buller.

211

Anonctarifo (EUR):
1 p. 1000, 1/2 p. 550, 1/4 p. 300, 1/8 p. 165, 1/16 p. 90.
Movada rabato 50%.
Anoncoj sur ekstera kovrilo kostas duoble.
Rabato por tuja ripeto 20%.

La IJK en Fortalezo ravis la

partoprenantojn kaj Daria
Obraztsova raportas pri i

ESE kaj Ekonomia Forumo 209

ESE la unuan fojon en Rusio kaj la
Ekonomia Forumo: tre fruktodonaj.

UK en Bonaero/Lillo 210

Du notoj pri okazintaoj en la bonaera UK

kaj invito sponsori spektaklon en Lillo.

Scienco en Bonaero 212

Scienca agado en la bonaera UK:

resumo de prelego de
Joseph van der Vleugel pri genetiko.

ILEI-agado

de Universala
Esperanto-Asocio

Adreso de la Centra Oficejo de UEA:

Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ
Rotterdam, Nederlando.
Tel: +31-10-436-1044 | Fakso: +31-10-436-1751
uea@co.uea.org | www.uea.org

Estraro

ILEI firme antaeniras per du gravaj

iniciatoj: kaj la Tria Tutmonda
Kolokvo pri Instruado de Esperanto
kaj la Premio Mauro La Torre.

Pagmanieroj:
Banko: ING, Postbus 1800, NL-1000 BV
Amsterdam
Bankokonto: IBAN: NL72 INGB 0000 3789 64,
BIC/SWIFT: INGBNL2A
(Universala Esperanto-Asocio en
Rotterdam, Nederlando)
PayPal: financoj@co.uea.org

196

Unua Alineo 197

Substrekindas i-rubrike la teksto pri la

Membrovarba Kampajno de UEA, ar
sen fajro ne brulas e pajlo.

Kurao por novigi 200

Dek Demandoj

Adreso de la Redakcio:
Revuo Esperanto
p/a Fabrcio Valle, Rua Faustolo, 124 gua Branca
05041-000 San-Palo-SP, Brazilo
+55 11 3862-1183
redakcio@revuoesperanto.org
http://bitly.com/bundles/uearevuo/6

Malferme 195

Fabrcio Valle en la malferma

artikolo komentas la 60-jaran
rezolucion de Montevideo.

Membro: S-ro Jos Antonio Vergara,

Casilla 508, Puerto Montt, ilio.
+56 65 2256660 [h]
+56 65 2326031 [of]
+56 979996705
Vicprezidanto: S-ro Stefan MacGill, joseantonio.vergara@gmail.com
Pannnia u. 30.I.6, HU-1136 Budapest,
Membro:: S-ro Lee Jungkee: 401 dong
Hungario.
301 ho Dongpyun-ro 135, Dongan-ku,
+36 (1) 349 5207
431-907, Anyang-si, Kyungki-do, Korea.
stefan.macgill@gmail.com
Resp. +82 10 3340 5936
enerala Sekretario:
esperanto@saluton.net.
S-ro Martin Schffer.
+52 596 924 5144 +49 30 69 20 48 461 Membro: S-ro Stefano Keller, Case
esperantst@gmail.com
postale 6034, CH-1002 Lausanne,
Svislando.
Membro: S-ino Barbara Pietrzak, Ul. +41 76 261 06 09
Midzynarodowa 38/40a m 217, PL-03- kellerstefano@gmail.com
922 Warszawa, Pollando.
+48 22 252 79 21 [h], +48 6000 51 425
bpietrzak@onet.eu
Prezidanto: D-ro Mark Fettes, 2658 E
21st Av, Vancouver BC, Kanado.
V5M 2W1; +1-778-928-4489
mtfettes@sfu.ca

Interlingvistiko 213

Poznano dare aktivas por la evoluo

de interlingvistiko. Ni amu Poznanon.

OI Forpasoj 214

La Oficiala Informilo de UEA

kaj la rubrikoj Forpasoj.

Observanto de TEJO: S-ro Nico Huurman

Observanto de ILEI: S-ino Mirejo Grosjean
Pri difinitaj aspektoj de la asocia politiko
respondecas jenaj subteamoj (la gvidanto
kursive): Mastruma evoluigo (financo,
administrado,kongresa politiko): Fettes,
Schffer, MacGill, Lee. Monda evoluigo
(eksteraj rilatoj, informado, esploro kaj
dokumentado): Keller, Vergara,Fettes,
Pietrzak. Movada evoluigo (landa kaj
regiona agado, instruado, aktivula
trejnado): MacGill, Pietrzak, Lee, Vergara.
Pli detale e
www.uea.org/kiu/estraro.html

1284 (10) Oktobro 2014

- UEA-agado
- Strategia planado
-Utilaj informoj por kursgvidantoj
-Teorio kaj pratiko pri gvidado de E-centroj

AMO senesa kaj

intensa
Sukcese okazis jam kvin seminarioj
pri Aktivula Maturigo (AMO), ene de
kvin monatoj de la programa lano, en tri
kontinentoj. Informoj pri ili disiris vaste tra
la mondo.
AMO-6 okazos en Modra-Harmonia,
Slovakio, (13-16 nov., 2014) kadre de la arano
KAEST (Konferenco pri Aplikoj de Esperanto
en Scienco kaj Tekniko). La eftemo estos:
Ciferecigo de la Esperanto-kulturo. Vidu
e: www.kaest.ikso.net
AMO-7 okazos en Aneho, Togolando,
(27-29 dec., 2014): kun la temo Konsciigo
en la uzado.
Flosas ideo okazigi e jarfinan seminarion
kadre de JES Junulara Esperanto-Semajno
(jes.pej.pl), la komuna arano inter la germana
kaj pola junularoj, kiu okazos en Germanio
(Weiswasser, apud Cottbus) tuj apud la pola

AMO-seminario
en Italio
Partoprenantoj

limo. Sekve ni ankora ne asignas numerojn

al la seminarioj de 2015.
Estas nun aprobitaj tri seminarioj por
2015, la unua kadre de la 50-a Brazila
Kongreso en Rio-de-anejro, (23-27 jan., 2015),
plia kadre de la Kuba Kongreso en Santiago
de Cuba (dato fiksota) kaj tria kadre de la
Sveda Kongreso en Uppsala (14-17 maj.,
2015). Pliaj interesioj ekzistas en Pollando,
Svislando, Germanio (dum la IJK), ie en
la sudcentra Eropo (Rumanio-BulgarioSerbio), ie en Azio, ie en Afriko. Do, (tro)
abunda programo! Nur per viaj donacoj al
la AMO-konto ni povos akcepti kaj realigi
iujn el tiuj petataj seminarioj.

Vi instruas, ILEI subtenas

1284 (10) Oktobro 2014

Ni laboru kune
La iniciato de la estraro de UEA lani
viglan membrovarban kampanjon estas
granda okazo por ke landaj, regionaj kaj
lokaj E-organizaoj, iuspecaj E-centroj
kaj individuaj aktivuloj integriu funde
al la klopodado de UEA roli pli vigle por
Esperanto. Certe neniu malkonsentos,
ke pli forta UEA povos pli multe fari
por Esperanto.
Martin Schffer, la enerala
Sekretario de UEA, invitas volontulojn
eklabori: aktivado en Fejsbuko (atoj,
komentoj, informado); diskutfadenoj
(lernu.net), artikoloj en landaj, regionaj
a lokaj E-revuoj; intervjuoj en E-radio
kaj -televido; kreado de filmoj por
Youtube, loka agado e E-centroj ktp.
Ju pli da membroj, des pli vigla agado
por Esperanto eblas. iu plia membro
kontribuos por UEA pligrandigi
sian laborkapablon kiel internacia
organizao. Pli bonaj financoj signifas
pli efikan eksteran informadon,
plibonigon de la nunaj servoj, pli da
AMO-seminarioj ktp.
UEA kalkulas pri la tuta Esperantujo
por farii pli forta asocio. i invitas ne
nur ne-membrojn (re)alii al i, sed
anka la nunajn membrojn pli forte
kontribui per ano al pli alta kategorio
a e al subtenkategorio, kiel ekzemple
Societo Zamenhof. Anka bonvenas
donacoj al unu el la UEA-fondaoj
subtenantaj specialajn agadojn, kiel
fondao Canuto, kiu ebligas al gejunuloj
el nepagipovaj landoj alion al UEA. La
Estraro kalkulas pri vi. Pli forta UEA
povos pli vigle labori por Esperanto.
Ni laboru kune por estigi vivigan fajron
mankantan al ni.
Sen fajro ne
brulas e pajlo

ShutterStock

La prezidanto de UEA, Mark Fettes,

kaj tri estraranoj de Centro de Esploro kaj
Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj
(CED), nome Humphrey Tonkin, Federico
Gobbo kaj Michele Gazzola, partoprenis
tritagan fakan konferencon pri lingvopolitiko
kaj lingvoplanado en la kanada urbo Kalgario,
de la 4-a is la 6-a de septembro, 2014.
Tonkin rekte traktis Esperanton en
referao per kiu li ilustris la gravecon de
elpensita pasinteco en lingvoplanado.
Gazzola prezentis resumon de siaj esploroj
pri la justeco de la multlingva politiko de EU,
pri kiu us aperis lia libro e prestia eldonejo.
Gobbo skizis teorian kadron pri la komunika
rolo de diversaj kategorioj de lingvoj kaj Fettes
analizis la nekonscion pri lingvaj demandoj
en la raportoj de UN pri daripova evoluo.
Ekster la formalaj prezentoj okazis multaj

konversacioj kun la aliaj eestantaj fakuloj,

kiuj nemalofte esprimis interesion pri
Esperanto kaj ia signifo por lingvopolitikaj
kaj socilingvistikaj esploroj.
Okazis anka neformala kunsido pri
diversaj punktoj el la laborplano de CED,
kreita en 1952, kadre de UEA, por antaenigi
la sciencan esploradon pri Esperanto (legu
pli: http://bit.ly/1qwMZNW).
La CED-kunsidoj traktis plurajn
iniciatojn, interalie la planojn por konferenco
de universitatoj anta la UK en Lillo, la
venontan simpozion pri lingvoj kaj UN en
Novjorko kaj la Tutmondan Kolokvon pri
Instruado de Esperanto en la svisa kantono
Neuchatel. Diskutitaj estis anka planoj por
diversaj libroj, i.a. kolekto de artikoloj pri
interlingvistiko en la epoko de tutmondio.
Sub la gvido de Gazzola, progresas esploroj
pri la kreo de indekso de lingva justeco;
post unu jaro, la unuajn rezultojn de tiuj
esploroj oni celos prezenti uste en Kalgario,
kiam okazos jam la kvara konferenco en tiu
famianta serio.
Giulio Cappa

Lingvopolitiko,
lingvoplanado kaj CED

www.ilei.info
197

DekDemandoj

Anna Lwenstein

En volontula movado kiel

la nia, se oni havas bonan
ideon, oni devas esti preta
mem labori por realigi in.
Estas senutile esperi, ke iu
alia faros!
Fabrcio Valle

Brita esperantisto, Anna Lwenstein estas tre konata en la E-movado. i laboris en la CO de UEA, partoprenis la Virinan
Komisionon de UEA (1979), fondis la revuon Sekso kaj Egaleco (kun la nomo Anna Brennan), kompilis la liston de la 1 000
morfemoj uzataj en la facila parto de Kontakto, kiam i mem redaktis tiun parton. i verkis la historian romanon La tona
Urbo, krom aliaj libroj, kaj agadis anka kiel tradukisto. En la Akademio de Esperanto i membras ekde 2001. Nuntempe,
inter aliaj taskoj, i organizas la Movadan Foiron kadre de la UK. Pli pri i e http://bit.ly/1wpUAQv
RE: Kion diri pri la
agado de la virinoj en la
E-movado? u estas granda
diskriminacio kontra ili en
Esperantujo?
AL: Por atingi altan administran pozicion
en la E-movado, ne gravas u oni estas viro
a virino; gravas nur, ke oni estu aktiva
kaj laborema. Pluraj prezidantoj de naciaj
asocioj estas virinoj, same kiel estraranoj
de UEA. UEA neniam havis prezidantinon,
sed se aperus taga kandidato, mi ne
povas imagi, ke oni rifuzus in nur ar
i estas virino.
Kiam mi laboris en la Centra Oficejo
de UEA anta pli ol tridek jaroj, ili
konsistigas proksimume kvaronon de la
tuta membraro. Mi ne scias, u tiu cifero
ankora ustas, sed se jes, la nombro de
virinoj en gravaj administraj funkcioj tra
la movado supozeble pli-malpli reflektas
tiun proporcion. Interesa demando,
kompreneble, estus: kial nur kvarono de
la membroj estas virinoj?
RE: Estas vere interesa afero,
ke malmultas virinoj en la
movado.
AL: Sendube tio reflektas
la situacion en la pli vasta
socio. Virinoj enerale havas devojn,

198

kiuj malhelpas ilin dedii sian tempon al

personaj interesoj. Anka mi mem, kiam
miaj infanoj estis junaj, dum multaj jaroj
ne tre aktivis en la E-movado. Mi menciu
anka la fenomenon, la kiu multaj virinoj
rezignas pri la propraj interesoj kiam ili
edzinias, por okupii pri agadoj komune
kun la edzo. Viroj sentas sin pli liberaj
pluokupii pri la propraj hobioj e post
la edzio. Multaj konataj aktivulinoj en la
E-movado a ne havas edzon, a, kiel mi
mem, havas edzon, kiu mem dedias sian
tempon al Esperanto, tiel ke efektive temas
pri komuna intereso.
RE: Kiuj estas viaj kialoj por
sin dedii al la literaturo?
AL: Kial mi verkas? Anka
mi ofte starigas al mi
tiun demandon. Se mi ne
sentus devigon verki romanojn, mi uus
normalan senstrean vivon sen konstanta
prema konscio pri giganta tasko ankora
finplenumenda. Mi ekverkas, ar mi havas
ideon, kiun mi volas esprimi. Mi darigas,
ar mi jam produktis tiom da paoj, ke
estus bedarinde rezigni.

RE: Rakontu al ni pri la

verkado de via romano La
tona urbo.

AL: Per La tona urbo mi volis esplori la

sperton de virino, kiu veninte el relative
simpla kulturo trovas sin en civilizo
neimageble pli progresinta. Mi bezonis
multan tempon por finverki in: irka
kvin-ses jarojn, la mia neklara memoro.
Miaj infanoj tiam estis malgrandaj, kaj
fakte mi ekverkis tuj, kiam la pli juna
ekiris al infanvartejo, ar finfine mi havis
iom da libera tempo. ar ilia lernejo estis
malproksima, mi iumatene portis ilin
tien atomobile, kaj poste restis la tutan
matenon sidante en la atomobilo por
verki. Mi tiam pensis, ke se mi povus resti
hejme, mi verkus pli bone. Nun mi ja povas
resti hejme, kaj mi konstatas, ke mi laboris
pli bone, kiam mi restis en la atomobilo
kaj skribis mane, sen la distraoj, kiuj
abundas e mi.
RE: Rakonti al ni vian
labormanieron kiel verkisto.
AL: La tona urbo bazias sur
du simplaj ideoj: junulino
estas forrabita al Romo kiel sklavo, kaj poste
i renkontas la fruajn kristanojn. Tiuj du
faktoj en si mem kunportis la tutan intrigon.
Evidente necesis komenci per legado kaj
esplorado: pri la fono de kiu i venis, pri
la roma invado de Britujo, pri la situacio
de sklavoj, pri la vivo en roma vilao, pri
la fruaj kristanoj ktp. Ju pli mi legis, des

1284 (10) Oktobro 2014

pli mi malkovris detalojn, kiuj evidente

apartenus al la vivo de juna virino en tiuj
circonstancoj. Mi ne vere planis intrigon,
mi simple kreis rolulon kaj malkovris, kio
okazis al i.
RE: Nuntempe iuj tradiciaj
Esperanto-organizaoj
travivas krizon. Kiel vi
interpretas tiun krizon kaj
kiujn vojojn ni devas trairi
por in superi?

diskutrondoj, laborgrupoj kaj prelegoj

tagaj por meznivelaj parolantoj. Tiaj
aranoj nuntempe okazas dum la Kleriga
Lundo, sed estas bedarinde koncentri
iujn dum unu sola mateno anstata
dismeti ilin tra la tuta semajno. Ne iuj
volas pasigi sian tempon e universitataj
prelegoj kaj komisionaj laborkunsidoj!

RE: La raporto de Humphrey

Tonkin pri la Belartaj
Konkursoj 2014 prezentis
malentuziasmigan bildon.
AL: Dum Esperanto-organizaoj travivas Kien la Belartaj Konkursoj
krizon, Esperanto en si mem floras. Amba de UEA?
fenomenoj uldias al la sama afero:
interreto. La amaso da homoj, kiuj nun AL: Se estas malmultaj vere talentaj verkistoj
lernas Esperanton per la reto, estas amaso en la E-movado, tio estas simpla afero de
pri kiu ni en la tradicia movado nur revas. nombroj. Pro la sama kialo, Usono dum
Sendube multaj el tiuj lernantoj rapide la Olimpiaj Ludoj gajnas pli da medaloj ol
perdas intereson, sed e se nur malgranda Kipro; se lando kun 300 milionoj da loantoj
parto restus, tio jam sufius por plunutri havas pli da elstaraj atletoj ol lando kun nur
la movadon. UEA, bedarinde, faras miliono, tio ne uldias nur al avantaoj
malmulton por trovi kaj varbi tiujn homojn. de rimedoj kaj financado!
Necesas malkovri, kiel plej efiki kontakti i-jare, la la raporto de Tonkin, en pluraj
kaj informi ilin; kaj por fari tion, la unua kampoj la Belartaj Konkursoj ricevis malpli
neceso estas esplori la fenomenon anstata da premiindaj verkoj ol en la antaaj. Estas
ignori in. Estus utile, ekzemple, fari tro frue por scii, u tio estas nura hazardo
enketon inter tiuj miloj da novaj lernantoj de i tiu jaro, u signo de enerala tendenco.
por malkovri, kiajn servojn ili dezirus de Leginte lian raporton mi volus komenti,
UEA, kaj eventuale adapti nian tradician ke por verki bone, prefere oni studu ne
agadon, por ke i tagu por iliaj bezonoj. nur la Esperantan tradicion, kiu plejparte
La Jarlibro kaj papera revuo estas tio, kion atingus nur bronzan a arentan medalon
esperantistoj bezonis en 1908. Povus esti, en la verkistaj ampionludoj, sed anka
ke en 2014 ili bezonas ion alian.
la plej bonajn nuntempajn atorojn en la
propra lingvo.
RE: Renato Corsetti raportas
en i tiu sama numero de
Esperanto pri la us okazinta
itala kongreso, kun nova
vere sukcesa formulo. Kio
pri la UK? Kiujn angojn
vi proponus por in revolucie transformi?
AL: De la lastaj dek jaroj mi enas la
KKS-on per sugestoj kaj plendoj pri la
kongresoj! iuj konas la frukton de unu
el tiuj ideoj, la Movadan Foiron, kiun mi
mem proponis kaj mem iujare organizas.
(Necesas aldoni, ke en volontula movado
kiel la nia, se oni havas bonan ideon, oni
devas esti preta mem labori por realigi
in. Estas senutile esperi, ke iu alia faros!)
Krom tio, mi atus, ke la UK havu pli da
aranoj celitaj al homoj, kiuj ankora ne
estas aktivuloj en la movado: ekzemple

1284 (10) Oktobro 2014

RE: Nu, kiuj estas viaj

preferataj atoroj kaj kiuj
vere havas influon sur vian
verkadon?
AL: De kiam mi estis infano, mi uas
historiajn romanojn kaj anka fantaziojn
pri tempovojaado. Kiel infano mi deziregis
vojai al la pasinteco kaj propraokule vidi
tiun forpasintan mondon sed e tiam mi
sciis, ke la pasinteco estis loko danera,
kaj cetere tre malhigiena! Mi anka estis
konscia, ke se mi estus naskiinta tiam,
mi multe pli probable estus servistino
a kamparanino ol eleganta sinjorino en
bela historia kostumo. Tial mi interesiis
pri la sorto de ordinaraj homoj en tiuj
malproksimaj epokoj, kaj tiu intereso
reflektias en la temo de La tona urbo.

ar miaj preferataj atoroj verkas/is en la

angla, bedarinde ne en Esperanto, verajne
ili ne estas konataj al multaj legantoj de i tiu
revuo. Sed eble sufie da legantoj konas la
faman verkon I, Claudius de Robert Graves,
kiun mi legis kaj relegadis kiam mi estis
15- a 16-jara. Moderna tre bona historia
romano, legebla anka en nacilingvaj
tradukoj, estas Imperium de Robert Harris,
pri la vivo de Cicerono. Leginda historia
romano en Esperanto estas Kaj staros tre alte
de Trevor Steele pri la vivo de Jeu bar Josef,
nuntempe pli konata sub la nomo Jesuo.

RE: Rakontu al ni pri via

agado sur la kampo de
E-instruado.
AL: Mi partoprenis la Cseh-seminarion
dum la UK en Zagrebo en 2001, kaj tuj poste
komencis instrui e la Esperanto-grupo
en Romo. Problemo pri la Cseh-metodo
estas la manko de modernaj materialoj,
ne nur por la lernantoj sed anka por la
instruisto. Kiel tipa Cseh-instruisto, mi
kutime alvenis e la kursejo kun valizeto
plena je malgrandaj objektoj, kiujn mi uzis
por ilustri vortprovizon kaj gramatikajn
konceptojn; sed pli serioze, necesis mem
krei miajn kurson kaj kursmaterialojn.
Dum la postaj jaroj, mi komencis produkti
pli kaj pli da materialoj por akompani la
kurson, unue per fotokopiitaj folioj, poste
per projekciaoj. (Tiuj materialoj, cetere,
estas troveblaj e edukado.net en la sekcio
Instrumaterialoj.)
Sed ne nur e la roma grupo mi instruis. En
2007 la unuan fojon mi eniris la virtualan
mondon Dua Vivo, kaj entuziasmiis pri
iaj ebloj por renkontii, informi kaj instrui.
Post kelkaj monatoj mi komencis gvidi
kurson por progresintoj, kaj fakte la homoj,
kiujn mi instruis tie, estis pli multenombraj
kaj certe pli internaciaj ol e la realmonda
grupo en Romo. Ni legis poezion kaj
novelojn, diskutis lingvajn problemojn kaj
faris gramatikajn ekzercojn. Plurfoje venis
anka eksteraj prelegantoj. Sed bedarinde,
post la komenca entuziasmo la homoj iom
post iom perdis intereson pri Dua Vivo.
Malpli da esperantistoj aperis en nia tereno
Esperanto-lando, la klasoj malgrandiis, tiel
ke post kvar jaroj kun bedaro mi decidis
esigi la kurson. Esperanto-lando tamen
ankora ekzistas, kaj la hungarino Dorina
Landar ankora instruas tie.

199

E-kongreso

Italio

Blasfemoj kontra
la tradicio de la
E-kongresoj
Renato Corsetti
Okazis anka i-jare la itala kongreso
de Esperanto en Fai della Paganella
[fajdelapaganela], tre bela turisma urbeto
en la provinco Trento, konata kiel ski-loko.
La kongreso okazis de la 23-a is la 30-a de
agusto. i enhavis ion, kion kongreso
devas havi. Estis kongresa temo Esperanto
kaj novaj teknologioj, inaguro kun tro
longaj paroladoj de la reprezentantoj de la
lokaj instancoj sed kompense kun longa vico
de salutantoj de landaj (26) kaj fakaj asocioj.
Oni rajtas esti tiom cinik-enua, kiom oni
volas kaj oni rajtas anka esti moderna kaj
uzi Fejsbukon, sed vidi verajn personojn el
Japanujo a Meksiko kiuj salutas, restas la
alta punkto de iu kongreso.
Kongreso kun kelkaj apartaj trajtoj
ar la urbeto estas malgranda kaj la
kongresanoj multaj (220) la informado pri
Esperanto estis ioma. Ne restis la lasta
kamparano de la urbeto, kiu ne eksciis, kio
estas Esperanto. Estis grandaj rubandoj,
afioj, indikoj en Esperanto pri la salonoj,
kiuj okupis la tutan urbodomon kaj la
sportpalacon. Post kelkaj tagoj la komercistoj
komencis saluti la kongresanojn per Bonan
tagon kaj danki per Dankon pro la aeto.
Dua trajto estis la diskutoj pri Esperanto
mem. Notindaj estis la inagura parolado
de Stefan MacGill pri la perspektivoj de
la nuntempa movado kaj lia seminario
AMO, en kiu parolis konataj esperantistoj
pri problemoj de la nuna movado en la
nuna mondo kun granda partopreno de la
publiko. Tiu partopreno ne estas stranga,

200

ar esperantistoj interesias pri Esperanto

kaj ia disvastigo. Stefan mem vaste raportis
pri la okazaoj en la reto. Malpli raportis
Ilona Koutny, kiu estis la gvidanto de
la seminario pri la kongresa temo, sed
anka ia seminario uis aparte altan
publiko-nombron.
Tria trajto estis la abundo da ekskursoj.
Preska iutage oni povis elekti inter
tuttaga ekskurso kaj duontagaj ekskursoj.
En la lastjaraj italaj kongresoj la maro a la
montoj iam ludis rolon tre pli potencan
ol estis la rolo de la kultura a movada
parto. La multaj eksterlandaj partoprenantoj
venas anka pro Italio kaj provas ui in
dum la kongresa semajno. Kelkaj restas
anka poste.
Kvara trajto estis la abundo da prelegoj
pri io prelegebla (ekzemple i-jare oni
prelegis anka pri la felio de la unuopaj
landoj kaj pri la mezuromanieroj) kaj la
vesperaj muzikaj aranoj, kiuj sekvis la plej
novan tradicion de junularaj aranoj dancu
kaj ne babilu.
Evoluo
La fakto estas, ke la itala kongreso de
Esperanto ne havis origine tiujn trajtojn.
Ni estis evoluantaj al la situacio de pluraj
norderopaj landoj: tre mallonga kunveno
efe kun la asembleo de la membroj kaj
iam pli mallonga daro. Tio okazis is
anta kvin jaroj. Tiam oni honore al la
merito mi devas diri, ke temis pri Brunetto
Casini havis la ideon fari ion novan kaj
revolucian: transformi la kongreson al

speco de junulara festivalo. Li diris iom

blasfeme, ke oni forgesu pri italoj kaj
venigu efe eksterlandanojn, ke oni forgesu
pri la kutimaj kaj rutinaj kunvenoj de la
italaj Esperanto-instancoj, ke oni ofertu
ekskursojn kaj kulturon kaj efe spektaklojn
kaj muzikantojn. Tio ne ruinigos la asocion
sed produktos gajnon.
Neniu, inkluzive de mi, plene kredis
pri tio, sed li pravis pri iuj siaj blasfemoj
kontra la tradicio de Esperanto-kongresoj.
La tuta afero produktis jam la unuan jaron
pli ol 200 partoprenantojn, kaj tiu nombro
ripetias dare is nun, kaj iu sukceso
generas sukceson, ar nun ni havas ne nur
norderopanojn, kiuj seras sunon, sed
homojn el iuj kontinentoj. i-jare inter la
salutantoj mankis nur reprezentanto de
afrika lando.
La pli granda nombro da partoprenantoj
financas la kostojn ligitajn kun la invito
de eksterlandaj instruistoj (mi ankora
ne diris, ke ni havas anka E-kursojn en
kelkaj niveloj) kaj de eksterlandaj aktoroj
kaj kantistoj, muzikistoj.
Do, indus anka por aliaj asocioj en
krizo provi revivigi sian kongreson. Tio,
kompreneble, postulas gigantan informan
laboron.
is revido al la venontjara kongreso en
San Benedetto del Tronto (Sanbenedeto e
Tronto). Temos pri la 82-a Itala Kongreso de
Esperanto de la 22-a is la 29-a de agusto
2015. La urbeto San Benedetto estas mara
urbeto e la adriatika maro. Rigardu pri i
en Vikipedio kaj pri la kongreso en www.
esperanto.it.

Renato Corsetti
estas eksprezidanto de
UEA kaj la nuna
kasisto de IEF

1284 (10) Oktobro 2014

UK

Belartaj Konkursoj

Belartaj Konkursoj
de UEA en 2015
La gvida Esperanta artkonkurso,
la Belartaj Konkursoj de UEA, invitas
partoprenantojn por la 66-a fojo. La
rezultojn oni anoncos en la 100-a Universala
Kongreso en Lillo, Francio. La partopreno
estas libera al iuj kaj ne ligita al alio
en la UK, nek al membreco en UEA. La
konkursaoj devas esti neniam antae
publikigitaj en ajna formo, escepte de
la brano infanlibroj. Oni rajtas sendi
maksimume tri konkursaojn por sama
brano. Validas krome la jenaj kondioj:
Poezio: maksimuma longo ne fiksita;
Prozo: maksimuma longo 200 x 65
karaktroj (kvino da paoj);

Teatrao: maksimuma longo ne fiksita;

Eseo: teme ligita kun Esperanto a kun
la kongresa temo, proksimuma longo
je 400 x 65 karaktroj (deko da paoj);
la unua premio nomias
Luigi Minnaja;
Infanlibro de la jaro: originala a
tradukita libro por infanoj presforme
aperinta en 2014. Unu premio.

iujn konkursaojn en la branoj Poezio,

Prozo, Teatrao kaj Eseo oni devas sendi rete
al la adreso michela.lipari@tiscali.it, indikante
la elektitan psedonimon por gardi la
anonimecon de la atoro. La absoluta

limdato por ricevo de la konkursaoj estas

la 31-a de marto 2015. Okaze de neeblo
sendi rete, oni sendu en unu papera
ekzemplero al: Belartaj Konkursoj de UEA,
sekretario e Michela Lipari, viale Giulio
Cesare 223, IT-00192 Roma, Italio.
Por la brano Infanlibro de la jaro oni
devas sendi tri ekzemplerojn de la koncerna
libro al la adreso: Ionel One, Centra
Oficejo de UEA, Nieuwe Binnenweg 176,
NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando, kun
indiko Por Belartaj Konkursoj kaj unu al
la adreso de la sekretario.
Premioj: unua premio 260 eroj, dua
premio 182 eroj, tria premio 104 eroj;
nova talento 182 euroj; Infanlibro de la jaro
546 eroj.
Detala regularo haveblas e UEA, kaj
legeblas anka che http://uea.org/dokumentoj/
belartaj_konkursoj_regularo.html.

Soneto de la Lumturo
Jesus Monhos Pardavila

Jarmile banas urbon laktolume,

gvatante, por protekti de lobskuro,
sur pint de promontoro la lumturo
per faskoj iokovraj, taktozume.
La idoj de la lumo amblas brume
en la narkota helo de daturo;
en la vizaoj palas misaguro
de lumostri vundonta praharpune.
Sed preter la reflektoj sur mar-glako,
trans terkonturoj kaj insul Marola
komaraj marserpentoj limen migras.
Kaj kie nokt apertas kiel fako
droninte mi marfunde kuas sola
e nigraj algoj,nigra roko, sablo nigra.
Al la Soneto de Lumturo estis asignita la unua premio en la
Belartaj Konkursoj 2014.
Marola estas insuleto en la buo de la golfeto de Corunha.
i signas por maristoj la komencon de la sovaa, malferma
oceano.

1284 (10) Oktobro 2014

201

Kalejdoskopo
Interlingvistiko
por Esperantistoj

La rubriko de Federico Gobbo ne

aperas i-numere, la decido de la
redakcio de la revuo Esperanto.
i reaperos en la novembra numero
kaj ni esperas ke la propono formi
lokajn grupojn por komuna legado
de la serio estos vaste akceptita.
Interlingvistiko estas relative nova
fako kaj bezonas pli viglan atenton
de la esperantistoj kaj M60 atendas
grandajn iniciatojn. Do, ekformu vian
lokan interlingvistikan rondon!

La 4K de BEL

Antae ekzistis neniu plano en

Esperantujo, nun verajne unu strategia
plano aperos post la alia. Unue UEA
lanis sian, kiu jam estas tre konata,
tamen i ne plu estas la sola, ar Brazila
Esperanto-Ligo (BEL) jam havas sian,
nomatan 4K: Konsciigo, Kapabligo,
Komumuno kaj Kapitaligo estas la
kvar frontoj de la agado de BEL, ekde
nun. Preska la samaj frontoj de la
Strategia Plano de UEA, escepte de la
aldono de plia K, nome Kapitaligo,
ar por fari ion ni bezonos
monon. uste! Legu pri tio
e http://bit.ly/1BWABJu

202

Persone

Lanti

En 1939 alvenis en Bonaeron Lanti, la

fondinto de Sennacieca Asocio Tutmonda
(SAT). Jorge Hess, lia korespondanto
kaj SAT-delegito en Bonaero, akceptis
kaj gastigis lin dum la unuaj semajnoj.
Lanti prelegis kaj e verkis artikolon, kiu
aperis en la revuo Argentina Esperantisto,
kaj eestadis gravan rondon de SATanoj (multaj enmigrintoj el Eropo), kiuj
invitis lin resti en Bonaero, la oficiala
sidejo de SAT dum en la okupita Parizo la

UK

Solena Fermo en
Bonaero

La la stilo, kiun li unuafoje montris en

Rejkjaviko anta unu jaro, la Prezidanto
Mark Fettes alpais anta la publiko kun
spontana ferma parolado. En deko da
minutoj, li sukcesis veki la entuziasmon
kaj reagemon de la kongresanoj. Ni i tie
do ne lavorte sed lasence redonas lian
prezenton:
i estis relative malgranda kaj do
pli intima kongreso ol kutime. i estis
anka amerika kongreso nia unua
kongreso, post 110 jaroj, en la hispanlingva
Sud-Ameriko, kaj nur la tria en
Sud-Ameriko entute.
i estis anka, kiel iam, tre internacia

organizao fondita de li estis malpermesita.

Tamen, ne ricevante vizon Lanti restis
nur kelkajn monatojn kaj poste per trajno
vojais is Mendoza kaj de tie al ilio
kaj fine al Meksiko. En novembro 1941,
ricevinte la revuon Argentina Esperantisto
kun informoj pri la agado de Tibor Sekelj
kaj la reaktivado de la movado, li sendis,
el Meksiko, la lastan leteron al Jorge
Hess, kun i tiuj vortoj: En hispanlingva
Ameriko nur Argentino flirtigas la verdan
standardon... Mi bedaras esti for de vi.
Roberto Sartor

kongreso. Imagu, ke i tie kolektiis homoj

el 57 landoj, malgra tio, ke temas nur pri
plurcento da homoj. Mi estas certa, ke
neniu alia movado sukcesus kunvenigi
homojn el tiom da landoj en tiel malgranda
skalo. Kaj jam tuj de la komenco regis
pozitiva, e entuziasma etoso, same a e
pli bona ol en kongresoj multe pli grandaj.
Kiel pluraj homoj jam diris al mi, i
estis anka enhavria kongreso. Malgra
tio, ke estis iom malpli da programeroj
ol kutime, sed ili tamen estis ofte sufie
altnivelaj. Ne temas nur pri la klerigaj
programoj kiel IKU kaj la kongresa temo,
sed anka pri la seminarioj kaj Komitataj
Forumoj de UEA. Okazis pli da strategiaj
diskutoj en i tiu kongreso, ol en iu ajn
alia, kiun mi eestis, kaj do i faris gravan
kontribuon al la antaenigo de la Strategia
Laborplano de UEA.
StefanMacGill

1284 (10) Oktobro 2014

BK-2014 | Premiitaj verkoj

Mondial faras sian

parton
Persone

Monologo

Li estas veterana brazila esperantisto,

80-jaraa, kuraa kaj aventurema. Amarlio
Hvia de Carvalho fariis sufie vaste
konata pro sia teatra monologo Tiradentes
(rolulo de la brazila historio). La monologo
estis ludita 38 fojojn, se enkalkuli la
portuglingvajn prezentojn. En Esperanto
i estis ludita en Nederlando, Belgio kaj
Vjetnamio (2012), Bonaero (2014). Li nun
sin preparas por nepre eesti la jubilean
kongreson en Lillo.

Celpubliko

Tria ao

Forumo de la Tria Ao okazis en

Nowy Scz, kiel arano ligita al la
Ekonomia Forumo (pao 209). Stefan
MacGill partoprenis kiel panelano kun
sep aliaj, inkluzive de membrino de la
pola parlamento. La tuto okazis en la

La premiitaj tekstoj de la Belartaj Konkursoj

2014 aperas i-monate en aparta brouro e la
eldonejo Mondial en Novjorko: Belarta rikolto
2014. Premiitaj verkoj de la Belartaj Konkursoj
de Universala Esperanto-Asocio (UEA). ISBN
9781595692689. Mendu in balda e la
libroservo de UEA.

Persone

Israela ambasadorino

Einat Shlain, sperta diplomatino kaj filino de Rami Shlain, veterana israela
esperantisto kaj radio-amatoro, estis nomumita kiel ambasadorino en Amano,
Jordanio. i ekoficos en julio 2015 kaj estos la unua israela ambasdorino en araba tato.
Amri Wandel
pola lingvo, krom en la interveno de nia
reprezentanto, kiu parolis en Esperanto
kun sinsekva tradukado de Jolanta Kieres
(kaj tio kaptis la atenton de la pli ol cent
partoprenantoj). Stefan skizis tri efajn
argumentojn: la lernfaciligan, la kulturajn
(propra kulturo + ponto inter kulturoj); la
tria argumento rilatis specife al homoj de la
tria ao: Lia frazo Esperanto estas lingvo,
kiun oni povas eklerni ekde ajna ao vekis
spontanan apladon post kio svarmis

UK

Konsilia kunsido

Fine de la vendreda posttagmezo en

Bonaero okazis unuhora kunsido kun
kelkaj UEA-estraranoj kaj konsilianoj,
nome la estraranoj Fettes, MacGill, Lee,
Vergara, Pietrzak (parte) kaj la konsilianoj
Trezoro, Por, Maurelli, Mueller kaj Raola.
Oni diskutis tri efajn temojn: komunikado,
taskoj/labordivido kaj raportado. Jen kelkaj
konkludoj:
- La estraranoj pli ofte mesau al
la Konsilio pri sia nuna laboro, e
neformale kaj nekomplete;
- La Estraro provu sistemon de monata
raportado per komitata cirkulero;
- La Estraro estu pli kuraa peti helpon

1284 (10) Oktobro 2014

intervenoj (pli ol e aliaj panelanoj). Jolanta

konfirmis, ke la plimulto de la intervenoj
estis pozitivaj (kiel same en interparoletoj
poste ekstere). Stefan e rezignis pri sia
konkluda frazo: Unike en la lernado de
Esperanto homo en la tria ao povas atingi
saman nivelon, kiel denaska parolanto,
kio apena validas por aliaj lingvoj. Jen
trafa argumento por varbado de triaauloj
al niaj kursoj.
Stefan MacGill
pri difinitaj taskoj;
- Simile, la Estraro kaj Konsilio
kune donu pli altan prioritaton
al la trovado de volontuloj por
plenumi tiajn taskojn, kaj kreado de
strukturoj kaj sistemoj de volontula
mastrumado/gvidado en la kadro
de UEA.
En io i devus helpi la kreo de enreta
prezento de la aktuala laborplano de
la Estraro, surbaze de la rekomendoj
el la Komitataj Forumoj en Bonaero.
Tiu laborplano estu la bazo por difini
taskojn, identigi respondeculojn/
gvidantojn de volontuloj, raporti pri
plenumo kaj simile. Indas lerni el la
spertoj de TEJO tiurilate.

203

Kunfesti kaj agi

Rekreskigo
de memfido
kaj memkono
Montevideo 60 jaro por festi la atingojn
de Esperanto sur la kampoj de edukado,
scienco kaj kulturo
Mark Fettes, Barbara Pietrzak
En Montevideo anta preska sesdek
jaroj, en decembro 1954, la enerala
Konferenco de Unesko notis la kontribuojn
de Esperanto sur la kampo de la internaciaj
intelektaj interanoj kaj por la proksimigo
de la popoloj de la mondo, kaj agnoskis,

ke tiuj rezultoj respondas al la celoj kaj

idealoj de Unesko. Sur tiu bazo kreiis
longdara kunlaboro inter UEA kaj Unesko
kaj ankora nun eblas diri, ke la E-movado

estas unu el la plej uneskecaj movadoj en

la mondo, aktiva sur multaj el la kampoj, pri
kiuj Unesko havas specialan respondecon
kadre de la UN-sistemo.
Tamen, kial festi tiun datrevenon?
Skeptikulo prave atentigus, ke Esperanto
restas sufie marena fenomeno el la
vidpunkto de Unesko kaj ke verajne neniu
krom la esperantistoj memoras la rezolucion
el 1954. u ne ekzistas pli gravaj kaj aktualaj
temoj, pri kiuj okupii?
Nu, la Unesko-rezolucio gravege
kontribuis al la memfido de la esperantistoj
en tiuj postmilitaj jaroj, kiam la movado
nur pene kaj palpe renaskiis post tiom
da detruo kaj persekuto. Simile, la precipa
valoro de jaro inspirita de tiu datreveno
estas uste la rekreskigo de la memfido kaj
memkono inter niaj aktivuloj kaj asocioj. Ni
ne sufie konscias pri tio, kion ni sukcesis
realigi tra tiuj ses jardekoj preska duono
de la tuta vivo de la lingvo! En tiu tempo,
interalie:
Esperanto multe disvastiis ekster
Eropo;
aperis granda parto de la E-literaturo,
originala kaj tradukita, beletra kaj faka,
en libroj kaj revuoj; kaj
ekfloris multaj novaj uzkampoj, ekz.
interreto, muziko, interlingvistiko,
junulara kaj familia agado.

ShutterStock

La aro Montevideo 60, kies kulmino

sendube estos la 100-a Universala Kongreso
en Lillo, Francio, sed kiu pludisvolvios is
la fino de 2015, estos do okazo konsciigi nin
mem kaj aliajn pri la mirinda progreso de
la lingvo kaj ia kulturo de post 1954.

ojan feston kaj

fruktodonan agadon!

204

Jaro de strategia signifo

Se oni rigardas la Strategian Laborplanon
de UEA, oni facile konstatos, ke la celoj de
la Jaro ampleksas plurajn agadkampojn:
Konsciigi/klerigi esperantistojn pri
niaj tradicioj kaj atingoj kaj ilia ligiteco
kun la mondampleksa laboro de Unesko
(kapabliga/kleriga celo);
Montri tiujn atingojn kaj ligojn al
neesperantista publiko (konsciiga/
informa celo);
Stimuli la organizadon de novtipaj
kulturaj kaj klerigaj programoj kaj
aranoj kaj kreon de novaj projektoj
(komunuma celo).

1284 (10) Oktobro 2014

Kunfesti kaj agi

En tiuj agadoj povos partopreni iuj,
inkluzive de individuaj membroj, lokaj
grupoj kaj E-centroj, landaj kaj fakaj asocioj
ktp. i-artikole ni resumos kelkajn el la
ideoj, kiuj naskiis kadre de diskutoj inter
estraranoj, komitatanoj kaj konsilianoj
de UEA. Ili servu kiel instigo kaj inspiro
por plia ideado, kiun kompreneble sekvu
kunplanado kaj kunlaboro! En septembro la
Estraro dissendis leteron al la landaj kaj fakaj
asocioj, petante ilin nomumi respondeculojn
pri la Jaro kaj komenci la diskutadon pri la

plej indaj manieroj marki in. Kreios retejo

por la Jaro, kie ni diskonigos detalojn pri
eventoj kaj projektoj tra la tuta mondo. Per
tiuj rimedoj ni esperas teni superrigardon pri
la diversaj kontribuoj al la Jaro kaj faciligi la
partoprenon de laeble multaj esperantistoj
en tiu a alia aspekto de i. Kion do eblas
fari? Rigardu la apudan kadron.
La potencialo de la aro Montevideo 60
estas granda! Kadre de la Estraro de UEA,
ni faros ion eblan por sukcesigi in, sed ni
bezonos la kunlaboron de multaj homoj, ar

fakte la Jaro estos nur tiom sukcesa, kiom

i sukcesos doni ion novan kaj pozitivan al
niaj individuaj membroj, niaj lokaj grupoj,
niaj landaj kaj fakaj asocioj. Por realigi tion,
ni bezonas viajn ideojn, viajn iniciatojn.
Ne hezitu skribi al ni unuavice al nia
respondeca estrarano pri la Jaro, Barbara
Pietrzak, kiu samtempe zorgas pri la 100-a
UK. Post nelonge, vi povos trovi en la retejo
de la Jaro pli detalan kaj kreskantan liston
de kontaktpersonoj.

Unesko-agado en plena
kompleto per M60
El la redakcio
Estas konate, ke Unesko estas la
organizao de la Unuiintaj Nacioj por
Edukado, Scienco kaj Kulturo kaj ke i
fondiis la 16-an de novembro 1945. Anka,
ke i havas centran oficejon en Parizo kaj
plurajn sub-oficejojn tra la mondo. Same, se
paroli pri rezolucioj, ni scias ke jam du pri
Esperanto estis akceptitaj kaj ke la unua (legu
pri i en la rubriko Malferme) 60-jarios
en la venonta decembro kaj por festi tiun
jubileon la esperantistoj us komencas la
festadon de la Jaro Montevideo 60 (M60).
Nu, por momento ni metu flanken la temon
rezolucioj kaj strukturo, funkciado kaj
historio de Unesko por trakti la konsultajn
rilatojn de UEA kun tiu UN-organizao kaj
sekve, la gravecon de M60 por la plua evoluo
de Esperanto en la sfero de edukado, scienco
kaj kulturo.
UEA jam en la jaro 1954 starigis
konsultajn rilatojn kun Unesko (cetere,
nur post tio UEA povis malferme labori
por la teksto de la rezolucio en la enerala
Konferenco de Unesko en Montevideo), sed
konforme al la novaj gvidlinioj pri la rilatoj
de Unesko kun Ne-Registaraj Organizaoj
(NRO-j), adoptitaj en novembro 2011, UEA
fariis konsulta partnero de Unesko. Tio
signifas, ke ne plu temas pri rilatoj sed
pri partnereco, alivorte, Unesko celas per
tio kunlabori kun UEA por la komunaj
celoj kaj ne nur formale rilati kun i. Do

1284 (10) Oktobro 2014

UEA gravas por Unesko ar preter la tataj

strukturoj, i povas rekte atingi la civilan
socion (legu pli pri tiuj partneraj konsultoj e
http://bit.ly/1rfLlPZ).
Kiel parto de tiuj rilatoj Unesko povos
priatenti la opinion de UEA sur la kampoj
kiuj interesas nin, kaj akcepti rezoluciojn
kun konsideroj kaj e rekomendoj kiuj
favoras nian aferon, al la tato-Membroj.
Certe eblas pli ol tio, sed ni ekkonsciu, ke
ni unue devas lerni profiti pli funde de la
rezolucio de Montevideo. La konsideroj de
Unesko pri Esperanto akiros pli da forto
kaj estos serioze priatentataj de la diversaj
landoj apartenantaj al la UN-sistemo, se la
esperantistoj tra la mondo pere de siaj landaj
asocioj, lokaj kaj fakaj E-centroj, sisteme
laboros sub la samaj gvidolinioj, plenumante
partojn de granda kaj internacia strategia
plano. Se ni nin prezentos anta Unesko pli
fortaj kaj pli kapablaj agadi konkrete loke,
naci- kaj internacinivele, ni sukcesos meti
atuton en niajn rilatojn kun i. Sekve, fari
el la rezolucio startpunkton por sistema kaj
konscia agado ene de la UEA-sistemo estas
memkomprenebla pao. Se sen tia agado
Esperanto jam multon atingis, imagu kiom
multe pli ni povos atingi per kampanjo kiel
M60, pri kiu vi legos en la sekva pao. Kiel
ekzemplo de tio, kion ni povos atingi e
Unekso, ni citu la Internacian Tagon de
la Gepatra Lingvo (la 21-an de februaro),

kiun de dek kvar jaroj festas Unesko kaj

iaj partneroj, inkluzive de UEA: por
prilumi la gravecon de la lingva diverseco
kaj multlingvismo tra la mondo estas
organizataj aktivaoj, konferencoj, koncertoj
kaj seminarioj okaze de tiu Tago. Imagu, se
Unesko iam inkluzivigos en sian oficialan
kalendaron iun Tagon de la Internacia
Lingvo Esperanto, kiun festos ne nur ni sed
preska iuj 400 NRO-j en oficiala partnereco
kun Unesko. Sed por atingi tiel altan rangon
en la konsidero de Unesko, la E-movado
devas esti multe pli ol i estas nuntempe. Pro
tio M60 povas esti konsiderata losila defio
al nia kapablo konkrete agadi en internacia
kampanjo kun centra kunordigo.
Tre helpos se ni havos inter la plej aktivaj
esperantistoj en iuj landoj fakulojn pri
Unesko iaj agado kaj funkciado, iaj
strukturo kaj laborprogramoj. Ekzistas
retejoj de Unekso en diversaj lingvoj, do
ekpensu pri la ideo informii isfunde pri
Unesko kaj farii unu el tiuj fakuloj. Vi vidos,
ke farante tion vi povos pli efike kunlabori,
por ke la partneraj rilatoj inter UEA kaj
Unesko estu pli fruktodonaj por nia celaro,
kaj speciale vi povos utile kontribui en la
plenumado de kelkaj proponoj de UEA rekte
rilatantaj Uneskon. Do, ek al la festado, sed
ne forgesu la agadon, dum kaj post M60.

205

Kunfesti kaj agi

Kelkaj eblaj
agadoj por
la Jaro
Montevideo
Konsciigo
60
Kapabligo

Individue
Kunlabori en la verkado, tradukado

kaj eldonado de multlingvaj

informiloj pri Esperanto en la
kunteksto de UN kaj Unesko.

Ni laboru
kune!

Komunumo

Individue
Individue
Partopreni en la Internacia Legoklubo Loke
Partopreni en internacia projekto
Partopreni en la gazetara kampanjo
de la Jaro (lanota en decembro).

irka la 100-a UK kaj per budoj/

standoj en lokaj kulturfestivaloj,
lingvofoiroj kaj simile, kun emfazo
Prelegoj, seminarioj, kursetoj pri pri la atingoj de la lastaj sesdek jaroj.
aspektoj de la E-kulturo kaj ia Disvolvi emelurban agadon kunlige
kun la Jaro.
evoluo dum la lastaj sesdek jaroj.

Loke

Lande
Artikoloj pri 60 jaroj de en

Lande
Informi kaj

inviti Uneskorespondeculojn kaj aliajn sociajn

revuoj, blogoj k.s.; intervjuoj kun agantojn al kulturaj/sciencaj/klerigaj
veteranaj esperantistoj kaj nuntempaj aranoj tra la jaro. Varbi amikojn
de Esperanto.
gvidantoj pri la lastaj 60 jaroj.

pri edukado, scienco a kulturo

ekzemple la esperantigo de elstaraj
eldonaoj rekomendataj de Unesko.

Loke
Kontribui al diskutoj pri la kongresa

temo, prepare al la kongreso en Lillo.

Lande
Almena unu kultura festivalo a

granda kultura programo: turneoj

de artistoj, verkistoj, aktivuloj
(datumbazo pretigata kunlabore
kun TEJO k.a.).

Internacie
Internacie
Kunlabori en esenca vikipedieto Internacie
Elsendoj de radiostacioj kaj retradioj de Esperanto por neesperantistoj En la 100-a Universala Kongreso,
pri similaj temoj; enketoj pri la dek
plej bonaj (romanoj, kantoj,
lernolibroj, retejoj ktp) el la lastaj
60 jaroj.
206

bazaj faktoj, interesaj rakontoj,

ilustraj bildoj pri niaj efaj atingoj el
la lastaj 60 jaroj, verkitaj en Vikipedio
kaj tradukitaj en multajn lingvojn.

aparte ria kultura programo

kun speciala atento al kino,
muziko, teatro; lano de novaj
internaciaj projektoj.

1284 (10) Oktobro 2014

UK

Futbala mato

Ne dubu, ke la
E-teamo venkis
Jorge Montanari
Abundis malfacilaoj. Sed por realigi
siajn revojn la esperantistoj devas lerni
labori kune kaj tiel ni laboris. Konvinki
LKK-on, UEA-n, la Bonaeran registaron
por disponigi al ni la stadionon kaj desegni
la uniformon tamen postulis grandan
strebon. Du tagoj anta la komenco de la
UK ni ankora klopodis por kompletigi la
teamon per sendado de mesao al junuloj
partoprenontaj la kongreson. Paulinho,
la granda stelulo de la teamo, estis
varbita lastmomente.
La trejnistaro
La tuta trejnistaro laboras kolektive
sub la nomo Bola Sin Manija (Pilko
Sen Manumo) ekde 2010. Ni havas
radian elsendon, blogon kaj eldonejon
pri alternativaj sportoj. Kiam ni verkis
libron komence de 2012, ni malkovris la
Ne-FIFA-teamojn. En tiu momento ni
komencis revi pri E-teamo. Iom poste,
jen klara eblo realigi tion: UEA elektis
Bonaeron kiel urbon por la UK-2014.
Atingi nian celon kaj samtempe diskonigi
Esperanton per tute nova maniero fariis
konkreta defio. Ni tuj kontaktis la SudAmerikan Konsilion pri Novaj Federacioj
(CSANF), la regionan branon de NFBOARD, kaj ili rapide proponis la Armendevenan Komunumon en Argentino kiel
la kontraan teamon. u E-venko estus
survoje?, ni demandis nin.

ne pluvis, tamen la teamo de la armendevenuloj pluvigis golojn sur nian teamon

la rezulto estis ok goloj kontra nur tri
(faris niajn golojn: Demasi 35 kaj 43; Rubio
37). Tiu malvenko tamen malgravias
anta la grandega venko sur la kampo
de informado: artikoloj anta kaj post
la mato aperis en la urnalo Ol (80
000 ekzempleroj tage). La dua artikolo
okupis duonpaon, kun granda foto de
nia teamo. Ne estas kredeble, ke nun nia
teamo a nia internacia lingvo ekfuroras
inter la argentinaj sportemuloj, sed certe
amaso da ili nun scias, ke Esperanto
ekzistas a ke i ankora estas viva. Jen ja
granda venko!
La reago de niaj apogantoj estis
mirinda. Ili akompanis nin de la kongresejo
is la stadiono, kaj kantis por apogi nin
dum la tuta mato jen plia venko! Emile
Malanda estis futbalisto kiam li estis juna,
sed neniu pensis ke li povus ludi denove.
Tamen li ludis. La kubano Francel Briel Gil
revis de sia infanao reprezenti Kubon en
futbala stadiono. Li preska ploris pro
emocio kiam ni akceptis lin kiel unu el
la ludantoj. Tiujn memoraojn ni neniam
forgesos kaj ili estas pliaj venkoj de nia
iniciato. Ni estis golumitaj sur la kampo,
sed ekster i ni faris grandajn kaj belegajn
golojn. Se paroli pri fina venko, en Bonaero
ni komencis ekpai en nova maniero por
atingi in.

La venkoporta rezulto
La E-futbalo survojas al tutmonda
iuj prognozoj aguris pluvegon por rekono
la tago de la ludo. Felie kaj bonance Kaj nun, u plu? Jes, kompreneble.

Ni jam parolis kun UEA-estraranoj kaj

membroj de la Lilla LKK kaj ili volas, ke
la E-teamo ludu en Francio. Ni jam laboras
tiucele kaj ja volas venki anka sur la
futbala tereno. Okaze de tiu unua mato,
ni ne havis tempo por trejnado. Ni estis
ja debutantoj. Preska iuj ludantoj ne
ludis dum la lastaj jaroj, sed de nun ni
povos prizorgi la formadon de pli bona
kaj trejnita E-teamo. Ni lernis multe kaj
ni volas reekzamenii en Lillo.
Krom ludi okaze de la UK-oj, ni planas
kapti iujn okazojn por ekde nun ludi
aliajn matojn iujare. Ni starigas kiel
celon partopreni la mondajn turnirojn
kutime organizatajn de mondaj asocioj
pri neordinaraj teamoj, kiel NF-Board
kaj similaj organizaoj. Nuntempe estas
du asocioj pri internaciaj selektitaroj
kiuj ne apartenas al FIFA: NF-BOARD
kaj CONIFA. La estraro de NF-BOARD
kontaktis nin por pretigi ion por nia
membrio. Ni jam aliis al CSANF kaj pro
tio ni estas rekonataj de NF-BOARD. Post
la mato i sendis al ni gratulmensaon
el Eropo. Por partopreni FIFAn, la
teamoj devas aparteni al lando rekonata
de UN. La popoloj, nacioj kaj aliaj homaj
komunumoj, kiuj havas komunan internan
ligilon sed ne estas oficiale rekonataj kiel
landoj, povas organizi elektitaron por
partopreni la Ne-FIFAn mondon. Tiel,
ne-landoj kiel Kurdistano, parolantoj de la
aramea, ciganoj, Laponio ktp partoprenas
la turnirojn organizatajn de la Ne-FIFAj
organizaoj. La esperantistoj estos tute nova
komunumo en tiu kadro kaj per la E-futbalo
la mondo de la sportoj ekkonscios, ke la
lingvaj baroj estas venkeblaj.
Jorge Montanari estas profesoro pri
kemio e en la Nacia Universitato de
Quilmes/AR (UNQ) kaj scienca esploristo
e la Nacia Konsilio de Scienca kaj
Teknologia Esplorado ( CONICET)

Maldesktre destren: Juan Pablo Alvarez, Jorge Montanari, Alejandro Demasi, Rafael Lopez Binaghi, Pablo Fisher, Agustn
Kruchowsky, Lionel Festa, Jefferson Rubio Bohorquez, Surez, Leonardo Dicciardelli, Kleemann, Alejandro Cabrera,
Gonzalo Sirio, Maximiliano Catania, Pedro Paulo de Freitas Paulinho, Emile Malanda, Sergeo Lokis, Mauro Martnez,
Roman Efremov, Adrin Alejandro, Frncel Briel Gil.

TEJO

IJK

Neforgesebla
tempo en
Fortalezo
Daria Obraztsova

La i-jara IJK, la 70-a, jubilea kongreso,

okazis en Brazilo, tre varma lando kun
sovaa kaj bela naturo, bongustaj manaoj
kaj emociaj, armaj, belaj homoj. Lando
entute paradiza kaj por mi fora kaj
ekzotika. En la urbo Fortaleza fama pro
siaj belegaj plaoj kaj naturaj rezervejoj la
kongresejo tre tagis por junulara arano,
kun siaj naejo, piedpilka kaj flugpilka
ludejoj, manejo kaj scenejo kie iuvespere
okazis interesaj programeroj.
La artaj programeroj estis tre riaj kaj
ege interesaj. Damas Cortejam, brazila
virina grupo de Fortaleza, kiu kantas
brazilan popularan muzikon, donis la
plej memorindan prezentaon. Alia tre
interesa programero estis tiu de la danca
grupo Ore Acana, de la Universitato
de Cearao. i prezentis brazilajn dancojn
reprezentantajn la kulturon el diversaj
brazilaj regionoj, en tre plaa koregrafio.
Okazis du koncertoj: tre animita koncerto
de Gijom Armide, kun multe da belaj
kanzonoj, akompane de piano, kaj tiu de
la bando Supernova kun ia potenca

208

elektronika rokmuziko. Neforgesebla

estis la poezia vespero, nome ambro
de l poetoj, kiun gvidis Olga ilajeva.
iuj interesataj pri poezio kaj verkado
kolektiis en gufujo (http://eo.wikipedia.
org/wiki/Gufujo) kaj en bona etoso, kun
bongusta teo, komencis legi poemojn
en Esperanto kaj paroli pri verkado, pri
inspiro por verki kaj simple pri poezio.
La partoprenantoj legis poeziaojn de
siaj atataj poetoj anka en la angla,
portugala kaj hispana.
Krom tio okazis studado, paroliga
kurso de Esperanto kaj AMO-seminario
(Aktivula Maturigo) de UEA. La efa celo
de AMO estas kapabligi esperantistojn
por pli efika agado. Per diversaj praktikaj
taskoj, individuaj kaj grupaj, la sesio en
Fortalezo celis konsciigi la partoprenantojn
pri la bezonoj de la lokaj grupoj. Oni
diskutis enerale kiel plifortigi la
junularan movadon en Ameriko kaj kiel
krei internaciajn kunligojn por subteni
efikan lokan agadon. La konkludo estis,
ke la unua pao estu kunigi la junularajn

sekciojn tra la tuta kontinento kaj starigi

junular-komisionon, kiu kunlaboru kun
la Amerika Komisiono de UEA, celante
kontaktion kun individuaj membroj,
dormantaj aktivuloj, landaj asocioj kaj de
la junularo kaj de la plenkreskuloj, por
okazigi periodajn skajp-kunvenojn kaj
trejnsesiojn; disvolvi la TEJO-agadon en
Ameriko; krei Amerikan datumbazon kaj
zorgi pri la regula okazigo de Tutamerika
Kongreso de Esperanto (TAKE).
Ekskursoj
La tre riaj ekskursaj programeroj
konsistis el vizito al la Kulturcentro Mara
Drako (30 000 m), kie trovias Kultura
Memorcentro, Muzeo de la Cearaa Arto,
kinejoj, planetario, teatroj. Krome, okazis
ekskurso al tri tre famaj, puraj, laraj,
belegaj plaoj. Dum la ekskurso al tiuj tri
plaoj, ni vizitis rozkolorajn sablajn dunojn
en natura rezervejo kaj iuj nais en milda
oceano. Neforgeseblajn memoraojn iuj
konservas pri la oceano, la naturo kaj certe
pri la Esperanta etoso en tiu nordorienta
regiono de Brazilo (tato Cearao, kies
efurbo estas Fortalezo).
Entute, la 70a IJK estis tre interesa, tute
ne kutima kompare al la IJK-oj en Eropo.
in partoprenis 152 homoj, rekordo por
IJK en Brazilo. Danke al la organizantoj,
kunlaborantoj kaj multe da aliintoj, la
kongreso estis interesa, vigla, animita! Estis
mirinda, neforgesebla tempo en Fortalezo!
Daria Obraztsova estas studento
kaj konsideras Esperanton kiel ne
nur lingvon

1284 (10) Oktobro 2014

Eropo

Ekonomia Forumo

Eropnivelaj
politikistoj
serioze traktas
multlingvismon

Petro Bala

Jn Figel, Sean ORiain kaj

Jozef Reinvart

Stefan MacGill
Jam la naan fojon esperantistoj
sukcesas partopreni en la Ekonomia
Forumo de la Centra Eropo, kiu okazis,
por la 24-a fojo, inter la 2-a kaj la 4-a de
septembro en la pola urbo Krynica. Se
pensi, ke al la forumo venas miloj da
partoprenantoj, la agado, unuavice sub
la ildo de Eropa Esperanto-Unio, havas
grandan konigan valoron inter losilaj
homoj. Unuafoje, aktive partoprenis
Universala Esperanto-Asocio pere de
nepola reprezentanto.
La panela diskuto okazis la 3-an de
septembro kun la titolo Multlingvismo
en Eropo: ebloj por ia konservado. La

oficialaj lingvoj de la forumo estas la angla,

pola kaj rusa. La kunsidon gvidis Sen
Riain, la prezidanto de EEU. Komence, li
prezentis la panelanojn, oni projekciis la
kantadon de la Eropa himno en Esperanto,
poste liaj enkondukaj vortoj traktis tri
temojn: la financajn, propededikajn kaj
kulturajn argumentojn por nia lingvo. Unu
el al panelanoj, Jn Figel, Vicprezidanto
de la Nacia Konsilio de Slovakio, diris,
ke Unuavice oni povas imagi, ke lingvaj
demandoj ne prioritatas en Eropo, kun
gravaj sekurecaj zorgoj pritraktendaj, sed
en la longa daro ili gravegas. Ni devas
nepre protekti la multlingvecon; se ni

perdas tion, ni perdas pli ol ni povas imagi.

Aliaj panelanoj estis Edmund Wittbrodt,
pola Senatano kaj antaa Edukministro de
Pollando, Stefan MacGill, vicprezidanto
de UEA, Jozef Reinvart, efkonsilisto en
la slovaka Ministerio pri Eksterlandaj kaj
Eropaj aferoj, kaj Sen Riain kiu ferme
dankis al iu interveninto, esperante, ke
sekvos el la interparoloj konkretaj paoj por
pli funde trakti la temon pri multlingvismo,
i.a. prepare al la Universala Kongreso
de 2016, kiu ja okazos en la centreropa
regiono, nome Nitra, Slovakio. La legantoj
de Esperanto povos legi pli pri tiu grava
evento en la venonta numero.

Evento

iuj gustoj kaj aoj. La partoprenantoj

povis elekti inter la seriozaj prelegoj
(pri la Esperanto-movado, kulturo kaj
filologio) kaj programeroj kiel sporto,
lernado, dancoj, kantoj, romantika legado
de poezio kaj naado en pura lago. La
vesperoj estis riigitaj per koncertoj de la
konata E-kantisto Kimo el Kopenhago,
kaj de la rusiaj bardoj Mikaelo Brontejn
kaj Mikaelo Povorin. Krom tio, oni povis
ui prezentaojn de kantistoj kaj dancistoj
reprezentantaj la varian kulturon de la
rusiaj popoloj.
La ekskursa programo estis aparte
interesa por tiuj, kiuj venis el ekster la
moskva regiono: antakongrese, inter la
14-a kaj 16-a de agusto, la eksterlandanoj
ekkonis Moskvon kaj oni aparte alte
taksis la ekskurson tra la moskva metroo,
kiu estas konsiderata la plej bela en la
mondo. La 21-an de agusto okazis tuttaga
ekskurso al la konata apudmoskva urbo
Sergijev Posad. Indas mencii, ke la efan
parton de la ekskurso gvidis Tariono,
kristana ortodoksa pastro kaj monao, kiu

perfekte regas Esperanton kaj kapablas

klarigi e la etajn nuancojn de la monaeja
vivo. Krome okazis anka kelkaj duontagaj
ekskursoj al apudaj urboj kaj bienoj.
Interesa trajto de la rusia SES estis
la internacieco de ia organiza teamo:
malkutime por Esperanto-aranoj, la
eksterlandaj organizantoj grandparte
transprenis e tiajn taskojn kiel loigo,
eja mastrumado kaj similaj, tradicie
plenumataj de la LKK.
Faris bonan laboron anka kelkaj lokaj
teamanoj. Aparte notindas la knabinoj, kiuj
heroe iutage kunordigis la programerojn
kaj organizis la kunvenojn en gufujo kaj
e la lignofajro.
Organizi SES en Rusio estis vere kuraa
decido. Tiu eksperimento sukcesis kaj mi
esperas, ke tio estas nemalbona komenco
por ke SES ekmaru tra la mondo per firmaj
paoj, konkerante unu landon post la alia.

SES en Rusio

Nemalbona
komenco
Dima evenko
Inter la 17-a kaj 25-a de agusto en
Rusio, moskva regiono, okazis la 9-a,
Somera Esperanto-Studado (SES) la unua
ekster Slovakio. Sume la arano kolektis 87
partoprenantojn el 11 landoj. Tio ne estas
multa, tamen anka la unuaj tri SES-oj en
Slovakio estis ne grandaj. La plimulto de
la partoprenantoj venis el Rusio, Francio,
Germanio kaj Slovakio kaj ar preska la
duono estis is-30-jaraaj eblus nomi la
aranon junulara.
La kerno de la programo kompreneble
estis la iutagaj diversnivelaj kursoj de
Esperanto, sed anka la kromkursa
programo evidentiis interesa, varia, por

1284 (10) Oktobro 2014

Anna Striganova

209

UK

Plurteme

Gersi Bays,
eldonisto
kaj verkisto
En Bonaero la Komitato de UEA elektis la faman
brazilan esperantiston Gersi Bays (1934) kiel
Honoran Membron de UEA.
Bays eklernis Esperanton en 1947 per
germanlingva gramatiko trovita en la
lerneja biblioteko. Li estas membro de
UEA ekde 1952 kaj dumviva membro
ekde 1978. En 1980 li fondis la eldonejon
Fonto, kiu fariis unu el la plej gravaj
eldonejoj en la historio de Esperanto.
i aperigis plurajn dekojn da libroj en
Esperanto, originalaj kaj tradukitaj, i.a.
kvar en la Serio Oriento-Okcidento de UEA
(La Luzidoj de Lus Vaz de Cames; Cent
jaroj da soleco de Gabriel Garca Marquez;
Antologio latina 1-2, komp. G. Berveling;
Leteroj de Palo kaj lia Skolo). Li mem verkis

la originalan romanon La profeto el Pedras

(2001), kiu i-jare aperis anka angle e
Mondial. En 1996 la eldonejo ricevis la
FAME-kulturpremion.
De 1980 is 2006 Bays eldonis 312
numerojn de la beletra revuo Fonto. Ekde
1990 i publikigis la verkojn premiitajn en
la Belartaj Konkursoj de UEA. Bays estis
administranto-kompostanto de Scienca
Revuo en 1978, administranto de la filozofia
revuo Simpozio (1983-1992) kaj kunlaboranto
de Monato. Li estis akademiano de
2001 is 2010.

Sponsoru spektaklon

Por festi la 100-an Universalan Kongreson en Lillo

Sponsoru spektaklon en la UK 2015 kaj
tiel rekonu la gravecon de la kultura vivo
de Esperanto.
La jaro 2015 havos specialan signifon
por la parolantoj de Esperanto ar en tiu
jaro okazos la centa Universala Kongreso
de Esperanto. La Esperanto-movado estas
en multaj rilatoj kultura movado: ekde
la komenco, oni produktas en Esperanto
tradukitajn kaj originalajn verkojn
literaturajn; ekde la fruaj jaroj, oni ludas
teatraojn en Esperanto ekzemple en
la UK. Esperanto estas uzata en muzikaj
verkoj ekde la pola opero Halka, kiu estis
prezentita en la UK en Krakovo en 1912,
is JoMo kaj Kim Henriksen kaj aliaj. Kaj
kompreneble Esperanto estas uzata en plej
vasta senco por renkontioj inter la kulturoj
kaj interkultura komprenio.
De tempo al tempo necesas memorigi

210

nian E-publikon pri la kulturaj atingoj kaj

kulturaj perspektivoj de nia unika lingvo!
Por festi la 100-an UK-on en Lillo, ni
intencas prepari aparte buntan kulturan
programon e pli abundan ol povus
kovri la normalaj kongresaj kotizoj. Por
atingi tion, ni malfermis e UEA apartan
Kulturan Fonduson por la 100-a UK kaj
komencis kolekti financajn kontribuaojn
por povi inviti artistojn, verkistojn kaj aliajn
kulturajn figurojn eesti la kongreson.
is nun ni kolektis 1 500. u anka vi
deziras subteni nian E-kulturon per tiu
i nova iniciato? Ni ja esperas, ke jes! Vi
povas senpere kontribui al la Kultura
Fonduso a, se vi deziras, nomi apartan
aranon, artiston a spektaklon, kiun vi
aparte dezirus subteni per via kontribuo.
Ni niaflanke identigos vian nomon kun la
koncerna programero.

Mesao
de Louis
C. ZaleskiZamenhof
al la 99-a
UK en
Bonaero
Sinjoro prezidanto, estimataj gesinjoroj,
karaj geamikoj, vi alvenis el diversaj,
malproksimaj landoj al la bela urbo Bonaero,
la i-semajna efurbo de Esperantujo, por
kongresi kaj trovi respondon al la kongresa
demando: u la nepoj nin benos?
Fakte, vi atus trovi ne nur la
respondon sed anka la solvon, por ke ili
efektive nin benu!
Mi mem estas nepo, sian avon benanta
do, e la avo la rimedon mi seras. Tiun
rimedon mi us trovis en poemo lia:
Obstine antaen! La nepoj vin benos
Se vi pacience eltenos!
...rekte, kurae kaj ne flankiante
ni iru la vojon celitan!
Liaj vortoj, esprimitaj anta almena
jarcento, dare estas validaj. La nepoj nin
benos se, danke al nia kontribuo, ili vivos en
mondo, kiu neniam plu konos militojn, en
mondo de interkompreno kaj de reciproka
toleremo, mondo de amikeco, mondo en
kiu la popoloj faros en konsento unu
grandan rondon familian.
Mi deziras al vi iuj kaj same al mi
mem tre sukcesan kongreson!

La Nepo

1284 (10) Oktobro 2014

ILEI-agado

Historia evento, al
kiu E-instruistoj
ne povas manki
Mireille Grosjean
En la kantono Neuchtel trovias
la efurbo Neuchtel kaj la urbo La
Chaux-de-Fonds, kie situas la sidejo
de Centro de Dokumentado kaj Esploro
pri la Lingvo Internacia (CDELI), grava
arkivejo pri planlingvoj fondita en
1967. En tiuj du urboj okazos la Tria
Tutmonda Kolokvo pri Instruado de
Esperanto, de la 13-a is la 16-a de
majo 2015, organizata de ILEI kaj sub
la aspicioj de Svisa Esperanto-Societo
kaj Universala Esperanto-Asocio. La
unua el tiuj kolokvoj okazis en enevo
en 1922, la dua en Prago en 1927. La
laborgrupo por pripensi la enhavon de
tiu grava evento konsistas el Duncan
Charters, Mark Fettes, Mireille Grosjean
kaj Humphrey Tonkin. La Respubliko

Premio
Maro
La Torre

Internacia Ligo
de Esperantistaj
Instruistoj (ILEI),
kunlabore kun la familio La Torre anoncas
konkurson pri esplor-laboro en unu el
la kampoj en kiuj laboris la karmemora
prezidanto de ILEI, profesoro Mauro La
Torre (1946-2010), kiu estis anka ia
Honora Membro.
La esplor-kampoj estas:
Aplikoj de lingvoteknologio al Esperanto
kun rezultaj vortaroj a pli eneralaj
lingvosciencaj pritraktoj;
Interkultura edukado per Esperanto;
Instruado de Esperanto kaj iloj por instrui
Esperanton;

1284 (10) Oktobro 2014

la sekvoj de la lernado de Esperanto

(lernhelpa efiko), ilo por enkonduko al
lingvoinstruado;
Kolekti rezultojn kaj observojn pri
la sekvoj de la lernado de Esperanto
sur la kampoj de psikologio; akiro
de interkulturaj kapabloj, solidareco,
toleremo; malfermi la mondon al infanoj;
Kiel kaj kiom Esperanto povas
kontribui al la jarmilaj celoj de Unesko
kaj al UN sur la kampoj de alfabetigo
kaj daripova evoluo;
kaj Kantono Neuchtel, Svislando, sendis Esplori diversajn pedagogimovadojn
(ekz. Freinet) en rilato kun Esperanto;
inviton al iuj tatoj de la mondo.
Interano de spertoj;
Renkontio kun lokaj fakuloj.
Celoj de la Kolokvo
Kolekti prezenton de la nuntempaj
metodoj uzataj kaj por lerni kaj por Ni povas supozi, ke ne venos
tatestroj a ministroj pri edukado,
instrui lingvojn;
Agnoskoj de Esperanto en la diversaj sed eble partoprenos kulturaj ataeoj,
instrusistemoj, diplomado pri Esperanto, kiuj la tutan jaron laboras en la svisa
estontaj paoj por evoluigi kaj firmigi efurbo Berno.
La Kolokvo estos anoncita en la
tiun aspekton;
Instruista trejnado: kiel plibonigi in kaj universitatoj kaj iuj havos senpagan
aliron al la prelegoj. Esperantistoj kaptu
diplomi novajn instruistojn;
Kolekti rezultojn kaj observojn pri sekvoj la okazon veni al Svislando por ekscii pri
de la lernado de Esperanto kiel elemento la nuntempa evoluo de la E-instruado kaj
en politiko de multlingvismo. Elformi pri iaj estontaj ebloj. E-instruistoj amase
partoprenu tiun historian eventon. Se vi
klarajn strategiojn i-rilate;
Kolekti rezultojn kaj observojn pri partoprenos, levu la manon.

Perfektigaj kursoj por instruantoj

de Esperanto;
Retaj kursoj pri Esperanto;
Evoluo de la vorttrezoro de Esperanto
tratempe kaj nuntempe.
La kandidato anoncu sian intencon
partopreni kaj sian temon is la 1-a
de januaro 2015.
La ILEI-estraro kaj la familio La
Torre tiam starigos ju-komisionon en
rilato kun la temo de la esplor-laboro. La
esplor-laboro devas esti dokumentita kaj
priskribita en raporto de almena 20 A4paoj, maksimume 30 paoj.
La laborao estu transdonita en
eletronika formo al ilei.prezidanto@gmail.
com is la 30-a de aprilo 2015, kaj en papera
formo (entute kvin ekzempleroj) po unu
ekzemplero al la familio La Torre, al ILEI
kaj al la urio (la kandidato ricevos la
korespondadresojn de la ricevontoj).
Anta la 30-a de junio 2015 okazos la

anonco pri la gajninto, kiu devos sendi ok

paperajn ekzemplerojn de sia laborao, tio
estas po unu, al diversaj gravaj bibliotekoj
en la mondo la la programo de ILEI Ni
Savu Niajn Semojn.
La premio konsistas el sumo de 500
EUR. ILEI retenas al si la rajton eventuale
aperigi la gajnintan raporton.
La premio estos transdonita la unuan
fojon en la jaro 2015 okaze de la 48-a
ILEI-konferenco en Oostende, Belgio,
kaj anoncita dum la 100-a Universala
Kongreso de Esperanto en Lille, Francio.
La konkurso okazos poste iun duan
jaron. En iu konkursjaro la premio estos
transdonita en la tiujara konferenco de
ILEI. En la samjara Universala Kongreso
de Esperanto ILEI vaste diskonigos kaj la
premion kaj la gajnintan verkon. Ekzistas
interna regularo inter ILEI kaj la familio
La Torre pri la starigo, konsisto kaj
laboro de la urio.

211

Interlingvistiko

Poznano

Amu
Poznanon!
enja Amis

Tiu kurso montris al ni, ke Esperanto

estas fenomeno multe pli ria ol ni povis
imagi, diras Ivan Colling, el Brazilo.
Juna esperantisto (27-jaraa), docento pri
inenier-arto, li studas kun sia edzino
interlingvistikon en Poznano, Pollando,
kaj post la studoj li planas dare labori
pri Esperanto universitatnivele kaj eble
doktorii pri Esperanto en Poznano.
Ivan estas unu el multaj diplomitoj
pri Interlingvistiko kaj Esperantologio,
programo, kiu ekzistas jam 16 jarojn (ekde
1998) kaj kiun ofertas la Universitato Adam
Mickiewicz (UAM a AMU), unu el la plej
grandaj kaj prestiaj polaj universitatoj.
Amu tiun i universitaton! i estas
unika, ar i proponas interlingvistikajn
studojn, pri kio ne povas fanfaroni
multaj aliaj landoj, diras la gvidanto de
la Interlingvistikaj Studoj, Ilona Koutny,
farante aludon al la Esperanta mallongigo,
AMU. Amo kaj pasio al Esperanto kaj
interlingvistiko, same kiel laboremo kaj
sindedio, estas anka tio, kio kunigas en
Poznano tiun grupon el pli ol dudek homoj
de diversaj profesioj kaj aoj, kiuj venas
al Poznano de tiom malproksimaj landoj
kiel Brazilo, Usono kaj Irano. Nur en tiu
programo eblas klerigi niajn aktivulojn is
la grado, kiun oni povus atendi de la homoj
de la 21-a jarcento, kiuj ambicias ani la
mondon, diras la UEA-prezidanto kaj
ESF-estrarano Mark Fettes, kiu subtenas
la klopodojn de Ilona kaj ia teamo ekde
ia komenco.
En bela kaj antikva urbo, Pozna, la
studentoj havas vere unikan ancon ricevi
kompleksan edukon pri planlingvoj kaj
interkultura komunikado, kompareblan
kun filologiaj studoj de aliaj lingvoj, diras
Ilona Koutny: Kadre de interlingvistiko ni
studas naciajn, etnajn lingvojn, kaj anka
internaciajn planlingvojn, kiuj volis solvi
la problemon de internacia komunikado.
Kompreneble, la studoj fokusias al la

212

plej disvastiinta planlingvo, Esperanto,

kaj iaj literaturo, kulturo, historio kaj
diversaj praktikaj flankoj (de la lingvo).
Kvankam la plejparton de la laboro la
studentoj faras malee, oni devas veni kaj
persone eesti la universitatan sesion dufoje jare, en februaro kaj septembro, kiam
oni havas nemaltrafindan ancon persone
konatii kaj amikii kun aliaj studentoj
kaj profesoroj, sed tio aldonas la neceson
pagi la vojakostojn du-foje jare; entute,
sesfoje dum tri jaroj. Do, e se la studkostoj
ne tro altas (460 eroj por A-landoj kaj 175
eroj por B-landoj, semestre), por studentoj
de foraj landoj, ekzemple Brazilo, la efa
elspezo farias la kosto de la aviadilbileto:
ofte, pli ol mil eroj por unu vojao.
ESF, la fondao kiu strebas (inter aliaj
celoj) altigi la sciencan nivelon de Esperanto
kaj ian prestion en universitatoj, jam
Instruista kaj interlingvisktika
grupoj kun Ilona Koutny,
Stefan MacGill,
Istvan Ertl kaj
Katalin Kovacs.

de jaroj finance subtenas tiun bonegan

programon, kaj i-jare i planas donaci pli
ol antae kaj instigi aliajn esperantistojn
fari la samon. Aldone al la i-jara kaj al la
venontjara planita subvencio de $5 000,
ESF lanas specialan donacprogramon
AMU Poznanon: por iu ero (dolaro,
eno, realo ktp.) donacita de esperantistoj
al la Interlingvistikaj Studoj en Poznano,
ESF aldonos samvaloran donacon. Do,
se vi donacos 10 erojn kadre de tiu i
kampanjo, ESF donacos pliajn 10 erojn,
kaj se vi donacos 100 erojn, ESF aldonos
100 pliajn erojn al la programo ktp. Do,
anstata la planitaj $5 000 nur de ESF, la
programo povas ricevi aldonajn $5 000
pere de la donacoj de la esperantistoj
do $10 000 entute, en 2015! Tiu mono
helpos al esperantistoj, kiuj bezonas tian
helpon, pagi la stud- kaj vojakostojn.
Por kelkaj el ili la flugdistanco estas
pli ol 10 mil kilometroj, kaj nur amo ne
sufias. Al amo pri Poznano estas necese
aldoni $10 000. Vi povas donaci rete
(esperantic.org/amu) a per la UEA-konto
esfo-p (donacante per UEA, nepre menciu
por AMU Poznanon kaj samtempe sciigu al
admin@esperantic.org pri la farita
donaco) en amba kazoj ESF faros
egalvaloran donacon. Eksciu pli pri
Interlingvistikaj Studoj en Poznano e
http://www.amu.edu.pl/~interl/.
UAM

1284 (10) Oktobro 2014

Scienco

Genetiko de la
origina peko
Joseph van der Vleugel
Profesoro Christian de Duve de la
katolika universitato de Louvain-La-Neuve
(Belgio), Nobelpremiito pri medicino en
1978, verkis interesajn librojn post sia
emeritio. Inter ili la libro titolita Genetiko de
la origina peko traktis precize la kongresan
temon de la UK en Bonaero: u la nepoj
nin benos: Streboj al daripova estonteco.
La subtitolo estas speciale signifoplena: La
pezo de la pasinteco sur la estonteco de la vivo.
La libro enhavas kvar partojn. La unuaj
du partoj klarigas, ke evoluo estas fakto,
kies efaj faktoroj estas la natura selektado
kaj la heredao. La natura selektado estas
procezo, kiu tendencas rezultigi, ke
transvivas la vivuloj plej adaptiemaj al
la kondioj sub kiuj ili vivas, dum malplej
adaptiemaj formoj malaperas la
Darvino la plej grava faktoro por la evoluo
de la specioj. La libro prezentas grafikaon
priskribantan la volumenon de la cerbo
de la homenoj dum la lastaj 8 milionoj
da jaroj, ekde Australopitecus africanus
(480 cm3) is homo sapiens sapiens (1 300
cm3). Tiu signifoplena grafiko montras la
pligrandion de la cerbo de la vice venintaj
homenoj. Estas evidente, ke la rapideco de
la pligrandio de la cerbo estas grandega
kaj ke tiu pligrandio farias latupe. La
sukceso de la homenoj estis grandioza. El
iuj animaloj kiuj ekzistis en la mondo,
ili estas la solaj kiuj kapablis invadi la
tutan mondon.

Ili komencis en Afriko kiel malgrandaj

bandoj serantaj nutraon por plu vivi kaj
finis kiel mastroj de la mondo. Oni taksas
la nombron de la homoj anta 500 000 jaroj
je 3 000, anta 200 000 jaroj je 10 000, anta
10 000 jaroj je 7 000 000, en 1600 je 50 000
000, en 1830 je 1 000 000 000, en 1930 je 2
000 000 000, en 1970 je 4 000 000 000, en
2009 je 6 500 000 000, eble en 2050 je 9 100
000 000. Kelkmiloj da homoj donis al la
mondo pli ol 6 miliardojn da loantoj. Sed
tiu grandega sukceso kostas: la prezo estas
elerpado de riofontoj, perdo de biologia
diverseco, senarbigado kaj dezertio,
anio de la klimato, krizo de energio,
poluado, urba troloateco, konfliktoj kaj
militoj. La profesoro de Duve, la natura
selektado respondecas pri tiuj problemoj,
kiuj minacas la vivon sur la tero. Efektive
la biodiverseco kazas konkuradon inter
la diversaj vivantaj grupoj por la diversaj
vivrimedoj, riofontoj. La venkontoj
estas grupoj de vivuloj, kiuj estas la plej
bone adaptitaj al tiuj specialaj kondioj
por postvivi kaj nepre reproduktii. Do,
la natura selektado estas atomata, tuja
adaptio al la momentaj kondioj por
vivi kaj naski. Anta 200 000 jaroj bandoj
de 20 is 50 homoj vivis en savano a
en arbaro serante nutraojn ( fruktojn,
bestojn) a aliajn vivrimedojn. Tio estis
la plej grava okupo. Kiaj estis la kvalitoj,
kiujn ili bezonis?

En la franca: Gntique du pch originel, Odile Jacob, 2010, Paris, ISBN 9782738124968; En la angla:
Genetics of Original Sin: The Impact of Natural Selection on the Future of Humanity (Yale University Press
2010) ISBN 978-0-3001-6507-4

1284 (10) Oktobro 2014

Ili devis atenti du aferojn: unue

protekton de la grupo (tio estas, interna
grupa solidareco, ar individuo bezonas
helpon de alia en la grupo), due kapablon
batali kontra predantoj t.e. la aliaj
grupoj dezirantaj la samajn vivrimedojn.
Do kiam ili renkontis aliajn bandojn, ili
ekkonfliktis. Hodia okazas la sama afero,
nur la grupoj aniis: ili estas nun naciaj,
religiaj, komercaj, kulturaj, opiniaj ktp.
Grupa solidareco kaj intergrupa agresemo
ekzistas ankora nuntempe, ar la genoj
ne aniis. Niaj genoj ne aniis ar
ne estas kazo por tio. La profesoro de
Duve la edena ardeno kaj la origina peko
estas inventitaj eksplikoj de tre sagacaj,
akrasentaj antauloj, kiuj jam suspektis
nian inklinon al egoisma sinteno. Inspirite
de tiu klarigo, profesoro de Duve sugestas
sep opciojn por savi nian mondon. La
pli teoria estas pligrandigi nian cerbon
kaj la pli praktika: la limigo de naskioj.
Estas rimarkinde, ke kelkaj prelegoj de
IKU kaj iuj prelegoj de la kvar podiaj
diskutoj pri la kongresa temo kongruis
kun la efaj sugestoj de profesoro de
Duve. Sen aliro al la sama ekspliko, multaj
prelegantoj konkludis sammaniere, precipe
pri la neceso de edukado por garantii
daripovan estontecon.

Joseph van der Vleugel estas

emerita kuracisto, doktoro en
medicino kaj licenciulo en dentaj
sciencoj de la Katolika Universitato
de Loveno (Belgio)

213

Forpasoj
Andrzej Grzbowski (1942-2014) mortis subite
la 1-an de agusto en Bonaero, kie li partoprenis
en la 99-a UK, aktive kontribuante al diversaj
diskutoj. Magistro pri historio, li estis lektoro pri
Eo en la Universitato Nikolao Kopernik en Toru
1966-1975. Junae li aktivis en Pola E-Junularo,
i.a. kiel prezidanto 1967-1970, kaj estis komitatano
de TEJO 1964-1968 kaj vicprezidanto 1968-1970.
En la monda movado li precipe famiis kiel
energia kaj ideoria organizanto de turismo. Li
estis prezidanto de la asocio Monda Turismo
de 1973 is ia malfondo en 2003. De 1983 is
1993 li estis direktoro de la Buroo de E-Turismo
Esperantotur, organizante amason da ekskursoj
al iuj mondopartoj kaj al E-renkontioj, i.a. UKoj. En 1991 Grzbowski fondis en Bydgoszcz la
altlernejon Internacia Studumo pri Turismo kaj
Kulturo, kiu fariis filio de AIS. Li mem estis
adjunkto de AIS. Li fondis kaj gvidis anka
Internacian Centron pri Turismo kaj Kulturo
(1998) kaj la Internacian Klubon Esperantotur
(2002). Prezidanto de la Filio de Pola E-Asocio en
Bydgoszcz li estis 1972-1993. Li estis anka ano de
la efa Estraro de PEA. Li membriis en UEA en
1961 kaj estis ia komitatano 1973-2004. En 2011
UEA distingis lin per Diplomo pri Elstara Agado.
PEA elektis lin sia honora membro.
Pedro Pablo Lamas Daz (1929-2014) forpasis
la 17-an de julio en Ciego de vila (Kubo). Li

Oficiala
Informilo
DUMVIVAJ MEMBROJ
Brazilo: R. Gallindo.
Francio: C. Schott.
Germanio: J. Wagner.
Kanado: G. MacNab.
SOCIETO ZAMENHOF
Britio: J. Murray.
Finnlando: J. Pietilinen.
Germanio: A. Kronenberger.
Korea Respubliko: Young-Koo Lee.
Kroatio: K. & I. Osibov.
PATRONOJ DE TEJO
Belgio: S. Schweder.
Brazilo: F. de Oliveira Porto.
Finnlando: A. Ritamki-Sjstrand.
DONACOJ
is la 10-a de septembro
Konto Afriko
Australio: H. Green 250,00.
Germanio: J. Hamann 10,00.

214

Pedro Pablo Lamas Daz

unuafoje kontaktiis kun E-o en 1948, sed li vere
lernis in en 1962, kiam li instruis en komerca
lernejo. Li senese agadis por disvastigi in en
Kubo per radioelsendoj, gazetaro, instruado kaj
anka per personaj intervenoj e la Ministerio pri
Edukado. El tio rezultis la fondo de la nuna Kuba
E-Asocio en 1979. Lamas Diaz estis peranto de
UEA 1971-1974. Li kunlaboris anka kun ILEI kaj
flegis la disvastiantan movadon en sia provinco.
Sian vastan E-bibliotekon li disponigis anka
al aliaj. Decembre 1987 li partoprenis la unuan
kongreson de KEA, en kiu oni nomis lin Honora
Membro de KEA. En la 75-a UK en Havano (1990)
li fariis anka Honora Membro de UEA.

Filozofio, Historia kaj Geografia Instituto de Sankta

Katarino, Beletra Akademio de Sankta Katarino kaj
Akademio Internacia de la Sciencoj San-Marino.
En la 68-a UK en Budapeto (1983) li fondis
Filozofian Asocion Tutmondan, kies prezidanto
kaj efa motoro li iam restis. Samjare li lanis la
filozofian revuon Simpozio, por kies eldonado li
starigis la Kulturan Fondaon Simpozio. is 2007
aperis 47 numeroj. En Simpozio Pauli komencis
grandan projekton de filozofia enciklopedio en
E-o. Krom multaj libroj en la portugala, li aperigis
en E-o la verkojn Rekta pensado (1984), Pri dubo
kaj certeco (1984), Enkonduko en la kategoriojn de
Aristotelo (1983) kaj Mil jaroj de kristana filozofio
(1985). Li verkis anka la lernolibron Baza Esperanto
/ Esperanto bsico (1985). Ekde 1984 Pauli estis
delegito kaj fakdelegito pri filozofio. De 1986 is
1992 li estis komitatano A por Brazila E-Ligo. En
2002 li estis elektita Honora Membro de UEA.

Evaldo Pauli (1925-2014) for pasis la 17-an

de agusto en Florianpolis (Brazilo). Li estis
profesoro pri filozofio de la Federacia Universitato
de Sankta Katarino 1955-1985 kaj instruis anka
en la Universitato de Vale do Itaja (UNIVALI)
1970-1977. Li membris en la Brazila Akademio de

Evaldo Pauli

Hispanio: X. Rico Iturriotz 6,85.

Nederlando: R. Bossong 30,00.
Svedio: J. Hammarberg 76,17.
Sumo i-jara: 1 469,02.

Konto Espero
Norvegio: D. Draper 50,00.
Usono: M. Kennedy 95,24.
Sumo i-jara: 145,24.

Fondao Ameriko
Britio: M. Sims 87,49.
Svedio: J. Hammarberg 65,43.
Sumo i-jara: 356,78.

Fondao Junularo
Japanio: M. Nakazima, T. Sait,
Y. Sawaya, K. Syzi po 35,87.
Sumo i-jara: 2 617,29.

Fondao Azio
Japanio: S. Aikawa, Y. Hotta, H. Takahasi po 28,96; H.
Gotoo 43,37; Y. Gotoo 28,91; F. Inumaru 21,72; M. Isino 21,68;
M. Iwai, S. Oonisi, T. Sait, E-Ligo de Sikoku po 14,46; M.
Kinoshita, T. Koyama, A. Saiki, K. Sanpei, Z. Sibayama, K.
Suzuki, N. Syzi, Y. Ueno, Y. Yazaki, Miyazaki E-Soc. - po
14,48; K. Syzi 57,92.
Korea Respubliko: Y-S. Choi, M-H. Chong, H-U. Im, A-J.
Joung, H. Kim, U. Kim, J-K. Lee, Y-K. Lee, Y. Ma, H. Min,
J-Y. Park, M. Park, Y-S. Park, S. Oh, E. Shin, Anonima EUR
715,00.
Sumo i-jara: 1 901,23.

Volontula Fondao
Israelo: K. Sicherman 100,00.
Akcio UK Bonaero: 902,05.
Sumo i-jara: 1 028,05.

Fondao Canuto
Kanado: . Amis 50,00.
Luksemburgo: B. Moon 600,00.
Nederlando: A. & H. Bakker 400,00;
R. Moerbeek 200,00.
Kongresanoj UK Bonaero: 820,80.
Div. malgrandaj: 4,29.
Sumo i-jara: 3 488,95.
Triamonda Kongresa Fondao
Kongresanoj UK Bonaero: 742,27.
Sumo i-jara: 1 092,75.

Fondao Wuster
Svedio: O. Pettersson 19,35.
Sumo i-jara: 35,62.
Biblioteko
Italio: K. Fantin 30,00.
Nederlando: A. & H. Bakker 1000,00.
Sumo i-jara: 2 653,81.
enerala kaso
Brazilo: A. Aragn 28,00.
Francio: C. Martins 20,00.
Germanio: H.B. Ashauer-Jerzimbeck 30,00; I.
Bociort 300,00.
Nederlando: A.J. Korfage-de Jong 14,00.
Usono: E. Sorenson 31,66.
Sumo i-jara: 718,49.

Al iuj UEA kore dankas!

1284 (10) Oktobro 2014

Laste Aperis

facebook.com/lasteaperis

Aliu al la komunumo Laste Aperis en Fejsbuko, kie kolektias legantoj por komentado de libroj,
babilado pri literaturo, atoroj, eldonejoj, tradukoj, libro-merkato kaj koncernaj temoj. Vi povos anka
afii mikrorecenzojn kaj se ili estas talente verkitaj, vi estos invitita verki recenzon por la revuo Esperanto.
Arbar-parko Kenzju, La / Kenzju-kouen-rin
/ The Kenju Park Grove. Miyazawa Kenji.
Ilustris: Sueyoshi Yoko. En Esperanton trad.
Syuzi Matsuda, Huzimaki Keniti. Tokyo:
budori, 2014. 42p. 22cm. Bind. Trilingva:
japana, angla, Esperanto. Belega libro kun
kortua rakonto pri knabo kiu plantis arbaron.
Kun serio de 20 bildkartoj. 45,00
Beletra Almanako 20 (Junio 2014). Red. J.
Camacho, P. Dagupto, I. Ertl, T. Westover.
Novjorko: Mondial, 2014. 149p. 22cm. Ilus.
ISBN/ISSN 9781595692901/19373325. Ria
mikspoto de prozo, poezio, teatro, artikoloj,
eseoj kaj recenzoj. 9,90
Bonvenon en nia mondo.
Primovada
legolibro
en la Internacia Lingvo
Esperanto. Bent Jensenius.
Dobichovice:
KAVAPECH, 2014 (2a eld).
128p. 20cm. Ilus. ISBN
9788087169490. Preska
30 tekstoj kun ekzercigaj
dialogoj kaj demandoj. 12,30
Brio kun veneno. Ronald Cecil Gates.
Antverpeno: FEL, 2014. 91p. 21cm. ISBN
9789077066515. Plia volumo en serio de
murdenigmoj. i-foje la krimo okazas en loka
bria klubo. 7,20
Charles Pguy, la poeto fulmobatita / Charles
Pguy, le pote foudroy. Andr Cherpillod.
Courgenard: La Blanchetire, 2014. 43p. 21cm.
Ilus. ISBN 9782366200218. Konciza biografio
de franca poeto kaj eseisto, mortigita en la unua
mondmilito. Paralela teksto en Esperanto kaj la
franca. Kun specimenoj de liaj poemoj. 3,00
De mazdaismo is katarismo: la dualismaj
religioj / Du mazdisme au catharisme: les
religions dualistes. Andr Cherpillod.
Courgenard: La Blanchetire, 2014. 39p. 21cm.
ISBN 9782366200225. Dulingva (E, franca).
Konciza rigardo al mazdaismo/zoroastrismo
kaj la postaj religioj, bogomilismo kaj

katarismo, kaj rilataj fenomenoj. 3,00

Esuperanto wa watasi no daigaku da. Kiyosi
Mituisi. Oosaka-si: Riveroj, 2014. 224p.
21cm. ISBN 9784947691309. Japanlingva.
Atobiografiaj eseoj, krome artikoloj pri
samideanoj kaj la E-movado, verkitaj de
japana veterana esperantisto ekde anta la dua
mondmilito. 10,80
Igori
Erinaco
kaj
Felicitas Kampomuso.
Elli Weisbach. Ilustraoj
de Christian Mono. El la
germana trad. W. Loose.
Drehberg: Elli Weisbach
Literaturverlag, 2013.
32p. 18cm. Kolorilus.
ISBN 9783944900056.
arma rakonto pri erinaco kiu volis aspekti
alie. 9,00
Istorija primenenija speranto v Rossii.
Peat, radioveanie, perepiska, samizdat.
D.V. Vlasov. Moskva: Impeto, 2014. 404p.
20cm. Ilus. ISBN 9785716102606. Ruslingva.
Rigardo al la vojoj kaj rimedoj per kiuj oni uzis
Esperanton en Rusio. 26,10
Ludoviko Lazaro Zamenhof. Lia pensaro,
sekvoj kaj konsideroj. Walter elazny.
El la pola trad. T. Chmielik. Zwierzyniec:
Obywatelskie Stowazyszenie Ostoja, 2014.
188p. 24cm. ISBN 9788393385720. Esperanta
versio, parte adaptita por la Esperanta publiko,
de analiza rigardo al la vivo, verkaro kaj idearo
de Zamenhof. 13,50
Pikiloj de vivo / Kolce ycia. Aforismoj kun
ekologio fone / Aforyzmy z ekologi w tle.
Mieczysaw Wojtasik. Bydgoszcz: Skonpres,
2013. 20p. 21cm. ISBN 9788362323333.
125 aforismoj en la pola, kun Esperanta
traduko. 1,50
Telenio. Atribuita al Oscar Wilde. En
Esperanton trad. D. Karthaus. NovJorko: Mondial, 2014. 236p. 20cm. ISBN

9781595692788. Eksplicita
erotika romano; bona
ekzemplo de beletrao el la
Viktorina epoko. 17,10
Tvorba slov v esperantu.
Jan Werner. Brno: MSD,
2014. 165p. 21cm. ISBN
9788073923213. En la
ea. Detala analizo de la
Esperanta vortfarado. 9,00
Venis i tien Kindzulo. El la litova trad.
P. Lukoeviien, T. Lukoeviius. s.l.:
Panevio spaustuv, 2014. 144p. 15cm.
ISBN 9786098073210. 360 spritaj kaj pensigaj
tekstetoj. 6,60
Vortaro armena-esperanto-rusa / esperantoarmena-rusa. Hayeghen-esperanto-rrolserash
/ esperanto-hayeghen-rrolserash barrarash.
Armjansko-speranto-russkij / sperantoarmjansko-russkij slovar. K. Arakeljan,
Je. Gevorgjan, L. Elbakjan, A. Elbakjan, A.
Gevorgjan, L. Margarjan. Erevan: 2013. 468p.
21cm. ISBN 9789939502137. irka 15 000
vortoj. 25,50
Nelibroj
Bonvenon al Nepalo. Roman Dobrzyski.
Varsovio: La atoro, 2014. 33min. Filmraporto
pri esperantista ekskurso tra Nepalo.
DVD. 12,00
Dankas mi la vivon. Manel. Udino: Emanuele
Rovere, 2014. 39min. Kun tekstobrouro. La
kvara albumo de la itala kantisto, kun dek
kantoj tradukitaj kaj adaptitaj. KD. 16,20
Kavaliriko. Kapriol! Donneville: Vinilkosmo,
2014. 63min. Kun tekstobrouro. La dua
albumo de la nederlanda grupo, kun 14 pecoj
originalaj kaj adaptitaj. KD. 17,10
Varsovio cent jarojn poste / La centjara
Esperanto. Roman Dobrzyski. Varsovio: La
atoro, 1987. 60 + 47min. Du filmoj faritaj okaze
de la centjario de Esperanto. DVD. 13,50

LA SUPRAJN TITOLOJN MENDU E LA LIBROSERVO DE UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando. Bv.
atenti ke por varoj sendotaj al adresoj en Eropa Unio al ilia neta prezo aldonias aldonvalora imposto: 6% por libroj kaj periodaoj kaj
21% por io alia. Al iuj netaj prezoj aldonias 10% por sendokostoj (minimume 5,00 eroj).
Antadankon pro via mendo! isdata katalogo de haveblaj varoj estas e www.uea.org/katalogo/.

1284 (10) Oktobro 2014

215

Kongresaj glumarkoj, rabatitaj!

Nun, malpli altaj prezoj e la Libroservo de UEA: 0,60 / folio.
La novaj prezoj validas por la glumarkoj de la jenaj kongresoj:
86 a Zagrebo 2001
88 a Gotenburgo 2003
89 a Pekino, 2004
90 a Vilno 2005
91a Florenco 2006

Legenda klasikao
ViVo de Zamenhof de edmond Privat estas
klasikao, kies vigla lingvao kaj urnalisme viveca
rakontado anka hodia ravas la leganton same
free kiel e ia unua apero en 1920. La nuna
eldono estas redaktita de Ulrich Lins, kiu provizis
la verkon per ampleksaj klarigoj kaj font-indikoj.
Rotterdam. UEA 2007 (6a eld). 171p. 18cm.
7,50. Triona rabato ekde tri ekzempleroj.

92 a Jokohamo 2007
94 a Bjalistoko 2009
95 a Havano 2010
96 a Kopenhago 2011
97 a Hanojo 2012

3 Triona
rabato ekde tri
identaj folioj!

Libroj, kiuj donas respondon!

Kio estas demokratio? 80

demandoj kaj respondoj.
David Beetham kaj Kevin
Boyle. Ilus. Plantu. Trad.
Geoffrey Sutton. Facile
komprenebla manlibro pri
la esenco, celoj kaj praktika
funkciado de demokratio.
Rotterdam: UEA, 2000. 143p.
21cm. e 7,50. Triona rabato
ekde tri ekzempleroj.

Homaj rajtoj: demandoj

kaj respondoj. Leah Levin.
Ilus. Plantu. Trad. Edmund
Grimley Evans. Gvidlibro de
Unesko por antaenigi kaj
protekti homajn rajtojn.
Rotterdam: UEA, 1998.
140p. 21cm. e 7,50.
Triona rabato ekde tri
ekzempleroj.

Pajo, kio estas rasismo?

Tahar Ben Jelloun. Trad.
Armela Le Quint kaj ak
Le Puil. Dialogo inter patro
kaj lino pri tikla temo.
Rotterdam: UEA, 1999. 52p.
19cm. e 4,80. Triona rabato
ekde tri ekzempleroj.

Unuiintaj Nacioj: Venu

kun mi! Nane Annan.
Trad. Anna Lwenstein.
Porinfana prezento de nia
bunta mondo kaj de la
laboro de UN. Ilus. Zagreb:
Izvori, 2001. 34p. 21cm.
e 7,80. Sesona rabato ekde
tri ekz.