Eksperimen: 11

Tajuk Eksperimen: Ciri-ciri lampu filamen

Tarikh eksperimen: 19 Ogos1996
Eksperimen11a
Tujuan Eksperimen: a. Mengkaji kesan arus filamen terhadap keamatan dan warna cahaya
yang terpancar daripada lampu filamen.
b. Mengkaji kesan pemalar suhu positif tungsten.

0-100mA
lampu
filamen

0-15V

a. Suatu bekalan kuasa dikenakan kepada papan litar untuk memastikan litar dipasang
dengan betul.Arus sebanyak 20mA mesti ditunjukkan oleh miliammeter dan voltan
sebanyak 1 volt atau kurang harus ditunjukkan oleh voltmeter.
b. Lampu filamen dipastikan berada dalam keadaan malap.
c. Selepas dipastikan litar berada dalam keadaan betul, rintangan R 1 dinaikkan sehinnga
nilai maksimum.Bacaan miliammeter dan voltmeter dicatatkan.
Keputusan
Arus , IL = 100 mA
Voltan , EL = 12.0 volt
d. Rintangan R1 dikurangkan sehingga lampu filamen dalam keadaan hendak mula
menyala.Bacaan miliammeter dan voltmeter dicatakan sekali lagi.
Keputusan
Arus , IL = 27mA
Voltan ,EL = 1.7 volt

e. R1 diselaraskan bagi nilai-nilai voltan tertentu dan arus filamen bagi setiap voltan
tersebut dicatatkan. Disamping itu keamatan cahaya dan warna cahaya yang terpancar juga
diperhatikan.
Keputusan
Hubungan arus filamen,voltan, warna dan keamatan pancaran
V/volt

I/mA

R/

1
2

20
30

50
67

3
6
8
10
11

50
60
70
80
85

80
100
114
125
129

Pancaran
warna
merah gelap
merah
semakin
jingga merah
jingga
kuning
putih
putih

kekuatan

terang

Perbincangan
Nilai voltan dan arus terkadar yang tercatat atas lampu filamen ialah 6 volt, 60mA. Maka
rintangan filamen tungsten ialah 100. Jika rintangan ini malar, graf arus melawan voltan
yang diplot mesti mengikut garis lurus terputus yang ditunjukkan pada graf tersebut.
Tetapi disebabkan rintangan filamen tungsten mempunyai pemalar positif suhu, maka bila
suhu meningkat, yang disebabkan oleh peningkatan arus, rintangan filamen tungsten juga
meningkat seperti yang ditunjukkan pada jadual di atas.

Eksperimen 11b

Tujuaan Eksperimen: a. Pemilihan rintangan penghad arus bagi LED

b. Hubungan arus dan keamatan pancaran LED
c. Jenis-jenis corak pancaran LED
d. Hubungan arus dan warna pancaran LED
e. Kesan frekuensi keatas fungsi LED
f. Penggunaan diod bagi melindungi LED daripada voltan pincang
terbalik
g. Penggunaan LED/dalam litar dual-polarity

+5V
0-100mA IF
RS
LED

+ VF
-

0-5V

a. Suatu bekalan kuasa dikenakan dan RS diselaraskan sehingga bacaan 40mA ditunjukkan
oleh miliammetr. LED sepatutnya menyala dengan terang.
b. Bacaan voltan LED dicatatkan bagi arus LED ini.
Keputusan
IF = 40 mA
VF = 2.25 V
c. RS diselaraskan bagi niali-nilai arus dan voltan bagi setiap nilai arus ini dicatatkan.
d. Nilai RS dikirakan dengan menggunukan graf IF melawan VF.
e. Untuk membuktikan keputusan RS yang dikira, suatu ohmeter digunakan.

Keputusan
Hubungan arus, voltan dan rintangan penghad arus

IF/mA

VF/volt

40
35
30
25
20
15
10

2.1
2.1
2.1
2.0
2.0
1.9
1.8

RS/
kiraan
52.5
60.0
70.0
80.0
100.0
126.5
180.0

ohmmeter
50
60
70
80
100
130
180

+5V
68

miliammeter

RS
LED

voltmeter

f. Suatu bekalan kuasa dikenakan pada litar diatas dan rintangan R S diselaraskan kepada
nilai minimum (IF maksimum). LED seharusnya menyala dengan nyalaan merah.
g. Bekalan kuasa ditutup dan warna kanta LED diperhatikan.
h. LED merah digantikan dengan LED hijau dan bekalan kuasa dikenakan semula.
Hubungan warna kanta dengan warna nyalaan diperhatikan.
i. Kaedah ini diulangi bagi LED amber.

Keputusan
Warna
LED
pancaran
Merah

Warna
Merah

Hijau
Jingga
Tanpa
warna

Hijau
Jingga
Merah

Ulasan
Daripada ujikaji diatas dapat diulaskan bahawa nyalaan LED adalah suatu fungsi kepada
warna kanta. Tetapi ini adalah tidak benar kerana LED hanya menghasilkan jarak jalur
gelombang yang kecil. Oleh itu warna kanta akan berubah keadaannya. Sebab utama
pengunaan pigmen pada kanta adalah untuk mendapatkan kontras visual yang lebih baik.
j. LED amber digantikan dengan LED tanpa warna. Bekalan kuasa dibekalkan kepada
litar tersebut dan nyalaan LED diperhatikan dari bahagian sisi dan juga bahagian atas.
Keputusan
a.Pancaran LED tanpa warna

pandangan atas
(ada pembesaran)

pandangan sisi
(ada pembesaran)

terang dan menumpu

pandangan atas
(dengan kehadiran kertas)

b.Pancaran LED Merah

pandangan atas

pandangan sisi

lemah dan tersebar

pandangan atas
(dengan kehadiran kertas)
Hubungan arus dan kekuatan pancaran
Arus/mA
40
30

Keamatan
menuru
n

20
10
0

+5V
R2

TP2

TP3

8
7

555
+ 10F

100

1458

5 +

R1

10F
LED

+12V

TP1

-12V

100K

GND
TIMER

RC COUPLE

COMPARATOR

AC SIGNAL GENERATOR

INDICATOR

k. Bekalan kuasa dikenakan kepada litar diatas dan LED diperhatikan. LED sepatutnya
berkelip dalam kadar on dan off.

Keputusan

LED berkelip pada kadar lebih kurang 1HZ dengan R67 = 100K
l. R1 diselaraskan sehingga LED berkelip on dan off. Dengan berhati-hati R1
diselaraskan sehingga LED dalam keadaan tidak berkelip dan menyala dengan malar
m. Pameran pada osiloskop didapatkan dan masa bagi satu kitaran ditentukan. Frekuensi
dikirakan dengan menggunakan formula:
Frekuensi = 1/time
Keputusan
Pameran pada osiloskop bila LED kelihatan tidak berkelip

4.5cm

skala: 5ms/cm

Frekuensi = 1/ 4.5(5)10-3
= 44.4 HZ
n. Dengan bekalan kuasa tidak dibekalkan kepada litar,LED dikeluarkan daripada
litar.Kemudian bekalan kuasa dikenakan semula dan pameran osiloskop diperhatikan.
o. Dengan LED masih dikeluarkan, sambungan diod diterbalikan.Pameran osiloskop
diperhatikan bagi keadaan ini.Selepas itu litar disambungkan kepada keadaan asal.
Keputusan
a.Dengan LED dan diod masih tersambung pada litar
S
LED

b.Selepas LED dikeluarkan

S

c.Diod diterbalikan tanpa LED

S

p.Diod yang terdapat pada litar tersebut digantikan dengan LED hijau seperti dalam
gambarajah dibawah.Suatu bekalan kuasa dikenakan dan perubahan yang berlaku
diperhatikan daripada gambarajah gelombang pada osiloskop.
100
LED

LED

PENJANA ISYARAT

Keputusan
Kedua-dua LED berkelip pada kadar yang sama tetapi dengan beza fasa 180.
Pameran pada osiloskop

2V

Ciri yang ditunjuk

oleh diod
-2V

Ciri LED yang

mengantikan diod

Ulasan :
Dua LED yand disambung selari seperti yang tertunjuk dapat digunakan dalam mana-mana
litar termasuk litar dual-polarity. Sebabnya ialah satu LED menjadi pelindung voltan
pincang terbalik bagi LED yang satu lagi.

q.Dua LED yang terdapat pada litar diatas digantikan dengan LED 2-warna.Perubahan
yang berlaku diperhatikan selepas bekalan kuasa dibekalkan kepada litar.

100

LED dua warna

PENJANA ISYARAT

Keputusan
LED 2-warna sentiasa menyala tetapi warnanya berubah-ubah antara hijau dan merah pada
kadar tertentu.
r. Kapasitor disambungan 5 dikelurkan daripada litar seperti yang ditunjukkan pada
gambarajah dibawah dan perubahan pada LED bila pin 5 disambungkan kepada voltan
+12V dan -12V diperhatikan.
s.Perubahan juga diperhatikan bila diod diterbalikkan.
6

Vin

7
100

100K

Keputusan
Vin / volt
+12

Pemasangan LED
biasa
terbalik

Warna
merah
hijau

LED dua warna

-12

biasa
terbalik

hijau
merah

Ulasan:
Memandangkan perubahan warna LED 2-warna pada polariti berlainan ia digunakan segai
penunjuk polariti yang mudah.
t.Sambungan litar diatas ditanggalkan dan sambungan seperti dilitar dibawah dilakukan.
Suatu bekalan kuasa dikenakan dan perubahan pada LED diperhatikan.
TP3
100
1K
PENJANA ISYARAT

LED dua warna

Keputusan
LED 2-warna sentiasa menyala dengan warnanya berubah antara merah dan hijau. Tetapi
keamatan pancaran hijau jauh lebih lemah berbanding dengan pancaran merah.

Ulasan:
Semasa TP3 positif
TP3
100

OFF

1K

LED dua warna

LED berwarna hijau dan diod dalam keadaan off.Rintangan penghad arus ialah 100.
Disebabkan oleh Arus yang kecil keamatan pancaran hijau adalah lemah.
Semasa TP3 negatif
TP3
100

ON
1K

LED dua warna

LED berwarna merah berada dalam keadaan ON.Rintangan penghadarus ialah 100.
Oleh itu Arus adalah besar.Kesan daripada ini pancaran adalah merah kuat.