You are on page 1of 345

wpfoufwmrSwfwrf;ESifh

tawG;tac:rsm;
a&TOa'gif;

(tydkif; 1)
(yxrydkif;rS wwd,ydkif;txd)

a&TOa'gif;

yxrESdyfjcif;trSm
1953 ckESpfwGif uREkfyf\ &wemykH0wKudk ausmif;okH;pmtkyf tjzpfESifh jyXmef;pOf tcgu
ausmif;okH;pmtkyfjyXmef;a&;aumfrwD\ rSwfcsufwGif ]]pma&;q&m taMumif;udkvnf; avhvm
&rnf}} [laom tcsufwck azmfjyyg&Sd\/ &wemykH 0wK a&;q&mjzpfaom uREkfyftaMumif;udk
ausmif;om;rsm; avhvm&rnfqdkvQif tcsKdU pma&;q&mrsm;uJUodkU ]yDrdk;eif;\ yDrdk;eif;}?
]r[maqG\ r[maqG} tp&Sdonfh udk,fwdkif a&;om;aom twKywd pmtkyfrsKd; a&;xkwfzl;jcif;
r&Sdao;onfh twGufaMumifh ausmif;ol ausmif;om;rsm; tcuftcJ BuKH&zG,f &Sdonf[k
oabm&onfESifh uREkfyfonf ]OD;azodef;\ a&TOa'gif;} [laom trnfjzifh uREkfyf\
twKywdudk tMurf;zsif;taejzifh a&;om; &dkufESdyfcJU bl;ygonf/ xkdtrnfudk rSnfh&m
uREkfyf\ &nf&G,fcsufrSm q&myDrdk;eif;ESifh r[maqGwkdU rSnfhxm;Muonfh pmtkyftrnfrsm;ESifh
tqifuJGap&ef jzpfygonf/ okdU&mwGif a&TOa'gif;onf OD;azodef;yifjzpfonf[k rodMuol
tcsKdUu ]a&TOa'gif;} twKywdudk OD;azodef;qkdaom vlwa,mufu a&;xkwfjcif;jzpfonf[k
rSwfxifcJUMuavonf/
]OD;azodef;\ a&TOa'gif;} pmtkyfwGif &wemykH0wK oif&onfh ausmif;ol ausmif;om;rsm;
twGuf oufouf &nf&G,fonfhtwdkif; uREkfyf\ rsKd;&dk;ZmwdESifh arG;zGm;onfh ckESpfou&mZf
tjyif tvkyftudkif trsKd;rsKd;rQavmufudkom xnfhoGif; azmfjycJUonfjzpfaomaMumifh uREkfyf
taMumif;udk odvkdolrsm;tzkdU rpkHvif&kHomru ,if;odkUaom twKywdrsKd;udk zwf&Ijcif;tm;jzifh
tusKd;aus;Zl; rsm;vSrnfvnf; r[kwfyg/ taMumif;udk uREkfyfem;vnfaomfvnf; uREkfyf\
&nf&G,fcsufrSm ausmif;okH;pmtkyfaumfrwD\ rSwfcsuft& ausmif;olausmif;om; rsm;tzkdU
vdkvm;csuf jynfhpkH&kHuav;twGufqdk xdkrQESifhyif auseyfcJUygonf/
txufygpmtkyf xGufvmNyD;onfhaemuf vlxkarmifESHwkdUu (txl;ojzifh rtrmu)
]]OD;av;odef; twKywdudk jynfhjynfhpkHpkHwtkyf a&;xkwfprf;ygtkH;}} [k wkdufwGef;Mu\/ xkdtcg
uREkfyfu rdrd\twKywdudk a&;om;jcif;[lonfrSm wdkif;jynfwGif wenf;enf;ESifh BuD;us,fNyD;
]vlwvkH; olwvkH;} jzpfvmMuol rsm;om a&;avh&SdaMumif;? rdrdrSm bmwvkH;rQ jzpfrvm
ao;ojzifh rdrdtaMumif;udk tjcm;vlrsm;u a&;xdkufonf xifMuvQif a&;Muap? rdrdudk,fwkdif
a&;ygu udk,fh[mudk,f txifBuD;ol wa,muf[l tjcm;vlrsm; uJU&JUpGyfpGJp&m jzpfvdrhfrnfh
taMumif; jyefajymygonf/ xdktcg rtrmu udk,fhtaMumif;udk udk,fa&;jcif;[lonfrSm
]vlwvkH; olwvkH;} jzpfvmrS a&;xdkufonf r[kwf aMumif;? tu,f {&mrvlBuD;wa,muf
jzpfvmapumrlvnf; ]igvdkvl &Sdao;vm;} qkdonfhoabmrsKd;ESifh [dwfxkwf a&;om;jcif;rsKd;
jzpfcJU&if pmzwfol tzkdU tusKd;rsm;oifhoavmuf rrsm;yJjzpfEdkifaMumif;? BuD;us,fvSaom
yk*dKvfwOD;yif r[kwfapumrl pma&;wwfaom pma&;q&mwa,muf jzpfygu zwfcsifhpzG,f

-2-

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

jzpfEdkifonfhjyif pmzwfolrsm;tzkdU oifcef;pm,lEdkifavmufonfh pmtkyfrsKd; jzpfvmEdkifaMumif;


rsm;ESifh taMumif;jy ajymqdkavonf/
uREkfyfonf rtrm\ taMumif;jycsufESifhywfouf tcsdefMum&SnfpGm pOf;pm;
cJUygonf/ ol\ taMumif;jycsufrsm;onf cdkifvkHonf[k uREkfyfqkH;jzwfvdkuf onfhtjyif
uREkfyfudk,fwdkif xyfrHawGU&Sd&aom taMumif;rsm;udkvnf; wifjyvdk ygao;onf/ uREkfyfrSm
taemufwkdif; 0wKrsm;teufrS (Classics) pHerlem wifavmufonf[k ynm&Sdrsm;
owfrSwfxm;onfh 0wKtajrmuftjrm;udk zwf&IcJUzl;&mwGif 4if;wkdUudk tb,fhaMumifh
xdkuJUodkU a&G;cs,f owfrSwfMuygoenf;[k uREkfyfpl;prf;&SmazGMunfhygonf/ uREkfyfawGU&Sd&aom
taMumif;w&yfrSm
xdkpmtkyfrsm;onf
vlUobm0udk
rSefuefpGmESifh
opm&SdpGm
ay:vGifxif&Sm;ap&ef tjzpftysuf rsm;udk pdwful;jzifh pDpOfzefwD;NyD; ZmwfuGufZmwfvrf;jzifh
0wK jzpfatmif a&;om;wifjyjcif; onf taMumif;BuD;w&yf jzpfonf[k awGU&Sd&ygonf/
uREkfyf\twKywdudk &dk;om;pGm wifjy onfqdkvQif tjzpftysuf tppftrSefudk
wifjyjcif;jzpfonfh twGufaMumifh (0wKrsm;uJUokdU) obm0usrusudk pOf;pm;p&mrvdk?
a&;om;oludk,fEIdufu &dk;om;zdkUomvdkonf[k pOf;pm;rd ygonf/ wGif t[kwfwu,f
&dk;om;Edkifygrnfavm? rdrd\ *kPfoa&udk xdcdkufrnf pdk;onfESifh wpdwfudkwtdwfvkyfjcif;?
trnf;udktjzLvkyfjcif;? taumif;udk csJUxGifNyD; tqdk;udk jrKyfxm;jcif; tp&Sdonfh r&dk;om;aom
uavmiform;\ tjyKtrlrsKd;rS a&SmifMuOfEdkifygrnf avm[k rdrdudk,fudk ppfaq;Munfh&mwGif
uREkfyf onf pmtkyfaumif;wtkyf ay:xGufa&;twGuf yk*dKvftaejzifh rdrdtzdkU
txifBuD;cHvdkjcif;wnf; [laomrme (Vanity) udk pGefUvTwfygawmh rnf[k qkH;jzwfcsuf
csvdkufygonf/
vlUobm0udk xif&Sm;atmif wifjyjcif;qdk&m vlom;tm;vkH;ESifh oufqdkifaom
obm0tjyif yk*dKvftoD;oD;ESifh oufqdkifaomobm0 (Individual Nature) [l
&Sdygao;onf/ rdrd\ twKywdudk a&;om;azmfjyrnfjzpfaom uREkyftzdkUrSm vlom;tm;vkH;ESifh
oufqdkifaom obm0ESifh pnf;vGwf'kH;vGwf rjzpfapyJ uREkfyf txl;wvnf
woD;wjcm;wnf&Sdonfh obm0udkvnf; azmfjy&ef wm0ef&Sdonf jzpf&m (4if;wm0efonf
ao;i,fvG,fulaom wm0ef wck r[kwfaomfvnf;) uREkfyf\ r&SufraMumuf
oabmxm;Edkifjcif;? &dk;om;jcif;? ajzmifhpif;jcif;? Opm w&m;udk jrwfEdk;jcif;rsm; tm;vkH;jzifh
tqdkygwm0efudk ausyGefatmif xrf;aqmifEdkifaumif;yg\[k arQmfvifhrdygonf/ uREkfyf\
t&nftcsif;ESifh ywfoufrl (rSefrnfrSm;rnfrajymwwf) vltoD;oD;\ tZswoEmef
uwfuwfowfowf wnf&Sd wwfonfh tvGefodrfarGUvSaom obm0uav; tcsKdUudk
azmfxkwfwifjy wwfonfh yg&rDcH yg&Sdonf[k arQmfvifhygonf/ onfrSm uREkfyf\
tm;udk;BuD;wck jzpfygonf/

-3-

a&TOa'gif;

uREkfyfonf y#doaE "mwfcHtm;jzifh vl,kwfrm wa,mufvnf;r[kwf? olawmfaumif;


wa,mufvnf;r[kwf? tv,ftvwf twef;tpm; wa,muf jzpfonf[k ,kHMunfay&m
ywf0ef;usiftajctae\ jyKjyifrItwGufaMumifh aumif;aom tcsif;t&mrsm;ESifh raumif;aom
tcsif;t&mrsm;onf b,fykH b,fenf; 0ifvmMuykH? rdbrsm;xHrS qufcH&ykH? b0tpOftqufrS
ygvmykH&onfh tcsif;t&mrsm;vnf; &SdykH? 4if;wkdUtm;vkH;udk aygif;pyfNyD;cgrS ,ckvuf&Sd
a&TOa'gif;qdkonfh tbdk;BuD;wa,muf jzpfvm&ykHtaMumif;udk ca&aphwGif;us azmfjyvdkonfh
&nf&G,fcsufvnf;&Sdygonf/ uREkfyf\woufwmrSwfwrf;udk aphaphpyfpyf zwf&Iolrsm;teuf
vuf&Sd a&TOa'gif;udk odMuoljzpfygu ]]aMomf..Mo.. 'DvlBuD;[m 'gaMumifh *GpmBuD; jzpfae
wmyJudk;}} [l qkH;jzwfcsuf csMuygvQifvnf; uREkfyftzdkU epfemonf[k xifvdrfhrnf
r[kwfonfhjyif pma&;q&m wa,muftaejzifh vufpGrf;xufvSNyD [lyif *kPf,lvdrfhrnf
xifygonf/
uREkfyf\rSwfwrf;rSm

tjypftemtqmESifh

cRwf,Gif;csufrsm;udk

0efcHazmfjyonfh

(Confessions) ajzmifhcsufrsm; oufoufvnf;r[kwf? rdrdukd,fudk txifBuD; apvdk

taumif;awGcsnf;a&G;NyD; csJUxGifwifjyjcif;rsKd;vnf;r[kwf? uREkfyfwoufwm pdwfudkxdcdkuf


jcif;aMumifh trSwfxifvsuf&Sdonfh tjzpftysuf taMumif; t&mrsm;udk uREkfyfowd&oavmuf
a&;om;azmfjyjcif; jzpfygonf/ uREkfyf\ pdwf xdckdufjcif;[lonfrSm auseyfaomaMumifh
xdcdkufjcif;rsm;vnf; &Sd rauseyfaomaMumifh xdckdufjcif;rsm;vnf; &SdMuayonf/ &Hzef&Hcg
rdrdudk,fudk aumif;aom tuGufxm; aumif;aom t&nftcsif;uav;rsm;udk azmfjy
rdonfhtcg (enf;awmhenf;ygonf) udk,f&nfaoG;csifwwfonf[k xifrSwfrdMuygu uREkfyf\
raumif;jcif;? nHUzsif;jcif;? pdwf"mwfaysmhjcif; taMumif;rsm; udkvnf; ruG,fr0Suf rzkH;rzd
azmfjyjcif;rsm;udkvnf; owdjyKMujcif;tm;jzifh cGifhvTwfEdkifMuvdrhfrnf[k arQmfvifhygonf/
uREkfyf\ aysmhnHUrIrsm;ESifh cRwf,Gif;csufrsm;rSm rSwfwrf;wavQmufvkH; wGif tzefwvJvJ
awGU&Sd&rnf jzpfaomaMumifh pmzwfoltcsKdUu uREkfyf\ &dk;om;jcif;udk oabmuszG,f&m
&Sdaomfvnf; &mcdkifEIef; trsm;url ]]vufpowfawmh 'DvlBuD;[m vla&SmfBuD;wa,muf
ygwum;}} [k qkH;jzwfMurnfudkvnf; uREkfyfpOf;pm;rdygonf/ wGif uREkfyfonf urmausmf
twKywda&;q&mBuD; abmhpf0Jvf taMumif;udk owd&rdygonf/ abmhpf0Jvfonf urmausmf
pma&;q&mBuD; wOD;jzpfaom a'gufwm*Refqif\ twKywdudka&;om;cJU&m ol\ twKywd
pmtkyf (Biography) onf urmay:wGif taumif;qkH;aom twKywdpmtkyf jzpf&kHomru
'kwd,vkdufaom twKywdpmtkyfonf abmhpf0Jvf\ pmtkyfaemufrS rdkifaygif;rsm;pGm jywfusef
&pfonf[k pma&;q&mBuD; avmh'fraumav;u csD;usL;a&;om;zl;avonf/ abmhpf0Jvf\
pmtkyfwGif a'gufwm*RefqifESifh awGUwdkif; tjyeftvSef pum;Edkifvk ajymMuonfrsm;wGif
a'gufwm*Refqifucsnf;EdkifNyD; abmhpf0Jvfu jywfjywfowfowf ]acG;us0ufus} &IH;cJU&ykHrsm;udk

-4-

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

t&SufriJUyJ &J&Jwif;wif; uGufuGufuGif;uGif; jynfhjynfhpkHpkHtao;pdwf a&;om;azmfjyxm;


avonf/ 4if;pmtkyfwGif a'gufwm*Refqif awmfoavmuf abmhpf0Jvf nHU&ma&mufae\/
a'gufwm*Refqif\ awmfjcif;onf abmhpf0Jvf\nHUjcif;aMumifh (vuG,faeUnwGif jrif&aom
aomMumMu,fuJUodkU) tpGrf;ukef awmufajymifNyD; taumif;qkH;pmtkyfBuD; jzpfvm&avonf/
wurmvkH;onf abmhpf0Jvf\ pmtkyfBuD;udk csD;usL;rqkH;&SdaepOf abmhpf0Jvf uG,fvGefaom
tcg ol\om;u rnfokdUajymonfxifMuoenf;/ zcif\pmtkyf ausmfapmrIaMumifh
om;jzpfolu *kPf,lonfxifMuoavm/ olUom;u rdrdwwfEdkifcJUvQif zcifa&;cJUonfh
twKywdpmtkyfrsm;udk urmay:wGif &Sd&SdorQtm;vkH;0,fNyD; rD;&IdUypfcsifonf[k ajymzl;onf
qkd\/ taMumif;rlum; xkdpmtkyfBuD;wGif olUzcifonf (pma&;aumif;aomfvnf;) yk*dKvftae
jzifh vlnHUwa,muf jzpf&aomaMumifh[k qdkavonf/ uREkfyf\rSwfwrf;rSmvnf; uREkfyf\
tquftEG,f aemifvmaemifom;rsm;u abmhpf0Jvf\om;enf;wl rD;&IdUypfcsifMuacsrnfavm
[k pOf;pm;rdzl;ygonf/ aemufqkH;rl rD;&IdUawmhrS&IdUap? vlUobm0udk &dk;om;pGmwifjyjcif;
tm;jzifh pGefUpm;vkdufygOD;rnf[k qkH;jzwfcsuf csvdkufygawmhonf/
uREkfyf\rSwfwrf;rSm twKywdoufoufr[kwf? tawG;tac:rsm;vnf; xnfhoGif;azmfjy
yg&Sd\/ uREkfyf\ tawG;tac:rsm;rSmvnf; edAmefqdkonfrSm b,fodkUenf;? r*fpdwyg'f
[lonfrSm b,fvdkrsm;aeavoenf; ponfjzifh tajcmufwdkuf Avmoufouf a&mf&rf;
rSef;qonfh tawG;tac: trsKd;tpm;r[kwf? udk,fwdkifBuKHawGUonfh tjzpftysuf tcsif;t&m
rsm;tay:wGif tajcwnfum vGwfvyfpGm awG;ac:wifjyxm;jcif;rsKd; jzpfygaomaMumifh
uREkfyf,lqonfhtwkdif; ]wcsufvGwf} vufcHEdkifvufrcHEdkif tyxm; [kwfavmufoifh
r[kwfavmufoifhudk pOf;pm;qifjcifp&m tcsif;t&mrsKd; ajrmufjrm;pGmyg&Sdonf[k arQmfvifh
ygonf/ vGefcJUNyD;aom acwfrsm;url rd&dk;zvm t,ltqESifh uGJvJGcJUvQif y&dowfodkU
wifjy&efyif cJ,Of;cJUonfjzpf&m? acwfwGifrlum; udk,fydkifOmPfjzifh EIdif;csdefqkH;jzwf&Jonfh
pmzwfy&dowf wkd;wufrsm;jym;vmonf[k ,kHMunfonfhtavsmuf pGefUpm;wifjyvdkufaom
tawG;tac:rsm;vnf; yg&Sdygonf/
woufwmrSwfwrf;udk a&;om;&m uREkfyf\ ta&;tBuD;qkH;jzpfaom &nf&G,fcsufrSm
i,f&G,f Eke,fpOftcgu aysmfaysmfaecsifwwf ]vlpkH} wa,mufjzpfcsifonfh ]vla&Smf}
wa,mufonfyif tcsdefwefaomtcg owdw&m;& a*gwrAk' a[mjyawmrlcJUonfh
usifhpOfrsm;t& rdrd\ pdwfudk apmifhMunfhum xdef;odrf;ay;onfh tavhtusifh (Mind
Culture) jyKvkyfygu usrf;wwfq&mrsm; OD;acgif;ukwfMu&onfh avmukw&ma&;qdkif&m
usrf;wapmifwzGJU jyKpkEdkif cJUjcif;tm;jzifh jrefrmjynfAk'bmomavmu trSwfxif&pfatmif
pGrf;aqmifEdkifayonf wum;[k tm;us&pfapzkdU arQmfvifh,kHMunfcsufyif jzpfygownf;/

-5-

a&TOa'gif;

a&TOa'gif;
21.10.61
_____

-6-

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

'kwd,ESdyfjcif; trSm
woufwmrSwfwrf; yxrESdyfjcif;udk zwf&IMuaom pmzwfy&dowftcsKdUu uREkfyfonf
4if;pmtkyf(4)wGJwGif azmfjycJUonf tcsif;t&mrsm;teuf 4if;wdkUoabmrusEdkifonfh tcsuf
tvufrsm;udk pmjzifha&;om;ay;ydkUMuonf/ xdkolwkdUonf twKywdqdkygu pmzwfolwkdU
twkcdk; enf;,lxdkufonfh tjzpftysuf taMumif;t&mrsm;udkom xnfhoGif; azmfjyxdkufonf
[k ,lqMu[ef vuPm&Sdonf/
woufwmrSwfwrf; pmtkyf(4)wGJudk a&;om;azmfjycJU&m uREkfyf\ &nf&G,fcsufrSm ]a&TOa'gif;}
wnf; [laom yk*dKvfwpfOD;onf csD;usL;zG,faumif;aom vlwa,mufjzpfonf [l
pmzwfolrsm; ,lqMu&ef &nf&G,fcsufr&Sd/ vlcsD;rGrf;cHvdk rSwfwrf;udk a&;xkwfjcif;vnf;
r[kwf/ ]a&TOa'gif;} onf rnfodkUaom vlwa,mufjzpfonfudk opm&SdpGm o&kyfazmfjyjcif;
tm;jzifh [kwfwdkif;rSef&m rdrdtjzpftysufrsm;ESifhwuG rdrdtawG;tac:rsm;udk pmzwfy&dowfodkU
wifjy&ef &nf&G,fcsufrQom &Sdygonf/ tcsKdUae&mrsm; uREkfyfonf &SufzG,f&maumif;aom
rdrd\ nHUzsif;rIrsm;udkyif pmzwfolwkdUtm; ruG,fr0Suf? rzkH;rzdyJ &dk;om;pGm wifjycJUygonf/
uJU&JUcsifvQifvnf; uJU&JUMuap? ajymifavSmifcsifvQifvnf; ajymifavSmifMuap[k oabm
xm;um [kwfrSeforQtwdkif;om wifjycJUygonf/
tcsKdUaom twKywdpmtkyfrsm; pma&;q&monf aumif;ayhqdkaom t&nftcsif;rsm;Esifh
awmufajymifaom tjyKtrlrsm;udkom azmfjyavh&Sd&m rdrd\ tjzpftysufudk rdrdudk,fwdkif
a&;om;azmfjyonfh woufwmrSwfwrf;pmtkyfwGif xdkuJUodkUjyKrlygu twKywda&;om;enf;
tpOftvmudk em;vnfaomy&dowf\ uJU&JUon*FKd[f tjypfqkdjcif;udk cH&zG,f&m&Sdayvdrfhrnf/
uREkfyfonf vufcH&&Sdxm;onfh txufyg jypfwifpmrsKd;udk onf;cH&rnfjzpfaomfvnf;
nHUzsif;rIrsm;udk jrKyfxm;&ef vlcsD;rGrf;p&m toufwmrsKd;udkomvQif a&;om;azmfjyrdygu
yg;&nfeyf&nf&Sdaom y&dowf\ jypfwifuJU&JUjcif;udk aMumufvSygonf/
twKywd pmtkyfrsm;teufwGif ausmfapmxif&Sm;qkH;jzpfaom ]abmhpf0Jvf} \ ]a'gufwm
*Refqif} pmtkyfwGif pma&;q&m abmhpf0Jvfonf rdrd\ nHUzsif;aom tcsufrsm;udk azmfjy
a'gufwm*Refqif\ awmufajymifaom ajymykHqdkykH pum;vkH;rsm;udkum; wavQmufvkH; azmfjy
cJUonfhtwGuf pma&;ol abmhpf0JvfrSm vlnHUwa,muf[l xifrSwfzG,f&mjzpfoGm;\/
odkU&mwGif ol\ twKywdpmtkyfrSm urmay:wGif a&;cJUMuorQaom twKywdrsm;teuf
t*Fvdyfbmomjzifh a&;om;onfh 4if;pmtkyfonf tjcm;tjcm;aom twKywdpmtkyfrsm;xuf
tjywftouf omvGefaumif;rGefygayonf[k urmausmfpma&;q&mBuD; raumav;u

-7-

a&TOa'gif;

azmfxkwfcsD;usL;cJUavonf/ uREkfyfrSmvnf; ]nHUvQifnHYyap? pmtkyfaumif;vQifawmfNyD} [k


oabmxm;rdygaMumif;/
a&TOa'gif;
_____

-8-

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

q&mBuD;a&TOa'gif;
woufwmrSwfwrf;ESifh tawG;tac:rsm;
yxrydkif;
uREkfyf\ rSw fw rf;
vlwa,mufonf pkHaxmufrif;BuD;xH tvkyfavQmufxm;onfhtcg rif;BuD;onf xdkvl\
Oy"d&kyfudk oabmusonfESifh 4if;\t&nftcsif;udk prf;oyf oifhawmfvQif &mxl;cefUxm;
vdkaom tBuHjzpf\/ okdUjzpf rif;BuD;onf rdrdodvdkaom yk*dKvfwOD;\trnf? ae&yfESifh
tvkyftudkifwkdUudk ajymjyNyD;vQif xdkyk*dKvftm; rsufpdatmufrS taysmufrcHyJ aeUa&mnyg
t&dyfozG,f wG,fuyfvkdufygvsuf 4if;ajymorQ vkyforQ tvkH;pkHudk rdrdxHodkU tpD&ifcHpm
wifydkU&rnfhtaMumif; ajymjyav\/ tvkyfavQmufxm;aomvlonf rif;BuD;odvdkaom yk*dKvf
ESifh rdwfaqGvnf;r[kwf? &efolvnf;r[kwfav&um; xdkyk*dKvfajymorQ vkyforQwkdUudk rdrd
jrif&onfhtwdkif;? Mum;&onfhtwdkif; wdusrSefuefpGm a&;om;tpD&ifcH&ayvdrfhrnf/ raumif;
aom tcsif;t&mrsm;udk zkH;zdjcif;vnf;r&Sd? aumif;aom tcsif;t&mrsm;udk csHUxGifjcif;vnf;
rjyK? csD;ajrSmufjcif;vnf;rjyK? acsmufwGef;jcif;vnf;r&Sd? rdrd\ tjriftMum;twdkif; &dk;om;pGm
tpD&ifcHayvdrfhrnf/
xdkenf;wlpGm uREkfyfrSmvnf; rdrdtaMumif;udk a&;om;&mwGif txufyg pkHaxmufavmif;uJUodkU
oabmxm; tom;vnf;r,l? &Sufvnf;r&Suf? [kwfrSeforQudk ]t&if;wdkif;} a&;om;azmfjy
&ef BuH&G,fygonf/ pkHaxmufavmif;onf xdkyk*dKvf\ pdwftBuHrsm;udk odEdkifcGifh &Sdrnf
r[kwfay&m? uREkfyfrSmrl rdrdtBuHtpnfESifh pdwful;rsm;udkyg od&onfjzpf pkHaxmuf\
tpD&ifcHpmxuf jynfhpkHEdkifcGifh &Sdygonf/ rnfolrqdk EIdufEIdufcRwfcRwf ppfaq;vkdufonfhtcg
taumif;csnf;vnf; rjzpfEdkif/ tqdk;csnf;vnf; rjzpfEkdif/ taumif;ESifhtqdk; (tenf;ESifh
trsm;) a&m>yrf;vsuf&Sdjcif;udkom awGU&ayvdrfhrnf/ uREkfyfudk,fvnf; enf;twl
taumif;ESifhtqdk; a&maESmvsuf &Sd&rnfomjzpf&m aumif;aom tcsuftvufrsm;udk
azmfjyonfhtvSnfhwGif ]*kPf,lonf} odkUr[kwf ]<um;0gonf} [l olwyg;pGyfpGJrnfudkvnf;
raMumuf? raumif;aom tcsuftvufrsm;udk azmfjyonfhtvSnfhwGif ]w,fa&SmfwJUvlyJ} [l
olwyg; uJU&JUrnfudkvnf;r&Suf? aumif;vQifaumif;oavmuf? raumif;vQif raumif;
oavmuf &dk;om;pGm wifjyvdrhfrnf jzpfygonf/

-9-

a&TOa'gif;

rSwfwrf;udk a&;om;&m uREkfyf\ &nf&G,fcsufrSm aumif;aom tcsif;t&mrsm;twGuf


olwyg;wkdU\ txifBuD;jcif; cHvdkaomaMumifhr[kwf? raumif;aom tcsif;t&mrsm;udk
azmfxkwf 0efcHvdkaomaMumifhvnf;r[kwf? aumif;aomtcsif;t&monf uREkfyftwGif;okdU
tb,ftaMumif;aMumifh a&mufvmonf? raumif;aom tcsif;t&mrsm;onfvnf; uREkfyf\
tZswoEmefodkU b,fykHb,fenf; a&mufvmonfqkdjcif;udk (vlUobm0 avhvmjcif;taejzifh)
xif&Sm;atmif azmfjyvdkaomaMumifhrQom jzpfygonf/ uREkfyf\ vufawGUt&qdkygrl vlow0g
onf b0oHo&mtqufqufrS ygcJUonfh OmOfuav;rsm;? 0goemtxkHuav;rsm;um;
wbuf? ywf0ef;usifu jyKjyifjcif;cH&csufrsm;um; wbuf a&maESmaygif;pyfvsuf&Sd&m
uREkfyftzkdU&m rnfonfum; twdwf\ zefwD;csufjzpfonf? rnfonfum; ypKyefb0\
jyKjyifrIjzpfonf qkdjcif;udk (OmPfrSDoavmuf) ydkif;jcm;a0zef wifjyvdkjcif;jzpfygonf/
vdk&if;tcsKyf uREkfyftaMumif;udkuREkfyf a&;om;azmfjyjcif; jzpfapumrl (trsKd;orD;pma&;q&m
wOD;u a0zefzl;onfhtwkdif;) igwnf;[laom pdwfxm;rygyJ tjyifvlwa,muftaejzifh
a&;om;zkdUBudK;pm;rnf jzpfygonf/ uREkfyf\pm igoabm (yvTm;vdkaomoabm) rnfrQ
avmuf uif;ruif;udkrl pmzwfolwkdU qkH;jzwfMu&ef jzpfygonf/
uREkfyf\ tjzpftysufrsm;rSm twKywd&dk;&dk;taejzifh a&;om;azmfjyrnfqdkygu cyf&Tef;&Tef;
a&;wwfol r[kwfcJUvQif (a&;wwfolvnf; &Sm;onf) ajcmufuyfNiD;aiGUzG,faumif;aom
taMumif;t&mrsm; yg&SdwwfonfjzpfaomaMumifh tjzpftysufoufoufrQru tawG;tac:
rsm;vnf; oufqkdif&mae&mrsm;wGif xnfhoGif;azmfjy&ygonf/ uREkfyf\ tawG;tac:rsm;
rSmvnf; (rSefuefjcif;? rrSefuefjcif;udk tyxm;) tpOftvmynm&Sdrsm;\ t,ltqrsm;ESifh
uJGvJGrIrsm; &Sdvdrfhrnfjzpf&m rnfonfu obm0usrusudk pmzwfolwkdU pOf;pm;p&m
&Sdjcif;tm;jzifh pdwf0ifpm;zG,f jzpfvdrfhrnf[k arQmfvifhygonf/

a&S; OD;pGm rSwfrdaomt&m


tjcm;wae&m uREkfyfonf vljzpfvmonfrSp a&S;OD;pGmrSwfrdaom tcsif;t&mrSm ar;aphuGJ
woufywfvkH; xif&Sm;aom trSwftom;wck jzpf&avmufatmif trm&Gwfxifjcif;
taMumif;udk a&;om;cJUbl;&m xdkUaemufwGif xyfrH aphaphawG;jyefaomtcg 4if;xuf
tvsifusaom tjzpftysufwckudk owd&rdygonf/ uREkfyfrSm om;OD;jzpf 'kwd,arG;zGm;onfh
uREkfyf\ESronf uREkfyfxufokH;ESpfcefUi,f&m taemufwdkif;jynfrsm; 7v? 10vrQom
rdcifEdkUudk wkdufauR;Muonf qdkaomfvnf; uREkfyfrSm ESpfESpfausmfrQ EdkUpdkUcGifh&ygvsufESifhyif
rdbrsm;onf uREkfyftm; ]EdkUrsufom;} uav;[kqdkum txl;*&kpdkuf taumif;qkH;qdkaom

- 10 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

pm;p&mrsm;udk auR;arG;Muonf/ (xdkpOfu EdkUAl;wdkufaom tavhtx &SdMuao;[ef rwlay/)


ykpGefwkyfaMumf? 0ufom;uif? MuufaygifaMumf paom pm;p&mrsm;onf uREkfyftwGufjzpf
rdbrsm;rlum; Muuf&dk;ESifh 0ufqD0ufacgufavmufom pm;Muonf/ zcif\ESrrsm;? rdcif\
nDrrsm;onf uREkfyfwkdUaetdrfodkU wa,mufwvSnfhvma&muf uREkfyftm; xdef;&eftwGuf
twlwuG aexdkifMu&m tdrfwGif uREkfyf\ t&D;wa,mufa,mufjzpfap? ta':wa,muf
a,mufjzpfap b,ftcgrQ jywfawmhonfr&Sdacs/ wcgw&H ESpfa,mufjyL; okH;a,mufjyL;yif
&SdwwfMu\/ 4if;wkdUonf uREfkyftm; txufyg pm;p&mtaumif;rsm;udk 0g;cGHMu&\/
ESruav;arG;NyD; uREfkyfokH;ESpfom; t&G,fausmfausmf&SdonfwGif uREkfyfonf pm;p&mrsm;
0g;cGHaom t&D;rsm;ta':rsm;udk oabmrusawmhyJ rdcifcGHU&rnf[k wpmpm ylqmjcif;udk
rSwfrdonf/
uREkfyfBuD;jyif;vmaomtcg waeUo rdcifu pum;pyfrdonfESifh ]]armifazodef;wkdUrsm;
tpm;awmh oGm;rprf;aveJU? 0g;cGHUwJUt&G,fuwnf;u olUt&D;awG ta':awG cGHUwmudk
rBudKufbl; igudkf,fwdkif 0g;cGHU&w,f? [kwfvJ[kwfrSmaygh? aumif;rav;awGuawmh 0g;NyD;
tcsKd&nftcsKdUudk rsKdcsMurSmudk;? tpm;taomufrsm;awmh i,fuwnf;u 'Davmuf em;vnfwJU
taumifyJ}} [k ajymbl;&Smonf/ uREkfyfonf tcsKd&nfrsKdcsjcif;twGufaMumifh t&om
nHUoGm;jcif;[l i,fpOfurodaomfvnf; rdcif0g;cGHUjcif;ESifh t&D;rsm;0g;cGHUjcif;wkdU\ jcm;em;
jcif;udk i,fi,fuwnf;uodaMumif; rSwfrdao;onf/ uREfkyfpOf;pm;rdonfum; ]vQm} onf
t&momodjcif;ESifh pum;ajymjcif;wnf;[laom tvkyfESpfrsKd; vkyfwwf&mwGif uREkfyf\ ]vQm}
um; yxrtvkyf uRrf;usifvGef; 'kwd,tvkyfbuf avQmhae[efwlonf/ tcsKdtcsOf
tieftpyf tqdrfhtcg;rSp aumif;raumif; t&omtrsKd;rsKd;wkdUudk uREkfyfonf olwyg;
wkdUxuf tao;pdwfodwwf\/ taemufwdkif;jynfrsm; 0dkift&ufukrPDBuD;rsm;onf ]vQm}
tpGrf;xufaom vlrsm;udk t&ufNrD;orm; (Wine Taster) tjzpfESifh vcaxmifaomif;ay;
iSm;xm;Muonfqdk&m uREkfyf\ ]vQm} tpGrf;rSm wbufwvrf;wGif tokH;rcsEdkifyJ pum;rajym
wwfjcif;omvQif tzwfwifvsuf&SdaomaMumifh wenf;tm;jzifh ]vljzpf&IH;onf} qkd&rnfavm
rajymwwfay/
ywf0ef;usif\ jyKjyifrIrcH&ao;rD (toufav;ig;ESpft&G,f) uREkfyf\ ]yifudk} pdwfae
oabmxm;udk rdbrsm; ajymbl;orQESifh uREkfyf jyefvnfokH;oyfjcif;jzifh rSwfrdorQrSm uREfkyf
onf rdbrsm;udk cspfvnf;cspf aMumufvnf;aMumufwwf\/ zcifudkrl tcspfxuf
taMumufuydk rdciftm;rlum; tcspfESifhtaMumuf tnDtrQavmuf&Sdvdrhfrnf/ wa,muf
wnf;&Sdao;aom ESruav;udkvnf; tjcm;aomarmifESrrsm; cspfMujcif;xufydk tvGef
Muifemonf/ (MuifemykHudk wae&m azmfjyygOD;rnf/) tvGef ]aqmh} csifwwf upm;azmf
oli,fcsif;udk tvGefw&m cifrifwwfonf/ t&G,fESifhrvkdufatmif vnfcsifywfcsifwwf

- 11 -

a&TOa'gif;

cspfaomoli,fcsif;rsm;aemufodkU waumufaumuf vdkufaewwfonf/ xkdpOfu pdwfrwdk


wwfao;? oabmaumif;onf[k rdcifuajymbl;onf/ udk,fvkH;udk,faygufrSm (rdcifpum;
twkdif;) cyfzdkifhzdkifhESifh tdtdpufpuf&Sdonf/ BuD;jyif;vmaomtcgrl ydefydef&Snf&Snf jzpfvm
jcif;udk awGU& aq;jyif;vdyfudk ckHay:wifNyD; aq;vdyfonfu vSdrfhvdkufouJUodkU udk,fvkH;
avsmhNyD; t&yf&SnfxGufvm&jcif;ayavm[k pOf;pm;rdonf/

tEdkifusifhcH&jcif;
uREkfyf\ uHqdk;jcif;wckrSm uav;b0rSp ausmif;xGufonfhwdkifatmif udk,fhxufBuD;aom
oli,fcsif;rsm;ESifhcsnf; aygif;oif;& tEdkifusifhjcif; tcH&qkH;wa,mufjzpfonf/
tjcif;t&monf uREkfyf\ pdwfaeoabmxm;udk woufvkH;twGuf ajymif;vJoGm;ap&onf[k
,lq\/ yxrOD;qkH; uREkfyftm; tEdkifusifhaom tdrfeD;csif; upm;azmfrSm ausmif;raerD
av;ig;ESpfom; t&G,fjzpf\/ xdkoli,fonf uREkfyfxuf okH;ESpfcefU toufBuD; uREkfyfu
olUtm; cspfvdkufykHrSm rdbrsm;ESifhcGJ olESifhtwl tdyfcGifh&vQif tdyfEdkif\/ (um; uREkfyf\
tjypf[k qdk&rnfxifonf/) eHeufvif;vQif xdkoli,ftdrfodkU ul;oGm; pm;&kH tdyf&kHrQ
avmufom tdrfodkUjyefawmhonf/ waeUywfvkH; olUaemufrS waumufaumuf vdkufae
awmh\/ okdUqdkvQif xkdoli,fuvnf; uREkfyftm; uREfkyfcspfovdk cspfcifwG,fwmjcif; &Sdyg
oavm? r[kwfacs/ uREkfyf pm;p&mwck&SdvQif wa,mufwnf; rpm;EdkifyJ olUqDodkU ,lajy;
MunfjzLpGm a0pm;Muonf/ tdrf&Sdao;vQifvnf; olu ],lacstkH;} [k ckdif;ojzifh ckd;auR;&
ao;onf/ olU pm;p&m&Sdaom tcgrlum; uREfkyftm; wzJUw&GJUrQray;yJ &,fumarmumESifh
aMumifawmifMunhf pm;wwfonf/ rQavmufom qdkygrlum; uREkfyf\pdwf xdcdkufjcif;
r&Sdyg/ trSwfvnf;rxm;yg/ uREkfyfpm;p&m&wdkif; 0rf;ajrmuf0rf;om ,lajy; cJGa0pm;aomuf
onfom jzpfygonf/ okdU&mwGif 0rf;enf;zG,f taumif;qkH;aom tjyKtrlrSm xdkoli,fonf
uREkfyfESifh &,fumarmum aysmf&TifpGm upm;ae&jcif;xuf uREkfyfidk,dkaeonfudk jrif&vQif om
oabmus[ef&Sd\/ olu jrif;pD;csifonfqdkvQif uREkfyfrSm rEdkifhwEdkifESifh ausmydk;&\/
ESpfa,mufpvkH; aysmfMu w[D;[D;&,f\/ twefMumaomf xdkoli,fonf pdwfazmufjyef
vm ]][JUjrif;-aES;w,fuG? jrefjrefajy;}} [kqdkum uREkfyf\ ajcovkH;rsm;udk ol\
ajcaxmufjzifh cwfav&m uREkfyfvnf; ',D;',dkifESifh wwfEdkiforQ jrefjrefajy;&\/
txJrSyif olu tm;r&ao;yJ 0g;jcrf;wacsmif;udk qif;,l ausmay:odkU jyefwufNyD;vQif
uREkfyf\aygifrsm;udk w&GD;&GD;&dkufav&m uREkfyfrSm ajy;,if; [yfxdk;vJ idk&ygawmhonf/
wGifrS olu tm;&yg;& [uf[ufyufyuf &,farmavawmhonf/

- 12 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

xdkoli,fonf uREkfyftm; txufygenf;ESifhwuG rsm;pGmaom tjcm;enf;rsKd;pkHwkdUjzifh tEdkif


usifhavh&Sd\/ uREkfyfonf ol\ nOf;yef;ESdyfpufenf;ESifhwuG rdbrsm;tm; rwdkifwef;yJ
BudwfcHcJU\/ tu,f wdkifwef;cJUaomf olESifh rupm;&awmhyJ wm;jrpfvdrhfrnf[k uREkfyf
odaomaMumifhjzpf\/ wcgw&H uREkfyf\rdcifu idkoHMum; ac:vdkuf&m olu ]]a[haumif
rsuf&nfawG okwfoGm;uG}} [k ajymonfESifh rsuf&nfrsm;udk vkHcsnfjzifhokwfum rdcifa&SUodkU
[efvkyf 0ifoGm;&avonf/
waeUo xdkoli,fESifhuREkfyfonf avSum;ay:&SdpOf olonf rawmfwqjzpfav[efESifh
uREkfyftm; avSum;ay:rS wGef;csvdkufojzifh ajrBuD;ESifhOD;acgif; aqmifhrdum tawmfemoGm;\/
]]a[haumifridkeJUuG}} [k oluajymaomfvnf; emusifvSaom a0'emaMumifh wtm;[pf
idkvkdufrd&m uREkfyf\rdcif ajy;vm tjzpftysufudk ar;ojzifh ]]avSum;ay:rS acsmfus&
ygonf}} [k ajymvkdufonf/ uREkfyf\rdcifrSm zcifESifhrwl/ pdwfwif;olwa,muf jzpf
uREkfyf\OD;acgif; 'Pf&m&Sdr&Sd MunhfNyD;aemuf aoG;xGufoH,dk rawGU&onfESifh ]]udk,fhzmom
aqmhvdkU cdkufrdwmrsm; 'gavmufBuD; idk&ovm;}} [k ajym\/ wGif uREkfyftm; tjypfwif
aom t"dym,f oufa&mufonfESifh rcHcsifaomaMumifh ]]udk,fhbmomr[kwfbl; tar&JU?
[dkaumifu wGef;cswm}} [k vTwfueJ ajymrdavonf/ xdktcg rdcifonf a'gowBuD;ESifh
[dkaumif\ OD;pGef;zkwfudk qGJESdrfum ausmudk okH;av;csuf xkavonf/ 4if;aemuf uREkfyfudk
qJGac: tdrfodkUjyefvmMuonf/ [dkaumif\ rdcifESifhtpfrrsm;rSm ig;pdrf;onfrsm;jzpf tdrf
r&Sdckdufjzpfav&m aps;rSjyefvmMuaomtcgwGif [dkaumif\ wdkifwef;csufaMumifh tdrfeD;csif;
&efjzpfMuavawmh\/ uREkfyf\rdcifrSm eef;wGif;oljzpfaomfvnf; a'goBuD;aomtrsKd;jzpf
jzpfrdvQif ravQmhcsifwwfaom 0goemtwdkif; ig;pdrf;onf om;trdokH;a,muf (rdcifESifh
orD;ESpfa,muf) wkdUtm; csJvifhvkyfao;&m t&yfujzefajz NyD;oGm;&onf/ uREkfyftzdkU&m
um; xdkaeUrSp [dkaumifESifh aygif;oif;cGifh ra&awmhacs/ odkUaomf rdbrsm;\trdefUudk
rawmfvSef0HUom ae&onf/ uREkfyftm; avSum;ay:rS wGef;csaomtaumifudk pdwfremyJ
ac:csifaomaMumifh pdwfxJ w&G&Gjzpfvsuf&Sdonf/ uREkfyfrSwfrdoavmufrSm uREkfyfonf
[dkaumif\ ESdyfpufjcif;udk wESpfcefUavmuf cHcJU&onf/

oDv&Sifausmif;
xdktcsdefrSp rdbrsm;onf uREkfyftm; [dkaumifESifh raygif;rdap&ef pmoifausmif;okdU ydkUav
awmhonf/ ausmif;rSm oDv&SifBuD;wyg; wnfaxmifxm;onfh pmoifausmif; jzpfav&m
uREkfyfxuf &SpfESpfcefUBuD;aom (rdcif\nDr) ta':wa,mufESifhtwl ausmif;wuf uREfkyftm;

- 13 -

a&TOa'gif;

umuG,fapmifha&Smufay;avonf/ ausmif;olausmif;om;rsm;teufwGif uREfkyfyif ti,fqkH;


jzpf ausmif;om;BuD;rsm;u xdyfxdk;?acgif;ykwf vkyfcsifMuaomfvnf; ta': ausmif;ol\
umuG,frIaMumifh xkdausmif; tawmfoufomcGifh&cJUonf/ okdUESifhyif uREkfyf\ta': ausmif;
rwufaom waeU ausmif;om;BuD;rsm;onf uREkfyftm; 0dkifusDp,fMuonf/ rdbrsm;onf
xdkacwfu cspfwwfaomrdbrsm;\ xkH;pHtwdkif; uREkfyftm; uwDyga&TaZmowfonfh
(Zmwfrif;om;rsm; 0wfaom) abmif;bDuav;jzifh qifjyifxm;&m ausmif;om;rsm;onf
uREkfyf\ ajymifvufaom uwDygabmif;bDudk rsufrkef;usKd;Muonfh vuPmESifh abmif;bD
tem;uGyf a&TcsnfrQifrsm;udk qGJEIwfMu\/ tcgwkdif;rlum; ta':\ umuG,frIaMumifh
a&TcsnfwrQifwavrQom tEkwfcH&\/ ta':rygaom xdkaeUrl ausmif;om;tm;vkH; 0dkif
Ekwf,lvdkufMuaomaMumifh tem;owfaom a&TcsnfwrQifrQ rusefawmhyJ uwDygabmif;bD
csnf; ikH;wdwdESifh tdrfodkUjyefvm&avonf/ rdzrsm;onf tvGefrcHcsif oDv&SifBuD;tm;
wkdifwef;av&m oDv&SifBuD;onf uREkfyfu vufnId;xkd;jyaom ausmif;olausmif;om; tm;vkH;
udk &dkufavawmhonf/ xkdaeUrSp t&dkufcH&aom ausmif;om;rsm;onf uREkfyftm; &efnId;zGJ h
Muonfh vuPmESifh ta':tvpfwGif xdk;MuacgufMuav&m uav;uwnf;u tawmf
twefESifh ridkwwfoljzpf BudwfcHcJU&onf/
[dkaumif\ ESdyfpyfjcif;rS vGwfcUJ&NyDqkdaomfvnf; wa,muf\vufrS trsm;\vufodkU
a&muf&jcif;jzpf uREkfyfrSm ausmif;om;t&G,f uav;tm;vkH;udk rkef;csifovdkvdk jzpfvmcJU
avNyD/ uav;tcsif;csif; awGU&onfhtcg vnfyif;udk ajy;zufcsifaom pdwfrsKd;&SdcJU&mrS
rouFmaom pdwfrsKd;ESifh cyfa0;a0;rS vSrf;Munfhaom tjzpfrsKd;odkU ajymif;vJvmcJUavNyD/
uREfkyfonf i,fpOfu tjzpftysufrsm;udk jyefajymif;qifjcifonfhtcg (azmfjyvwHUaom
tjcif;t&mrsm;aMumifh) rdrdukd,fudk ]jzLaumif} ESifh EIdif;,SOfrdonf/ jzLaumifonf rnfolU
tm;rQ &efrljcif; r&Sdaomfvnf; ]tem;ruyfcJUeJU? wG,fvkdufr,f} qkdaomtaejzifh udk,f&Sdaom
ql;rsm;udk axmifxm;wwfonfqdk&m uREfkyfrSmvnf; [dkaumifESifh qufqH&bl;jcif; wcsuf?
oDv&Sifausmif;om;rsm;ESifh qufqH&bl;jcif; wcsufaMumifh uREkfyf\ obm0wGif ql;uav;
ESpfacsmif; aygufvmcJUavNyD/ onfrSm yxrqkH;aom ql;ESpfacsmif;jzpfav&m a&SutzkdU
wGifvnf; rQru cRefxufaom ql;rsm;jzpfay:vmykHudk tqifhqifh azmfjyygOD;rnf/
av;ig;ESpfom; t&G,fyif uREkfyfonf uav;tcsif;csif;tay: cspfcifpdwf ayghavsmh
vmcJUaomfvnf; uREkfyf\rdbrsm;ESifh ywfoufrlum; uREkfyfuvnf; tvGefcspf 4if;wkdU\
cspfjcif;udkvnf; ,kHrSm;oHo, r&Sdacs/ uREfkyf\ ESruav;tay: uREkfyfMuifemjcif;udk
txufwGif t>rufrQazmfjycJU&m 4if;ESifhywfouf uREkfyf\pdwf xdckdufcJUbl;ykHudk azmfjy&
ayOD;rnf/ tcsKdUuav;rsm;onf i,fpOfu tvGefaumif; BuD;jyif;vmrS qkd;wwfykH?

- 14 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tcsKdUrSmvnf; i,fpOfu tvGefqdk;wwfMu BuD;umrSaumif;wwfykHwkdUudk vlBuD;rsm; ajymavh


&SdMu\/ ESruav;rSm BuD;jyif;vmaomtcg tvGefaumif;aomfvnf; i,fpOfurl tvGef
qkd;vS\/ (uG,fvGef&SmonfrSm ESpfaygif;(30)ausmfNyD/) ESruav;onf nwdkif;wGif apmapm
tdyfwwf oef;acgifausmfaomtcsdefwGif tdyfa&;0onfhvuPmESifh wusnfusnf ylqm
wwf\/ [dk[mpm;csifonf? onf[mpm;csifonf ponfjzifh em;ylem;qmvkyfwwf rdcifu
acsmhcsnfwcg acsmufcsnfwvSnfhjzifh odyf&\/ wcgw&H jrefjreftdyf wcgw&Hvnf;
wtDtDESifh tMumBuD;idkaewwf\/ wno uREkfyfonf ESruav;idkoHaMumifh Edk;vm
Munfhvkdufaomtcg uav;rSm tdrfjyifodkUa&mufae rdcifESifhzcifwkdUu tdrftwGif; wHcg;
teD;rS&yfum ]]rwdwfbl;vm;? wdwfrSzGifhay;r,f} [kajym&m uav;url ]csrf;vSygNyD? zGifhay;yg?
zGifhay;yg} [k idkvsufomajym\/ tidkrwdwfacs/ &moDum; aqmif;Owk&moDjzpf uREfkyf
udk,fwdkif apmifNcKHxJ auG;vsuf&Sdjcif;udk rSwfrd\/ uav;uvnf;idk? rdbrsm;uvnf; wHcg;
zGifhray;yJ ]]wdwfav? rwdwfbl;vm;? rcsrf;bl;vm;} [k ar;vsuf&Sd&m uREfkyfrSm tdrfjyif
ESruav;\ csrf;at;&SmvSrnfh tjzpfudk oem;vSojzifh apmifNcKHxJ wdwfwqdwf Budwfum
rsuf&nfrsm; &TJatmifidkrdonf/ rdbrsm;tm; awmif;yefay;zkdU rqdkxm;bd uREfkyfEdk;aeonfh
tjzpfudkyif rodap0HUay/ wGif om;orD;rsm;udk tvGefcspfcifwwfonf[k ,lqonfh
(,ckwkdifvnf; ,kHrSm;jcif;r&Sdyg/) trdtzrsm;tm; ESruav;tm; nSOf;qJESdyfpufMuonf
[laomtxif uyfa&mufvmojzifh uREfkyfrSm pdwfxJwGif tvGefraumif;vmyJ wwd,
ql;wacsmif; aygufvm&jyefygonf/

,ckrS zGifhajymjcif;
odkU a&;om;jcif;twGufaMumifh rdbrsm;tay: uREkfyfpdwfxm;ykHudk pmzwfolwdkU txif
vGJrnf pdk;ojzifh &Sif;vif;azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyfonf txufyg tjzpftysufudk rdcifzcif
wkdUtm;vnf;aumif;? uG,fvGefoltm;vnf;aumif;? ,ck&Sdaeaom nDwa,muftm; vnf;
aumif;? tjcm;ol wpkHwa,muftm; vnf;aumif; woufywfvkH; wBudrfwcg wcGef;wyg'rQ
zGifhajymjybl;jcif; r&Sdonfum; rSefygonf/ woufvkH;rajymyJ jrKHxm;cJUygvsuf ,ckrS xnfh
a&;&jcif;rSm uREkfyf\ pdwfajymif;vJykH tjcif;t&mrsm;udk jynfhpkHatmif azmfjyrnf[k azmfxkwf
aMunmxm;cJUonfhtwkdif; vlUobm0udk wifjyvkdaomaMumifh jzpfygonf/ 1930 jynfhESpf
yJcl;NrdKUivsifBuD;wGif uREkfyfwkdU\ tdrfom;tm;vkH;onf (rdcifvnf;ygonf) tdrfay:rS
qif;ajy;Mu vrf;rBuD;ay: av;bufaxmufolaxmuf? 0rf;vsm;arSmufolarSmuf &SdaeMupOf
uREkfyfonf vIdif;rsm;ozG,f tvdyfvdyfxvsuf&Sdaom ajrBuD;udkjrif& tm;ri,fpbl; i,frd
onf/ tm;i,fjcif;um; tcdkiftrmqkH;[l pdwfcs,kHMunfxm;onfh r[myx0DajrBuD; udk,f

- 15 -

a&TOa'gif;

u uJUodkUvIyfcgaevsif igonftb,frSm aep&m&dSawmhtHUenf; [laom pdwful;0ifvmjcif;


aBumifh jzpf\/ xkdnOfhuvnf; uREkfyfESifh ESruav;wkdUtm; cspfcifrIESifh ywfouf vkH;0'Gd[
oHo,r&SdcJUbl;ojzifh tvkH;pkH ,kHMunftm;udk;aom rdbESpfyg;wkdUudk,fwdkifu ESruav;tm;
(uREkfyf\txift&) &ufpufpGmjyKrljcif;udk rsufpdESifh udk,fwkdifjrif&aomtcg &ifxJqdkU
cdkudk;&mrJU jzpfoGm;cJU&ygonf/ uREkfyfajym&Jygonf/ rdbESpfyg;tay: uREkfyfpdwfemjcif;vnf;
r[kwf? pdwfqkd;jcif;vnf;r[kwf? pdwfxJt BuD;tus,ftHUtm;oifh ]b,fhES,fygvdrfh?
b,fvkdygvdrfh} tp&Sdojzifh txyfxyfar;um pdwftm;i,frdjcif;rQom jzpfygonf/ twGuf
aMumifh uREkfyf\obm0 ql;wacsmif;xyf aygufvmjcif;um; trSefjzpfygonf/

pdwfwkdpjyKjcif;
aemufwaeUeHeuf uREkfyftdyf&mrSxaomtcg EGm;EdkUonfykPm;r a&mufaeavNyD/ rMumao;
rDu uREkfyftenf;i,f rusef;rrmjzpfonfESifh OD;av;wa,mufu MuufjzLuav;waumif
]crJ} ay;xm;&m uREkfyfonf MuufjzLuav;udk tvGefcspf wayGUayGUwydkufydkufESifh upm;avh
&Sd\/ rusef;rrmNyD;cgpjzpf rdbrsm;onf uREkfyftm; aeUwdkif; EGm;EdkUt0ufom; aomufap
av&m ykPm;rxHrS eHeufwdkif; EGm;EdkU,l&efrSm uREkfyf\wm0efjzpf\/ uREkfyfonf ykPm;rudk
jrif EGm;EdkUxnfh&ef ZvkH,lNyD;vQif ykPm;ra&SUcsxm; rsufESmopfpOf ykPm;ronf EGm;EdkUudk
csifhxnfhNyD;aemuf xGufoGm;\/ uREkfyfonf rsufESmopfNyD;aemuf EGm;EdkUZvkH&Sd&modkU avQmuf
vm&m MuufjzLuav;onf ZvkHxJrSEGm;EdkUudk EIwfoD;jzifhESpfum aomufaeonfudk awGU&\/
wGif uREkfyfonf Muufuav;udkzrf; ajrBuD;ay:okdU aygufvkduf&m raoaomfvnf;
qefUiifqefUiifESifh twefMumcH&&Smonf/ rdbrsm;onf uREkfyf\ &ufpufaomtjyKtrludk
jrifMu tHUtm;oifhum wa,mufrsufESmudk wa,muf MunfhaeMu\/ vludkaomf
vnf;aumif;? wd&pmefudkaomfvnf;aumif; &uf&ufpufpuf jyKvkyfjcif;rSm tBudrfonf
yxrtBudrfjzpfonf[k rdcifuajym ]]Muufuav;aomufvdkU b,favmufukefoGm;rSmvJ
om;&,f}} [k qdk\/ uREkfyfjyKvkdufjcif;rSm rdcifxifonfhtwdkif; EGm;EdkUudk EsajrmaomaMumifh
ayavm? ,refnOfhu ESruav;\ jzpftifudk jrif&ojzifh pdwfwkdvsuf&SdaomaMumifhayavm/
odkUwnf;r[kwf xdktaMumif;ESpf&yf aygif;pyfjcif;aMumifhayavm rajymEdkifatmif&Sdygonf/

rJtdk;wef;&yfu Guf

- 16 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyfwkdUonf xdktcsdef rEav;NrdKU oif;csKdif;awmfwHwm;ajrmufbuf a&Twacsmif;eHab;&Sd


rJtkd;wef;&yfuGuf aexdkifvsuf&Sd&m zcif\tvkyfrSm ydef;wef;zdeyfaxmifq&mjzpf tvkyf
orm; av;ig;a,muf&Sdavonf/ xdk&yfuGufom;rsm;rlum; csnfMurf;udk rJe,fqdk;aom
tvkyfjzifh toufarG;Mu 4if;&yfuGufrSmvnf; rJtdk;wef;[k ac:wGifjcif; jzpfavonf/
a&Twacsmif;urf;yg;wGif tvkyform;toD;oD;onf 0rf;bJOtkd;BuD;ESpfvkH;\tv,frS xdkifvsuf
vufrsm;jzifharTum rJe,fqdk;jcif;tvkyfudk woDwwef;BuD; vkyfMuonfrSm (uREkfyfwkdU uav;
oli,frsm;tzkdU) aysmfp&mBuD;[k xifcJUrdonf/ (rMumao;rDu 4if;&yfuGufodkU tvGrf;ajy
oGm;Munfh&m a&S;urJtdk;wef;ESifh rwlawmhyJ rJe,fqkd;aom tvkyfudkvnf; wOD;wa,mufrQ
vkyfudkifonfudk rawGUcJU&ay/)
&yfuGufuav;\ xl;jcm;csufwckudk azmfjy&ayOD;rnf/ rEav;NrdKUBuD; awm&Gmrsm;rS
ajymif;a&TUvmMuonfh tdrfaxmifonfrsm;onf olU&GmESifholUtpk OruGJodkufrysuf aygif;pk
aexdkifavh&SdMuav&m tcsKdUaomt&yfrsm;ESifh ]0if;} rsm;rSm 4if;wkdUaexdkifcJUonfh rlv&Gmtrnf
rsm;jzifhyif rSnfhac:Muavonf/ Oyrm-&GmomrS ajymif;vm a&TUvmaom vlrsm;aMumifh
]&Gmomwef;} [lvnf;aumif;? acgawm&GmrS ajymif;a&TUvmMuaom olrsm;aMumifh
]acgawm0if;} [lvnf;aumif; rSnfhac:Muavonf/ rJtdk;wef;&yfuGufrSmrl tvkyftudkifudk
tpJGjyK rSnfhac:Mujcif; jzpfaomfvnf; 4if;t&yfolt&yfom;rsm;rlum; tm;vkH;vkdyif rkH&Gme,f
urf;jzL&GmrS jzpfMuavonf/ uREkfyfwkdUrSmrl zcif\ESrwa,mufu 4if;t&yfom;ESifh
tdrfaxmifusonfESifh tdrf&m0,fNyD; "m;wef;rS ajymif;a&TUvmMujcif;jzpfavonf/ &yfuGuf
ol&yfuGufom;rsm;\ xl;jcm;csufwckrSm rEav;NrdKUBuD;wGif ESpfaygif;rsm;pGm aexdkifcJUMuNyD;
jzpfaomfvnf; 0wfykHpm;ykH? ajymykHqdkykH? aeykHxdkifykH tvkH;pkHrSm rEav;NrdKUolNrdKUom;ESifh vkH;0rwl?
rwlwjcm; &Sdaejcif;yifjzpfonf/ waeUo uREkfyfonf uREkfyfwkdU\aetdrfESifh ESpftdrfjcm;
&Sdaom ]t&D;} \aetdrfodkU oGm;vnf jyefvmaomtcg rdcifu ]]ighom; bmrsm; auR;vkduf
ovJ[JU}} [k ar;&m? uREkfyfu ]]bdk;bdk;bwfowf[if; pm;cJU& w,ftar}} [k jyefajymojzifh
rdcifrSm [uf[ufyufyuf &,farmavonf/ (4if;t&yf trJ0rf;wGif;om;udk ]]bkd;odk;
bwfowf}} [kac:onf/) wGif rdcifuzciftm; ]]'Dt&yfrSm MumMumaevdkU rjzpfygbl;
udk&if? uav;awG urf;jzLpum; ajymukefMuawmhrSmyJ}} [k ajymavonf/

atmufjynfqif;Mujcif;
waeUo uREkfyf\zcifonf yJcl;NrdKUe,f wm0blwm usKdufy'dkif&Gm&Sd ol\ baxG;wa,muf
xHrS pmwapmif&&Sd\/ (4if;baxG;rSm rdcif\Zmwdjzpfonfh a&Tbdke,frefusnf;wkH&GmrS

- 17 -

a&TOa'gif;

ajymif;a&TUoGm;oljzpf\/ refusnf;wkH&GmrSmvnf; vuf0JokE&aMumifh acwfwGif vlod


rsm;aom &Gmuav;jzpfonf/) 4if;pm atmufjynfatmuf&GmwGif a&Txnf vuf0wfvufpm;
rsm; a&mif;csaumif;vSaomaMumifh tjrwftpGef;&EdkifaMumif;? rdrduyif ulnD a&mif;csay;
rnfhtaMumif; yg&Sdavonf/ xdktcsdef ydef;wef;zdeyftvkyfrSm cyfyg;yg;&Sdaom &moDjzpfav&m
rdbrsm;onf &SdpkrJUpkuav;rsm;udkxkcGJ a&Txnfvuf0wfvufpm;rsm;0,f,lum om;trd
om;tzav;a,muf atmufjynfodkUqif;oGm;Mu\/ usKdufy'dkif&GmokdU a&mufMuaomtcg
zcifrSm aygifwGif ]uRJtom;rmem} ayguf rxEdkifyJ&Sd&m 4if;\baxG;u vuf0wfvufpm;
rsm;udk a&mif;csay;&ef wm0ef,lrnfqdk tyfvdkuf&\/ ]uRJtom;rmem} qkdonfrSm tvGef
qkd; aowwfonf[k ajymMu\/ baxG;\ om;ESpfa,mufwkdUonf uREkfyfwkdUarmifESrudk
tvGef ]usDpm;} oefMu ESruav;tm; wa,mufuypfay;vdkuf? wa,mufuzrf;vdkuf
jyKvkyfMu&mwGif rdcifrSm tonf;zdkvSonfESifh uefUuGufaomfvnf; olwkdUnDtpfudk
ESpfa,mufu ]]udpr&Sdygbl; trBuD;&,f? roumao&kHayghAsm}} [k ajymMuavonf/ uREkfyf
tm;vnf; xkdenf;wl jyKMuao;&m uREkfyfuvufudkudkufvdkufojzifh ]]acG;uav;ygvm;[}}
[kqkdum em;o,fudk tykwfcH&ao;onf/ tawmtwGif; zcifrSmvnf; aornf&Sifrnf
rodaom tajctae&Sdae&m uREkfyfrSm rdcif\'kursm;udkjrif& uREkfyf\obm0wGif
ql;wacsmif; aygufvmcJUjyefavNyD/ rdcifrSm uREkfyfodorQ woufvkH;wGif b,ftcgrS
avQmhbl;onfr&Sd? wBudrfrl tcsKdUrdef;rrsm;uJUodkU rsuf&nfusjcif;r&Sdaomfvnf; rsufESm
wckvkH; wrsKd;jzpf BudwfcH&&Smonf/
uREkfyfwkdU a&mif;cs&efygvmaom a&Txnfrsm;rSm a&mufuwnf;u baxG;(uREkfyf\bkd;av;)
vuf0,fodkU tyfvkdufav&m bdk;av;onf ol\vlrsm;udk [dk&Gmonf&Gmrsm;okdU vSnfhvnf
a&mif;csap\/ waeUo ypnf;rsm;ESifhvTwfvdkufaom bkd;av;\a,mufzwa,mufonf
vufarmif;wGif "m;ESifhxkd;aom'Pf&mESifh jyefvm ypnf;tm;vkH;udk vk,ljcif;cH&aMumif;
ajymavonf/ rdbrsm;rSm &SdpkrJUpkuav;udk tm;vkH;xkcJG &if;ESD;vmcJUjcif; jzpfaomaMumifh
zcifrSm temaysmufcgeD;wGifrS pdwfxdcdkuf tzsm;BuD;zsm;vm&&Smjyefonf/ rdcifrlum;
pdwfwif;oljzpf orD;uav;udk ajrSmufupm;pOfuavmufrQ rsufESmysufonf[k uREkfyf
rxifay/ (ypnf;rsm; vk,ljcif;cH&onfqdkjcif;rSm vnfq,fjcif;rQomjzpfonf[k aemufydkif;
wGif Mum;od&\/ rdcifzcifrsm;rSm tvGef ]&dk;} olrsm;jzpf 4if;wkdU\woufwmwGif
okH;Budrfwkdifwdkif eifhvSatmif vlvdrfcH&jcif;udk uREkfyfrSwfrdonf/) ypnf;rsm; ajymifonfh
aemuf bkd;av;vifr,m;onf uREkfyfwkdUom;tz av;a,muftm; auR;xm;&jcif;twGuf
0efav;aomaMumifhayavm? udk,fhwludk udk,fvdrf&jcif;twGuf rsufESmylaomaMumifhayavm
rqkdEdkif/ uREkfyfwkdUtay:wGif rsufESmxm;wrsKd;jyifvmjcif;udk uREkfyfyifod\/ rdbrsm;rSmrlum;
qdkzG,f&mr&Sdacs/ rEav;odkUjyef&eftwGuf p&dwftenf;i,f&Sdaomfvnf; zcif\ rusef;rmjcif;
twGufaMumifh tcufBuD;BuKHaeMu&onf/
- 18 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tawmtwGif; bkd;av;\om;ESpfa,mufu uREkfyfwkdUarmifESrtm; usD;pm;vkdufMuonf


rsm;rSm ,cifuxufyif ydkqdk;avonf/ rdcifu "m;ESifhckwfrnf BuHpnfrdaMumif;ESifh
aemifwGif uREkfyftm;ajymjybl;onf/ aemufqkH; rdcifzcifwdkU pDpOfMuonfrSm temaumif;pGm
rusufrcsif; zcifae&pf uREkfyfwkdUom;trdokH;a,muf rEav;odkU jyefESifhMu&efjzpfavonf/
cGJcgeD; rdcifonf vlpkvufrSvGwfayNyD[k atmufarhaomaMumifhayavmrqdkEdkif? rsufESm
nId;i,fjcif; r&SdvSaomfvnf; zcifrlum;idk&Smavonf/ usKdufy'dkif&GmrS wm0blwm&kHodkU
om;trdokH;a,muf vSnf;ESifhxGufvmMu&mwGif (rnfolrQ vdkufrydkUMu? zcifvnf; rydkUEdkif
&Smacs) vrf;c&D;vSnf;ay:rl rdcifonf rsuf&nfwcgESpfcg0dkif;vmjcif;udk uREkfyfjrif&onf/
okdUaomf okwfodrf;avmufatmifum;r[kwf? jyef&Iyf,lvkduf[efwlonf/ uREkfyfonf
rdcif\pdwfudkod[efESifh rjrifcsifjyK rdcif\&ifcGifxuf ayGUxm;onfhESruav;udk uREkfyf\
&ifcGifay:odkU a&GU,lvkdufonf/ rdcifonf uREkfyf\tjyKtrludk oabmusonfESifh woufvkH;
ajymrqkH;atmif&Sdav&m uREkfyfvnf; tm;&MunfEl;vSonf/

jyefvmMujcif;
wm0blwm&kHokdUa&mufMu vufrSwf0,f&mwGif rdcifonf vlBuD;twGuf vufrSwfwapmif
om0,f uREkfyftwGuf uav;vufrSwf r0,fawmhacs/ tvmc&D; uREkfyftwGuf
0,fygvsuf tjyefc&D; r0,fjcif;rSm ydkufqHenf;yg;aomaMumifh[k uREkfyfod&\/ okdU&mwGif
blwm&kHrS rD;&xm;tvkyform;wa,mufESifh em;vnfrI,lxm;onf[k aemifwGif rdcifu ajym
od&\/ rD;&xm;qdkufcgeD;wGif blwm&kH0 apmifhvsuf&Sdaom vufrSwfppfESifh vJGap&ef
rdcifonf uREkfyftm; rD;&xm;tvkyform;\vufodkU tyfvdkuf\/ tpDtpOftaMumif;udk
bmrQem;rvnfaom uREkfyfrSm xdkvlESifhtwlvdkufoGm; blwm&kH\tjyifodkU a&mufcJUNyD;
aomfvnf; w&yfwaus;wGif vlpdrf;wa,mufESifh Mum&SnfpGmae&jcif;udk &GHUonfESifh tjyifodkU
a&mufNyD;umrS rdcif&Sd&modkU jyefvm\/ rdcifurl uREkfyf\OD;acgif;udkacguf jyefoGm;
ckdif;ojzifh xGufvmjyef\/ aemufwBudrfjyefoGm;&m cyfememacguf vTwfvdkufjyef\/
wwd,tBudrfrlum; rdcifonf emBunf;pGm acgufvTwfvkdufav&m uREkfyfrSm OD;acgif;udk
yGwfowf&if; udk,fhrdcifxHodkU udk,foGm;rdjcif;twGuf tacgufcH&onfrSm em;rvnfEdkifatmif
jzpf ]b,fhES,f[mygvdrfh? b,fvkdygvdrfh} ponfjzifh tBuD;tus,f pdwf&Ijcif;aMumifh
uREkfyf\obm0 ql;wacsmif;aygufvmcJUjyefavNyD/ taMumif;udk BuD;jyif;vmaomtcg
rdciftm; uREkfyfuajymjy&mwGif rdcifrSm rsuf&nfrsm;0dkif;vmonfhtxJrS &,farmvsuf
]]ighom;ES,f rSwfrdvdkufwmygvm;uG,f? tarvJ pdwf&IyfvGef;vdkUa[h}} [kajymojzifh uREkfyf

- 19 -

a&TOa'gif;

uvnf; ]]uRefawmfu tarhudkpdwfremygbl;? avmuBuD;[m w,fNyD;*Gusyguvm;vdkU pdwf&Iyf


rdwmygyJ tar&JU}} [k ajym&bl;avonf/

zcifa&mufvmjcif;
rEav;odkU uREkfyfwkdUom;trdokH;a,muf jyefa&muf (rdcif\pum;t&) wvwdwd jynfhaom
aeU zcifjyefa&mufvmojzifh tvGef0rf;omMuav&m? 0rf;tomqkH;vlrSm zcifjzpf
0rf;omrItenf;qkH;rSm uREkfyfyifjzpfavonf/ zcif\0rf;omjcif;udk em;vnfEdkifMurnf
jzpfaomfvnf; uREkfyf\ 0rf;omrIenf;yg;ykHudk &Sif;jyzdkUvkdayvdrfhrnf/
tcsKdUaomrdcifrsm;onf pD;yGm;a&;tajctaet& usqif;aomtcgrsm;wGif om;orD;rsm;tay:
MuifemrIavsmhyg;ouJUodkU aigufvm;? irf;vm;? &dkufvm;? ESufvm; jyKwwfMuav&m zcif
jyefra&mufrD uREkfyfwkdUom;trdokH;a,mufonf tnHHUqHk;aom [if;rsm;udkom pm;Mu&aomf
vnf; rdcifonf uREkfyfwkdUarmifESrtay: a&S;uxufydk Muifemonf/ rkefUyJom;a&pm
ponfrsm;udkvnf; awmif;wdkif;0,fauR;onf/ xdkUxuf ta&;BuD;onfrSmum; uREkfyftm;
vnf; ([dkaumifESifh aygif;jcif;rSwyg;) vGwfvyfjcif;ay;xm; t&yfxJwGif vnfcsifwkdif;
vnfywfcGifh&onf/ oDv&Sifausmif;rSvnf; EkwfvdkufNyDjzpf uREkfyfrSwfrdorQ uav;b0wGif
taysmfqkH;aom umvtpdwftydkif;wck jzpfavonf/ zcifjyefa&mufvmaom tcgrlum;
txufygtcGifhta&;rsm; qkH;&IH;&acsawmhrnf[k uREkfyfodaomaMumifh uRwfuRwfvGwfvGwf
0rf;omjcif;r&SdaMumif;udk uREkfyfrSwfrdonf/

tvkyf&kHa&GU jcif;
rsm;rMumrD zcifonf tvkyform;rsm;udkjyefpk ydef;wef;zdeyftvkyfudk jyefaumuf\/
odkU&mwGif rJtdk;wef;t&yfrSm aps;csKdESifhtawmfvSrf; tjcm;aomzdeyfaxmifq&mrsm;vnf;
t&yfxJwGif wOD;rQr&Sdav&um; aps;csKdxJzdeyfqdkifxGufaom qdkif&Sifrsm;onf t&yfodkU
rvmvdkMuyJ jzpfaeMuojzifh ta&mif;yg;vS\/ okdUjzpf zcifonf aps;csKdtaemufbuf
&Sdaom yJykyfwef;&yfuGufwGif tdrfcef;uav;iSm; tvkyform;rsm;ESifh tvkyf&kHuav;
zGifhav\/ tdrfcef;uav;rSm cyfusOf;usOf;jzpf rJtdk;wef;aetdrf tdyf&pm;&NyD; yJykyfwef;
tdrfcef;rSm tvkyf&kHtwGufoufouf jzpfavonf/ zcifESifh tvkyform;rsm;onf xrif;udk

- 20 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

eHeufapmapm pm;oGm;Mu ae0ifvkeD;umrS rJtdk;wef;aetdrfodkU jyefvmMu\/ tvkyform;


okH;av;a,mufwkdUrSm rJtdk;wef;&yfuGufwGif aeMuolrsm;jzpfavonf/

vlausmif;odkUa&mufjcif;
waeUo rdcifESifhtwl eef;wGif;oljzpfcJUbl; tvGefcifrifcJUMuonf qkdaom rdef;rBuD;
wa,mufonf (touf 30cefUrQom &Sdao;ojzifh ,cktjriftm;jzifh rdef;rwa,muf[k
ac:&rnfjzpfaomfvnf; xdkpOfutjriftm;jzifh ]rdef;rBuD;} [k a&;vkduf&onf/ xdkrdef;ronf
uREkfyf\rsufpd waeUwjcm;BuD;BuD; oGm;ykHudkvnf; azmfjyygrnf/) uREkfyfwkdUaetdrfodkU
tvnftywfvmav&m ausmif;olt&G,f rdef;uav;wa,mufvnf; ygvmavonf/ rdcifwkdU
pum;ajymvsuf&SdMupOf uREkfyfESifhrdef;uav;onf upm;azmfjzpfvmMu tawmfcifrifvsuf
&SdMuavNyD/ rdef;uav;rSm uREkfyfxuf okH;ESpfavmufBuD;vdrfhrnfxifonf/ {nfhonf rdef;rBuD;
onf rdcifESifh pum;ajym&mrSm uREkfyf\taMumif;udkar;onfwGif rdcifu i,fvGef;aom
aMumifh oDv&Sifausmif; tprf;xm;NyD;rS Ekwfxm;&aMumif; ajym\/ (rdef;rBuD;rSm tysKdBuD;
jzpf ausmif;axmifpm;onf[k od&onf/) xdktcg rdef;rBuD;u ol\ausmif;rSm tdrfawmf&m
bk&m; ta&SUbuf&SdaMumif;? uREkfyftm; olUausmif;xm;vQif zcifESifhtwl vdkufvm nae
wGifvnf; zcifESifhtwl jyefEdkifaomaMumifh tvGeftqifajyaMumif; ajym\/ (yJykyfwef;ESifh
ol\pmoifausmif;rSm wjyausmfausmfrQom a0;onf/) xdkUaemuf rdcifu i,fvGef;vQif
ausmif;om;BuD;awGu ESdyfpufwwfaMumif;ajym&m q&mrBuD;u ]]pdwfomcsyg cifav;&,f?
uRefrudk,fwdkif apmifhNyD;Munfhay;yghr,f? rylygeJU? b,folrS rESdyfpufygbl;}} [kajymNyD;vQif
uREkfyftm; olUteD;odkUac:,lum ausmoyf&ifoyfjzifh csKdompGmacsmharmh,if; pum;ajymav\/
uREkfyfonf q&mr\ MuifemykH&aomtjyKtrludk oabmusonfwaMumif;? if;ESifhtwl
ygvmaom rdef;uav;tm;vnf; csufcsif;yifcifrifvsuf&Sdonfu waMumif;aMumifh rdcifu
ar;aomtcg ]]ausmif;aeygr,f}} [k tajzay;vdkufav\/

ESpfoufvSaomypnf;
if;aeUnae zcifjyefvm rdcifuajymjyaomtcg ynmudk tvGefvdkvm;aom uREkfyf\
zcifrSm 0rf;ajrmuf0rf;omjzpf uREkfyftzdkU t0wftpm;opfrsm; csKyfMuNyD;vQif oyf&yfatmif
jyifqif ausmif;okdUtyfMuavonf/ rJtdk;wef;ESifh tdrfawmf&mbk&m;rSm ig;ESpfom;

- 21 -

a&TOa'gif;

ausmfausmfrQom &Sdao;aom uREkfyftzdkU&m aeUpOf toGm;tjyef c&D;jzpfaomaMumifh


awmfawmf anmif;ay&m tjyefc&D;wGif wcgw&H zcifuwvSnfh? tvkyform;rsm;uwvSnfh
yckH;ay:wGif xrf;wwfMuavonf/ eHeufwGif xrif;apmapmBuD;pm; zcifwkdUESifhtwl
vdkuf&ojzifh aeUcif;wGif tvGefqmavmifvSonfjzpf&m? rdbrsm;onf ,Gef;xnftkyfuav;
wGif xrif;[if;rsm;xnfh qdkif;uav;jzifh qGJ,loGm;zdkU pDrHay;Mujcif;aMumifh uREkfyfpdwfxJ
0rf;omvdkufykH? aus;Zl;wifvdkufykHrsm;udk ,aeUwdkif rSwfrdygao;onf/ xdkacwf oHqifhrsm;
rokH;Muao;yJ ,Gef;xnftkyfBuD;rsm;jzifh bk&m;oGm;ausmif;wuf acgif;&GufoGm;Muav&m
uREkfyftzdkU tkyfti,ftpm;uav; 0,fay;jcif;twGuf 0rf;omvS tdyf&mxJrSyif wcgwcg
x Munfhrdygao;onf/ rdbrsm;vnf; uREkfyfESpfoufjcif;udk jrifMu oabmus&Smonf/
(uREkfyftzdkU 0,fay;aom ypnf;rsm;teuf xdk,Gef;xnftkyfuav;xuf uREkfyftm; aysmfjrL;
apaom tjcm;ypnf;udk rrSwfrdyg/)
yxr rdcif\rdwfaqG q&mrBuD;onf (vufaxmufq&mruav; ESpfa,mufvnf; &Sdonf/)
rdciftm; uwdxm;cJUonfhtwkdif;yif uREkfyftm; txl;wvnf *&kpkdufygayonf/ uREkfyf\
,Gef;xnftkyfuav;udk zGifhMunfh [if;rsm;nHUvQif [if;aumif;uav; wwkH;wav xnfhay;
ojzifh (tpm;aumif; cifrifwwfaom uREkfyftzdkU) 0rf;omvkH;qdkUrwwf aysmfvS aus;Zl;
vnf; wifrdonf/ tdrfodkUtvnfvmpOfu ygvmaom ausmif;oluav;ESifhvnf; jyefqufrd
ojzifh MunfEl;vSonf/ odkU&mwGif uREkfyfrSm wausmif;vkH;wGif ti,fqkH;vnf;jzpf ta0;qkH;
aom t&yfrS vm&aom ausmif;om;uav;vnf; jzpfonf/ &G,fwl wa,mufESpfa,muf
&Sdaomfvnf; ausmif;ywf0ef;usif aeMuolrsm; jzpfaomaMumifh aeUcif; acwausmif;qif;csdef
wGif olwkdU\tdrfodkUjyef pm;aomufMu&m uREkfyfwa,mufwnf;om tkyfuav;zGifh
pm;&ol&SdaomaMumifh wenf;tm;jzifh pdwf0ifpm;zG,faom ausmif;om;uav;wa,muf[l
oabmxm;avmufMuonf xifygonf/ odkU&mwGif xdkodkUum;r[kwfacs/
if;pmoifausmif;ESifhywfouf uREkfyfrauseyfaom taMumif;t&mrsm;udk razmfjyrD
auseyfaom tcsufrsm;udk azmfjyygOD;rnf/ oDv&Sifausmif; aecJU&pOfu uREkfyftm;
[dkaumif\ESdyfpufjcif;rS vGwfap&ef[laom &nf&G,fcsufjzifh rdbrsm;u tyfxm;jcif;jzpf&m
pmoif&ef i,fvGef;onfhtwGufaMumifh ausmif;wGif ]acG;0ifpm;} tjzpfESifh uREkfyf\ta':
teD;wGif xdkifae&jcif;rQom rsm;\/ tjcm;ausmif;om;rsm; pma&;MuaomtcsdefwGif uREkfyfrSm
opfom;wGif tdk;rnf;okwfxm;onfh oifykef;ay: uHUulqHjzifh ]0vkH;} rsm; a&;&jcif;udkom
rSwfrdonf/ 0vkH;rS wqifhwuf&aomtcg ]ei,f} rsm; a&;&\/ ]ei,f} rsm; a&;aomtcgwGif
acgif;BuD;BuD;rjzpfap&[k oDv&SifBuD;u ajymjcif;udkvnf; uREkfyfrSwfrdonf/ pmtHaomtcg
]]earmAk'g}} rS rwufcJU&ao;ay/ (uBuD;) (cauG;) paom tu&mrsm;udk roif&ao;rD
}}earmAk'g}} udk a&S;OD;pGm oifay;jcif;\ &nf&G,fcsufudk uREkfyf ,ckwdkif em;rvnfao;ay/

- 22 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

pdwf0ifpm;aomtcsuf
oDv&Sifausmif;rS vlausmif;odkU a&mufaomtcgrl (uBuD;) (cauG;) tu&mrsm;udk oif&
(uBuD;a&;u) odkU a&mufaomtcg uREkfyf\pdwf jzpfay:vmaom tjcif;t&mwckudk
rSwfrdao;onf/ uREkfyfuJUodkU (uBuD;a&;u) (cauG;a&c) ponfjzifh ]tH} Mu&aom
uav;rsm;u wwef;? rsufESmcsif;qdkiftwef; (uBuD;a&uowfuuf) (cauG;a&uowfcuf)
ponfjzifh ]tH} Mu&olrsm;&SdMu\/ ausmif;olausmif;om;tm;vkH;onf xdkacwf pmoif
ausmif;rsm;\ xkH;pHtwdkif; atmftHMu&m tcsKdUuvnf; toHukef[pf tHMu\/ (onfrS
tusifhyg ouFef;0wfNyD; pmtHaomtcg ]][meHeH? [meHeH}} [l tHMujcif; jzpf[ef&Sdonf/)
vlausmif; uREkfyfonf q&mrBuD;xHodkU wkdifawmjcif;\ tusKd;r&Sdjcif;udk odvmonfjzpf
uREkfyftay: ]npf} aom ausmif;om;qdkvQif uREkfyfxuf 2ESpf 3ESpf avmufom toufBuD;ol
jzpfygu zufwG,f owfavawmhonf/ npfcsifoluvnf; rsm; owfykwf&onfrSm
aeUwdkif;vdkyif jzpfaeawmh\/ wGif q&mrBuD;onf uREkfyftm; cPcP&efjzpfaom
aumifuav;qdkum zd&dkufawmhonf/ rdcif\ rdwfaqGjzpf vdrmap&efqkdaom &nf&G,fcsuf
jzifh olwyg;xuf zd&dkufjcif;vnf; jzpfygvdrfhrnf/ odkU&mwGif uREkfyftzdkUrlum; vm;vm;rS
rw&m;aom q&mrBuD;[l rausrcsrf;jzpfcJU&onf/ aemufydkif; uREkfyfpOf;pm;rdonf
um; q&mrBuD;onf tysKdBuD;jzpf om;orD;rarG;bl;onfhtwGufaMumifh uav;oli,frsm;\
jyemrsm;udk rodom;qdk&Gm;vSonf[k qkH;jzwfcsufcsrdygawmhonf/

uREkfyf\ zcif
uREkfyftaMumif;udka&;vQif uREkfyf\rdbrsm; taMumif;udkvnf; azmfjyygrS uREkfyftzdkUrSm &kyfvkH;
ay:ayvdrfhrnf/ uREkfyf\zcifrSm a&Tbdkawmifvuf (jrif;e,f[kac:onf/) refusnf;wkH&Gmom;
OD;at&mjzpf\/ zcif\trnfrSm jrefrmjynfwGif tvGef&Sm; rMumao;rDurS emrnfwlaom
qdkif;bkwfwckudk awGU&bl;onf/ zcifESifh emrnfwlaomaMumifh vludk,fwdkifudkvnf;
awGUjrifvdkapumrl ,aeUwdkifrawGU&bl;ao;ay/ a&Tbkdawmifvufudk ]jrif;e,f} [k ac:wGif
jcif;rSm jrefrmbk&iftqufquf vufxufwGif jrif;trIxrf; (jrif;wyfppfom;) rsm; xGufaom
e,fjzpfaomaMumifh jzpf\/ uREkfyfudk,fwkdif (jrif;yJGorm;wa,muf r[kwfaomfvnf;)
jrif;0goemygoljzpf jrif;ESifhywfoufaom A[kokwavhvm&mwGif if;e,fom;rsm;uJUodkU
jrif; ]tom;us} pD;enf;taMumif;udk em;vnfol &Sm;yg;aMumif;awGU&\/ refusnf;wkH&Gm

- 23 -

a&TOa'gif;

uav;rSm tdrfajcw&mausmfcefUrQom&Sdaomfvnf; rif;vuf0JoE&\ Zmwdcsufa<ua'o


jzpfonfhtwGufaMumifh vlodrsm;aom &Gmuav;jzpf\/ (if;e,fwGif 0ufvufblwmteD;rS
refusnf;wkHESifh a&Tbdkajrmufvuf cifOD;blwmteD;rS refusnf;wkH[l &GmESpf&Gm&Sday&m
uG,fvGefol Zmwfrif;om; OD;zdk;pdefBuD;u rif;vuf0JokE& arG;zGm;onfh&GmrSm cifOD;teD;rS
refusnf;wkH&Gmjzpfonf[k rSm;,Gif;ajymqdkbl;onfhtwGuf &Sif;vif;azmfjyrnf BuHpnfbl;
aomfvnf; ,ckrSyif tvsOf;oihf xnfhoGif;a&;om;vdkuf&ygawmhonf/ rif;vuf0JokE&
arG;zGm;onfh tdrfae&mtrSwftom;rsm;udk q&mBuD; ocifudk,fawmfrIdif;\ wdkufwGef;csuft&
aemufayguf pma&;q&muav;rsm;tm; uREkfyfnGefjycJU&bl;ygonf/)

*kPf,lwwfjcif;
uREkfyf\zcifrSm uREkfyfuJUodkU ]vlpkH} wa,mufr[kwf? tvGef ]&dk;} onfh tEG,ftqufjzpf
bkd;pOfabmifqufwdkifatmif aot&ufudkvQmay:wGif rwifbl;jcif;udk tom;,l ajymavh
&Sdolrsm; jzpfMu\/ zcifrSm aqGBuD;rsKd;BuD;jzpf if;e,fw0dkuf&Sd &Gmrsm;wGif ol\aqGrsKd;
r&Sdaom&Gm[l r&Sdonfhjyif aqGrsKd;rsm;rSmvnf; pm;EdkifaomufEdkif tajctae&SdMuolrsm;jzpf
tcsKdUrSm v,fajr{u<u,f0olrsm; jzpfMuavonf/ uREkfyfBuD;jyif; &efukefol&d,wdkufwGif
t,f'DwmjzpfvmNyD;aemuf tcGifh,l xdke,fodkU tvnftywfa&muf&mwGif zcifESifhuREkfyfwdkU
vSnf;wpD;jzifh [dk&Gmonf&GmvSnfhvnfum ]]ighom;t,f'DwmjzpfvmNyDuG,f}} [k aqGrsKd;rsm;
tm; ajymjy&jcif;? ]]'D[mu ighnDuG,fh? 'D&GmrSmawmh olu ajrydkif&SifoaX; wa,mufuG,fh}}
[l uREkfyftm; ajymjy&jcif;wdkUaMumifh zcifrSm tarmom;&Sdawmhonf/ zcifonf rdcifESifhrwl?
ol\aqGrsKd;twGuf tawmf*kPf,lcsif&Smonf/

oDaygrif;udko m arQmfMujcif;
zcifonf &Gmausmif;bkef;BuD;\ nDESpf0rf;uJGawmfoljzpf ([dkacwfu xkH;pHtwdkif;) udk&if
tjzpfESifh av;ig;ajcmufESpfcefU aecJU&m toufjynfhaomtcgwGif &[ef;cHzdkU bkef;awmfBuD;u
pdwful;xm;\/ awm&Gm arG;zGm;&oljzpfonfhtjyif bkef;BuD;ausmif;wGif ESpfaygif;twefMum
aecJU&oluvnf; jzpfonfESifh tvGefUtvGef ]&dk;} &Smonf/ odkU&mwGif &[ef;cHEdkifonfh
t&G,fodkU a&mufaomtcg tawmfyg;&nfeyf&nf&dSykH&aom ol\zcifonf &[ef;cHjcif;udk
tm;ray;yJ rEav;NrdKUodkUqif; oDaygbk&if\ vTwf&kH;wGif pma&;uav;tjzpfESifh trIxrf;

- 24 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

&ef rdwfaqGwa,mufxHwGif tyfESHvdkufavonf/ (xdkacwfrl pma&;wkdif;tm; pma&;BuD;[k


rac:Mu? ]pma&;BuD;} qdkolrSm vTwf&kH;wGif {&mrtrIxrf;BuD; wa,mufjzpf olUtxufwGif
0efaxmuf? xdkUaemuf twGif;0ef jzpfvmEdkifolwa,muf jzpfavonf/) 1247 ckESpfwGif
oDaygbk&if ygawmfrl zcifrSm t*Fvdyftpdk;&vufatmufwGif trIxrf;EdkifcGifh&Sdaomfvnf;
(trIxrf;olrsm;vnf; aemufydkif;wGif ppfuJ&mxl;txd wdk;wufMuonf/) zcif\trsKd;rsm;u
oDaygbk&ifjyefvmvdrfhrnf[k ,kHMunfarQmfvifhMuaomaMumifh zciftm; t*Fvdyfvufatmuf
wGif trIrxrf;zdkU zsufMuonf/ 1250 jynfhESpfwGif rdcifESifhtaMumif;yg 1251 ckESpfwGif
uREkfyfvlUjynfodkU a&mufvmonf/

q&mawmf\aus;Zl;
uREkfyf\t&yfrSm zcifxuf 2 vufrcefUjrifh 5ay 10vufr &SdaomaMumifh trsKd;taqGxJwGif
t&yftjrifhqkH;wa,muftaejzifh vljzpfvm&onf/ zcifonf ]vl&dk;vlaumif;BuD;} wa,muf
jzpf a'goenf;onf? ESdrfhcsonf/ odrfarGUEl;nHUaom pdwfoabm&Sdonf? aMumufwwfonf?
A[kokwvdkvm;onf[k uREkfyfem;vnf\/ rdcif\tazurl ]vlnHU} wa,muf[k xifaom
aMumifh ol\orD;ESifh aumif;aumif;BuD; oabmrwl[k uREkfyfMum;&bl;\/ odkUaomf &dk;om;ykH
&jcif; wckwnf;aMumifh ay;pm;vdkufjcif;jzpfonfqdk\/ odkUqkdaomfvnf; zcifonf pOf;pm;
OmPf acvSolwa,muf r[kwfay&m awmifolrd&dk;zvm tpOftvmwdkUaMumifh cyfEkHEkH&SdykH
&aomfvnf; rEav;NrdKU yk*dKvfxl;wyg;jzpfoaom Nrdwfq&mawmfbk&m;ESifh awGUqkH&
onfwGifrS OmPfyGifhvif; (olUacwfESihfol) vlwvkH;olwvkH; jzpfvmcJUavonf/ (pD;yGm;a&;
udkrqdkvdk? rd&dk;zvm t,ltqrsm;udk pGefUy,f0Huonf h owd&Sdjcif;udkqdkvdkygonf/)

uREkfyf\ rdcif
rdcifrSmrl rif;wkef;bk&if\ ]pm;awmfcJ} (xrif;[if;csuf&ol) rS aygufzGm;cJUoljzpf\/
xdkacwfrl &Sifbk&if\ ]zdeyfudkif}? ]xD;rdk;}? ]uGrf;tpfudkif} paom trIxrf;rsm;yif rsufESm
BuD;aom acwfjzpf xrif;[if;csuf&aomtvkyfrSm *kPfi,fonf[k r,lqMuay/ uREkfyf
tbdk;\ &mxl;udktaMumif;jyK uREkfyf\rdcifrSmvnf; t&G,fa&mufaomtcgwGif ]rif;ESpfyg;}
wkdU\ ]pmawmfzwf} jzpfvm&onf/ t&G,fi,fao;aomaMumifh (18ESpforD;) pmawmfzwf
BuD;rsm; jzpfMuonfh ]ocifBuD;} rsm;vufatmufwGif pmawmfzwfuav;rQom jzpfcJU&ao;

- 25 -

a&TOa'gif;

aomfvnf; rdcifrSm tvGeftoHaumif;vSonf/ uREkfyfi,fpOfu ykcufxJ tdyfrnfjyKpOf


rdcifu aw;csif;qdk ykcufvTJjcif;udk zcif\ zdeyftvkyform;rsm;u em;axmifMu&
aomaMumifh uREkfyftdyfrnfhtcsdefudk apmifharQmfaeMuonf[k tvkyform;rsm;ajymMuonf/
rdcifoDqkdwwfjcif;rSm ywfysKd;? ,dk;',m;? oDcsif;BuD; oDcsif;cefU r[kwfyJ &wk? &uef? ysKdU? tJU?
tdkif ponfwkdUomjzpf cefUnm;vGef;vSaomfvnf; toHaumif;onfhtwGufaMumifh em;axmif
aumif;jcif;udk uREkfyfvnf; Mum;&bl;onf/ touf 50 ausmfcefUwdkifatmif toHrysuf
ao;ojzifh &Hzef&Hcg uREkfyfwkdUom;orD;rsm;\ awmif;yefjcif;aMumifh qdkjy&Smjcif;udkvnf;
uREkfyfrSwfrdonf/ uREkfyfrSm rdcif\toHudk rrSDaomfvnf; tcsKdUaom ysKdUBuD;rsm;udk rdcif\
oifjyrIaMumifh tawmfuav;ausatmif qkdwwfonfjzpf 0goemygaom rdwfaqGrsm;tay:
tom;,lcJU&bl;ygonf/

a'goBuD; aomtrsKd;
zcif\pdwf El;nHUodrfarGUoavmuf rdcifrSm pdwfqwfjcif;? pdwfxufjcif;? pdwfwif;jcif;?
r[kwfrcHwwfjcif;? raMumufwwfjcif;paom tjcif;t&mwkdU&Sd\/ wae&m rdciftm;
]a'goBuD;aomtrsKd;} [l a&;om;bl;&m rdcif\taz (uREkfyf\tbdk;) taMumif;udk owd&
a&;cJUjcif;jzpf\/ uREkfyfi,fpOfu rdcif\armifwa,muf (uREkfyf\OD;av;) tm; olUxuf
BuD;aom vlwa,mufu tEdkifusifhum apmfum;vdkuf&mwGif tbdk;onf tom;rsm; qwfqwf
wkefatmif a'goxGufonfESifh xdkoludk oGm;owfygawmhrnf[k "m;udkifvsuf xGufoGm;
ojzifh aqGrsKd;tm;vkH;u 0dkif;awmif;yefMuaomfvnf; r&yJ&Sd&mwGif xdkvl\zcifonf
tbdk;taMumif;udkod om;ESifhtwl ajy;vmNyD;vQif tbdk;tm; 0efcsawmif;yefMuavonf/
okdUESifhvnf; tbdk;u rausEdkifao;onfESifh apmfum;oludk,fwkdif ESpfcsuf? okH;csufrQ
]taxmif;cHNyD;onfhaemufrS auseyfavawmhonf/ ae&m xdkom;tz ajy;vmjcif;rSm
tbdk;\a'goudk aMumufomr[kwf? ]pm;awmfcJ} wa,muf[laom &mxl;udkvnf; &GHUMuykH
&onf[k uREkfyfxifrd\/ jrefrmbk&ifrsm;\ rif;rIxrf;rsm;tm; t*Fvdyfvufxuf uREkfyf
i,fpOfutxd av;pm;rI&SdMujcif;udkvnf; uREkfyfrSwfrdonf/

tbdk;\Mo0g'

- 26 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyf\tbdk;rSm uREkfyf 10ESpfom;cefUt&G,fwGif uG,fvGefav&m tbkd;\ pum;wcGef;onf


uREkfyf\em;xJ pGJxifvsuf&SdcJU uREkfyftzdkU&m 0goemwckuJUodkU jzpfvm&ykHudk azmfjy&
ayOD;rnf/ waeUo tbdk;onf uREkfyf\zcif r&SdckdufwGif olUom;rsm;taMumif;udk rdciftm;
ajymjyvsuf&SdpOf ]]a,musmf;qdkwmrsKd;[m rdef;rr[kwfbl;orD;&JU? ]pkH} ap&r,f? ighom;rsm;
qdkvQif ]pkH} rS iguBudKufw,f? ighorD;&JUa,musmf;u pdwfaumif;ESvkH;aumif;awmh &Sd&Smyg&JU?
EdkUayr,fh rpkHbl;uG,fh}} [k ajymbl;avonf/ uREfkyf BuD;jyif;vmaomtcsdef tcGifhBuKHwdkif;
tbdk;\pum;onf pdwfxJwGif ay:vmonfcsnf;jzpf olwyg;tm; xdyg;epfematmif
usL;ausmfapmfum;aom tjyKtrlrsKd; r[kwforQumvywfvkH; tbkd;\Mo0g'twkdif; vdkufem
jcif;aMumifh uREkfyfudk,fwdkif ]vlpkH}wa,muf jzpfvmcJU&onf/ twGufaMumifh txdkuf
tavsmuf emrnfysufapjcif;udk 0efcH&rnfjzpfaomfvnf; uREkfyf\pdwf w&HwqpfrQ
aemifw&bl;onf r&Sdjcif;udkvnf; ajym&Jygonf/

b0wmudk ajymif;vJapaom tcsuf


rdcifzcifwkdUonf aps;csKdtaemufbuf a&Twmacsmif;ajrmif;aygifteD;&Sd &dkifwef;t&yf
tdrfuav;wvkH; 0,f,l&&SdaomtcgwGif rJtdk;wef;&Sdaetdrfudk a&mif;cs yJykyfwef;rS tdrfcef;
udkvnf; pGefUvTwfNyD;vQif ajymif;a&GUaexdkifMuav\/ if;&yfuGuf aexdkifaeMupOf uREkfyf\
toufwmudk jyKjyifajymif;vGJapcJUonfh tjcif;t&mwck jzpfay:cJU\/ if;&yfuGufteD;&Sd
]av;q,fawmfrif;} ac: jrefrmrif;vufxufu t&m&SdBuD;wa,muf&Sd&m? if;tbdk;BuD;onf
uREkfyfwkdUaetdrfokdU nwdkif;vm w&m;a[majymavh&Sd\/ xdkyk*dKvfBuD; a[majymonfh w&m;
rSm Ak'bmomrd&dk;zvm a[majymMuonfh w&m;rsKd;r[kwfyJ ]r*foHzdkvfoH} rsKd; yg&Sdav&m
(xdkpOfurl tvGefqef;onf[k ,lqMuonf/) rdbrsm;onf ]em;yg;aom} yk*dKvfrsKd; jzpf
rnfonfhq&mawmf\ Mo0g'jzpfygoenf;[k pkHprf;ar;jref;Mu&m 'udP0efwdkuf&Sd Nrdwf
q&mawmfbk&m;BuD;\ Mo0g'jzpfaMumif; od&SdMu&\/ if;q&mawmfbk&m;BuD;\ ausmif;wGif
ausmif;om;rsm;tm; oif&dk;oifpOfenf;jzifh r[kwfyJ bmoma&;qkdif&m pmayrsm;udkvnf;
wenf;wzkHoifjyonf/ *Pef;ocsmFponfrsm; oifjyonfh vufaxmufq&mrsm;vnf;&Sd
tpdk;&pmppfvnf;cHonf[k Mum;od&onfwGif uREkfyftm; vlausmif;rSEkwf 'udP0efwdkuf
bkef;BuD;ausmif;okdU ajymif;a&TUtyfESHav\/ tu,f uREkfyfonf if;ausmif;odkU ra&muf
cJUvQif BuD;jyif;aomtcgwGif zdeyfaxmifq&mwa,mufa,muf aomfvnf;aumif;? aps;csKdxJ
qdkifxdkifa&mif;aom zdeyfonfwa,mufa,muf aomfvn;faumif; jzpfvmzdkUom &Sdayonf/

- 27 -

a&TOa'gif;

bkef; BuD; ausmif;om;


'udP0efwkduf Nrdwfq&mawmf\ausmif;odkU tyfESHaomtcg uREkfyfrSm ckESpfESpfom;t&G,f&Sd
vlausmif;rS oifykef;BuD;ukefNyD; r*Fvokwf? twGif;atmifjcif;? tjyifatmifjcif; paom
oif&dk;pmrsm; ukefcJUNyD;avNyD/ if;bkef;BuD;ausmif;wGif q&mawmfonf tjcm;aom bkef;BuD;
ausmif;rSmuJUodkU oif&dk;oifpOf pmrsm;udkroifyJ q&mawmfudk,fwdkif a&;pD&ifaom pmrsm;udk
oiftHMu&\/ uREkfyfrSm rSwfOmPftawmfaumif; q&mawmfu ydkUcsaom pmrsm;udk tjcm;
ausmif;om;BuD;rsm;xuf &vG,fonfjzpfaomaMumifh q&mawmfu avSmfwdkif;ajy;onfh
]avSajy;uav;} [k trnfrSnfhum csD;usL;jcif;cH&onfESifhtwl tjcm;ausmif;om;BuD;rsm;\
remvdkjcif;vnf; cH&avonf/ ausmif;wGifvnf; uREkfyfonfyif ti,fqkH;jzpf tjcm;
ausmif;om;rsm;rSm tenf;qkH; q,fESpfom;t&G,f &SdaeMuavNyD/ q&mawmfonf <uoGm;&m
t&yfwkdif;odkU uREkfyftm;ac:oGm; y&dowfa&SUwGif if;oifMum;xm;onfh bmoma&;pmay
rsm;udk tar;tajzoabmjzifh uREkfyftm;ar;&m uREkfyfu oGufvufpGm ajzEkdifonfhtwGuf
aMumifh tcsKdUaom vlBuD;rdef;rBuD;rsm;u ]om;uav;awmfcsifonf} ]wluav;jzpfapcsifonf}
ponfjzifh awmifhwajymqdkMujcif;rsm;udk uREkfyfMum;&\/ y&dwfowfa&SU q&mawmfESifhuREkfyf
tar;tajzvkyfjcif;udk Mum;emMu&aom t&yfolt&yfom;rsm;onf if;wdkU\ om;rsm;udk
q&mawmf\ausmif;odkU rxm;csifolr&Sdoavmufjzpf\/ enf;tm;jzifh q&mawmf\
ausmif;rSm ausmif;om;rsm; pnfum;rsm;jym;onfxuf rsm;jym;vmcJU&m uREkfyfonfyif
]w,fMuuf} uav; jzpfaecJUavNyD/ pifppfrSm tar;tajzrsm;onf uREkfyf\OmPfpGrf;jzifh
ajzqdk&jcif;r[kwfyJ ]usufpm} rQomjzpfaomfvnf; rMum;bl;aom rdbrsm;tzdkUrl wtHUwMo
jzpfMu&avonf/

oifMum;ykHerlem
tar;tajzudk OyrmwckjyygOD;rnf/
]]vl b,fhES,fa&;ovJ}}
]]va&;ESpfacsmif;iif vl}}
]]b,folUudk vlac:ovJ}}

- 28 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]&kyfemrfESpfyg;udk vlac:ygonf}}
]]&kyfb,favmuf&SdovJ}}
]]&kyf tX0DoH (28) &Sdygonf}}
]]bmudk ]emrf} ac:ovJ}}
]]pdwf? apwodufudk emrfac:ygonf}}
]]apwoduf b,favmuf&SdovJ}}
]]apwoduf 'Gdynmo (52) &Sdygonf}}
]]pdwfwck ,kwf 90? tus,f 121yg; &Sdygonf}}
]]pdwf b,favmuf&SdovJ}}
]]b,fpdwf b,fpdwfrsm;wkef;}}
]]avmbrlpdwf 8ck? a'gorlpdwf 2ck? arm[rlpdwf 2ck aygif;tukodkvf 12ck}} ponfjzifh 89
rsKd;aom pdwfwkdUudk a&wGuf&Gwfqdkjy&avonf/ onfrSm ]usufpm} yifjzpfaomfvnf; 7
ESpfom;t&G,f oli,fuav;wa,mufu y&dowfxJ oGufoGufvufvuf &Gwfqdkjyjcif;udk
jrifMuMum;Mu&aom t&yfolt&yfom;rsm;u ]]'Doli,fuav;o*KwwfaeNyD}} [k uREkfyftm;
csD;rGrf;um ayGUMu? zufMu? rkefUa<u;Muavonf/

taumif; ESifhtqdk;wGJjcif;
onfum; uREkfyftzdkU [efusvSyg\/ odkU&mwGif taumif;ESifhtqdk; 'GefwJG jzpfwwfaom
Zmwm&Sifjzpfonf[k euwfq&mBuD; wa,mufu (aemufydkif;wGif) a[mbl;onfhtwkdif;
q&mawmf\ ]vufoyfarG;} wynfhuav;wa,muf jzpf&jcif;twGufaMumifh raumif;aom
tjcif;t&mrsm; wGJvsufvdkufygvmawmhonf/ ausmif;odkU uREkfyfra&mufrDtcsdefu pmawmf

- 29 -

a&TOa'gif;

aom ausmif;om;uav; wa,mufonf uREkfyfuJUodkUyif q&mawmfaemufodkU waumuf


aumuf vkduf&bl;\/ uREkfyfa&mufvmaom tcgrl uREkfyfu olUxufokH;ESpfi,f olUuJUokdU
yif q&mawmf\tar;rsm;udk ajzwwfonfjzpfaomaMumifh q&mawmfonf om ]yGJusjcif;}
udk vkdvm;onfESifh olUtpm; uREkfyftm; ac:avawmhonf/ odkUaom tjcif;t&mudk
if;ausmif;om;onf rvdkvm;Edkifonfh vuPmESifh uREkfyftay:wGif taumufOmPf BuH[ef
wlayonf/

tEdkifusifhc HcJU&ykH
txufwGif azmfjycJUbl;onfhtwdkif; uREkfyfrSm (xdkacwfu ausmif;om;oli,fwkdU\ upm;enf;
jzpfonfh) ]ayoD;ypfjcif;} vufajzmifhjcif;twGufaMumifh trsm;tm;jzifh Edkifwwfoljzpfonf/
ydkufqHwjym;vQif ayoD; (a*:vD) 10vkH;& upm;Mu&mwGif waeUwGif ydkufqH 2jym;? 3jym;
ponfjzifh aeUwdkif;vdkyif Edkifavh&Sd\/ uREkfyftm; rdbrsm;u waeUvQif rkefUzdk;ydkufqH 2 jym;
ay;avh&Sd&m ayoD;ypfjcif;rS Edkif&jcif;aMumifh wyJ? ig;jym; okH;ae&\/ ayoD;ypfMu&mwGifvnf;
cyfBuD;BuD; ausmif;om;0dkif;ESifh uav;0dkif;[l ESpf0dkif;&Sd&m uav;0dkif;wGifrl txufyg
ausmif;om;wa,mufrSwyg; uREkfyfonf vuftajzmifhqkH;jzpf\/ xdkausmif;om;onf uREkfyf
tm; olESifh ESpfa,mufwnf;upm;&ef aoG;aqmifav&m uREkfyfrSmvnf; vltuav;wa,muf
r[kwfaomaMumifh jiif;y,fcJU\/ okdU&mwGif xdkoli,fonf uREkfyfxuf toufokH;ESpfcefU
BuD;onfjzpf uREkfyftm; acsmhcsnfwcg? jrLcsnfwvSnfh? acsmufcsnfwrsKd;jzifh? aeU&SdorQ
uyf El;ESyfav&um; uREkfyfrSm olESifhupm;&ef oabmwlrdavawmhonf/ wcgw&H olu
npfonfESifh uREkfyfu rcHyJ owfykwfMu&mwGif 7 ESpfom;ESifh 10 ESpfom; jzpfaomaMumifh
uREkfyfyifem &IH;&avonf/ uJUodkU jzpf&zefrsm;vwfaomf uREkfyfrSm olESifh rupm;yJvnf;
rae&? upm;wdkif;vnf; &IH;&onfom jzpfaomaMumifh uREkfyf&cJUaom rkefUzdk;ydkufqHESpfjym;rSm
wjym;zdk;rQ rkefUrpm;&yJ olUvufxJodkU a&mufoGm;ygavawmhonf/
odkUqdkvQif vGwfajrmuf&ef enf;vrf;r&Sdoavm? q&mawmftm; tb,fhaMumifh ravQmufxm;
oenf;[k ar;&ef&Sd\/ bkef;BuD;ausmif;om; [lonfrSm bkef;BuD;tm; b,frQavmuf aMumuf&
onfudk bkef;BuD;ausmif;om;rsm;om odMuayvdrfhrnf/ uREkfyfonf q&mawmf\ vufoyfarG;
wynfhuav; wa,mufyif jzpfaomfvnf; avQmufxm; wdkifawmjcif; rjyK0HUacs/ wcgu
onf;rcHEdkifvSojzifh q&mawmftm; avQmufxm;wdkifwef;&mwGif q&mawmfonf xdkoli,ftm;
&dkufzl;\/ odkU&mwGif xdkoli,fonf twGufaMumifh uREkfyftay: wkd;qkd;vmavm&m
q&mawmftm; avQmufxm;&efyif r0HUyJ&Sdawmhonf/ tb,fhaMumifh okdUjzpf&oenf;[k

- 30 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ar;ygrl bkef;BuD;ausmif;om;wa,muftaejzifh q&mawmftm; em;yl&rnfudk aMumufonfh


twGuf[k ajzqdk&ayrnf/

ausmif;vufa0SUyGJrsm;
xkdausmif;om;onf uREkfyftay: qdk;onfxuf qdk;vmao;\/ olESifh ayoD;ypfMuojzifh
uREkfyf\rkefUzdk; ydkufqHESpfjym;ukef ausmif;wufcsdef ra&mufao;onfhtcg olu ayoD;rsm;
xkwfacs;NyD; qufvufupm;zdkU rsufESmcsKdaoG;av&m uREkfyfrSm olUudk&GHUonfESifh rjiif;0HUyJ
qufvuf upm;&\/ ydkufqHwjym;zdk; ta<u;wifoGm;aomtcg eufjzefwGif t&if;wjym;?
twdk;wjym;[kqdkum uREkfyfxHrS ydkufqHESpfjym;awmif;\/ ray;[kjiif;vQif vk,l\/
]]bkef;BuD;udkavQmufvQif rif;aoayawmh}} [k uREkfyftm; Ncdrf;ajcmufao;\/ uREkfyfrSm
if;t&G,fwGif rdcif\owdrsKd;r&Sd/ zcif\ aysmhnHUaompdwfrsKd; &Sd[efwlonf/ odkUESifhyif
&G,fwlcsif;jzpfygu &IH;onfjzpfap? Edkifonfjzpfap tavQmhray;yJ wG,fowfcJUbl;onfh tBudrf
aygif;vnf; rsm;cJUvSygNyD/ xdkacwfrSm acwfESifhrwlatmif ausmif;om;csif; owfykwf
xkd;BudwfMujcif;rSm aeUwdkif;udpjzpfonf/ q&mawmftm; ravQmufpwrf;qdk oabmwl
owfykwfMuaom vufa0SUyJGuav;rsm;rSm waeUvQif wyJGESpfyJG&SdNrJjzpf\/ xdkacwf EdkifiHausmf
vufa0SUorm;BuD;rsm; jzpfMuonfh rdk;BudK;? ay:odkif;? usm;ysH? usm;euf ponfwkdUuvnf;
tdrfawmf&mbk&m; ajrmufbuf&Sd ]bk&m;ikwfwdk} teD;wGif &kHoGif;vsuf&Sd&m ausmif;om;BuD;
rsm;onf ausmif;om;uav;ESifh ausmif;om;vwfrsm;udk ajrSmufay; ]rif;urkd;BudK;uG? rif;u
ay:odkif;uG? rif;u aygifjzLibuG? rif;u tkwfESJzkwfzkd;wkwfuG} ponfjzifh emrnfBuD;rsm;
rSnfhNyD;vQif &G,fwlcsif;wJGay;um xkd;owfap\/ owfykwfMupOftwGif; if;wkdUu vufa0SU
qdkif; toGm;rsKd;udk yg;pyfjzifhwD;ay;Mu&m uav;rsm;vnf; rdkufpdwf0if oJoJrJrJ xdk;owfMu
avawmhonf/ odkUjzifh uREkfyfuJUokdUaom ausmif;om;i,fuav;rsm;rSm EIwfcrf;pkwfjywf
jcif;? ezl;a&mifjcif;? rsufuGif;ndKjcif; ponfh 'Pf&m'Pfcsufrsm;ESifh tdrfodkUjyefMuonfu
rsm;avonf/ enf;tm;jzifh uREkfyfwkdU ausmif;om;i,fuav;rsm;rSm ]wdkufMuuf} uav;
ozG,f ]cGyf} zdkU OD;rav;yJ jzpfukefMuavNyD/

trsKd;rsKd;nSOf; qJykH

- 31 -

a&TOa'gif;

uREkfyfonf owfykwfjcif;tvkyf ]&G,fwlvQifvlra&G;} qdkaomtjzpfodkU a&mufcJUaomfvnf;


uREkfyf\ uHqdk;jcif;wckrSm uREkfyfxufBuD;aom txufygausmif;om;u (uREkfyftm; remvdk
onfhvuPmESifh) uyf nOf;qJrIcH&jcif;yifjzpf\/ uREkfyfonf ol\ta<u;udk aeUwdkif;
t&if;wjym;? twkd;wjym; qyf& rkefUzkd;&aom ydkufqHESpfjym;teufrS wjym;zdk;rQ rkefU0,f
rpm;&yJ tiwfae&onfhtxJuyif ol\ta<u;rsm;onf aeUwdkif;wufvsufom&Sd\/
ydkufqHESpfjym;cefU a<u;wifrdonf qdkvQifyif ay;qyf ajyonfr&SdawmhyJ wrl;? wrwf? ig;rl;
ponfjzifh wufwufom oGm;awmh\/ tcsKdUaom ausmif;om;BuD;rsm;onf uREkfyfudk
oem;Mu uREkfyfbufrS ckcHumuG,fajymay;Mu&m xdkw&uftwGufom uREkfyftzdkU oufom
&m& rkefUuav;ESpfjym;zdk; 0,fpm;&\/ crsmrsm;uvnf; aeUwdkif;apmifh ajymay;EdkifMuonf
r[kwfaomaMumifh aemufaeUrsm;wGif uREkfyfrSm rkefUiwfNrJwdkif; iwf&jyef\/ aemufqkH;wGif
uREkfyf\jzpftifonf q&mawmf\em;okdU aygufa&muf uREkfyf\zcifudk rSm,lNyD;vQif
xkdausmif;om;\ ta<u;rsm;udk ay;qyfap&m wBudrfvQif ig;rl;? ajcmufrl;? okH;rwf ponf
jzifh ay;qyf&\/ a<u;qyfNyD;cgp&ufrsm;wGif uREkfyf tvGefaysmfrdjcif;udk rSwfrdao;onf/
odkU&mwGif Mum&SnfpGmr[kwfacs/ xkdausmif;om;onf uREkfyftm; trsKd;rsKd;aomenf;jzifh
acsmharmhESL;ESyf Ncdrf;ajcmufav&m &ufowwywftwGif;wGif b,fvkdub,fvkd jzpfonf
rrSwfrd? ol\ta<u; ESpfjym;rQwifoGm;avNyD/ okdUqdkvQif aeUpOf ESpfjym;ay;qyfonfhtxJrS
wrwf? ig;rl; jzpfoGm;atmif ol\twkd;EIef;jzifh zvS,fvkdufjyefavawmhonf/ xdktcgwGif
owif;aygufMum;jyef zcifu a<u;qyf&jyefav&m xdkodkUaomtBudrfrsKd;rSm av;ig;Budrf
xuf enf;rnfrxifay/ yxr zcifonf uREkfyf\ i,fvGef;aomtjzpfaMumifh MunfjzLpGm
ay;qyf&Smaomfvnf; aemuftBudrfrsm;rl uREkfyftm; &dkufESufavawmhonf/ zcif\ &dkufESuf
jcif;rsm;onf roufomvSjcif;udkvnf; uREkfyfrSwfrdonf/

]cspfwD; }jzpfbl; avoavm


uREkfyfrSm wausmif;vkH;wGif pmtawmfqkH;aom ausmif;om;uav;wa,muf jzpfaomfvnf;
uREkfyfuJUokdU pdwfqif;&Jaom ausmif;om;onf ausmif;wGifvnf;aumif;? tjcm;ausmif;
rsm;wGifvnf;aumif; wa,mufrQ&Sdvdrfhrnfrxifay/ ausmif;vnf;aumif;? tdrfvnf;
aumif; pdwfcsvufcs at;at;aq;aq; ae&onf[l wem&DrQr&SdcJUacs/ ausmif;&SdpOf
a<u;&Sifausmif;om;\ rsufESmudkMunfhae&\/ olpdwfrxifvQif if;aeUtzdkU ydkufqHESpfjym;
ay;qyfNyD;onfhtxJrSyif a<u;a[mif;awmif;NyD; uREkfyf\pmtkyfuav;rsm;udk qJGvkwwf\/
tjzpfudk q&mawmfodrnfh ta&;twGufvnf; uREfkyfyifylyef&\/ tdrf&SdpOfwGifvnf;

- 32 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

a<u;wifjcif;taMumif;udk rdbrsm;\em;okdU aygufMum;rnfudkvnf; uREkfyfyif ylyef&onf/


uREkfyfuJUokdU pdwfyl&aomausmif;om;onf ]ausmif;xdkausmif;wGif omru acwf
a&S;acwfrsm;wGifvnf; &Sdygavrnfavm} [k atmufarhrdonf/ 1956 ckESpfwGif zqyv
tpdk;&u uREkfyftm; axmifodkUydkU&kHru axmifxJ ]wdkufydwf} cH&onfhtcg ]ighrSm vufiif;
tjypfr&Sdaomfvnf; i,fpOfu pmuav;arG;cJUbl;onfh tjypfaMumifh jzpfwef&monf} [k
pOf;pm;rdbl;&m xdkausmif;om;taMumif;udk ,ckowd&aomtcg ]igonf b0 cspfwD;
jzpfcJUbl;avoavm} [k awG;awmrdygawmhonf/ xdkausmif;om;onf pma&;aom tcsdef
wGif touf&Sifvsufyif&Sdao; if;tm; wcgw&H awGUjrif&aomtcgrsm;wGif tmCmw
xm;jcif; r&Sdaomfvnf; ]ig\obm0wGif ql;BuD;wacsmif;aygufvmatmif zefwD;olum;
olyifjzpfonf} [k owdr&yJ raeEdkifatmif &Sdygawmhonf/

Nrdw fq&mawmf
Nrdwfq&mawmf\ausmif;rSm 'udP0efwdkufwGifomru rEav;NrdKUay:&Sd bkef;BuD;ausmif;rsm;
teufwGif ausmif;om; tpnfum;qkH;aom ausmif;jzpf ausmif;om;rdbrsm; onfvnf;
rEav;om;rsm;tm; a&wGufjcif;tvkdUiSm wa,mufpD 1?2?3 ponfjzifh &Gwfqdkap&m aemufqkH;
ausmif;om;u 64 [k qdkvkdufjcif;udk uREkfyfrSwfrdygao;onf/ rSwfrdykHrSm xdkausmif;om;onf
a&mifxkH;uav;ESifh a&SUokdUudkif;um olUtvSnhfa&mufatmif apmifhMunfhae&mrS olUtxufu
vlu 63[k qdkvdkufonfESifhwNydKifeuf olu ]]ajcmuf? ajcmuf? ajcmufq,hfav;}} [k
qdkvdkuf&m wausmif;vkH; 0dkif;&,fvkdufMu\/ uREkfyfvnf; tjcm;ausmif;om;rsm;ESifhtwl
&,fvdkufrdonf/ xdkoli,frSm ]pum;xpf} olwa,mufjzpfav&m uREkfyfrSmvnf; xdkaeUrSp
pum;xpfvmawmhonf[k rSwfrdonf/ tjcm;ausmif;om;rsm;tm; ]rul;} yJ uREkfyf wa,muf
wnf;udkom ul;&jcif;rSmum; ([kwfr[kwftyxm;) uREkfyf\xifjrifcsufudk oufqkdif&m
ae&mwGif azmfjyygrnf/

xl;jcm;aomq&mawmf
Nrdwfausmif; (]bdwfausmif;} ac:Muonf/) \ pnfum;jcif;taMumif;&if;rSm q&mawmf
OD;eEonf Nrdwfe,fom;jzpf t*FvdyfvufatmufodkU tvsifqkH;usa&mufcJUonfh e,fjzpf
onfhtavsmuf rEav;NrdKUwGif acwftrSDqkH;aom &[ef;wyg;jzpf\/ acwfrSDykHum; bkef;BuD;

- 33 -

a&TOa'gif;

ausmif;om;wkdif;onf &[ef;jyKMurnfr[kwfyJ vlUtjzpfESifh 0rf;pm&SmrSD;Mu&rnf jzpfaom


aMumifh tenf;qkH; twGuftcsuf (*Pef;ocsmF) wwfMurS jzpfrnfqkdum ]]abma'ykw}} rQ
avmufESifh rNyD;apyJ vufaxmufq&mrsm;xm;um avmuDynm oifjyap\/ tpdk;&uvnf;
acwfrSDaombkef;awmfBuD;[k em;vnfum vufaxmufq&mrsm;twGuf vcay;\/ 'kwd,
taMumif;w&yfrSmvnf; Nrdwfq&mawmfonf xGwfacgifq&mawmfbk&m;BuD;\ ausmif;wGif
oDwif;okH;cJUpOfu owdyXmefenf;twkdif; tm;xkwfcJU (t&d,mjzpfonf[k rdbrsm;vnf;
,kHMunfonf/ uREkfyfvnf; aemufydkif;wGif ,kHMunfonf/) r*fw&m;zdkvfw&m; [lonfrSm
&apaumif;aomacwf &Sdao;onf[k a[majym&kHru tm;xkwfvdkolrsm;tm;vnf; enf;vrf;
nTefjyawmfrlonf/ xdkacwfwGif (v,fwDq&mawmfvnf; rausmfMum;ao;ojzifh) edAmefr*fzdkvf
[lonfrSm &Edkifaomacwf r&SdawmhNyD[k jrefrmjynf &[ef;avmuwckvkH;u ,lqvsuf&Sd&m
]vl} qdkonfrSmum; &[ef;rsm;NyD;vQif NyD;Mu&aomacwfjzpf\/ wGif 'udP0efwkduf&Sd
*dkPf;csKyfq&mawmfrsm;onf *Pef;ocsmFoifay; ausmif;om;pnfum;jcif;udkvnf; Munfhvdk
[efrwl? r*fzdkvfudk &paumif;ao;onfh qdkjcif;twGufvnf; ]em;uavm} [efwl&avum;
Nrdwfq&mawmfudk ]MuOf} Muav\/

]pmjzL} oif&awmhrnf
bkef;BuD;ausmif; uREkfyftouf udk;ESpfom;t&G,fwdkif a&mufvwfaomf armfvNrdKifNrdKU
aumhu&dwf&GmrS bJGUawmf OD;wdavmuac: &[ef;wyg;onf rEav;NrdKUodkU <ua&mufvm&m
t*Fvdyfpmwwfjzpf ausmif;om;rsm;tm; t*Fvdyfpmoifay;vdkonf qkdaomaMumifh Nrdwf
q&mawmf\ausmif;ESifh tHusjzpfaeawmhonf/ tjcm;aom bkef;BuD;ausmif;rsm;rSm *Pef;
ocsmFudkrQ oifay;zkdU oabmrwlyJ&Sd&m t*Fvdyfpm (pmjzL)rlum; vufcHzdkUa0;ao;\/ wGif
OD;wdavmurSm Nrdwfq&mawmf\ ausmif;wGif oDwif;okH; pkaqmif;NyD; &&Sdxm;aom
ausmif;om;okH;av;q,fwkdUtm; t*Fvdyfpmoifjyay;av&m uREkfyfrSmvnf; wa,muf tyg
t0ifjzpf\/ vuf&Sdausmif;om;aygif; 60ausmfteuf ]pmjzL} oifawmhrnfqkdojzifh tcsKdU
vnf; EkwfxGuf tcsKdUvnf; wkd;vmav&m EkwfxGufoGm;onfh ausmif;om;rsm;teuf
uREkfyf\ ]cspfwD;} vnf; ygoGm;NyDjzpfaomaMumifh uREkfyftzdkUrSm 0efxkyfBuD;wck uscJUayNyD/

aps;csKdawmf yxrrD;

- 34 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

xdktcsdefwGif uREkfyf\rdbrsm;onf bkef;BuD;ausmif;ESifh ]wjy} cefU avmufoma0;aom


&dkifwef;t&yfrS 17 ]jy} a0;onfh &efESifwHcg;udk ajymif;a&TUMujyefavNyD/ xdkt&yfodkU rajymif;
a&TUrD &dkifwef;&yfaepOfu uREkfyftwGuf rSwfavmufom;avmuf oifcef;pmBuD;wck &apaom
tjzpftysufwckudk azmfjyvdk\/ wno aps;csKdawmfBuD;udk yxrtBudrf rD;avmifav&m
uREkfyfwkdUaetdrfESifh aps;csKdawmfBuD;rSm a&Twacsmif;rQom jcm;onfjzpf uREkfyf\ wouf
wmwGif rD;tBuD;tus,favmifjcif;udk yxrtBudrf ]*&if;pwif;} rS Munfh&jcif;jzpfonf/
wnOfhywfvkH; avmifjcif;udk wnOfhywfvkH;vdkyif w&yfvkH; xkdifMunfhMu\/ a&pufrsm;
[kwdywd r&Sdao;onfhacwfjzpf wydkif;wprQ Nidrf;owfxm;onfh ae&mrsm;wGif wcP
wmrQom Nidrf; watmifhrQMumvQif wzefx awmufavmifjyefavonf/ ypnf;rsKd;pkH avmif
jcif;jzpf anSmfeHUtrsKd;pkHeHMu&onfhjyif aygufuJGoHtrsKd;rsKd;vnf; Mum;Mu&\/ rD;awmuf
rsm;onf wae&m wcgw&H Nidrf;awmhrnfuJUodkUjzpfNyD;rS qD? a&eHqD paom avmifpmrsm;odkU
ul;puf&mwGif rdk;xdk;onfhrD;awmufBuD;rsm; [kef;ueJx awmufvmjyef\/ odkUjzpf&mwGif
idkufrsOf;pjyKvmaom rD;Munfhy&dowfBuD;rSm rsufvkH;rsm;NyJ vmMujyefonf/

aiG&Tifaom&ufydkif;
rD;avmifNyD;onfhaemuf &ufowywfausmfausmfrQtwGif; rD;avmifuGif;BuD;onf uREkfyfwkdU
ausmif;om;t&G,f oli,frsm;tzdkU&m tifydkUvdkifpifXmeBuD;wck jzpfaeawmh\/ 1950jynfhESpf
avmufqDu &efukefodkU uREkfyfqif;oGm;&mwGif aeUcsif;ncsif; olaX;jzpfoGm;onfh ]bdkif
ukefonf} rsm; taMumif;udk pD;yGm;a&;orm;tcsif;csif; ajymMujcif;rsm; Mum;&onfhtcg uREkfyf
rSm i,fpOfu aps;csKdawmfrD;avmifuGif;BuD;udk bGm;ueJowd&rdonf/ eHeufvif;onfESifh
wNydKifeuf ykyk&G&G[lorQonf rD;avmifuGif;BuD;okdU avQmufvmMu oHaumufwacsmif;pDESifh
[mudkvSef [dk[mudkzGifh ponfjzifh tESHUtjym; xdk;qGarGaESmuf &SmazGMuav&m ae0ifonfh
tqkH; wusyf ESpfusyf ig;usyfwefrsm;udk vlwdkif;vdk& 50dwef 100dwef wdkifatmif &Muol
rsm;vnf; &SdMuavonf/ tcsKdUrSm a&TqdkifaiGqdkifwef;rS a&TcJaiGcJrsm;udkyif &&SdMuonfqdk\/
jymykHxJrSm &Sm&Muaom ypnf;rsm;udk apmifh0,f,lMuonfh vmbfjrifolrsm;vnf; &efukef
Muufwef;yrm ay:vmMuonf/ uREkfyfonfvnf; rdbrsm;rodapyJ ausmif;tm;vyfcsdefwGif
tjcm;ausmif;om;BuD;rsm;ESifhtwl vkduf jymykHudkarTjcif;jzifh waeUvQif okH;yJav;yJrQ &&Sd
av&m rkefUzdk;ESpfjym;om&aom oli,fwa,muftzdkU vmbfoyfyum&TifvS vGefpGm auseyf
cJUav\/

- 35 -

a&TOa'gif;

]aps;orm;} jzpfvmMujcif;
uREkfyf txl;ojzifh wifjyvdkaomtjcif;t&mrSm ydkufqH&Tifbl;jcif;aMumifh uREkfyfysufpD;vm&
ykHyif jzpfavonf/ aps;csKdawmfBuD; jymykHjzpfpOfu okH;yJwrwf okH;Edkifaom ausmif;om;rsm;
onf jymykHay:wGif qdkifwef;rsm; jzpfvmaomtcg ydkufqH0ifayguf r&SdMuawmhojzifh
BuHrdBuH&m BuH&awmhonf/ (xdkacwfurl acgufqJGwvkH; wyJ? rkefUwDESpfjym;? zmvl'g
cGufuav; wyJ? cGufBuD;wrl;? pD;u&uf wjym; av;vdyf? ]zifqDpGyf} okH;vdyf &aomacwf
jzpfaomaMumifh okH;yJwrwfqdkvQif oaX;om;rsKd;ozG,f okH;EdkifMuonf/ uREkfyfwkdUausmif;
oaX;OD;bZH\ om;wa,muf&Sd&m olyif rkefUzkd;ajcmufjym;om&onf/) ausmif;om;rsm;onf
aps;csKdjymykH (pm;usuf) uG,faysmuf wJwef;qdkifrsm; ay:aygufvm&mwGif (vdkufpifydwfvdkuf
aom ukefonfBuD;rsm;uJUodkU) pD;yGm;a&; tusyftwnf;awG awGUBuKH&av\/ wGif
tcsKdUausmif;om;rsm;onf aps;qdkifrsm;rS tvpfEIdufaompepfudk wDxGifMu\/ txl;ojzifh
ukefpkHa&mif;aom usLvD,mqdkifrsm;rSm if;wkdUusufpm;&maomXmejzpf\/ ausmif;om;
cyfBuD;BuD; av;ig;a,mufwkdUonf ausmif;tm;csdefwGif aps;csKdodkUoGm; jyefvmaomtcg
a*:vDrsm;? riftkd;rsm;? vufudkifyk0grsm;? cJwHrsm; tp&Sdonfh ypnf;uav;rsm; toD;oD;
ygvmMu&m wa,mufvQif ig;rl;wef? ajcmufrl;wef ponfjzifh&cJUMu\/ if;wkdU\ ]yG} jcif;udk
jrifMu& aps;csKdoGm;aom ausmif;om;ta&twGuf yGm;rsm;vm&m aemufqkH;wGif ydkufqH
&Tifaom oaX;om;ESifh vufzGmaomrdbwdkU\om; tenf;i,frSwyg; aps;orm; jzpfukefMu
avawmhonf/

twkjriftwwfoif
waeUo uREkfyfonfvnf; ausmif;om;BuD;rsm;\ ydkufqH&Tifjcif;udk oGm;&nfusvsuf&SdpOf
uREkfyfudkcifrifaom ausmif;om;BuD;wa,mufu ]]a[haumifazodef;? igeJUvdkufcJUygvm;uG?
bmrSrcufbl;? igvkyfovdkom Munfhvkyf}} [k qdkum vpfykHvpfenf;udk oGefoifav&m uREkfyf
vnf; vkdufygoGm;av\/ uREkfyfwkdUtzJGUrSm okH;av;a,muf&Sd uREkfyfonf olwkdU\ vpfykH
vpfenf;udk vufawGUoifcef;pm ,l&kHom,lcJUNyD; yxrwacgufjyefvmcJU\/ 'kwd,wacguf
rl uREkfyf\ tzGJUom;rsm;u ypnf;rsm;0,fcsifjyK aps;qpfvsuf&SdMupOf uREkfyfonf
zvfa*:vD'dk;BuD;wvkH;udk EIduf,l cg;ydkufxJodkUxnfhvdkuf\/ EIduf,laomtcgwGif vufwkef
aomfvnf; cg;ydkufxJodkU xnfhNyD;onfhwdkifatmif qdkif&Sifu rjrifaomaMumifh ]w,f[kwfwJU
tvkyfygwum;} [k ESpfodrfhrd\/ xdkcP tjcm;qdkifrS usLvD,mukvm;wa,muf ajy;vm
uREkfyf\cg;ydkufudk EIdufprf;onfwGif zvfa*:vDBuD;udk awGUoGm;\/ wGif qdkif&Sifqif;vm

- 36 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyf\eo,fudk wcsufESpfcsufykwfNyD; *gwfwJodkUydkU&ef qJGac:av&m uREkfyf\tzGJUom;rsm;


0dkif;vmMu ]]a[h bmvJuG ukvm;? uav;udk rif;bmvkyfwmvJ? rifhwqdkifxJ zvfa*:vD
a&mif;ovm;? [dkbufwef;qdkifu ol0,fcJUwm? igwkdUodw,f? ay; a*:vD}} [k qdkum
uvm;vufxJrS a*:vDudk vk,uf qJqJqdkqkdESifh xGufvmcJUMuav\/ if; zvfa*:vDudk
uREkfyf&aomfvnf; xifoavmuf rvG,fulvS[k qkH;jzwfum xdkvlpkESifhvnf; rvdkuf0HU?
olwyg;\ ypnf;udkvnf; rEIduf0HUawmhyJ oifcef;pm&cJUygonf/ xdktacgufwGif atmifjrif
ygu b,frQavmufMumatmif EIdufaeOD;rnf rqdkEdkifay/

Bum;&cJaom t*FvdyfpmoH
Nrdwfq&mawmf\ ausmif; OD;wdavmua&mufvm t*Fvdyfpm oifpjyKonfwGif rdbrsm;
onf ausmif;eD;aom &dkifwef;&yfrS &ifESifwHcg;odkU a&TUajymif;Mu&jyef\/ &efESifwHcg;ESifh
'udP0efwdkufrSm 17 ]jy} a0;aomfvnf; rdbrsm;onf Nrdwfq&mawmfudk MunfndKonfu
waMumif;? uREkfyftm;vnf; t*Fvdyfpm oifapvdkonfwaMumif;aMumifh t&yfa&TUaomfvnf;
ausmif;ra&TUyJ a0;vSaomc&D;udk aeUwdkif; toGm;tjyef vrf;avQmufap\/ &efESifwHcg;
&yfuGufrSm rdcif\aqGrsKd;rsm; aexdkifMuaom &yfuGufjzpfav&m (uREkfyf\tbdk;vnf; &Sdao;
onf/) uREkfyfonf oli,fwef; ]y&dkifrm} zwfpmtkyfwGif pD-at-wD-uufwf (Cat) tm&fat-wD &ufwf (Rat) tufpf-at-wD qufwf (Sat) ponfjzifh zwfjyaomtcg tbkd;ESifh
wuG rdcif\ aqGrsKd;rsm;onf 0dkif;tkHem;axmifMu&if; ]vQmvdyfoH} yg yDoonf? em;axmif
aumif;onf ponfrsm;jzihf csD;rGrf;MuaomaMumifh uREkfyf&ifaumh *kPf,lrdjcif;udk rSwfrdyg
ao;onf/ xdkpOfu t*Fvdyfpm[lonfrSm t&yfolt&yfom;rsm;tzdkU Mum;&cJvSaomaMumifh
tdfrfeD;em;csif;rsm;yif vmem;axmifMuonf/ uREkfyf\tbdk;url tjcm;aom a&S;vlBuD;rsm;
uJUodkU ]pmjzL} [l r&Iwfcsonfhjyif ]]ighajr;wa,muf ]vlpkH} uav; jzpfawmhr,f}} [k 0rf;om
tm;& ajym&Smao;\/ uREkfyfuvnf; aemufydkif;wGif twdk;ESifh ]pkH} jyvdkufjcif;udk tbdk;
wa,muf jrifroGm;&&Sm[k ,ckowd&rdao;onf/

tm*kHaqmifaomacwf
aetdrfrS ausmif;okdUoGm;aomtcg uREkfyfonf pdefyDwmausmif;teD;rS jzwfoGm;& tvGefw&m
t*Fvdyfpum;ajymonfh pdef hyDwm ausmif;olrsm; ajymoHudk Mum;&onfwGif tvGefajymcsif

- 37 -

a&TOa'gif;

igvnf; waeUawmh ajymvdkuf&OD;rnf[k tm;cJxm;\/ xdkpOfu uREkfyfrSm EIwfvQmoGufvuf


aom oli,fwa,mufjzpf pum;tenf;i,fxpfaomfvnf; &GHU&Sufjcif;r&SdyJ pdefyDwmausmif;rS
todausmif;om;uav;wa,mufESifh if;wkdUausmif;teD; qkHrdMuonfwGif uREkfyfu wwd,
wef; zwfpm (Royal Reader) xJrSvnf;aumif;? eJUpfzD;vf'f (Nesfield) \ o'gpmtkyf
xJrSvnf;aumif; &Gwfqdkjyvdkuf&m if;ausmif;om;rSm tawmfrsufvkH;jyL;oGm;\/ (uREkfyfwdkU
\q&m OD;wdavmuonf zwfpmtkyfudkvnf;aumif;? o'gpmtkyfudkvnf;aumif;? yxrwef;rS
wwd,wef;wdkifatmif tm*kHaqmifap&m uREkfyf txufwef;rsm;odkU a&mufaomtcg t*Fvdyf
pm yxr& BuD;jyif;vmaomtcgvnf; t*Fvdyfpma&;wwfonf[k emrnf&jcif;rSm
i,fpOfu tm*kHaqmifcJU&jcif;onf taMumif;w&yf jzpfacsoavm[k pOf;pm;rdonf/)

tenf; enf; aqmhjcif;


tcsdefwGif uREkfyf tusifhqkd;uav;rsm; 0ifvmcJUonf/ rdcif\ armifBuD;rS arG;onfh
om;BuD; (uREkfyf\tpfudk) armifyktm; t*Fvdyfpmwwfapvdk uREkfyfwkdU\ Nrdwfausmif;okdU
tyfESHav&m yxr uREkfyftzdkU oGm;azmfjyefazmf&onfqdkum tvGefae&mus\/ ESpfa,muf
om; twloGm;twljyefMu&mwGif uREkfyfwkdUonf a&Twacsmif;ajrmif;aygifwavQmufwGif a*:vD
wvkH;pDESifh axGcif;vsuf avQmufvmMu\/ axGcif;jcif;[lonfrSm wa,muf\a*:vDudk
wa,mufu xddrSefatmif wvSnfhpDypf&if; vrf;avQmufvmMujcif;jzpfonf/ enf;rSm upm;
&if; vrf;avQmufvmMujcif; jzpfaomaMumifh ajcanmif;rSef;rod[k qdkEdkifaomfvnf; wnfhwnfh
ajzmifhajzmifh vrf;avQmufjcif;r[kwfyJ auGUauGUaumufaumufESifh a*:vDudk aumuf,l&jcif;?
rSef;csdef&jcif;? wvSnfhpDypf&jcif;wkdUaMumifh tvGeftcsdefukefvSojzifh nae4em&DwGif ausmif;rS
vTwfvkdufaomfvnf; ae0ifpkyfpkyfuef;rS tdrfodkUa&mufvmMuonf/ wcgw&HwGifvnf;
axGcif;&jcif;udk NiD;aiGUvmMuonfESifh wenf;wzkH ajymif;aqmhMuao;\/

wrsKd;wzkHaqmhjcif;
a&Twacsmif;ajrmif; abmifwavQmuf&Sd a&pyfwGif uecdkyifrsm;? qifESmarmif;yifrsm;? ukvm;
rsufpdyifrsm; aygufa&mufvsuf&Sd&m if;tyifrsm;\ xdyfzsm; teDa&mif? t0ga&mif? tndK
a&mif&Sdaom ykpOf;aumifrsm; em;vsuf&Sd\/ uREkfyfwdkU nDtpfudkESpfa,mufonf jrif;NrD;wyifpD
&Sm wbuftzsm;udk 0g;jcrf;wck\ xdyfcsnfum tjcm;buftzsm;wGif ESrf;aphyrmP&Sdonfh

- 38 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ysm;za,mif;vkH;uav;udk uyfxm;\/ xdkUaemuf uREkfyfwkdUonf enf;jyifqifxm;aom


]jrm;wH} wckpD udkifvsuf tyifuav;rsm;xdyfwGif em;vsuf&Sdaom ykpOf;aumif uav;rsm;\
a&SUwGif za,mif;vkH;uav;udk Ny&m (if;wdkU\tpm) ydk;aumifuav; xifrSwfonfESifh 0DueJ
jrnfum xysHvmNyD;vQif za,mif;vkH;uav;udk vIyfvIyf zrf;vdkuf\/ if;\oGm;rsm;onf
za,mif;vkH;wGif pl;0if jyefEkwf&ef rjzpfEdkifyJ&Sd&um; uREkfyfwdkUonf ykpOf;aumifudk tvG,f
wul zrf;,lEdkifonf/ (Oa&mywkdufom;rsm; ig;rQm;jcif;tvkyfjzifh tysif;ajzMuonf[k uREkfyf
zwf&aomtcg igwkdUykpOf;zrf;jcif;rQavmuf aysmfygavp} [k atmufarhrdonf/ olwdkUonf
a&atmuf&Sdaom ig;aumifudk rjrif&yJ ig;pmjzifh jrLMu&jcif;jzpf&m uREkfyfwkdUum; ykpOf;
aumifudk txift&Sm;jrifEdkif\/ tcsKdUykpOf;onf &kwfw&uf udkufzrf;jcif;rjyKao;yJ ol\
OD;acgif;wGif wnf&Sdaom rsufvkH;rsm;udk ]uv,fuv,f} vkyfum rouFmaomtrlt&mjzifh
plprf;qifjcifaeonfwGif jrif;NrD;zsm;&Sdaom za,mif;vkH;uav;udk ydk;aumifESifhwlatmif
vSKyfay;&onfrsm;rSm pdwf0ifpm;zG,faumif;vSonf/ wcgw&HwGif ykpOf;aumifonf za,mif;
vkH;uav;udk udkufzrf;awmhrnfvkyfNyD;rS &pfywfysHoef;umMunfh ]eifwdUkavmufrsm; yg;vdkU
[,f} [k qdkonfhoabmESifh 0DueJjrnfum ysHajy;oGm;avawmh\/) uREkfyfwkdUonf rdxm;aom
ykpOf;rsm;udk bmrQrvkyfwwf/ tuFsDtdwfaxmifxJwGif vufudkify0gjzifh zdxm; tdrfteD;odkU
a&mufaomtcgrS vTwfypfcJUMuavonf/

a&Tw acsmif;\jzm;a,mif;rI
uREkfyfwkdU nDtpfudkESpfa,mufonf &efESifwHcg;rS ausmif;odkU xGufvmMu&mwGif a&S;OD;pGm
a&Twacsmif;udk jzwfausmfonfh tajrmufwef;wHwm;odkU a&mufMu\/ xdkae&mrSp 'udP
0efwkdufbufodkU csKd;0if&onfh qdkif;wef;wHwm;odkU ra&mufrD a&qdyfaygif; w'gZifcefUrQ&Sd&m
0dZ,rif;om;\ aemufygwynfhrsm;tm; bDvl;rrsm;u tm&kHtrsKd;rsKd;wkdUjzifh jzm;a,mif; aoG;
aqmifavawmhonf/ xdkacwfu a&Twacsmif;rSm ,ckuJUodkU a&qkd;ajrmif;r[kwf? rw&m
txufrS pD;qif;vmcJU? vGefawmif;? 0g;&if;wkwf? awmifNyKH;? o&uef? uefydkif paom &Gm
rsm;udk jzwfausmfNyD;vQif tdk;zdkudkausmf rEav;NrdKUxJodkU 0ifvmonfh a&&Sifacsmif; jzpfaom
aMumifh tawmfMunfvif woGifoGifpD;qif;vsuf&Sd\/ a&udkjrif&vQif (aoawmhrS aoa&m)
ajy;qif; ckefayguf,uful;csifwwfaom ausmif;om;t&G,f uREkfyfwdkUnDtpfudkESpfa,mufrSm
a&qdyfwdkif; tjcm;oli,fuav;rsm; aysmf&TifpGma&csKd;Mujcif;udk jrif&jcif;? wbGrf;bGrf;
ul;,ufMuaom a&oHESifh jrL;wl;atmf[pfMuaom oli,foHrsm;udk Mum;&jcif;? arSmfyif
uav;rsm; arsmvuf&Sdaoma&rS &eHUwrsKd;udk &I&Iduf&jcif;? a&\at;jraomtawGUudk
pdwful;jzifh vGrf;&jcif;wnf;[laom tm&kHtrsKd;rsKd;wkdU\ aoG;aqmifrIaMumifh a&qdyf wckESpfck

- 39 -

a&TOa'gif;

wGif BudwfcHEdkifMuaomfvnf; wwd,? pwkw ponfh a&qdyfrsm;odkU a&muf&mwGifrlum;


wa,muf\rsufESmudkwa,muf MunfhaeMuavNyD/ tawmtwGif; twlwuG a&csKd;aeus
jzpfonfh vluav;rsm;u ]]a[haumifawG vmMuvuGm? tapmBuD;&Sdygao;w,f}} [k [pfac:
vkdufMuaom tcgwGifrlum; uREkfyfwkdUESpfa,mufonf pmtkyfuav;rsm;udkypfcs? t0wfudk
cRwf ykHNyD;vQif a&xJodkU 'dkifAifxdk;qif;vkdufMuavawmhonf/

pdwfaA'g\vufoHv dk
uREkfyfwkdU rlvBuH&G,fcsufrSm cPwjzKwf a&csKd;NyD;aemuf ausmif;csdefrSDatmif wufMu&ef
jzpf\/ wcgw&Hvnf; ausmif;wufrSD wcgw&Hvnf; ausmif;wufaemufusojzifh t&dkuf
cHMu&\/ xdkUaemufwGifrl taysmfMuL; ausmif;csdefvGefoGm;aom tcgrsm;wGif t&dkufcH&
rnfudk aMumufonfESifh ausmif;rwufyJ ausmif;ajy;zdkU oabmwl qkH;jzwfvkdufMuav\/
wcgw&HwGifvnf; tdrfvkyf&efay;vkdufonfhtvkyf (Home Work) udk rvkyfcJUrdMuojzifh
t&dkufcH&rnf[k odonfESifh a&qdyfrS wrifrwufyJ ausmif;ajy;vkdufMu\/ aemufwaeUwGif
aeraumif;aomaMumifh[k vdrfajymjcif;tm;jzifh t&dkufvGwfatmif BudK;pm;Mu\/ odkU&mwGif
uREkfyf\ynma&;twGuf rnfonfhrdbESifhrQrwlatmif *&kpdkufwwfaom uREkfyf\zcifonf
ausmif;odkU &Hzef&Hcg0ifvm ,refaeUu uREkfyfwdkU ausmif;rwufjcif;ESifh qkH;pnf;onfhtcg
uREkfyfwkdU\ tvdrfay: ]ESpfxyfuGrf;} t&dkufcHMu&\/ q&mawmfonf ausmif;ajy;aom
ausmif;om;tm; Murf;jyifay:wGif tvsm;arSmufap ajcvufrsm;udk ausmif;om;av;a,muf
wkdUu wbufpDudkifxm;pOf BudrfvkH;jzifh 10csufwdwd &dkufavh&Sd\/ uREkfyfwkdU t&dkufcH&jcif;udk
zcifjrif&aomfvnf; rauseyfao;ojzifh tdrfodkUa&mufaomtcg xyf&dkufao;\/ zcif\
vufrSm toufBuD;NyDjzpfaom q&mawmf\vufxuf jyif;aomaMumifh ESpfqokH;q ydkem\/
wcgu uREkfyftm; zcif&dkuf armifyktm; olUtaz(rdcif\armif) u&dkufav&m orD;a,mufz
ESpfa,mufonf udk,fhom;udkudk,f &dkufMu&mwGif wa,mufESifhwa,muf olUxufigematmif
vufpGrf;jyMuonfh vuPmESifh zcifu uREkfyf\vufarmif;udk aq;jyif;vdyfrD;ESifhxdk;qJwGif
OD;BuD;u armifyk\i,fxdyfudk ydef;wef;zdeyfjzifh ckwfvkdufonfESifh aoG;rsm;jzmqif; vmawmh
onf/ armifykrSmvnf; uREkfyf\ar;aph trm&GwfuJUodkU xdyfwnfhwnfhwGif okH;vufrcefU&Sdaom
trm&GwfBuD;wck ao&mygoGm;&Smonf/ uREkfyf\zcifrSm tjcm;aomzcifrsm;xuf t&dkufoef
onf rSefaomfvnf; ynmvdkvm;jcif;ESifh uREkfyf\rkdufrJjcif;udk uREkfyfem;vnfonf jzpfaom
aMumifh txufyg &dkufjcif;rsKd;twGuf pdwfxJ rnfodkUrQr&SdcJUyg/ okdU&mwGif uREkfyf\pdwfxJ
xdcdkufapaom &dkufjcif;rsm;vnf;&Sd oufqdkif&mae&mwGifrS azmfjyygrnf/

- 40 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

zcifESifh ]eifvm;igvm;}
uREkfyftm; t*Fvdyfpmoifjyonfh OD;wdavmurSmvnf; uREkfyf\zcifESifh ]eifvm;igvm;}
qkd&avmufatmif t&dkufoefvSaom q&mwyg;jzpf\/ &Hzef&Hcg ausmif;ajy;wwfonfh
txJrSyif twef;xJ ausmif;om;q,fa,muf&Sdonfhteuf 'kwd,aomfvnf;aumif;? wwd,
aomfvnf;aumif;? vkdufEdkifcJUoljzpf\/ usuf&efay;vdkufaompmudk aeUwkdif;ppf wvkH;
r&vQif BudrfvkH;jzifh wcsuf&dkufavh&Sd&m uREkfyfyif waeUvQiftenf;qkH; okH;av;csuf
t&dkufcH&onf/ t&dkufvGwfaom ausmif;om;[lum; wa,mufrQr&SdcJUacs/ aeUpOf
wwfaompmudkomru pma[mif;rsm;udkvnf; &ufowywfwBudrf (tzdwfaeUwdkif;) jyefvnf
ppfaq;avh&Sd&m xdkaeUtwGufrSmrlum; Budrf2vkH;3vkH; jzef;jzef;uJG&onfcsnf;jzpfavonf/
odkUESifhvnf; uREkfyfwkdU ausmif;om;rsm;onf OD;yOif;taMumif;udk wcGef;rQraumif;ajymjcif;
rMum;&? q&mu wynfhtm;&dkufjcif;onf xkH;pHjzpfonf[k vufcHMu q&mtay:wGif
cspfaMumuf&dkaopdwf &SdMuonfcsnf; BuKHcJU&avonf/ wcgu OD;yOif; rusef;rrm&Sd&mwGif
(pmoifrI&yfem;cGifh&&Sd ausmif;om;rsm;xkH;pHtwkdif; 0rf;omMuonfhtxJrSyif) OD;yOif;\
usef;rma&;twGuf rdbozG,f pdk;&drfylyefMujcif;udkvnf; BuKH&bl;onf/
uREkfyf\tpfudkw0rf;uJG armifykESifh uREkfyfrSm ]ausmif;ajy;a&m*g} pJGuyfvsuf&SdMu rnfrQyif
&dkufESufqkH;raomfvnf; &ufaygif;ESpfq,fokH;q,frQavmufom ausmif;rSefrSefwufMu
waeUwGif a&qdyfrsm;\ jzm;a,mif;rIaMumifh ausmif;ajy;NrJwdkif; ajy;Mujyefav\/ uREkfyfwdkU
vkyfMuykHum; aysmfp&mBuD;awmh r[kwfvSyg/ ausmif;rwuf&vQif NyD;a&mqkdaom ]ysif;pdwf} rsKd;
0ifvmjcif;om jzpfwef&monf/ a&qdyfa&csKd; rGef;wnfhtcsdefcefUwdkif a&mufaomtcg
tvGefa&0ojzifh EIwfcrf;rsm;jym ckdufcdkufwkefcsrf;at;vm&mwGif uREkfyfwkdUonf ukef;ay:odkU
wuf yufvufvSefum aevSef;Mu\/ &ifbwfylaomtcg 0rf;vsm;arSmuf ausmudk
aeylvSef;Mu\/ odkUjzifh wudk,fvkH; &Sef;&Sef;awmuf ylavmifvmonfhtcg a&xJodkU ckefqif;
Mujyefavonf/ waeUywfvkH; xdkuJUodkUylcsnfat;csnf cHcJUjcif;twGufaMumifh tusifh&NyD;
uREkfyfBuD;jyif;vmaomtcgwGif tat;rdjcif; enf;yg;avoavm[k xifrdonf/ okdU&mwGif
,ck tbkd;BuD;jzpfvmaomtcgrl olwyg;enf;wl tat;rdwwfvmaomaMumifh if;txifudk
jyifqifvdkuf&jyefonf/ qmavmifaomtcgrsm;wGif a&Twacsmif;ajrmif;aygif tcsKdUtdrfrsm;&Sd
NcHrsm;xJrS rmvumoD;? oajyoD;paom opfoD;rsm;udk cl;pm;Mu vQmESifh EIwfcrf;rsm;
jymvsuf&SdMu&m tdrfjyefcgeD;wGifrS ovJESifhyGwfwkdufum a&aq;cJUMuavonf/

- 41 -

a&TOa'gif;

ausmif; tdyfausmif;pm;
rdbrsm;onf uREkfyfwkdU\ ausmif;ajy;a&m*gudk tjrpfjywfatmif rukoEdkifyJ&Sd&mwGif
ESpfa,muf wGJvsuf &SdaomaMumifhom ausmif;ajy;Muonf[k,lq uREkfyf\OD;BuD;onf
armifykudk ausmif;Ekwfvdkufav\/ xifvnf;xifp&may/ uREkfyfrSm wa,mufwnf; ausmif;
wuf&onfrSp ausmif;wufjyefonf/ tdrfokdUvnf; (axGrcif;&aomaMumifh) apmapm
jyefa&mufonf/ wcgw&H jrif;&xm;tqifoifhaomtcgrsm;wGif aemufNrD;ckdpD;cJUojzifh om
apmapmyif a&mufao;\/
odkU&mwGif rdbrsm;onf uREkfyfwa,mufwnf; c&D;a0;BuD; oGm;&jcif;twGuf oem;MuonfESifh
pdwful;wrsKd; &Mujyef\/ bkef;BuD;ausmif; udk&ifvlxGuf ausmif;tdyfausmif;pm; av;ig;
a,muf&Sd&m uREkfyftm;vnf; ausmif;tdyfausmif;pm;tjzpfESifh tprf;xm;Mu\/ uREkfyfuvnf;
ajcanmif;oufomonfuwaMumif;? tdrfrSmxufausmif;wGif uav;bm0 ajy;vTm;upm;zdkU
tcsdefvnf;&? tcGifhvnf;omonf waMumif;aMumifh oabmwlvdkuf\/ (uREkfyf\zcifrSm
uREfkyftm; ynmvnf;wwf tvGefvnf; ]vdrfrm} apcsifaomaMumifh tdrfwGif t&yfxJu
oli,frsm;ESifh upm;cGifhrjyKyJ &NyD;aompmrsm;udk &Gwfaeap\/ Buufaumif; BudK;ESifh ruGmap&}
[laom pum;rSm zcif\aqmifyk'fjzpf uREkfyftay:wGif 4if;twdkif;usifhokH;&\/ upm;jcif;
onf bmrQtusKd;r&Sd? pmtHjcif;omvQifynmwwfaponf[k cPcPajymavh&Sd\/) okdUjzpf
uREkfyfonf ausmif;tdyfausmif;pm;aezdkU pDrHaomtcg 0rf;omrdav\/

ausmif;[if; av;
aeUausmif;om;rsm;teufyif ti,fqkH;jzpfaom uREkfyfrSm udk&ifvlxGuf ausmif;tdyfausmif;
pm;rsm; txJwGifrl tjywftowf ti,fqkH;jzpfvm&jyefavNyD/ eHeuf bkef;awmfBuD;ESifh
OD;yOif;rsm;? xkdUaemuf udk&ifrsm;bkOf;ay;NyD;onfh xrif;[if;rsm;udk uREkfyfwkdU ausmif;om;rsm;
pm;Mu&mwGif 0ufom;? Muufom;paom [if;aumif;uav; wcGufwavygao;\/ xrif;yJG
xdkifMuonfESifh wNydKifeuf ausmif;om;BuD;rsm;onf tvGefrsufpd&Sif vufoGufolrsm;
jzpfonfhtavsmuf [if;aumif;rsm;udk yef;uefygarSmufoGef ,lvkdufMu&mwGif uREkfyftzdkUrSm
iHjym&nfazsmf? csOfaygif[if;? pm;awmfyJrsm;ESifh rQpfavmufom usefavawmhonf/ [if;aumif;
uav; wwkH;jzpfap ygrSpm;wwfaom uREkfyfrSm xrif;udk tEdkifEdkifrsKdcs&\/ aemufweyfwGif
]olwkdUvdk vufoGufrSjzpfrnf} [k oabmydkufum OD;atmifEIdufzdkU BudK;pm;yg\/ odkU&mwGif
ausmif;om;BuD;rsm;onf uREkfyf\vufxJrS vk,lMuonfcsnf; BuKH&\/ okdUjzpf uREkfyfrSm

- 42 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tvSLtwef;ESifh qGrfauR;&SdygrS [if;aumif;uav;rsm; pm;&awmh\/ npmtwGufrl eHeufpmrS


usefaom csOfaygif[if;? refusnf;&Guf[if;? ig;ydcsuf? [if;csKd[if;? rQpf[if; (tvSL
twef;&SdvQifvnf;) 0ufom;[if;? ig;aMumfponfh [if;aygif;pkHudk a&m tdk;BuD;wvkH;wGif
]ausmif;[if;av;} usKd pm;Mu\/ npmtzdkUwGif [if;aumif;rygaomaeUyif jzpfapumrl
ausmif;om;BuD;rsm;vkpm;onfh [if;aumif;udk rjrif&aomaMumifh tvGefqmwwfaom t&G,f
vnf;jzpf NrdefvS\/ ]ausmif;[if;av;rSm} teHUwrsKd;& BuD;jyif;vmaomtcgwGif wcgw&H
awmifhwrdonfESifh [if;rsm;udk wrifwum a&maESmNyD; usKdpm;bl;ygao;onf/ okdU&mwGif
usKdaeus ]ausmif;tdk;} r[kwfaomaMumifh [if;aumif;zwfawGxnfhojzifh t&om &Sdaomf
vnf; ausmif;[if;av;eHUudk rrSDatmif&Sdawmhonf/

jyefajy;cJUjcif;
uREkfyfonf ausmif;tdyfausmif;pm;tjzpfwGif tpm;taomufqif;&Jaomfvnf; vGwfvyfpGm
upm;cGifh &jcif;aMumifh pdwfnpfavmufatmif r&SdvSay/ zcifu upm;cGifhvkH;0ray;jcif;
twGufaMumifh uREkfyfrSm upm;jcif;udk txl;ckHrifaom oli,fwa,muf jzpfvmonfxif\/
ausmif;tdyfausmif;pm;b0 npmpm;NyD; xifovkdae&jcif;twGuf tvGefaysmfaomfvnf;
nOfhtcsdefrsm;rl ausmif;om;BuD;rsm;\ usDpm;jcif;aMumifh pdwfnpf&\/ rdbrsm;ESifh cGJcGm
rtdyfcJU&bl;onfh uREkfyfrSm cGJump vGwfvyfjcif;aMumifh aysmfrdaomfvnf; &ufowywfMum
&Sdaomtcg rdcifudk vGrf;qGwfaompdwfjzpfvm nOfhtcsdefrsm;wGifrl nId;i,fpjyKvmavNyD/
txJwGif ausmif;om;BuD;rsm;u teif;cdkif;jcif;? aygifudk vufoD;ESifh jznf;nSif;pGm xkckdif;
jcif;? rD;cGufrIwfaomtcg OD;pGef;zkwfudk qGJoluqJG? ausmudk qdwfoluqdwf? cg;udk
]uvdxkd;} oluxkd; ponfjzifh usDp,fMuavawmh\/ nwdkif;vdkyif xdkuJUodkU tenf;ESifhtrsm;
usDpm;Mu&mrS wnrl oef;acgifausmfonfhwdkifatmif uvdMuav&um; eufjzefnae ausmif;
qif;csdefwGif uREkfyfonf tdrfawmf&mbk&m;xJokdU 0ifcsifjyK 17jya0;aomc&D;udk w[kefwnf;
ajy;um armBuD;yef;BuD;ESifh tdrfodkUa&mufvmjcif;udk rSwfrdygao;onf/ rdbrsm;tm; tjzpf
tysufudk ajymjy&mwGif uREkfyftm; ausmif;tdyfausmif;pm; rxm;awmhyJ aeUausmif;om;
tjzifhESifh ausmif;wufapygawmhonf/ (4if;tjzpftysufaMumifh ayavmrod? uREkfyf BuD;jyif;
vmaomtcg uav;oli,frsm;udk idkatmif usDpm;csifwwfolrsm;tm; &efolozG,f tjrifuyf
vSygonf/)

- 43 -

a&TOa'gif;

aemufNrD; ckdpD; jcif;


armifykudk ausmif;Ekwfvdkuf uREkfyfwa,mufwnf; ausmif;wuf&onfwGif ausmif;ajy;
a&m*grS oufom&m& ausmif;rSefrSefwufvsuf &Sdaomfvnf; vuPmrSm tjrpfjywf
ao;jcif;r[kwf? ]ikwf} aejcif; rQomjzpf ausmif;om;BuD; jzpfvmaomtcsdefwGif wcsDwcsD
ay:vmwwfao;\/ rnfodkUyifjzpfap bkef;BuD;ausmif; aepOftwGif;rl ausmif;ajy;onf
r&Sdawmhyg/ okdUyifjzpfvifhupm; wa,mufwnf; ausmif;oGm;&jcif;rSm ysif;vnf;ysif;?
ajcaxmufvnf; anmif;onfESifh jrif;&xm;aemufNrD;cdkzdkU tusifhvkyfawmhonf/ jrif;&xm;
rsm;onf a&Twacsmif;aygif (ajrvrf;)rS rarmif;yJ ausmufvrf;wGifom armif;MuaomaMumifh
ausmif;rStjyefwGif aps;csKdudkjzwf 84vrf;wavQmuf ajrmufodkUavQmufvm,if; aemufodkU
cPcP vSnfhMunfh&\/ jrif;&xm;wpif; armif;vmaomtcg ausmufvrf;eab;&Sd ajrvrf;
ay:wGif avQmufcJU&mrS ausmufvrf;bufodkU rodrom csOf;uyfvkduf&\/ xifxif&Sm;&Sm;
ruyf0HUay/ okdUjyK&jcif;rSm jrif;&xm;ukvm;tay: [efvkyf&jcif;jzpf\/ jrif;&xm;
ukvm;rsm;onf aemufNrD;cdkpD;aom oli,frsm;udk MumyGwfESifhvSrf; &dkufwwfay&m uREkfyfu
ol\jrif;&xm;udk aemufNrD;cdkrnfh BuH&G,fcsuf vkH;0r&Sdav[efjzifh tjcm;bufodkU rsufESm
vSnfhum vrf;avQmufvm&\/ jrif;&xm;onf uREkfyfudkrSDvm ausmfwuf&mwGif tcsKdU
ukvm;onf vrf;eab;rSavQmufaom aumifuav;rsm;udk rsufapmif;xkd;um tuJcwf
wwfaMumif; uREkfyfodaomaMumifh olUjrif;&xm;udk *&krpdkufav[efjzifh rsufESmvTJum
vrf;avQmufvm&jcif;jzpf\/ ausmfwufoGm;onfh tcgwGifvnf; &kwfw&uf ajy;rvdkuf
ao;yJ ukvm;u vSnfhMunfhrMunfhudk apmifhMunfh&ao;\/ awmfawmfuav;a0; pdwfcs&
aom tcgrSom ajy;vkdufNyD; aemufNrD;cdk&avonf/ ckd;aMumifckd;0SufjyKaom tvkyfrsKd;rSm
vG,fulvSonf r[kwfacs/

&efyJGrdo Gm;jcif;
jrif;&xm;aemufckHay:wGif 0rf;vsm;arSmufum aexm;wus ckdpD;vmpOf wcgw&H jrif;&xm;
onf &kwfw&uf &yfvkdufonfjzpfap? rvdkaomvrf;bufodkU auGUcsKd;vdkufonfjzpfap
&kwfw&uf avQmqif;&jyef\/ auGUoGm;aomtcg ukvm;onf aemufodkU vSnfhMunfhckdufESifh
BuKH uREkfyfudkjrifojzifh MumyGwfudkjyoGm;&m uREkfyfuvnf; vufoD;uav;udk jyvdkufao;
onf/ wcgw&HwGifrl 0rf;vsm;arSmufum ckdpD;pOf vrf;ab;rS vlaemufuav;wa,mufu
]]a[;...*gvd0gvm;}} [kac:um &xm;aemufNrD;odkU vufnId;nTefjyojzifh ysm,D;ysm,m
avQmqif;vkduf&\/ aemufuscJUvQif &TDueJjrnfvmaom MumyGwfonf ausmay:odkU

- 44 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

vnf;aumif;? OD;acgif;ay:odkUvnf;aumif; trSwfwHqdyf &dkufESdyfvkdufojzifh t&Id;rsm;


xifaecJUavNyD/ uJUodkUcH&aomtcgrsm;wGif a'goxGufvmojzifh uREkfyfonf [pfatmf
ajymaom aumifuav;udk vSrf;Munhfvdkuf &G,fwlcsif;jzpfaeygu wcsDwyJG owfykwfcJU&
ao;onf/ waeUo enf;jzifh aumifuav;ESifhowfykwfaepOf rdcifESifhzcifwdkU aps;csKdrS
zdeyfvkyf&eftwGuf ouvyfxnfESifh tjcm;ypnf;rsm;0,f jrif;&xm;jzifh jyefvmMuonfESifh
uREkfyfwkdUudkjrifoGm;\/ zcifonf jrif;&xm;ay:rSqif;vm aumifuav;wa,mufESifh
owfykwf&rnfavmqdkum tdrfa&mufrS &dkufOD;rnf[k BuKH;0g;ao;&m rdcifu ]]udk&ifhrvJ
bmrar;? nmrar;eJU &dkufcsifwmcsnfyJudk;}} [kajymojzifh zcifu ]]&efjzpfwmudk;As}} [k
jyefajymonfwGif rdcifu ]]jzpfoifhvJ jzpf&rSmaygh udk&if}} [k cyfwif;wif; jyefajymonfESifh
uREkfyf t&dkufvGwfoGm;&bl;avonf/

EIwfwdkufcsay;jcif;
uREkfyfonf zcif\obm0udk rdcifobm0uJUokdU rBudKufEdkifaomfvnf; zcif\ ynmvkdvm;
aom 0goemtaMumif;udk csD;usL;azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyf okH;ESpfausmfav;ESpfom;&Sd pum;
ajymwwfpjyKonf qdkvQifyif zcifonf zdeyfvkyfzdkU ud&d,mrsm; 0,f&efoGm;wdkif; uREkfyftm;
yckH;ay:wGifxrf;vsuf vuPma&;okH;yg;? wdydaom b*0g? a[wkypa,mpaom pmrsm;udk
EIwfwkdufcsay;ojzifh uREkfyf &GwfqdkwwfaeavNyD/ uBuD;cauG;rQ roif&ao;rD txufyg
pmrsm;udk ryDuvmyDuvmjzifh vlBuD;rsm;a&SU &Gwfqdkckdif;jyjcif;tm;jzifh tom;,lwwf&Sm
onf/ uREkfyftm; vlxl;uav;[l tjcm;olrsm;u csD;rGrf;Muaomtcg zcifrSm tvGef *kPf,l
aomfvnf; uREkfyfrlum; 0rf;omjcif;r&Sd? tjcm;uav;rsm;uJUodkU rupm;&jcif;twGufom
0rf;enf;rdonf/ BuD;jyif;aomtcg pOf;pm;rdonfum; arsmufyJGjyaomtcgwGif y&dowfu
MobmvufckyfwD;jcif;twGuf 0rf;omjcif;r&Sdaom arsmufuav;ESifh wlavawmhonf[l
jzpfonf/

ynmtm;ay;ykH
bkef;BuD;ausmif;wGif t*Fvdyfpmoifcgp ausmif;om;okH;av;q,fcefU wNydKifeufwnf;
oifMu&m okH;vcefUMumaomtcgwGif tawmfqkH;aom ausmif;om; 10a,mufudk a&G;
xdyfwef;wwef; zGJUvkdufonfwGif uREkfyfonf 'kwd,vdkuf\/ yxr&aom ausmif;om;onf

- 45 -

a&TOa'gif;

uREkfyfxuf toufokH;ESpfBuD; uREkfyfatmufwGifvnf; uREkfyfxuf toufav;ig;ESpf


BuD;olrsm;yif&SdMuonf/ xdktcsdefrSp uREkfyfwkdU xdyfwef;ausmif;om; q,fa,muftm; okH;v
wBudrf pmar;yJGjyKvkyfav&m uREkfyf\zcifonf xdyfqkH;rSatmifaom ausmif;om;okH;a,muf
twGuf qktjzpfESifhcsD;jrSifh&ef Avmpmtkyfrsm;? cJwHrsm;? riftdk;rsm;? csKdcsOfrsm; 0,fvmcJUNyD;vQif
OD;yOif;xHwGif tyfESHxm;\/ yxratmifjrifoltwGuf aps;csKdxJrS azmifwdefwacsmif; 0,fcJU
jcif;udk uREkfyfrSwfrd\/ uREkfyfonf azmifwdefvdkcsifvS ylqmaomfvnf; 0,fray;yJ
]azmifwdefvkdcsifvQif yxr&atmif rif;BudK;pm;}[k zcifu jyefajymavonf/
uREkfyfum; yxrr&? 'kwd,ESifh wwd,rQom vdkufcJUEdkifaomaMumifh zcif\azmifwdefqkudk
uREkfyfr&? b,fawmhrSvnf; 0,fray;acs/ uREkfyf\rdbrsm;rSm xdkpOfu pD;yGm;a&; acsmifvnf
vSonf r[kwfonfhtxJrS ausmif;om;rsm;tm; okH;av;ig;usyfwefrQpDjzifh pm;ar;yGJvkyfwdkif;
qkay;jcif;wnf;[laom csD;jrifhrIonf a&S;cwfrS acwfwdkifatmif rnfonfh ausmif;om;
rsm;\ rdbrsm;rS jyKvkyfonf[k rBuKHbl;ay&um; arG;ozcif\ ynma&; ajrSmufpm;tm;
ay;jcif; wnf;[laom 0goemESifhapwemudk vIdufvSJpGm MunfndKrdygonf/ zcifonf uREkfyf
tay: tkyfcsKyfykH wif;usyfvGef;onf[k rauseyfjcif; tBudrfBudrf jzpfcJU&bl;aomfvnf;
tcsufwpfckudk ESvkH;oGif;jcif;tm;jzifh ajzazsmufcJU&ygonf/

xdyfxkd;wuf&aompepf
bkef;awmfBuD;ausmif; OD;wdavmu\ pmoifykHxl;qef;aom tcsufwckudk azmfjy&ayOD;rnf/
aeUpOfwufay;aom pmrsm;udk wvkH;r&vQif wcsuf&dkufaMumif; azmfjycJUbl;&m? okH;wef;odkU
uREkfyfwdkUa&mufMuaomtcg OD;yOif;onf ausmif;om;rsm;tm; udk,fwdkif&dkuf& vufanmif;
aomaMumifhayavm? okdUwnf;r[kwf BudrfvkH;zdk; rwwfEdkifaomaMumifhayavm rqdkEdkif? qkH;rykH
wenf; wDxGifvdkuf\/ uREkfyfwdkU ausmif;om;q,fa,mufonf pDwef;vsuf &yfaeMupOf
xdyfqkH;ausmif;om;tm; pmwvkH;ar;vkduf\/ xdkolu ajzEdkifvQif 'kwd,vltm; tjcm;
pmwvkH;ar;\/ ,if;okdU wa,mufpDar;oGm;&m rajzEdkifol&Sdonfhtcg aemufvltm;ar;
xdkoluajzEdkifvQif rajzEdkifaomvl\xdyfudk wcsufxkd;NyD; ol\ae&modkU wuf&\/ rajzEdkif
atmufodkUa&TUay;&aomvlrSm rQESifhrNyD;ao;yJ aemufwvkH;ar;jyef&m rajzEdkifjyefu ajzEdkif
aom atmufvl\ xdyfxkd;jcif;cH&NyD; wae&mqif;&jyef\/ pmwvkH;rS rusufcJU&ol jzpfygrl
wa,mufNyD;wa,muf wwef;vkH;\xdyfxkd;cH&if; atmufqkH;okdU a&mufoGm;avawmh\/ wcg
w&HwGif cufaompmwvkH;udk xdyfqkH;vltm;ar; rajzwwfojzifh 'kwd,vltm;ar;&m xkdol
uvnf; rajzwwfvQif ]aemufwa,muf? aemufwa,muf} qdkum wwef;vkH;qkH;atmif

- 46 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ar;oGm;\/ wcgw&HwGif atmufqkH;vlokdUa&mufumrS ajzEdkifjcif;vnf; &Sdav&m xkdolonf


wwef;vkH;udk ]xdyfxkd;} NyD; txufqkH;okdU wufoGm;&av\/ wcgw&Hrl wwef;vkH;\
xdyfxkd;cH&NyD; atmufqkH;odkU qif;oGm;&aomvlonf wwef;vkH;udk ]xdyfxkd;} NyD; txufqkH;odkU
jyefa&mufoGm;jcif;rsm;vnf; &Sdavonf/ yxr ausmif;om;rsm;onf pdwf0ifpm;zG,f
aumif;aom pepfwck[l awmfawmfoabmusMuonf/ aemufydkif;rl tjypftemtqmrsm;
awGUvmMu\/

wenf; awmhaumif;onf
ausmif;om;rsm;onf ueOD; cyfrSefrSef ]xdk;} Muaomfvnf; aeU&uf&SnfMumaomtcgwGif
ighudkememxkd;onf? olUudknSmonf ponfrsm;jzifh trSwfxm;um &efNidK;zGJUvmMu\/ rdrdtm;
ememBuD;xkd;aomvludk tcGifh&aomtcgwGif ememBuD;jyefxkd; rdrdtm;nSmaomvludk nSm
xkd;\/ OD;yOif;onf ememxkd;jcif;udk cGifhvTwfaomfvnf; nSmxkd;aomvludkac: ]]'Dvdkxkd;&
w,fuG}} [kqdkum xkdol\OD;acgif;udk ememBuD;xkd;jyavonf/ wGif uREkfyfwdkUrSm rnfolU
tm;rqdk ememxkd;vQifomxkd;onf? ]nSm}onf[lum; rvkyf0HUMuawmhay/ xdkUjyif uREkfyfwdkU
twef;xJ toufvnf;BuD; 00wkwfwkwfESifh Avaumif;aom ausmif;om;BuD;wa,muf
&Sd&m xdkolu xkd;&aomtvSnfhwGif cyfrSefrSefxkd;aomfvnf; av;vHvSaom ol\vufoD;BuD;
aMumifh uREkfyfuJUodkUaom aumifuav;rSm ykyk0ifoGm;av\/ uREkfyfwkdUteufwGif touf
tBuD;qkH;jzpf ydefydef&Snf&Snf ausmif;om;BuD;wa,mufvnf; &Sdao;\/ xdkolrSm 18 ESpfom;
t&G,fwGif t&yf 5ay 10vufrcefU &SdaeavNyD/ uREkfyfonf xdkvlBuD;tm; xdk;&ef&Sdaomtcg
ol\OD;acgif;udk rSDatmifrvSrf;Edkifojzifh ckefxdk;&m tm;vkH;u&,fMu\/ wcgurl vltrsm;
&,fMurnfpdk;onfhvuPmESifh ol\OD;acgif;udk ikHUay;&m onfrSmvnf; oufom&mr&yJ
&,fNrJwdkif; &,fMuavonf/ (ppftwGif; ouFef;0wfaeonfh xdkvlBuD;tm; bkef;BuD;ausmif;
wausmif; awGUqkHrdMu&mwGif taMumif;udk oluyifajym &,fMu&ao;onf/) xdkvlBuD;
onf uREkfyfawGUbl;orQaom vlrsm;teufwGif oabmtaumif;qkH; wa,mufjzpf\/ xkd
tcsdefrl uREkfyfxuf t&yfwvufrcefUavmufom jrifhawmh\/ (,ckrlum; ysHvGefawmfrl
&SmavNyD/) uREkfyfrSm twef;xJwGif tawmfqkH;xJujzpfygvsuf (eHygwfcsdwfxJwGif ygonf/)
waeUvQif tenf;qkH; av;ig;csuf txkd;cH&ojzifh vl0BuD;\ vufoD;csufrdaomaeUrsm;wGif
OD;acgif;usdef;ao;&m nHUzsif; q,fhav;ig;csuf txkd;cH&olrsm;tzdkUrSm b,fvdkae&SmMurnf
rajymwwfay/ uREkfyfwdkUonf waeUvkH; twef; txufESifhatmuf qif;csnfwufcsnf &Sdae
Muav&m aemufqkH;tcsdefwGif rdrdwkdU\ ae&mtpDtpOfudk rSwfom;xm; aemufwaeUwGif
4if;tpDtpOftwdkif; &yfMu&av\/ ,ckjyefMunfhaomf rnfonfhausmif;wGifrS rBuKHcJU

- 47 -

a&TOa'gif;

bl;onfh pepfjzpfaomfvnf; ausmif;om;rsm; pmusufapzdkU wkdufwGef;a&;wGif tvGeft&m


a&mufaom pepfwckjzpfonf[k qkH;jzwfcsufcscsif\/ okdU&mwGif pepftwkdif; vdkufem
usifhokH;MuzkdU tBuHay;wkdufwGef;jcif;um; r[kwfay/

Ak'bmom(bD? wD?tif)ausmif; jzpfvmykH


xdyfqkH;jzpfaom uREkfyfwkdU ausmif;om;q,fa,mufonf av;wef;odkU a&mufMuaomtcg
uREkfyfwdkU atmufwGifvnf; yxrwef;rS wwd,wef;txd wwef;vQif ausmif;om;
q,fhav;ig;a,mufpD &SdMuojzifh ausmif;om;pkpkaygif; 60cefU &SdaeavNyD/ xdktcsdefwGif
ynmtkyf (0efaxmufrif;[kac:Muonf/) OD;ausmf&efESifh qufrd tpdk;&pmppfcHausmif;
jzpfatmif pDrHMu\/ t&m&SdwpfOD;jzpfaom OD;ausmf&ef\ 0g,rpdkufxkwfrIaMumifh tvGwf
ynmoif bkef;BuD;ausmif;tjzpfrS tpdk;&pmppfcH Ak'bmomausmif;BuD; jzpfvm&onf
rSefaomfvnf; rlvblw tppftrSefrSm Nrdwfq&mawmfbk&m;BuD; OD;eEESifh OD;yOif;
OD;wdavmuwkdU\ vkHUvya,m*wkdUaMumifh jzpfayonf/ bD?wD?tif ac: Ak'bmomausmif;
BuD;us,f vmaomtcsdefwGif &[ef;awmfESpfyg;wkdU\ bJGUawmfrsm; wdrfjrKyfNyD; OD;ausmf&ef\
trnfomvQif wnfaxmifoltjzpfESifh xif&Sm;ausmfMum;vsuf &SdcJUjcif;twGufaMumifh Nrdwfq
&mawmfbk&m; tzdkU&m rnfokdUrQr&Sdaomfvnf; OD;wdavmu udk,fawmfurl auseyfonfh
vuPmr&SdyJ uavmiform;wa,muf jzpfvmaom uREkfyftm; taMumif;udk azmfxkwf
a&;om;&ef wkdufwGef;bl;\/ uREkfyfuvnf; a&;ygrnf[k uwday;cJUbl;\/ okdU&mwGif
tcgtcGifh roifhonfhtwGufaMumifh ra&;jzpfyJ&SdcJU&m ESpfyg;vkH; ysHvGefawmfrlNyDjzpfaom
,cktcsdefrSyif taMumif;udk a&;&ygawmhrnf/ Nrdwfq&mawmfbk&m;BuD; twGufum; udp
r&Sd? OD;wdavmu udk,fawmftwGufrl ruG,fvGefrD a&;jyjcif;tm;jzifh aus;Zl;rqyfEdkifjcif;
twGuf vGrf;qGwf0rf;enf;rdygonf/

vlwdkif; atmifapaomenf;
1900 jynfhESpfwGif qdkif;wef;&yf wdkufwvkH;iSm; 'udP0efwdkuf Nrdwfausmif;rS ausmif;om;
aygif; 90 100rQ ajymif;a&TUNyD;vQif Ak'omoemEk*(bD?wD?tif) tpdk;&pmppfcH t*Fvdyfjrefrm
ESpfbmomoif ausmif;BuD;trnfESifh pwifzGifhvSpfcJUavonf/ xdyfqkH;jzpfaom uREkfyfwdkU
ausmif;om;q,fa,muftm; t*Fvdyfpm poifaomtcsdefrSonf 4if;ESpf 'DZifbmvwGif

- 48 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyfwkdUtm; av;wef;pmar;yJGodkUoGif; tpdk;&pmppfcHapaom tcsdefwdkifatmif wESpfESifh


okH;vrQom tcsdefMum\/ okdUESifhyif uREkfyfwdkU ausmif;om;q,fa,mufvkH;onf av;wef;
pmar;yJG atmifjrifMu&avum; rEav;wNrdKUvkH; [dk;av;wausmfjzpf ausmif;om;
ta&twGufrSmvnf; ausmif;rqHUatmif wkd;wufrsm;jym;vmav\/ rQaom tcsdeftydkif;
tjcm;twGif; q,fa,mufvkH; atmifjrifMujcif;rSm ausmif;om;rsm;tm; pmrusufyJae
rjzpfatmif usyfwnf;pGmoifjyaom OD;yOif; OD;wdavmu\ aus;Zl;yifjzpfonf[k rSwfcsuf
ay;vkduf&ayonf/

q&mESifhw ynfhoabmxm;
ae&mwGif OD;yOif;OD;wdavmutaMumif; qufvufazmfjyyg&apOD;/ OD;wdavmuonf
uREkfyfwdkU ig;wef;odkUwufaomESpf &[ef;b0udk aysmfydkuf[efr&SdyJ vlxGuf tdrfaxmifus
oGm;avNyD? OD;wdavmutm; uREkfyfwkdUausmif;om;rsm;u rnfrQavmuf cspfaMumuf&dkao
&SdMuykHudk BuD;jyif;vmaomtcgwGif tcsif;csif;ajym &,frdMuao;onf/ &,frdMujcif;rSm
uREkfyfwdkU BuD;jyif;vmMu touf30ausmf 40t&G,fwGif om;r,m;tvkyftudkifESifh jzpfae
Muaomfvnf; wcgw&H vl0wfvJNyD;jzpfonfh OD;wdavmuESifh rawmfwq qkHrdMu&m
q&mwpfcGef;? t&Sifbk&m;wcGef;? cifAsm;uRefawmfwcGef;ESifh ua,mifacsmufcsm;jzpfum
aMumuf'l;wkefvsuf pum;rajymwwfatmif jzpfMu&aomaMumifh jzpfavonf/ uREkfyf
udk,fawGU tjzpftysufwckudk azmfjy&aomf 1919ckESpfwGif uREkfyfonf ol&d,wdkuf r*Zif;
t,f'DwmtjzpfESifh vkyfudkifvsuf&SdpOf OD;wdavmu (vltrnf OD;xGef;0if;) onf wkdufay:okdU
wufvm uREkfyfESifh uyfvsuf&Sdaompm;yJGwGif xkdifaom t,f'Dwmwa,mufESifh pum;ajym
onfudk uREkfyfjrifygvsuf EIwfquf&rnfudk aMumufonfESifh rjrifcsifjyK ikHUaevdkuf\/
aemufwacguf jyefaomtcgrl &dkif;&musawmhrnf[k atmufarh xdkif&mrSxNyD; EIwfquf
onfwGifrS OD;yOif;(q&m)u 0rf;omtm;&ESifh zufvSJwuif;jyKayonf/
]]ig waeUu wacgufvmao;w,fuG,fh? rif; r&Sdbl;vm;}}
]]wifyg? wynfhawmf-uRefawmf tvkyf&IyfaevdkU armfhrMunfhvkdufrdvdkUyg q&m}} [k jyefajym
&onf/
q&monf vlyg;wa,mufjzpf uREkfyftaMumif;udk &dyfrdojzifh NyKH;pdpdMunfhjcif;udkvnf;
uREkfyfem;vnfonf/ q&monf wynfhwa,muf t,f'Dwmjzpfjcif;twGuf *kPf,l&Smonfh

- 49 -

a&TOa'gif;

vuPmESifh 0rf;omtm;& ajymoGm;&Sm\/ taMumif;udk ausmif;om;a[mif;rsm;awGUwdkif;


uREkfyfu ajymjy&m olwkdUuvnf; enf;ESifhjzpfbl;aMumif; jyefajymMu\/ uREkfyfwkdUu
q&mqdkonfrSm &dkufydkifonf[lvnf;aumif;? OD;yOif;jzpfaomaMumifh om&dkufydkifonf [l
vnf;aumif; em;vnfMu (&dkufvGef;onf[k xifMuapumrl) q&mOD;xGef;0if;tay:
qefUusifaompdwfrsKd; r&SdMujcif; pdk;pOf;rQrSefaomfvnf; i,fpOfu aMumufcJU&jcif; twGuf
aMumifh taMumufrajyEdkifonfESifh rsufESmcsif;rqdkifvdkMujcif;yif jzpfygonf/ acwf q&m
wynfhrsm;url &,fcsifaumif; &,fcsifMuayvdrfhrnf/

usDpm;vGefjcif;
ausmif;om;csif;u ESdyfpufbl;jcif;rsm;udk pmjzifha&; rSwfom;xm;avoavm[k ajymcsif
onf/ ajymMuap? qkdif;wef;ausmif;okdU ajymif;cgpwGif uREkfyfcH&onfh tjzpftysufwckudk
azmfjyvdkao;\/ zcifonf zdeyfaxmifq&m jzpfonfhtavsmuf uREkfyftwGuf ydef;wef;zdeyf
uav;rsm; qef;qef;jym;jym;vSvSyyjzpfatmif py,f&S,f csKyfvkyfay;avh&Sd\/ ausmif;om;
wdkif;onf uREkfyf\zdeyfuav;udk ikHUMunhfMu\/ Munhfvnf;Munfhoifh\/ waeUo
OD;wdavmuonf aysmfbG,fNrdKUodkU tvnf<uoGm; jyefvnf<ua&mufvm&mwGif q&mrsm;
a&m? ausmif;om;rsm;yg wausmif;vkH;BudKqdkMuzkdU pDpOfxm;\/ xdkaeUwGif ausmif;om;wdkif;
0wfaumif;pm;vSESifh vmMu blwm&kHodkU pDwef;um vrf;avQmufMu&rnfjzpf\/ qdkif;wef;
ausmif;rSm ESpfxyfwdkufjzpf atmufxyfwGif zdeyfpD;&aomfvnf; tay:xyfwGif zdeyfcRwf
Mu&\/ uREkfyfrSm tay:xyfodkU udpwckESifhwufoGm; avSum;wGif zdeyfqef;uav;udk
cRwfxm;cJU&m jyefqif;vmaomtcg rawGU&awmhacs/ zdeyfuav;rSm rnfol\ zdeyfESifhrQ
rwlaomaMumifh rSm;Edkifp&mr&Sd? wrifwum aemufajymif 0Sufxm;onfjzpfap ckd;xm;
onfjzpfap jzpf&ayrnf/ zdeyfaysmufaom udprQavmufESifh q&mrsm;tm; wdkif&ef xkH;pH
r&SdaomaMumifh udk,fhzmom&Sm&\/ rawGUacs/

'kua0'em
pmydkU&xm;onf rEav;blwm&kHokdU aeUv,fwem&DwGif qdkufrnfjzpf ausmif;om;rsm;onf
12 em&DwdwdwGif qdkif;wef;ausmif;rS pDwef;um xGufMu&efjzpf\/ &moDrSm waygif;vjzpf
jcpfjcpfpvefatmif yljyif;vsuf&SdavNyD/ uREkfyf zddeyfaysmufjcif;udk q&mrsm;tm; rajym0HU

- 50 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

onfESifh tjcm;ausmif;om;rsm;ESifhtwl pDwef; vdkuf&\/ ylvSonfhajrBuD;rSm ',ftkd;uif;


uJUokdU &Sdojzifh ajcaxmufwbufcswdkif; uysmu,m jyefajrSmufum aemufajcwbuftm;
tvSnfay;&jcif;aMumifh ckefqGckefqGjzpfae\/ okdU&mwGif uREkfyfrSm OD;yOif;\ &dkufESufjcif;ESifh
zcif\ &dkufESufjcif;tMum;wGif vljzpfvm&jcif;aomaMumifh 'kua0'emcHpm;&jcif; tavh
tusifh &Sdonfjzpf olwyg;wdkUxuf (vlBuD;vli,fra&G;) cHEdkif&nf&Sdoljzpf\/ ajcz0g;rsm;
ylvSjcif;aMumifh ckefcsifovdkvdk? aygufcsifovdkvkd? ajy;csifovkdvdk jzpfcJU&aomfvnf;
tHBudwf cHcJUEdkifygonf/ okdU&mwGif rD;&xm;oHvrf;udk jzwfausmf aqmufvkyfxm;onfh
wHwm;ukef;BuD;ay:odkU a&mufMuaomtcgrlum; ajrBuD;udk eif;vmcJU&mrS opfom;ysOfjym;udk
eif;vdkuf&jcif;aMumifh EspfqrQ ylavmifjcif;udk cHpm;&ojzifh av;ig;vSrf;oGm;rd&mwGif rcHr&yf
EdkifawmhyJ ]awmufavQmuf ajy;oGm;awmhrnf} BuHrd\/ okdUqdkvQif q&m\ &dkufESufjcif;
cH&rnf[k odaomaMumifh rajy;0HUyJ tHBudwfcH,if; ]tvdkav; tr,fav;} [k nnf;csifvm\/
okdU&mwGif ausmif;om;rsm;&,fMurnfudk &SufonfESifh nnf;nLrnfhtoHudk rsKdcsvkduf&m
rsuf&nfrsm; ,dkusvmawmhonf/ wGif uREkfyfonf ]ausmif;om;wa,mufa,muf\
npfywfjcif;aMumifh igcH&avjcif;} [k atmufarhum ]ql;wacsmif;} aygufvm&jyefygawmh
onf/ xdknaewGif tdrfodkU jyefa&mufaomtcg ae&mwdkif;&dkufcsifwwfaom zcifrodapyJ
rdciftm;ajymjy rdcif\tumtuG,faMumifh uREkfyftzdkU oufom&m&avawmhonf/ zcif\
obm0rSm rdrdu tjrwfwEdk; txl;wvnf csKyfvkyfay;xm;onfh zdeyfopfudk vkHNcKHatmif
rxdef;odrf;Edkif&oavm[laom tjrifrsKd;om&Sdwwf tawmfaMumufzdkUaumif;avonf/

rnfo l\tjypfay;enf;
uREkfyftay: zcifu cspfcifykH? *&kpdkufykHwkdUrSm rsm;vGef;tm;BuD;onf[k awmifhwrdaom tcg
rsm;vnf; &Sd\/ OD;wdavmu jyefa&mufvmonfhaemuf waygif;vjynfhausmf 5 &ufaeUwGif
a&Tpm&Hbk&m;yJGokdU <u&efpDpOf&m OD;yOif;u uREkfyftm; ]]4if;\wlESpfa,mufESifhtwl vkdufcsif
vdkufEdkifonf}} [k trdefU&Sd uREkfyfvnf; ra&mufbl;onfh a&Tpm&HyJGokdU vkdufcsifvSonfESifh
0rf;ajrmuf0rf;om vufcHav\/ tdrfokdUa&muf rdbrsm;tm; ajymjyaomtcg rdcifu
cGifhjyKaomfvnf; zcifurl taMumuftuef uefUuGufav\/ okdUuefUuGuf&mwGif rnfonfh
taMumif;rS rjyEdkifyJ oludk,fwdkifrygaom vrf;c&D;wGif uREkfyfwa,mufwnf; ygonf/
OD;yOif;udk vkdufydkUonfhyGJuawmh wtdrfvkH;vnf;ygMuonf/ txJrSyif uREkfyf\ vkHNcKHa&;
twGuf pdwfrcsaomaMumifh bk&m;yJGodkU rxnfhvkdufEdkifqdkjcif;rSm (OD;yOif;udk,fEIdufuyif)
vGefvGef;onf[k ,lqaeavNyD/ okdUaomf OD;yOif;onf zciftm; rnfokdUrQrajym? ]]rifhzmom
Munhfvkyfav}} [k uREkfyftm; vTJxm;\/ uREkfyfum; 11 ESpfom;t&G,f&SdavNyD/ a&Tpm&H

- 51 -

a&TOa'gif;

bk&m;yJG\ aysmfp&maumif;jcif;taMumif;udk Mum;&bl;aom uREkfyfrSmvnf; rvkduf&vQif ao&


ravmuf jzpfaeavNyD/ uREkfyfvnf; xdkt&G,fodkUwkdifatmif zcifpum;udk rjrifuG,f&m
azmufzsufcJUrdbl;aomfvnf; wdkuf&dkufqefUusifbuf jyKbl;jcif;um; r&Sdao;ay/ tBudrf
wGifrlum; zcif\ wm;jrpfjcif;onf w&m;enf;vnf;rus[k ,lqonfESifh tdrfrS ajymifajymif
xGufoGm; bk&m;yGJokdU vdkufoGm;av\/ (trSefudkajym&vQif uREkfyfrSm bk&m;yJG wavQmuf
vkH;wGif zcif\ rMunf&TifaomrsufESmudkom jrifvsuf&SdaomaMumifh arQmfvifhoavmuf
raysmfcJU&ay/)
tdrfodkU jyefa&mufaomtcsdef zcifonf uREfkfyftay:wGif a&S;uuJUodkUr[kwfyJ ]cyfwef;wef;}
vkyfaeav&m uREkfyfuvnf; rdrdrSefonf[kxifum cyfwef;wef;yif wkHUjyefrdonf/ tjzpf
tysufrSm rnfol\ tjypfjzpfonf[k uREkfyf rqkH;jzwfvkdaomfvnf; xdktcsdefrSp uREkfyfwkdU
om;tzESpfa,mufrSm MuifemrI avsmhyg;vmjcif;um; trSefjzpfonf/ zcifu [efvkyf
wif;rmjcif; jzpfcsifjzpfrnf/ uREkfyfurl usyfwnf;vGef;aom zcifwa,muf[k wu,f
jrifvm ol\cspfvGef;jcif;twGuf 0rf;romEdkifatmif jzpfrdawmhonf/ tb,faMumifhqdkaomf
om;orD;wdkUrnfonf rdbtay: tvkH;pkHauseyf rdrdwdkU\aetdrf aysmfydkufoifhonfjzpf&m
uREkfyfrSm xdkuJUodkUrjzpf&yJ pnf;vkH;aompdwfrsKd; avsmhyg;oGm;ayaomaMumifhwnf;/ odkU
a&;jcif;tm;jzifh zciftm; tjypfwifvkdjcif;r[kwf/ uREkfyf\ uHraumif;jcif;[lom qdkvdk
ygonf/

,luvpf vlrjzpf
1901ckESpfwGif uREkfyfwkdU twef;om; 10a,mufonf 5wef;okdUwufMu&\/ OD;wdavmu
onf ausmif;tkyfcsKyfa&;ESifhywfouf rauseyfonfhvuPmESifh uREkfyfwkdUtm; udk,fwdkif
roifjyawmhyJ twef;jyq&mrsm; iSm;&rf;oifjyap&m q&maygif;av;ig;a,muf vJvS,fonfh
txJwGif q&mjzpfwef;atmifol wa,mufrQryg&SdyJ 7wef;atmifcgpvlrsm;? pma&;jyKwfrsm;?
tvkyfvufrJU Akdvfujym;wa,muf ponfjzifh ESpfvwBudrfcefU tajymif;tvJ jzpfae\/
twef;om;rsm;onf t*FvdyfbmomwGif awmfMuaomfvnf; topfpufpuf bmom&yfwck
jzpfaom ]*JMoarBwD} tcuftcJawGUMu\/ xdkpOfurl ],luvpf} [kac:Mu tvGefcuf
onfhtaejzifh ],luvpfvlrjzpf} [k ausmif;om;rsm;ajymMu\/ tawmtwGif; ausmif;u
vnf; qdkif;wef;&yfrS rvGefaq;&dk;0if;okdU a&TUajymif;&jyefav&m q&mrsm;u ],luvpf} udk
vli,frsm; oabmaygufatmif roifjywwfonfh twGufaMumifh pmar;yJGwGif ausmif;om;BuD;
av;a,mufrQom atmifjrif (uREkfyftygt0if) ausmif;om;uav; ajcmufa,muf us&IH;Mu

- 52 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

avonf/ wGif tus&IH;rsm;vGef;onfqdkum uREkfyfrSwyg; us&IH;aom ausmif;om;rsm;onf


tjcm;ausmif;rsm;odkU ajymif;a&TUoGm;Muav\/ uREkfyf\rdbrsm;url q&mawmfbk&m;BuD;
wnfaxmifcJUaom Ak'bmomausmif;[l opm&Sdonfh vuPmESifh uREkfyftm; ajymif;a&TUjcif;
rjyKay/

uREkfyf\ ewfrif;BuD;
uREkfyfwdkUausmif;rSm xdyfqkH;wef;jzpfaom 5wef;orm;rsm; atmifMuaomtcgwGif 6wef;
zGifhEdkifaom tajctaer&SdonfESifh pdefyDwm? atbDtrfpaom c&pf,efomoemjyK ausmif;BuD;
rsm;okdU ajymif;a&TU qufvufoifMum;Mu\/ atmifjrifaom ausmif;om;rsm;ESifh twl
ratmifjrifaom ausmif;om;rsm;onfvnf; txufygtaMumif;aMumifh ajymif;a&TUoGm;Mu
ojzifh twef;wl ausmif;om;a[mif;qdk uREkfyfwa,mufwnf; usef&pfavawmhonf/ tjcm;
ausmif;om;rsm; ajymif;a&TUjcif;xuf uREkfyftm; tumtuG,fay;cJUonfh ausmif;om;BuD;
wa,muf ajymif;a&TUoGm;jcif;aMumifh uREkfyf\pdwf xdcdkufykHudk azmfjyvdkygao;onf/ ol\
trnfrSm ]xGef;vS} [kac: (uREkfyf\rdbrsm;rSwyg;) uREkfyftay: wu,f arwmu&kPm
xm;onfh yxrOD;qkH;aom ausmif;om;wa,mufjzpf\/ xdkolonf bkef;BuD;ausmif;
ausmif;om;uav;rsm;tm; vufa0SUwdkufay;onfh ausmif;om;BuD;rsm;teufwGif wa,muf
tygt0ifjzpf uREkfyfESifh ]owfbuf} a&G;ay;aomtcgrsm; uREkfyftay: nSmwmrI&Sdjcif;udk
uREkfyf&dyfrdcJUonf/ tjcm;ausmif;om;BuD;rsm;u uREkfyfxuf tenf;i,fBuD;aom ausmif;om;
ESifh ]buf} ay;rnfjyKaomf udkxGef;vSu ]rvkyfygeJUuG? 'Duav;u tdrfta0;BuD;vm&&Smwm}
[kajym nDwlrS uREkfyfESifhwGJay;\/ ]cspfwD;} u uREkfyftm; ]ypnf;0g;&rf;zrf;} aom tcgrsm;
wGifvnf; udkxGef;vSuyif u,fq,fcJUojzifh uREkfyfrkefUpm;&\/ udkxGef;vSonf uREkfyfxuf
ig;ESpfcefUBuD; ol\nDyif uREfkyfxuf ESpfESpfcefUBuD;ao;&m nDt&if;u uREkfyftm; tEdkif
usifhrnf jyKjcif;udkyif olodygu uREkfyfbufrSvdkuf\/ olwkdUnDtpfudkonf tcsif;csif;
pum;rajym/ udkxGef;vSonf uREkfyfwa,mufwnf;udkom ta&mw0if&Sd olUnDxufyif
uREkfyfudk cspfonf[kyif xifrd\/ [kwfr[kwfum; rajymwwf/ uREkfyfurl 4if;txifaMumifh
udkxGef;vStm; wkd;cspfrd&m? udkxGef;vSuvnf; twGufaMumifh wdk;MuifemykH&onf/
okdUjzifh uREkfyfwdkUESpfa,mufrSm wESpfxufwESpf cifrifvmMu &G,fwlr[kwfaomfvnf;
wyl;wGJwGJ &SdMuav\/

- 53 -

a&TOa'gif;

tawmfq kH;vlw a,muf


csm;vfpf'pfuif; a';Apfaumhyg;zD;vf (David Copperfield) 0wKBuD;udk zwfbl;olrsm;onf
pwD;,m;zdkUof (Steerfoth) udk rrSwfrdyJ aeEdkifMurnf r[kwfay/ uREkfyfonf 4if;0wKudk
zwfvkduf&onfESifhwNydKifeuf udkxGef;vSudk csufcsif;owd&\/ udkxGef;vSonf tjcm;
ausmif;om;rsm;xuf udk,fum,tm;jzifhom OD;acgif;wvkH; jrifhonfr[kwf/ rSwfOmPf
aumif;jcif;? pOf;pm;wwfjcif;? yg;eyfjcif;? vla&vnfjcif;paom t&nftcsif;rsm;ESifh ywfouf
vnf; tjcm;ausmif;om;rsm;xuf OD;acgif;wvkH;jrifhonf[k uREkfyfqdkcsif\/ 0wKxJrS
pwD;,m;zkdUofrSm vlysKdayguft&G,fwGif qkH;&IH;&ouJUokdU udkxGef;vSrSmvnf; 4if;touf
t&G,fyif toufqkH;&IH;&jcif;vnf; wlMu\/ vdifudpESifhywfouf toufqkH;&IH;Mu&jcif;
vnf; wl\/ okdU&mwGif pwD;,m;zkdUof\ qkH;&IH;&jcif;rSm npfywfrIruif;yJ&Sd&m? udkxGef;vS\
qkH;&IH;&jcif;rlum; npfypfrIrygyJ aq;aumif;0g;aumif; ray:aygufao;onfh acwfaMumifh
jzpf\/ udkxGef;vSonf 5wef;atmifNyD;uwnf;u uREkfyfESifhuGJuGmoGm; wausmif;pDwwef;pD
jzpfoGm;Muav&m? twef;wdkif;wGif q&mwdkif;\ csD;rGrf;jcif;cH& 4if;aoqkH;aomtcg
twef;q&mu tvGefESajrmzdkUaumif;aom ausmif;om;wa,mufjzpf olUuJUodkUrjzpfMuap&ef
uREkfyfwkdUtm; owday;jcif;udkvnf; uREkfyfrSwfrdonf/ (aoqkH;aomtcgwGif udkxGef;vSrSm
9wef;okdUa&muf uREkfyfrSmvnf; 8wef;okdUa&mufavNyD/) uREkfyfonf woufwmwGif
]vlawmfrsm;udk owdxm; apmifhMunfhwwfoljzpf&m? uREkfyfawGUbl;onfh ]vlawmf} ESpfa,muf
teufwGif udkxGef;vSvnf; wa,mufjzpfayonf/ vltouf&SnfcJUvQif {uEBuD;yGm;
&rnf[k uREkfyfajym&Jonf/ ausmif;twlaeMupOf (uREkfyftm; tumtuG,fay;aom aus;Zl;
aMumifh ayavmrod) uREkfyfonf udkxGef;vS\ opm&SdaomacG;uav; (Faithful Dog)
uJUodkUvnf;aumif;? a&mfbifqifu&l;qdk;\wynfh z&dkufa';uJUokdUvnf;aumif; olUaemufrS
waumufaumufvkdufum ol\trIBuD;i,fwkdUudk aqmif&Gufay;&jcif;twGuf MunfEl;rd\/
5wef; pmar;yJG olatmif uREkfyfusojzifh cGJcgeD;wGif udkxGef;vSonf uREkfyftm; ausmif;
aemufaz;odkU ac: uREkfyf\yckH;udkzufnSpf,if; rsuf&nfrsm;0dkif;vm&m? uREkfyfuvnf;
&IdufBuD;wiif idk,dkrdavonf/ (uREkfyfwdkU jrefrmvlrsKd;onf rdwfaqGoli,fcsif;ESifh aqGrsKd;rdb
ponfrsm;tay: cifrifjcif;udk azmfxkwfjyojcif;enf;vSaom vlrsKd;jzpf&m? uREkfyftzdkU&m
wGifvnf; rsuf&nfusonftxd azmfxkwfjyordjcif;rSm woufvkH;wGif xdktBudrf yxrqkH;
tBudrf jzpfygonf/)

ausmif; ajymif;a&TU&jcif;

- 54 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

5wef; 'kwd,ESpfae twef;om;opfrsm;txJwGif AkdvfpJG&aomfvnf; 0rf;omvSonfr&Sd?


udkxGef;vStrSL;&Sdonfh vla[mif;rsm;udkom wvGrf;wnf;vGrf;vsuf &Sdygawmhonf/ OD;yOif;
OD;wdavmurSmvnf; vlxGufoGm;NyD;jzpf t&dkufcH&zdkU r&SdonfhtxJrSmyif tjcm; ausmif;om;
rsm;ESifh twlwuG t&dkufcH&bl;jcif;rsm;udk owd& vGrf;ovdkvdk jzpfrdygao;onf/ ESpfrl
wuodkvf0ifpmar;yJG (Entrance) ESifh puif'&D q&mjzpfwef;atmifonfh q&maumif;
wa,muf a&mufvmonfESifh cufvSonfxifcJUaom ],luvpf}udk uREkfyfoabmaygufatmif
oifjyEdkifay&m? ,cifESpfuwnf;u q&mrsKd;ESifhawGU&vQif tvG,fwulyif atmifjrifEdkif
vdrfhrnf[k xifrdonf/ 1902ESpfwGif uREkfyf 5wef;atmifaomtcg Ak'bmomausmif;rSm
6wef; ausmif;zGifhEdkifaom tajctae r&Sdao;onfESifh uREkfyfrSm at? bD? trf ausmif;
(tar&duefausmif;) odkU ajymif;a&TU ausmif;a0;aom'kurS vGwfajrmufNyD;ygNyD/

ausmif; BuD;\t&Sdef
vGefcJUaom 2ESpfcefUrSp ausmif;om;wdkU BuKH&wwfaom 'kursm;rS vGwfajrmufovdk jzpfcJU
aomfvnf; uREkfyftzdkU 6wef;ausmif;om;b0 (1903-ckESpf)rSm rarhEdkifqkH;aom tjcif;t&m
rsm;jzifh jynfhESufvsuf&Sd\/ ausmif;om;wdkif; (txl;ojzifh i,f&G,folwkdif;) onf
ausmif;wausmif;rS wausmif;okdU ajymif;a&GUoifMum;&onfhtcg &GHUwGefUwGefUjzpfwwfjcif;rSm
"rwmyif jzpfonfxif\/ uREkfyftzdkU&mum; xdkrQavmufru xdwfvefUwkefvIyfzG,fBuD;
wckyif jzpfcJU&onf/ yxrtcsuf uREkfyfonf i,fpOfuvlaMumufwwf\/ (uREkfyfzcifrSm
vnf; xdkenf;wlyifjzpfcJU&m? om;tzESpfa,mufvkH;rSm BuD;jyif;vmMuaom tcgwGifrS
olUenf;ESifhol vlaMumufwwfaoma&m*g aysmufuif;vmMuonf/) 'kwd,tcsuf uREkfyf
aecJU&aom Ak'bmomausmif;rSm xdkpOfu ausmif;om;OD;a& w&mcefUrQom&Sdonfh t&yf
ausmif;uav;rQomjzpf&m? tar&duefausmif;rSmrl ausmif;om; 300ausmf&Sd BuD;us,faom
taqmufttkHBuD;rsm;? tcReftwufawGESifh jrifhrm;vSaom bk&m;&Sdcdk;ausmif;BuD;? us,f0ef;
aom0if;BuD;? abmvkH;uGif;BuD; ponfwkdUjzifh x,fx,f0g0g cefUcefUnm;nm;? om;om;em;em;
&SdvSonfjzpfaomaMumifh t&yfom;rsm; jzwfoef;oGm;vmjcif; rjyK0HUavmufatmif t&Sdeftapmf
BuD;vSonf/ xdkodkUaomausmif;BuD;odkU ausmif;uav;rS ausmif;om;wa,mufjzpfonfh uREkfyf
a&mufoGm;&onfhtcg ajrBuD;udkyif &J&Jreif;0HUavmufatmif ausmuf'l;wkefrdygonf/
(onfrSm bkef;BuD;ausmif;om;\obm0 jzpf[efwl\/ bkef;BuD;ausmif;om;rsm;onf
ausmif;0if;xJ zdeyfcRwfMu&onf/) wwd,tcsuf 6wef;jyq&m q&mEdkifrSm ausmif;q&m
rsm;teufwGif emrnfBuD;wa,mufjzpf {&mrausmif;om;BuD;rsm;udkyif ]rsOf;vkH;} ESifh
&dkufonf[k ajymoHMum;&\/ uREkfyfrSm Ak'bmomausmif;wGif ESpfESpfcefU t&dkufvGwfcJU

- 55 -

a&TOa'gif;

aomfvnf; t&dkufcH&aom a0'emESifhywfouf (ausmif;a&mtdrfyg) tusifh&cJUol jzpfojzifh


aMumufvSatmifr&Sdaomfvnf; &dkufaeusolu &dkufjcif;r[kwfonfhtwGufaMumifh tvGef
xdwfvsuf&Sd\/ (emusifjcif;twlwl jzpfaomfvnf; ]rsufESmod} \&dkufjcif;ESifh olpdrf;\
&dkufjcif;wdkU rwlykHudk em;vnfaumif;rS em;vnfMuayvdrfhrnf/ uREkfyfuJUokdU &dkufjcif;trsKd;rsKd;
cH&bl;rSom em;vnfEdkifvdrfhrnfxifonf/) odkUjzpf&um; uREkfyfrSm ausmif;tyfNyD;
yxrOD;aeU ausmif;wuf&aomeHeufwGif 1956ckESpfu axmifxJokdU zrf;ac:oGm;aom eHeuf
xufyif wkefvIyfacsmufcsm;jcif; jzpfay:vmonf/

orma'oewf
tar&duefausmif;okdU ydkUaomtcg uREkfyf\ tm;udk;BuD;wckrSm ig\ ]orma'0ewfBuD;}
udkxGef;vSwa,muf &Sdonf[laomtcsufyifjzpf\/ uREkfyfonf ausmif;wuf&aom yxr
eHeuf a&mufvQifa&mufcsif; udkxGef;vSudk vdkuf&SmawGU&m udkxGef;vSonf uREkfyfudkjrif&
0rf;omaomfvnf; Ak'bmomausmif;rSmuJUokdU uREkfyfESifh wyl;wGJwJGvkyfcsif[ef rwlawmhyJ
olESifhtwef;wl&G,fwl ausmif;om;BuD;tcsif;csif;om aygif;oif;csifykH&onf/ ausmif;om;
&G,fwlcsif;rsm;teufwGifvnf; udkxGef;vSonf ]0dkif;xdkifq&mBuD;} jzpfaejcif;udk awGU&\/
olum; rnfonfhy&dowf? rnfodkUaomvlpm;rsKd;ESifh aygif;oif;qufqH&onf jzpfap
]acgif;olBuD;} jzpf&rnfh vlwa,muf[l uREkfyfodNyD;jzpfygonf/ udkxGef;vSonf uREkfyf
arQmfvifhouJUodkU tumtuG,fay;EdkifrnfhykH r&aomfvnf; ]]ta&;taMumif;&SdvQif ighudkajym}}
[k rSmxm;azmf&ayojzifh txkduftavsmuf tm;&SdcJUrdonf/

"ro Dcsif;oDqdk&jcif;
9 em&Dxdk; bk&m;&Sdckd;ausmif;BuD;rS acgif;avmif;BuD; xdk;onfESifhwNydKifeuf uREkfyf&ifxJ
'dwfueJjzpfoGm;\/ okdUxdwf&jcif;rSm ausmif;wufzdkUvefUonfhtxJwGif Ak'bmom ausmif;
rSmuJUokdU vufvIyfacgif;avmif;rsKd;r[kwfyJ BudK;BuD;jzifhqGJ&NyD; ]wm0g} pifjrifhBuD;ay:rS
w&yfvkH;Mum;&avmufatmif jrnf[def;aom acgif;avmif;oHBuD;uvnf; vludkvSefUay;
ouJUokdU &SdaomaMumifhjzpf\/ ausmif;wufaomtcg ausmif;om;rsm;onf rdrdwdkU\
twef;rsm;odkU roGm;&ao;yJ ausmif;BuD;tay:xyf&Sd cef;raqmifBuD;odkU oGm;Mu&\/
ausmif;tkyfq&mBuD;u rkwfqdwfarG;BuD;wzGm;zGm;ESifh pifjrifhay:xdkifvsuf&SdpOf 300 cefUrQ

- 56 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

aom ausmif;om;rsm;onf ESpfa,mufwJGxdkif&aom ckHrsm;ay:wGif NidrfoufpGm xdkifvsuf&Sd


Muav&m? rQavmufus,f0ef;aom cef;rBuD;udkvnf;aumif;? rQavmuf ajrmufjrm;
pGmaom ausmif;om;rsm;udkvnf;aumif; rjrifbl;onfh uREkfyftzdkUrSm tvdkvdkvefUvsuf&Sd\/
xdkUaemuf "roDcsif; oDqdk&eftwGuf wNydKifeufwnf; xvdkufMuojzifh ]0kef;}ueJ jrnf[def;
oGm;aom toHBuD;onfvnf; uREkfyftm; wkd; &ifzdkvIdufap\/ ausmif;tkyfBuD;u "roDcsif;
eHygwfudk ajymvkdufojzifh ausmif;om;rsm;onf ESpfa,mufvQifwtkyfuspD udkifxm;Muonfh
"roDcsif;pmtkyfudk vSefMu oDqdk&rnfhoDcsif;ydk'fudk awGUMuaomtcg ausmif;tkyfBuD;u
pwifoDqdkvkdufonfESifh wNydKifeuf ausmif;om;rsm;a&m ausmif;q&mrsm;yg wnDwnmwnf;
oDqdkMuavukef\/

MunfEl;zG,faomtoH
c&pf,ef"roDcsif;oHudk rMum;&bl;onfh uREkfyfrSm tawmfcefUnm; pdwfxdckdufapaom
aw;oHjzpfonfxif\/ uREkfyfonf Ak'taMumif;t&mudk cefUnm;pGm pDukH;a&;pyfxm;onfh
]aAm"danmifa&T? Ak'a[atmuf? qef;Mu,faygufom;? a&mifawmufyvif? ordkufjyifxuf}
tp&SdaomvuFmBuD;udk rdcif\ csKdat;cefUnm;vSaomtoHjzifh &Gwfqdkjyjcif;udk Mum;&bl;
yDwdjzpfcJUbl;onfjzpfygvsuf c&pf,ef"roDcsif;udk Mum;&aomtcgwGif wrsKd;pDcefUyg
ayonf[k atmufarhrd\/ Ak'\tjzpfawmf? *kPfawmfwkdUESifh ywfouf yDwdjzpf&atmif
&Gwfqdkjcif;udk rMum;&bl;&SmMuyJ ]]Ak'H o&PH *pmrd}} [l bkef;awmfBuD;rsm; &GwfqdkoHrQ
avmufudkom Mum;&bl;onfh &yfa0;rStyfESHxm;aom ausmif;om;uav;rsm;tzdkUrSm c&pf,ef
"roDcsif;udk Mum;&jcif;wckwnf;ESifhyif pdwfMunfEl; 4if;bmomudk t[kwfBuD;xifum
ul;ajymif;,kHMunf oGm;&Smjcif;onf tHUMoxdkufonfr[kwf[k uREkfyfpOf;pm;rdygonf/
"roDcsif; qdkNyD;Muonfhaemuf qkawmif;jcif;ESifh ausmif;udpt00wkdUudk ausmif;tkyfBuD;u
ajymjyjcif; ponfjzifh aqmif&GufNyD;MuaomtcgrS ausmif;q&mrsm;ESifh ausmif;om;rsm;onf
cef;rBuD;rSqif;vmMu twef;toD;oD;odkU 0ifMu&avonf/

ajEaumif;vSaom q&mEdkif
6wef;oifjyaomtcef;rSm wausmif;vkH;wGif tus,fqkH;jzpf aMumufvSygonfqkdaom
uREkfyftm; NzJacsmufouJUodkU &Sdaejyef\/ jzpf&ykHrSm uHtm;avsmfpGm 4if;ESpf 6wef;

- 57 -

a&TOa'gif;

ausmif;om;rsm;onf wausmif;vkH;&Sd twef;wumwkdUwGif trsm;qkH;jzpfonfESifh 4if;tcef;


BuD;odkU a&TUajymif;oifjy&jcif;jzpfavonf/ uREkfyfonf twef;om;wa,mufESifh twlwGJvsuf
ESpfa,mufxdkif&aom pma&;ckHwckH xdkifrdonfESifhwNydKifeuf emrnfBuD;vSaom q&mEdkifonf
twef;xJodkU 0ifvmav\/ q&mEdkifrSm uREkfyfawGUcJU&aom ausmif;q&m 15a,mufcefUwdkU
teufwGif xl;jcm;aomOy"d&kyf &Sdolwa,mufjzpfayonf/ tom;jzLjzL vlzvHwa,muf
rQomjzpf aMumufp&mBuD;r[kwf[k xif&aomfvnf; EIwfcrf;arG;uav;oufoufESifh tvGef
ajEBuD;aom q&mwa,mufjzpf uREkfyfjrif&onfh av;ig;vtwGif;wGif wBudrfwcgrQ
NyKH;jcif;&,fjcif;&dSonfudk rawGU&bl;acs/ rsufESmxm;qdk;vSonfhum;r[kwf? ajEBuD;jcif;
oufoufaMumifh aMumuf&jcif;jzpf\/ tar&duefausmif;onf xdkacwf ausmif;om;qkd;
BuD;rsm; tvGefaygonf[k rEav;NrdKUwGif emrnfBuD;vsuf&Sd&m nOfhtcsdefrsm;wGif ausmif;jyif
okdUxGuf c&D;oGm;olrsm;\ y0gudkcRwf,laom ausmif;om;BuD;rsm;yif &Sdonf[kajymMu\/
q&mEdkifrSm 6wef;jyq&momr[kwf? ausmif;tdyfausmif;pm; ]abmf'g} rsm;udk tkyfcsKyf&aom
q&mvnf;jzpfay&m ausmif;om;qkd;BuD;rsm;onf EIwfcrf;arG;pkwfzGm;ESifh aigufvm;atmfvm;
Ncdrf;ajcmufaom abmf'gq&mrsKd;udk raMumufMu? rsufESmydk;oufum ajEESifh vSrf;
Munhfwwfaom q&mEdkifudkom aMumufMuonf[kajymMu\/ q&mEdkifonf rsufvkH;ESifh
&dkufwwfonf[k emrnfBuD;vsuf&Sdaomfvnf; cPcP&dkuf&onfr[kwf/ 4if;tm;tmcHaom
ausmif;om;qdk;BuD;wa,mufudk &dkufzl;jcif;aMumifh emrnfBuD;jcif;jzpf\/ okdU&mwGif
taMumif;udk aemufrSod&aom uREkfyftzdkUrSm q&mEdkif0ifvmjcif;udk jrif&&kHESifh aMumuf'l;wkefrd
ygawmhonf/

tuJprf; Mujcif;
uREkfyfuaMumufrnfhom aMumuf&onf/ q&mEdkif\&dkufjcif;udk wBudrfrQ rcHcJU&bl;yg/
ausmif;BuD;udkaMumufonfESifh q&mudkyg a&maMumufjcif; jzpf[efwlygonf/ tar&duef
ausmif;okdU a&mufcgptcsdef uREkfyfonf twef;xJwGifti,fqkH;jzpf (&G,fwlwa,muf
ESpfa,mufawmh &Sdygonf/) ]cJrSefbl;aom pmoli,f} qdkouJUodkU uREkfyftm; tEdkifusifhMu
vdrfhrnf txifESifh ukyfukyfuav;aepOf tuJprf;aomausmif;om; ESpfa,mufokH;a,mufESifh
BuKH&ao;\/ wpfa,mufuuREkfyftm; aumfzD (ESpfjym;wef) wcGuf twdkufcdkif; tjcm;
wa,mufu vufudkify0gudk uyfawmif;\/ rkefUzdk;ESpfjym;om&aom uREkfyfrSm xkdoltm;
uREkfyfraomufyJ aumfzDwdkufvdkufEdkifaomfvnf; vufudkify0gudkrl tvGefESajrm\/ xdk
vufudkify0grSm atmufjynfu t&D;wa,mufu ydkUvdkufonfh wxnfwnf;aom ydk;vufudkif
y0gav;jzpf tem;uGyfwGif aq;a&mifpkHjzifhESdyfxm;onfh tvHuav;rsm; yg&Sdjcif;udk

- 58 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

rSwfrdao;\/ 4if;udk em;ylem;qmESifh uyfawmif;aom ausmif;om;rSm uREkfyfxuf


tenf;i,frQomBuD; aMumufavmufatmif r[kwfaomfvnf; olu ]abmf'g} jzpfonf
waMumif;? uREkfyfu vlopfjzpfonfwaMumif;aMumifh aemufqkH;wGif em;at;apawmhqdk
ESajrmvsufESifh ay;vkduf&onf/ um;&Sdygapawmh/ odkUaomf uREkfyf\pdwfudk nId;i,fatmif
wrifvkyfaom ausmif;om;BuD;wa,muf taMumif;udk azmfjycsifygao;\/ uREkfyfrSm
ausmif;BuD; vlopfuav;wa,mufyDyD tm;vyfcsdefrsm;wGif opfyif&dyf jrufcif;ay:wGif
wa,mufwnf; oGm;xdkifavh&Sd&m waeUo uREkfyfwkdUtwef;om;jzpfaomfvnf; uREkfyfxuf
tenf;qkH; 5ESpfcefUBuD; vlysKdBuD;zm;zm;jzpfaom abmf'gausmif;om;BuD; wa,mufonf
teD;okdUcsOf;uyf]]a[haumifav;? rif;b,fausmif;u a&mufvmwmvJ}}
]]bD?wD?tif ausmif;uygAsm}}
]]rifhudkigMunfh&wm arwmr&SdvdkufwmuGm}} [k tajcmufwdkufoufouf ajymoGm;avonf/
4if;ausmif;om;onf arwmw&m; a&SUxm;&rnfqdkaom c&pfawmfudk udk;uG,foljzpfaMumif;
aemifaomtcg od&ay&m ausmif;xGufNyD;aemuf rsm;rMumrDtwGif; ykvdyfa&m*gESifh aoqkH;
oGm;onf[k Mum;od&\/ uREkfyfrSm vlwbufom;udk MuifemrIacgif;yg;olwa,muf r[kwf
aomfvnf; xdkol\aojcif;owif;uJUokdU uREkfyf\ESvkH; xdcdkufrIenf;yg;jcif;udk rBuKH&
bl;ay/ xdkol\ pum;wcGef;onfvnf; ]ql;} wacsmif; aygufaponf[k uREkfyf,lqrdonf/
(uREkfyftay: arwmr&Sdjcif;um; xm;ygawmh/ jzpfEdkifygonf/ odkU&mwGif bmtaMumif;rSr&SdyJ
oufouf zGifhajymvmjcif;um; udk,fhxufi,foludk tEdkifusifh&m a&mufygonf/)

wwfoavmufrjy0HUjcif;
6 wef;&SdpOf twef;om;rsm; tvGefaMumufMuaom q&mEdkif uG,fvGefav&m twef;wGif
vnf; 5 wef;rSmuJUodkUyif ausmif;q&mav;ig;a,muf\ oifjyjcif;cHcJU&\/ 4if;twef;wGif
uREkfyfrSm t&SdefESifhvefU ausmif;om;wkdif;udkaMumufNyD; OD;acgif;razmf0HUyJ &SdonfESifh tnw&
ausmif;om;uav;wa,muf jzpfaecJU\/ wcgw&H t*Fvdyfbmom&yfESifh ywfoufaom
ar;cGef;wckudk tjcm;twef;om;rsm; rajzEdkifMuyJ&Sd&m uREkfyfajzwwfvsufESifhyif rajz0HUonf
ESifh qdwfqdwfaevdkufrdjcif;rsm;vnf;&Sd\/ ausmif;om;b0wGif 6wef;rSmuJUodkU wdrfjrKyf
aom tjzpfrsKd;udk uREkfyftzdkU&m wcgrQrBuKHzl;ay/ xdkESpf pmar;yJGusif;yaomtcg ynm0ef

- 59 -

a&TOa'gif;
(Mr. Wedderspoon) udk,fwdkifvm t*Fvdyfbmom&yfwGif EIwfwdkufar;cGef; Oral Test

rsm;jzifh ppfaq;&mwGif uREkfyfonf twef;xJrSmuJUokdU ausmif;om;BuD;awGudk aMumufpdwf


r&SdawmhyJ udk,fajzEdkifrS udk,fatmifrnf[k odonfhtwGufaMumifh tjcm;vlrsm; rajzEdkifaom
ykpmrsm;udk &J&J0HU0HUajzqdkvdkuf&m ynm0efvnf; oabmus ausmif;tkyfBuD;vnf; tm;&ykH &
onf/ xdkESpfwGif t*Fvdyfbmomar;cGef;rsm; cufvS 6wef;om;w0ufausmfausmfrQ us&IH;Mu
aomfvnf; uREkfyf atmifcJUonf/ xdkacwfwGif 4wef;rS 8wef;wdkifatmif tpdk;&ppf pmar;yGJ
rsm;jzpf 9wef; ]tifx&if;} (Entrance) ac: wuodkvf0ifpmar;yGJrSm umvuwm;
,leDAmpDwDrS ppfaq;avonf/

tajctaewuf vmjcif;
7wef;odkU wuf&aomtcg uREkfyfrSm twef;xJomru ausmif;yif vlwvkH;olwvkH;
jzpfvmcJUavNyD/ jzpfvmykHum; twef;q&monf t*Fvdyfbmom tprf;pmar;yJGrsm;wGif
uREkfyfcsnf; yxr&jcif;udk awGU&onfESifh paumvm;&Spfpmar;yJGodkU oGif;zkdU uREkfyftm;
a&G;cs,f\/ uREkfyfESifhtwl tjcm;ausmif;om;okH;a,muftm;vnf; a&G;cs,f&m 4if;wkdUteuf
wGif puf&Sifw&m;olBuD;OD;&Dvnf; yg0if\/ (xdkokH;a,mufvkH;rSm 7wef;ausmif;om;qdkvQif
ausmif;wGif tawmfrsufESmyGifhvef; txufwef;ausmif;om;BuD;rsm;\ todtrSwfjyKjcif; cH&
avonf/ uREkfyf\ ]orma'0ewf} udkxGef;vSrSmvnf; twGufaMumifh uREkfyftm; ausmoyf
&ifoyfjyKvkyfum csD;usL;ayonf/ olUESpfwGif olvnf;0ifcJU&\/ okdU&mwGif tar&duef
ausmif;rS paumvm;&Spfatmifol wa,mufrQ rxGufcJUay/

qEjyjcif; wrsKd;
ausmif; uREkfyf\tajctae wkd;wufvsuf&SdpOf tdrfrlum; usqif;vsuf&Sd\/ zcifonf
ausmif; tajctaeaumif;jcif;udk Mum;od& uREkfyftm; t0wfaumif; tpm;aumif;rsm;jzifh
ajrSmufpm;aomfvnf; ]Muufaumif; BudK;ruGm} qdkaom ol\aqmifyk'ft& uREkfyftm; vdrfrm
onfxuf vdrfrmatmifqkd a&S;uxufyif usyfwnf;csifao;\/ uREkfyfrSmvnf; t&G,f
tavsmuf pGef(avwHcGef)vTwfjcif;? xkyfqD;jcif;? zefwkdUjcif;? zefckefjcif; paom upm;enf;
rsm;udk upm;csif\/ xkdtcsdef uREkfyftoufrSm q,fhav;ig;ESpf &SdNyDjzpf&m xdkacwfu
]pGefvTwfjcif;} tvkyfrSm vlysKdayguft&G,frSp touf 25?30 t&G,fwdkifatmif upm;Mu

- 60 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

naewdkif; aumif;uifwGif a&mifpkHavwHcGefrsm;jzifh &IyfaxG;vsuf&Sd\/ ]pGefwaumif}


jywfoGm;onfhtcg wkwfwdkwkwf&Snf? 0g;vkH;? 0g;jcrf;? ql;cuf ponfrsm; udkifaqmifvsuf
]pGef} vkdufMuaom uav;oli,fcsif;rsm;uvnf; ajccsif;vdrfvsuf&Sd\/ uRekfyf pGefvTwfvkduf
prf;csifonfrSmum; bmESifhrQrwlacs/ ausmif;rStjyefnaecif;wGif tdrfa&SUxkdifum olwyg;
vTwfMuaom pGefrsm;udk armhfomMunfhae&\/ upm;cGifhr&acs/ okdU&mwGif uREkfyf rdcif\
cGifhjyKcsuft& 0,fxm;onfh a&mufvkH;? tyfcsnf? avwHcGefwkdUum; tjynfhtpkH&Sd\/ 4if;wkdUrSm
zcifr&SdckdufwGif upm;&efjzpf\/ wnae uREkfyfonf ausmif;rSjyefvm zcifr&Sdckduf
BuKHonfESifh avwHcGefudk xkwfvTwf&m avwHcGefonf aumif;uifodkUa&muf av[kefpD;
aejcif;udk MunfEl;pGmESifh armhfMunfhaepOf aemufrSausmudk Asif;ueJcsvkdufjcif;udk odvkduf\/
uREkfyfum; zcifjzpfonf[k csufcsif;odonfESifh vefUzsyfjcif;r&Sd? avwHcGefudkom jyef
&kyfodrf;\/ pdwfxJ ]&dkufprf;ygap} [katmufarU cyfjznf;jznf;yif &kyfodrf;ae\/ zcifonf
uREkfyf\ cHwHwH&Sdaomtrlt&mudk &dyfrd ememBuD;&dkufav&m uREkfyfrSm tvGef emusifaomf
vnf; uwdkufu&dkufrodrf;yJ rSefrSefBuD;omodrf;ae\/ tcsif;t&mudk rdcifjrif ajy;vm
NyD;vQif zciftm; pum;ajymajym ac:oGm;avonf/

xGufajy;csifpdwfay:vmjcif;
aemufokH;av;&ufwGif uREkfyfausmif;rSjyefvmaomtcg zcif&Sdaeojzifh pmtkyfrsm;udkcs
xkH;pHtwkdif; aumif;uifodkU armfhMunfhae\/ rMumrD zcifvnf; t0wfrsm;vJ xGufoGm;
ojzifh uREkfyfvnf; a&mufvkH;ESifhavwHcGefudk (0Sufxm;aomae&mrS) xkwfvm\/ avwHcGefudk
uav;wa,mufu ]xkd;} ay;ojzifh cg;udkaumhum ]wkyf} vsuf&SdpOf zcifjyefvm &dkufjyef\/
olUyg;pyfuvnf; ]eifhavmufrsm;yg;vkdU[,f? igwrifjyefMunfhwm? eifupm;r,fqkdwm
igodw,f}} [k ajym\/
wGif uREkfyf\pdwfxJ b,fuJUodkUjzpfoGm;onfrod? a&mufvkH;a&m? avwHcGefyg aygufcJG
ypfvdkufNyD; xdkaeUrSp avwHcGefrvTwfawmhacs/ okdUaomf taumif;r[kwf? zciftay:wGif
tvGefUtvGef rauseyfaompdwf jzpfay:vmonf/ awmfvSefcsifaompdwfrsKd;um; r[kwf?
xGufajy;csifaompdwf jzpfvmcJUonf/ uREkfyf\rdcifonf zcif\ apwemvGefuJjcif;udk
em;vnf uREkfyftm; &Hzef&Hcgupm;cGifhay;zdkUajym&m wcgw&HwGif rdciftm; rjiif;vdkonfESifh
cGifhjyKjcif;rsm;&Sdyg\/ okdU&mwGif trsm;tm;jzifhrlum; NidrfNidrfxdkifaeNyD; pmtHjcif;onf vlwdkif;
tzdkU (uav;oli,frsm;rusef) taumif;qkH;jzpfonf[k wxpfcs rSwf,lxm;avonf/

- 61 -

a&TOa'gif;

upm;rkef;aomzcif
uREkfyfwkdU aexdkifvsuf&Sdaom *kHwef;&yfaq;&dk;0if;xJwGif uREkfyfESifh &G,fwlcsif;jzpfonfh
a,musfm;uav;rsm;ESifh rdef;uav;rsm; ig;a,mufajcmufa,muf&Sd&m rdef;uav; ESpfa,muf
okH;a,mufwkdUrSm zcifu (avmuDrIa&;&mESifh ywfouf) q&mwqluJUodkU tav;jyKaom
yk*dKvfBuD;wOD;\ orD;rsm;jzpfMu\/ vomaomnOfhrsm;wGif uREkfyfwkdU a,musfm;uav;?
rdef;uav;rsm;onf (q,fhokH;av;ESpf t&G,frsm;jzpfMu) xkyfqD;wrf;? zefwdkUwrf;?
zefckefwrf; ponfh xkdacwfuupm;Muaom enf;rsm;twdkif;upm;Mu\/ tvGefvnf;
aysmfMu\/ uREkfyfonf ausmif;pmrsm;udk usufNyD;aomtcg 4if;wkdUESifhtwl upm;csifvS\/
okdU&mwGif zcif\ upm;rkef;aom0goemaMumifh &Hzef&HcgrQom upm;cGifh&\/ xdkuJUodkU
tcGifh&jcif;onfyifvQif rdcif\tultnDaMumifhjzpf\/ wcgw&HwGif upm;cGifhjyKxm;ojzifh
upm;aecdkuftwGif;rSmyif {nfhonfwa,mufa,muf a&mufvm (Nrdwfq&mawmf oifMum;
xm;cJUonfh) ]vlb,fhES,fa&;yghr,f}? ]bmudkvlac:ovJ} tp&Sdaom ar;cGef;rsm;jzifh tar;
tajz jyKvkyf&ef uREkfyftm; ac:,lavh&Sdavonf/ zcifonf uREkfyfynmwwfjcif;udk vkdvm;
&kHom ruao;yJ wwfjcif;udkvnf; vlodatmifjycsifwwfonfh 0goem&Sdoljzpfavonf/
]vlb,fhES,fa&;yghr,f} tp&Sdaom tar;tajzrsm;rSm i,f&G,fpOfu ]yJGus} cJUbl;aomfvnf;
7wef; ausmif;om;wa,mufjzpf 14-5ESpft&G,f&Sdaeaom uRekfyftzdkU&m &Sufwwfwwf
&Sdrdygawmhonf/ xdktxJwGif ]{nfhonfaMumifhayavm} [laom awG;awmrI 0ifvmwwfao;
onfjzpf uREkfyftzdkU&m vGefpGmyif rausreyfjzpfcJU&onf/ a,musfm;uav; wa,muf
jzpfonfh uREkfyftzdkU rQavmuf uwfuwfowfowf usyfusyfwnf;wnf; qkH;ryJUjyif
ay;onf qkdygvQif uREkfyfxufokH;ESpfrQi,fonfh ESrwa,muftwGufrlum; ajymzG,f&m
r&Sdawmhacs/ olUxufBuD;onfh rdef;uav;rsm; aysmfaysmfBuD;upm;aeMujcif;udk udk,fhtdrfay:rS
jrif&jcif;? Mum;&jcif;rSwyg; a&maESmupm;cGifh&onfhtBudrfaygif; tvGefenf;vS\/ tdrf
zcifr&SdyJ &yfa0;okdUoGm;aeonfh tcgrsKd;rSwyg; ESruav;rSm upm;cGifhr&SdaomaMumifh
rdef;uav;b0wGif 10BudrfrQyif upm;bl;&Smygav\avm[k uRekfyf wGufcsufoem;rdygonf/

yJGMunfhjcif; aMumifh i&JBuD; owJU


yJGvrf;obifESifh ywfoufvnf; uREkfyfausmif;b0wGif wBudrfwcg MunfjzLpGm Munfh&bl;
onf[k rrSwfrdoavmuf&Sday&m ESruav;rlum; wBudrfrQyif rMunfh&Sm&bl;aMumif; uREkfyf

- 62 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

aumif;aumif;od\/ zcifudk,fuvnf; 4if;\orD;onf wBudrfwcgrQ yGJvrf;obifrsm;odkU


oGm;&bl;jcif;r&Sdonfudk tom;,lajymavh&Sd\/ zcifonf e*dkuwnf;u aw;*DwqdktuESifh
uAsmrsm;udk &omcHwwfaom ]em;} (Musical Ear) yg&Sdol r[kwf&onfhtxJwGif tvkyf
rsKd;onf tyg,fodkU vm;apwwfonf[k rd&dk;zvm tpOftvmt& ,lqvmcJUoljzpf\/
rdcifurl eef;wGif;oljzpf oDaygbk&ifvufxuf nOfhpOfnOfhwdkif; yGJMunfhcJU&bl;onfhjyif
]*Dwem;} rsKd;vnf; &Sdoljzpf 4if;wkdUESpfOD; nm;cgptcsdefu yJGMunfhoifhroifhudptwGuf
wusufusufjzpfcJUMuonf qdk\/ okdU&mwGif zcifu avQmhay;&onfomrsm;cJU\/ aemufydkif;
rl Nrdwfq&mawmf\ usifhpOft& vdkufemusifhBuHMu&mwGif rdcifonf yJGMunfhjcif;aMumifh
i&JBuD;onf[k r,lqaomfvnf; w&m;tvkyfESifh qefUusifbufjzpfonfqkdum vkH;0 ]yJG}
jzwfvkdufavawmhonf/ uREkfyfwdkUarmifESr\ uHqdk;jcif;rSm xdktcsdefwGifrS vlvm;ajrmufvm
Mu&jcif;yif jzpfonf/ uREkfyftzdkUrSm yJGvrf;obifrsm;udk wBudrfwcgrQ MunfjzLpGmrMunfh&[k
txufwGif a&;om;cJU&m ]MunfjzLpGm} [laom pum;vkH;udk wrifwum okH;EIef;vkdufjcif;
jzpf\/ t"dyg,frSm rdbrsm;\ cGifhjyKcsuft& rMunfh&bl;aomfvnf; wdwfwdwfckd;Munfhaom
tBudrfrsm;rlum; tenf;i,f&Sdygonf/

yGJckd ;Munfh&jcif;
yJGcdk;MunfhrIESifhywfouf uREkfyft&dkufcH&ykHudk rSwfrdygao;\/ uRekfyfwkdU\ aetdrfwGif rdb
rsm;onf txufxyftdyf uREkfyfESifharmifykrSm atmufxyfwGif tdyfMu\/ (armifykrSm 4if;\
rdcifzcifwkdU uG,fvGefNyDjzpf uREkfyfwdkUESifh twlae\/) tjcm; tvkyform; ESpfa,muf?
okH;a,mufwkdUvnf; atmufxyfwGiftdyfMu\/ wnFOfho uREkfyfwdkUaetdrfESifh ESpfjyjcm;aom
&yfuGufwGif q&mykESifh udkbausmhwkdU\ &kyfao;yJGcHav&m uREkfyfwkdUnDtpfudkESifh tvkyform;
rsm;onf naeapmif;uwnf;u xdknwGif yJGMunfhMuzdkU wkdifyifxm;Mu\/ (zcif\0g'rSm
udk,fhtdrfudk,faeaom tvkyform;rsm;tm; csKyfcs,fjcif;r&Sdaomfvnf; uREkfyfwkdUtdrf ae
aom tvkyform;rsm;tm;rl olUqEtwkdif; vdkufemapvdk\/ twlae tvkyform;rsm;onf
zcif\oabmudk odMuonfESifh yJGMunfhzdkU cGifhrawmif;0HUMuacs/) xdknOfh txufxyfwGif
zcifwkdU tdyfMuonfESifh wNydKifeuf uRekfyfwkdUnDtpfudkESifh tvkyform; okH;a,mufwkdUonf
zdeyfu&d,mrsm;jzpfonfh ckH? om;a&? oJBudK;? z0g; paom ypnf;rsm;udk tdyf&mrsm;ay:wGif
pDcif;xm; tay:,H apmifNcKHay;NyD;vQif q&myk\&kyfao;yJGokdU oGm;Muav\/ q&mykESifh
udkbausmhwdkUuvnf; em;0ifqdrfhavmufatmif aumif;Muygayonf/ udkbausmhonf q&m
ykESifh cGJcGm pifNydKifaxmifrnfh tBuH&Sdonfudk q&myku&dyfrd ]]ausmhazvif? raewrifoGm;?
tarvifrsm;&acstkH;awmhr,f}} [laomaw;csif;jzifh rif;om;udkbausmhtm; ]ceJU} av&m

- 63 -

a&TOa'gif;

y&dowfuvnf; vufckyfwajzmif;ajzmif;jzifh Mobmay;Muavonf/ ,if;odkUem;axmif&ojzifh


yDwdjzpf&onfhtxJyif tdrfudkowd& &ifxJ aEG;ueJjzpfrdao;&m armifykuvnf; wkdUtwl
jzpf&onf[k ajymbl;onf/ rif;om;rif;orD; ]ESpfyg;oGm;} NyD; idkcsif;wyk'favmuf em;axmif
NyD;aomtcg 2em&D ausmfausmfcefU&SdNyDjzpf tdrfodkUjyefNyD; tdyfrnfjyKMu&mwGif tdyf&mae&m
rsm;rSm xm;cJUonfhtwdkif;&Sdaejcif;udk awGU&pdwfcsvufcs tdyfvkdufMuav\/

tvdrfrdjcif;
]]&TD;? &Trf;? AsKH;? Asif;}} [laomtoHrsm; Mum;&jcif;ESifhtwl ajcovkH;? aygif? ausm ponfwkdUrS
pyfzsOf;zsOf;a0'emrsm; cHpm;& tvl;vl;tvJvJESifh ysm,D;ysm,m xvdkufMu&mwGif armifykESifh
uREkfyftm; ]*syfvSefwkwf} ESifh &dkufaeaom zcifudkjrifMu&\/ (]*syfvSefwkwf} [lonfrSm
pufcsKyfxm;aom ouvyfoJBudK;udk twGif;tjyifvSef&eftwGuf jyKvkyfxm;onfh vufeuf
ud&d,mwckjzpf&m tvsm;wawmifomom&Sdonfh cRefxufaom 0g;jcrf;wckjzpfonf/ 4if;rSm
&ifhrmaom0g;udk acsmarGUatmif "m;jzifhoyfxm;jcif;jzpf&m rnfrQavmuf&ifh rnfrQavmuf
rmaom 0g;jzpfonfudk armifykESifhuREkfyf todqkH;jzpfonf/ zcifonf BudrfrokH;yJ 4if;wkwfudk
tNrJokH;avh&Sd\/) jzpf[efvuPm&SdonfrSm uREkfyfwkdUonf yGJrSjyefvmMuaomtcg tawmf
nOfheufNyDjzpf tcgwkdif;uJUodkU apmapmrxEdkifMuyJ tdyfaysmfvsuf&SdMuonf zcifu &dkufEId;
jcif;jzpfonf[k xifaeMu\/ okdU&mwGif xdkokdUum;ruao;? nOfhuwnf;u zcif atmufodkU
qif;vm zkH;xm;aomapmifrsm;udk vSefMunfh&mwGif uREkfyfwdkUudkrawGUyJ zdeyfud&d,mrsm;
pDcif;xm;jcif;udk awGUoGm;cJUavNyD/

awGUu& &dku fcsifwwfonf


uREkfyfwkdUpDrHxm;cJUaom apmifrsm;ESifh tdyf&mrsm;udk zcifawGU&aomtcgu &,fcsifavoavm
rajymwwf? eHeufcif; uREkfyfESifharmifykudk &dkufaeaomtcgrlum; &,fcsifonfh rsufESmxm;
rsKd; vkH;0rawGU&yJ tvGefpdwfqdk;[efESifh &Iwif;um ememBuD;&dkufaejcif;udkom awGU&\/
uREkfyfESifharmifykwkdUrSm emjcif;ESifhxdwfvefUjcif;wdkU rnfonfhbufu tav;csdefomaeonf[k
rajymEdkifyJ wkwfusaomae&mrsm;okdU vufjzifhyGwf,if; ]w&TD;&TD;w&TJ&TJ} atmfaeMupOf uREkfyfwdkU
ESifh yJGtwlwlMunfhaom tvkyform;wa,mufonf uREkfyfudkcifrif oem;aomaMumifh
ayavm? okdUwnf;r[kwf yJGtwlwlMunfhrdjcif;aMumifh olvnf; pdwfraumif;jzpf&aom

- 64 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

aMumifhayavm? okdUwnf;r[kwf q&m\om;wa,muf t&dkufcH&onf zsefajzzdkUwm0ef&Sdonf


[k ,lqaomaMumifhayavm rajymwwf/ uREkfyf\a&SUodkU ajy;0ifum uREkfyftm; tumtuG,f
ay;vsuf ]]uRefawmfhudk&dkufyg q&mcifAsm;? uRefawmfhudk&dkufyg cifAsm;}} [kqdkum ausmudk
ukef;ay;av\/ wGif uREkfyf\zcifonf rnfokdUjyKonfxifMuoenf;/ uREkfyfESifh armifyk
udk vkH;vkH;vTwfxm;cJU xdktvkyform;udkcsnf; oJoJrJrJ &dkufavawmhonf/ wGif
rdcifonf ]]udk&if b,fhES,fvkyfwmwkef; udk&if}} [k owday;umrS 4if;tvkyform;rSm oufom
&m&avawmhonf/ odkUESifhvnf; q,fhav;ig;csufxufrenf; t&dkufcH&NyD;&SmavNyD/ xdktvkyf
orm;twGufaMumifh uREkfyfwkdUrSm oufom&m&aomfvnf; 4if;tvkyform;tay: zcif\
jyKrlykHonf uREkfyf\ESvkH;om;wGif trSwfBuD;wck xifaecJUavonf/

yxrOD; &nf; pm;pmay;jcif;


uREkfyf 7wef;&SdpOf uREkfyf\ESvkH;om;wGif rysufEdkifaom 'kwd,trSwfwck jzpf&ykHudkvnf;
azmfjy&ayOD;rnf/ 7wef;pmar;yJG 0ifcgeD;tcsdefwGif uREkfyfrSm touf 15ESpft&G,f &SdcJUNyDjzpf&m
aemfrefausmif;oluav;wa,mufESifh pmay;pm,l vkyfcJUrd\/ rdef;uav;rSm uREkfyfESifh xkyfqD;
wrf; upm;bufwa,mufjzpf ta&mw0if ac:iifqufqHvsuf &SdMu&mwGif tvkyform;
rsm;u uREkfyftm; ajrSmufay;MuonfESifh pmwapmifay;bl;\/ pmxJwGif bmrQa&;xnfhwwf
onfr[kwf/ tvkyform;wa,mufu a&;pyfay;onfh aw;xyfwyk'fudk ul;a&; ay;vkduf
jcif;om jzpf\/ rdef;uav;xHrSvnf; 4if;enf;wl aw;xyfwyk'fudk jyefbl;avonf/ xdk
tcsdefwGif uREkfyfwkdUt&yfxJ uREkfyfxuftwef;i,faomfvnf; toufokH;ESpfcefUBuD;aom
ausmif;aebufwa,mufESifh uREkfyfrSm rcGJEdkif? rcGmEdkifatmif cspfcifvsuf&Sd&m wa,muf
taMumif;udk wa,muftm; ajymrdMu\/ wGif olUvnf; aemfrefausmif;olwa,mufESifh
cspfBudKufaeaMumif; uREkfyfod&\/ uREkfyfem;vnfoavmufrSm olwkdU\cspfjcif;onf tysKdvlysKd
cspfjcif;jzpf[ef&Sd uREkfyf\tcspfa&;um; aw;xyfwyk'fpD tjyeftvSefay;Mubl;jcif;rQom
jzpfojzifh pdwfxJ xdcdkufvSonfr[kwfvSacs/ (uREkfyfrSm xdktcsdefu ]BuD;aumif0if} onf [k
ac:Muonfh t&G,fa&mufaom txdrf;trSwfyif rjyao;aMumif; rSwfrd\/) odkU&mwGif
&nf;pm;udk,fpDESifh vlvm;ajrmufvsuf&SdNyD [laomtxifudk uREkfyfoabmusvS 4if;oli,f
csif;ESifh udk,fh ]rsm} taMumif;udk,f ajym&jcif;udk Nrdef&SufvSonf/ ol\&nf;pm;ESifh uREkfyf\
rdef;uav;rSm aemfrefausmif;olcsnf;jzpfMu uREkfyfwkdUonf twlwuG ausmif;ajy;NyD; ydk;yef;
Mu&ef oabmwlMuav\/

- 65 -

a&TOa'gif;

tazmfaumif;vQif ygwwfjcif;
,cktcsdefrS jyefMunfhaomf xdkpOfu pdwfxm;onfvnf;aumif;? tBuHtpnfonf vnf;
aumif;? cspfBudKufygonfqdkaom arwmpdwf (vdifpdwf"mwf) onf vnf;aumif; ,kwdywdr&Sd/
bmavmufrQvnf; eufeJBuD;us,fonf r[kwfacs/ okdU&mwGif xdkpOfu uREkkfyf\ pdwftxif
rSmrl uRekfyf\ESvkH;om;wGif tcspfa&m*gBuD; pJGuyfaeNyDjzpfaomaMumifh waeUrjrif&vQif
ao&awmhravmuf txifa&mufvsuf&Sd\/ okdUjzpf uREkfyfwkdUoli,fcsif;ESpfa,mufonf
pmtkyfuav;rsm;udk,fpDESifh tdrfrSxGufvmMu aemfrefausmif;bufqDodkU csKd;um a&TusD;jrifh
bk&m;qDodkU okwfMuav\/ uREkfyfrSm ausmif;rajy;yJ twefMum aecJUNyD;onfhaemuf tvG,f
wulESifh ausmif;ajy;rdjcif;rSm tjrpfrjywfcJUonfh ]a&m*ga[mif;} jyefxjcif;yif jzpfwef
&monf/ uREkfyf\ nHUzsif;csufwckrSmvnf; wu,fcifrifolwa,mufu raumif;rIudkjzpfap?
aumif;rIudkjzpfap uREkfyfwa,mufwnf;jyKvkyfzdkU wdkufwGef; r&aomfvnf; wkdufwGef;oluyg
jyKvkyfrnfqdkvQif bmrqdkvdkuf vkyfcsifwwf? vkyfrdwwfjcif;yif jzpfavonf/ rQavmuf
tazmfcifrifwwfol wa,muftzdkU wu,fhvl,kwfrmrsm;ESifh cifcifrifrifjzpfzdkU tcGifhr&
cJUjcif;rSm uREkfyf\ uHaumif;jcif;wck[l qdk&ayrnf/

cspfrScspfygavp
uRekfyfwdkUESpfa,mufonf a&TusD;jrifhbk&m;odkU a&mufMuaomtcg aemfrefausmif; rwufao;
ojzifh ausmif;olausmif;om;rsm;onf ausmif;0if;BuD;twGif; wpkxkdwpk &SdaeMuav&m
a&TusD;jrifhbk&m;ESifh aemfrefausmif;rSm ausmufvrf;rQom jcm;vsuf&SdonfwGif uREkfyfwkdUESpf
a,mufonf bk&m;tkwfwHwdkif;ay:odkU wufum uREkfyfwkdU\ rdef;uav;rsm; jrifatmif
rsufESmjyvdkufMu\/ rdef;uav;rsm;onf uREkfyfwkdU vmMurnf[l rodMuaomaMumifh jrifMu
aomtcg tHUMoMuykH&aomfvnf; 0rf;ajrmuf0rf;omjzpfMuonfh vuPmr&Sdacs/ uREkfyfonf
4if;wdkU\trlt&mudk rauseyfonfESifh oli,fcsif;tm; ajymaomtcg oli,fcsif;u ]]ighvl&m?
olwkdUrSmvJ ausmif;olausmif;om;awG&Sdw,fuG? 0rf;omtm;& rsufESmxm;rsKd;jyvdkufvdkU
&dyfrdoGm;vQif &Sufp&mBuD; jzpfaerSmaygh}} [k ajymjyojzifh auseyfvkduf&avonf/ ausmif;
wufoGm;onfhaemuf uREkfyfwdkUonf a&TusD;jrifhbk&m;0if;twGif;&Sd Z&yfrsm;? wefaqmif; rsm;
odkU vSnfhvnfMunfh&Ijcif;? ckHwef;vsm;&SnfBuD;rsm;ay: yufvufvSefum pdwful;,Ofjcif;?
wa&;warmtdyfjcif;jzifh tcsdefjzKef;Mu&\/ rGef;wnfhcgeD;wGif aemfrefausmif;odkU aps;a&mif;&ef
vmMuaom rkefUonfrsm;xHrS ukvm;yJokyfwjym;zdk;ESifh b&maMumfwjym;zdk;pD 0,fpm;Mu\/
(uREkfyfrSm 7wef;odkU a&mufonftxd rkefUzdk;ESpfjym;om& 8wef;a&mufrS wyJ&avonf/)

- 66 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tm;vyfcsdefay; ausmif;om;rsm; qif;vmMuaomtcgwGif oli,fcsif;onf bk&m;wHwdkif;


ay:odkU wuf rsufESmjyjyefav&m uREkfyfrlum; &SufonfESifh wHwdkif;ay:okdUrwufyJ ukyf
aeawmhonf/ wBudrf ausmif;ajy;jcif;ESifh ywfouf uREkfyf\pdwfxJ trSwfw& usef&pf
cJUaom tjcif;t&mwckudk aemifwGifrS wifjyygOD;rnf/

refu snf;oD;pm;enf;wrsKd;
12em&Drxdk;rDu 2jym;zdk;0,fpm;xm;Muonfh b&maMumfESifh ukvm;yJokyfwdkUrSm okH;em&Dxdk;aom
tcg 0rf;xJwGif nufnufaMuMuonfh vuPmESifh qmavmifrGwfodyfvsuf &SdMuavNyD/
ausmif;wufaom aeUrsm;wGifvnf; enf;twl 2jym;zdk;rQom pm;&ygvsuf rQavmuf
rqmvS? xdkaeUrl tNidrfraeMuyJ [dkavQmufonfavQmuf? [dkckefonfvTm; vkyfMuonfh
twGufaMumifh tdrfrSpm;cJUaomxrif;a&m? b&maMumfESifh ukvm;yJokyfwkdUyg aphaphnufnuf
aMuukefMuonfESifh ][yfwyfpGJ} qdk&ravmuf raeEdkifrxdkifEdkif &yfwnf&mr&atmif qmavmif
rGwfodyfvsuf &SdMuavNyD/ ydkufqHvnf; wjym;rSrusefawmhacs/ wGif uREkfyfwkdUonf
refusnf;yifay:odkUwuf refusnf;oD; (r'efoD;)rsm; cl;Mu&m cg;ydkufwvkH;pD&cJU qif;vm
Mu\/ wHwdkif;udkrSDvsuf pm;Murnfjyifaomtcg wawmifhrQpD pm;NyD;onfhaemuf qm;ryg
ojzifh rpm;EdkifyJjzpfaeMu\/ teD;tyg; tdrfrsm;&Sdaomfvnf; todr[kwfaomaMumifh
rawmif;0HUMuacs/ xdktcg oli,fcsif;u ]]aetkH;uG}} [kqdkum olaomufNyD;ypfxm;aom
uGrf;oD;zufaq;vdyfESpfwkdESifh refusnf;udkif;tajcmufrsm;udk vdkufaumufNyD;aemuf pkykH
rD;&IdUav\/ aemufqkH; rD;Nidrf; jymykHuav;usef&pf&mwGif olonf cg;ydkufxJrS refusnf;oD;
rsm;udk xkwf jymESifhwdkUpm;&if; uREkfyftm; acgif;ndwfac:avonf/ uREkfyfonf olvkyfovdk
vkyf jrnf;Munfh&m? qm;ESifhwkdUpm;&jcif;xufyif aumif;ao; cyfcsKdcsKdt&omwrsKd;
0ifvmonf[kyif xifrd\/ rnfodkUyifjzpfap? uREkfyfwkdUonf refusnf;oD;wcg;ydkufpDudk
enf;jzifh cRwfvkdufMu rGwfodyfjcif;ajyaysmufMuavNyD/

tajcmufwdkufyDwdjzpfykH
ausmif;qif;csdefwkdif a&mufaomtcg uREkfyfwkdU\ rdef;uav;ESpfa,mufonf ausmif;xJrS
twlwGJum xGufvmMu tdrfbufodkUjyefMupOf aemufodkU rMumrMumvSnfhMunfhMu\/
odkU&mwGif uREkfyfwkdUurl tjcm;ausmif;olausmif;om;rsm; jrifMurnfpdk;onfESifh cyfvSrf;vSrf;

- 67 -

a&TOa'gif;

rSyif vdkufvmMu ausmif;ESifh tawmfBuD;a0;aomtcgrS csOf;uyfMuavonf/ a&SUavQmufrl


olwkdU rdef;uav;ESpfa,mufuwwGJ? uRekfyfwkdU a,musmf;uav;ESpfa,mufu wwGJ
awmifa&mufajrmufa&muf axG&mav;yg; pum;rsKd;awGudkajym,if; avQmufvmMuavonf/
rQavmufqdkvQif bmrsm; rufarmavmufp&m &Sdygoenf;/ uREkfyf\ rdef;uav;u ]]a[h
armifazodef;? rifhtdrfuodoGm;,if t&dkufcHae&r,faemf? rif;wkdUtazBuD;u &dkufwwfygbd
oeJU}} [laom pum;wvkH;onfomvQif udk,fa&;udk,fwmyg&Sdav&m? usefaompum;rsm;rSm
awmifpOfa&r& tv[pum;rsKd;om jzpfavonf/ okdUESifhvnf; uREkfyfrSm xdkpOfu yDwd
tBuD;tus,fjzpfcJU&avonf/ (xdkpOfu yDwdjzpfrdjcif;udk aumif;aumif;BuD;rSwfrdom
a&;vkduf&onf/) rjzpfpavmufuav;twGuf yDwdjzpfcUJ&aomfvnf; cHp&m&Sdaomtcg
epfepfemem cHvdkuf&ykHudk azmfjy&ygOD;rnf/

owif; aygufMum;avNyD
uREkfyf tdrfodkUjyefa&mufaomtcg zcifa&mrdcifyg rsufESmxm;wrsKd; jzpfaeMujcif;udk jrifvkduf
&ojzifh &ifxJ'dwfueJjzpfoGm;\/ igvkyforQawGudk odoGm;ukefavNyD[k &dyfrdaomfvnf;
b,frQavmufodMuonf? b,fuJUodkUodxm;Muonf qdkjcif;udkrlum; csufcsif; uREkfyf rod&
ao;/ aemifwGifrS od&jcif;jzpfonf/ rdzrsm;odMuykHum; okdUwnf;/ uREkfyfausmif;aNy;onf
qdkvQif rMumrwif rdbrsm;odapzdkU zefwD;wwfonfh xkH;pHtwkdif; zcifonf ausmif;odkU
0ifrMunfhonfrSm MumvSNyDjzpfygvsuf xdkaeUwGifrS (bmowif; Mum;&onfrod) 7wef;
ausmif;cef;odkU 0ifMunfh&m? uREkfyfausmif;ajy;aMumif;od& tdrfodkUjyefvmNyD;vQif uREkfyf
taMumif;udk pkHprf;av\/ wGif rdbrsm;Mum;od&onfrSmum; uREkfyfonf aemfref
ausmif;oluav;wa,mufESifh pmay;pm,lvkyfaeaMumif; (pifppfrSm aw;xyfwyk'fpDom
ay;Mubl;ygonf/) xdkrdef;uav;onf uREkfyfudk cspfBudKufonfr[kwf? uRekfyfESifhtwl
ausmif;ajy;aom oli,fcsif;ESifh orD;&nf;pm;jzpfaMumif;? 4if;wkdUESpfa,mufvkH;onf uRefkyfudk
tumtuG,f,lNyD; BudKufaeMu uREkfyftm; ]vSdrfh} xm;Mujcif;jzpfaMumif; ponfrsm;jzifh
owif;&&Sdxm;Mu\/ 4if;owif;twkdif; [kwfr[kwfudkrl uREkfyf ,aeUwdkif rajymEdkifyJ
&Sdygawmhonf/

t&Su fBuD;uJG&jcif;

- 68 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyfonf rdbrsm;\rsufESmxm; r[efjcif;udk jrif& &ifzdkvIdufvsuf tdrfay:odkUwufNyD;vQif


pmtkyfuav;rsm;udk pm;yGJay:okdU ypfwifqJwGif rdcifa&mzcifyg vdkufvmMu uRekfyf\
t0wftpm;rsm;udk qJGcRwfMuav\/ uREkfyfu Nidrf0yfpGmrcHyJ &kef;uefonfwGif tvkyform;
2a,muf 3a,mufwkdUudkac: 4if;wkdUtultnDjzifh uREkfyftuFsDrsm;a&m vkHcsnfrsm;udkyg
wudk,fvkH; wkH;vkH;cRwfMu\/ xdkUaemuf uREkfyftm; tdrfay:xyfrS atmufokdU qGJcsvmMu
tdrfa&SUokdU qGJac:Mu\/ uREkfyfwkdU\tdrfaU&SU a&wGif;&Sdav&m wkH;vkH;jzpfaeaom uREkfyftm;
a&wGif;wdkif wkyfcsnfxm;Muav\/ enf;jzifh em&D0ufcefU (uREkfyf\txifrSm wESpf
avmufMuonf/) wkH;vkH;ypfxm;av&m? t&yfxJrS uav;vlBuD;rsm;onf cyfvSrf;vSrf;rS
Munfh NyKH;Mu&,fMuavonf/ tvGef&Sufvsuf&Sdaom uREkfyfurl cyfeD;eD;csOf;uyf Munfh
aomvlrsm;udk qJvTwfrdygonf/ csnfwkyfxm;&mrS BudK;ajzNyD; t0wfrsm;0wf&aomtcgwGif
qHyifnSyfukvm;wa,mufudkac: uREkfyf\AkdvfauudkjzwfNyD; acgif;wkH;&dwfapygonf/

EkHjcif;onf vdrfrmjcif; r[kwf


uREkfyfonf uREkfyf\rdkufrJjcif;udk usyfjynfhwif;jynfh0efcHygonf/ okdU&mwGif uREkfyf\tjypfrSm
rdbtm; rav;rpm;jyKjcif;vnf;r[kwf? apmfum;armfum; ajymrdjcif;vnf;r[kwf? r&dkrao
jyKjcif;vnf;r[kwf/ &l;rdkufrdjcif; oufoufrQomjzpfygonf/ rQavmufaomjypfcsufESifh
rQavmuf pdwfudkxdcdkufatmif 'Pfay;qkH;rjcif;rSm rsm;vGef;onf[k xifygonf/ uREkfyf\
rdbrsm; em;rvnf&SmMuaomtcsufrSm om;orD;udk t&SufcJGaomenf;jzifh qkH;rjcif;onf
aumif;onf? vdrfrmaponf? aemifMuOfonf[k xifrSwf&SmMujcif;yif jzpfonf/ ]aemiffMuOf
onf} qdkjcif;um; [kwfavrnfavmrqdkEdkif? cH&aom om;orD;\pdwfudk EkH&SmoGm;apjcif;
udkrlum; cH&bl;aomuREkfyfodygonf/ vl[lonfrSm olUt&G,fuav;ESifhol olUukd,fudk,fudk
av;pm;rI (self-respect) &SdMu&rnf? &Sdatmif BudK;pm;Mu&rnfjzpf&m? rdbrsm;\ qkH;rykHrlum;
uREkfyf\pdwfudk tnGefUcsKd;vdkufbdouJUodkU jzpfoGm;ygawmhonf/ uREkfyfonf t&yfxJ
vnf;aumif;? ausmif;vnf;aumif; (ausmif;okdUvnf; owif;aygufMum;onf/) uav;
vlBuD;rsm;\ rsufESmudk &J&JrMunfh0HUatmif jzpf&ygonf/ (uREkfyfwGif oufom&m&apaom
tcsufwckrSm 15ESpfom; qkdaomfvnf; BuD;xGm;rIaemufus BuD;aumifr0ifao;jcif;yif
jzpfonf/ okdUr[kwfygu 4if;'Pfwacsmif; ay:aygufvm&kHrQru? EkHaompdwf"mwf
(Inferiority Complex) 0ifvmjcif;udkvnf; owdjyKrday&m? BuD;jyif;vmaomtcgwGif
taemufwdkif;rS pmaumif;ayaumif;BuD;rsm;udk zwf&Ium qifjcifokH;oyfcGifh&aomtcgrS
tawmftwef avsmhyg;oGm;onf[k xifrdygonf/ em;rvnf&SmMu apwemaumif;ESifh

- 69 -

a&TOa'gif;

(vdrfrmatmif) qkH;rMuaomobm0udk awGU&onfhtcgwkdif; txufygtjzpftysufudk


owd& ]ig\uHraumif;jcif;aywnf;} [k atmif;arhrdygawmhonf/

&Sufwwf omqdk;onf
aemfrefausmif;oluav;ESifh ywfouf rdbrsm;\ xifjrifcsufonf [kwf r[kwf? rSef rrSef
udkvnf; uREkfyf pkHprf;&eftvdkr&Sdawmh? rdbrsm;u rdrdwkdUom;udk rQavmuf tonf;EkHonf
[k txifa&mufMujcif;onfyifvQif udk,fhudk,fudk&SufvS xkdrdef;uav;udk b,ftcgrS vSrf;
rMunfhawmhyg/ wvcefUtwGif; uREkfyfonf tdrfeD;csif; t&yfolt&yfom;uav;rsm;ESifh
vnf; rupm;? vlolav;yg;jrifatmifyif rxdkifawmh? ausmif;oGm;ausmif;jyefrsm;wGif ajrBuD;
odkUikHUum rsufESmudkatmufcsvsuf ajcukefokwfoGm;ygonf/ wu,fht&G,f ra&mufao;ol
jzpf &SufaMumufaompdwfonf Mum&SnfpGmrjzpfyJ wvausmfcefU&Sdaomtcg oufom&m&
aysmufrwwf&Sdaomfvnf; udk,fhudk,fudk EkHonfxifaom pdwfrlum; rQavmuf azsmufzsufzdkU
rvG,fulojzifh toufav;ig;q,f t&G,fwdkifatmif tpGef;xifvsuf&Sdygawmhonf/ xdktcsdef
rSp uREkfyfrSm tenf;i,fpum;xpfcJU&mrS udkd,fhudk,fudk ydkowdjyKrdonfhtwGuf (More
Selfconscious) ydkqdk;vmygonf/ a&S;OD;pGm pum;xpfjcif; ul;pufcJUykHtaMumif;udk
txufwGif azmfjycJUbl;&m uREkfyfrSm e*dkuwnf;u tjcm;vlrsm;xuf udk,fhudk,fudk vSnfhMunfh
rdwwfaom tavhtusifh&Sdoljzpf twlwl&,frdMujcif;jzpfygvsuf uREkfyfwa,mufwnf;
udkom ul;pufcJUjcif; jzpf[efwl\/ udk,fwkH;vkH;jyvdkuf&onfhaemufrl omqdk;vmonf[k
uREkfyf owdjyKrdygonf/ (udprsKd; uREkfyftvGef&Sufwwf a&csKd;cef;xJyif a&vJydkif;ygrS
a&csKd;wwfoljzpf&m bkd;BuD;tdkjzpfvmaomtcgrS oufom&m&awmhonf/ xdkUaMumifhvnf;
rdbrsm;\ 'Pfay;jcif;onf uREkfyf\pdwfudk omxdcdkufapcJUonf/

yxrOD; rdw faqGrsm;


4if;ESpf 7wef;pmar;yJGwGif rEav;NrdKU&Sd ausmif;wkdif;yif tust&IH;rsm;Muaomfvnf; tar&duef
ausmif;rS paumvm;&Spf0ifzkdU a&G;cs,fxm;onfh uREkfyfwkdU ausmif;om;av;a,mufvkH;yif
atmifjrifMuonf/ tcsKdUausmif;rsm;rl awmfvSygonfqdk paumvm;&SpfoGif;zdkU a&G;cs,f
xm;onfh ausmif;om;rsm;yif us&IH;Mu\/ xkdpOfu xkH;pHrSm 7wef;ausmif;om;rsm;onf &dk;&dk;
pmar;yGJudk ajzqdkatmifjrifNyD;rS paumvm;&Spfpmar;yGJwGif ajzqdk& 4if;udk atmifjrifaom

- 70 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tcgwGif 8wef;ESifh 9wef;oif&eftwGuf wv 16usyf&\/ (16usyf[laom aiGrSmvnf;


xkdpOfu renf;vS? ykvdyftrIxrf;wa,muf\ vcrSm 11usyf? 10yJrQom jzpfavonf/)
uREkfyftzkdU&mrl paumvm;&Spfpmar;yGJudk ratmifjrifaomfvnf; 4if;pmar;yJGudk taMumif;jyK
tvGefcspfcifMuifemaom twef;wl oli,fcsif;okH;a,muf wNydKifwnf; yxrtBudrf &&Sdjcif;
aMumifh xl;jcm;aomESpfjzpfonf[k rSwfwrf;wif&onf/ at?bD?trf ausmif;odkU a&mufu
wnf;u uREkfyfrSm cifrifaomoli,fcsif;[lr&Sd? todrdwfaqGzGJUrnfholvnf;r&Sd? twef;xJ
rSma&m ausmif;xJyg ]]waumif<uuf wrsufESm}} qdkovdk ukyfukyfuav; aecJU&onfjzpf&m
paumvm;&Spfpmar;yGJ 0ifcgeD;wGifrS ausmif;om;av;a,mufaygif; pnf;vkH;rdMu tvGefw&m
cifrif&if;ESD;aomtjzpfodkU a&mufcJU&onf/ rdwfaqGwa,mufrQ r&SdcJUbl;ojzifh b,folUtm;rQ
rcspfcJU&aom uREkfyfrSm wNydKifeufwnf; okH;OD;BuD; &aomtcg aysmfvdkufykHrSm (wcgw&H
olwkdUtaMumif;awGudk pOf;pm;&jcif;aMumifh) tdyfraysmfEdkifatmif &Sdbl;ygonf/

&wemykHqdkufaomESpf
8wef;odkU wuf&aomESpf (1905ckESpf)onf uREkfyftzkdU&m ausmif;om;b0wGif ]]&wemykH
qdkuf}} aomESpf [l qdkoifh\/ tvGefcspfcifaom twef;om; okH;a,mufwNydKifeufwnf;
&&Sdonfhjyif [dlvlonfvlrsm;uvnf; ac:csifajymcsif&SdMuonf/ ausmif;okdUa&mufonfrSm 2ESpf
jynfhcJUNyDjzpf rkwfqdwfzGm;BuD;ESifh ausmif;tkyfBuD;udkvnf; rvefUawmh/ rkd;xkd;onf[k
xifcJUrdaom ]wm0g} tcRefBuD;udkvnf; aMumufp&mrxifawmh/ (ausmif;om;wa,mufESifh
wdwfwqdwf wufyif MunfhNyD;cJUavNyD/) ausmif;om;jriforQonf uREkfyfudk ]us,f} vdrfhrnf
[lvnf; rpdk;&drfawmh/ ausmif;onf igwkdUausmif;jzpfonf[k ydkifydkifEdkifEdkif oabmxm;Edkif
cJUavNyD/ uREkfyfonf i,fpOfuwnf;u twdwfudk jyefajymif;owd& vuf&SdtajctaeESifh
EIdif;,SOfMunfhwwfaom tavh&Sdolwa,mufjzpfav&m 8wef;odkU wuf&NyD;onfhaemuf 6wef;
ausmif;om;uav;tjzpfESifh a&S;OD;pGm ausmif;wuf&aom eHeufudk owd&rdwkdif; awmifay:rS
awmifajcokdU jyefMunfh&onfhES,f tajctaeuGmjcm;ykHudk NyKH;rdygonf/

Mumavaumif; avjzpfvmjcif;
at?bD?trf ausmif; uREkfyfwkdU\ 7wef;q&mESifh 8wef;q&mwdkUrSm tdrfeD;csif; jzpfMuonfh
tavsmuf 8wef;odkU uREkfyfwkdU wufoGm;Muaomtcg 8wef;q&monf twef;om;opf

- 71 -

a&TOa'gif;

rsm;teuf rnfolrnf0gwkdU awmfonfqdkjcif;udk odESifhNyD;avNyD/ xdkpOfu 7wef;q&mESifh


8wef;q&mwkdUonf t*Fvdyfpmudk txl;tav;ay;Muolrsm;jzpf uREkfyfwkdU paumvm;&Spf
ajzcJUolav;a,mufudk 8wef;q&mu tav;ay;NyD; zdoifjyav&m 4if;wkdUteufwGif
uREkfyfrSm t*FvdyfbmomawmfvsufESifh ausmif;ajy;wwfaom aumifuav;[k odxm;onfESifh
txl;wvnfzd oifjyayonf/ xkdUaMumifh uREkfyfpmrusufvQifvnf; q&muod pmusuf
vQifvnf; wwef;vkH;odatmif aMumfjimay;ouJUokdU xif&Sm;aponf/ wGif uREkfyfrSm
pmrBudK;pm;yJae rjzpfaom tajcodkU a&mufaeavawmhonf/ uREkfyftzdkU&m aumif;jcif;
w&yfyif/

ausmif;om;BuD; rsm;\ ]vufcsm}


uREkfyfrSm ausmif;oufwwavQmufvkH;wGif (udkxGef;vSwa,mufrSwyg;) cifrif&if;EDS;ol r&SdcJU
bl;ojzifh 8wef;odkUa&mufcgrS okH;a,mufyl;wNydKifeuf &&Sdjcif;twGuf yDwdjzpf&ykHudk razmfjyyJ
raeEdkifatmif &Sdygawmhonf/ uREkfyfwkdU av;a,mufteuf udkazqdkolrSm uREkfyfwkdUxuf
av;ESpfcefUBuD; usefESpfa,mufrSm uREkfyfESifh &G,fwlrsm;jzpfMu\/ pifppftm;jzifh udkazonf
acgifolBuD;jzpfxdkufaomfvnf; okH;a,mufvkH;onf uREkfyftm; tcspfqkH;jzpf uREkfyf\ tqkH;
tjzwfudk em,lMuonf/ uREkfyfum; udkxGef;vSuJUodkU obm0acgif;aqmifwa,muf (Born
Leader) r[kwfygyJvsuf arwmtavsmuf wifajrSmufMujcif;jzpf&m uREkfyfurl txdkuf
tavsmuf yg;&nfeyf&nf&SdonfESifh udkaz\tvdkudkMunfh tqkH;tjzwfay;wwfavonf/
&G,fwlESpfa,mufteuf wa,mufrSm puf&Sifw&m;olBuD;OD;&D;jzpfvm tjcm;wa,mufrSm
w&kwfujym;uav; pufacGqdkoljzpf\/ uREkfyfwkdUav;a,mufonf ausmif;rwufrD em&D0uf
cefU apmapma&muf ]tpnf;ta0;} xdkifjcif;? aeUvnftm;vyfcsdef wem&Dteuf em&D0ufcefU
opfyif&dyfatmufwGif twlxdkifMujcif;jzifh rSefrSefBuD; tcsdefjzKef;Mu\/ 4if;tpnf;ta0;rsm;
udkazonf &nf;pm;xm;jcif;tvkyfESifh ywfouf vufawGUrsm;vSol wa,mufjzpfonfh
tavsmuf tNrJwrf; ]vufcsm} ay;avh&Sd&m wcgw&HwGif tjcm;ausmif;om;uav;rsm;vnf;
Mum;emMu tcsKdUausmif;om;BuD;rsm;uvnf; rdrdwdkU\ tawGUtBuKHrsm;udk pGufzuf ajymjy
avh&SdMu\/ vufcsmq&mrsm;teuf udkzkd;0kdufqdkol\ vufcsmwyk'fudk uREkfyfrSwfrdygao;
onf/

vlacsm udkzdk;0dkuf

- 72 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

udkzdk;0dkufum; ausmif;om;b0rSp uREkfyfawGUbl;orQ jrifbl;orQaom a,musfm;rsm;


(Zmwfrif;om; tygt0if) teufwGif tacsmqkH;? tvSqkH; vlwa,mufjzpf\/ olESifh
,SOfEdkifolrSm emrnfBuD;vSonfh rEav;NrdKUom; ]]abmif,maqmif'if armifBuD;}} wa,mufom
&Sdonfxif\/ udkarmifBuD;\ acsmjcif;rSm rsufESmxm;csKdjcif;ESifh 0wfykHpm;ykH udk,faeudk,f[ef
*dkufqdkufaumif;jcif;wkdUu taxmuftuljyKvsuf&Sd&m rsufESmoufoufudk Munfhrnf qdkyg
rlum; udkzkd;0dkufudk rSDaoma,musfm;[l uREkfyfwoufvkH; rawGU&bl;acs/ tvGefMunfvif
tpOfNyHK;vsuf&Sdaom rsufvkH;rsm;? xif&Sm; jywfom;aomrsufckef;? &Snfvsm; aumhvefvsuf
&Sdaom rsufawmifarG;rsm;? us,fjyefUnDnmaom r[mezl;? ajzmifhpif;aomESmwH? jzLpif
nDnmaom oGm;rsm;? tpGef;ESpfbuf txufodkU ysHwufonfxif&aomyg;pyf? cyfoG,foG,f
&Sdaom rsufESm\tqkH; rcRef;vGef;rjym;vGef;yJ taeawmf&kH&Sdonfh ar;aphwdkUjzifh wcsuf
jrifvkduf&vQif aemufxyfrMunfhyJ raeEdkifonfh ]tvefUwMum;} acsmvSaom rsufESmrsKd;
&Sdoljzpf\/ txl;ojzifh rSwfrdavmufaom tjcif;t&monfum; ol\tom;yifjzpf\/
jrefrmvlrsKd;onf tom;jzLESifh tom;0gwkdUteuf tom;0gudk ydkESpfoufwwfMuonfjzpf&m
udkzkd;0dkuf\ tom;0gykHrsKd;rSm azsmhawmhaom0gjcif;rsKd;r[kwf? &J&Jwif;wif; xdefxdefvif;vsuf
a&Ta&mif0if;onf[k xif&avmufaom 0gjcif;rsKd;jzpf&onfhtxJwGif nufanmacsmarGUvdkufyHk
uvnf; rnfolESifhrQrwl[k uREkfyfxifrdonf/ ]]tuRrf;0if tqifajy}} [laom jrefrmpum;
&Sday&m uREkfyfonf udkzdk;0dkufudk cifrifaomaMumifh ol\&kyftqif;udk txifBuD;jcif;r[kwf?
olESifhuREkfyfrSm wwef;wnf;jzpf&bl;jcif;rSwyg; t&G,fcsif;vnf;uGm ae&yfcsif;vnf; reD;
aomaMumifh ESpfBudrfokH;BudrfrQom ac:bl;ajymbl;ygonf/ rQavmuf vSyacsmarmol
wa,mufu uREkfyftm; wcgw&H ac:bl;jcif;twGufyif ]vlopfuav; wa,mufjzpfaom
uREkfyftzdkU 0rf;omrdjcif;udk rSwfrdygao;onf/

rSwfom;avmufaom pkHprf;enf;
bk&m;&Sdckd;ausmif;\ awmifbuf&Sdaom BudKUyifatmuf ]jrmvufcsm} ay;Muaom ausmif;
om;BuD;rsm;teufwGif udkzdk;0dkufESifh udkazwkdUonf tajymifajrmufqkH;aom q&mBuD;rsm;
jzpfMuonf[k uREkfyfrSwfrd\/ udkazrSm txufcsif;wGif;e,f rif;uif;NrdKUom;wa,mufjzpf
aEG&moD ausmif;(45)&ufydwfwkdif; rdrd\XmaeokdU jyef&oljzpfav&m wESpfwacgufjyefwkdif;
&nf;pm;wa,muf xm;EdkifoljzpfonfESifh ol\vufcsmrsm;onf qifajymif;qifuJGjzpf
pdwf0ifpm;zG,f aumif;vSayonf/ udkzdk;0dkufrlum; rEav;om;jzpf XmeDjyefumrS wESpf
wa,mufr[kwf? &kyfuvnf; tvGefacsm? tajymuvnf; tvGefaumif;? oyfoyf&yf&yfESifh
0wfaumif;pm;vS 0wfwwfolvnf; jzpfaomaMumifh (uREkfyf\cefUrSef;ajct&) wvwa,muf

- 73 -

a&TOa'gif;

avmuf awGUEdkifoljzpf[efwlayonf/ udkzkd;0dkuf\ rSwfom;zG,faom ]vufcsm} rsm;teuf


txl;ojzifh rSwfom;rdaom vufcsmwckrSm csufcsif;awGU&aom rdef;uav;wa,mufonf
rdrdtay: pdwf0ifpm;rI &Sdr&Sdudk tuJcwfaom enf;taMumif;jzpf\/ (taMumif;udkrl
uREkfyfrSwfrdoavmuf ol\pum;twdkif; azmfjyygrnf/) ]]rif;wkdU yJGMunfhw,fqdkygawmhuGm?
udk,fhae&mrSm xdkifvdkufvQif xdkifvdkufcsif; udk,fhywf0ef;usifudk vSrf;Munfhvdkuf&w,f? b,f
]jrm} [m edyfovJqdkwm &SmMunhfvkduf? awmfawmfuav;MumMum xdkifrdwJUtcgrSm udk,f
oabmuswJU ]jrm} [m udk,feJU rsufvkH;csif;qdkifrdrqdkifrdudk tuJcwfEdkifvdrfhr,f? aumif;NyD?
cPcP wa,mufudkwa,muf vSrf;MunfhMuvdkU rsufvkH;csif; wdkufqdkifrdw,f qdkygawmh?
wxpfwufNyD; prf;MunfhvdkuftkH;? prf;ykHuawmh 'DvdkuG? rif;wdkUxdkifwJUae&meJU ]jrm} xdkifwJU
ae&meJU wnfhwnfhBuD;jzpfaevdkU wa,mufeJUwa,muf jrifEdkif&muaeNyD; rif;wdkUu eJeJav;
a&TUxdkifvdkuf&r,f? 'DtcgrSm rsufpdcsif; rwdkifqdkifEkdifyJ eJeJuG,foGm;w,f qdkygawmh? ]jrm} u
rif;udk pdwf0ifpm;&dk;rSefvQif oludk,fwdkifu ae&ma&TUNyD; jyifxdkifvdrfhr,f? 'Dvdk wcgESpfcg
jyifxdkifw,fqdkvQifawmh aocsmaygufyJ? olUaemufuvdkuf? olUt&yfwkdU aetdrfwkdUpkHprf;NyD;
tqufom&Smayawmh? olUudk,fEIdufu tqufvkyfay;wmrsKd;awmif BuKH&wwfw,f}} [k
ajymjyavonf/ udkzdk;0dkufrSm ]tvefUwMum;} acsmoljzpf vlykHxJwGif xif;xif;BuD;ay:aernfh
vlwa,mufjzpfaomaMumifh (tjcm;vlrsm;tzdkU woufwcg BuKH&rnfjzpfaomfvnf;) olUtzdkU
rSm yJGwkdif; ]pGH} avmufonf[k xifrdbl;ygonf/

]abmf'g} tvkyform;rsm;
8wef;&SdpOf uREkfyf\tusifhqkd;rsm; uyfa&mufvmjcif;udk azmfjy&ayOD;rnf/ zcif\tvkyfrSm
tawmfwkd;wufvm zdeyfcsKyftvkyform;aygif; av;ig;q,fjzpfvmav&m rsm;aomtm;jzifh
udk,fhtdrfrSudk,fcsKyfvkyfNyD; vmydkUMuaomfvnf; wusdyfcefUwdkUrSmrl uREkfyf\tdrf csKyfvkyf
Muavonf/ 4if;wkdUteufwGif ]z0g;xdk;} aom rdef;rtvkyform;rsm;vnf; &SdMu 4if;wkdU
tcsif;csif; cspfBudKufNyD; tdrfaxmifusolwdkUvnf; renf;vSay/ tvkyfvkyf&kHomru csufjyKwf
pm;aomufNyD; tdrftdyfMuaom a,mufsm;rdef;rrsm;yif av;ig;a,muf &Sdwwfao;\/
vlysKdtvkyform; ESpfa,mufcefUavmufrSmrl uREkfyfwkdUtdrf abmf'gaeMu vcav;usyfrQESifh
xrif;auR;&jcif;udkvnf; rSwfrdygao;onf/ xrif;vc av;usyf[lonfrSm acwfwGif
vufzuf&nfMurf;zkd;yif r&SdaomaMumifh tHUzG,f&mwck jzpfaeayvdrfhrnf/ tvkyform;
wa,mufvQif 10-12 usyfrQom aeUwGufudkufMu 15 usyf &aom tvkyform;onf
vl&nfcRefwa,muf jzpfvm&aom acwfjzpf\/ rnfodkUyifjzpfap av;usyf[laom xrif;zkd;

- 74 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

onf (uREkfyfwkdUpm;ovdk auR;&jcif;jzpfaomaMumifh) enf;vGef;vSaomfvnf; 4if;wkdU\


vkyftm;ay:rS&aom tjrwfaMumifh auR;Edkifjcif;jzpf[efwlayonf/

a&S; acwftvkyform;rsm;\ tusifh


uREkfyfrSm tdrfwGif tvkyform;rsm;ESifhtwl ]vufyGef;wwD;} ae&oljzpfonfh tavsmuf tvkyf
orm;rsm;\ pdwfaeoabmxm;ESifh tavhtusifhrsm;onf wjznf;jznf; rodrom ul;puf
vsuf&SdavNyD/ 4if;wkdUonf wa,mufudkwa,muf ]ESyf} vdkaom pdwfxm;rsKd; tNrJ&SdMu
xltaomvlrsm; cHMu&onfcsnf;jzpf\/ wOD;wa,muf\ 'kua&mufjcif;udk jrif&onfhtcg
tm;vkH;u aysmf&TifpGm&,farmwwfMu xkduJUodkU 'kua&mufapjcif;iSm trsKd;rsKd;aomenf;jzifh
usDpm;wwf\/ (Practical Joke) Oyrm wa,muf\ae&mjzpfap? rSDaomwdkifjzpfap
wG,ftyfjrSKyfxm;jcif;? aomufaomvufzuf&nfMurf; i&kwfoD;rkefUcwfxm;jcif;? vufoGuf
aom tvkyform;wa,muf\ vufeufud&d,mrsm;udk (tvkyfzifhaES;apjcif;iSm) 0Sufxm;jcif;
rSp enf;trsKd;rsKd;wnfxGifum &,f&atmif zefwD;wwfMuavonf/ tvkyform;tcsif;csif;
omr[kwf? tdrfa&SUrS vrf;avQmufoGm;aom c&D;onfrsm;tm;yif ]ESyf} wwfMuao;\/ rl;aph?
okdUr[kwf rwfaphwaphudk tdrfa&SUwGif ajrBuD;xJ rayghway:jrKyfxm; tvG,fwul
aumuf,l&ef rjzpfEdkifapjcif;iSm atmuf wdkifikwfwl;NyD; aumfESifhuyfxm;\/ vrf;oGm;
wa,mufonf tdrfa&SUrS avQmufoGm;pOf rl;aphudkjrif ukef;aumufvkdufrdojzifh &kwfw&uf
cGmr&yJ&SdonfwGifrS 0g;ueJ0dkif; &,fvkdufMuaomtcg &Sufudk;&Sufuef;ESifh xGufoGm;&Smjcif;
rsKd;vnf; jrif&bl;onf/ xufqkd;aom enf;rsKd;vnf; &Sdao;\/ eHeufapmapmBuD; tcsdef
wGif yckH;xrf;orm;rsm;onf [if;oD;[if;&Gufrsm;udk awmif;ESpfbuf tjynfhtvQHxnfhum
]u,fu,fu,fu,f} ESifh 'a&marsmyg; xrf;ydk;oGm;avh&Sd\/ ]yckH;xrf;} wkdU rnfonfrSm zdeyf
pD;&dk;xkH;pHr&SdyJ ajcaxmuftwkdif; tajy;tvTm; oGm;&pNrJyifjzpfav&m? tvkyform;wa,muf
onf tdrfa&SUvrf;ay:wGif wvufrcefU&Sdaom ikwfwdkuav;wacsmif; &dkufxm;\/ tcsKdU
vnf; jrif a&SmifuGif;oGm;Muaomfvnf; tcsKdUrSm oGm;aeusvrf;jzpf trSwfrJUyif pdwfcs
vufcs oGm;Mu\/ wa,mufaomtxrf;orm;onf (aqmif;&moDwGif) rkefvmO? rkefvmxkyf
paom [if;&Guf[if;oD;rsm;udk awmif;ESpfbufwGif tjynfhtarmufxnfhvsuf tajy;tvTm;
xrf;vm&m &dkufxm;aomwkdifikwfudk ajcrESifhwdkufrd ',drf;',dkifjzpfoGm;onfwGif zdeyf
tvkyform;rsm;onf OD;acgif;udkikHUum Budwf&,fMuavonf/ xdkvlonf txrf;udkcs
tvGefrauseyfaomrsufESmESifh tdrfbufodkUvSrf;Munfh,if; uGJoGm;aomajcrudk ESdyfES,fay;
&Smavonf/

- 75 -

a&TOa'gif;

npfpdwful;pufjcif;
pmudka&;om;aom ,cktcsdefyif uREkfyfonf xdkvl\rsufESmudk jrifvsuf&Sd &ifxkrem
jzpfrdygonf/ okdU&mwGif xdkpOfurl rnfodkU&SdrnfxifMuoenf;/ tjcm;tvkyform;rsm;enf;wl
Budwf&,frdygonf/ tb,faMumifhenf;[lrl uREkfyfonf tvkyform;rsm;ESifh a&maxG;
,Sufwif ae&onfwGif 4if;wkdU\pdwf"mwfrsm; ul;pufvsuf&SdygaomaMumifhwnf;/ odkU
jzpf&jcif;rSm &kwfw&ufcsufcsif;r[kwf? wjznf;jznf; wpwp ajymif;vJjcif;jzpf olwyg;
'kua&mufjcif; t&omcHwwfvmjcif; jzpfavonf/ ]twkjrif twwfoif} [laom pum;
onf tvGefrSef\/ okdU&mwGif taMumif;ESifhywfouf wifjy&ef wcsufusefao;\/
uREkfyfwkdU\ aetdrfodkU ]obm0acgif;aqmif} pdwf"mwfrsKd;&Sdaom tvkyform;wa,muf
a&mufvm&m xkdolonf wvcefUtwGif;yif tdrf&Sdtvkyform;rsm;\ acgif;aqmifBuD; jzpf
vm\/ aumif;aombufjzpfap? qdk;aombufjzpfap xdkolvkyforQ vkdufvkyfMu\/
xkdolOykofapmifhvQif tm;vkH;Oykofapmifhcsifaompdwf jzpfay:vmMu xkdol xef;&nfaomuf
vQifvnf; tenf;qkH; wykvif;pD aomufMuavawmh\/ uREkfyf\zcifonf xdkolU taMumif;
udk &dyfrdvmaomtcsdefrSp 4if;tm; acsmhaygif;&\/ uREkfyfrlum; tvkyform;acgif;aqmif
wa,mufESifh cifrif&jcif;udkyif t[kwfBuD;xifum jzpfoifhonfxufydk &if;ESD;rdonfwGif
xkdol\ ]npf} pdwfrsm;onf uREkfyfodkU tawmfBuD; ul;pufvmcJUavonf/ ]ikwf&dkuf} jcif;
paom txufyg ,kwfrmrIrsm;rSm xkdol\ wDxGifrIrsm;jzpf\/ uREkfyf\ tZswoEmef
,ckwdkif udef;atmif;csifudef;atmif;vsuf&SdOD;rnfh ]npf} pdwfuav;rsm;onf xdkol csxm;cJU
onfh rsKd;aphjzpf&rnf[k qdkcsifonf/ ]udef;atmif;csif udef;atmif;vsuf &SdOD;rnf} [l {uef
r[kwfonfh taeuefoabmrsKd; a&;om;jcif;rSm vlvm;ajrmufvmaomtcgwGif uREkfyfonf
taemufwdkif;rS urmausmf0wKpmtkyfBuD; tajrmuftjrm;udk zwf&I&onfwGifrS udk,fhudk,fudk
jyKjyifwefoavmuf jyKjyifxm;onf[k ,lqaomaMumifhjzpfygonf/

avmif;upm;enf;trsKd; rsKd;
tvkyform;acgif;aqmifxHrS uREkfyfodkU ul;pufvmonfh tusifhqdk;wckrSm avmif;upm;jcif;yif
jzpf\/ ]]olwyg;udk tqdk;rcsygESifh? vlwGifygvkdU EGm;udk usm;udkufonf r[kwfavm}} [k
qdkMuvQifvnf; ]]olUudktqdk;csjcif; r[kwf&yg? ul;pufjcif;udkom wifjyjcif;jzpfygonf}} [k
ajzqdk&ygrnf/ Oyrm rD;aoG;udkudkifrd vufrnf;cJUvQif rD;aoG;\tjypfr[kwf? udkifrdol\

- 76 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tjypfomjzpfonf[k em;vnfygonf/ odkU&mwGif i,f&G,fEke,faomtcsdef ]rD;aoG;} ESifh


a&maxG;,Sufwif xm;cH&jcif;rSm uREkfyf\ uHraumif;jcif;jzpfonf[k qdkvdkjcif;jzpfygonf/
paeESifh we*FaEGaeUrsm;wGif uREkfyfonf tvkyform;rsm;\ tvkyfcGif waeUvkH; tcsdef
jzKef;wwf\/ (tjcm;enf;vrf;vnf; r&Sdacs/) olwkdU\ ajymenf;? qdkenf;? vSdrfhenf;? ESyfenf;?
tcsif;csif; ]udkufenf;} rsm;onf uREkfyftzdkU em;&nf0vsuf&Sd ausmif;wGif ]vlyg;} ]vlvnf}
uav;wa,muf jzpfvm\/ tcsKdUausmif;om;uav;rsm; r&,fwwfaom ]jyufvkH;} udk uREkfyf
&,fwwfavNyD/ onfwkdUum; rqdk;vS? rQru qdk;aom tjcif;t&mrsm;vnf; &Sdao;\/
zcifonf aeUwdkif; aps;csKdodkUoGm; a&mif;NyD;aom zdeyfrsm;twGuf aiGawmif;jcif;? ouvyf
paomypnf;rsm; 0,f,ljcif; ponfjzifh aqmif&Gufavh&Sd&m zcifxGufoGm;onfESifh wNydKifeuf
reD;ra0;&Sd tdrfMum;okdU wa,mufcsif;xoGm; ]arsmufyef;vSef} aom upm;enf;jzifh upm;
Mu\/ t&IH;tEdkifrSm wyJajcmufjym;rQomjzpfaomaMumifh uREkfyfvnf; yg0ifEdkifavonf/
okdUjzifh zcifjyefvmvkeD;onfhwdkifatmif avmif;upm;Mu\/ xdkrS wqifhwufvmaomtcg
tvkyfcGifESifh reD;ra0;wGif xdkifaeaom zcifwa,mufvkH;&SdvsufESifhyif tvkyfwbufESifh
vQKdU0SufpGm avmif;upm;enf;udk (acgif;aqmifu) wDxGifjyefavonf/ xdkenf;rSm wa,muf
vQif ydkufqHwjym;pD xnfh0ifNyD;aemuf wa,mufa,mufu ]z0g;} rsm;udk ,l wck\
ausmbufwGif jcpfNyD; arSmufcif;xm;vkduf\/ vlig;a,mufqkdvQif ]z0g;} ig;ck tokH;jyK
wckwnf;udkom jcpfrSwf&avonf/ ydkufqHxnfhaom tvkyform;rsm;onf BudKuf&m ]z0g;}
wckudk vSef&av&m tjcpfygaom ]z0g;} udk vSefrdonfhvlonf ydkufqHig;jym;udk ,l&avonf/
z0g;udkjcpf arSmuf&aomvlurl vSefEdkifcGifhr&Sd? tjcm;vlrsm; rvSefyJcsefxm;aom ]z0g;} onf
olUtwGufjzpf 4if; tjcpfygcJUvQif ydkufqHig;jym;onf olUypnf;jzpfoGm;\/ rnfolrqdk
z0g;jcpfvkdu jcpfEdkifcGifh&Sdonf/ enf;um; zcifaMumifawmif&SdvsufESifh avmif;upm;
Edkifaom enf;aywnf;/ waeUvQif rsm;rsm;BuD;r[kwf? wrl;q,fjym;rQ t&IH;tEdkif &Sdwwfav
onf/

avmif;upm;jcif;\ qdk;&Gm;ykH
rS wqifhwufjyefaomf vomaomnOfhrsm;wGif tdrfa&SU&Sdaom a&wGif;ay:wGif tyef;ajz
oa,mifESifh ]tayguf20} qGJMu\/ uREkfyfvnf; yg0ifwwfavNyD/ upm;enf;rSm wrwf
okH;rl;xdatmif t&IH;tEdkif&Sdwwfaom upm;enf;jzpf uREkfyftzdkU vufudkif&atmif &Sm&onfh
tusifhqkd;wck wwfvm&jyefavNyD/ zcifonf ydkufqHtdwfxnfhxm;aom tusudk ckwif
ajc&if; wkdifwGifcsdwf tdyfavh&Sd&m uREkfyfonf zciftdyfcsdefwGif wdwfwqdwfxvm
om;a&tdwfxJrS rl;aphrwfaphuav;rsm;teuf (2 usyfzdk;cefU&Sdwwfonf/) rl;aphwaphjzpfap?

- 77 -

a&TOa'gif;

trsm;qkH; rwfaphwaphjzpfap ckd;,l&onf/ '*Fg;rsm;&Sdaomfvnf; odoGm;rnfpdk;aomaMumifh


r,l0HUacs/ okdUESifhyif rSwfOmPfaumif;aomzcifonf tdwfudkzGifh rl;aphrwfaphrsm; EIdufaom
tcgrsm;wGif awG;awmpOf;pm;aom rsufESmxm;rsKd; jzpfay:vmjcif;udk awGU&wwfojzifh ]ay:}
ukefacsawmhrnfavm[k wxdwfwvefU jzpfcJU&bl;ygonf/ uREkfyfrSwfrdoavmufrSm rdcifonf
naewdkif; aps;0,foGm;&mwGif ydkufqHig;rl;avmufrQESifh wtdrfom;vkH;ESifh tvkyform;
wa,mufESpfa,muftwGufyg vkHavmufatmif wdkif;xGm0,fjcrf;&jcif;udk BuD;jyif;vmaom
tcg pOf;pm;rd&mwGif uREkfyfjyKcJUbl;orQaom jypfrIrsm;teuf zcif\tdwfxJrS rl;aph?
okdUr[kwf rwfaph EIduf,lrdjcif;twGuf jzpfwwfonfh ESvkH;ylyefrI (ukuKp)rSm tylavmifqkH;
jzpfygawmhonf/ xdktcsdefrSp uREkfyfrSm avmif;upm;jcif;tvkyf txkH0goemygcJUav&m?
4if;udktaMumif;jyK rdb\ypnf;udk EIduf,lcsifwwfaom tusifhqdk;wckvnf; yl;wJGpJGuyf
cJUavNyD/ avmif;upm;wwfjcif;\ qkd;&Gm;jcif;w&yfrSm uREkfyfonf txnft0wf0,f&ef
twGufvnf;aumif;? rkefUpm;&ef twGufvnf;aumif; rdb\ypnf;udk rEIdufcJUbl;ygyJvsuf
avmif;upm;zdkUtwGuf qdkygu (vufudkifr&SdvQif) rEIdufyJ raeEdkifatmif jzpf&jcif;yif
jzpfavonf/ avmif;upm;jcif;[lonfrSm pJGrdvQif rvkyfyJraeEdkifatmif &Sdwwf tvGef
aMumufzdkUaumif;aom tusifhqdk;wckjzpf\/ avmif;upm;jcif;onf Edkifcsifaom ]avmb}
t&if;cHonf rSefaomfvnf; ]pJG} vmaomtcgrl Edkifjcif;&IH;jcif;udk tyxm; upm;ae&rS
touf&Sif&avmufatmif oabmxm;onfh tajctaersKd;okdU a&muf&jcif;udkvnf; udk,fwdkif
BuKH&bl;ygonf/ twGufaMumifh axmifwef;usavmufonfh tjzpfrsKd;odkU a&mufcJU&bl;jcif;
udkvnf; oufqdkif&mae&m azmfjyygOD;rnf/

yxrtBudrf cspfBudKufrdjcif;
8wef;&SdpOf uREkfyfwkdU\0if;xJwGif uav;oli,frsm; vGefqGJwrf;upm;Mu&\/ xdkESpf
rEav;NrdKUwGif rdk;acgifvS tcsKdUt&yfrsm; naewdkif; vGefyJGBuD;rsm;usif;yav&m w&kwfwef;
vGefyGJrSm tvGefBuD;us,f BudwfBudwfwdk;pnfum;vSonf/ uREkfyfwdkU oli,frsm;vnf; tjcm;
t&yfrsm;rS vGefyJGBuD;rsm;udk twk,l nwdkif; vGefqGJwrf;upm;Mujcif; jzpfay&m a,musfm;
uav; rdef;uav;rsm;omru vlBuD;rsm;vnf; (usm;a&mryg) yg0ifMu\/ upm;jcif;qdk
bmrQcGifhrjyKcsifaom uREkfyf\zcifyifvQif w0if;vkH; qlnHvsuf&SdaomaMumifh cGifhjyK&awmh
onf/ vGefyGJwcsDqGJNyD; &yfem;vsuf&SdpOf rdef;rBuD;wa,muf\ &ifcGifxdkifvsuf pdwf0if
pm;aom trlt&mESifh uREkfyftm; pdkufMunfhaeaom rdef;uav;wa,muf\ rsufESmonf
uREkfyf\rsufvkH;rsm;ESifh wyfueJqdkifvdkufrd\/ xdktcdkuf rdef;uav;\rsufESmonf vqef;
12&uf vrif;ESifh yPm&vsuf&SdaomaMumifh uREkfyftm; olu xif&Sm;pGm jrifaumif;rSjrifrnf/

- 78 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyfurl olUrsufESmudk xif;xif;BuD; jrifae&onf/ (uREkfyfrSm vlacsmuav;wa,muf


r[kwfaomfvnf; ywf0ef;usif&yfuGufrsm;wGif t&G,fESifhrvdkufatmif twef;tjrifhqkH;aom
t*Fvdyf ausmif;om;uav;tjzpfESifh w&yfvkH;u pdwf0ifpm;rI&SdMujcif;udk uREkfyf&dyfrd
*kPfvnf;,lrdonf/) uREkfyfonf rdef;uav;ESifh rsufvkH;csif;qdkifrdonfESifh wNydKifeuf ESvkH;
om;onf &ifbwfudk ]'def;} ueJjrnfrwwf wcsufaqmifhvdkufjcif;udk odvdkuf&onf/ ,if;okdU
jzpf&jcif;rSm xdkrdef;uav;tm; cspfBudKuf&aumif;rSef; odaomaMumifhr[kwf? uREkfyftay:
pdwf0ifpm;ykH&onf[k auseyfrI&Sd&kHrQaMumifhvnf;r[kwf (ygawmhygonf/) vlausmif; aecJU
&pOfu ]uBuD;a&;uowfuuf} [k pmtHoHMum;cJU&bl;onfh rdef;uav;ESifh &kyfqif;oPmef
wljcif;udk owd&vdkufrdaomaMumifh jzpfygonf/ tom;nKdjcif;? qH&pfqHawmufxm;jcif;?
rsufvkH;tdrfBuD;jcif;rSp rsufESmtqifajyykHwdkUrSm wjzwfwnf;qdk&ravmuf wlnDvSay&m
yxr xdkpOfurdef;uav;yif jzpfacsoavm[k xifvdkufrd\/ okdU&mwGif yxrdef;uav;rSm
uREkfyfxuf okH;av;ESpfcefUBuD; rdef;uav;urlum; uREkfyfESifh &G,fwljzpfaomaMumifh
wa,mufwnf;r[kwfjcif;udk od&ygavNyD/ rnfodkUyifjzpfap uREkfyf\ESvkH;om; rdef;u
av;\ ykHoPmef &dkufESdyfvdkufNyD;jzpfouJUodkU pGJoGm;cJUNyDjzpf&m xdknOfhtzdkU vGefqGJzdkU
pdwfr0ifpm;awmhyJ rsufESmcsif;qdkif MunfhzkdUavmufom tcGifhtvrf;&Smvsuf &Sdygawmhonf/
omxl;qef;onfrSm rdef;uav;onfvnf; uefx&dkufwOD;\ orD;jzpfonf[k od&jcif;
yif jzpfavonf/ taMumif;udk pOf;pm;rdaomtcgrsm; (orD;&nf;pm;yif r[kwfaomf
vnf;) ]rdef;uav;um; ig\zl;pm&Sifjzpf vGJEdkifzdkUr&SdNyD} [k atmufarhcJUrdygonf/

woufwmwGif taysmfqkH;aomyJG
8 wef;ausmif;om;tjzpf (1905 ckESpf)onf uREkfyftzdkU&m ]&wemykHqdkufaomESpf} jzpfonf
[k txufwGif azmfjycJUay&m 4if;ESpfwGif yxrOD;qkH; wu,fcspfBudKufolESifh rsufESmcsif;
qdkif&onfh MunfEl;p&mtjzpfrsKd;tjyif tjcm;aom aysmfp&mBuD;wckESifhvnf; BuKHcJUayonf/
4if;rSmum; a&Tpm&Hbk&m;yJGodkU oGm;&aom tjcif;t&maywnf;/ uREkfyf 5wef;&SdpOfu
]ro'g&nfo'g&nf} oGm;cJU&jcif;aMumifh xifoavmuf raysmfcJU&ojzifh t>rufrQavmufom
azmfjycJU&m wacgufrl rdk;rjrifavrjrif qdk&ravmuf aysmf&TifcJU&onfhtwdkif; a&S;acwf
a&Tpm&Hbk&m;yJGESifh acwfbk&m;yJGwkdU\ jcm;em;ykHudk rrSDvkdufolrsm; em;vnfpdrhfaomiSm
a&;om; azmfjyvdkuf&ayOD;rnf/

- 79 -

a&TOa'gif;

yGJx GufMuNyD
ausmif;ydwf&ufwumwkdUwGif t&SnfqkH;jzpf (xdkacwfu 45&uf ydwfonf/) ausmif;ol
ausmif;om; taygif;wkdU\ tarQmfvifhqkH;jzpfonfh aEG&moD ausmif;ydwfvkdufonfwGif uREkfyf
onf ajcaxmufESifhajrBuD; xd&onfrxifyJ avay: 0JysHvm&onfhES,f ausmif;rStdrfodkU
ajcukefokwfum jyefvmcJU\/ ESpfwdkif;vnf; &ufwGif aysmfyg\/ ESpfrlum; txl;wvnf
aysmfvSygonf/ taMumif;rlum; nwGif a&Tpm&Hbk&m;yJGodkU oGm;Murnf[k odxm;&aom
aMumifhaywnf;/
tdrfodkUa&mufonfESifhwNydKifeuf bk&m;yJGodkUoGm;&eftwGuf csufjyKwfaMumfavSmfjcif;? vSnf;rsm;
iSm;&rf;jcif;? ypnf;rsm;jyifqifMujcif; ponfwkdUudkjrif&onfrSm uREkfyftzdkU&m NidrfNidrfxdkif
raeEdkifyJ aqGUaqGUckefrQ aysmfvSygawmhonf/ wpfpkHwpfa,mufaomolonf uREkfyftm;
ewfjynfokdU tvnftywf vdkufrnfavm[k ar;jim;tHU/ uREkfyfu a&Tpm&HujyefrS vdkufrnf[k
ajymvdrfhrnfxifonf/ waygif;vjynfhausmf 5&uf n 9em&D tcsdefcefU (vxGufcsdef)wGif
uREkfyfwkdUtdrfrS vSnf;ESpfpD;ESifh t&yfxJrS vSnf;av;ig;pD;wkdUonf wtdrfudkwtdrf toHjyKum
wNydKifwnf; twlwuG xGufvmMu\/ uREkfyfrSm &ifxJ jrL;xl;vGef;vS ratmifhEdkifonfESifh
aw;csif;wyk'f [pfqdkvdkufrdonf/ uREkfyfwkdUtdrfrS vSnf;ESpfpD;teuf wpfpD;wGif uREkfyfwkdU
tdrfom;rsm;ESifh rdef;rtvkyform;rsm; ygMu tjcm;wpD;wGif a,musfm;tvkyform;rsm;ESifh
uREkfyfwdkU pD;eif;vdkufygMu&m zcifrlum; taysmftyg;rBudKufqdkum rvdkufygacs/ rSefaom
pum;udk qdk&vQif uREkfyfonf vGwfvGwfuRwfuRwf aysmfcsifaomaMumifh zcifrvdkufygjcif;
twGuf 0rf;omonf/ uREkfyf\zcifrSm t*Fvdyftac:tm;jzifh Kill-Joy aysmfjcif;udk rMunfh
Edkifol[k ac:&rnfxifonf/

atmifyifv,furf;&dk;wpfavQmuf
uREkfyfwkdU\t&yfrS vSnf;rsm;onf atmifyifv,furf;&dk;odkU a&mufMuaomtcg vSnf;wef;
&SnfBuD;ESifh qkHrdMu 4if;txJ ae&m,lum tygt0ifjyKvsuf armif;ESifMuav\/ xdktcsdef
rl vrif;onf tawmfjrifhvmNyDjzpf vSnf;wef;BuD;\ &Snfvsm;jcif;udk jrifEdkifavNyD/
okdU&mwGif rnfrQavmuf &Snfvsm;onfudkrl rjrifEdkifacs/ rEav;wNrdKUvkH;rS bk&m;yJGoGm;
rsm;onf tcsdefwGif ae&mokdUa&mufatmif (vem&D)jzifh vSnf;armif;vmjcif; jzpfaom
aMumifh aygif;qkHrdMu&mwGif ESpfjyokH;jy &Snfvsm;ygvdrfhrnf/ xdkpOfurl AD&dkvSnf; wpD;wavrS
wyg; jrif;&xm;? jrif;vSnf;? rdkwmum;? a'gufuwf? buf*Dpaom ,mOfrsKd;ryg/ aygif;rdk;ESifh

- 80 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

EGm;vSnf;awGcsnfh jzpfMu taES;tjrefr&Sd/ wpD;udkwpD;u ausmfwufjcif;vnf;r&Sd/ (vrf;


usOf;aomaMumifh ausmfwuf&efvnf;rjzpfEdkif)/ wpD;aemufrSwpD; wjznf;jznf;wtdtd Zdrf&Sd&Sd
ESifh armif;ESifMuavonf/ atmifyifv,fuefrSm uef[lac:Muaomfvnf; pifppftm;jzifh
ta&SUawmif&dk;rS pD;usvmaom rdk;a&rsm;udk wm&dk;jzifhqD;umxm;jcif; jzpfaomaMumifh ]wbuf
qnf} BuD;rQom jzpfav&m xdkpOfu aEG&moDjzpf a&r&Sdaomfvnf; ,ckuJUokdU v,fuGufrsm;
r[kwfyJ uefpGef;yiftp&Sdonfh [if;&Gufyifrsm; aygufa&mufvsuf&Sd\/ bk&m;oGm;rsm;onf
olckd;'jrvnf; raMumuf&? tcsdefvk tvkyfvkyfMuaom acwfr[kwfojzifh uwdkufu&dkuf
vnf; oabmrxm;yJ vomomwGif vSnf;oHwtdtdESifh armif;ESifvmMu&m vSnf;rsm;ay:rS
vnf;aumif;? vSnf;rsm;eHab;rS ajcvsifavQmufolrsm;u vnf;aumif; aw;csif;oHw[dk[dkESifh
uefaygif&dk;wckvkH; qlnHvsuf&Sd\/ awmifNyKH;yJG? &wemh*lyJGponfh ewfyGJrsm;uJUodkU wa,muf
ESifhwa,muf aemufajymifjcif;r&SdyJ ajE&&ESifh oGm;Mu&m 0goemygaom a,musfm;uav;
tzJGU? rdef;uav;tzJGUrsm;u wcsDwcsDwGif vSnf;ay:rSqif;um uckefoDqdkMuNyD;aemuf tm;&
aomtcgrS vSnf;ay:odkU jyefwufMuav\/ uREkfyfrSm tvkyform;rsm;xHrS usufrSwfxm;
onfh q&myk\ aw;csif;? udkbausmh\ ]NrdKifx}? py,foufBuD;\ ywjrm;rSef*l (q'ef
qifrif; awmvm;) ponfrsm;udk okH;xyfav;xyfru qdkNyD;ojzifh armcJUavNyD/ (rdcif
oifay;onfh ]ysKdU} ]BudK;} ponfwkdUrSm ae&mrsKd;ESifh ravsmfaomaMumifh csefxm;vdkuf&onf/)

at;at;aq;aq;acwf
&maygif;rsm;pGm yg0ifonfh vSnf;wef;BuD;jzpf wcgw&HwGif vSnf;wpD;wavrQ ]0if&dk;} usKd;
wwfao;&m xdktcgwGif vSnf;wef;BuD;wwef;vkH; &yfem;um vSnf;orm;tm;vkH; 0dkif;0ef;
ulnD vkyfudkifay;Mu&\/ tcsdeftpdk;&ouJUokdU &Sdaomacwfjzpf ]rNyD;ao;bl;vm;} ]jrefjref
vkyfMuprf;yg} ]aemufusaevdrfhr,f} ponfjzifh nnf;nLjcif;? a&&Gwfjcif;r&Sd/ vSnf;orm;awG
tvkyfvkyfcdkufwGif bk&m;oGm;rsm;onf [dkrSmw0dkif; onfrSmw0dkif; ponfjzifh pk&kH;um oDqdk
uckefaeMu\/ vSnf;orm;rsm;rSmvnf; ]0if&dk;} twGuf opfyifckwfolckwf? jzwfoljzwf?
xpfolxpf? ajzmifholajzmifh? a&Gola&G? ]wa,mufwcsuf ausmif;om;vuf} qdkbdodkU 0dkif;0ef;
vkyfudkifvkdufMu&m bmrQMumao;onfrxif&rD 0if&dk;wacsmif; ckwfNyD;acsmNyD;oGif;NyD; jzpf
qufvuf xGufEdkifMuavNyD/

aysmf&rSauseyfaomvlrsKd;

- 81 -

a&TOa'gif;

wHwdkif;&Snf&GmodkU a&mufMuaomtcg umvom;rsm;onf vSnf;rsm;ay:rS tvQKdvQKdESifh qif;


oGm;Mu tkd;uav;rsm;qJGum jyefvmNyD; vSnf;ay:okdU jyefwufMu\/ um;tjcm;r[kwf?
]yifusa&} ac: xef;&nfcg; 0,fMujcif;jzpf\/ vSnf;wef;BuD;um; r&yf? ol0ifigxGufjzifh
wa,mufwvSnfhpD 0,fMujcif;jzpfMu\/ bk&m;yJGodkU oGm;Mujcif;jzpfaomfvnf; aysmf&GifrIudk
vufrvTwfcsif/ tokbcs&myif pdefyef;olawmf\ 'dk;ywf0dkif;uwD; bkef;awmfBuD;\
acgif;udk ajrSmufupm;csifaom vlrsKd;jzpfaomaMumifh xef;&nfaomufjcif; rQavmuftwGuf
tHUMop&mr[kwfay/ odkU&mwGif bk&m;yJG\ csD;usK;zG,fwckrSm umvom;rsm;\ vSnf;rsm;
udk,fh ]jrL} tdk;ESifhudk,f armfhMuaomfvnf; awmifNyKH;ponfh ewfyJGrsKd;rSmuJUokdU rl;oH? ,pfoH?
rawmfwa&mf ajymifavSmifoH[l wcGef;rQyif rMum;&acs/ uREkfyfwkdU\vSnf;rS tvkyform;
rsm;vnf; bk&m;wumrsm; r[kwfMuojzifh jrLtdk;rsm; 0,faomufMu uREkfyftm;vnf;
ay;Muao;\/ okdU&mwGif uREkfyfrSm xdkpOfu pmtxd rwuf&ao;ojzifh jiif;vdkufEdkifyg
onf/ trSefrSm rdcifwa,mufvkH;ygonfh yJGrsKd;wGif rQavmuf ]pmBuD;ayBuD;} wuf
oif&ef rjzpfEdkifaomaMumifh jzpfygonf/ waMumif;rSmvnf; uREkfyfonf zcifudkaMumufo
avmuf rdciftm; &dkaoav;pm;ygonf/ jcm;em;ykHum; aMumufjcif;[lonfrSm rjrifuG,f&mwGif
vkyfwwf &dkaoav;pm;jcif;rlum; rsufarSmufrsufuG,fra&G; MoZmanmif;wwfjcif;yif jzpf
avonf/

aMumufaomfv nf; aysmf\


vSnf;wef;BuD;onf t&kPfrwufrDtcsdefwGif a&Tpm&HrkefawmokdU 0ifvmMu&m tcsKdUae&mrS
taiGUwacsmif;acsmif;&Sdaom qifacs;ykHBuD;rsm; awGUolrsm;awGUMu\/ acs;ykHBuD;rsm;rSm qif,Of
rsm; pGefUcJUjcif;r[kwf? qif&dkif;rsm;\ypnf; jzpfonfqkdojzifh vSnf;rsm;ay: toufr&I0HUyJ
ukyfvdkufaom rdef;rrsm;vnf;&SdMu\/ uREkfyfrlum; tqef;topfqdkvQif Munfhcsifwwfaom
0goemESifh pGefUpm;csifwwfaom txkHtavhaMumifh tjcm;vlrsm; awGUonfqdkaom ae&mokdU
vSnf;ay:rSqif; oGm;Munfhrdatmif MunfhcJUygao;onf/ acs;ykHBuD;udk jrif&aomtcg
raMumufwwfonfr[kwf? aMumufcJU&yg\/ okdU&mwGif aMumuf&jcif;onfyifvQif t&om
wckjzpfonf[k uREkfyf ,lqygonf/ qif&dkif;ajc&mrsm;um; tESHUtjym;yif awGUcJUMu&ojzifh
bk&m;yJGokdU vm&jcif;rSm pGefUpm;cef;BuD;wck (Great Adventure) taejzifh trSwf
xifvsuf &Sdygawmhonf/

- 82 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tvkyfudk,fpDESifh
&Srf;rdzk&m; &SifrGefv\ em;awmif;uscJUonfqdkaomacsmif;udk jzwfausmf pcef;csrnfhae&modkU
a&mufMuaomtcg o&ufyifBuD;rsm;onf t&Gufcsif;xdrwwf qufpyfum aygufa&mufvsuf
&Sd w&yfwnf;rS twlvmMuaom vSnf;rsm;onf w0dkif;wnf;jzpfatmif eD;uyfpGm a&G;cs,f
Mu zsm? &dkif? oifjzL;rsm; cif;olucif;? uefUvefUumrsm; umoluum? rD;zdktwGuf usif;
wl;oluwl;? zdkuaemuf&Smolu&Sm? o&ufzl;aumufoluaumuf? a&cyfolucyf? wHjruf
vSJoluvSJ? xif;acGoluacG tvkyfudk,fpDESifh aysmf&GifpGm aqmif&Gufvsuf&SdMu\/ txJwGif
wnvkH; wa&;rQrSdwfcJU&olr&SdyJ vSnf;ay: aMumifawmifvkdufcJU&olcsnf; jzpfaomfvnf;
vwfqwfvdkufMuykHrSm ESif;cHxm;onfh yef;yGifhrsm;ozG,f tzl;tnGefUwvlvlESifh ckefqGckefqG
jzpfvsuf&SdMuavonf/ rnfodkUqdkap uREkfyfwa,mufrlum; txl;wvnf&TifjrL;vsuf&Sd\/
taMumif;rlum; zcifrMunfromESifh vdkufcJU&onfh vGefcJUaomav;ESpfu wacgufESifh
nDtpfudkarmifESr rdcifESifhwuG tdrfeD;csif;rsm;yg vm&onfh wacguf\ jcm;em;ykHudk rMum
cP owd&vsuf &SdayaomaMumifhwnf;/
waygif;vjynfhausmf 5&ufaeUn xGuf 6&ufaeU eHeufa&mufNyD; ESpfntdyfum vjynfh
ausmf 8&ufeHeufwGifrS jyefMu&aomyJGjzpf &uftawmf&Snfoavmuf MunfEl;zG,f aumif;vS
onf/ ESpfpOfvmonfqdkaom ig;BuD;rsm;udkMunfh&jcif;? jrpfi,fqdyf a&csKd;&jcif;? (OoQpfoD;
rsm; aygvSonf? wjym;zdk; 8vkH;&onf/) aps;wef;BuD;wavQmuf avQmuf&jcif;? a&Tpm&H
ykwD;rsm; 0,f vnfyif;pGyf&jcif;? xl;qef;aom apwDawmfudk zll;&jcif;wkdUrSm vltrsm;
aysmfwwfMuaom tjcif;t&mrsm; jzpfayonf/ uREkfyftzdkU&mum; a&csKd;NyD;wufvm
o&ufuif;rsm; wzkwfzkwfa<uusvsuf&Sdonfh o&ufyifBuD;rsm;\ t&dyfatmuf yltdkufp
jyKvmonfh waygif;v&moDwGif yufvufvSefum rkefUyJom;a&pmrsm; 0g;ae&jcif;onf
aysmfp&mtaumif;qkH;[k qkH;jzwfcJUygonf/ tjcm;aom aysmfp&mBuD;wckrSm o&ufyifBuD;rsm;
atmuf eHeufpmnpm pm;aomufMu&mwGif w&yfwnf;twlvmMuaom vSnf;rsm;rS
w0dkif;ESifhw0dkif; wzGJUESifhwzGJU tqef;tjym; [if;cGufaumif;rsm; tay;t,lvkyfMujcif;aMumifh
[if;aygif; q,fhav;ig;cGufpm;& armarmESifh aysmfaysmfBuD;&Sdaeaom uREkfyftzdkUrSm wouf
wGif wqufwnf; tNrdef&SufqkH;aom xrif;ig;eyf[l rSwfwrf;wif&ygonf/
apwDawmf\ xl;jcm;csufrSm tjcm;aom apwDawmfrsm;uJUodkU ta&SU? taemuf? awmif? ajrmuf
wnf; [laom t&yfav;rsufESmodkU wnfhwnfhwl&l rsufESmrrlyJ cyf&GJU&GJU cyfapmif;apmif;
&Sdaejcif;yif jzpfavonf/ &Srf;rdzk&m; &SifrGefvtm; bk&ifu jynfawmfjyefap&mwGif apwDawmf
udk jrwbufjzifhywfum opmjyK vSnfhvkdufjcif;aMumifh apmif;&GJUoGm;onf[k ajymMuav
onf/ uREkfyfrSm cyfi,fi,fuwnf;uyif pdwful;,Oform;wa,mufjzpf tu,fwEK

- 83 -

a&TOa'gif;

twdkif; jyKvkyfcJUjcif;rSefygvQif &SifrGefvonf apwDawmf\ wbufwGif ae&mavmuf


xdkifjcif;jzpfvdrfhrnf[k a&mf&rf;rSef;qum tawmfvGrf;cJU&bl;ygonf/

aemufq kH;aysmfenf;wck
vjynfhausmf 8&ufaeU eHeufapmapmuyif aumfaZm? uefUvefUum? zsm? &dkif? oifjzL; rsm;
&kyfodrf; tjyefc&D;twGuf jyifqifMuavNyD/ bk&m;yJGwGif aemufqkH;aom aysmfjcif;taejzifh
umvom;rsm; aysmfMuonfhtjcif;t&mwckudk rSwfrdao;\/ vSnf;rsm;onf em;awmif;us
acsmif;udk jzwfausmfMu&mwGif tjyefc&D;tzdkU tqif;bufurf;yg;onf cyfajyajy &Sdaomf
vnf; twufbufurf;yg;rSm tawmfrwfapmufaomaMumifh vSnf;ay:rSvlrsm; tm;vkH;qif;
vSnf;cGufcsnf; wufMu&\/ okdUESifhyif urf;yg;\ rwfapmufjcif;aMumifh EGm;rsm;onf
wudk,fvkH; taMumNydKif;NydKif;xonfudk jrif&avmufatmif tm;cJ &kef;wufMu&\/ wGif
twufbufurf;yg; umvom;rsm;onf pk&kH;um apmifhaeMu vSnf;rsm;udk wpD;NyD;wpD;
urf;yg;twufBuD;wGif wGef;wifay;Mu\/ w,fawmfwJUvlawGygwum;[k rcsD;rGrf;vkdufyg
ESifhOD;? 4if;wkdUonf vSnf;wpD;udk urf;yg;apmuftwufBuD;twdkif; wGef;wifMu xdyfodkU
a&mufcgeD;wGif &kwfw&uf vTwfypfvdkufMuav&m EGm;ESpfaumifrSm vG,ful&mrS trSwfwrJU
tcufawGU&onfESifh t&Sdefysufum EGm;a&mvSnf;yg vefusoGm;av\/ tjcif;t&mudk
apmifh MunfhMuaom y&dowfuvnf; &,farmMuav\/
okdUjzifh vSnf;wpD;vQif wacgufrQ 'vdefUacgufauG; jyefusvmNyD;rS aemufwBudrf twuf
wGif xdyfodkUa&mufatmif wGef;wifvkdufavonf/ Avaumif;aom EGm;BuD;rsm;vnf; rouf
omacs/ tb,fhaMumifhqdkaomf oefpGrf;vSaom EGm;BuD;rsm;udk urf;yg;xdyfodkU a&mufvkqJqJ
wGif vTwfay;vkduf&kHESifhrNyD;yJ vufvTwfcgeD; rodromESifh jyef qGJcsvkdufMuaomaMumifh
jzpfavonf/ tvGeftrif;oefpGef;aom EGm;rsm;ESifh yg;eyfaom vSnf;orm;rsm;rSwyg;
',D;',dkifESifh aemufjyefvdrfhusMujcif;tm;jzifh y&dowftm; wBudrfjzpfap azsmfajzoGm;Mu&
onf csnf;jzpfavonf/

yJGo Gm;aMumhaMumh yGJjyefarmfharmfh

- 84 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

em;awmif;usacsmif; twufvrf;\ xpfaighrIaMumifh tjyefc&D;wGif vSnf;rsm;onf tvmc&D;


rSmuJUodkU woDwwef;BuD; rarmif;MuawmhyJ udk,fh&yfuGufESifh udk,fhtkyfpkrQavmufom tazmf
vkyfEdkifMuawmh\/ bk&m;yJGwGif rdrdudk,fudk taysmfqkH;wa,muftaejzifh oabmxm;rdaom
uREkfyfyifvQif aw;csif;oDqdkcsifpdwf r&SdawmhyJ tvkyform;wa,mufa,muf\ aygifay:wGif
OD;acgif;wif rSdef;csifcJUavNyD/ jzpfvnf; jzpfoifhonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf uREkfyfrSm
okH;nvkH;pkaygif;ygrS 10em&DrQyif rtdyfcJUojzifh rsufawmifrsm; pif;aeNyD jzpfaomaMumifh
aywnf;/ vdifoabmryg&SdyJ vli,fhobm0oufoufjzifh tl&TifjrL;wl;cJU&jcif;rsm;wGif
ppfudkif;awmif&dk;okdU yxrtBudrf a&muf&bl;aomwacgufESifh wyJGonf pdwfxJwGif
]pm;NrKHUjyef} rNyD;qkH;Edkifonfh tjcif;t&mESpfckaywnf;/ ae&Sdeftawmfjyif;vmaomtcg
uREkfyfwkdU&yfuGufrS vSnf;av;ig;pD;wdkUonf t&kPfwufrS xcsufcJUMuonfh xrif;[if;
rsm;udk opfyif&dyfaumif;aumif;wGif &yfem;&if; pm;aomufMuavonf/ a&SUtzdkUwGif
aeuvnf; yljyif;vmojzifh tl&Tifcef;NyD;qkH; 0rf;AdkufawmifhawmifhESifh acGMuolwkdUom rsm;
awmh\/ tjyefc&D; uREkfyftrSwf&aom tjcif;t&mwckrSm uREkfyfwkdU\vnfyif;
]a&Tpm&HykwD;} [kac:onfh xef;&GufykwD;0grsm;pGyfvsuf jyefvmMupOf atmifyifv,fuef&dk;&Sd
atmifyifv,f&Gm usif;yonfh ]ay:awmfrl} bk&m;yJGtNyD;ESifh qkHpnf; 4if;bk&m;yJGjyefrsm;
onfvnf; rEav;okdU uREkfyfwkdUESifhtwl a&maESmum jyefvmMu\/ 4if;yJGjyefrsm;\ vnfyif;
wGifvnf; uREkfyfwkdUenf;wl xef;&GufykwD;rsm; pGyfxm;Muav&m xdkolwkdUonf a&Tpm&Hbk&m;odkU
a&mufatmifoGm;&ef rwwfEdkifojzifh ]aeUcsif;jyef} jzpfEdkifaom bk&m;yJGokdU vma&mufum
]a&Tpm&Hjyefrsm;} taejzifh rEav;NrdKUokdU 0ifMujcif;jzpfonf[k od&avonf/ (uREkfyfwdkU
vlrsKd;um; BuHBuHzefzef [efaqmifcsifaom vlrsKd;aywnf;[k atmufarhcJUrdonf/)

acwfpm;aomaw;wyk'f
8 wef;&SdpOf uREkfyftm; txufwef;ausmif;om;BuD;rsm;ESifh ESD;ESD;&if;&if; jzpfaponfh tjcif;
t&mwck ay:aygufcJUjcif;udk rSwfrdygao;\/ xdkacwfu ausmif;om;rsm;\ xkH;pHwckrSm
atmufwef;ausmif;om;rsm;onf txufwef;BuD;rsm;rS ausmif;om;rsm;udk MunfndKpGmESifh
armfhMunfhMu txufwef;ausmif;om;rsm;url atmufwef; ausmif;om;uav;rsm;tm;
]]zkwfavwJUig;yd &Sdonf[krrSwf}} qdkaom pum;uJUokdU vlzwfrxifwwfMuay/ waeUo
uREkfyfonf aeUausmif;wufcgeD; 15 rdepfcefU vdkao;aomtcsdefwGif 8 wef;oifaom
ausmif;cef;xJ py,foufBuD;qdkonfh ]ywjrm;rSef*l} oDcsif;udk wD;wdk;oDqdkjyovsuf&SdpOf
tcef;tjyifbufrS avQmufoGm;Muonfh udkxGef;vStygt0if 9 wef;ausmif;om;wpk Mum;
onfESifh 0ifvmMu udkxGef;vSu ]]a[hazodef;? 'DoDcsif;udk rif;tptqkH;&ovm;}} [k

- 85 -

a&TOa'gif;

ar;ojzifh uREkfyfu &aMumif;jyefajym\/ wGif 9 wef; ausmif;om;BuD;rsm;onf uREkfyftm;


ausmoyf&ifoyfvkyfMu pm&GufESifhcJwHrsm; xkwfMuav\/

cufcJpGmul;&jcif;
ae&m 4if;aw;csif;\ vlBudKufrsm;ykHESifh cJ,Of;pGm uREkfyf&ykHudk azmfjy&ayOD;rnf/ rEav;
NrdKUwGif xdkacwfu &kyfao;rif;om; rif;orD;rsm; oDqdkonfh aw;csif;rsm;onf tvGef
acwfpm;\/ Zmwfrif;om; OD;zdk;pdefBuD;rSm xdktcsdefwGif ay:aygufNyD;jzpfaomfvnf; aemuf
(uREkfyftxift&) 2 ESpf avmufMumrS ol\oDcsif;rsm;udk umvom;rsm; vrf;avQmufqdkaom
tjzpfodkU a&mufvmonf/ xdkpOfu txl;emrnfBuD; ,aeUwdkif tpm;xdk;&ef (okdUr[kwf
EIdif;,SOfajym&ef) ray:aygufao;onfh &kyfao;rif;orD;ESifh rif;om;rsm;um; q&myk?
udkbausmh? py,foufBuD;? udkpdefcdk? udkzl;ndKwdkU jzpf\/ 4if;wkdU\yg;pyfrS aw;csif;
tqef;rsm;onf umvom;rsm;\ yg;pyfodkU a&mufonfhtcg 4if;wkdUonf bm*sm? Aswfapmif;
paom wl&d,mrsm;ESifh wGJum ntcsdefrsm;wGif vrf;rsm;ay:avQmuf oDqdkwwfMuavonf/
tcsKdUaomvrf;rsm;rSm xdkuJUokdUaom wD;0dkif;rsKd; w0dkif;NyD;w0dkif; avQmufvmwwfojzifh
vrf;eHab;rS tdrfrsm;rSm acwfa&'D,dkrsm;ozG,f tqufrjywfvkbeef; em;axmif&
avonf/ uREkfyf&xm;aom py,foufBuD;\ ]ywjrm;rSef*l} aw;csif;rSm ay:cgpvnf;jzpf
umvom;rsm;vnf; r&ao;? useatmif oDqdkwwfolvnf; r&Sdao;yJ tvGefvnf; vlBudKuf
rsm;onfESifh wefzdk;&SdvSaom aw;csif;wyk'fjzpfay\/ xdkUaMumifhvnf; udkxGef;vStrSL;&Sdaom
ausmif;om;BuD;rsm;onf uRekfyfxHylqmjcif; jzpfavonf/

uREkfyfrsufESmyGifhv dku fykH


aw;csif;udk uREkfyf&ykHum; okdUwnf;/ &kyfao;rif;om; py,foufBuD;\ rif;orD;
udkatmifom r,m;i,fwa,muf&Sd&m rif;om;rif;orD;wkdU rnfonfrSm 4if;wkdU\ aw;csif;
opfrsm;udk t&yfom;rsm;okdU ay;avhr&Sdaomfvnf; rif;orD; udkatmifomrlum; r,m;i,f\
ylqmjcif;aMumifh ay;&\/ uREkfyfwkdUtdrfrS tvkyform;acgif;aqmif udkawmufxGef;onf
xdkrdef;rESifh cifrif&if;ESD;rI&Sd 4if;aw;csif;udk qdkykHqdkenf;ESifhwuG awmif;,lvmcJU&m uREkfyfrSm
4if;wkdUxHrS &Sdckd;OD;wif oif,l&jcif;jzpfavonf/ okdUjzpf&um; udkxGef;vSwdkU vlpktay:
uREkfyf rsufESmyGifhvdkufykHrSm ajymzG,f&mr&Sd? ]]rif;uav;w,fedyfouGm}} [k cPcP ausmoyf

- 86 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

&ifoyf csD;usL;Mubl;avonf/ uREkfyfuvnf; aw;csif;udk cJcJ,Of;,Of; ,lcJU&onfhtjzpfESifh


wuG ajymjy useatmifqdkjypOf olwkdUvlpkvnf; vdkuf ul;Muavonf/ uREkfyf\
aw;csif;rSm cspfcef;BudKufcef;ESifh ywfoufonfh ]opm} xm; aw;csif;rsKd;r[kwfyJ tavmif;
awmf q'efqifrif;tm; aomEkwdK&frkqdk;u cJ,Of;pGmoGm;NyD; tpG,fudk jzwf,ljcif; taMumif;
jzpf rsm;pGmaom umvay:aw;csif;rsm;uJUokdU ruG,faysmufyJ ESpfaygif;twefMum oDqdkvsuf
usef&pfcJUavonf/ uREkfyfrSm aw;csif;twGufaMumifh txufwef;ausmif;om;BuD;rsm;ESifh
oduRrf;&kHru? cifrifMuifemjcif;udk cH,l&&Sdav&m odkUaomtjcif;t&monf uREkfyftzdkU
olaX;om;rsm;ESifh cifrif&jcif;xufyif 0rf;yef;womESifh *kPf,lcJUrdygonf/ aemuf rsm;rMum
rDyif udkxGef;vS uG,fvGef&Smonf/

*kPfj'yfBuD;cJUaom 9 wef;
1905 ckESpfukefwGif 8 wef;atmif 1906 ckESpfwGif 9 wef;odkU wuf&av&m twef;rSm
wuokdvf0if (Entrance) twef;jzpf ausmifwGif tjrifhqkH;jzpf\/ xdkpOfu jrefrmjynfwGif
,leDAmpDwD r&Sdao;ojzifh wuodkvf0ifpmar;yJGudk umvuwm;,leDAmpDwDrS ppfaq;&ay&m
tjcif;t&monfyif 9 wef; ausmif;om;rsm; ajczsm;axmufp&m jzpfcJUavonf/
taMumif;rlum; 9 wef;pmar;yGJrSm tuf(zf)at? bDat pmar;yGJrsm;enf;wl b*Fvm;pmar;yGJ[k
ac:aomaMumifhaywnf;/ uREkfyfwdkU ausmif;om;rsm;onf jrefrmjynf oD;oefU,leDAmpDwD
r&Sdjcif;aMumifh *kPfi,fonf[l em;rvnfMu? b*Fvm;udk txifBuD;Muwkef;jzpf b*Fvm;
pmar;yGJ 0if&jcif;onfyif *kPfj'yfBuD;wck[l rSwfxifcJUMuavonf/ ausmif;om;wdkU
rnfonf pmar;yGJatmif twef;wuf&onfqdkvQif 0rf;omMuNrJ jzpfaomfvnf; wuodkvf
0ifac: 9 wef;okdU wuf&jcif;uJUokdU 0rf;omjcif;? *kPf,lrdjcif;um; rBuKHcJU&bl;yg/ uREkfyf
tzdkUrSmrl aetdrfywf0ef;usift&yfrsm; 9 wef;orm;[l xdkpOfuvnf;r&Sd? ,cifuvnf;
r&SdcJUbl;onfhtwGufaMumifh tawmfb0ifjrifhcJUrdyg\/ twGufaMumifh uREkfyftay:
remvdkolrsm; &SdMuaomfvnf; uREkfyftm; ynm&Sduav;wa,mufozG,f av;pm;Muonfh
twef;uav;orm;rsm;vnf; ajrmufjrm;pGm&SdMuayonf/ tcsKdUrdbrsm;onf 4if;wkdU\
av;ig;wef; ausmif;om;uav;rsm;udk uREkfyfESifhtwl pmusufygapqdkum uREkfyfwkdU\
aetdrfokdU ydkUxm;jcif;rsm;&Sd\/ xdkvlwkdU\pdwf ]y@dwmeOao0em} qdkonfh r*Fvm
w&m;awmftwdkif; ynm&Sduav;wOD;xH qnf;uyfygap[laom oabmESifh ydkUMuavoavm
rqdkEdkifay/ uREkfyf\zcifum; tawmf*kPf,lykH&onf/

- 87 -

a&TOa'gif;

]&ifbwf} rdw faqG&jcif;


8 wef;okdU wuf&uwnf;u tvGefcifrifaom oli,fcsif;okH;a,muf&Sdjcif;udk azmfjycJUNyD;
jzpf&m 4if;wkdUteufwGif udkazrSm tdrfcsif;uvnf; eD;onfESifh txl;ojzifh cifrif&if;ESD;aom
rdwfaqGwa,mufjzpfvm uREkfyf\woufwmwGif yxrOD;qkH;aom rdwfaqG&if; (Bosom
Friend) wa,muf jzpfacsonf/ t*Fvdyfpum;vkH;rSm ]&ifbwfrdwfaqG} [k t"dyg,f
&Sdav&m tvGefwdusay:vGifaom tokH;tEIH;jzpf\/ taMumif;rlum; &ifbwfxJ&Sdaom
tjcif;t&mtm;vkH;udk (taumif;a&mtqdk;yg) zGifh[wdkifyif tBuHOmPfawmif;Edkifaom
rdwfaqGrsKd; jzpfaomaMumifhwnf;/ rdwfaqGrsKd;onf wa,mufESifhwa,muf [efvkyfjcif;?
<um;0gjcif;? *kPfNydKifjcif; r&Sd/ wa,muf'kua&mufonfqdkvQif wa,mufu yg;pyfzsm;
uav;jzifh ]]0rf;enf;w,fAsm}} [k avmu0wfpum;ajymjcif;r[kwf? pdwf wu,fxdcdkuf
atmif vIdufvIdufvSJvSJ 0rf;enf; aumif;pm;vQifvnf; t[kwfwu,f 0rf;ajrmuf0rf;om
(rk'dwmpdwf) jzpfEdkifonfh rdwfaqGrsKd;udk qdkvdkayonf/ vlwdkif;vlwdkif; xdkokdUaom
rdwfaqGrsKd; b,fESpfa,mufpD &SdMuonfrqdkEdkif? uRekfyftzdkU&mum; (udkaztygt0if)
woufwmvkH; okH;av;ig;a,mufrQom BuKH&bl;ygonf/ (okdUaom rdwfaqGrsKd;rSm
b0a&pufvnf; ygOD;rS awGUEdkif[ef wlayonf/)

wefzdk; &SdvSaom Mo0g'


9 wef;okdUwuf aEG&moD ausmif;ydwfrnfhaeUwGif jrefrmpmoifjyonfh q&ma&TrSefonf
uREkfyftzdkU&m woufywfvkH; tokH;0ifonfh Mo0g'wck ay;bl;\/ (q&ma&TrSefrSm uREkfyf
wdkU\ 8 wef;q&mjzpfcJU&m 9 wef;okdU uREkfyfwdkUwufMuaomtcg 9 wef;jyq&monf
ukvm;vlrsKd; q&mwpfa,mufjzpf jrefrmpmrwwfonfESifh q&ma&TrSefu uREkfyfwdkUtm;
jrefrmpmoifay; ukvm;q&mopfu 8 wef;udk t*Fvdyfbmom oifay;jcif;jzifh tvJtvS,f
vkyfMuonf/) ausmif;ydwfrnfhnae q&ma&TrSefonf uREkfyfwdkUtm; t*Fvdyf0wKrsm; zwfjcif;
tm;jzifh t*Fvdyfbmom aumif;aumif;wwfatmif BudK;pm;MuzdkU a[majymNyD;aemuf ausmif;
qif;aomtcgwGif t*Fvdyf0wKpmtkyf iSm;vdkolrsm;tm; ol\tdrfodkU vdkufcJU&ef ac:oGm;
av&m uREkfyfESifh tjcm;ausmif;om; av;ig;a,muf vkdufoGm;Mu\/ usefvlrsm;um; ,D;wD;
,m;wm;vkyfum rvdkufyJ csefae&pfcJUMuavonf/ vkdufoGm;olrsm;teufwGif udkaz?
armif&DESifh pufacGwdkU yg0ifMuonf/ pifppfrSm uREkfyfESifh oli,fcsif;okH;a,mufonf
t*FvdyfbmomwGif tm;usrcH tNydKiftqdkif BudK;pm;Muolrsm; jzpfavonf/ taMumif;udk
jyefvnfokH;oyfonfhtcg uREkfyfwdkUav;a,muftm; cifrif&if;ESD;atmif csnfaESmifay;aom

- 88 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tjcif;t&monfum; t*Fvdyfbmom&yf pdwf0ifpm;onfh txkHtavhcsif; wlnDrIyif jzpfwef


&macsonf/
(jrif;orm;tcsif;csif;? *Dworm;tcsif;csif; &if;ESD;wwfMuouJUokdUyif/)

aumif;vdku fo nfhpmtkyf
uREkfyf,lcJUrdaom pmtkyfrSm csm;vfpf'pfuif;a&;onfh bmebD&wfcs (Burnaby Rudge)
pmtkyfjzpfav&m uREkfyfonf 4if;0wKudk BudK;pm; zwfygaomfvnf; t&om cHEdkif
avmufatmif jynfhpkHpGm em;rvnfonf waMumif;? 0wKtqifhtwef;uvnf; (uREkfyf\
t&G,fESifh rvkdufatmif) jrifhvGef;onfwaMumif;aMumifh 4if;0wKpmtkyfudk csxm; udkazxHrS
yoDykHjyif0wKudk iSm;&rf;zwf&Iavonf/ yoDykHjyif0wK aumif;vkdufykHum; ajymrukefEdkif atmif
&Sdygawmh\/ vGefyJG qkHcJUbl;aom rdef;uav;ESifh orD;&nf;pm; r[kwfjim;aomfvnf; pdwfxJ
cspfBudKuf aeU&SdorQ rsufvkH;csif;qkdifvsuf &SdMuNyDjzpf&m yoDykHjyifxJygonfh 0wKaygif;
rsm;pGmwkdUrS (Zmwfvdkuf) rif;orD;rsm;onf xdkrdef;uav;\ &kyfqif;oPmeftwdkif;csnf;jzpf
rif;om;uav;rSmvnf; uREkfyfudk,fwdkifcsnf; jzpfaeavawmhonf/ vlysKdayguf t&G,fvnf;
jzpfjyef? pdwfxJ BudKufxm;olvnf;&Sdjyef? pdwful;,Ofwwfaom tavhtxkHuvnf;&Sdjyef?
ausmif;ydwfxm;onfh tm;vyfcsdefvnf; jzpfjyefav&um; uREkfyfrSm pmtkyfudkzwfvdkuf?
csxm;NyD; pdwful;vkduf? wzef aumufzwfvdkuf? ESpfNcdKufaom pmydk'frsm;udk ul;,lvkduf
ponfjzifh (tdyfcsdefpm;csdefrSwyg;) tcsdef&SdorQ zwfavawmhonf/ twGufaMumifh tjrwf
wck ay:xGufonfrSm zcifonf uREkfyftm; tvGefpmBudK;pm;onfqdk bm*smwvkH; 0,fay;
ayonf/ (zcifonf wD;rIwfoHudk tvGef&GHUrkef;olwa,muf jzpf&um; 4if;tjyKtrlrSm
uREkfyftm; tpGrf;ukeftvdkvdkuf&Smjcif; jzpfavonf/)

wefzkd; &Sdaom t*Fv dyfpmacwf


yoDykHjyif0wKudk bmomjyefxm;onfh t*Fvdyfpum; tokH;tEIef;rSm tvGefaumif;onf[k
q&mhq&mrsm; ajymoHMum;bl;ay&m uREkfyfrSm ausmif; 45 &uf ydwfonfhtwGif; 0wK
Zmwfvrf;\ t&omudk cHpm;&kHomru t*Fvdyfpm a&;ykHa&;enf;udkvnf; usufrSwfxm;onf
ESifh ausmif;zGifh pmpDpmukH;wyk'f a&;om;Mu&onfwGif twef;q&mu uREkfyf\ ta&;

- 89 -

a&TOa'gif;

tom;rSm wjznf;jznf;r[kwfyJ ckefvTm;wufoGm;aMumif; (By leaps and bounds)


csD;usL;ajymqdkbl;avonf/ [kwfykHvnf;&onf/ pmwESpfoif wwef;wufaomtcg
wkd;wufjcif; xuf xdk 45 &uf tqkH; wkd;wufjcif;onf ydkonf[k udk,fh[mudk,fvnf;
xifrdygonf/ xdkacwf t*Fvdyfbmom tom;,laomacwfjzpf awmfonfqdkvQif
wausmif;rSwausmif;okdUvnf;aumif;? w&kH;rSw&kH;okdUvnf;aumif;? tpdk;&XmewckrS wckodkU
vnf;aumif; owif;ysHUESHUwwfaom acwfjzpfavonf/ uREkfyfonf taMumif;udk
Mum;bl;jcif;aMumifh BudK;pm;csifaompdwf jzpfay:jcif;vnf; [kwfEdkifygonf/

toHx GufrSefu efatmifB udK;pm;oifhjcif;


t*Fvdyfbmom&yfESifh ywfouf uREkfyftzdkU uHaumif;aom tjcif;t&mwckvnf; azmfjy
vdkygonf/ 9wef;q&m ukvm;vlrsKd; rpwmtif;*vpfpf (Mr.Inglis) qdkolrSm uREkfyf
awGUbl;onfh (t*Fvdyfr[kwfaom) vlrsKd;uGJrsm;teufwGif t*Fvdyfpum;ajym taumif;
qkH;xJu wa,mufjzpfonf[k uREkfyf,lqyg\/ uREkfyfonf emrnfBuD;vSaom OD;aratmif?
a'gufwmbarmfpaom jrefrm0wfvkHrsm;udk vnf;aumif;? ukvm;0wfvkHrsm;udk vnf;aumif;
em;axmif&bl;yg\/ xdkvlrsm;onf uREkfyf\q&mESifh wlvQifomwl&rnf? omonf[k
uREkfyfrxifyg/ q&mtif;*vpfpfonf t*FvefokdUvnf; a&mufbl; t*Fvdyfpum; toHxGuf
wGif wdusrSefuefvdkufykHrSm tcsKdUt*Fvdyfrsm;xufyif omao;onfxif\/ uREkfyfrSm
aemufydkif;wGif t*Fvdyfa&m jrefrmpum;yg ajymcsifaompdwf r&Sdavmufatmif jzpfcJU&aomf
vnf; t*FvdyftoHxGuf rSefuefaprItwGufrl woufvkH; *&kpdkufvmcJUol jzpf\/ q&m
tif;*vpfpf\ toHxGuftrSefrsm;onf atmufwef;rsm;rS uREkfyf\ toHxGuftrSm;rsm;udk
jyKjyifajymif;vJap\/ toHrSefxGufzdkUvdkvm;aom uREkfyfonf atmufwef;rsm;rS oifcJU&onfh
toHxGufESifh q&mtif;*vpfpf\ toHxGufwkdU uJGvJGjcif;udk awGU&onfhtcgwdkif; uREkfyfESifh
udkazwdkUonf tdwfaqmiftbd"mwfudk vSef&SmwwfMuay&m q&mtif;*vpfpfu rSefuefonf
csnf; awGUMu&\/ rQomruao; BuD;jyif;vmaomtcgvnf; vlwwfrsm;ESifh q&m\
toHxGuf uGJvGJjcif;udk awGU&vQifvnf; tbd"mwfudk vSefMunfhao;&m q&muyif rSefuef
jcif;udk awGU&\/ (acwf wuodkvfausmif;om;rsm;onf t*FvdyftoHxGuf tvGef
csmonfudk awGU&\/ udk,fh bmompum;r[kwfaomaMumifh toHxGufrSm;vQifvnf; rwwf
Edkif[k oabmxm;MuaomaMumifhayavm? ausmif;q&mrsm;udk,fEIdufuvnf; twdkif;yif
,lqMuavoavm rajymwwfay/ okdUqdkvQif tvGefrSm;aom t,ltqjzpfonf[k qdkcsif
onf/ udprsKd;ESifhywfouf t*Fvdyfpum;ykHwckrSm enf;,lxdkuf\/ ]vkyfoifh onfqdk
vkyfaom tvkyfwckudk (awmftdavsmftd oabmrxm;yJ) aumif;aumif;jzpfatmif vkyf&rnf}

- 90 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

[k qdkavonf/ vlrsKd;uJG\ pmqdk roifcsifvnf;aeMuap? oifrdvQifvnf; aumif;aumif;


wwfatmif oifxdkufayonf/ vlwdkif;vlwdkif;onf oifwdkif;vnf; tcReftrGef rjzpfEdkifjcif;
um; rSefygonf/ okdU&mwGif toHxGufrQavmufudk rSefuefatmif ajymwwfac:wwfzdkUrSm
vlrsKd;\*kPfudk axmufxm;aomtm;jzifh BudK;pm;xdkufMuonf/ b,folu bmajymonf
rnfodkUyifjzpfap? t*Fvdyfpum;onf rajymwwfvQif ryD? ryDovQif txifao;cH&rnfh
bmom&yfwckjzpf&m EdkifiHjcm;om;ESifh tquftoG,frsm;vSaom acwfwGif e,fcsJUcJUbl;
onfh 0oDaMumifh vlrsKd;udk tmCmwxm;NyD; olwkdU\ bmompum;udk rxDav;pm;jyKrdygu
urmhtv,fwGif rsufESmi,fzG,f&m? txifao;cH&zG,f&m &Sdayonf/ ]jrefrmhtoH} rS tjcm;
wdkif;jynfrsm;rS NrdKUtrnf? vltrnfrsm;udk rSefuefatmif ac:wwfzkdU rBudK;pm;Mujcif;rSmvnf;
tHUMozdkUaumif;\/ &SufzdkUvnf; aumif;\/ oH&kH;awG&Sdaeaom &efukefNrdKUwGif udponf
vG,fuloifh\/ oHrSef rxGufwwfjcif;ESifh ywfouf jrefrmowif;pmrsm;onf tvm;wlyif
csmvSonf/ urmhwdkif;jynfBuD;rsm;rS 0efBuD;csKyfrsm;\ trnfrsm;udkyif wa,mufuwrsKd;
a&;csifovkda&;vsuf&SdMuonf/ tjcm;wdkif;jynfrsm;wGif uJUokdU awmftdavsmftd aygh&Twf&Twf
oabmxm;Muonf rxifay/)

om"uwck
9 wef;q&m rpwmtif;*vpfpfrSm t*Fvdyfpum;ajymjcif; tvGefoGuf tvGefrSef tvGef
awmfykHudk taxmuftxm; wifjyygOD;rnf/ waeUo Aef;armfNrdKUrS t*Fvdyfpmwwf jrefrm
e,fydkif0efaxmuf wa,mufonf uREkfyfwdkUESifhtwl 9wef; oifvsuf&Sdaom 4if;\om;xHodkU
tvnfvm&mwGif ausmif;tkyfBuD;udk,fwdkif 0efaxmufBuD;tm; uREkfyfwdkUtwef;okdU vdkufydkU\/
xdktcdkufwGif q&mtif;*vpfpfonf uREkfyfwdkUtwef;om;rsm;tm; ]0gwmvl;ppfyJG rwkdifrDwn}
[laom t*FvdyfvuFmwyk'fudk oifjyvsuf&Sd&m? ausmif;tkyfBuD;ESifh 0efaxmufBuD;wdkU 0ifvm
Mu ausmif;tkyfBuD;u q&mtm; ]]oifomoifyg}} [k ajymjyNyD; ckHvGwfwckwGif 0ifxdkifMu\/
q&mtif;*vpfpfvnf; qufvuf oifjyav&m vuFmxJrS cufcJaom pmydk'frsm;udk twef;
om;rsm; em;vnfatmif &Sif;vif;ajymjyjcif;tvkyf olrwlatmif oGufvufjcif;? jywfom;
jcif;? pdwfygvufyg&Sdjcif;? pum;tokH;tEIef; wdusrSefuefjcif;wnf;[laom t*Fgrsm;aMumifh
ausmif;tkyfBuD;ESifh 0efaxmufBuD;wdkUonf wa,mufrsufESmudkwa,muf cPcP vSrf;Munfh
Mujcif;udk uREkfyfwkdU jrif&\/ aemufqkH; 0efaxmufBuD;ESifh ausmif;tkyfBuD;wkdUonf auseyf
tm;&aom trlt&mESifh xoGm;Muaomtcg q&mtif;*vpfpfonf pmtkyfudkydwf wbufodkU
vSnfhcdkufwGif uREkfyfwkdU ausmif;om;tcsif;csif;vnf; rQavmufaumif;aom oifjyjcif;udk

- 91 -

a&TOa'gif;

wcgrQrBuKHbl;onfESifh pdwfxJrS oabmwlcsD;usL;Mu,if; ]a0g} ueJjrnfaom toH xGufoGm;


rdMuav\/ wu,foifawmh wu,fawmfonfh q&mwa,mufaywnf;/

'kwd,om"u
we*FaEGwaeU q&mtif;*vpfpfonf ol\ ]tcspfawmf} uav;rsm; jzpfMuonfh armif&DESifh
uREkfyftm; apmapmBuD;vrf;avQmuf&ef csdef;qdkac:iifoGm; tdk;zdkbuf&Sd Aspfpuf&kHudk jy\/
oludk,fwdkifu tvGefrnf;olwa,mufjzpfaomfvnf; rEav;NrdKUay:&Sd rsufESmjzLt&m&SdqdkvQif
q&mESifh rodolr&Sdoavmuf todtuRrf;aygonfhtavsmuf Aspfpuf&kHrefae*smtm; uREkfyfwkdU
ESpfa,mufudk puf&kHwckvkH;odkU vkdufjyap\/ NyD;aomtcg tmV*D(pD) vrf;&Sd AD,mem
a[mfw,fodkU uREkyfwdkUESpfa,mufudk ac: eHeufpmauR;&m &kHawmfBuD;rS t&Sef;wdkU txef;wkdU
\ w&kwfacgufqGJrsm;ESifh aps;csKdteD;rS jrefrmrkefUwDqdkifrsm;avmufom pm;cJUbl;onfh uREkfyf
tzdkUrSm t*Fvdyfa[mfw,fodkU yxrtBudrf a&mufbl;jcif;jzpf tcif;tusif;ESifh pm;aomuf
zG,f&mrsm;\ om;em;ykHrsm;udk tHUMorqkH;atmif ai;Munfhrdygawmhonf/ (trSefrSm AD,mem
a[mfw,f\ om;em;vSjcif;aMumifh r[kwfvSyg/ xdkacwfu &kHawmfBuD;rS acgufqGJqdkifrsm;
onf acwf vQef;pdefa[mfw,fuJUokdU oyfoyf&yf&yfr&SdyJ ayusHaom opfom;pm;yJGwGif
npfywfaom ckH&Snfay: aqmifhaMumifhxdkifum pm;Mu&aomaMumifh jzpfygonf/ 0rf;yJOykH
pm;yGJBuD;wGif azG;azG;jzLjzL yef;yGifhykHrsm; xnfh&ufxm;onfh pm;yGJcif;t0wfBuD; cif;vsuf
yef;pdkufc&m;ESifhwuG qGwfqGwfjzLaom vufokwfy0grsm;udk yg;vSaom zvfcGufxJ
xnfhum jyifqifxm;jcif;rsKd;udk rnfonfhqdkif rnfonfhtdrfrQ rjrif&bl;ao;yg/ xdkacwf
uREkfyfwkdU\ tdrfomr[kwf? rdbrsm;xuf pD;yGm;a&;tqifhtwef;jrifhaom tdrfrsm;yif
]vkdufxrif;} udk a<uZvkHjzifhrxnfhyJ qefaq;jcif;awmif; okH;Muwkef; jzpfygonf/)

yxrqkH; t*FvdyfeHeufpm
a[mfw,fxJokdU uREkfyfwdkU 0ifoGm;MuonfESifh wNydKifeuf *g0ef&Snf? tusvuf&Snfrsm;jzihf
oyf&yfpGm 0wfqifxm;onfh Adkvfujym;ruav; okH;a,mufwkdUonf q&mtif;*vpfpftm;
uAsmu,m qD;BudKEIwfqufum tl,m;zm;,m; pum;ajymMuav&m? uREkfyfrSm tvGef
tHUMovsuf &SdonfhtxJrSyif AsKdif;okH;aumifESifh usD;waumif awGUMuonf[k owd& NyKH;rd
ygonf/ Akdvfujym;rav;okH;a,mufrSm rQavmuf jzLvSaomaMumifhr[kwf? uREkfyfwkdU\

- 92 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

q&mu rnf;vSaomaMumifh jzpfygonf/ q&mtif;*vpfpfum; uREkfyfjrifbl;onfh vlrsm;


teufwGif teufqkH;wa,muf jzpfayonf/ tom;rnf;oavmuf awmufajymifonfh tqif;
ta&mif t0wfrsKd;udk tvJvJ0wfqifwwfoljzpf rEav;NrdKUwGif vlrsKd;uJGrsm;txJ (tjrif
tm;jzifh) txif&Sm;qkH; yk*dKvfwOD;jzpfacs\/ q&mtif;*vpfpfonf ujym;rokH;a,mufteufrS
tacsmqkH;wa,mufudk a&G; wGJac:um pm;yJGcef;okdU0ifMuNyD;vQif xdyfrSxdkifav&m uREkfyfESifh
armif&DwdkUvnf; (a,musfm;okH;a,muf rdef;rokH;a,muf&SdonfESifh wa,muf jcm;pD xdkifMu&
ojzifh) vuf0JESifhvusfmwGif ujym;rwa,mufpD &SdaeMuav\/ armif&DrSm udprsKd;wGif
uREkfyfxuf ]t0g;0} ykH& [efrysufvSaomfvnf; uREkfyfrlum; zifESifhukvm;xdkif xdonf
rxif/ &ifwqwfqwf ckefvsuf&Sd\/ xdkUaemuf eHeufpmpm;pOftwGif; vnf;aumif;?
pm;NyD;aomtcg vnf;aumif; uRekfyfwkdU\q&mtif;*vpfpf t*Fvdyfpum; ajymvkdufykHrSm
w&TD;&TD;w&Twf&TwfESifh a&yufr0ifatmif &Sdawmh&m ujym;ruav;okH;a,mufrSmvnf; w[D;[D;
w[m;[m; w0g;0g; waomaom &,farmvsuf &SdMuavawmh\/ q&majymonfhtxJwGif
t*Fvdyf ]bef;pum;} rsm; a&mnSyfyg&SdaomaMumifh uREkfyfwkdUESpfa,mufrSm jynfhpkHatmif
em;rvnfMuapumrl udk,f[efvuf[efESifh q&m\ rsufESmxm;wkdUaMumifh tawmftwef
&dyfrdMu a&maESmum &,farmEdkifMuavonf/ q&mtif;*vpfpfonf ausmif;cef;xJwGif
ausmif;tkyfBuD;ESifh 0efaxmufBuD;tm; tpGrf;jybl;ouJUodkU ol\ ]tcspfawmf} uav;rsm;
jzpfonfh armif&DESifh uREkfyfwkdUtay:wGif tpGrf;jycsif wrifpDpOfxm;jcif;jzpfonf[k uRekfyfwkdU
&dyfrdMuaomfvnf; uREkfyftzdkU&mwGifrl woufwGif t&,f&qkH;aom eHeufpmpm;yJGwcktaejzifh
rSwfwrf;wifxm;rdygonf/ t*Fvdyfpum;ajymjcif;tvkyfwGif t[kwfwu,fawmfonfh yk*dKvf
wOD;ygay/

ausmif; tkyfBuD; \ a0zefcsuf


uRekfyf\ pum;xpfwwfjcif;udk q&mtif;*vpfpf odaomfvnf; t*Fvdyfpum; ajymwwfzdkU
tpGrf;tp&Sdonf[k ,lqonfhvuPmESifh ausmif;uyJG (Concert) vnf;aumif;
pum;&nfvkyGJrsm; vnf;aumif; q&mtif;*vpfpfonf armif&DESifhuREkfyftm; tNrJwrf;
a&G;cs,fxnfhoGif; t*FvdyfvdkajymykHqdkenf;rsm; oifjyay;\/ uREkfyfvnf; BudK;pm;ygonf/
]uyJG} rsm; armif&DESifhuREkfyf usufajym&onfh &,f&TifzG,f tjyeftvSefpum;rsKd;
(Dialogus) ajym&mwGif a0zefzdkUrvdkojzifh a0zefjcif;rcH&aomfvnf; waeUo t*Fvdyfvdk
pum;&nfvkyJGwck tqkH;wGif ausmif;tkyfBuD;u pum;ajymolrsm;taMumif;udk a0zefygonf/
pifppfrSm uREkfyfonf rdrd\ cRwf,Gif;csufudkod jiif;aomfvnf; q&mtif;*vpfpf\
tm;ay;rIaMumifh yg0ifjcif;jzpfygonf/

- 93 -

a&TOa'gif;

ausmif;tkyfBuD;onf uREkfyf\taMumif;udk a0zef&m ]]azodef;u toHxGufawmh aumif;yg&JU?


okdUaomfvJ olUvQmu tmacgifrSm wcsufwcsuf uyfuyfaewwfw,f}} [k ajymavonf/
uREkfyfonf xdkaeUrSp pum;&nfvkyGJrsm;wGif tygt0ifrvkyfawmhyJae&m q&mtif;*vpfpf
url ausmif;tkyfBuD;tay: pdwfqdk;ykH&onf/ uREkfyfonf uHraumif;ojzifh t*FgrpkHyJ
arG;cJUvQif &SufzG,f&m[k ,lqvdrfhrnfr[kwfouJUodkU pum;xpfjcif;twGuf &Sufp&m[l
r,lqyg/ okdU&mwGif rdrd\cRwf,Gif;csufudk odvsufESifh ae&mwumwdkif; pum;ajymcsifonf
[k txifcH&rnfudkum; &SufwwfzdkUem;vnfygonf/ BuD;jyif;vmaomtcg urmhNidrf;csrf;a&;
udprsm; q&mBuD;ocifudk,fawmfrIdif;ESifh tjcm;yk*dKvfrsm;\ wdkufwGef;rIaMumifh &Hzef&Hcg
y&dowfa&SUwGif pum;ajymrdbl;yg\/ uREkfyf\ tcuftcJwckrSm pum;rxpfap&atmif
owdxm; ajymEdkifaomfvnf; xdkuJUokdU owdxm;ae&jcif;onfyif tvkyfBuD;wckjzpfaeojzifh
pum;vkH; ajymifajrmufatmifjzpfap? t"dyg,f&Sif;vif;atmifjzpfap? yGJusavmufatmifjzpfap
rajymEdkifyJ&SdonfESifh aemufqkH;wGif wcgwnf; vufajrSmufzdkU qkH;jzwfvdkufNyD;jzpfygonf/
pum;ajymjcif;tvkyfwGif wpuefU\ tydkif;*Pef;uav;avmufrQ aemufusonfjzpfap?
wqdwfrQ qdkif;iHUxm;&rnfhae&mwGif rqkdif;iHUyJ wGef;ajymvkdufonfjzpfap yJGusoifh
oavmuf rusjcif;udk uREkfyfem;vnf pum;ajymaumif;olwkdif;vnf; em;vnfMuygonf/
uREkfyfrwwfEdkifojzifh txufyg cRwf,Gif;csufrsKd; ESpfckvkH; &SdonfjzpfaomaMumifh tvkyfudk
wcgwnf; vufavQmhvdkufygawmhonf/

a0vmrif;om;ESifh yvdyfa&m*g
1906ckESpf ukefcgeD;wGif jrefrmjynfodkU t*FvefjynfrS a0vmrif;om; Prince of Wales
(yOrajrmuf a*smhbk&ifavmif;) tvnftywfa&mufvm rsm;rMumrDtwGif; &efukefNrdKUESifh
rEav;NrdKUBuD;rsm;wGif yvdyfa&m*g tBuD;tus,f jzpfavawmhonf/ xdkpOfu aumVm[v
pum;wcsKdUudk uREkfyfrSwfrdao;\/ tcsKdUu rEav;NrdKUodkU a0vmrif;om; a&mufvmpOf
tvGefpnfum;onfudk jrif rif;om;u t&m&Sdrsm;tm; ]]pnfum;vGef;tm; BuD;w,f}} [k
ajymaomaMumifh vlOD;a&aygrsm;jcif;jyemudk ajz&Sif;&eftwGuf NAdwdoQtpdk;&u yvdyfa&m*g
udk wrifwum zefwD;onf[k ajymMu&m ,kHMunfol tawmfrsm;onfudk awGU&\/ tcsKdU
uvnf; tpdk;&onf t&yfxJ yvdyfydk;rsm;udk vliSm;vTwfaMumif;? waeUaomf yvdyfydk;
vTwfaomvludk (ydk;ygaom <uufrsm;ESifhwuG) t&yfom;rsm;u 0dkif;zrf;NyD; &dkufESufar;jref;
ppfaq;Mu&mwGif xkdvlu aiG&vkyf&ygonf[k ajzmifhcsufay;aMumif;? xdktjcif;t&mudk
uREkfyf\tpfudk armifyku udk,fwdkifjrifcJU&onf[k uREkfyftm; ajymjy uREkfyfyif ,kHcJUbl;
ygonf/ wNrdKUvkH;rlum; pum;udk ,kHMunfcJUonfrSm tawmfuav;MumcJUavNyD/ waeUo

- 94 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyfwkdU 9wef;wGif c&pf,efusrf;pmoifjyonfh omoemjyK q&mrBuD;u ]]yvdyfa&m*gydk;rsm;


tpdk;&vTwfonfqdkjcif;udk ,kHMunfMuoavm}} [k twef;om;rsm;tm; ar; ,kHolrsm;
xMu&ef ajymav&m twef;om;wa,mufESpfa,mufrSwyg; wwef;vkH; (uREkfyfvnf;
tygt0if) xvkdufMuavonf/ wGif omoemjyKq&mrBuD;\rsufESm tdkoGm;jcif;udk uREkfyf
,aeUwdkif rsufpdxJwGif jrifa,mifrdygao;onf/ q&mrBuD;u ]]igwdkUausmif;rSm tjrifhqkH;
twef;rS ausmif;om;rsm;u 'Dpum;rsKd; ,kHMunfMuw,fqdkwm tm;BuD; 0rf;enf;p&myJ}} [k
ajym&Smavonf/ rMumrwifrSmyif uREkfyf\oli,fcsif; w&kwfujym;uav; pufacGwkdU
om;trdESpfa,muf ]yvdyfxJ ygoGm;&SmMuonf} [k od&ojzifh uREkfyfrSm rEav;wGif rae0HU
atmif xdwfvefUvmonfESifh wdrf;a&SmifxGufajy;zdkU rdbrsm;tm; ylqmavawmhonf/

aMumufrufzG, fa&m*gqdk;
xdktcsdef rEav;NrdKUtajctaerSm aMumufp&mBuD;wck jzpfaeygawmhonf/ xGufajy;
wdrf;a&Smif aeMuolawG tawmfrsm;aeojzifh NrdKUrSm ajcmufuyfwdwfqdwfvsuf&Sd&m vrf;
avQmufoGm;onfhtcg vrf;wbufwcsufwGif okH;tdrfrSmwtdrf? av;tdrfrSmwtdrf ponf
jzifhom ae0HUol&Sdawmhonfudk awGU&\/ aeolr&Sdonfh tdrfvGwfrsm;wGifvnf; tdrfa&SU
jrifavmufaom ae&mrsm;wGif P-1 P-2 paom pmvkH;rsm;udk aq;eufjzifh xif&Sm;pGm
a&;xm;jcif;udk awGU&\/ t"dyg,frSm yvdyfa&m*gjzifhaool wa,muf? okdUr[kwf ESpfa,muf?
okdUr[kwf okH;a,muf&SdNyD[k qdkvdkjcif;jzpf\/ wtdrfwavrSmrl P-4 av;a,muftxd trSwf
tom;rsKd;udkyif awGU&avonf/ tcsKdUtdrfrsm;a&SUrl jymykHuav;wGif rD;cdk;uav;wvlvlyif
awGU&wwfao;\/ t"dyg,frSm 4if;tdrf em&Dydkif;twGif;uyif vlwa,mufa,muf
yvdyfa&m*gESifh aoqkH; tdrf&Sdt0wftpm;rsm;udk rD;ykH&IdUxm;jcif;yif jzpfavonf/ wdwfqdwf
vsuf&Sdaom NrdKUBuD;wGif txufyg tjcif;t&mrsKd;wkdUudk awGUjrif&onfhtcg tb,folonf
rwkefvIyfracsmufcsm;yJ &SdEdkifygrnfenf;/

wdrf; a&SmifcGifh&jcif;
uREkfyfrSm tawmfacsmufcsm;vsuf&SdNyDjzpf rdbrsm;tm; wdrf;a&SmifMuzdkUylqm\/ okdU&mwGif
zcif\ (avmuDrIa&;&mwGif) q&mwql todtrSwfjyKxm;onfh yk*dKvfBuD;u tpdk;&onf
yvdyfa&m*gudk wrifvkyfonfqdkjcif;udk r,kHMunfonfESifh yvdyfa&m*g\ ul;pufwwfjcif;

- 95 -

a&TOa'gif;

udkyg r,kHMunfyJ olwkdUvnf;rajy;? zciftm;vnf; ]]tvum;ygAsm}} [kajymum tm;ay;avh


&Sdavonf/ xdkyk*dKvfBuD;onf uREkfyf\ aMumufwwfjcif;udk odonfESifh ]]azodef;wdkUrsm;
aMumufvdkufwm aMumufacs;rsm; ygaeygtkH;r,fuG,fh}} [k jyuf&,fpum; ajymbl;jcif;udkvnf;
uREkfyf rSwfrdao;onf/ aemufqkH; 4if;yk*KdvfBuD;\tdrfrSyif wa,mufESpfa,muf ysufpD;
av&m uREkfyftm;vnf; 0ufvufodkUydkUxm;&ef pDpOfMuavawmhonf/ rdbrsm;rlum; tvkyf
ysuf rcHEdkifojzifh rwdrf;a&SmifMuyJ uREkfyf\ ESrwa,mufESifh nDwa,muf (aygif;okH;a,muf)
udkom zcif\a'oodkU ydkUxm;avonf/

awmtvkduf aysmfwwfjcif;
uREkfyfrSm zcif\&GmodkU aumufBuD;wufcsdefrsm;wGif &Hzef&Hcg a&mufbl;aomfvnf; av;ig;&uf
cefUrQom aecJUbl;&m wacguf Mum&SnfpGmae&onfwGifrS uREkfyf\aoG;xJ yg&Sd[ef
wlonfh awmifolobm0rSm OD;acgif;jyLjyonfhES,f ay:xGufvmavNyD/ uREkfyfonf
awmifolrsm;vkyfMuonfh (xdktcg aqmif;&moDjzpfonfhtwdkif;) pyg;odrf;jcif;? pyg;e,fjcif;?
pyg;avSUjcif;? vSnf;armif;jcif;? jrif;pD;jcif; ponfh "avh[lorQwGif tvGefpdwf0ifpm;
aysmf&TifpGm ulnDaqmif&Gufay;wwfavNyD/ ntcsdef vomomwGif aumufvIdif;ykHBuD;ay:
EGm;xD;rsm;a&m EGm;rrsm;yg a&>yrf;yl;wGJxm;onf/ BudK;pudkudkifum EGm;rsm;\tv,frS ywfcsm
vSnfhvsuf ][dkEGm; u&dk? 'DEGm; u&dk} ponfrsm;jzifh atmfaigufum pyg;e,f&jcif;tvkyfonf
tvGef aysmfp&maumif;vS csrf;rSef;rod? at;rSef;rod aumufvIdif;ykH rnufrcsif; oef;acgif
ausmfatmif tvkyfvkyfay;avonf/ EGm;vnf; armif;wwfonf/ jrif;vnf; ususee pD;wwf
onf/ ]EGm;ajy; EGm;vkduf} vnf; armif;wwfonf/ rkd;&moDr[kwfojzifh xGef,ufjcif;tvkyfudk
roifcJU&aomfvnf; BuD;vmaomtcg wwfatmifoifcJUao;onf/ uREkfyfonf awmifol
v,form;rsm; vkyfaeus tvkyfrsKd;[lorQwGif 0goemygvS aysmf&GifpGm aqmif&GufEdkifonf
jzpfaomaMumifh ]igonf NrdKUay: vljzpf&jcif;um; rSm;avonf} [k xifrdvmygawmhonf/
uREkfyfonf 4if;a'o ESpfvokH;vcefUMum okH;av;&GmrQ vSnfhvnfaexdkifvsuf&Sd\/
zcifonf wacgufwav tvnfa&mufvm&mwGif ]]armifBuD;&JUom;u awmifolbm0 aysmfykH
&w,f? tpfudkBuD;&JUom;u EGm;aumif;aumif; armif;wwfaeNyD}} ponfjzifh aqGrsKd;rsm;u
tm;yg;w& ajymMuonfhtcg tazonf oabmus[efrwlacs/ (EGm;armif;wwfonf qdkjcif;
rSm ]EGm;ajy;? EGm;vkduf} armif;wwfjcif;udk qdkvdk awmifolwkdif;rwwfonfh ynm&yfwck
jzpfonf/)

- 96 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

zcifurl rdrdudk,fEIdufu tEkyfpkwf*kwfpkwf tvkyfrsKd;udk rBudKufaomaMumihf NrdKUwufNyD;


aeEdkifatmif BudK;pm;ygvsuf om;wa,mufu aus;&Gm"avhjzpfonfh awmifol,mckwf
tvkyfudk ESpfouf&ygrnfavm[k rausreyfyif jzpfykH&onf/ uREkfyfvnf; zcif\oabmudk
&dyfrdonfESifh uREkfyf\ ]ynm} rsm;udk rjy0HUawmhyJ zkH;zdxm;vkduf&ygawmhonf/ aemufaemif
wGifvnf; zcifonf tvkyfrsKd; uREkfyf0goemygjcif;udk rsufESmomray;acs/ rEav;NrdKU
yvdyfa&m*gNyD;oGm; uREkfyfjyef&aomtcg rl;BuD;&GmESifh refusnf;wkH&GmtMum; a&uav;
wpyfpyf &Sdaeonfh oJacsmif;uav;taMumif;udk refusnf;wkH&Gmom; a&S;pmqdkawmf
wa,mufu ]&Gmwef;&,foG,f? tv,frSm a&,OfESifh tdk jrifolarm} [k pyfqdkxm;cJUonfh xdk
oJacsmif;uav;udk cPcP owd&onfESifh aemufqHwiifiif jzpfrdygao;onf/

pmar;yGJus&IH;jcif;
1907ck ESpfOD;wGif uREkfyfonf rEav;okdUjyefa&muf rwfvtwGif; 9wef;pmar;yJG ajzqdk
&\/ uREkfyfrSm ]yvdyfajy;} ae&jcif;aMumifh waMumif;? twef;pmrsm;xuf 0wKrsm;zwfjcif;wGif
pdwf0ifpm;cJUaomaMumifh waMumif; pmar;yGJwGif us&IH;cJUavonf/ pmar;yGJajzqdk tNyD;
wvausmfrQ tm;vyfaomtcsdefrsm;wGif zcifonf pwD;b&m;om;ukrPDrS pma&;BuD; Gead
Clerk ESifh tuRrf;w0ifjzpf uREkfyftm; tulpma&;tjzpfESifh vkyfudkif&ef tyfESHxm;onfESifh
pwD;tvkyf&kH;odkU rSefrSefwufcJU&\/ pma&;BuD;uvnf; uREkfyftm; t*Fvdyfpm ta&;tom;
wGif tpGrf;tp&Sdonfqdkum pmay;pm,lbuf tvkyfoGif;ay;zdkU BuH&G,fcsuf&Sd\/ tu,f
xdkESpf pmar;yGJatmifjrifcJUygu uREkfyfrSm pwD;b&m;om;ukrPDwGif pma&;jzpfvmzdkU
vrf;rsm;\/ (Mum&Snf vkyfcsifvdrfhrnfawmh rxifyg/) 9wef;pmar;yJGwGif uREkfyfonf
yx0D0ifbmom us&IH;onf[k od&\/ trSeftwdkif;ajym&vQif uREkfyftzdkU&m yx0D0if
bmom&yfuJUodkU ajcmufaoGUNiD;aiGU pdwf0ifpm;rIenf;yg;aom bmom&yfonf r&Sdacs/
jynfrS bm0wKypnf;xGufonf? xkdjynfrS bmukefxGufonf qdkjcif;rsm;udk rSwfom;&jcif;
uJUodkU t"dyg,fr&Sdaom ynm&yfonf avmu r&Sdawmh[k xifcJUrdygonf/ pdwf0ifpm;rI&SdrS
avhvmrSwfpm;csifwwfaom uREkfyf\0goemt&qdkvQif aemufwESpf atmifcJUjcif;onfyif
tHUzG,fwck jzpfawmhonf/

r[mt&Sufu JG&ykH

- 97 -

a&TOa'gif;

aemufwESpf atmifcJU&ykHrSm odkUwnf;/ xdkESpfrl 9wef;ausmif; om;rsm;onf yx0D0if


bmom&yfwGif tust&IH; rsm;vSonfqdkum (udkazESifh tjcm;vlrsm;vnf; yx0D0if bmom&yf
yif us&IH;Muonf/) ausmif;tkyfBuD; rpwm x&pfbvD (Mr. Tribolet) udk,fwdkif
9wef;wGif yx0D0ifbmom&yfudk oifjy\/ (awmfawmfvnf; rSwfrdwwfaom vlBuD;
wa,mufygay)/ waeUo twef;xJwGif q&mBuD;onf uREkfyftm; jyifopfjynfajrykHudk
qGJNyD; yg&pfNrdKU? bdk'dkNrdKU? wlvGefNrdKU ponfrsm;ESifhwuG qD;efjrpfudkyg xnfhay;&ef
oifykef;BuD;qDokdU vTwfvkduf\/ tawmtwGif; q&mBuD;onf tjcm;ausmif;om;rsm;tm;
yx0D0ifESifhywfouf taMumif;rsm;udk ar;jref;jcif;? ajymqdkjcif;ponfjzifh ppfaq;vsuf
&Sd\/ uREkfyfrlum; ausmufoifykef;BuD;wGif acR;wvkH;vkH;ESifh&yfum ajrykHqGJzdkU BudK;pm;vsuf
&Sd\/ uREkfyfrSm jyifopfjynf\ ykHoPmefudkvnf;aumif;? qD;effjrpf\ pD;qif;ykHudkvnf;aumif;?
yg&pfpaom NrdKUrsm;\ wnf&SdykH taetxm;udkvnf;aumif; vkH;0yif pdwfxJ azmfr&
aomaMumifh acR;usvsuf&Sdjcif; jzpf\/ aemufqkH; ]wwfEdkifygbl;} [k atmufarhum
jyifopfjynf\ ykHoPmefudk av;axmifhpyfpyfqJG jrpfESifhNrdKUrsm;udk xnfhcsif&m xnfhxm;vdkuf
\/ q&mBuD;onf uREkfyftm; ausmcdkif;vsuf&Sd&m ausmif;om;rsm;rlum; uRekfyfbufodkU
vSnfhum xdkifvsuf&SdMuonfESifh uREkfyf\ jyifopfjynfykHudk jrifMu& wcpfcpf&,faeMu
avNyD/ wGif q&mBuD;onf uREkfyf\ajrykHudk vSnfhMunhfvdkufonfESifh wNydKifeuf
wwef;vkH; a0gueJ &,fMuav\/ uRekfyf\ ausmif;oufwavQmufvkH;wGif tBudrfuJUodkU
]t&l;jzpf} &jcif;udk rBuKHcJU&bl;acs/ olwyg;tm;om &,fEdkifcJU udk,fwkdifcH&jcif;rlum;
wBudrf tqdk;qkH;jzpfygonf/ &SufvkdufykHrSmvnf; ajymzG,f&mr&Sd? q&mBuD; vSnfhrMunfhrD
uREkfyfwudk,fvkH; Murf;jyifxJazmufNyD; ajrrsKdoGm;vQif aumif;vdrfhrnfxifcJUrd\/ trSefrSm
uREkfyfonf ykHwla&;qJGjcif; tvGefnHUzsif; okH;wef;ausmif;om;uav;wa,mufavmufrQ
ajrykHudk rqGJwwfcJUyg/

Budrf;armif;jcif; cH&ykH
ausmif;om;rsm;onf q&mBuD;yg &,fvdrfhrnftxifESifh vGwfvyfpGm &,fvdkufrdMuav&m
tvGefpdwfqdk;aom q&mBuD;rsufESmudk jrifvkdufMu&onfwGifrS ,wdjywf toHwdwfoGm;
Muavawmh\/ xdkUaemuf q&mBuD;u uREkfyftm; ]]rif; t*Fvdyfpm b,favmufawmfaeayr,fh
yx0D0if ratmifvQif b,fawmhrS rif;ratmifEdkifbl;? aiGwq,fudk a&xJvTifhypfwmeJU
twlwlyJ}} [k ajym\/ (xdkacwf b*Fvm;pmar;yGJ 0ifaMu;rSm aiGwq,fjzpfonf/) trsm;
tm;jzifh vlawmfuav;vkyfvmcJUaom uREkfyfrSm tvGef&SufonfESifh rsuf&nfrsm; 0dkif;vsuf
&SdavNyD/ wGifrS q&mBuD;u ]]wckawmh&Sdyg&JU? rif;u &mZ0ifawmh enfenf;awmfw,f?

- 98 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

yx0D0iftwGuf trSwfudk &mZ0ifeJU&atmif vkyf,layawmh? 'gyJ&SdwmyJ}} [k ajymav\/


yx0D0ifESifh &mZ0ifrSm xdkacwfwGif wwGJwnf; jyKvkyfxm;aomaMumifh q&mBuD;ajymonfh
twdkif; &mZ0ifudkom zdBudK;pm;jcif;tm;jzifh 9wef; atmifcJU&ygawmhonf/

ynmpkHoifjyaom udkaz
uREkfyfESifh cifrifonf[k azmfjycJUaom ausmif;om;okH;a,mufteuf armif&Dwa,mufwnf;
atmifoGm; pufacGrSm ao&SmNyDjzpf&m uREkfyfESifh udkazwdkUom usefavawmhonf/ uREkfyfrSm
5wef;wGifwBudrf? 9wef;wGif wBudrf us&IH;cJUNyD;aomfvnf; twef;xJwGif ti,fqkH;wa,muf
jzpfaeao; q&mtif;*vpfpfu (Little Fellow) aumifi,fuav;wa,muf[k
ac:onfhtwdkif; vlwdkif;uac:Mu\/ 9wef;atmifonfhESpfwGifrS NAKef;ueJxGm;vm 5ayESifh
10vufr&Sd t&yfjrifholwa,muf jzpfvmcJU&m twef;xJrl ]tnufqkH;} vluav;wa,muf
jzpfcJUojzifh abmvkH;upm;jcif; tvkyfrsKd;udk ta0;rS armfhMunfh&kHom wwfEdkifcJUygonf/
udkazESifh uREkfyfrSm ]uHwltusKd;ay;} us&IH;cJU&jcif;jzpf wa,mufESifhwa,muf ydkrdkwG,fwmrI
&SdvmNyD;vQif wa,muf\tdrfodkU wa,mufvm twlwuG pmusufMuavonf/ udkazonf
uREkfyfxufvnf;BuD; tawmf ]pkH} aom ausmif;om;BuD;wa,muf jzpfonfhtavsmuf bm*sm
qJGjcif; paom *DwtvkyfrsKd;wGifomru ydk;yef;jcif;qdkif&m ]jrm#Dum} ESifh ywfoufvnf;
wwGwfwGwf oifjyay;avonf/ odkU&mwGif uREkfyfrSm ]q&maumif;wynfh} ryDojcif;udk
a&SUwavQmufwGif awGU&ygvdrfhrnf/

tNydKiftqdkif pma&;jcif;
uREkfyfwkdU oli,fcsif;av;a,mufwGJwGif pufacGuG,fvGef armif&Dwa,mufwnf; 9wef;
atmifNyD; &efukefNrdKU ]bufywpf} aumvdyfodkU tdkifatoif&ef a&mufoGm;av&m uREkfyfESifh
armif&DwdkUonf tawmfrSefrSef t*Fvdyfbmomjzifh pmay;pm,ljyKvkyfMu\/ xdkacwfu
t*Fvdyfvdk 8wef;? 9wef;a&muf rawmufwacguf a&;wwfonfqdkvQifyif t*Fvdyfvdk
pmay;pm,lvkyfMuaom tavhtx&SdMu\/ jrefrmvdk avhusifhol[l wa,mufrQ rawGUcJU&
ay/ uREkfyfrSmvnf; t*Fvdyfpmudkom cspfwwf t*Fvdyf0wKrsm;udkomzwfNyD; t*Fvdyfvdkom
(acwftm;avsmfpGm) avhusifhvmcJUonfhtwdkif; pma&;jcif;tm;jzifh toufarG;&vQif jrefrm
pma&;q&mwa,muf\ b0udk tdyfrufrQyif rrufcJUay/ xdktcsdefwGif BuD;yGm;xGef;um;

- 99 -

a&TOa'gif;

aeaom jrefrmpma&;q&m[lvnf; rawGU&bl;ao;onfESifh pdwful;rxnfhcJUrdacs/ rdbrsm;rSm


pD;yGm;a&; rcdkifvkHvSaomaMumifh p&dwftukeftusrsm;onfh aumvdyfausmif;om;tjzpfudk
rarQmfrSef;Edkifojzifh t*Fvdyfvdk pma&;q&mjzpfzdkU BuH&G,fcsuf rxm;0HUyg/ wwfEdkifvQif
jzpfvdkjcif;udkom azmfjyjcif;jzpfygonf/ armif&Donf &efukefNrdKU bufywpfaumvdyf taMumif;
rsm;udk uREkfyfxHokdU pma&;avh&Sd&m uREkfyfuvnf; a&S;a[mif;aESmif;jzpfrsm;udk a&;ydkUavh&Sd\/
uRekfyfwdkU\pmrsm;rSm t*Fvdyfvdk a&;Mu&kHomru wwfEdkiforQ taumif;qkH;jzpfatmif
tjyeftvSef a&;Mujcif;jzpfonfudk uREkfyfa&molyg od&SdMu 4if;pmrsm;udk odrf;qnf;xm;&ef
ESpfOD;vkH; uwdjyKMubl;avonf/ odkUjzifh armif&D bDatatmifonfhwdkifatmif uREkfyfESifh
pmay;pm,lvkyfcJU&m uREkfyfuvnf; xdktawmtwGif; t*Fvdyf0wKaumif;BuD; tajrmuf
tjrm; zwfxm;onfjzpfaomaMumifh armif&Dudk,fwdkifu azmfxkwfcsD;usL;bl;avonf/ ]]igwkdU
bDatatmifw,fqdkayr,fh rxl;ygbl;uGm? rif;vJ igwdkUvdk a&;Edkif'gygyJ? rifhpmawGudk igu
ausmif;om;awGudk jy&ao;w,f? igwkdUtnmom;awGudk txifrao;atmifvkdU}} [k armif&Du
ajymbl;\/ (uRekfyfonf armif&D\pmrsm;udk uwdtwdkif; odrf;qnf;xm;&m ppftwGif;wGif
ajy;&vTm;&rIaMumifh aysmufqkH;ukefcJUygavNyD/)

jzLpifaomarwm
1905ckESpf vGefyGJwGif rsufESmcsif;qdkifcJUbl;onfh rdef;uav;onf 1908ckESpf uREkfyf 9wef;
atmifaomtcgwGif ola&muREkfyfyg tysKdvlysKduav;awG jzpfukefMuavNyD/ okH;ESpfrQaom
tcsdefumvtwGif; uREkfyfonf olUrsufESmudk tenf;qkH; waeUwBudrfjrif&atmif BudK;pm;
rjrif&vQif ausauseyfeyfrtdyfEdkifyJ jzpfcJU\/ uREkfyf\arwmum; ajym r,kHEdkifavmuf
atmif jzLpifygonf/ uREkfyfrSm udkazESifh udkzkd;0dkufwkdU\ ]vufcsm} rsm;udk Mum;em&jcif;aMumifh
a,musfm;ESifhrdef;r cspfBudKufMu&mwGif vdifjyem\ &nf&G,f&if;oabmudk em;vnfNyD;
jzpfygonf/ odkUESifhvnf; uREkfyfonf xdkrdef;uav;taMumif;ESifh ywfouf pdwful;,Of
rdaom tcgrsm;wGif npfnrf;aompdwful;rsKd; vkH;0ryg&Sd/ rsufESmcsif;qdkifxdkifNyD; Munfhae
csifaom qErsKd;xuf rausmfvGefbl;aMumif; ajym&Jygonf/ cspfBudKufcef;rsm;vSaom yoDykHjyif
0wKrsm;udk zwf&IqJ zwf&Icdkufrsm;yif 4if;rdef;uav;tm;owd& Zmwfvkdufae&mxm;um
pdwful;,Ofavh&Sdaomfvnf; &kefU&if;Murf;wrf;onfh &m*ESifhywfoufaom pdwful;w&HwqpfrQ
rjzpfay:bl;jcif;udkvnf; (,kHcsifrS ,kHMuap) &J&Jyif a&;vkduf&ygonf/ udprsKd;ESifh
ywfouf uREkfyf\ pdwfxm;jzLpifjcif;udk om"uwck wifjy&aomf xdkacwf umvom;
rsm;onf rnfonfhrdef;uav;um; ]umwpf} aumif;onf? cg;ao;&ifcsDNyD; zGrf (Form)
awmifhwif;onf ponfrsm;jzifh csD;usL;pum;ajymoH Mum;&onfhtcg uREkfyf\pdwfxJ

- 100 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]'DvlawG[m bmawGrsm; &Sm&SmazGazG csD;rGrf;aeMuygvdrfhr,f} [k tHUMordygonf/ (uREkfyf


oabmusaom rdef;uav;onf txufyg t*Fg&yfrsm;ESifh jynfhpkHjcif;udk aemiftcgrS
jyefawG; ay:vmaomfvnf; a&S;OD;pGm BudKufrdpOfurl taMumif;udk vkH;0*&krpdkuf owd
r&cJUjcif; rSefygonf/) t&yfxJwGif *dkufqdkuftusqkH;? udk,fvkH;udk,fayguf tvSqkH;? Munfh
taumif;qkH;jzpfonf[k uREkfyf\rdcifudk,fwdkifu csD;rGrf;jcif;udk uREkfyfMum;&bl; 0rf;omrd
aomfvnf; uREkfyf\pdwful;xJwGif &m*pdwfray:/ odkUaom rdef;uav;udk Munfhcsifwdkif;
MunfhEdkifrnfh olUcifyGef;jzpfzdkUavmufudkom arQmfvifhcsufxm;cJUygonf/

Munfhaumif;vkdufyk Hu
rMumao;rDu oddef;azjrifha&;onfh ]taz} taMumif;udk zwfMunfh&mwGif uREkfyfESifh pdwful;
csif; wkdufqdkifykHudk owd& NyKH;rdygao;onf/ odef;azjrifhrSm olUtaz ajrwdkif;pma&;BuD;\
q&mocifjzpfonfh rsufESmjzLv,f0efudk txifBuD;cJUbl;onfESifh v,f0ef\ ]acs;} onf
b,fvdkrsm; &Sdacsrnfenf;[k wrifwum Munfhbl;onfqdk\/ uREkfyfrSmvnf; uJUodkU
wrifwum rMunfhbl;apumrl rdef;uav;\acs;onf tjcm;vlrsm;\acs;uJUodkU eHaumif;rS
eHvdrfhrnf/ olUacs;rlum; b,fenf;ESifhrQ eHvdrfhrnfr[kwf/ zkwDa'0D\ udk,feHUuJUodkU
cyfoif;oif;&Sd&rnf? cHwGif;eHUrSmvnf; arT;BudKifaevdrfhrnf/ eHeuf tdyf&mrSxcgpwGif tjcm;
rdef;rrsm;uJUokdU rIefrIefokefokef r[kwf? rzD;rvdrf;yJESifh MunfMunf&Tif&Tif oyfoyf&yf&yf&Sd&rnf
ponfrsm;jzifh pdwful;rdbl;ygonf/ rdef;uav;\ ]Munfhaumif;} jcif;um; vlwdkif;u
csD;rGrf;oHMum;&yg\/ uREkfyftzdkU&mrl olUxufvSaom rdef;rrsm;udk xdkpOfuvnf;aumif;?
xdkUaemufvnf;aumif; awGU&bl;yg\/ okdU&mwGif oluJUokdU tqifajy ]Munfhaumif;} aom
rdef;r[lum; wa,mufrQyif rawGU&bl;yg/ tjcm;aom a,musmf;rsm;vnf; udk,fh&nf;pm;udk
twdkif;yif rSwfxifMuavoavm rajymwwfay/
_______

- 101 -

a&TOa'gif;

'kwd,ydkif;
azodef; rS armifazodef;odkU

uREkfyf\ woufwmwGif u@ig;ckcGJ a&;om;vdk\/ (1)azodef;? (2)armifazodef;?


(3)udkazodef;? (4)OD;azodef;? (5)q&mBuD;[l ig;ydkif;cJGjcm;vdk\/ ausmif;om;t&G,f
wavQmufvkH;wGif (xdkacwfu xkH;pHtwdkif;) uREkfyftm; ausmif;om;tcsif;csif;u ]azodef;}
[lcsnf;ac:Mu\/ rdbq&morm;ESifh ausmif;om;tcsif;csif; ]armif} wyfac:ol &Sm;yg;vS
onf/ 9wef;atmif ausmif;rSxGufonfwGif rdbrsm;udk,fwdkifu ]armifazodef;} [k jyifqif
ac:iifjcif;udk uREkfyfrSwfrday&m xdktcsdefrSp vlwdkif;uyif ]azodef;} rac:awmhyJ
armifazodef; jzpfvmavNyD/ xdkUaemuf touf 30 eD;vm (ol&d,wdkufodkUa&muf)
tcsif;csif;u ]udkazodef;} ac:Muonfh t&G,fokdU a&mufvm&jyefonf/ 50ausmft&G,frS prl
]OD;azodef;} jzpfvm 60 ausmfonfhaemufwGifrlum; ]q&mBuD;} [k ac:a0:ol rsm;vmcJU
avNyD/ okdUjzpf uREkfyf\ woufwmrSwfwrf;udk wifjy&mwGif txufygtwdkif; u@ig;ck
cJG azmfjyrnfjzpfygonf/ pmt&rSm uREkfyfonf 'kwd,t&G,fokdUa&muf azodef;rS
armifazodef; jzpfvmcJUygavNyD/

taMumif;BuD;av;&yf
]armifazodef;} jzpfvmaom u@wGif uRekfyfonf vGefcJUNyD;aom azodef;b0ESifh
ywfoufonfh tawG;tac:rsm; jzpfay:vmjcif;udk wifjy&ygOD;rnf/ azmfjyvwHUaom
tjcif;t&mrsm;rSm pmayusrf;*efrsm;rS awGU&Sdjcif;vnf;r[kwf? taemufwdkif;ynm&Sdrsm;xHrS
vufcH&&Sdjcif;vnf;r[kwf? uREkfyf\ tawGUtBuKHrsm;t& tajccH jzpfay:vmonfh uREkfyf\
tawG;tac: oufoufrQom jzpfygaomaMumifh BudKufrSvnf; vufcHEdkifonf/ rBudKufvQif
y,fEdkifMuygonf/ uREkfyf\wifjycsufrSm vlow0gonf av;ckaomtaMumif;wkdUaMumifh
vlawmf? vla&Smf? vlaumif;? vlqdk;? vl&Iyf? vlvnf? vl&dk;? vlrdkuf ponfjzifh trsKd;rsKd;
jzpfvmMuonf[k qdkvdkygonf/ xdkav;ckwdkUum; (1)rdcifxHrS&aom t&nftcsif;rsm;?
(2)zcifxHrSqufcH&&Sdonfh aumif;qdk;t&nftcsif;rsm;? (3)ow0gudk,fEIdufu b0tpOf
tquf vdkufygvmonfh 0goemaumif;qdk;rsm;? (4)ywf0ef;usif\ jyKjyifrIaMumifh jzpf&onfh
aumif;qdk; tcsuftvufrsm; [l&dS&m tqdkygav;ck\ a&maESmaygif;pyfrIonf ]azodef;}
- 102 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

wnf;[laomt&G,f (ausmif;xGufcsdeftxd) vluav;wa,muf jzpfvm&onf[k qdkvdk\/


taMumif;w&m; av;ckwdkUonf ]azodef;} wnf;[laom t&G,ftwGif; uREkfyf\ a&G;cs,frI
ryg/ a&G;cs,fcGifh aumif;pGmr&&SdyJ twdwfuHu ypfcsvdkufonfhtwdkif; jzpfvm&awmhonf[k
qdkvdkygonf/ odkU&mwGif taMumif;udk a&SUtzdkUwGifrS qufvuf&Sif;jyrnfjzpf ae&m
rQESifhom jzwfxm;&ygOD;rnf/

zcifxHrS&aomtarG
(1)zcifxHrS qufcH&&Sdonf[k uREkfyf,lqonfh aumif;qdk;tjcif;t&mrSm (u)aMumufwwf
jcif;? (c)ESajrmwwfjcif;? (*)&dk;jcif; (Simpleness) wdkUjzpf\/ (u)aMumufwwfjcif;rSm
zcifxHrS qufcH&&Sdonf qdkaomfvnf; uREkfyfonf rdrd\ aMumufwwfjcif;twGuf auseyfrI
r&Sd? zcifurl ]aMumufwwf0efuif;} qdkaom pum;twdkif; auseyfpGmvufcH\/ okdUjzpf
uREkfyftzdkUrSm 0rf;xJ aMumufwwfaomfvnf; xdktjcif;t&mudk rBudKufaomaMumifh
BudK;pm;NyD; &J&\/ Oyrm wapaMumufaomfvnf; ajcmufwwfonfqdkaom ae&modkU
pGefUpm;NyD;oGm;\/ aoewfrudkifwwfyJ rkqdk;rsm;ESifh awmvdkufvnf\/ onfwkdUrSm
pGefUpm;cef;0wKrsm; zwfjcif;? a&;jcif;wkdUaMumifh jzpfay:vmonfhpdwf"mwf jzpfayonf/
(c)ESajrmwwfjcif;wckrSm Mumavqdk;avjzpfvmonfudk awGU&\/ bdk;BuD;tdkjzpfvmaom
tcsdefwGif pD;yGm;pkzdkUr[kwfaomfvnf; tdkcgrS vufrUJjzpfNyD; qif;&Jrnfudk aMumufonfESifh
i,fpOfuxuf vufwGefUvsuf&Sd\/ (*)&dk;jcif;[lonfrSm ]&dk;om;jcif;} ESifh wjcm;pDjzpf\/
zciftzdkUrSm &dk;jcif;a&m &dk;om;jcif;yg &Sdaomfvnf; uREkfyfrlum; &dk;jcif;udkomqufcH
&dk;om;jcif;rlum; tvkyform;rsm;ESifh zufvSJwuif;aecJU&jcif;aMumifh zcif\tqifhtwef;udk
rrSDawmhyg/ okdU&mwGif olvdkigvdk vlwa,mufavmufawmh &dk;om;ygao;onf/ onfrSm
vnf; tvkyform;rsm;xHrS ul;pufvmjcif;rsm;udk 0wKaumif;rsm;jzifh wkdufzsufEdkifaomaMumifh
jzpfygonf/ zcifuJUokdU ]&dk;jcif;} rSmvnf; uREkfyf\ tvkyfoabmjzifh wdkufzsufcJUygNyD/
pma&;q&m? owif;pmq&mwa,muftaejzifh ]vl&dk;} vkyfaerjzpf? ]&dk;om;jcif;} um;
jzpfEdkifygonf/ em;vnfMuapvdkonfrSm ]&dk;om;jcif;} onf csD;rGrf;xdkufoavmuf ]&dk;jcif;}
onf EkH&m t&ma&mufawmhonf/

rdcifx HrS &aomtarG

- 103 -

a&TOa'gif;

(2) rdcifxHrS qufcH&&SdcJUonfh qdk;aumif;tarGrsm;rSmum; (u)pdwfquf jzpfrdvQif


ZGwfrSdwfvkyfcsifwwfjcif;? (c)rme&Sd pdwfBuD;0ifwwfjcif;? (*)r[kwfrcHcsifwwfjcif;wdkU
jzpfavonf/ ]azodef;} t&G,fwGif 4if;tcsif;t&mrsm;onf uREkfyf tjynfht0&Sd BuD;jyif;
vmaomtcgrl? aemufxyfawGU&onfh tjzpftysufwdkUaMumifh twdk;tavsmh&Sdvmygonf/
(C)a'goESifhywfoufrl avQmhvQifaumif;onf[k em;vnfvmojzifh (wu,favQmhjcif;
ravQmhjcif;udk tyxm;) BudK;pm;yg\/ (i)rmeESifhywfoufrl rBudK;pm;rdonfhtwGuf
aMumifh wkd;yif wufvmonfxifyg\/ (p)r[kwfrcHcsifwwfjcif;rlum; aemufydkif;wGif
tusKd;&Sdr&SdcsifhcsdefzdkU owdxm;&ef BudK;pm;&aumif;rSef; odvmygonf/ tjcif;t&monf
aumif;onf[l vnf;aumif;? raumif;[l vnf;aumif; wxpfcs qkH;jzwfoifhaom
t&mwck r[kwf[l ,lqvmygonf/ odkU&mwGif uREkfyf\ pdwfxJ&Sdaom oabmxm;udk
zGifha&;&rnf qdkygrlum; uREkfyfonf (udk,fwdkif rwwfEdkifawmhrS&Sdap) r[kwfrcHcsifwwfjcif;
wnf;[laom pdwfxm;rsKd; &Sdolwa,muftm; vIdufvIdufvSJvSJ MunfndKwwfonfh oabmxm;
&Sdygonf/

oHo&mtpOfu ygvmjcif;
(3) uREkfyf b0tpOftqufrS vdkufygvmonf[k ,lqonfh 0goemaumif;qdk;rsm;rSm
(u)tazmfaumif;vQif bmrqdkjyKcsifwwfonfh rBuHUcdkifaom pdwf"mwf (txl;ojzifh raumif;
aombuf om ]tnSmvG,f} wwfonf/) (c)bmrqdkodcsif pl;prf;csifwwfaom pdwfrsKd;?
(*)tqef;topfqdkvQif (tusKd;&Sdr&Sd tyxm;) jrnf;prf;csifwwfaom 0goem?
(C)olwyg;\xifjrifcsufudk *&krpdkuf? rdrd\,kHMunfcsuftwdkif; usifhBuHcsifwwfjcif;wdkU
jzpfavonf/ (u)rBuHUcdkifaompdwf[lonfrSm raumif;jcif;oufouf[l qdk&ayrnf/
pdwfonf uREkfyf\avmuBuD;yGm;a&;udk trsm;qkH;zsufqD;\/ BuD;jyif;vmaomtcg
jyKjyifzdkU BudK;pm;aomfvnf; atmifjrifrIenf;vSonf/ (c)bmrqdkodcsif pl;prf;csifwwfaom
pdwfrsKd;onf qdk;onf[k rqdkoifh? aumif;usKd;yif ay;wwfyg\/ (*)tqef; topf
jrnf;prf;csifwwfaom 0goemaMumifh taumif;a&mtqdk;yg BuKHcJU&bl;yg\/ (C)udk,fh
,kHMunfcsuftwdkif; usifhBuHwwfjcif;rSm tcsKdUu ]acgif;rmonf} [k qdkMurnfjzpfaomfvnf;
udk,fh[mudk,fawmh auseyfvsuf&Sdygonf/ udk,fh,kHMunfcsuftwdkif; usifhBuHrdjcif;aMumifh
'kuawGU&onfjzpfap? vluJU&JUcH&onfjzpfap cH&eftoifh&Sdygonf/ ,aeUwdkifvnf; aemifw
r&yg/

- 104 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ywf0ef;usif\ jyKjyifrIESpfrsKd;
(4) ywf0ef;usif\ jyKjyifrIqdkonfudkrl ESpfydkif;cJG azmfjyvdk\/ (u)rdrdu a&G;cs,fcGifhr&SdyJ
taMumif;tm;avsmfpGm cH&jcif;? (c)rdrdudk,fu BudKufESpfouf vufcHjcif;[l ydkif;jcm;
vdk\/ (u)rdrdu a&G;cs,fcGifhr&SdyJ taMumif;tm;avsmfpGm cH&jcif;[lonfrSm rdbrsm;\
qkH;ryJUjyifrIESifh xdef;odrf;tkyfcsKyfrIwdkUtjyif i,f&G,fpOfu tawGUtBuKHrsm;vnf; yg0if\/
uREkfyf\obm0 wacsmif;NyD;wacsmif; aygufa&mufvmcJUonfh ]ql;} rsm;rSm uREkfyfu
jyKjyifEdkifjcif;r&Sd? ]ta&rxl} onfh i,f&G,fEke,faom t&G,fwGif rnfolrqdk xdkuJUodkU
awGUBuKHcHpm;&ygu uREkfyfuJUodkUyif jzpfvmzkdUrsm;ayvdrfhrnf/ oli,fbm0 upm;jrL;wl;jcif;
onf tvsif;tusKd;r&Sd[laom zcif\ qkH;renf;onfvnf; uREkfyfbmrQrwwfEdkifyJ cH&
uREkfyftm; ]pdwfcsOf} aygufap\/ tvkyform;rsm;\ npfcsif? ESyfcsif? avmif;upm;csifaom
tavhtusifhrsm; ul;pufjcif;onfvnf; uREkfyfbmrQrwwfEdkifyJ cHvdkuf&jcif;jzpf\/ rnfonfh
oli,frqdk uREkfyfuJUodkU tvkyform;rsm;ESifh vufyGef;wwD; ae&onfqdkvQif uREkfyfuJUokdUyif
jzpfvmzdkU rsm;ayvdrfhrnf/ okdUjzpf ]azodef;t&G,f} wavQmufvkH;wGif uREkfyfonf
ywf0ef;usif\ jyKjyifrIudk bmrQrwwfEdkifyJ cHcJU&jcif;jzpfonf[k qdkvdkyg\/ yrmqdkaomf
jrpfaMumif;wGif a&pD;tvdkufarsmyg&onfh azmifESifhwlygonf/

awmfvSefEdkifavmufonfh ywf0ef;usif
(c) ausmif;xGuf armifazodef;t&G,fodkU a&mufvmaomtcgrl jrpfaMumif;wGif a&pD;tvdkuf
arsmyg&apumrlvnf; azmifESifhrwlyJ avSmfwufyJUwuf tjynfhtpkHygonfh avSESifh wlygawmh
onf/ xdkt&G,frl tvkyform;rsm;tv,f ypfcscH&jcif;rsKd; r[kwfyJ taygif;toif;udk
rdrd\oabmtwdkif; a&G;cs,fEdkifcGifh&SdcJUavNyD/ azodef;t&G,f jyKcJUbl;onfh trSm;rsm;twGuf
rdrdudk,fudk tjypfrqdkcsifaomfvnf; armifazodef;t&G,frSp woufwmvkH;\ trSm;rsm;
twGufrl wm0ef,lzdkU 0efav;vdrfhrnfr[kwfyg/ xdktcsdefrSp trSm;r&Sdawmh? vlvdrfrm
wa,muf jzpfvmawmhonf[k ajymqdkvdkonf rxifMuygavESifh/ BuD;us,faom trSm;BuD;
rsm;vnf; rSm;cJUygonf/ ydkif;jcm; azmfjy&jcif;rSm rdrdtwGuf toa&qnfvdkjcif;r[kwf?
vl\obm0udk uREkfyfem;vnfovdk &Sif;vif;atmif wifjyvdkaomaMumifhrQom jzpfyg\/
okdU&mwGif i,fpOfuaygufcJUonfh ql;rsm;twGufrlum; uREkfyfbmrQrwwfEkdif/ ]]rsufESmcsKd
uav;ESifh EIwfvQmcsKd oabmaumif;vSygonf}} qkdaom vlwa,mufjzpfzdkUrlum; rnfonfh
enf;ESifhrQ uREkfyfrwwfEdkifawmhNyD/ (jzLaumifonf ,kefuav; jzpfrvmEkdifouJUodkUyif/)

- 105 -

a&TOa'gif;

odkU&mwGif pmtkyfaumif;rsm; zwf&jcif;aMumifh aemufydkif; topfxyfrH&&Sdonfh vlUobm0


oabmw&m;rsm;udkrl oufqdkif&mtydkif;wGifrS azmfjyygOD;rnf/

acwfynmwwf &Sm;aomacwf
1908 ckESpfwGif 9 wef;atmifjrifcJUavNyD/ acwf wuodkvf0ifpmar;yGJ atmifjrifolrsm;ESifh
xdkacwfu atmifjrifolrsm;rSm ]rsufESmyGifh} &m rEIdif;,SOfEdkifatmif uGmjcm;\/ xdkacwfurl
b*Fvm;pmar;yJGac: 9 wef;atmifol tvGef&Sm;ao;\/ tar&duefausmif;rS ESpfpOf 9 wef;
orm; av;ig;&Spfa,mufrQ ajzqdkMu&m wESpfrS wa,mufwavrQom atmifaomESpfaygif;
woDwwef;BuD; &SdcJUbl;\/ uREkfyfwdkUESpfurl 11 a,mufoGif; 2 a,mufwnf;usNyD; 9
a,muf atmifaomESpfjzpf ausmif;tkyfBuD; vufyef;aygufcwfcsifrwwfjzpfonf[k
Mum;vkduf&\/ txufjrefrmjynfrSm xdkpOfu t*Fvdyfpmwwf tvGef&Sm;ao; av;ig;wef;
rQESifh rD;&xm;&kHydkif? oabFmpma&;? NrdKUtkyfpma&;? ukrPDpma&;? ajrwdkif;pma&; ponfjzifh
jzpfEdkifMuay&m ta&;ydkif&kH;rsm;yif 7wef;atmifaom pma&;BuD;rsm; rif;rlEdkifaom acwfjzpf
avonf/ a&S;OD;pGm aiGpm&if;rif;BuD;jzpf xdkaemuf &efukef aumfydka&;&Sif;rif;BuD;
jzpfvmonfh OD;qufrSm yxrOD;pGm bDatatmifaom txufjrefrmjynfom;qdk NAdwdoQ
tpdk;&\ txl;csD;ajrSmufjcif;cH&\/ jrefrmvlrsKd;teufrS yxrOD;pGm &mZ0wf0efBuD; (D.S.P.)
cefUxm;jcif;cH&onfh OD;xGef;rif;rSmvnf; txufjrefrmjynfom;rsm;teufrS yxrOD;pGm 9 wef;
atmifoljzpf 9 wef; atmifvufrSwfudk bk&ifcHudk,fwdkifu tcrf;tem;ESifh tyfESif;onf[k
Mum;&bl;avonf/ (acwf 9 wef; orm;rsm;um; vljzpfaemufusonf[k atmufarh&SmMu
rnf xifonf/)

rD;yGifhatmif vnfjcif;
uRekfyf 9 wef; atmifaomtcsdef rdbrsm;onf zdeyfaxmifq&mtvkyfudk pGefUvTwf rEav;rS
0ufvufodkU ajymif;a&TUNyD;vQif ]csdwfukefwkdufukef} yGJpm;tvkyfudk vkkyfudkifvsuf&SdMuavNyD/
rdbrsm;onf uREkfyftm; &efukefaumvdyfausmif;okdU ydkU&ef pdwful;&Sdbl;aomfvnf; pD;yGm;a&;
tajctae raumif;ojzifh rwwfEdkifyJ&SdcJU\/ odkUjzpf uREkfyfonf ausmif;xGufaom
tcsdefrSmyif tpDtpOfr&SdyJ 0ufvufodkUrvdkufrl rEav;NrdKUwGif zcif\ nD0rf;uJG
wa,muf\tdrf wnf;cdkum Ak'bmomausmif;wGif ausmif;q&muav; 0ifvkyf\/

- 106 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

vcokH;q,frQ&aomfvnf; tawmfuav; okH;avmufaomacwfjzpf BudKufovdk vnfEdkif


ywfEdkif\/ rdbrsm;uvnf; pmar;yJGatmifaomaMumifh bdkifpu,ftopfwpD; 0,fay;cJU&m
uREkfyfrSm zcif\ usyfwnf;aomxdef;odrf;jcif;rS vGwfajrmufonfwaMumif;? waeUvQif
rkefUbdk; 6 jym; rQom &cJU&mrS waeUvQif wpfusyf okH;Edkifojzifh azmazmoDoD jzpfvmonf
waMumif;? bdkifpu,ftopfwpD; &onfwaMumif;aMumifh (xdkacwfwGif rEav;NrdKU vlwdkif;
bdkifpu,fpD;Edkifonfr[kwf? acwf *spfum;pD;Edkifjcif;xuf rsufESm&Sdonf/ uREkfyfwdkU
t&yfxJwGif &kH;pma&; oli,fcsif;wa,mufrSwyg; uREkfyfwa,mufwnf;om bkdifpu,f
&Sdonf/) vnfvkdufywfvkdufonfrSm rD;yGifhaeawmh\/ ausmif;wufcsdefESifh pm;csdeftdyfcsdef
wkdUrSwyg; tvif;a&mif&SdorQ vnfawmh\/ rEav;NrdKUonf wjyywfvnftwGif;
av;pdwf0if;rsm; &SdMuonfcsnf;jzpf&m rEav;arG;NyD; tdkao&olyifjzpfapumrl tqdkyg
av;pdwf0if;wdkif;odkU wNrdKUvkH;aphpkHatmif a&mufbl;ol wa,mufrQyif &Sdvdrfhrnfrxifay/
uREkfyfrlum; bdkifpu,fopf&NyD;uwnf;u av;pdwf0if;rsm;udk uGufpdyf&dkufNyD; trSwftom;
ESifh wrifwum vSnfhvnfcJUbl;onfjzpf uREkfyfuJUodkU 0if;wkdif;ESHUpyfatmif a&mufcJUbl;ol
&Sdvdrfhrnfrxifay/

yJGMunhfESpf
ausmif;xGufNyD; ausmif;q&mvkyfaomtcsdefwGif uREkfyf rdwfaqGopfrsm; wkd;yGm;vsuf
&SdavNyD/ ausmif;om;b0rl ausmif;om;tcsif;csif;rQom taygif;toif;jyKvkyfcJUav&m
ausmif;xGufNyD;onfhaemuf udkazrSmvnf; ol\XmeD (rif;uif;) okdU jyefoGm;NyDjzpf aps;csKdxJrS
aps;onf umvom;rsm;? ausmif;xdkausmif;rsm;rS ausmif;om;BuD;rsm;? pma&;pmcsD
uav;rsm;? ydkufqH&Sdaom rdbrsm;\ om;awavuav;rsm; ponfwkdUESifh tuRrf;w0if
jzpfcJU&avNyD/ vlpkteufwGif uRekfyfuJUodkU 9 wef; atmifol wa,mufrQr&Sd? t*Fvdyfpmyif
oifbl;Muol enf;yg;vSaomaMumifh xdkolwkdUonf uREkfyftm; ]vlawmf} uav;wa,muf
taeESifh vufcHMu 0rf;ajrmuf0rf;om rdwfzGJUMu\/ ]jrm} jyemrsKd;rSwyg; t&yf&yf
A[kokwESifh qdkif&mwGif uREkfyf\pum;udk em,lMu\/ MunfhvdkufMuonfh ZmwfyJG? &kyfao;yJG?
tNidrfh? &kHyJG qdkonfrsm;rSmvnf; wnrQrvkyfoavmuf jzpf\/ woufvkH; pdwfcsvufcs
rMunfhcJU&orQ ,ckrS twdk;ESifhcs Munhf&\/ zdk;pdefBuD;? pdefuwkH;? atmifAv wnf;[laom
ZmwfyJGrsm;? pdefa'G; pdefaX; wnf;[laom rdef;rZmwfrif;om;rsm;? q&myk? udkbausmh?
py,fouf? udkpdefcdk? udkzl;ndK? udkzkef;rdk; wnf;[laom &kyfao;rsm;? pdefokH;BuD;? 'kwd,pdefokH?
bdvyfjyefpdefwif? tvkHpdefwif? pdefqif? tkef;pdef? jruav;? jraoG;? a&ausmfpdefyk? qDaMumf
{pdef wnf;[laom tNidrfhrsm;? cspfzG,f? cspfp&m?a&T'*Fg;? wufwdk; paom tNidrfhvlysufrsm;udk

- 107 -

a&TOa'gif;

]a&vJESifh} Munfhavawmhonf/ qlylrnfhvlvnf;r&Sd? tcsdefuvnf;tm;vyf? ydkufqHrayg


apumrl okH;avmufpGJavmufvnf;&Sd? vluvnf;usef;rm? t&G,fuvnf; EkysKdav&um;
uREkfyfrSm ausmif;rSxGufaomESpfonf uREkfyf\ woufwmwGif ]yJGMunfhESpf} [l ac:xdkuf
ayonf/

0wKajymorm;b0
umvom;oli,fcsif;rsm;ESifh rawGU&aomtcsdefrsm;ESifh yGJrMunfhaomnrsm;wGif uREkfyfonf
yoDykHjyif0wK tqifhtwef;rS wufvmcJU xdkacwfu tvGefemrnfBuD;vSonfh NAdwdoQ
eef;wGif;t&IyfawmfykHBuD; (Mysteries of the Court of London) 0wKBuD;udk vnf;aumif;
vef'efNrdKU t&IyfawmfykHBuD; (Mysteries of London) 0wKBuD;udk vnf;aumif; nOfheuf
vSatmif zwf&I\/ vdifudpESifhywfouf yoDykHjyif0wKrsm;onf pdwf0ifpm;zG,faumif;
aomfvnf; uav;oli,ftqifhtwef;rQom&Sd t&IyfawmfykH0wKBuD;rsm;um; umvom;t&G,f
BudKuf jzpfonfESifh rtdyfyJzwf&rnfqdkygu zwfEdkifaom 0wKBuD;rsm;jzpf\/ tysKdvlysKd
t&G,frsm; tzdkU&mwGif &nf;pm;xm;csifpdwf jzpfay:vmatmif a&;om;onfh 0wKrsKd;udk
azmfjyygqdkvQif 0wKBuD;ESpftkyfudk a&G;cs,f&ayvdrfhrnf/ 0wKBuD;rsm; zwfbl;ol
tcsif;csif; pum;ajymMu&rnfqdkvQif rtdyfwrf;ajymEdkif\/ ajymvnf;ajymcJUbl;\/ waeUo
uRekfyfonf twef;wl rdef;uav;wa,mufESifh ppfudkif;awmif&dk;wGif qkHrdMu 0wKBuD;
rsm;udk ESpfa,mufvkH; zwfbl;MuonfESifh xdkifajymvdkufMu&m eHeufqGrf;csufolrsm;
xMuaomtcgwGifrS vluJU&JUrnfpdk;onfESifh tdyf&modkU 0ifMu&onf/ rdef;uav;
vnf;aumif;? uREkfyfvnf;aumif; cspfBudKufol&SdESifhNyD; jzpfom awmfawmhonf/ odkUr[kwf
ygvQif pdwfazmufjyefaumif; azmufjyefMuvdrfhrnf xif\/ tjcm; vlysKduav;rsm;um;
rajymwwf? uREkfyftzdkUrSmrl xdktcsdef tvGefopm&Sd ]zGJESifhqefuJG} [laom pum;ykHtwdkif;
oabmxm;rdygawmhonf/ wcgw&H yJGr&Sdaomnrsm;wGif uREkfyfESifh umvom;wpkwdkUonf
vomom ckwifBuD;ay:wGif yufvufvSefvsuf uREkfyfu txufyg t&IyfawmfykH0wKBuD;rsm;
udk ajymjyavh&Sd&m? twJGaygif; wq,fausmfpD&Sdaom 0wKrsm;jzpfygvsuf tptqkH; jyef
ajymEdkif okH;av;nrQ qufvufajym&avonf/ onfrSm umvom;rsm;tv,fwGif
rsufESmyGifhvef;aponfjzpf uREkfyfuvnf; armyef;onf[k ratmufarhcJUacs/

ydk; yef; olrsm;vSaom rdef;uav;

- 108 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

yJGvrf;obifrsm;odkU uREkfyfESifh oGm;twlvmtwljzpf uREkfyfajymonfh 0wKrsm;udk em;axmif


&ojzifh uREkfyftm; cifrifav;pm;Muonfh umvom;oli,fcsif; &Spfa,mufcefU &Sdonfh
txJwGif uREkfyf oabmusvsuf&Sdaom rdef;uav;tm; ydk;yef;ol ESpfa,mufokH;a,muf
&Sdyg\/ uREkfyf\aetdrfrSm xdkrdef;uav;\tdrfESifh teD;uyfqkH; (okH;tdrfavmufom jcm;
onf/) jzpfav&um; 4if;wkdUonf uREkfyfwdkUaetdrf pcef;csum rdef;uav;tm; ydk;yef;Mu\/
4if;wdkUonf wa,mufpDaygufvm nOfhtcsdefrsm;wGif rdef;uav;\ tdrfaemufab;
&pfywfum acsmif;ajrmif;Mu\/ uREkfyfrSm udk,fhpdwfxJ oabmusjcif;rQomjzpf rdef;uav;
\ oabmxm;udk twdtusod&jcif;r[kwfyJ ]xifajc} rQom&Sdojzifh orD;&nf;pm; r[kwf
ao;aomaMumifh uREkfyf\ cspfBudKufjcif;udk olwkdUtm;rajym/ olwkdUuvnf; &dyfrd[efr&Sdojzifh
uREkfyftdrfrS ydk;yef;Mujcif; jzpfavonf/ wcgw&HwGif ydk;yef;Muolrsm;u uREkfyf\ 9 wef;
*kPfudk txifBuD;MuonfESifh ]]cifAsm;u tdrfeD;csif;jzpfNyD; NidrfvSyguvm;As? cifAsm;ydk;vQif
awmh ajymomajymygAsm? usKyfwdkU aemufqkwfay;yghr,f? cifAsm;eJUawmh rNydKif0HUygbl;}} qdkum
wD;acgufpkHprf;Mu\/ okdU&mwGif uREkfyfonf 4if;wkdUydk;yef;jcif;rsm;udk rMunfhvdkaomfvnf;
udk,fh&nf;pm;[l rajymEdkifojzifh bmrQrajymyJ NyKH;om aevkduf&onf/ trSefudka&;&vQif
uREkfyfonf vGefyGJnrSp xdktcsdefokdUwdkifatmif pdwfxJu BudKufaecJUonfrSm (udk,fhbufu
aocsmaomfvnf; olUbufu xifajcrQomjzpfonf/) ESpfESpfausmf okH;ESpfcefU&SdcJUNyD
jzpfaomfvnf; tdrfeD;csif; yqpf0dkif; ESpfBudrfrQ rsufESmcsif;qdkif ]yqpfypf} cJUbl;jcif;rSwyg;
ac:bl;jcif;r&Sd? ta0;rSvSrf;Munfh&kHrQESifh auseyfcJU&ygonf/ uREkfyftaMumif;udk oli,fcsif;
umvom;rsm;tm; todray;aomfvnf; 4if;wkdU\ ydk;yef;rItajctaeudk uREfkfyfu apmifhMunfh
rnfolrQ ae&mrusao;jcif;udk od&ojzifh auseyfvsuf&Sdygonf/

olwyg;xufyif xl;avoavm
Ak'bmomausmif; ausmif;q&mvkyfvsuf&SdpOf uREkfyfonf oli,fcsif;rsm;ESifhtwl yJGMunfh&kH
omru awmifNyKH;yJG? &wemh*lyJGrsm;odkU oGm;cJU&m xdkrdef;uav;vnf; 4if;\tdrfom;rsm;ESifh
oGm;Muojzifh tvGeftljrL;cJUbl;yg\/ a&Tpm&Hbk&m;yJG aysmf&jcif;rSm ydk;yef;rI ryg&Sdaom
aMumifh (EIdif;,SOfjcif;tm;jzifh) ajcmufuyfuyf&Sdonf[k qdk&rnfjzpf&m txufygyJGrlum;
tvGefpdkajyvS &ifwzdkzdkjzpfcJU&ygawmhonf/ &ifzdk&jcif;rSmum; yJGwGif tenf;qkH;
av;ig;BudrfrQ rdef;uav;ESifh rsufESmcsif;qdkif&acsawmhrnf[k arQmfvifhcsuf&Sd owd&wdkif;
&ifxJ zdkueJvIdufueJ jzpf&ygawmhonf/ rsufESmcsif;qdkifcGifh &awmhrnf[k pOf;pm;vdkufrd&kHESifh
&ifzdkvIduf&jcif;rSm tjcm;vlrsm; BuKHbl;Muavoavm rajymwwf/ uREkfyftzdkUrl csJUxGifjcif;
r[kwf wu,fyifjzpfygonf/ onfaMumifhvnf; ig\arwmonf tvGefeufeJBuD;us,f

- 109 -

a&TOa'gif;

vGJEdkifrnfr[kwfawmh[k ,kHMunfrdygonf/ ,kHMunfcsufrSmvnf; ]uBuD;a&;uowf uwf}


[k pmtHaom rdef;uav;ESifh awGUbl;jcif;onf taxmuftyHUjyKvsuf &Sdygonf/ tcspfonf
tawmf qef;Mu,fayonfwum;/

yxrtBudrf rl; ,pfjcif;


uREkfyfonf xdktcsdefokdUwkdifatmif aot&ufudk jrnf;bl;onfr&Sdao;/ wBudrfu
oli,fcsif;rsm;\ wkdufwGef;rIaMumifh bD,mudk wikHrQ jrnf;Munfh&m cg;vGef;aomaMumifh
axG;ypfvdkufbl;\/ awmifNyKH;yJGrlum; oli,fcsif;rsm;ESifhtwl avSjzifhoGm;Mu&mwGif
tjcm;vlrsm; aysmfMuonfudk jrif& olwkdU\aysmfenf;udk prf;vdkonfwaMumif;? uREkfyf
udk,fuvnf; tvGeftljrL;vsuf&Sd bmrqdkvkyfrnfqdkaom pdwfrsKd;jzpfaeonf waMumif;
aMumifh avSay:wGif wBudrfjyif ESpfBudrfrwdkufwGef;&yJ 0DpuDESifh qdk'gwcGufudk olwkdUESifhtwl
aomufvkduf\/ 0DpuD? b&ef'D paom EdkifiHjcm;t&ufrsm;rSm xdkacwf rnfrQavmuf
aps;csKdygoenf;[lrl vlwa,muf aiGwq,fqDpk oGm;Muonfh uREkfyfwkdUtzGJUonf vSnf;c?
avSc? tdyfcESifh xrif;av;eyftwGuf csufjyKwfp&dwfrsm;yg z,fxm;NyD;onfhaemuf xif;&l;
aowmESifh wvkH;tjynfh t&uftrsKd;rsKd; 0,fcJUEdkifMuavonf/ uREkfyfonf yxrtBudrf
aomufjcif; jzpfaomfvnf; tnHUrcHcsifwwfaom 0goemaMumifh olwkdUaomufoavmuf
vdkufaomufrd&m aysmf&zdkUa0;pG awmifNyKH;yJGokdU b,fykHb,fenf; a&mufvmonfudkyif
rrSwfrdEdkifay/ aemufwaeUeHeuf wnf;cdkaomtdrfwGif tdyf&mrSEdk;vm 0wfxm;onfh
vkHcsnfudk Munhfvkduf&m uREkfyf\vkHcsnfr[kwfaMumif; od& oli,fcsif;rsm;tm; ar;Munfh\/
od&ykHrSmum; uREkfyfonf avSqdyfrS wnf;cdktdrfodkU vrf;ravQmufEdkifojzifh wGJac:Mu&aMumif;?
vrf;wGif vli,fwa,mufu ol\ausmif;aebuf oli,fcsif;jzpfygonfqdkum uREkfyfudk
wnf;tdrfokdUa&mufatmif wGJydkUaMumif;? a&mufaomtcg uREkfyf\vkHcsnftwGuf pdk;&drf&onf
qdkum ol\vkHcsnfESifh vJ0wfoGm;NyD; eHeufrSvm vJay;ygrnf[k ajymoGm;aMumif;
od&av\/ uREkfyfonf tdyf&mrSx ol\vkHcsnfudk jzefUMunfh&m ygwdwfvkHcsnf tEGrf;
uav;jzpf uREkfyf\vkHcsnfrSmum; a,mvkHcsnfyGifhxdk; jzpfavonf/ uREkfyf jyefpOf;pm;
aomtcg uREkfyftm; wGJydkUaom ausmif;aebufoli,fcsif;\ rsufESm ay:vm jyefvm
vdrfhrnf[k arQmfvifhonfESifh cyfat;at;yif aevdkuf\/ okdU&mwGif xdkaeUuvnf; ay:rvm?
aemufwGifvnf; woufvkH; rawGU&awmhacs/ wGif uREkfyfrSm csnfvkHcsnfrSwyg; tjcm;
vkHcsnfaumif;vnf;ryg/ cg; 0wfvsuf&Sdaom ygwdwfvkHcsnftEGrf;uav;ESifhvnf; yGJwkd;&ef
rjzpfEdkifaomaMumifh wnf;tdrfom ukyfae&awmhonfjzpf&um; rdef;uav;ESifh rsufESmcsif;
qdkif&zdkUtwGuf arQmfvifhcsufBuD;pGmESifh vmcJU&jcif;rSm ]cJavorQ oJa&us} jzpfcJU&

- 110 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ygawmhonf/ odkU&mwGif oifcef;pmwckawmh &cJUyg\/ yxrtBudrfaomufjcif; csufcsif;


vufiif; cHvkduf&jcif;twGufaMumifh ]t&ufaomufcJUvQif rvGefapESifh} [lonfh a,mvkHcsnf
wxnfESifh vJ,lvkduf&aom Mo0g'onf woufvkH; pJGrSwfavmufonfjzpf uREkfyftzdkU&m
aemufaemifwGif trSm;rsKd; rSm;cJvSygonf/ (udk,fusifhw&m;ESifh ywfoufonfh Mo0g'
rsKd;wdkUrSm pmavmufESifhrNyD;? olwyg;a[majymvnf; rvkHavmuf/ vufawGUBuKHrS
oabmaygufwwfonfjzpfaomaMumifh uREkfyfonf a,mvkHcsnfqkH;&jcif;twGuf rESajrm
vSay/)

tvpfray;aom rdcif
uREkfyfonf awmifNyHK;yJGwGif rdef;uav;ESifh wBudrfrQ rsufESmcsif;qdkifcGifh r&ojzifh 0rf;enf;pGm
jyefcJU&aomfvnf; (aemuf 15&ufwGif usif;yonfh) &wemh*lyJG okH;av;BudrfrQ jrifcJU&ojzifh
auseyfcJU&ygonf/ rdef;uav;wa,muftm; pdwfxJu cspfBudKufonfh tjcm;vlysKduav;rsm;
tzdkU&mwGif b,fuJUokdU &SdMuonfrqdkEdkif? uREkfyftzdkU&mwGifrl rsufESmudk wcPwmuav;rQ
jrif&zdkUta&;onf udpBuD;wckozG,f oabmxm;rdygawmhonf/ waeUwBudrfrQ jrifzdkUta&;
twGuf olwkdUtdrfa&SUodkU bmudprQr&SdyJ vrf;ovm;&av&m wacgufrjrif&vQif aemuf
wacguf xyf avQmuf&jyefonf/ ta0;t&yfaeoljzpfvQif awmfygao;\/ ,ckrSm
okH;tdrfavmufom jcm;aomaMumifh om*Gusonfxif\/ txJwGif tdrfeD;yg;csif;rsm;u
&dyfrdoGm;rnfudkvnf; &Sufvdkufrdao;\/ &wemh*lewfyJGodkU twloGm;Muonfh oli,fcsif;
ajcmufa,mufcefUteuf okH;a,mufavmufu rdef;uav;tm; ydk;yef;vsuf&Sd&m olwkdUurl
ajymifajymifBuD;ydk; aemufrS waumufaumufvdkufMuaomfvnf; uREkfyfurl olwdkUrodapyJ
]tkHUykef;} ydk;enf;rsKd;jzifhvnf; olwkdUESifhtwl wyl;wJGwJG vkdufygvsuf&Sdavonf/ xdkvlpkteuf
wa,mufwavurl uREkfyftm; ]]cifAsm;eJU tdrfeD;csif;yJAsm? usKyfwdkUuawmh cifAsm;udk
uyf&rSmyJ}} [lyif ajymbl;avonf/ xdkrdef;uav;\ xljcm;aom tajctaewckrSm 4if;\
rdcifonf rnfhonfhvrf;okdUrQ wa,mufwnf;rvTwf? tjcm;rdef;uav;rsm;ESifhvnf; taygif;
toif; rvkyfapyJ wOD;wnf;aom orD;ysKduav;udk rsufpdatmufu taysmufrcH qdk&
avmufatmif xdef;odrf;apmifha&Smufxm;jcif;yif jzpfavonf/

auseyfpGmESifh tHUMojcif;

- 111 -

a&TOa'gif;

rdef;uav;ESifhywfouf uREkfyfpdwfxJ tMunfEl;qkH;jzpfcJUonfh ywjrm;apwDbk&m;yJG


oGm;jcif;taMumif;udk azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyf pdwfMunfEl;onfqdkaomaMumifh ae&mus
vSNyD[k rarQmfvifhMuygESifhOD;/ uREkfyf\ yxrtBudrf nHUzsif;rIudkom awGU&rnfjzpfygonf/
uREkfyfonf wBudrfwGif umvom;oli,fcsif;rsm;ESifh r[kwfyJ Ak'bmomausmif;
q&mtzJGUESifh vkdufygoGm;jcif;jzpf&m ausmif;q&mrsm;ESifhtwl oabFmay:odkU wufvdkufrd
onfESifh wNydKifeuf &ifbwfudk twGif;rS wif;ykwfjzifhESufvkdufonfhES,f uREkfyf\
ESvkH;om;onf &ifbwfudk 'def;ueJ wdkufaqmifhvdkuf\/ taMumif;rlum; oabFmESifh
wGJvsufvdkufygrnfh orefBuD;ay:wGif rdef;uav;wkdU tdrfom;wpkudk bGm;ueJ jrifvkduf&
aomaMumifh jzpf\/ uREkfyfonf ywjrm;apwDyJGawmfodkU 4if;wdkUoGm;vdrfhrnf[k rod&aom
aMumifh yGJawmfodkU vkdufrnfrBuHpnfyJ umvom;oli,fcsif;rsm;ESifh (awmfovif;vjynfh
tzdwfaeU ausmif;ydwf&ufwGif) zdk;pdefBuD;yJG MunfhMuzdkU pdwful;xm;&m ausmif;q&mrsm;\
ac:iifrIaMumifh tm;emyg;emESifh vkdufygvmcJU&onfwGif rdef;uav;tm; rarQmfvifhyJ
awGU&jcif;aMumifh 0rf;omvkH;qdkUoGm;jcif; jzpfavonf/ azmfjycJUonfhtwdkif; rdef;uav;onf
uREkfyfESifh orD;&nf;pm;r[kwf&apumrl ,cktcsdefwGif uREkfyf odef;xDayguf aMu;eef;&onf
qdkapOD;? xdktcguavmuf &ifbwfudkaqmifhavmufatmif ESvkH;ckefvdrfhrnfrxifay/ zGifh[a
jymqdk&jcif;? pum;udkvufcHjcif;[lrQ r&Sdao;yJ rsufvkH;csif;BudKufonf qdkjcif;rSmyif
udk,fhtxifoufoufrQom &Sdao;ygvsuf rQavmuf wkefvIyf&onfqdkaom vlysKduav;
onf awmfawmf&Sm;vdrfhrnf xifygonf/

vnfoavmuf csOf; uyfjcif;


oabFmxGufaomtcg 4if;wkdUrdom;pkonf oabFmESifhuyfvsuf&Sdonfh orefydkif;wGif
aumfaZmcif;vsuf vkdufygvmMu&m uREkfyfonfvnf; orefESifhuyfvsuf&Sdaom oabFm
ydkif;wGif rwfwwf&yfvsuf vdkufav\/ ausmif;q&mtzJGUonf oabFmOD;ydkif;wGif aumfaZm
cif;vsuf xdkifvdkufMu&m uREkfyfonf 4if;wkdUaumfaZmteD;odkU rcsOf;uyfawmhyJ oabFm
eHab;&Sd oHwdkifudkrSDvsuf vdkufygvm\/ oabFmESifh orefrSm yl;wJGxm;jcif;jzpfaomaMumifh
uREkfyfESifh olwkdUtzJGUonf ESpfvHrQavmufom a0;uGm\/ rdef;uav;tkyfpk t&yfxJrS
tysKdBuD;wa,muf yg&Sd&m tysKdBuD;uyif uREkfyftm; pwifEIwfqufojzifh edrdwfaumif;
onf[k uREkfyf0rf;omrd\/ xl;qef;jcif;wckrSm uREkfyfwkdUtdrfESifh rdef;uav;\tdrfrSm
okH;tdrfausmfavmufomj cm;onfqdkaomfvnf; 0if;xJESifh vrf;rwef; jzpfonfwaMumif;?
taygif;toif;rSmvnf; w*dkPf;pD jzpfonfwaMumif;aMumifh wtdrfESifhwtdrf ac:iifEIwf
qufjcif;rS&SdMuyJ udk,fh*kPfESifhudk,f cyfwnfwnf aecJUMuavonf/ xdkaeU uREkfyfonf

- 112 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

oabFmoHwdkifudkrSDvsuf tysKdBuD;ESifh pum;ajympOf rdef;uav;\tarESifh tvGefEIwfqufcsif


aomfvnf; wcgbl;rQ rvkyfcJUonfhtxJwGif ydk;yef;olaygrsm;aom orD;acsmwa,muf\
rdcifyDyD cyfwnfwnfrsufESmxm;rsKd; &Sdonfjzpf EIwfquf&ef r0HUawmhyJ tysKdBuD;ESifhom
tqufrjywf pum;ajym&awmhonf/ odkUESifh uREkfyfu wcGef;wavajymonfh jyufvkH;uav;
rsm;udk orD;u &,f tarBuD;u NyKH;azmf&jcif;twGufyif aus;Zl;wifvSygavNyD/ rdef;uav;
\ &kyf&nfESifhywfouf a&;om;&aomf tacsmtvSBuD;wa,muf[k rqdkEdkifaomfvnf;
wBudrfjrifvkdufvQif vSnfhrMunhfyJ raeEdkifonfh (Striking) &kyfqif;oPmefrsKd; &Sdaom
aMumifh oabFmay: vdkufygvmaom umvom;rsm;onf rdef;uav;tkyfpkudk &pfywfae
Mu&mrS [efusaeonfh trlt&mrsKd;jzifh orefbufrS vSrf; pum;ajymaeonfh uREkfyftm;
emvdk[efrwlaom rsufESmxm;rsm;ESifh MunfhMujcif;udk uREkfyfowdjyKrd\/ tcsKdUuvnf;
(enf;awmhenf;onf/) edyfygayhuGm[laom t"dyg,frsKd;ESifh MunfhMuojzifh uREkfyf\ESvkH;
acGUvSonf/ wcsufwcsufwGif tysKdBuD;u uvdaomrsufESmxm;ESifh]]armifazodef; ranmif;bl;vm;}}
]]ranmif;aygif trBuD;&m? waeUvkH; &yf& &yf&}} [k ajymvkduf&mwGif tysKdBuD;ESifh tarBuD;u
&,fMu rdef;uav;um; rsufESmvTJ oGm;onf/ ]edyf[} [k pdwfxJu Mobmay;vkduf\/

tuJprf;vkdu fykH
ywjrm;apwDbk&m;atmuf&Sd 0g;csufqdyfurf;odkU oabFmqdkufuyf oabFmay:rSqif;NyD;
olUacsmifighacsmif wufMu&mwGif rdef;uav;wkdUtkyfpk wnf;ckdrnfhacsmiftrnfudk rar;vdkuf
rdonfESifh uGJ&acsawmhrnfavm[k wxdwfxdwfjzpfrdao;\/ okdU&mwGif uREkfyfausmif;q&m
tzJGUESifh wacsmifwnf; wnf;cdkMuonfudk awGU& 'kwd,tBudrf 0rf;tomBuD; omcJU&
jyefygonf/ naeydkif;wGif ausmif;q&mrsm;ESifh uREkfyfwkdUonf ]acsmifvnfacsmifywf}
xGufMurnf[k Z&yfrS qif;vmMu&mwGif acsmift0if0&Sd Z&yfuwkH;ay: xdkifaeMuonfh
uREkfyf\tysKdBuD;ESifh pHa'0DudkawGU&m (pHa'0DrSm rdef;uav;tm; uREkfyf\pdwful;jzifh rSnfh
xm;aom emrnfjzpfonf/) tysKdBuD;u ]]armifazodef;wdkU b,fxdatmif oGm;MurvdkUvJ}} [k
ar;onfESifh uREkfyfu ]]b,f&,fvdkUr[kwfygbl; trBuD;? acsmifvnfacsmifywfygyJ}} [k
jyefajym\/
]]'Dvdkqdk tjyefawmh yef;cl;cJUaemf? NAdZifyef;awG aygvSNyDwJU}}

- 113 -

a&TOa'gif;

]]b,folyefrSmvJAs}}
]]trBuD; yefrSmayghuG,fh}}
]]trBuD;vJ yefayghAsm? 'djyifvlvJ yeftkH;rSaygh? [kwfbl;vm;}}
wGif tysKdBuD;onf pHa'0Dtm; NyKH;pdpdrsufESmxm;ESifh
]]yefyghr,fawmf yefyghr,f? cl;om cl;cJUyg}} [k ajymvkduf\/

vSrf;Munfhvkduf&m

pHa'0Du

xdkUaemuf uREkfyfwkdUausmif;q&mtzJGU xGufvmcJUMu&m cyfBuD;BuD;q&mrsm;u a&SUrSoGm;Mu


cyfi,fi,f&SdMuonfh q&mbOD;ESifh uREkfyfu aemufrSvdkufMu\/ vrf;c&D;wGif uREkfyfonf
NAdZifyef;rsm;udk tm;yg;w&cl;av&m q&mbOD;u]]AsKdU q&mazodef;? yef;awG bmvkyfzdkUvJ}}
]]ckeifu rSmvdkufwm q&m rMum;bl;vm;}}
]]tdk rvkyfeJU rcl;eJUAs? cifAsm; rMum;bl;bl;vm;}}
]]bmaMumifhvJ q&m}}
]]yef;ay;vQif usdef;auswwfw,fAs}} [kqdkum uREkfyf\vufxJrS yef;rsm;udk,l vTifhypf
vkduf\/ uREkfyfonf q&mbOD;\ pum;t"dyg,fudk &kwfw&uf em;rvnfonfESifh
pOf;pm;aeNyD;rS oabmayguf yef;tm;vkH;udk vGifhypfvkduf\/
acsmifokdU jyefa&mufMuaomtcg tysKdBuD;u ]]a[h armifazodef;? b,frSmvJuG,fh NAdZifyef;}}
[k ar;&m uREkfyfrSm tajzay;&ef BudKwifpdwful;xm;NyD; r&SdonfESifh twwjzpfNyD;
]]yef;rawGUbl; trBuD;&JU}} [k jyefajymvkdufjcif;udk pHa'0D auseyfykHr&acs/
pHa'0DwdkU\Z&yfESifh uREkfyfwdkUZ&yfrSm ,SOfuyfvsuf&Sd&m Z&yfESpfaqmiftMum;wGif aomufa&
tdk;rsm;xm; ESpfbufvkH;u a&aomufMu&\/ vnfywf&mrS jyefa&mufvm rMumrDtwGif;
pHa'0DESifh uREkfyfonf aomuftkd;pif yufyif;oGm;qkHrdMuao;&m (uREkfyfu wrifqkHzdkU
rBudK;pm;jcif; rSefygonf/ tarBuD;udk &GHUvSygonf/) pHa'0Du a&rIwfudktvsif& a&aomuf
aejcif;udk uREkfyfu apmifhae&\/ uREkfyfonf wckckajymcsifaomfvnf; bmajym&rnf

- 114 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

rodonfESifh ]]yef;rcl;cJUwm pdwfrqdk;ygeJU? usdef;ausoGm;rSmpdk;vdkUyg r&,f}} [k vTwfueJ


ajymvdkuf\/ wGif pHa'0Donf a&rIwfudkjyefcs rsufckef;csDum rsufESmxm;wnfwnfBuD;ESifh
vSnfjyefoGm;av\/ pHa'0D\ rsufckef;csDykHrSm Zmwfvkdufrif;orD; cifcifEk\ rsufckef;csDykHESifh
wlvS cifcifEk-bwifhwkdU\ ]wjynfol} Zmwfum;udk Munfh&pOfu pHa'0Dudk vGrf;rdyg
ao;onf/

rarhEdkifaom rsufESmxm;
bk&ifrwOD;wa,mufESifh pum;ajymvsuf&SdpOf pum;wvkH; rSm;oGm;ojzifh bk&ifru
tvdkrusonfhtaejzifh rsufvkH;jyL;MunfhcH&aom rif;cpm;a,musfm;onf uREkfyfxufydk
xdwfvefUwkefvIyfvdrfhrnf rxifay/ trSefudka&;&vQif uREkfyfonf pHa'0Dtm; cspfBudKufvsuf
&Sdaomfvnf; ua&mfacsmfr,f jyuf&,fpum;ajymzdkU vkH;0r0HUyJ bk&ifrwa,mufuJUokdUyif
aMumuf&GUHvsuf&Sdjcif; rSefygonf/ ]]igawmhoGm;NyD? pdwfqdk;oGm;NyD? b,fhES,fvkyfrvJ?
b,fhES,frS rvkyfwwfbl;? cH&kHyJ}} [k atmufarhum oli,fcsif; udkazudkom wrf;wrdyg
awmhonf/
rsufckef;csDjcif;onf tvkdrusaom t"dyg,frSwyg; bmrQr&Sd/ igawmh vGJNyDqdkum ,lBuKH;r&
jzpfvsuf&Sd\/ t*Fvdyf0wK tajrmuftjrm;zwfzl; 19ESpfom; &SdNyDjzpfaom uREkfyfuJUodkU ]a0;}
aom vli,fwa,mufonf acwfwGif &Sdvdrfhrnfrxifay/ uREkfyfonf pdwfESvkH;
nId;i,fpGmESifh acsmifxJrSxGufvm apmapmckdufu pHa'0DESifhtysKdBuD;wkdU xdkifcJUMuonfh
Z&yfuwkH;ay:wGif wa,mufwnf;xdkifae\/ cPrQMumaomtcg tysKdBuD;wa,mufwnf;
xGufvm pyfNzJNzJrsufESmxm;ESifh ]]a[harmifazodef; rif;u rudk bmajymvdkufwmvJ a[h}} [k
ar;vkduf&muREkfyfrSm rsufESmxlyloGm;\/
]]pdwfqdk;oGm;ovm; trBuD;&,f}}
]]igharmifu w,f t ao;wmudk;}}
]]b,fvdkygvdrfh trBuD;&,f}}

- 115 -

a&TOa'gif;

]]bmrsm; pum;aumif;aeMuwmvJ? araruac:aew,f awmfa&U}} acsmif0rS [pfac:vdkufolrSm


pHa'0Djzpfav&m uREkfyfonf olUrsufESmudk vSrf;Munfhvdkufaomtcg rcsKdrcsOfvkyfaeaom
rsufESmxm;udkjrif&rS ]vTwfap} trdefUusaom w&m;cHuJUodkU &ifxJ at;oGm;awmhonf/
ightay: pdwfqdk;vQif rsufESmxm;rsKd; r[kwfEdkif[k aumufEkwfcsuf xkwfEdkifavonf/
wGif uREkfyftm;wufvmonfESifh]]'Dac:vkdufygtkH; trBuD;&JU}}
]]a[h r? vmygtkH;ath}}
]]rvkyfeJU? araru bkef;BuD;awGudk bdvyf&nfuyfrvdkUwJU jyifukefNyDawmh}}
tysKdBuD;vnf; xoGm;&av&m tkwfavSum;udk ESpfa,mufwGJwufoGm;Mu xdyfodkU
a&mufaomtcgwGif pHa'0Donf uREkfyfbufodkU qwfueJ wcsufvSnfh MunhfvkdufykH
rsufESmxm;rSm ,aeUwdkifrarhEdkifatmif 0Jvsuf&Sdygawmhonf/ uRekfyfonf xdkrsufESmxm;\
t"dym,fudk trsKd;rsKd;awG;awmcJU&m aemifwGif jzpfysufaom tjcif;t&mrsm; BuKH&onfwGifrS
]]armif&if t ykHeJUawmh vGJukefMuygvdrfhr,f}} [k qdkvdk[efwlaMumif; pOf;pm;rdygawmhonf/

zdko Hay;jcif;
xdkn ausmif;q&mtzGJUESifh uREkfyfwkdUonf ywjrm;apwD awmifxdyfodkU wufMuav&m
vrf;wavQmufvkH;wGif uREkfyfuJUodkU aw;csif;qdkEdkifol wa,mufrQr&dSay/ cspfBudKufygonf[k
zGifhajymjcif;? wkHUjyef0efcHjcif; r&Sdao;aomfvnf; uREkfyf\pdwfxJrl ]igwdkUESpfa,mufum;
b0wGif rvGJEdkifawmhNyD? eHeuf aeUv,f n tcsdefra&G; olUrsufESmudk r0rcsif; MunfhEdkif
ayawmhrnf? eD;eD;uyfuyf MunfhEdkifayawmhrnf} [laom pdwful;onf vrf;wavQmufvkH;
cPuav;rS vyfonfrxif? ay:NyD;,if; ay:,if; jzpfaeawmh\/ acsmifrS xGufcgpwGif
OD;zdk;pdefBuD;\ opmxm;aw;csif; wyk'fudk (&ifxJ jynfhvQHvGef;onfESifh) [pf oDqdkvdkuf
\/ ]rodef;nGefU&,feJU armifpdef[m? *a[ESpfjzmul;? a&Tezmpl;&,feJU? a&Tezl;pm av;av;
aemfAs? aMomf-pyfMum;ewfrsm;a&;rS a&;wwfyav} wyk'fudk pHa'0DwdkU Mum;avmufaom
ae&m oDqdkNyD; &yfxm;vkdufonfwGif tysKdBuD;u ]]a[harmifazodef; qkH;atmifqdkuG,fh aemf}}
[k ajymvkdufNyD; pHa'0D? tarBuD;? tysKdBuD;ESifh tjcm;tdrfoltdrfom;wkdU\ toHrsm;jzifh
0g;ueJ&,fvkdufMuav&m yef;ray;zdkU ajymxm;onfh q&mbOD;u ]]q&mazodef;u

- 116 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

zdkoHay;aewm q&mwkdU&JU}} [k ajymvkdufonfESifh qufrqdkawmhyJ ]]aemufrsm;rS trBuD;a&U}}


[k jyefajymNyD; qufvufwufoGm;Muav\/

rarhEdkifaom nwn
awmifxdyf&Sd ywjrm;apwDbk&m;okdU a&mufMuaomtcg awmfovif;vqef; 14 &uf v
uvnf; xdefxdef0if;vsuf {&m0wDjrpfBuD;udk xif;xif;BuD; jrif&jyef? apwDawmfvnf;
za,mif;wdkifrD;rsm;jzifh 0if;0if;vuf&Sdaejyef? wD;vdkufonfh e&nf;oHuvnf; qdwfNidrfaom
awmifxdyf ntcsdefwGif tonf;ESvkH;wdkUudk ,pfoGm;aprwwf om,mjyef? uREkfyf\
pdwf"mwfuvnf; arQmfvifhcsuftrsKd;rsKd;wdkUjzifh jynfhwif;azmif;um;vsuf &Sdjyefav&um;
MunfEl;&TifjrL;vkdufykHrSm woufwmwGif rarhEdkifqkH;aom nwntaejzifh ESvkH;om;wGif
wHqdyfESdyfcwfvsuf &Sdayawmh\/ tcspfESifhywfouf bmwckrQ r,fr,f&& r&Sdao;jcif;um;
rSefyg\/ okdU&mwGif rsufESmudk Munfhae&vQif bmvdkao;onf[k rawmifhwyJ auseyfjcif;\
txGwftxdyfodkU a&mufonf[k ,lqavmufatmif wif;wdrfa&mifh&Jjcif; &SdcJUaom uREkfyf
tzdkUrSm rQavmufaom csrf;omrIonfyif {&mrokcBuD;wck jzpfaeavNyD/ pHa'0Donf
tjcm;a,musfm; wOD;wa,mufESifhrQ vufrxyforQ umvywfvkH; uREkfyfonf vuf&Sd
tajctaexufwkd;NyD; reD;pyfcsifvnf;aeap? twdkif;ESifhyif av;ig;ESpf apmifhaeEdkifonf
[lvnf; xdkpOfu xifcJUrdygonf/ ywjrm;apwDbk&m;yGJawmfrS tjyefc&D;wGif oabFmay:
twlpD; vdkufcJUMu&m tarBuD;onf a&S;uESifhrwlyJ uREkfyftm; pdwf0ifpm;aom
rsufESmxm;rsKd;ESifh cPcP vSrf;Munfhonf[k owdjyKrdcJUonf/ okdUaomf onfrSmvnf;
uREkfyf\txifrQom jzpfEdkif\/ Munfhjcif;um; rSefygonf/ pdwf0ifpm;jcif; [lonfrSmum;
uREkfyf\txifoufouf jzpfEdkifonf[k awG;rd\/ pHa'0DESifh yufouforQwGif uREkfyfonf
udk,fudkudk,f txifrBuD;yJ tNrJ wGefUqkwfvsuf&SdcJU\/ BudKufvGef;tm;BuD;aomaMumifh
ayavm? odkUr[kwf rdrdudk,fudk ,kHMunfrI Confidence r&Sdaom 0goemaMumifhayavm
rajymEdkifyg/ rnfokdUqdkap ydk;yef;jcif;tvkyf tvGefnHUolwa,muf jzpfjcif;udk
a&SUwavQmufwGifvnf; awGU&ygvdrfhOD;rnf/

tysKdBuD;rSwqifh

- 117 -

a&TOa'gif;

ywjrm;apwDyJGawmfrS jyefa&mufMuonfESifh aemufwaeUnaewGif tysKdBuD;onf uREkfyfwkdU\


aetdrfodkU rvmpzl; aygufvm\/ (tdrfrSm uREkfyfwdkUtdrfyif jzpfaomfvnf; zcifonf
nD0rf;uJGwa,mufodkU tvkyfygvTJay;xm; 0ufvufokdU ajymif;a&TUoGm;av&m uREkfyfvnf;
baxG;ESifhtwl qufvufaexdkifjcif;jzpf\/) tysKdBuD;a&mufvmaomtcg rvmpzl; vmjcif;
jzpf tvkyform;rsm;u NyKH;Muao;&m uREkfyfu tysKdBuD;tm; tay:xyfodkU ac:oGm;aomtcg
wa,muf\rsufESmudk wa,mufvSrf;MunfhMu\/ uREkfyfonf pHa'0Dtm; cspfBudKuf&m
rnfolUudkrQ todray;yJ Budwfydk;jcif;jzpf&m tvkyform;rsm;u uREkfyftm; ]tysKd[dkif;BuD;} ESifh
NidaeNyD[k xifrdMuaMumif;ESifh aemifwGif ajymjyMuao;onf/ 4if;tysKdBuD;um; pHa'0DwdkUtdrf
tuRrf;w0if xGuf0ifvmcJUonfh ]vufuokH;awmifa0S;} jzpfavonf/ uREkfyfonf tay:xyf
wGif tysKd[dkif;BuD;tm; ae&mxdkifcif;ay; rsufESmcsif;qdkif xdkifrdMuonfwGif ]aumif;aom}
pum; ygcJUonftxifESifh ]zdk;usKdif;wkwf} jzpfrdaomfvnf; wbufum; rnfonfhpum;
tquftoG,frQ r&SdygyJESifh ]aumif;aompum;} ygvm&ef rjzpfEdkif[k zsufcsvdkuf\/
xdkUaemuf tysKdBuD;u]]armifazodef;? rudk rif;wu,fBudKufwmvm;}}
xdkcP oabFmqdyfwkef;uxuf jyif;xefaom xkESufjcif;jzifh uREkfyf\eH&dk;udk ESvkH;om;u
aqmifh wkd;vdkufonfESifh uREkfyf\rsufESmyif wrsKd;wrnf jzpfoGm;jcif;udk tysKdBuD;
jrifvkduf&onfhvuPmESifh olyif tHUtm;oifhoGm;\/ uREkfyfvnf; &kwfw&uf tajzray;EdkifyJ
ai;Munfhaerdao;\/ aemufwGifrS ]]bmaMumifh ar;wmvJ trBuD;}}
]]ar;qdk 'Dvdkav? tarBuD;u vTwfvkdufw,f armif&JU}}
]][kwfuJUvm;Asm? uRefawmfhudk vSdrfhaewmrsm;vm; trBuD;&,f}}
]]igharmifu w,f&dk;wmudk;? ywjrm;apwDyGJrSm rif;eJUtwlwloGm;MuwJU tzJGUxJu ausmif;q&m
wa,mufu aiG 3000d eJU pdefem;uyfw&H wifygr,fwJU? pum;pyfaew,f armifa&U}}
]]b,fwkef;u pyfwmvJAsm? yJGu jyefvmrSvm;}}
]]r[kwfbl; armifa&U? wvavmuf &SdoGm;NyD}}
]]edkU b,fvdkwJUvJAsm}}

- 118 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]tarBuD;uawmh cyfygygyJ? orD;uvJ rathpum;udk em;axmif&rSmyJ}}


]][dkuf 'Dvdkqdk NyD;Mua&maygh trBuD;&,f}}
]]NyD;MuvdkU&Sd,if 'Dudk trBuD; bmvmp&m&SdovJ}}
uREkfyftm; xckefvkdufcsifonf/
]]udkif;-'gjzifh ajymygtkH; trBuD;}}
]]rudk rif;BudKufaewm b,favmufMumNyDvJuG,fh}}
]]8 wef;uwnf;u ygyJAsm}}
]]'DtaMumif;udk tarBuD;u rodbl; armif&JU}}
]]EdkUAsm oluawmh odw,fr[kwfvm; trBuD;&,f}}
]]odwmayghuG,f}}
]]EdkU'gjzifh tarBuD;u ay;pm;wdkif; ,lrSmwJUvm;As}}
]]r,lvdkU b,fhES,fvkyfrvJ? rif;u bmrSajymbl;wmvJ r[kwf? ywjrm;apwDyJGu jyefawmhrS
tarBuD;u rif;tuJcwfNyD; trBuD; vTwfvdkufwmyJ}}
]]EdkU oluaumAsm}}
]]olu rif;vdkyJ &Sufwwfw,f? ighudkawmif bmrSrajymbl;bl;}}
]]trBuD;u b,fvkdxifovJAsm}}
]]trBuD;u tysKdBuD;ayr,fh em;vnfygw,f}}
]]zGifhvdkUawmh rajymbl;bl;aygh}}

- 119 -

a&TOa'gif;

]]w,fcufwJU vlyguvm;? a,mufsm;uav;u bmrSrajymbl;yJeJU rdef;uav;u ajym&rSmvm;


armif&,f}}
]]tarBuD;u b,fvkdrSmvdkufovJ trBuD;&JU}}
]]wu,fBudKufvdkU&SdvQif rdbrsm;vTwfNyD; ajymcdkif;ygwJU}}
]]wckawmh uRefawmfodcsifw,f trBuD;&,f}}
]]bmrsm;vJawmf}}
]]uRefawmfBudKufwmu wu,fBudKufwmyg? olvJyJ odavmufygw,f? ,ck uRefawmf
zGifhajymaeNyD r[kwfvm;? 'Dawmh olUqDu pum;wvkH;&atmif awmif;NyD; uRefawmfhudk
jyefajymyg rdbrsm;udk uRefawmf vTwfygr,f}}
]]olUtarBuD;u armifhqDudk vTwfvkdufvdkU trBuD;vm&NyD[myJ armif&,f? pdwfcsavmuf
ua&maygh}}
]]'gayr,fh olUqDu pum;wvkH;udk uRefawmfMum;csifygao;w,f trBuD;&,f? wqdwfavmuf
ar;ay;ygAsm}}
]]'Dvdkqdk ar;ay;&wmaygharmif}}
]]wckawmh&Sdw,f trBuD;a&U? uRefawmfuawmh aiG 3000d awG? pdefem;uyfawG bmawGawmh
rwwfEdkifaybl;Asm}}
]]'gawGodygw,f? 9 wef; orm;wa,muf[m aiGwifzdkU rvdkygbl;? trBuD;uvJ em;vnf
ygw,f}}
]]'gjzifh b,fawmhavmuf pum;jyefrSmvJ trBuD;}}
]]eufjzefcgawmh trBuD;&,f? olwkdUom;trdESpfa,muf&,f rdwDvmoGm;MurvdkU? [dkutjyef
awmh vmcJUr,f}}

- 120 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]rdwDvmudk bmvkyfvJAsm}}
]]olUarmifwa,muf&Sdw,f r[kwfvm;? 'DtaMumif;udk wdkifyifrvdkUwJU? armifuom rdbrsm;eJU
pDpOfxm;ayawmh}}
]]olUarmifu oabmrwlbl; qdk,ifaumAsm}}
]]trav; pdwfomcs? olUarmifu 7wef; atmifwJUvlqdk,if ay;pm;vkdufwJU? igharmifu
2wef;awmif ydkaeao;w,f}}
tysKdBuD;jyefcgeD; uREkfyfu aomufa&tkd;pifteD;wGif ]yef;} taMumif; ajymvdkufrd
rsufarSmifBuD;ukyfovdk? rsufckef;csDovdk vkyfoGm;ykHtaMumif; ajymjyvkduf&m tysKdBuD;u
]]'DtaMumif; cPcP ajymNyD; trBuD;wdkU &,fMu&ao;w,f? igharmifu w,f&dk;wmudk;}} [k
&,farmumajym jyefoGm;av\/
wGifrS ppfudkif;awmif&dk; acsmifavSum;twufwGif pHa'0Du uRekfyftm; vSnfhMunfhvdkuf
aom rsufESmxm; ]]armif&ifhtykHeJUawmh vGJukefMuygvdrfhr,f}} [laom t"dyg,f&Sdjcif;udk
awG;qEdkifygawmhonf/ ]ywjrm;apwDyJGawmf vdkufrdayvkdUaygh? EdkUjzifh vGJawmhrSmyJ?
uHaumif;vdkU ygwum;} [kvnf; uREkfyf pOf;pm;rdygonf/

jzLpifaomarwm
pHa'0Dudk ydk;yef;cJUaom tjzpftysufwGif tcsdefonf uREkfyftzdkU&m arQmfvifhcsuftrsm;qkH;?
atmifjrifzdkU teD;uyfqkH;aom tcsdeftydkif;tjcm;jzpf xdknOfh uREkfyfonf pHa'0DtaMumif;udk
ajymwwfMuonfh oli,fcsif; umvom;rsm;\0dkif;okdU roGm;awmhyJ udk,fhtdrfyif pdwful;
,Ofvsuf&Sd\/ pdwfxJ&Sdaom tjcif;t&mudk a&;&vQif ,cifurl pHa'0DtaMumif;
ajymMujcif;udk em;axmifEdkifaomfvnf; nOfhrl csD;rGrf;jcif;udkvnf;aumif;? uJU&JUjcif;udk
vnf;aumif; rMum;csifaompdwfjzifh aecJUavNyD/ ]]udk&ifwkdUeJU bmqdkifvdkUvJ}} [k ar;vkduf
csifonfjzpf&m xkduJUodkU ar;&avmufatmifuvnf; uREkfyftzdkU&mwGifvnf; bmrQr,fr,f&&
ydkifqdkifao;onf r[kwfaomaMumifh xdk0dkif;udk a&SmifcJUjcif;jzpf\/ udk,fhtjzpfudk jyef
ppfaq;vkdufonfhtcg tysKdBuD;\ pum;oufoufrQom &Sdao; 4if;\pum;xJyif
]]BudKufygonf}} [l zGifhajymjyjcif;rsKd; ryg&Sd? olUtxifoufoufrQom &Sdao;\/ odkU&mwGif

- 121 -

a&TOa'gif;

uREkfyftzdkU&m pdwful;,OfEdkifzdkU tcsuftvufrsm; yg&SdonfjzpfaomaMumifh ysufEdkifaom


tjcif;t&mrsm;udk z,f&Sm;NyD; (arwm pifMu,frIaMumifh) npfnrf;aom tjcif;t&mrsm; ryg?
udk,fwOD;wnf;ydkif ypnf;taejzifh rsufESmcsif;qdkifxkdifNyD; 00BuD; MunfhaeEdkifMuawmhrnf
[lonfxuf rydkjcif;udk uREkfyf opmjyK0HUygonf/ pHa'0D\ udk,ft*FgtvkH;pkHwGif uREkfyf
owd&qkH;? pdwftul;rdqkH;tydkif;rSm 4if;\rsufESmyifjzpf&m wzefxyf ppfaq;vkdufaomf
rsufvkH;yifjzpfygonf/ ]umwpf} awG? cg;ao;&ifcsDjcif;awGudk vkH;0owdr&jcif; rSefygonf/
jypfcsufawGAvyG&SdcJUaom uREkfyfudk,fudkuREkfyf jyefppfaq;vkdufonfh tcgrsm;wGif pHa'0D
tay: xm;&Sdonfh arwm\ jzLpifjcif;onf tauseyfqkH; jzpfygawmhonf/
aemufwaeU aeUv,fwGif pHa'0Dom;trdESifh tysKdBuD;wkdUonf rdwDvmokdU rD;&xm;ESifh
oGm;Murnfjzpf&m 4if;wkdU\tdrfa&SUodkU jrif;&xm;qdkufjcif;udk Mum;vkduf&ojzifh xGuf
Munhfcsifaomfvnf; &SufonfESifhyif rMunfhyJ aevkdufygonf/
,cifurl uREkfyf\arwmudk rnfolUtm;rQ zGifhrajymbl;ao;aomaMumifh r&Sufaomfvnf;
,ckrSmrl tysKdBuD;tm; zGifhajymNyD;jzpfaomaMumifh tysKdBuD;udkvnf; &Sufonf? tarBuD;udkvnf;
&Sufonf/ pHa'0Dudkyif (pum;jyef r&ao;aomaMumifh) &Sufao;onf/ uRekfyfuJUodkU nHUaom
vlysKduav;wa,mufonf urmavmuwGif &Sdygav\avm[k wcgw&HwGif udk,fh[mudk,f
ar;rdygonf/

zcif\ tpDtpOf
xdkaeUnaewGif zcifa&mufvm\/ zcif\rsufESmudk jrifvkduf&onfESifh wNydKifeuf zGifhajym
&rnfh udpudk owd& 'dwfueJjzpf&\/ zcifurl ]]obufcg rif;vdkufcJU&r,fa[h?
ausmif;q&mBuD;udkajymNyD; tm;vkH;jyifqifxm;}} [k ajymonfESifh uREkfyfu ]]cGifhcHcJU&rSmvm;}}
[k ar;&m ]]r[kwfbl; wcgwnf;xGufcJU&rSm}} [kajymojzifh OD;acgif;BuD;oGm;\/ aemufqkH;
uREkfyfod&onfrSmum; a&TbdkNrdKU ta&;ydkif&kH;wGif tulpma&;vkyfzkdUtwGuf [ufuvuf
pma&;BuD;ESifhwuG &kH;tkyfpma&;BuD;ESifhyg pDpOfcJUNyD;jzpfaMumif;? okH;vtwGif; tvkyfwck
&vdrfhrnfhtaMumif; ajymonfwGif uREkfyf\rsufESm aoG;qkwfNyD; jzLzyfjzLa&mfjzpfoGm;onf
xifvkdufrd\/ uREkfyfu acwqdkif;zkdU ajymaomfvnf; vufrcHonfESifh pHa'0DtaMumif;ESifh
tysKdBuD;\ pum;rsm;taMumif;udk ajymjyav\/

- 122 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]'Dvdkqdk bmcufovJ? 'DuaeUn igoGm;ajymr,fav}}/ wGif uRekfyfu olwkdUr&Sdao;aMumif;?


pHa'0DxHrS pum;jyefudk apmifhae&aMumif; ajymjyav&m zcifu ]]udpr&Sdbl;? rif;vkdufcJU?
&kH;ydkUNyD; igwacgufvmajymr,f? auseyfuJU r[kwfvm;}} [kar;\/ uREkfyfu pHa'0D\
pum;wvkH;twGuf apmifhapvdkaMumif;? tysKdBuD;\ pum;oufoufrQom &Sdao;aMumif;
ajymaomfvnf; ]]rif;ajymwJUtwkdif;qdkvQif ae&musrSmyguG,f? vkdufomvdkufcJUyg? igwacguf
vmNyD; ajymygr,f}} [k twif;ac:onfESifh vkdufoGm;&ygawmhonf/

cH&cufq kH; aom &ufowywf


a&TbdkNrdKUodkUa&mufMu &kH;tkyfpma&;BuD;ESifhawGUNyD; pDpOfNyD;&mwGif (xkdacwf a&TbdkwNrdKUvkH;ESifh
&kH;tm;vkH;wGif 9 wef;atmifol wa,mufrQ r&Sdao;&m tulpma&;rQavmuf jzpfzkdUrSm
tcuftcJr&Sd? rsufESmyif &cJUao;\/) uREkfyfwifyg;wGif aoG;pkemBuD; csufcsif;aygufvm
vrf;yif ravQmufEdkifyJ &SdonfESifh 0ufvufodkU vkdufvm&jyefonf/ aoG;pkem[lonfrSm
jynfrSnfhNyD;rS aysmuf&aomtemrsKd;jzpf udpwef;vef;twGif; &ufaygif; 20rQavmuf
apmifh&rnfhta&;aMumifh uREkfyftzdkU&m i&JjynfydkUxm;onfhES,f pdwfqif;&JcJU&ygonf/
ta&;wGif uREkfyfzcifum; awmf&Smygayonf/ rEav;rSowif;udk em;axmif pHa'0DwdkU
om;trd jyefa&mufNyD[k Mum;od&onfESifhwNydKifeuf csufcsif;qif;ajym&m vufcHvkdufonf
qdkaomaMumifh uREkfyf 0rf;omvSonf/ okdU&mwGif jynfrSnfhzdkUrSm &ufowywfcefU vdkao;
aomaMumifh uREkfyf\woufwmwGif tcH&cufqkH;aom &ufowywf[l rSwfwrf;wif
xm;&ygonf/

Mobmay;Mujcif;
oDwif;uRwfvqef; 13 &ufaeUrSm ousoD[bk&m; qGrf;awmfBuD; uyfaomaeUjzpf uREkfyf\
aoG;pkemvnf; jynfaygufonfESifh xdkaeUrSmyif rEav;odkU qif;vmcJU\/ naecif;wGif
blwm&kHodkUqdkufa&muf umvom; oli,fcsif;rsm; &Sdaomae&modkU oGm;av&m wusdyfcefU
rQaom oli,fcsif;rsm;onf xdknOfh ousoD[qGrf;awmfBuD;uyfodkU oGm;Mu&eftwGuf
pk&kH;vsuf&SdonfESifh tqifoifhawGU&onf/ 4if;wkdUonf uREkfyfudkjrifvQifjrifcsif; ]][pf[pf
[l;a&;}} [k okH;Budrf Mobmay;vkdufMuojzifh uREkfyf tHUtm;oifhoGm;\/ pkHprf;Munfhaomtcg
4if;wkdUonf zcif\pum;udk pHa'0D\rdcifu vufcHvdkufaMumif; owif;Mum;MuNyD;

- 123 -

a&TOa'gif;

jzpfaomaMumifh Mobmay;jcif;jzpfonf[k od&\/ pHa'0Dudk ydk;yef;olrsm;teuf wa,mufurl


uREkfyf\vufudkqGJvsuf ]]uGef*&ufusLav;&Sif;} [k qdkygayonf/ xdknaetzdkU vlpk
xJwGif uREkfyfrSm ][D;&dk;} BuD;wa,mufjzpfae cPcP Mobmay;jcif;cH&\/ tcsKdUuvnf;
]]awmfawmfvkHwJU vlwa,mufyJAsm? usKyfwdkUujzifh olUudkawmif uyf&rvm;rSwfae?
armifrif;BuD;om;u ]tHkUykef;BuD;} vkyfaewmudk;As [k ajymMu\/ tcsKdUuvnf; ]]'gawmh
rajymeJUav olUrSmvJ rsufpdeJUyJAs}} [k 0ifajym\/ ]]BudKufwmawmh BudKuf&ygw,f? 'Dvdkqdk
usKyfwkdU ajcanmif;rcHbl;ayghAs}} [k ajymoluajym wa,mufu ]]udk,fBudKuf udk,fydk;ayghAsm?
bmjzpfovJ}} [k ajym&m tjcm;wa,mufu ]]olu 9 wef;orm;As? usKyfwdkU av;ig;wef;eJU
bmpGHEdkifrSmvJ}} [k ajymavonf/ vlpkteufwGif uREkfyfxuf &kyfacsmolrsm;? 0wfpm;Edkifol
rsm;? 0ifaiG&Sdonfh aps;onfuav;rsm;? okH;EdkifjzKef;Edkifolrsm; &SdMuygvsuf t*Fvdyfpmudk
rnfrQavmuf txifBuD;aMumif; xif&Sm;vSygonf/

xl;qef;aomMunfhjcif;
xdknOfh uREkfyfonf oli,fcsif;rsm;ESifhtwl ousoD[bk&m;yJGokdU vdkufoGm;aomfvnf;
pHa'0Dudk jrifvdkao;onfESifh vlpkESifhcJGNyD; wa,mufwnf; vkduf&Sm\/ pHa'0DwdkU om;trdonf
bk&m;yGJokdU ESpfwdkif; vmwwfjcif;udkvnf; uREkfyfodNyD;jzpf\/ bk&m;ay:odkUa&muf
ta&SUajrmufaxmifhtay:rS &yfNyD; bk&m;zl;olrsm;tm; vSrf;MunfhvdkufpOf usOf;ajrmif;aom
taygufuav;wGif pHa'0DESifhuREkfyf rsufESmcsif;qdkif &yfvsufom; qkHrdMuavawmh\/
xdktcdkuftwefU rdcifudkrjrif&yJ pHa'0Dwa,mufwnf; &Sdae&m uRekfyfu 0rf;yef;wom
EIwfqufvdkufrnftjyKwGif ol\ xl;qef;aom rsufESmxm;udk jrifvkduf&onfESifh wefUueJ
&yfxm;vdkuf&\/ pHa'0Donf uREkfyftm; tvGefajymcsifaom pum;wcGef;&Sdonfh vuPmESifh
pdkufMunfhNyD;rS aemufodkU vSnfhMunfhvkduf&m tarBuD;a&mufvmonfESifh rajymawmhyJ qdkif;
xm;vdkuf\/ okdU&mwGif pum;ajymcsifykH&onfh vuPmrSmrl ol\rsufESm usefvsufyif
&Sdao;\/ tarBuD;a&mufvm uREkfyfudkjrifaomtcg uREkfyfarQmfvifhaom rsufESmxm;rsKd;
r[kwfyJ &Sufovdkvdk tm;emovdkvkd jzpfaejcif;udk awGU&\/ rnfodkUyifjzpfap tarBuD;um;
uREkfyfudkjrif&onfhtwGuf 0rf;omykHr&jcif;um; aocsmvSonf/ uREkfyfonf om;trd
ESpfa,mufvkH;\ trlt&mudk em;rvnfEdkifonfESifh EIwfqufrnfhtBuHudk &kyfodrf;
usOf;ajrmif;aom wHcg;0wGif wdrf;a&Smifay;vkduf&m a&SUrSxGufvmaom pHa'0Donf ,cif
rsufESmxm;twkdif; wcsufvSnfhMunfhao;aomfvnf; tarBuD;rlum; rsufESmikHUoGm;awmh\/
rdef;rBuD;um; olUorD;tm;ydk;aom vlysKduav;rsm;udk Munfh&mwGif tvGef rsufvkH;&Jol
wa,muf jzpfaomaMumifh ol\ nOfhtjyKtrludk uREkfyf em;rvnfatmif &Sdawmhonf/

- 124 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tarBuD;nmw,f
uREkfyfonf oli,fcsif;rsm;ESifh rqkHawmhyJ wa,mufwnf;jyefvm tysKdBuD;\tdrfokdUoGm;&m
tysKdBuD;rSm 4if;\nDrrsm;ESifh yGJMunfhoGm;MuaomaMumifh rawGUcJU&acs/ owd&Sdaom vlysKd
uav;wa,muf jzpfcJUvQif pum;vufcHNyD; w&yfvkH;odaeMuaomudp jzpfaomaMumifh
olwkdU\tdrfodkU wdkuf&dkufwufNyD; ar;cGifh&Sd\/ uREkfyfvnf; ar;csifvkdufonfrSm tl,m;vsuf
&Sd\/ okdUaomf wa,mufwnf; rwuf0HU? tazmfac:&rnfhvlvnf; rjrif? oli,fcsif;
udkazudkom wrf;wrdygawmhonf/ aemufqkH; uREkfyfonf yJGodkUrjyefawmhyJ aetdrfodkU jyefvm
baxG;\rdef;rxHwGif pHa'0DwdkUtaMumif;udk pkHprf;ar;jref;av\/ ta':uvnf; zcif\
pum;udk vufcHvkdufonfqdkapumrl vGefcJUonfh av;ig;&ufavmuftwGif; ukefonfydkif;rS
vlwa,mufu aiGrnfrnfrQ wifornfqdkaomaMumifh tarBuD;u vufcHvkdufovdkvkd
Mum;&aMumif;? c&D;a&mufrqdkufjzpf naeu uREkfyftm; rajymyJxm;cJUaMumif; ponfjzifh
ajymjyav\/ pum;t& axmufvdkufaomf om;trdESpfa,mufwkdU\ rsufESmxm;onf
t"dyg,fay:vGifvsuf &SdavNyD/ uRekfyf rnfrQavmuf rcHcsifvkdufonfudk azmfjy&ef vdkrnf
r[kwfay/ odkUaomf uREkfyftzkdU&m udk,fhodum udk,frvkHatmif jzpfaejcif;rSm zcif\pum;udk
olUrdcifu vufcHvdkufonfqdkaomfvnf; pHa'0Dudk,fu cspfBudKufygonf[k OD;wdkufjzpfap?
wqifhpum;jzpfap zGifh[0efcHbl;jcif; r&SdonfhtwGufaMumifh uREkfyfonf pHa'0Dudk qlEdkifcGifh
r&Sd? tarBuD;udkom qlEdkifrnf? uREkfyfqlcsifolum; tarBuD;r[kwf? pHa'0Djzpfaeojzifh
*Gusvsuf&Sd\/ 0w&m;odaom orD;wa,mufonf rdb\oabmtwdkif; ay;pm;aomvludk
,lcsifvQif ,lEdkifcGifh&Sd\/ cspfBudKufygonf[k zGifh[0efcHonfhpum;rsKd; OD;wdkuf&&Sdrxm;onfh
vlysKdwa,mufu rdbay;pm;wdkif; ,l&acsrnfavm[k qlylzdkU tcGifhta&;&Sdonf r[kwfay/

oli,fcsif;rsm;\ tm;ay;rI
xdknOfhwGif uREkfyfrSm *Rrf;o'gvefatmif cH&cufvsuf&Sd\/ &Sufvnf; &Sufonf/ tvGefvnf;
ESajrmonf/ pHa'0Dudk a'gyGcsifaomfvnf; (azmfjycJUonfhtwkdif;) a'gyGydkifaom tcGifhta&;
uREkfyf r&Sdacs/ tarBuD;tay: a'gyGEdkifaomfvnf; bmrQ tusKd;&Sdrnfr[kwf/ om
t&SufuJGMuzdkUom jzpfvdrfhrnf[k uREkfyfwGufrd\/ odkUaomf ousoD[bk&m;yJG pHa'0D\
rsufESmxm;udk owd& ]bmrsm;ajymcsifygvdrfh} [k odcsifaomqE jzpfvm\/ ae&mwGif
uREkfyf\nHUzsif;rI 0ifvm\/ owd&SdoljzpfcJUvQif b,fenf;ESifhrqdk od&atmifvkyfrnfjzpf\/

- 125 -

a&TOa'gif;

uREkfyfurl ]]armifeJUusKyfeJU vJGMuygpdkU}} [laompum;rsKd; ajymvdkjcif;vnf; jzpfEdkifonf[k


wGufrdonfESifh awGUqkHar;jref;zkdUyif rBudK;pm;csifawmhyJ 0ufvufodkUom jyefajy;zdkU pdwful;
jzpfay:vsuf&Sd\/ aemufwaeUeHeuf tdyf&mrSEdk; 0ufvufodkUjyef&ef pOf;pm;vsuf&SdpOf
umvom; oli,fcsif;rsm;teufrS uREkfyf\ 9 wef;*kPfudk txl;txifBuD; uREkfyftm;
cifrifav;pm;olwa,mufonf uREkfyf\aetdrfokdU a&mufvm uREkfyftm; rsufESmwrsKd;ESifh
Munfhjcif;udk owdjyKrdonf/ xdkolonf uREkfyftm; MuifemaomrsufESmxm;ESifh MunfhaeNyD;
aemuf]]owif;wpfck Mum;&w,fAsm? cifAsm;awmh Mum;NyD;NyDvm; rqdkEdkifbl;}}
uREkfyfonf ol\rsufESmxm;udk jrif&jcif;tm;jzifh olajymcsifaomowif;udk &dyfrdaomfvnf;
bmrSrajymyJ qdwfqdwfaevdkufavonf/
]]raeUnuwnf;u bk&m;yJGrSm cifAsm;udk vkduf&SmMuwm rawGUbl;Asm? usKyfwdkUu ajymcsif
vGef;vdkU tludk,m;aeMuwmyJ? olwdkU 'Dvdkvkyfwm bmaumif;ovJAs}}
]]ukvm;rsm;ajymMuovkd ]ezl;pm} yJavAsm? usKyfawmh 'DuaeU 0ufvufjyefawmhr,fAsm?
oli,fcsif;awGawmif rawGUcsifawmhygbl;}}
]]aMomf cifAsm;vJ Mum;NyD;NyDvm;}}
]]nuyJ Mum;ygw,f}}
]]vmAsm? tjyif cPxGuf&atmif}}
uREkfyfonf t0wfvSJvS,f vkdufygoGm;av\/
oli,fcsif;onf tjcm;oli,fcsif;wa,muftdrfodkU 0ifac:NyD;aemuf okH;a,mufom;onf
&kHawmfBuD;odkU oGm;Muav\/ w&kwfqdkifodkU0if yxroli,fcsif;u 0DpuDwcsKd;ESifh qkd'g
tjyif pm;p&mrsm;vnf; rSmNyD;aemuf pHa'0D\ tarBuD;vkyfykHudk 4if;wkdUESpfa,mufu p
ajymum uREkfyftm; Muifempum;ajymMuav&m uREkfyfvnf; yxr 0DpuDudk jiif;rnfjyKNyD;rS
pdwfxGufvmonfESifh twlaomufrdav\/

- 126 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

wa,muf/ / ]][dkieJu aiGuav;ig;axmif wifEdkifwmeJU ig;pdrf;jrif ig;uifypfowJUAsm?


vlcsif;awmh cifAsm;eJU uGmygw,f? eHUomqDeJU tD;ygyJAsm? cifAsm;aumifu okH;wef;atmif
wJUaumif r[kwfbl;}}
wa,muf/ / ]]ynmwGifruygbl;Asm? vlykHcsif;MunfhygtkH;? [dkaumifhrsufESmu a&SmufoD;
aeylvSef;xm;ovdk &IHUaewJU rsufcGufBuD;rsKd;yJ? cifAsm;u vlacsmBuD;r[kwfayr,hf usKyfwkdU
rsufpdxJrSmawmh odyfa,musfm;yDw,fAs? [kwfwmaygh? b,fvkdrsm; rsufpdolBuD;vJGwJU ieJrvJ
rqdkEdkifygbl;Asm}}
uREkfyf/ /]]tarBuD;cs,fvS,fwm qdkifxifyghAsm}}
wa,muf/ /]][if [kwfvm;? 'Dvdkqdk usKyfwdkUrcHEdkifbl;As? tdrfa&SUrSm qdkif;bkwfxlNyD;
t&SufcJGr,fAsm}}
wa,muf/ /]]usKyfuawmh 'DvdkBuHw,f? udkarmifuav;udk oDcsif;pyfcdkif;NyD; olwkdUtdrfa&SUu
avQmufqdkapr,fAsm}}
[kwfr[kwf tyxm; txufygpum;rsm;onf uREkfyftzdkU ESpfodrfhaponfh pum;rsm;
jzpfav&m uREkfyfonf 0DpuDtenf;i,fuav;rQom (olwkdUpdwfauseyfatmif) aomuf
waeUvkH; olwkdUESifhrcJGawmhyJ vnfywfojzifh 0ufvufodkU rjyefjzpfawmhacs/
xdknOfh vomomBuD;wGif uREkfyfwkdU umvom;oli,fcsif; 10 a,mufcefUwdkUonf pHa'0D\
tdrfa&SU vrf;avQmufMu,if; udkarmifuav;u udk,fwdkifa&;pyfaom oDcsif;wyk'fudk
oludk,fwdkif [pfatmfum oDqdkav\/ 4if;aw;csif;rS wyk'fudk uREkfyfrSwfrdonfrSmum;]].....trSefudk vif;&rSmjzifh owif;r<um;aygif? '*Fg;udkjzifh rufwm? &Sufp&m uvufwm
ay:xif....}} [lonfyif jzpfavonf/
w&yfvkH;onf aw;oHudkMum;Mu tarBuD;\avmfrmrIudk &IwfcsNyD; uREkfyfudk oem;Mujcif;
aMumifh Oauma',s jzpf&ao;onf[k aemifwGif ta0;rS uREkfyfMum;&\/ uREkfyfrlum;
aemufwaeUeHeufwGif 0ufvufodkUjyefajy; a&Tbdkta&;ydkif&kH;wGif tvkyf0ifvkyfavNyD/

- 127 -

a&TOa'gif;

uREkfyf\ tdyfruf
waeUo tysKdBuD;xHrS pmwapmif&&Sdav&m 4if;pm pHa'0Donf aiG 5000d udkvnf; rruf?
vludkvnf; rvdkcsifygqdkum idk,dkonfhtwGufaMumifh tarBuD;u vufavQmhvdkuf&aMumif;
yg&Sdonf/ uREkfyfonf tarBuD;\ vkyfykHaMumifh pHa'0DESifhywfouf &Sufvnf;&Suf? a'gvnf;
azmif;onfESifh olUtaMumif;udk arhaysmuf&ef BudK;pm;vsuf&SdpOf (atmifjrifjcif; r&Sdyg/)
tysKdBuD;\pmudk vufcH&&SdonfwGif zdESdyfxm;onfhAl;nGefUudk vTwfay;vdkufjcif;uJUodkU cspfpdwf
onf aeUcsif;ncsif; BuD;xGm;vmawmh\/ tysKdBuD;\pmwGif pHa'0Du uREkfyftay:
rnfuJUodkU pdwfxm;onfudk tus,fw0ifh azmfjyjcif;r&SdyJ uREkfyfuqufvkdvQif toifh&Sd
vdrfhrnf[laom tysKdBuD;\ wifjycsufrQom yg&Sdavonf/ uREkfyfonf pHa'0Dudk vdkcsif
vdkufonfrSm aovkrwwf jzpfae\/ odkU&mwGif udprsKd; tvGef&SufwwfonfhtxJwGif
wBudrfvnf; t&SufuGJcJU&NyD jzpfaomaMumifh csDwkHcswkHjzpfum rqkH;jzwfEdkifyJ jzpfae\/
xkdnOfh tdyfrufxJwGif tarBuD;onf idk,dkvsuf&Sdaom pHa'0Dtm; rdcif\pum;udk
em;raxmif&aumif;avm[k Budrf;armif;vsuf&Sdjcif;udk jrif&onf/ tdyf&mrS vefUEdk;&mwGif
uREkfyfonf jyefrtdyfawmhyJ csufcsif;x pmwapmifa&;av\/

tarBuD;xHay;pm
4if;pmrSm tarBuD;xHodkU ay;&efjzpfav&m t"dym,frSm pHa'0Dtm; cspfBudKufvmcJUonfrSm
okH;ESpfausmfrQ &SdcJUNyDjzpfaMumif;? pHa'0Du arwmudk wkHUjyefonf[k xifrdcJUaomfvnf;
pkHprf;cGifhr&aomaMumifh ,aeUwdkif twdtus rod&ao;aMumif;? t&G,fvnf; i,fMuao;
ojzifh ausmif;rSxGufvmNyD;aemuf tvkyftudkifwckck aexm;wus &&SdaomtcgrS vli,fcsif;
awGUcGifhr&cJUvQif vlBuD;csif;aphpyf,lzdkU BuH&G,fxm;cJUaMumif;? ywjrm;apwDyGJawmfrS tjyefwGif
tysKdBuD;udk vTwfajymcdkif;onfhtwGuf zcifudk uwdkufu&dkuf apvTwf&jcif;jzpfaMumif;?
xdkUaemuf tarBuD;nmjcif;aMumifh t&SufuGJ&jcif;udk tus,fw0ifh ra&;om;vdkawmhygaMumif;?
okdUaomf pHa'0Dtay: xm;&SdaomarwmrSm olwyg;wkdU\arwmESifh wlrnfrxif/ tvGef
jzLpifaom arwmrsKd;jzpfonfhtavsmuf arwmudk pHa'0Du wkHUjyefonfjzpfap rwkHUjyefonf
jzpfap (uREkfyfudk ayvm,suHxm;NyD;) pHa'0Du rMunfjzLaom vlwa,mufa,mufESifh
ZGwft"r em;csonfhtvkyfrsKd;udkawmh awmif;yefvdkaMumif;? rdrdudk,fwdkif rnfolESifh taMumif;
ygonfjzpfap? pHa'0DtzdkUrSm oludk,fwdkifrESpfNrdKUonfh a,mufsm;rsKd;ESifh ay;pm;cH&jcif;tm;jzifh
pdwfqif;&J&onfqdkvQif rdrdrSmvnf; woufywfvkH; pdwfcsrf;omEdkifzdkU &Sdawmhrnf r[kwf
aMumif;? aemufqkH; awmif;yefvdkonfrSm vlysKdaygufuav;rQom &Sdao; tnGefUwvlvl

- 128 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

qdkavmufolwa,muftm; t&SufuJGatmifjyKcJU&mwGif cH&oludk,fwdkifu udk,fhtwGuf ta&;


qdkjcif;r[kwfyJ orD;twGufoufouf awmif;yefjcif; zpfaomaMumifh vkdufemvdrhfrnf[k
arQmfvifhygaMumif; pHa'0Dudk EIwfqufvdkufcsifaomfvnf; tcGifhta&;r&SdaomaMumifh tarBuD;
udkom EIwfqufvkdufygaMumif; ponfjzifh yg&Sdavonf/

cspfp&maumif; aomzcif
pmxnfhvkdufNyD;aemuf &ufowywfcefUwGif zcifa&mufvmav\/ rsufESmrSm tvGef&Tif
vmonf/ zcifonf uREkfyftm; tjyifodkUac:oGm; vrf;avQmuf,if; atmufyg tjzpftysuf
udk ajymjyavonf/ pHa'0D\rdcifxHrS 0ufvuf&Sd rdcifzcifwdkUxHodkU vlwa,muf vTwfvkduf
aMumif;? uREkfyftm; &efukefaumvdyfausmif;odkU (rdbESpfOD;pif) ydkUay;onfjzpfap? odkUwnf;
r[kwf rdwDvmNrdKU ta&;ydkif&kH;wGif pHa'0D\armifBuD;u tvkyfwck oGif;ay;onfjzpfap
uRekfyfBudKuf&m a&G;EdkifaMumif;? oabmwlnDcJUvQif tvkyfrS EIwfxGufcJU&ef rSmxm;vkduf
aMumif; ajymjyav\/ uREkfyfrSm tvGef0rf;omonfhtxJrSmyif t&Suf&bl;jcif;udk owd&
onfESifh &kwfw&uf vufrcHao;yJ rdcifzcifwkdU\ oabmxm;udk pkHprf;av&m]]igwkdUuawmh oabmusygw,fuG,f}}
]]taruaum}}
]]oluawmif ydkNyD; cspfaeESifhao;w,f armifa&U}}
]][dkwkef;utwGuf r&SufMubl;vm; tazwdkU}}
]]bmjzpfovJuG,fh? tarBuD;u vTJayr,fh orD;u [dkvludk jiif;abmf&vQif awmfa&maygh}}
uREkfyfonf uREkfyf\zciftm; vlvm;ajrmufaomaeUrSp erf;csifaompdwfrsKd; wBudrfwcgrQ
jzpfcJUbl;onfr&Sd/ wBudrfrSmrl zuferf;vdkufcsifonf/ ArmhxkH;pH r[kwfaomaMumifhom
atmifh xm;vdkuf&\/ (rdcifonf pHa'0Dtay: oHa,mZOfwG,f&Smjcif;udk aemifwGifrS wkd;
od&onf/)

- 129 -

a&TOa'gif;

uREkfyf\nHUzsif;rI
uREkfyfonf ta&;ydkif&kH;rS EIwfxGuf zcifESifhtwl 0ufvufodkU vkdufygoGm;NyD;vQif
wacgufwGif uREkfyfESifh rdcifwdkU rEav;okdU oGm;Mu\/ uREkfyf\ESrvnf; ygonf/
baxG;\tdrfokdU a&mufMuaomtcg xdknOfhwGif rdcifESifhESrwdkUonf pHa'0DtdrfodkU oGm;MuzdkU
tpDtpOf&Sd\/ tcsdefwefaomtcg om;trdESpfa,mufwdkUonf xdktdrfokdUoGm;Mu&m uREkfyfrSm
aocsmaygufudp jzpfaomaMumifh wkefvIyfjcif;r&SdvSaomfvnf; tenf;i,f a&muf&ufcwf
jzpfvsuf&Sd\/ 15rdepfcefU Mumvwfaomf uREkfyfrSm NidrfoufpGm apmifharQmf raeEdkifojzifh
pHa'0DwdkUtdrfa&SUrS vrf;avQmufoGm;&m uREkfyf\ESrESifh pHa'0Donf tdrfa&SU0if;xJ ckH&Snf
wckay:wGif vrf;bufodkU rsufESmvSnfhum ,SOfxdkifvsuf&Sdonfudk jrif&\/ vqef; 12 &uf
vrif;onfvnf; pHa'0DESifh ESruav;wdkU\ rsufESmrsm;ay:odkU xif;xif;BuD;omvsuf&Sd&m
uREkfyftm; NyKH;vsufMunfhaeMuaom olwkdU\ rsufESmrsm;udk xif&Sm;pGmjrif&\/ rdcifESpfOD;wkdU
um; tay:xyfwGif uREkfyftaMumif;udk ajymvsuf&SdMurnf[k uREkfyfodEdkif\/
tdrfudkausmfvGef wjycefU vrf;avQmufvmcJU&mwGif jAKef;ueJ tBuHwckay:vm\/ uREkfyf
onf pHa'0D\EIwfrS tajz&atmif ar;vdkaomqEudk owd& tcsdefonf tvGef
tcGifhomaom tcsdefaumif;aywnf;[k qkH;jzwfum vSnfhvmcJU\/ vrf;c&D; &GHU&Suf
wwfaom 0goemtavsmuf pdwful;wck ay:vmjyefonfrSm pHa'0DESifh ESruav;xdkifaom
ckH&SnfodkU 0ifxkdif&vQif ESrudk &SufzdkUaumif;onf/ olu tvkdufodpGm a&Smifz,fay;vQif
awmfyg\/ ESrtm; z,fay;zdkU udk,fwdkifajym&vQif &Sufp&mBuD;jzpfvdrfhrnf/ okdUaomf
rwwfEdkif? ESrudk &SufraeEdkifawmh[k pdwfwif;um qufvufavQmufvmcJU&m teD;okdU
a&mufjyefawmhvnf; ESrudk&Sufjcif;? pHa'0Dudk&GHUjcif;wdkU ESpfckaygif;NyD; aMumuf'l;wkefvm
onfESifh 0if;xJodkUr0ifyJ ausmfvGefavQmufoGm;av\/ twefausmfvGefNyD;aemuf jyefvSnfhvm
um csKd;0ifrnf jyKjyefawmhvnf; ,ciftwkdif;yif wGefUaejyefonfESifh qufvuf
avQmufoGm;&jyef\/
enf;twkdif; okH;acgufwdwd ausmfcsnfjyefcsnf vkyfae&mwGif 'l;wkefjcif;rSm oufom&mr&yJ
wkd;om wkefvm\/ wwd,tacgufrl udk,fhudkudk,f qifajcay; taMumif;&Smonfh
taejzifh tdrfay:rS rdcifESpfOD; qif;vmjcif;udkyif awmifhwouJUodkU jzpfae\/ (,cka&;aom
tjcif;t&mrsm;onf wu,fh[mr[kwfyJ 0wKa&;jcif;jzpfcJUvQif obm0usatmif ra&;wwf
aom 0wKa&;orm;wa,muf [lyif uREkfyftm; pGyfpGJaumif; pGyfpJGMuayvdrfhrnf/ bmaMumifh
rQavmuf pHa'0Dudk &GHU&onf rajymwwfacs/ uREkfyfbuf tm;vkH;&Sd &GHUp&m bmrQ
r&SdaMumif; odvsufESifh 'l;wkef&onfrSm ]iwf} csif jzpf&rnf[k aemifwGif uREkfyf a&&Gwfrd
bl;onf/) aemufqkH;acguf ESruav;u ]]armifBuD;vm;}} [k vSrf;ar;um tm;ay;vkduf

- 130 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

aomtcgrS 0if;xJokdU csKd;0ifrnfjyK&mwGif rdbESpfyg;wdkU avSum;rS qif;awmhrnfjyKjcif;udk


jrifonfESifh vSnfhxGufvm&ygawmhonf/ okdUESifh pHa'0Dtm; ]OD;wuf} ar;zdkU yxrOD;qkH;ESifh
aemufqkH;tBudrf &&Sdaom tcGifhta&;rSm vufvGwfoGm;cJU&ygavNyD/ aemufumvrsm;
]r&Jaomvlonf rdef;racsmudk b,fawmhrSr&Edkif} [laom t*Fvdyfpum;ykHudk uREkfyf rMumcP
owd&rdygawmhonf/

Zmwmwkdufjcif;
uREkfyfonf tdrfodkU OD;atmifjyefajy; rdcifESifhESr jyefvmrnfudk apmifhvsuf&Sd&m uREkfyfxuf
i,f&G,fonfh rdef;rom;uav;jzpfaom ESru uREkfyftm;Munfh &,fonfwGif uREkfyfrSm
wrsKd;&Suf&jyefonf/ &Suf&jyefykHum; rdrd\nhHzsif;jcif;udk tprStqkH;wdkif jrifoGm;onf[k
uREkfyf od&aomaMumifhaywnf;/ rdcifygvmaomowif;rSm pHa'0D\tarBuD;u ]Zmwmwdkuf}
vdkygonf qdk uREkfyf\Zmwmudk ydkUvdkuf&ef jzpfavonf/ uREkfyf\rdbrsm;onf tvkyf
rsKd;wGif t,kHtMunfr&Sdojzifh uREkfyf\Zmwmyif zGJUxm;NyD;r&SdonfESifh topfzJGU ydkUvdkuf&
onf/ ZmwmESpfapmifudk aiGzvm;BuD;wGif xnfh yk@m;ynm&Sd OD;u0dxHodkU tarBuD;
udk,fwdkif oGm;NyD; wdkufav&m ae&mrus[k a[mvkduf\/ pHa'0DrSm bDvl;euwfjzpf
uREkfyfrSm vleuwfjzpfonfqdk&m vlESifhbDvl; rwnfh[kqdk\/ ay;pm;cJUvQif bDvl;u vludk
pm;vdrfhrnfqdk\/ uREkfyfrSm tcsif;t&mrsKd;udk r,kHMunfonfESifh ]]pm;csif pm;ygap?
cHp&m&SdvQif cHzdkU toifh&Sdygonf}} [k pum;jyefaomfvnf; tarBuD;u olUorD; rkqdk;rjzpf
rcHEdkifonfh taersKd;jzifh vSnfhywfum pum;jyefvmonf/ bkef;BuD;ESpfcg&Suf jzpf&jyefavNyD/

BuH&mr&avNyD
xdknOfh uREkfyfonf pHa'0DESifh ESruav;&Sdaom ckH&SnfodkU csOf;uyf pHa'0DxHrS pum;wcGef;
tcdkiftrm&atmif awmif;,lEdkifcJUygrlum; (awmif;&kHuav;rQ awmif;0HUvQif &vdrfhrnf[l
vnf; ,kHMunfonf/) rnfonfh tajctaersKd;ESifh &ifqdkif&onfjzpfap auseyfpGm &ifqdkif&J
yg\/ pum;wcGef; &vdkufonfqdkuwnf;u uREkfyf\ &GHUaompdwfonf (ya,m*q&mu
ajccsKyfvTwfvdkufaom pkef;ua0uJUodkU) aysmufjy,foGm;NyD; ajym&J? qdk&J? BuHpnf&J jzpfvm
vdrfhrnf xifygonf/ ,ckaomf pHa'0Dtay: a'gojzpfavmufonfh tajccH &Smr&ojzifh
a'gopdwf\ wif;rmaom taxmuftyHUvnf; r&yJ&Sd&um; bmvkyf&rnfrod? tawmf

- 131 -

a&TOa'gif;

aysmhacGvsuf&Sd\/ tarBuD;tay: a'gopdwf wcsufwcsuf ay:vmjcif;rSwyg; pHa'0DESifh


ywfouf vufqkyfvufudkif bmrQr&Sdjcif;aMumifh pdwfvnf;rqdk;Edkif? bmrQvnf; rBuHwwf
awmhacs/ tysKdBuD;udk csOf;uyfrnfBuHaomfvnf; 4if;rSm tarBuD;\ ]vl} jzpfaomaMumifh
rdef;rBuD;ESifh qefUusifbuftvkyfrsKd;jzifh uREkfyftm; tultnDay;vdrfhrnf r[kwfaMumif; odNyD;
jzpfavonf/

zdaxmif;cH&jcif;
rdcifwkdUum; 0ufvufodkU jyefoGm;MuavNyD/ rdcifrSm Zmwmwkdufjcif;\ ]ta[m} udkyif
Mum;roGm;&acs/ rdbrsm;tm; ajymjy&efrSm uREkfyf\wm0ef jzpfaecJUavNyD/ rnfuJUodkU
ajym&ygrnfenf;/ uREkfyf\pdwfudk ppfvkdufaomf vJG&jcif;aMumifh ESajrmrdjcif;xuf &Sufjcif;u
ydkvsuf&Sd\/ t*Fvefjynf tcsKdUvli,frsm;onf tvdkrusaom udpwck jzpfay:onfhtcg
oabFmom;tjzpfESifh vdkufygoGm;NyD; wjynfwEdkifiHodkU vGifhMuonfqdk&m jrefrmjynf
]xkduJUodkUvkyf jzpfEdkifvQif aumif;avpG} [k atmufarhrd\/ uREkfyfonf t&yfxJwGif rsufESm
razmfyJ tdrfxJukyfum tBuHxkwfvsufomae\/ waeUo zcif\q&mwql[l azmfjycJU
bl;onfh yk*dKvfBuD;xHodkU csOf;uyf ]pdwfajyvufaysmuf} pum;ajymvsuf&SdpOf xdkyk*dKvfBuD;
tm; uREkfyfu pHa'0DtaMumif;udk wpkHw&m pum;pyf[yfjcif; r&SdygyJvsuf ajymvdkufjcif;rSm]]rif;wkdUvufxufu w,fcufw,fuG,fh? pum;wvkH;udk wefzkd;rxm;Mubl;? awmifvdkvdk
ajrmufvkdvkd ,D;wD;,m;wm;eJU [dktpqJG? 'Dtpudkif? aemufqkH;usawmh rif;xufomwm
r&vQif rif;eJU ay;pm;vkdufrSmyJ}} [k vTwfueJ ajymvdkufav\/ uREkfyfrSm rsufESmrsm;
xlyl&Sdef;zdef; oGm;\/ uREkfyfem;vnfjcif;um; wrsKd;? olxifonfum; wrsKd;jzpfae\/ uREkfyfu
ZmwmaMumifhxif&m olurl tarBuD; }qEmb,m} rsm;wdkif; orD;uvnf; oabmwl vdkufem
vsuf&Sdonf[k xif\/ yk*dKvfBuD;um; ]vlyg;BuD;} wa,mufjzpf olUtxif rSefcsifrSefEdkif
onf[k uREkfyfpOf;pm;rd\/ rSefjcif;rSm;jcif; tyxm; zcifudk,fu av;pm;aom (zcifonf
tawmftwef yk*dKvfrsm;udk av;pm;rIenf;olwOD; jzpfonf/) q&morm; wOD;wa,mufu
uREkfyftay: txifao;cH&jcif; (t&l;vkyfcH&onf xifjcif;) twGuf ajymrjyEdkifatmif
&SufvSygonf/ yk*dKvfBuD; orD;ysKdrsm; &Sdjcif;twGufaMumifh om&SufvSonf/ uREkfyfu
uJUodkU r[kwf&yg? ZmwmaMumifh jzpf&ygonf[k ajz&Sif;ajymjy&efyif tvdkr&SdawmhyJ
yk*dKvfBuD;udk OD;cs aemufwaeUwGif 0ufvufodkU jyefoGm;ygawmhonf/

- 132 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

a&Tb dktvkyf&jcif;
0ufvufodkU a&mufaomtcg rdbrsm;tm; uREkfyf\0rf;wGif; ]AvkHqef} vsuf&Sdaom
tjcif;t&mudk zkH;zdum oifhavsmfatmifrQavmufom ajymjyNyD;vQif a&TbdkNrdKUopfawm&kH; vc
40d ESifh pma&;tvkyfudk tqifoifh 0ifa&mufvkyfudkifygawmhonf/ rEav;rS xGufvmcJUonfh
aemufwGif uREkfyfonf pHa'0DtaMumif;udkvnf; rpOf;pm;? rnfolUtm;rQvnf; pyfrajym?
(uREkfyf\ ae&yfa[mif;jzpf rdwfaqGa[mif;rsm;vnf; &SdaeMuonfh) pHa'0D\ t&yfokdUvnf;
roGm;yJ vrf;jzwfvkdufonfrSm uREkfyf\ yxrtdrfaxmif usonftxd jzpfygonf/ pHa'0DrSm
uREkfyf tdrfaxmifusaomtcsdef tysKdBuD;tjzpf &Sdao;\/ uREkfyf\rSwfwrf;udk ae&m
acwausmfvGm; pHa'0DtaMumif;udk tNyD;wkdif vufpowfvkdufygOD;rnf/

aqG;rdaom tjcif; t&mwck


1919 ckESpf rwfvwGif pHa'0DrSm tysKdBuD;b0ESifhyif rEav;NrdKU uG,fvGefav&m xdktcsdefwGif
uREkfyfrSm 'kwd,tdrfaxmifESifh ol&d,wdkufwGif r*Zif;t,f'Dwmtvkyf &SdaecJUavonf/
uG,fvGefaMumif;udk zcifxHrS pm&aomtcg wu,fcspfBudKufcJUonfh rdef;uav;wa,muf
jzpfonfESifhtnD pdwf awmfawmfBuD; xdcdkufygonf/ trSefrSm tdrfaxmifrusyJ tysKdBuD;
b0ESifh uG,fvGefjcif;jzpf ESajrm0rf;enf;aompdwfudk vufcHrdjcif;jzpfyg\/ tdrfaxmif
rjyKaom ]i,fcspf} twGuf vGrf;qGwfjcif;rSm (]wbD;vdrfh} yif jzpfapOD;awmh) vGrf;paumif;
onf[k uREkfyfem;vnfygonf/ pHa'0Donf uREkfyftay: arwmwkHUjyefbl;jcif; &Sdr&Sd od&rnfh
tcGifhta&;rSm wcgwnf; ]bkwfydwf} oGm;avNyDwum;[k rSwfcsufcsvkduf\/ okdU&mwGif
odkUum; r[kwfao;yJ aemufqufwJG owif;wck ay:vm&jyefygao;onf/

jzpfaMumif;i,frS ukefpif
1920 jynfhESpf uREkfyfonf ol&d,wdkufrSxGufcJU& wwd,tBudrf tdrfaxmifjyKjyef&m (,ck
vuf&Sd tdrfaxmifyifjzpfonf/) uREkfyfwdkUvifr,m;onf ZeD;\XmeDjzpfaom jrawmif&GmrS
rdbrsm;&Sdaom refusnf;wkH&GmodkU a&mufvmMu\/ uREkfyf\rdcifonf wwd,ZeD;udk jrifvQif
jrifcsif; auseyfonfhvuPm&Sday&m ZeD;uvnf; rdciftm; MuifemykH& wbufESifhwbuf
a&pufygMu[ef&Sdonf[k uREkfyf tuJcwfrd\/ waeUo rdciftm; Muifemaomtrlt&mESifh

- 133 -

a&TOa'gif;

ayGUcsDvkdufjcif;udk rdcifonf ESpfoufykH&\/ xdkUaemuf ZeD;r&SdcdkufwGif rdcifu ]]rpkd;udk


awGU&wm rif;ac:wJU pHa'0Dudk tvGrf;ajyvdkufwmuG,f}} [k ajym\/
]]bmaMumifhvJ tar}}
]]olwkdUESpfa,muf &kyfcsif; eJeJqifw,fuG,fh}}
]]&kyfcsif;qifwmuawmh xm;ygawmhav? pHa'0Dudk tvGrf;ajyw,fqdkawmh taru vGrf;aevdkU
vm;}}
]]vGrf;rdwmayghuG,fh? 'gxuf rif;udkig rajymyJ 0Sufxm;cJUwJU pum;wck &Sdw,fa[h? ckrS
ajymawmhr,f}}
]]pHa'0DtaMumif;vm; tar}}
]]at; [kwfw,f? [dkvGefcJUwJU &SpfESpfavmufwkef;u rif; iSufzsm;zsm;ygavaum}}
]]yxrtdrfaxmif rvSrSL;eJUwkef;uvm; tar}}
]][kwfw,fav? 'Dwkef;u rif;wkdUu r*Fvmaps;em;rSm aeMuw,f r[kwfvm;? igu
0ufvufu rEav;udk vmcdkufrSm rifhpHa'0Du ighwnf;tdrfudkvmNyD; idk&Smw,fuG,fh}}
(wnf;tdrfrSm ESr\tdrfjzpfonf)
]]bmawGrsm; ajymoGm;ao;ovJ tar}}
]][dkwkef;u rif;zsm;wmudk olMum;ygw,fwJU? aq;&kHawmif vmMunfhzdkU pdwful;ygw,fwJU?
tazmf&Smr&vdkU roGm;jzpfbl;wJU}}
]]onfhjyifaum bmrsm;ajymao;ovJ tar}}
]]oluvJ rifhtwkdif;yJ? &Sufwwfw,f? bmrSawmh rajymbl;? rsuf&nfawmufawmufuswmyJ?
rifhESrudkawmh zufoGm;&Smao;w,f}}
]]'DtaMumif;awGudk bmaMumifh uRefawmfhudk rajymwmvJ tar}}

- 134 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]iguawmh ajymcsifyg&JU? olraocifu ajymvdkufvQif rif;u udk;&dk;um;&m; vkyfukefrSmjrifvdkU


rajymyJ zkH;xm;cJUwmyJ}}
]]jzpfcsif&m jzpfaygh tar&,f? olUtarBuD;udk *Gvkyfvkduf&vQif uRefawmfauseyfwmaygh}}
]]igvJ BudKufwmyJ? 'gayr,fh rvSrSL;u &Sdao;wmudk; om;&,f? rif;u vGwfvGwfvyfvyf
qdkvQif [kwfom;aygh}}

&Sif;vif;csuf
txufyg tjcif;t&mrsm; jzpfay:vm&ykHrSm odkUwnf;/ 1910 jynfhESpf uREkfyf yxr
tdrfaxmifus 1912 ckESpfwGif iSufzsm; tBuD;tus,f zsm;av&m iSufzsm;aysmufaomtcgwGif
uREkfyf\pdwfonf aemufawmufawmufjzpfcJU\/ (tBuD;tus,f zsm;emolwkdUonf a&m*g
aysmufaomtcgwGif xdkuJUodkUjzpfolrsm;vnf; &Sdonf[k uREkfyfMum;bl;\/) uREkfyf pdwfaemuf
ykHum; qkd;qkd;&Gm;&Gm;r[kwf? 0wfopfpm;opfrsm;0wf vrf;avQmufjcif;? avyef;jcif;?
igvkyfvQif bmrqdkjzpfEdkifonf[k txifBuD;rdjcif;wkdU jzpfavonf/ okdUjzpf uREkfyfonf
tzsm;aysmuf aq;&kHrS qif;vmaomtcgwGif t0wftpm;trsKd;rsKd; vJvS,f a&TrsufrSef
wyfum wkwfaumufESifh vrf;avQmuf\/ pHa'0DwkdU\ tdrfa&SUudk (olESifh vJGuwnf;u)
a&SmifuGif;vmcJU&m xkdtcgurl pdwfazmufjyefonfhtavsmuf t&SuftaMumuf r&SdawmhyJ
wGifwGifBuD; vrf;avQmuf pHa'0DESifh wcgw&H rsufESmcsif;qdkif awGU&aomtcgwGif NyHK;
jycJUao;\/ tjyKtrlrsm;udk jrif&aom pHa'0Donf uREkfyf\ pdwfazmufjyefjcif;udk r&dyfrd
onfESifh wzefvm ydk;jyefonfxifaomaMumifh ikyfaeaom Muifempdwf jyefay:um rdcifxHodkU
vmjcif; jzpfwef&macsonf/

wa&;a&;ay:vmjcif;
uREkfyfonf rdcif\pum;udk Mum;&aomtcgwGifrS pHa'0D\ oabmxm;ESifhywfouf oHo,
uif;&Sif;onfhtavsmuf atmufyg tjzpftysufuav;rsm;onf pdwfxJwGif wa&;a&; ay:vm
awmhonf/ ywjrm;apwDbk&m;yJGwGif pHa'0DwdkUtkyfpku Z&yfokdU tvsifa&mufESifh xrif;pm;
aecdkufwGif uREkyfwdkUvlpk a&mufvmMu uREkfyf\toHudk Mum;&onfESifh wNydKifeuf

- 135 -

a&TOa'gif;

xrif;yJGwGif tarBuD;ESifh tysKdBuD;wkdU\ tMum;rS uwfuwfowfowf acsmif;Munfh


uREkfyfESifh rsufvkH;csif;wdkufqdkifrdjcif;? yqpf0dkif; pHa'0Du a<uypf ]tpdwf} usjcif;udk
uREkfyfu rjrifvdkuf&ojzifh yef;uefxJokdU vufEdIufvdkufrd&m qufvufypfrnf[k a<uudk
EIdufaeaom pHa'0D\vufudk qkyfudkifrdojzifh vlBuD;awGu &,fMuaomfvnf; pHa'0D
&Suf[efr&SdyJ cspfp&maumif;aom rsufESmxm;rsKd;ESifh uREkfyftm; NyKH;vsufMunfhjcif;?
uREkfyfwkdU\ tdrfa&SUrS pHa'0D vrf;avQmufoGm;pOf tdrfay:rS qif;vmaom uREkfyfESifh
rsufESmcsif;qdkif MunfhvdkufMu&m tkwfusKd;tkyfyJUrsm; cif;xm;ojzifh ZvkH;Zckjzpfaeaom
vrf;jzpf pHa'0D cvkwfwdkufrdjcif;? pHa'0DwdkU\ tdrfa&SUodkU uREkfyf vrf;avQmufoGm;pOf
pHa'0Donf xdef;ausmif;vsuf&Sdaom wluav;udk ajrBuD;ay:wGif csxm;,if; ikHUvsuf&Sd&mrS
uREkfyfudk jrifonfESifh rsufvkH;csif;qkHrdMu&mwGif ol\qGJBudK;onf wluav;\ qGJBudK;rS
avmhuwfoD;ESifh NidoGm;ojzifh tawmfjzKwf,l&bl;jcif; paom tjcif;t&mrsm;onf
rsufpdxJwGif w0J0Jjyef ay:vmygawmhonf/ tjzpftysufrsm;onf wckpDtaejzifh
t"dym,f xif&Sm;aumif;rS xif&Sm;rnf jzpfaomfvnf; tm;vkH;pkaygif;vdkufaom tcgrlum;
uREkfyftm; cspfBudKufonf[k xifcJUjcif;onf txifBuD;jcif;r[kwf[k ,lqEdkifMuayvdrfhrnf
xif\/ okdUESifhvnf; uREkfyfonf tjzpftysufuav;rsm;udk jrKyfxm; rdcif\pum;udk
Mum;&aomtcgrS uREkfyf\txifudk twnfjyKaomtaejzifh azmfjyvdkufjcif; jzpfygonf/

tBuD; qkH; aom ]ql;} BuD; aygufjcif;


pHa'0DtaMumif;udk ae&mwGif Zmwfodrf;NyD;aemuf 1909 ckESpfwGif pHa'0Dudk vufavQmhvdkuf
onfh tcsdeftydkif;tjcm;odkU jyef aumuf&ayOD;rnf/ pHa'0Dtjzpftysufonf uREkfyf\
obm0wGif tBuD;qkH;aom ]ql;} BuD;wacsmif; ay:aygufaponfjzpf vlom;udk cspfcif
Muifemwwfonfh pdwfxm;rsKd; tawmfBuD; avsmhenf;qkwf,kwfoGm;cJUygavNyD/ cspfcifaom
rdwfaqGwa,mufwavrQ Xme xdkXme ponfrsm;wGif BuKHawGU& tjyeftvSef Muifemjcif;
&SdMuaomfvnf; vlom;aomif;ajymif; taejzifhrlum; txifBuD;rI r&SdawmhyJ vltrsm;ESifh
aygif;oif;qufqHjcif;xuf wudk,fwnf;ae&aomtjzpfudk ydkrdkESpfoufvmcJUavNyD/ e*dk&f
uwnf;u wudk,fwnf;aecsifwwfonfh ]OmOf} uav; ygvmcJUonfhtxJwGif (Introvert
Type) txufyg tqifrajyrIESifh BuKHvdkuf&aomtcg ]vlawG[m tvum;ygyJ?
wa,mufwnf;aejcif;u aumif;ygao;onf} [laom t,ltqonf wkd;wkd; jzpfay:
vmNyD; omom oabmusvm\/ okdUjzpf a&TbdkNrdKU opfawm&kH; pma&;vkyfpOf
,cifwacguf ta&;ydkif&kH; vkyfudkifpOfuavmufrQ todtuRrf; r&SmawmhyJ pmtkyfudkom

- 136 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tazmfjyKygawmhonf/ todrdwfaqGaygrsm;atmif vkyfay;Edkifonfh baxG;ESpfa,mufwkdU\


aetdrfokdUyif wacgufwavrQavmufom a&mufygawmhonf/

BuD;yGm;csifpdwf ukefcrf;ykH
tu,f pHa'0Donf &mxl;&Sdaomvlwa,muf? okdUr[kwf ydkufqH&Sdaom a,musfm;
wa,mufESifh vufxyfonfqdkygu uREkfyfonf baxG;ESpfa,mufxHokdU csOf;uyf
vufvSrf;rSDoavmuf wwfEdkiforQ tjrifhqkH;tqifhtwef; rdef;uav;wa,mufa,mufudk
&Edkif&ef tm;usrcH *kPfwk *kPfNydKif oabmrsKd;ESifh BudK;pm;aumif; BudK;pm;rdvdrfhrnf
xifonf/ ,ckrSmrl (olwkdUtqdktwdkif;) euwfcsif; rwdkufqdkif vGJMu&mwGif oludk,fwdkif
rSmvnf; tdrfaxmifjyKonf[k rMum;&aomaMumifh xdkuJUodkU BudK;pm;zdkUrvdkyJ jzpfae\/
okdU&mwGif uREkfyf\ pdwfxm;ESifhywfouf BuD;pGmaom ajymif;vJcsufwck jzpfay:vmcJUykHrSm
,cifurl igonf pHa'0Dudk olwyg;om;r,m;xuf atmufrusapyJ qifjyifEdkifap&ef
&mxl;XmeE& wkd;wufatmif BudK;pm;&rnf[laom pdwftBuHtpnfrsKd; &SdcJU&m ,ckrSmrlum;
BuD;yGm;wdk;wufa&;twGuf vkH;0 owdr&oavmuf jzpfcJU&avNyD/ vlysKduav;b0 vScsif
ycsif 0wfcsif pm;csif pdwfrsKd;vnf; uG,faysmufoavmuf jzpfae\/ xkdpOfu a&TbdkNrdKUxJwGif
zGifhonfh t&yfxDwckwGif uREkfyfonf ZmwfxkyfokH;xkyfygonfh "mwfpufwck xDayguf&m (300d
avmufwef aiGwefzkd;&Sdaomacwf jzpfaomaMumifh awmfawmf 0,favmuf csrf;avmufonf/)
4if;"mwfpufudk a&mif;NyD; t0wftpm;ESifh tokH;taqmifrsm; 0,frnf[k pdwful;NyD;rS pD;yGm;
tajc,dkifojzifh rEav;odkU wzefajymif;a&GUaexdkifvsuf&Sdonfh rdbrsm;xHokdU ydkUvdkufygonf/
onfrSm aiGa&;ESifhywfouf rdbrsm;twGuf uREkfyftrsm;qkH; pGefUpm;axmufyHUvdkuf
&bl;jcif;yif jzpfyg\/ (rdbrsm; ajymif;a&TUaexdkifMuaom &yfuGufrSm pHa'0DwdkUESifh
twlaeaom ,cif&yfuGufr[kwf? rdcif\ tpfr0rf;uJGwa,mufaeonfh "m;wef;&yfuGuf
jzpf\/) uREkfyfonf rdbrsm;ESifh ESruav; nDuav;rsm; tay:wGif Muifempdwf uif;rJUol
wa,muf r[kwfaomfvnf; pHa'0DeSifh vJG&onfwGif vlUb0udk awmfawmfBuD; pdwfysufoGm;NyD;
bmudkrQ *&krpdkufcsifawmhyJ rxDw&D jzpfvmcJUjcif;aMumifh 0w&m;ysufuGufrI rsm;vSygonf/
pHa'0DESifh taMumif;yg&vQif vlUb0udk auseyfNyD; ,ckxuf 0w&m;odaom om;aumif;
wa,muf jzpfvmvdrfhrnf[k xifrdygonf/ (odkUaomf onfrSm txifrQomjzpfyg\/)

rdbrsm;\ tBuHtpnf

- 137 -

a&TOa'gif;

1910 jynfhESpf ESpfOD;avmufwGif rdcifonf uREkfyftwGuf tpDtpOfwck &Sdonfqdkum tvkyfrS


EIwfxGufcJU&ef rSmxm;ojzifh rEav;okdU a&mufvmcJU\/ rdcifwkdUum; "m;wef;&yfwGif
tpfrawmfol a&awmfcifav;\ wkduf aexdkifvsuf&SdMu\/ rdcifESifh BuD;awmfwkdU\ tpDtpOf
um; okdkUwnf;/ (uREkfyf\ BuD;awmfrSm a&eHacsmif;NrdKUwGif a&eHwGif; tajrmuftjrm;&SdcJU
4if;wkdUudk bDtdkpDukrPDokdU a&mif;csjcif;tm;jzifh <u,f0olwa,muf jzpfvm\/) BuD;awmf
onf tdrfa&SUrif;\orD;awmf rif;orD;wa,mufESifh nDtpfrt&if;wrQ csifcifvmcJUMu
twlwuG aexkdifvsuf&Sd&m 4if;wkdU\pdwful;rSm uREkfyftm; aqGawmfrsKd;awmf (rif;orD;
uav;) wa,mufESifh ay;pm;&ef? xdkUaemuf BuD;awmf\oli,fcsif; rif;orD;rSm rif;ayguf
pdk;aygufjzpf jrefrmjynf twGif;0efcsKyfBuD;xHodkU csOf;uyfNyD; uREkfyftm; NrdKUtkyfcefUzdkU
awmif;cH&ef jzpfav&m (xdkacwf tBuHonf pdwful;,Ofjcif;oufoufr[kwf? uREkfyfESifh
ausmif;aebuf oli,fcsif;wa,mufrSm 9wef;yif ratmifyJ enf;jzifh NrdKUtkyfjzpfjcif;udk
jrifbl;ygonf/) BuD;awmfESifh rif;orD;onf uREkfyftm; 4if;tBuHtpnfudk zdajymMu&m
rdcifzcifwkdUuvnf; oabmwlMu\/ aemufqkH; uREkfyfu ]]Munfhyg&ap}} [k ajymonfESifh
BuD;awmfESifh rif;orD;onf uREkfyftm; 4if;tdrfay:odkU ac:oGm;Muav\/

uREkfyf\ 0goemwck
uREkfyf\pdwful; rif;orD;[lonfrSm tenf;qkH; oem;urm;&Sdvdrhfrnf[k xifxm;\/
xkduJUodkUum; rawGU&acs/ &kyftqif;udk xm;ygOD;/ zD;vdrf;jyifqifrIESifh ywfouf
olUacwfESifhol a&SUqkH;rSajy;vsuf&Sdaom pHa'0Dtm; rsufpdusvmcJUaom uREkfyfrSm ]a'gif;wd
armif;wd} ESifh awmfovdk0wfqifxm;aom rdef;uav;udk jrif&aomtcg rnfodkUrQ rxdcdkufyJ
&Sdae\/ tjcm;wcsufrSmvnf; uREkfyfudk,fuom cyf&dk;&dk;ESifh 0wfykHcyf&dk;&dk; &Sdaeonf/ rsufpd
usawmh xdyfwef;rS uswwfcsifonfjzpf&m rdef;uav;uvnf; uREkfyftay: pdwf0ifpm;onfh
trlt&m rawGU&acs/ tu,f olUbufu pdwf0ifpm;rIawGU&vQif uREkfyfbufuvnf;
ajymif;vJjcif; &Sdaumif;&Sdayrnf/ pHa'0Dudk uREkfyfpJGcJUjcif;rSm tjcm;aomtaMumif;rsm;xuf
uREkfyftay: pdwf0ifpm;rI&Sdjcif;udk vGefyGJrSp tcgcyfodrf; xif&Sm;pGmazmfjyaomaMumifh
jzpf\/ rdef;uav;wa,mufonf rdk;ysHatmif vScsifvSap? uREkfyftay: pdwf0ifpm;jcif;
&Sdonfudk rawGU&vQif uREkfyf pJGrufvdrfhrnfr[kwfacs/ wzef uREkfyftay: &dk;om;pGm
pdwf0ifpm;jcif;&Sdonfudk uREkfyf awGU&aomtcgwGifvnf; uREkfyfuwkHUjyef pdwf0ifpm;jcif;
&Sdvmwwfygonf? onfum; uREkfyf\ toufwmwavQmufvkH; 0goemaywnf;/
a,musfm;jzpfap? rdef;rjzpfap? vlBuD;jzpfap? vli,fjzpfap uREkfyfonf twdkif;yif
oabmxm;wwf\/ odkUjyK&rnf[k wrifwum tpDtpOfa&;qJGxm;jcif; r[kwf? uRekfyf\

- 138 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

yifudk,fobm0 (Spontaneous Reaction) jzpfygonf/ uREkfyftay: pdwf0ifpm;ykHr&aom


rdef;uav;wa,muftm; cspfBudKufvmatmif vlysKdvSnfhzdkUaomfvnf;aumif;? pdwfr0ifpm;aom
vlBuD;wOD;wa,mufxHrS wpkHwck&vdkonfESifh rsufESmcsKdaoG;zdkUaomfvnf;aumif; vkyfvnf;
rvkyfcJU? b,fawmhrSvnf; vkyfvdrfhrnfr[kwfacs/ onfrSm rme[kac:MuvQif rdcifxHrS
tarGqufcH&jcif;jzpf bmrSr&csifvnf;&Sdap? twGufaMumifh 0rf;enf;vdrfhrnf r[kwfacs/
BuD;awmfESifh rif;orD;onf uREkfyfESifh rif;orD;av;\ tuJudk &dyfrdMu tjcm;wa,mufESifh
prf;MunfhMuao;\/ wa,mufrSm ydk;ukefonfjzpf oem;urm;&Sdyg\/ okdU&mwGif pHa'0D
\ &kyf&nfudk rrSDyJvsuf rdk;atmufokdU avQmhrMunfhwwfonfh rmersKd; &Sdjcif;udk uREkfyf
&dyfrdonfESifh aemufqkwfvdkufygawmhonf/ BuD;awmfurl uRekfyf\ rdciftm; ]]rifhom;u
olU[muvJGvQif zGJeJUqefuGJ xifyg&JU nDr&,f}} [k ajymbl;avonf/

txifBuD; cH&jcif;
1910 jynfhESpf ESpfvnfavmufwGif uREkfyfonf v,f,mpdkufysKd;a&;rif;BuD;&kH;wGif vc 50d? 5d?
75d pma&;tvkyfudk &&Sd\/ &kH;rSm rEav;NrdKU tjcm;om&kH;rsm;ESifhrwlyJ 9 wef;atmifaom
pma&; trsm;qkH;&Sdaom &kH;jzpf t*Fvdyfpmynm tqifhtwef;jrifhrm;aom vlrsm;csnf;
awGU&\/ tjcm;&kH;BuD;rsm;rS pma&;rsm;onf ]atmufqdkuf} &MuaomaMumifh tpdk;&vcudk
avQmhxm;[efwlay&m &kH;rlum; uREkfyfonf vpmti,fqkH;jzpf 300d txd&aom
pma&;BuD;rsm;yif &Sdavonf/ &kH;BuD;rSm a&Tbdk&kH;rsm;uJUokdU t*Fvdyfpm rawmufwacguf
a&;wwf&kHruyJ awmfawmf om;om;em;em;a&;wwfonfh pma&;rsm;&SdMu t*Fvdyfpm
0goemygaom uREkfyftzdkU pdwf0ifpm;rI&SdvSonf/ uREkfyfrSm vufESdyfpufpma&;uav;
wa,mufrQom jzpfaomfvnf; tvGefzwf&cufaom tdkifpDtufpft&m&SdBuD;rsm;\ ]aomh}
vufa&;udk zwfEdkif rSefuefpGm pufESdyful;,lEdkifjcif;twGufaMumifh rMumrD emrnfuav;
xGufvm\/ waeUo xDeHygwfrsm;taMumif;udk &kH;tkyfESifhwuG pma&;tm;vkH; 0dkif;zGJUum
aqG;aEG;vsuf&SdMupOf (xdkacwf &efukefaMu;eef;xD &Sdonf/) t*Fvdyfujym; &kH;tkyfpma&;BuD;
u ]]111111 (wpfajcmufvkH;) odkUr[kwf 222222 (ESpfajcmufvkH;) rSp *Pef;xyfaom
xDvufrSwfrsKd;onf tjcm;aomeHygwfrsm;xuf aygufzkdUcJ,Of;onf }} [k ajym&m uREkfyfu
]]twlwlyifjzpfonf}} [k ajym\/ tjcm;pma&;rsm;vnf; 0ifrpGufMuyJ em;axmifvsuf &Sd\/
&kH;tkyfu qifajcqifvuf taMumif;jy uREkfyfuvnf; (Law of Probability) jzpfwef
&maom vuPm Oya'pnf;urf;t& wGufjy\/ aemufqkH; uREkfyfu EIwfjzifhajym&jcif;udk
tm;r&onfESifh t*Fvdyfvdk pmjzifh a&;om;wifjy\/ &kH;om;tm;vkH;onf uREkfyf\ ajzvTmudk
0dkif;0ef;em;axmifMu&m tawmfauseyfMu &kH;tkyfudk,fwdkifuvnf; ]]Theory pmvdkawmh
- 139 -

a&TOa'gif;

[kwfonf? vufawGUawmh wrsKd;jzpfonf}} [k ajymjyef\/ wGif uREkfyfu ]]udprsKd;


pmvdk[kwfvQif vufawGUvnf; rSef&rnf}} [k xyfqifhwifjyjyef&m pm;a&;tm;vkH; auseyfMu
&kH;tkyfudk,fwdkifvnf; t&IH;ay;oGm;onf/ wGif &kH;tkyfESifhwuG &kH;om;tm;vkH;onf uREkfyf\
A[kokwudkvnf;aumif;? usKd;aMumif;qifjcifwwfaom OmPfudkvnf;aumif;? t*Fvdyfvdk
ta&;tom;udkvnf;aumif;? txifBuD;oGm;Mu\/ &kH;om;rsm;onf a&Tbdk&kH;om;rsm;xuf
t&m&mwGif tqifhtwef; jrifhMuygayonf[k uREkfyfauseyfrdygonf/ wESpfcefUMumaomf vc
60d? 5d? 80d &aom pma&;ae&m vpfvyf (&kH;tkyf\ axmufcHcsuft&) uREkfyftm;
cefUxm;av&m waeUo ,cifpma&;vkyfoGm;cJUonfh trSm;wckrSm uREkfyftay:odkU trIywf
rif;BuD;\ xkacsvTmawmif;jcif; cH&\/ uRekfyfonf uREkfyfvufxuf trSm;r[kwfyJ trSm;
a[mif;wck jzpfjcif;udk a&vnf&Sif;vif;pGm xkacsvTma&; wifvdkuf&m rif;BuD;u ]auseyfzG,f
a&;xm;aom xkacscsufjzpfonf} [k rSwfcsufcsvdkufavonf/ aemufrsm;rMumrD &kH;tkyfBuD;u
]]a[h azodef;? rif;udk rif;BuD;u awmfawmfoabmusoGm;w,f? BudK;pm;vkyf? rif; wufvrf;
&Sdw,f}} [k ac: ajymygayonf/

vlysKdBuD; jzpfx dkufygvsuf


uREkfyf\ cspfa&;jyemudk jyefajymif;qifjcifvkduf&mwGif uREkfyfonf pHa'0Dudk cspfBudKufjcif;
ESifh wlnDaom arwmrsKd;&Sdonfh rdef;uav;udkrS vufxyf,lrnfqdkygu woufwGif
vlysKdBuD;tjzpfESifhyif b0wkH;zdkU &Sdayvdrfhrnf/ taMumif;ygcJUonfh tdrfaxmif okH;qufvkH;tm;
vnf;aumif;? taMumif;rygonfh tcsKdU rdef;rrsm;tm;vnf;aumif; pHa'0Dudk cspfBudKufcJUjcif;
ESifh wlnDaom arwmrsKd;rlum; woufwmwGif wOD;wa,mufrQ rBuKHcJUbl;ay/ tjcm;
rdef;rrsm;udkrl udk,fvkH;udk,fayguf oabmusjcif;? udk,f[eftrlt&mudk BudKufjcif;? ajymykH
qdkykHudk ESpfoufjcif; ponfjzifh &SdcJUbl;&m pHa'0Dudkrl (tjcm;aom udk,ft*Fg tpdwftydkif;
rsm;vnf; vlcsD;rGrf;cH&apumrl) rsufvkH;oufoufudkom uREfkyf txl;ESpfoufcJU\/ yxr
tdrfaxmif\ rsufvkH;rsm;rSm pifppftm;jzifh pHa'0D\ rsufvkH;rsm;xuf vSyg\/ uREkfyfvnf;
odyg\/ okdU&mwGif pHa'0D\ MunfhykHMunfhenf;rsKd; r[kwfaomaMumifh pGJruf&m rrDEdkifyg/
pHa'0Dudk wudk,fvkH;r&vQifaeap? ol\rsufvkH;ESpfvkH;udk t&Sifvdkuf&xm; rSefaowm
uav;xJwGif xnfhxm;NyD; Munfhcsifaomtcg Munfhae&rnfqdkygu woufvkH; tdrfaxmif
rjyKyJ aeEdkifvdrfhrnf[k xifrdygonf/ rQavmufpJGrufvQif tb,faMumifh pHa'0D tdrfaxmif
rjyKrD rdrdu r,m;,l&ygoenf;[k ar;zG,f&m&Sd\/ pHa'0DrSm olUacwfwGif pyfol[yfol
owif;rsm;onf uREkfyfxHodkU em;rqHUatmif a&mufvsuf&SdaomaMumifh uREkfyf tawG;wck
jzpfay:vm\/ tu,f olvif,lNyD; igr,m;r,lao;vQif ]zdk;usef&pf} [k ac:Muvdrfhrnf

- 140 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

qdkum tdrfaxmifzuf&SmzdkU tavmokH;q,f tBuHjzpfvmygawmhonf/ tcsKdUvlrsm;um; udp


r&Sd? uREkfyfrSmrl ESpfBudrfwdkifwdkif &yfod &Gmod ausmfMum;NyD;rS vGJacsmfjcif;jzpfaomaMumifh
]apmifharQmfwkef; &Sdao;onf} [k t&yfxJu ajymMurnfudk aorwwf &Sufrdygawmhonf/

yxr tdrfaxmif
okdUaomtajctaewGif uREkfyfonf uREkfyfwdkU&kH;rS pma&;uav;wa,mufESifh pum;pyfrd
Mu ajrwdkif;ausmif;q&mBuD;\ orD;ESpfa,muf tdrfodkU tvnfvdkufoGm;\/ orD;ti,f
rvSrSL;rSm rsufckef;rsufvkH; vSolwa,mufjzpf pHa'0D\pGJrufjcif;rsKd; r[kwfapumrl
awmfavmufNyD[k oabmus\/ uREkfyf tdrfaxmifzuf&Smjcif;rSm ]tavmokH;q,f} &SdvS\/
pHa'0D vifr,lrD OD;atmif r,m;,lrnfqkdum aemufrS vlvkdufouJUokdU tajy;tvTm; pdwful;
awmh\/ ae&mrl pHa'0Dudk &GHUjcif;rsKd; vkH;0r&SdawmhyJ &J&JBuD;pum;qdk jrefjrefBuD;
pDrHvdkuf&m &ufydkif;rQtwGif;avmufyif vufxyfNyD;pD;oGm;cJUavNyD/ xdkpOfurl pHa'0D vifr&rD
tdrfaxmifjyK&jcif;onfyif ]atmifNyD atmifNyD} [k pdwfxJu a<u;aMumfrdygao;onf/ (tu,f
aemufydkif;wGif od&onfhtwdkif; pHa'0D\arwmudk pdwfcs& zGifh[0efcHaompum;wcGef;
&&Sdxm;cJUygrlum; uREkfyfonf aoonftxd apmifhqdkif;aecJUvdrfhrnf xifrdygonf/ pHa'0DrSm
29 ESpf t&G,fwGif uG,fvGef uREkfyfrSm touf 30 rQ&SdygavNyD/)

&mxl;wufjcif;
xdktawmtwGif; uRekfyfrSm &mxl;wkd;wufvsuf&Sdyg\/ tu,f pHa'0Donf xdktcsdefwGif
tdrfaxmifjyKNyD;jzpfcJUygrl uREkfyfonf tvkyfwGif olvdkigvdk BuD;yGm;csifaompdwfrsKd;&Sd
olwkdUpHkwGJxuf omatmifqdkum 0D&d,pdkufvdrfhrnfxif\/ ,ckrSm pHa'0Donf tysKdBuD;yif
&Sdao; uRekfyfrSm aemufqHwiifiif jzpfvsuf&Sd\/ &kH;wGif awmfawmf tpteaumif;aom
pm;a&;uav;wa,muf jzpfaeygvsuf olwyg;enf;wl rBudK;pm;yJ 0wfaus0wfukefrQ
avmufom tvkyfvkyfvsuf&Sd\/ rif;BuD;url uRekfyfudk tawmftxifBuD; tjcm; pma&;
wa,muftay:okdU ausmfum uREkfyftm; ol\ awmvdkufpma&; cefUvdkuf\/ vcrSm 75dusyf5dusyf-100dusyf rQom jzpfaomfvnf; c&D;p&dwf 100dausmf &avonf/ rif;BuD;onf
v,f,mpdkufysKd;a&;Xmeudk vnf;aumif;? or0g,rXmeudk vnf;aumif;? vufrIynmXmeudk
vnf;aumif; okH;Xmeudkif& Xmewckwckonf jrefrmwjynfvkH;twGuf jzpf&um; e,fvSnfh

- 141 -

a&TOa'gif;

vkduf&onfrSm em;&awmhonf r&Sdacs/ wvwGif 27&ufrQ e,fvSnfh& 3&ufcefUrQom


rEav;NrdKU aecGifh&&Sdygawmhonf/ xdkUaMumifhvnf; uREkfyftwGuf c&D;p&dwf 100d ausmf
&jcif;jzpf&m vcESifh aygif;vdkufvQif 200dcefU &&Sd\/ onfrSm yxrurmppfrwdkifrDu jzpf
,ck aiG 1000d ausmfru okH;avmufpJGavmufayonf/ uREkfyf\toufrSm 22ESpfrQom&Sdao;
awmfawmf[efonf[k qdkEdkifavmufygonf/

&efu kefodkUyxrtacguf
rif;BuD;\ awmvdkufpma&;b0wGif uREkfyfonf jrefrmjynf rD;&xm;vrf;wavQmufESifh
oabFmvrf; wavQmufvkH;wGif ra&mufbl;aom NrdKU[lr&Sd? a'oE&A[kokw trsm;BuD;
&cJUyg\/ or0g,rtoif;udpESifh aomfvnf;aumif;? v,f,mpdkufysKd;a&;udpESifh aomf
vnf;aumif;? vufrIynma&;udpESifh aomfvn;faumif; wckr[kwfwck? wae&mr[kwf
wae&mokdU tNrJoGm;ae&onfhjyif &efukefokdUvnf; vwdkif; a&muf&onfu rsm;\/ uREkfyfrSm
xdktcsdefu &efukefNrdKUokdU aumif;aumif;a&mufbl;ol r[kwfao;onfESifh &efukefNrdKUESifhwuG
NrdKUolNrdKUom;rsm;tm; txifBuD;cJUykHudk azmfjy&ygOD;rnf/ 1912 ckESpf? azazmf0g&DvwGif
&efukefNrdKU *sLbvDa[mvf&kHBuD; uREkfyfwdkU\ vufrIynmXmeu BuD;rSL;usif;yonfh
vufrIynmjyyJGBuD; jyKvkyf&mwGif rif;BuD;ESifhuREkfyfonf cyfapmapm BudKwifqif;oGm;Mu
rif;BuD;u yJcl;uvyf wnf;&m uREkfyfvnf; olESifhtwl wnf;&\/ (twlqdkaomfvnf;
tapcHrsm;ESifh tdyf&jcif; jzpfonf/) wacgufrSm uREkfyftzkdU&m yxrtacgufjzpf yuwd
awmom;wa,mufESifh bmrQrjcm;? tvGef wGefUqkwfvsuf&Sd\/ (awmvkdufpma&;ae&mrSm
pma&;BuD; udkjrpf\ ae&mjzpf udkjrpf cGifh,loGm;aomaMumifh uREkfyf wufvkyf&jcif;jzpf&m
udkjrpfvnf; uREkfyfudk vm tultnDay;ayonf/) ra&mufbl;ojzifh &GHUaMumufvsuf&Sdaom
&efukefNrdKUBuD;wGif *sLbvDa[mvf&kHBuD; EdkifiHvkH;qdkif&m jyyJGBuD;wckudk uREkfyfwa,mufwnf;
(rif;BuD;vufatmuf) OD;pD;vkyfudkif&rnfqdkvQif xGufajy;rdvdrfhrnfxif\/ udkjrpfu
]]rvefUeJUaemf udk,fhvl? rodwm&Sd usKyfudkar;? &J&Jomvkyf}} [k cPcP tm;ay;&Sm\/
uREkfyfum; pma&;zdkUqdkvQif raMumuf? Am[D&tvkyfrsKd;rlum; 0goemrygaomaMumifh bmrqdk
cufonfcsnf; xifrd\/ rnfrQyif tm;ay;&Smaomfvnf; uREkfyfum; vefUrqkH;atmif jzpfae
ygawmhonf/

wu,fawmfaom vlwa,muf

- 142 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

jyyJGzGifhaomaeU vmvdkufMuonfh t&m&SdBuD;awG? rsufESmjzLukrPD olaX;BuD;awG? tcsKdUvnf;


xD;wnf;? trsm;tm;jzifh pkHwGJ ponfjzifh a[mvfBuD;wckvkH; jynfhoGm;\/ xdkpOfu uREkfyfrSm
t*Fvdyf0wKrsm; tawmftwef zwfbl;NyDjzpfaomfvnf; aomrwfpfydef;\ vlUtcGifhta&;
Rights of Man ac: rsufpdzGifhay;onfh pmtkyfaumif;BuD;rsKd;udk rzwf&bl;ao;onf
jzpfaomaMumifh t*FvdyfvlrsKd;udk tvkH;pkHMunfndK tdkifpDtufpf t&m&SdBuD;awGudk wpk
wa0;wnf; jrif&aom jyyJGwGif 4if;wdkUtm;vkH;udk tvGefnGwfaompdwf jzpfay:vsuf&Sd\/
]w,f BuD;us,fygaywum;? tifrwefU vltzdk;wefBuD;awGxJwGif ig a&mufae&acsonf
wum;} tp&Sdaom pdwful;rsm; jzpfay:vsuf&Sd\/ xkdtxJwGif rif;BuD;uawmf a':jrar (Mrs
Hla Oung) uvnf; vufa&G;pOf tysKdacsmwodkufESifh *sLbvDa[mvf0if;BuD;xJwGif
rkd;umwJBuD; wnfaqmufvsuf AkdvfBuD;rsm;tm; vufzuf&nfa&mif;vsuf&Sd&m (ausmif;
tvSLaiGtwGuf jzpfonf/) t0wftpm;qifwljzifh pwdkifusus 0wfqifxm;onfh 4if;
tysKdacsmrsm;u AdkvfBuD;ESifh AdkvfrBuD;rsm;okdU csOf;uyfum t*Fvdyfvdk w&Twf&Twfajymvsuf
rkd;umwJodkU wGJxkwfoGm;Mujcif;rsm;onfvnf; uREkfyf\rsufpd tvGefcefUx,f Munfh
aumif;vSonf/ Armrdef;rawG t*Fvdyfvdk vnfvnfywfywf ajymwwfjcif;udk rawGU&
bl;ao;onfh uREkfyf (rEav; awmom;wa,muf) tzkdU&m tvGefBuD;us,fonfxif
wtHUwMo jzpfrdygawmhonf/ (rEav;awmom; qdkaomaMumifh rEav;om;rsm;u tjypf
rqdkMuygukefvifh? uREkfyfrSm xdkpOfu rdrdudk,fudk wu,fhawmom;wa,muftaejzifh
jrifvsuf&SdaomaMumifh jzpfygonf/ zsif;onf[k qdkcsifqdk? ]um;} jcif;awmh r[kwf&yg/)
udkjrpfrlum; uREkfyfxuf 6ESpfcefUBuD;onfhjyif &efukefaumvdyf tJUzfat oifcJUbl;onfh
vlv,fBuD;wa,muf jzpfaomaMumifh ol\trlt&mudk uREkfyf twkcdk;rukefEdkifatmif
&Sdygawmhonf/ (udkjrpfrSm ausmif; uRekfyfawGUcJUbl;onfh udkxGef;vSESifh wef;wlxm;xdkufonfh
vlwa,mufjzpf&m NrdKUtkyfpmar;yJGatmif ta&;ydkiftxdjzpfNyD;rS ppfrjzpfrD uG,fvGefoGm;
&Smonf/ NAdwdoQtpdk;& vufxuf ta&;ydkif[lonfrSm tawmftwefESifh jzpfEdkifonfr[kwf?
wu,fawmfaom vlpm;rsKd;om jzpfEdkifonf/ nmwwfvQif jzpfEdkifonf[k tcsKdUu
qkdayvdrfhrnf/ odkUaomf AkdvfBudKufatmif nm&kHESifhrNyD;ao;? wu,fvnf; awmfrS jzpfEdkif
ygonf/ &Sdckd;&kHESifh jzpfEdkifvQif ta&;ydkifBuD;awG trsm;BuD; jzpfukefMuayvdrfhrnf/ udkjrpfonf
uREkfyf\ ta&;tom;udk oabmusonfESifh tpte&Sdolwa,muf[k ,lqum AkdvfBudKuf
atmif rnfodkUvkyf&rnf[k uREkfyftm; oifjyayonf/ okdU&mwGif 4if;buf tpGrf;tp
r&Sdjcif;udk odjrifonfhvuPmESifh ]]cifAsm;uawmh &dk;&dk;vrf;twkdif; vkdufygav? BudK;pm;
vQifawmh BuD;yGm;ygw,f}} [k NyKH;&,fum ajymbl;&Smonf/)

yxrtBudrf pdwfysufrdjcif;

- 143 -

a&TOa'gif;

uREkfyfonf t*Fvdyft&m&Sd tdkifpDtufpfrsm;tay: txifBuD; MunfndKbl;jcif;udk


txufwGif azmfjycJU&m yxrtBudrf rausrcsrf; jzpfcJU&bl;jcif;udk wifjy&ayrnf/
uREkfyf\Adkvf rpwmuavwif wnf;qdkaom yJcl;uvyf uvyfrif;om; {nfhonfrsm;
wnf;cdk&eftwGuf taqmufttkHoD;oefU&Sdav&m {nfhonfAkdvfBuD;rsm;\ tdyfcef;rS a&csKd;
cef;odkU oGm;aom vrf;Mum;uav;wGif uRekfyfESifh tapcHrsm; tdyfMu&\/ weHeuf
AkdvfBuD;wa,mufonf tdyf&mrS apmapmBuD;x a&csKd;cef;odkUoGm;&mwGif vrf;Mum;&Sdaom
uRekfyf\ tdyf&mESifh acgif;tkH;rsm;udk ajcaxmufESifh wrifcwfoGm;\/ tjcm;AdkvfBuD;rsm;onf
tapcHrygMuyJ uRekfyf\rif;BuD; wa,mufonfomvQif uREkfyfESifh csmy&mpDrsm;udk
vrf;Mum;uav;xJ tdyfapjcif;jzpf&m xdkt&m&Sdonf uREkfyfwdkUudk &Iyfonf[k xifaomaMumifh
aomfvnf;aumif;? okdUwnf;r[kwf uREkfyfwkdU\ rif;BuD;ESifh roifhjrwfaomaMumifh aomfvnf;
aumif;? jzpfaumif;jzpfayvdrfhrnf/ rnfodkUyifjzpfap uREkfyfum; tcsnf;ESD;oufouf
apmfum;jcif;jzpfonf[k ,lqonfESifh Adkvft&m&Sdrsm;ay:wGif txifBuD;rI wxpfavsmhqif;
oGm;cJUygavNyD/ taMumif;udk rif;BuD;tm; wdkifrnfBuHygao;\/ okdUaomf rif;BuD;u
ta&;,lvQifvnf; ,lrnf/ r,lyJaevQifvnf; aernf/ ta&;,lcJUvQif AkdvfESpfa,muf
&efjzpfMurnf/ (rpwmuavwifum; Akdvfcsif;&efjzpfzdkU OD;rav;olwa,muf jzpfaMumif;udk
aemifwGif od&onf/) ta&;r,lyJaevQifvnf; uREkfyf\pdwf omxdcdkufrnf/ xdkUaMumifh
ta&;,lraumif;? r,lraumif; jzpfonfqdkum rwdkifyJ xm;vkdufygawmhonf/ taMumif;
udk udkjrpftm; ajymjy&m ]]olwkdUxJu wcsKdUaumifawG raumif;bl;Asm? okdUaomf eJawmh
eJygw,f}} [k jyefajymavonf/

toGifwlcsif; awGU&ykH
xdkuJUodkU 0ifaiGuav; awmfawmfaumif;vsuf&Sdaom tcsdefwGif uRekfyf\ cRwf,Gif;csuf
uav;rsm;onf OD;acgif;jyL xGufvmMuavNyD/ pHa'0DESifh taMumif;ygcJUygrlum; uREkfyfonf
vcESifhpm; c&D;p&dwfudk udk,fhom;r,m; vSyatmifqdkum uspfuspfygatmif xkyfNyD; pkxm;
onfjzpfap? okdUwnf;r[kwf olUvuf0,fokdU tyfum pkaqmif;xm;onfjzpfap jyKvkyfvdrfhrnf
xif\/ ,ckaomf aiGuav;&TifvmonfwGif aysmfaysmfuav; aecsifwwfaom 0goem\
zsufqD;jcif;udk cH&avawmhonf/ &kH;okdU a&mufcgpu udkcifarmifwifhtrnf&Sd pma&;
wa,mufESifh uREkfyfonf jrifvQifjrifcsif; cifrifMu\/ olonf bdvyfodkU oGm;a&muf
ausmif;wufcJhol Nzpfonf/ taysmfbufwGif tcsdefjzKef;cJUjcif;aMumifh pmar;yGJratmifcJUyJ
aemufqkH;wGif &kH; pma&;tjzpfESifh 0ifa&muftrIxrf;&avonf/ uREkfyfawGUbl;orQaom
]bdvyfjyef} rsm;teufwGif vlonf bdvyf\ aysmfp&maumif;jcif;udk tusteqkH; ajymjy

- 144 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

wwfolwa,muf jzpf\/ bdvyfrS jyefa&mufonfrSm okH;av;ESpf&SdNyD jzpfaomfvnf; ,refaeU


urS jyefa&mufvmonfhES,f vef'efNrdKUBuD; ol awGUjrifcJU&ykHrsm;taMumif;udk uGif;uGif;uGuf
uGuf jrifvmatmif o&kyfygyg ajymjywwfoljzpf\/ uREkfyfuvnf; vef'efNrdKUBuD;\ t&Iyf
awmfykH 0wKBuD;rsm;udk zwfxm;oljzpf&m olajymjyaom taMumif;t&mrsm;udk tjynfht0
axmufay;Edkifay&um; olESifhuREkfyfrSm wa,mufESifhwa,muf tjyeftvSef txifBuD; waeU
wjcm; wkd; cifrifvmMuavawmhonf/ pdwfrBuHUcdkifykH? aysmfaysmfaecsifwwfykHcsif;vnf; wlnD
MuonfjzpfaomaMumifh uREkfyfwdkUESpfa,mufrSm woufywfvkH; cifrif&if;ESD;aom rdwfaqG
tjzpfodkU a&mufvmMuavawmhonf/

]pJG}wwfaom 0goem
waeUo udkcifarmifwifhonf uREkfyftm; bdvd,ufckHwckHodkU ac:oGm; tjcm; vlw
a,mufESifh upm;jy&m pkHcsifaom0goem&Sdonfh uREkfyfonf tvGefw&m pdwf0ifpm;pGmESifh
apmifhMunfhvsuf&Sd\/ olwkdU upm;NyD;Muaomtcg uREkfyfonf usLwHudk aumufudkif
abmvkH;rsm;udk xkd;Munfh\/ tvGef t&omawGUvSonf/ xdkUaemuf udkcifarmifwifhtm;
oifjyay;ap bdvd,ufxdk;awmh&m waeUwjcm; 0goemBuD;vmawmh\/ wwfEdkifvQif upm;
csif\/ okdU&mwGif xdkpOfurl uREkfyf\vcrSm 50drQom &ao;onfESifh wem&DvQif wusyf
ay;&aom upm;enf;rsKd; wcgw&HrQavmufom upm;Edkif\/ rif;BuD;\ awmvdkufpma&;
jzpfvmaomtcgrl wvvQif 0ifaiG 200dcefU &&SdvmonfjzpfaomaMumifh bdvd,ufckHwGif
tcsdef twefMumBuD; jzKef;EdkifcJUavNyD/ rif;BuD;ESifh e,fvSnfh&mwGif a&mufav&mNrdKUBuD;rsm;
bdvd,ufckH&SmNyD; tm;vyfoavmuf upm;ygawmhonf/ uREkfyfrSm tm;upm;tvkyfrsKd;
jzpfap? avmif;upm;tvkyfrsKd; jzpfap tavhtusifhrvkyfyJ aeawmhrSaeap? tavhtx
vkyfvdkufonfESifhwNydKifeuf ]pJG} wwfaom tusifhqdk;&Sd\/ bdvd,ufponfh tm;upm; tvkyf
rsKd; vnf;aumif;? bm*sm? pE&m;? apmif; paom twD;trIwfrsKd; vnf;aumif;? tpjyK
vkdufvQif ]pJG} wwfaomaMumifh tjcm;vlrsm;xuf wwfvG,f\/ okH;vavmuf usifhvkdufvQif
wESpform;avmuf wwfvm\/ okdU&mwGif tcReftrGefjzpfvmzdkUum; Zmwmyg[efrwlacs/
tcsKdUu uRekfyf\ wwfvG,fjcif;aMumifh txifBuD;wwfMu\/ okdU&mwGif a&SUavQmufawmh
bmrQr[kwfvSjcif;udk awGUMu&onf/ bdvd,uf uREkfyfpJGvkdufykHudk azmfjy&aomf vl
ESpfa,mufxdkifaeMujcif;udk jrif&onfhtcg uREkfyf\ae&mrS ]u,feif} (Cannon) xkd;
prf;awmh\/ tdyf&mxJ yufvufvSeftdyfpOf jcifaxmifudk bdvd,ufckHozG,f xm;NyD;
]u,feif}? ]tif;aemhfzf}? ]ayghwf} ponfjzifh pdwful;ESifh xkd;upm;awmhonf/ xkdpOfurl
bdvd,ufxkd;jcif;uJUodkU pdwf0ifpm;zkdUaumif; aysmfp&maumif;aom tvkyfonf urm

- 145 -

a&TOa'gif;

avmuBuD;wGif b,frSmrS r&SdacsNyDwum;[k atmufarhrdonf/ t*Fvefjynf ajrydkif&Sif


olaX;BuD;rsm;onf rdrdwdkU\aetdrf bdvd,ufcef;[k oD;oefUxm;NyD; bdvd,ufckHwGif rdrd\
aetdrfokdU tvnfvmaom {nfhonfrsm;ESifh upm;Muonf[k zwf&bl;&m vlrsKd;uJUokdU
aysmf&aomvlrsKd;onf vlUjynf r&SdEdkifNyD[l oGm;&nfuscJUrdbl;ygonf/ odkUESifh uREkfyfonf
e,fvSnfhpOf vnf;aumif;? rEav;okdU jyefa&mufaomtcg vnf;aumif; bdvd,ufckHwGif
wwfEdkiforQ tcsdef&oavmuf upm;ygavawmhonf/

r,m;&ykH ta&;BuD;jcif;
uREkfyf\rdwfaqG udkcifarmifwifhESifh uREkfyfrSm bdvd,uf0goemtdk;csif; wl\/ ol\0ifaiGrSm
(uREkfyfuJUodkU c&D;p&dwfr&aomaMumifh) rrsm;vSaomfvnf; ol\ rdba&m? a,murBuD;uyg
0dkif;0ef;axmufyHUMuonfESifh uRekfyfuJUodkUyif okH;EdkifjzKef;Edkifolwa,mufjzpf\/ okdU&mwGif
jcm;em;csufwck&SdonfrSm olonf ]pdwfwdkif;us} rdef;rwa,mufudk &&Sdxm;oljzpf olUtdrfrS
wyg; tjcm;ae&mwGif tenf;qkH;tcsdefjzKef;\/ bdvd,ufckHokdU wcgw&HwGifom vm
wem&DcefUESifh jyefoGm;avh&Sd\/ uREkfyfvnf; pHa'0DESifhqdkvQif olUtwdkif; jyKvdrfhrnfxif\/
,ckaomf (uREkfyf\ZeD; tjypfr&Sdaomfvnf;) pHa'0DuJUodkU vIdufvIdufvSJvSJBuD; r[kwfvS
aomaMumifh aiG&TifonfqdkvQifyif bdvd,ufckHrsm; tvGeftrif; tcsdefjzKef;rdygawmhonf/
ZeD;rSmvnf; uREkfyfxufi,fvS (vufxyfpOfu 16ESpfrQom&Sdao;onf/) acsmifacsmif
vnfvnf ae&onfqdkvQif awmfavmufNyDqdkum auseyfEdkifonfjzpfaomaMumifh uREkfyfrSm
ausauseyfeyfyif waeUwjcm; aysmfaysmfyg;yg; aevsuf&Sdygawmhonf/

wckNyD;wck wwfvmykH
waeUo &rnf;oif;NrdKUAdkvfwJwGif rif;BuD;ESifhuREkfyf pwnf;csvsuf&SdMupOf rif;BuD;onf
&rnf;oif; &mZ0wf0efBuD;tm; AdkvfwJodkUzdwf npmauR;\/ (4if;wkdUESpfa,mufrSm t*Fvef
jynf wNrdKUwnf;ae ausmif;aebufoli,fcsif;rsm; jzpfMuonfqdk\/) olwkdUESpfa,mufonf
vomomwGif AdkvfwJ0&HwmodkUxGuf a&cJpdrfbD,maomuf,if; wnvkH; pum;ajymMujcif;
udk uREkfyfjrif& tvGefoGm;&nfusrd\/ ]w,fNyD; Zdrf&SdwJU tvkyfygwum;} [k atmufarhrd\/
xkdnOfhrSmvnf; txl;yltdkufvS (arv&moDjzpfonf/) tvGefylaoma'ojzpfonfh &rnf;oif;
NrdKU a&cJpdrfbD,m aomufMu&jcif;rSm (tjrnf;trsKd;rsKd;udkvnf; bGdKifukvm;u jyifay;onf/)

- 146 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

vlUavmuwGif tBuD;qkH;aom ZdrfwrsKd;aywnf;[k uREkfyf csD;usL;rd\/ tm;usrd\/ wGif


uREkfyfonf rif;BuD;\bwvmodkU csOf;uyfNyD; rif;BuD;\ pwkd;aowmrS bD,mwvkH;ESifh
a&cJ&atmif ESL;NyD; aomufygavawmhonf/ aot&ufonf (azmfjycJUonfhtwdkif;) uREkfyftzdkU
topftqef;r[kwfaomfvn;f wcgw&H tazmfaumif;ygrS aomufrdcJUjcif;jzpf&m nOfhrl
bD,mudk wa,mufwnf;aomuf&aomfvnf; a&S;uuJUokdU cg;awmhonfrxifyJ ]av;} aom
t&omwrsKd; &Sdonfqdkum wykvif;ukefatmif aomufEdkifcJUygonf/ ,cifurl tazmf
aumif;? okdUr[kwf aysmfcsif? okdUr[kwf aysmfonfqdk aomufcJUbl;&m xdknOfhrlum;
Zdrf&Sdonf[lyif rSwfxifwwfavNyD/ bD,mESifh bdvd,ufonf tvGefzufrdaom twGJjzpfonf
[k aemifwGif wqifhwuf cHpm;wwfvmygawmhonf/

tnHUcHcJU&jcif; w&yf
bdvd,ufaMumifh woufwGifwBudrf tnHUcHcJU&bl;jcif;udk wifjyvdkygao;\/ e,fvSnfh&mrS
jyefa&mufvm&mwGif we*FaEGaeUaeUv,fjzpf uREkfyfonf r*Fvmvrf;teD;&Sd bdvd,ufckHodkU
oGm;rd\/ xdkaeUwGif tm;vyfMuonfhtavsmuf pma&;awmfawmfrsm;rsm; vma&mufMu
wwJGNyD;wwGJ upm;Mujcif;udk usefolrsm;onf tvSnfhr& xdkifapmifh,if; MunfhaeMu&\/
(xkH;pHrSm a&S;OD;pGma&mufolu a&S;OD;pGmupm; wwGJNyD;wwGJ udk,fhtvSnfha&mufrS x
upm;Mu&\/) wem&DcefUapmifh uREkfyftvSnfhokdU a&mufojzifh upm;rnf[k uREkfyfwkdU wwGJ
xvdkuf&mwGif cyfaxmifaxmifarmif;armif; vlwa,muf xvm olUtvSnfhjzpfonf[k
jiif;um pm;yJGudk,l\/ uREkfyfuvnf; udk,fhtvSnfhjzpfonf[kqdkum pm;yGJ&zkdU BudK;pm;\/
olu olU[mol wu,f,kHMunfavoavm? okdUwnf;r[kwf tEdkifusifh&ef BuHpnfavoavm
rajymwwfacs/ uREkfyfonf ckHwGif xdkoludk jrifbl;aomfvnf; vlcsif;um; rodMu/ uREkfyf\
txifrSm xdkolonf t&yfxJu ]*sydk;} wa,mufjzpfonf xif\/ ol& udk,f& vkMu&mwGif
xdkolonf uREkfyfudk wGef;ypfojzifh uREkfyf ,dkifoGm;\/ vJawmhrvJyg/ uREkfyfum; tvGef
&SufoGm;avNyD/ olonf uREkfyfxuf Avtenf;i,fomaomfvnf; ol\Avudk raMumuf?
*sydk;vlrdkufwa,muf jzpfonfxifaomaMumifh wpkHwckjzpfcJUvQif uREkfyfyif t&Suf&rnf[k
pOf;pm;rdonfESifh atmifhcHvdkuf&\/ &SufvkdufonfrSmum; aovkrwwfjzpfawmh\/ xdkaeUrS
p uREkfyfonf 4if;bdvd,ufckHodkU roGm;awmhyJ tjcm;ckHrsm;okdUom oGm;\/ waeUo
udkjrpfu ]]cifAsmhaumifawmh ajymif;oGm;NyDAsKdU}} [k ajymojzifh ]]b,faumifvJ}} [k ar;&m
]]cifAsm;eJU ckHvkMuwJUaumifav}} [k ajym\/ xdkpOfu udkjrpfr&Sdjcif;udk uREkfyfrSwfrd
]]cifAsm;vJ Mum;oudk;}} [k ar;ojzifh Mum;aMumif; jyefajym\/ ]]olu b,fajymif;&atmif
bmaumifvJAs}} [k uREkfyfuar;&m ,pfrsKd;buf qdkifxdkift&m&Sd (R.E.O) jzpfaMumif; ajym\/
- 147 -

a&TOa'gif;

wGifrS uREkfyf ,lusKH;r&jzpfawmhonf/ uREkfyfonf taMumif;udk od&vQif ol\


wGef;jcif;udk onf;cHvdrfhrnfr[kwf/ t&yfom; *sydk;vlrdkufwa,muf jzpfonfxif BudwfcH
vdkuf&jcif; jzpfygonf/
taMumif;udk udkjrpftm; ajymjy&m udkjrpfu ]aMomf 'Dvdkvm;? aumif;ygavAsm} [k
jyefajymjy\/ cyf&G,f&G,furl uREkfyfonf twGuf tcJraMuEdkifyJ xdkvlESifh awGU&mt&yfwGif
awmif;yefckdif;rnf? rawmif;yefvQif jzpfcsif&mjzpf owfykwfrnf[k oEdXmefcsxm;cJU&m
uHtm;avsmfpGm wBudrfwcgrQ rawGU&acs/ xdkwBudrf tnHUcHvdkufrdjcif;twGuf uREkfyfonf
rdrdudk,fudk rauseyfqkH;aom nHUzsif;rIwcktaejzifh rSwfwrf;wifxm;\/ aemufaemifwGif
tjzpfrsKd;BuKH&ygu bmbmnmnmrawG;yJ vdktyfvQif aotxd ckHcHrnf[k oEdXmefcscJUyg
awmhonf/ &efukef ESpfaygif;rsm;pGm aecJU [dkw,faygif;pkHatmif bdvd,ufxkd;cJU&m
xdktjzpfrsKd;ESifh rBuKH&awmhyg/ taMumif;udk tus,fw0ifh azmfjyjcif;rSm zcifxHrS&onfh
]aMumufaoG;} udk pGefUpm;cef;pmtkyfrsm; zwfjcif;tm;jzifh z,fxkwf&ykHudk xif&Sm;pdrfhaomiSm
jzpfygonf/ aemufydkif;rl xpfueJqdk rcHawmhyJ wkHUjyefwwfjcif;aMumifh udk,fhudk,f
t&dk;ta& tjynfhtpkH &Sdaejcif;yifvQif uHaumif;aomaMumifh jzpfygonf/

wm0efBuD;vSo nf
waeUo rif;BuD;ESifh uREkfyfonf rdwDvm'dpBwdwf rvIdifbufwGif or0g,rtoif;rsm;
xlaxmifjcif;? ppfaq;jcif;ESifh ywfouf e,fvSnfhvsuf&SdMu\/ rpwmuavwifrSm vlysKd
BuD; t&m&Sdwa,mufjzpf tdrfaxmifrIypnf; taumif;qkH; okH;wwfoljzpf&m awmwufaom
tcgwGif ol\ypnf;rsm;twGuf vSnf;okH;pD; tNrJwrf; qifh&\/ ol\ yef;uefcGufa,muf?
ZGef;? cuf&if;? "m;? zvfcGuf paomypnf;rsm; xnfhonfh opfom;aowmBuD;rSm bdvyfrS
0,fvmcJUjcif;jzpf tvGefoyf&yfpGm vkyfxm;jcif; jzpfaomaMumifh ypnf; wckESifhwck tMum;
wGif ouvyf t0dkif;uav;rsm;? t&Snfuav;rsm;? av;axmifhuav;rsm; ponfjzifh cHxm;
&mwGif ypnf; wckESifhwck rxdEdkifojzifh rawmfwq aowmBuD; vdrfhusapOD;awmh ypnf;rsm;
ruJGaMuEdkifay/ 0goemygaom uREkfyfonf bGdKifukvm;\ rD;zdkxJokdU 0ifMunhf&m rD;zdk
ud&d,mrsm;rSm uwfwavmufxJutwdkif; qef;jym;pkHvifvSygayonf/
awmwufMu&mwGif uREkfyftjyif csmy&mpD ESpfa,muf? ypnf;xdef; bwvm wa,muf?
pm;yJGxkd;wa,muf? xrif;csuf (Cook) wa,muf? vufaxmufxrif;csuf wa,muf?
]uGwfpfarwD;} ac: tdk;wdkufukvm;uav;wa,muf yg&Sd\/ wcgw&HwGif NrdKUBuD;rsm;

- 148 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

pwnf;csaomtcg NrdKUay:rS t&m&SdBuD;rsm;tm; zdwfac:um 'if;em;ygwD auR;vkdufacsao;\/


rif;BuD;u uREkfyftm; vSnf;okH;pD;wdkuf&onfh ol\ypnf;rsm;tm;vkH;onf uREkfyf\ wm0ef
jzpfaMumif;? Awm vdkufygvmaom tapcHrsm;tm;vkH;onf uREkfyf\ MoZmcHrsm;jzpfMu
tppt&m&mwGif uRekfyfu MunfhNyD; pDrH&rnfjzpfaMumif; ajymjyxm;\/ udkjrpfuvnf;
AdkvfBuD;\ ypnf;cifwG,fwwfaMumif; ajymxm;bl;avonf/

olBuD;rsm;\ tusifhqdk;wck
waeUo uREkfyfwdkUonf awm&Gmuav;w&Gm or0g,rtoif;udptwGuf Z&yfwckwGif
(AdkvfwJr&Sd) pwnf;cstdyfMu&m nOfhokH;em&DtcsdefwGif okH;rdkifcefUa0;aom blwm&kH rD;&xm;
pD;Mu&ef jzpf\/ awmvkdufpma&;\ wm0efrSm vdktyfaomvSnf;rsm;udk vdktyffaomtcsdefwGif
Z&yfodkUa&mufatmif olBuD;tm;qifhxm;&ef jzpf\/ tcsKdU&GmolBuD;rsm;onf toif;rif;BuD;\
&mxl;BuD;jcif;udk odMuaomfvnf; tkyfcsKyfa&;bufrS e,fydkif0efaxmuf? ykvdyfbufrS
&mZ0wf0ef paom t&m&Sdrsm;avmuf raMumufMuyJ cyfayghaygh vkyfwwfMuaomaMumifh
vdkaomypnf;rsm; qifhawmif;&mwGif pma&;tzdkU tawmf*&kpdkuf&\/ olBuD;rsm;u ayghrnf
om ayghMuonf/ uREkfyfwkdUXmerS t&m&SdBuD;rsm;onf vSnf;cudkvnf;aumif;? xif;? a&?
Muuf? MuufO paom ypnf;rsm; twGufudkvnf;aumif; owfrSwfxm;aom EIef;twdkif;
tjynfht0 ay;Muonfom jzpfavonf/ e,fbuft&m&Sdrsm;xHrSrl rawmif;0HUonfESifh
r&vkdufonfrsm;vnf; Mum;&bl;avonf/ odkUESifhvnf; tcsKdUolBuD;rsm;onf toif;
rif;BuD;tm; tqdyfr&Sdaom ]a&a>r} [k oabmxm;um aumif;pGmrav;pm;yJ aewwfMu\/
tjcm;ypnf;um; ta&;rBuD;? vSnf;rsm;udk tcsdefESifh&zdkUum; vGefpGm ta&;BuD;vS\/ tb,fh
aMumifh qdkaomf rD;&xm;rrSDvdkuf[kqdkvQif bmajymajym pma&;BuD;\tjypf jzpf&aomaMumifh
aywnf;/

awmvkdu fpma&;wdkU Am[D&tvkyf


xdknOfh rif;BuD;u tvkyfvkyf ola&;aompmrsm;udk uREkfyfu vufESdyfpufjzifh &dkuful;jcif;?
vufrSwfxkd;apjcif;? eHygwfwyfjcif;? pm&if;oGif;jcif;? pmtdwfwGifxnfh ydwfjcif;? wHqdyf
acgif;uyfjcif; ponfjzifh aqmif&GufNyD;aomtcg 10 em&D cJGNyD;avNyD/ pmrsm;rSm uREkfyfwdkU
pD;rnfh rD;&xm;jzifh &efukefodkUydkU&rnfh tpkd;&pmrsm;jzpfavonf/ uREkfyfwdkU c&D;xGuf&ef

- 149 -

a&TOa'gif;

tpDtpOfrSm em&DjyefwcsufwGif tdyf&mrSxMu&ef? vSnf;rsm;a&mufvmaomtcg ypnf;rsm;


wif wem&DcGJwGif Z&yfrSxGufcGmMu&ef? 2 em&DcGJwGif blwm&kHodkUa&muf ypnf;rsm;udk
csdefwG,fjcif;? wefqmvkyfjcif;? NyD;pD;csdefwGif (3 em&Dxdk;aomtcg) rD;&xm;a&mufvm
wufpD;Mu&ef jzpfavonf/ uREkfyfonf 11 em&DwGif tdyf&mokdU0if wem&DwGif uysmu,m
xum tdyf&mvdyfNyD;aemuf vSnf;rsm;udk ar;vdkuf&m ra&mufMuao;acs/ wGif olBuD;
tdrfodkU csmy&mpDudk apvTwfNyD; ac:cdkif;&ojzifh wem&DcJGcgeD;rS a&mufvmMu\/ okdUESifh
tcsdefvkNyD; uwdkufu&dkuf wif? tajy;tvTm; armif;Mu&ojzifh 2 em&D 45 rdepfwGifrS
blwm&kHokdU a&mufMu ysm,D;ysm,m wefqmvkyfNyD; rD;&xm; 0ifvmavawmhonf/
]awmfao;&JU} [k pdwfxJ [D;csrd&m rawmfaomtcsif;t&mwck BuKH&ygawmhonf/

tqlcH&jcif;
aemufwpcef;odkU eHeuf 8 em&DavmufwGif qdkufa&mufMu (NrdKUBuD;jzpfonfhtavsmuf)
AdkvfwJ wnf;cdkMuMu\/ csmy&mpDrsm;? bwvmrsm;? xrif;csufrsm;onf rdrdwdkUESifh qdkif&m
ypnf;rsm;udk aexm;wus pDpOfjyifqifvsuf&SdMupOf tapcHrsm; acgif;csif;&dkufum wD;wdk;
wdkifyifvsuf &SdMujcif;udk jrif ]]bmjzpfMuwmvJ}} [k uREkfyfu ar;\/ ]]rdk;awmh rD;avmif
awmhr,f pma&;BuD;a&}} [k bwvmu ajymojzifh uREkfyf xdwfvefUoGm;\/ ]]b,fvdk
jzpfwmvJ}} [k uREkfyfu xyfar;awmh rif;BuD;\ &Gufzsifukvm;xdkifwGif csdwfxm;&onfh
acgif;tkH;uav; ususef&pfaMumif; od&av\/ ]][m 'Dvdkqdk rjzpfbl; aps;xJoGm;NyD; r&
&atmif &Sm0,facs}} [k ajymum csmy&mpDwa,mufudk uREkfyf vTwfvkduf\/ rif;BuD;onf
eHeufpmpm;NyD;rS &Gufzsifukvm;xdkifay:wGif owif;pmzwfavh&SdaomaMumifh tcsdef&ao;
onf[k atmufarhum pdwfrylvSyJ &Sdao;\/ rnfonfhenf;rqdk ypnf;uav;rsKd;twGufrSm
tapcHrsm;\tvkyfjzpf &kH;aowmBuD;okH;vkH;udk ypnf;aphpkHatmif xnfhcJUzdkU wm0ef,l&onfh
pma&;BuD;\ tyl r[kwfEdkif[k cyfayghayghyif atmufarhvkduf\/ tvGefqkH;wGufvdkufvQif
]olwkdUtm; qlonfudk ig jrif&acsawmhrnfavm} [lom atmufarh olwkdUtwGuf ylyefrd
ao;\/ acgif;tkH;uav;wvkH;0,fzdkU apvTwfvdkufaom csmy&mpD armifjyL;vnf; jyefrvmacs/
]]vluav; pm;p&m,lcJU}} [k rif;BuD;u awmif;vdkufaomtcgyif armifjyL; a&mufrvm
ao;acs/ uREkfyfonf xrif;csufukvm;tm; jznf;jznf;csuf&ef ]]tmpaw;bmbl? tmpaw;}}
[k vufodyfxdk; ajymxm;&\/ rif;BuD;onf pm;p&m wyJGNyD;wyJGpm; okH;yJG ukefonfU
wdkifatmifvnf; armifjyL; ay:rvmao;acs/ ]]owif;pm,lcJU}} [k ac:vdkuf&mwGifrS armifjyL;
onf NrdKUxJrS zwfzwfarmajy;vm vufxJwGif acgif;tkH;uav; ygvm\/

- 150 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

xdktcdkufwGif rif;BuD;onf a&csKd;cef;okdU acw0ifoGm;&m uREkfyfu armifjyL;tm; ar;Munfh


onfwGif wNrdKUvkH; acgif;tkH;uav;rsKd; wvkH;rQr&SdaomaMumifh tMumBuD;&SmaeNyD;rS
aemufqkH;wGif pufcsKyfqdkifwqdkif uwdkufu&dkuf csKyf,lcJU&aMumif; ajymjyav\/
]]awmfao;&JUuGm ighvl}} [k uREkfyfu csD;rGrf;rdao;onf/ rif;BuD;onf a&csKd;cef;rSxGufvm
&Gufzsifukvm;xdkifay: xdkifrnfjyKonfwGif acgif;tkH;uav;udkjrif wefUueJjzpfoGm;NyD;
]]pma&;BuD;}} [k ac:vkduf\/ uREkfyf\txifrSm tapcHrsm; azsmufypfcJUaom ypnf;wck
twGuf tpm;xdk;Edkifatmif uREkfyfu pDrHxm;jcif;aMumifh rsufESmaumif;&vdrfhrnf[k arQmfvifh
rd\/ xdkuJokdUum; r[kwfacs/ rif;BuD;u jzpfykHudkar; uREkfyfu trSeftwdkif; ajymjy&mwGif
rif;BuD;onf rsufESmrsm;eDvm uREkfyf\ayghavsmhrItwGuf Budrf;armif;avawmhonf/ uREkfyf
u vSnf;udpESifhwuG pDrH& nOfheufatmif tvkyfvkyf&jcif;? &kH;ESifhqdkif&m pm&Gufpmwrf;
rsm;ESifh zdkifwGJrsm;udk aphpkHatmif *&kpdkuf&jcif;wdkUaMumifh acgif;tkH;uav;udk *&krpdkufEdkifaMumif;
ajymjyav&m rpwmuavwifonf wkd; pdwfqdk;vm\/ aemufqkH; bmrQrajym0HUawmhyJ
qdwfqdwf aevdkuf&ygawmhonf/

qlNyD; acsmhjcif;
tdkifpDtufpf t&m&Sdwkdif;onf uJUodkUr[kwf? rif;BuD;rpwmuavwifonf vlqef;
wa,muf jzpfjcif;udk BuKHbl;olwdkif; odMuygonf/ ol\0goemum; qlp&m&SdvQif BuD;i,f
ra&G; qlwwf csD;ajrmufp&m&SdvQifvnf; olUvludk rwufwufatmif xdk;wifay;wwf
avonf/ uREkfyfonf taMumif;udk odyg\/ &kH;tkyfuvnf; uREkfyf awmvdkufpma&;
jzpfawmhrnf qdk&mwGif ]]azodef;awmh aumfwmyJ? odyfuHaumif;w,f? 'Daumifav; BuD;yGm;
awmhr,f}} [k tjcm;pma&;rsm;tm; ajymbl;avonf/ okdU&mwGif uREkfyf\ZmwmrSm tpdk;&
trIxrf;tjzpfESifh BuD;yGm;zdkU ygvm[efrwlacs/ rif;BuD;onf uREkfyftm; qlNyD; em&D0ufcefU
Mumaomtcg uREkfyfudk ac:jyef\/ rsufESmxm;rSm cyfcsKdcsKdjzpfaecJUavNyD/ uREkfyfu
rwfwwf&yfvsuf&Sd&m rif;BuD;u teD;okdUcsOf;uyf&ef ajymojzifh ol\&Gufzsifukvm;xdkif
teD;wGif xdkif&avonf/ xkH;pHtwdkif; olu t*Fvdyfvdkajymaomfvnf; pma&;u jrefrmvdkajzrS
oabmusonf/ ]]uRefawmfrsKd;}}? ]]t&Sifbk&m;}} paom pum;vkH;rsm;udk Adkvfrsm; ESpfoufMu
onf/
]]rifhtouf b,favmuf&SdNyDvJ}}

- 151 -

a&TOa'gif;

]]22 ESpf&SdygNyD t&Sifbk&m;}}


]][vdk i,fi,fuav;yguvm;}}
uREkfyf\yg;udk jznf;nSif;pGm qJGvdrfonf/
]]armifrif;eJU uREkfyfeJU q&mwynfhaemf? [kwf&JUvm;}}
]]rSefygw,f t&Sifbk&m;}}
]]q&mwynfhqdkwm q&muqlvQif wynfhu pdwfrqdk;&bl;? [kwfvm;}}
]]rSefvSyg bk&m;}}
]]uREkfyfu tvkyfaumif;aumif;vkyfwJUolqdkvQif csD;ajrSmufwwfw,f}}
]]rSefygbk&m;}}
]]aumif;aumif;vkyf? pdwfrnpfygeJU? 'Dacgif;tkH;uav; b,favmufay;&ovJ}}
]]ESpfusyfay;&w,f ajymygw,f bk&m;}}
]]&kH;okH;aiGxJu rxkwfeJU? uREkfyf udk,fydkifaiGpm&if;xJu xkwf,lyg}}
]]rSefygbk&m;}}
]]tvkyfaumif;aumif;vkyf oGm;awmh}}

uREkfyf pdwfaumufavNyD
rdrdtvkyf BuD;yGm;apvdkaompdwf&Sdonfh pma&;uav;wa,mufonf tvGefqlwwfonf[k
emrnfBuD;aom t&m&SdwOD;u yg;udkvdrfjzpfum pum;ajyajymjcif; cH&onfqdkygu pdwftm;

- 152 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

wufMuGNyD; BudK;pm; tvkyfvkyfayvdrfhrnf/ uREkfyfrlum; xdkuJUokdUr[kwfacs/ rdrd\ tjypf


r[kwfygyJvsuf acgif;tkH;uav; aysmufjcif;twGuf qlyl&acsrnfavm[k ESvkH;okdUcdkufatmif
emxm;onfESifh rif;rIxrf;tvkyfonf tvum;tvkyfjzpfonf/ Adkvfpdwfaumif;vQif aumif;
ovdk? Adkvfpdwfqdk;vQif qdk;ovdk olwdkUoabmtwdkif; cH&onf/ pdwfqif;&JrI csrf;omrIonf
olwkdU\ Munfjcif;aemufjcif;tay:wGif jzpfaomaMumifh rif;BuD;u ESpfodrfhapvdkaom
oabmESifh acsmh qkH;rjcif;jzpfonf[k uREkfyfem;vnfygvsufESifh aumif;aumif;pdwfrausyJ
jzpfaeygawmhonf/ or0g,rXmebuf uREkfyfuJUodkU twef;vnf; ratmif? ta&;tom;
vnf; rawmf? AdkvfESifh txufyg tcGifhta&;rsKd;vnf; r&MuyJvsuf onf;nnf;cHNyD;
ukwfukwfywfywf BudK;pm;xrf;&GufMujcif;tm;jzifh (Joint-Registrar) wGJbufrif;BuD; &mxl;
wdkifatmif wufMuolrsm;vnf; &Sdavonf/ olwkdUESifhuREkfyf jcm;em;jcif;rSm BuD;yGm;vdkaomqE
jyif;xefjcif; rjyif;xefjcif;rQom uGmMu\/ pHa'0DESifh taMumif;ygcJUygrl BuD;yGm;vdkpdwf
jzpfay:vmrnfavm rajymwwfay/

tqifrajyrIw ck
rif;BuD;\ awmvdkufpma&;onf xrif;csuf ukvm;okH;a,mufrSwyg; rif;BuD;\ bwvm?
pm;yJGxdk;ESifh &kH;csmy&mpD ESpfa,mufwdkUtm; (tm;vkH; Armrsm;jzpfonf/) e,fvSnfhpOftwGif;
xrif;auR;&aom xkH;pHwck udkjrpfu vkyfxm;cJU\/ tvkyfvTJay;cgeD;wGif udkjrpfu ]]'djyif
XmeawGrSmawmh 'DvdkxkH;pHr&Sdygbl;? usKyfuawmh xkH;pHvkyfxm;cJUrdNyD? cifAsm;vJ auR;vkdufyg
Asm? olwkdUrSm c&D;p&dwfuvJ jzpfavmufatmif r&&SmMuygbl;}} [k rSmxm;cJUbl;avonf/
uREkfyfvnf; udkjrpf rSmxm;cJUonfhtwdkif;yif auR;ygonf/ &kH;csmy&mpDwa,mufu csufjyKwfrI
twGuf wm0ef,lyg\/ usefolrsm;um; tvum;pm;Mujcif;jzpf\/ pm;Mu&kHESifh rNyD;ao;/
bwvmESifh pm;yGJxkd;onf uREkfyftm; i,f&G,faom vluav;wa,mufqdk udkjrpfuJUodkU
rav;pm;csifyJ rxDrJUjrif jyKcsifMuykH&\/ rpwmuavwif\ 0goemwckrSm ol\bwvmudk
vufoyfarG;xm;NyD; &kH;tvkyfrSwyg; t&yf&yfudprsm;wGif ]vl,kHawmf} wa,muftaejzifh
wdkifyifwwf ]tcspfawmf} wa,mufyif jzpfcJUavNyD/ or0g,rXmebuf trIxrf;Muaom
NrdKUtkyfrsm;? 0efaxmufrsm;onf rif;BuD;\tdrfodkU 0ifMuaomtcg bwvmudk a&S;OD;pGm
csOf;uyfNyD; tmvmyovmypum;ajymNyD;rS 0ifMu\/ tcsKdUrSm bwvmtwGuf tao;tzGJ
vufaqmifuav;rsm;yif ygvmwwfMu\/ wcgw&H bwvmuyif NrdKUtkyf0efaxmuf
rsm;tm; ]]OD;wdkUt&yfrSm [0graygbl;vm;? uRefawmf eJeJ&csifw,fcifAsm}} [k qdkum
rSmxm;vkduf&m t&m&Sdrsm;vnf; ,lcJUMu&\/ pifppfrSm bwvmonf t&m&Sdrsm;tm;
aumif;usKd;aomfvnf;aumif;? qdk;usKd;aomfvnf;aumif; bmrQ wwfEdkifonfr[kwf? wrif

- 153 -

a&TOa'gif;

owfowf ]rif;rSD pdk;uyf} jzifh Adkvfusjcif;jzpf\/ uREkfyfonf taMumif;rsm;udkod


bwvmudk o'gMunfjzL r[kwfvSaomfvnf; udkjrpf\ Mo0g't& xrif;awmh auR;ygonf/
okdUaomf raxrJUjrif vkyfvGef;ykHudk azmfjyygOD;rnf/

'kwd,rd pdw fysufjcif;


waeUo &Gmw&GmwGif uRekfyfwdkUvlpk pwnf;csvsuf&SdpOf uRekfyfonf aps;0,f&eftwGuf
csmy&mpDtm; ydkufqHay;xm;NyD; tvkyfvkyfvsuf&Sd\/ awm&Gmrsm; aps;0,fjcif;[lonfrSm
MuufESifhqD? qefwkdUom jzpfavonf/ xdkaeU uREkfyfonf rif;BuD;u b@ma&;rif;BuD;xHokdU
pm&SnfBuD;wapmif a&;onfESifh rNyD;rcsif; vufESdyfpufjzifh &dkuful;&jcif;aMumifh 12 em&DcefU
wGifrS eHeufpmpm;Edkifawmhonf/ tvkyfNyD;pD; xrif;yJGjyifcdkif;aomtcg bwvmESifh
pm;yGJxdk;wdkU pm;ESifhNyD;jzpf uREkfyfESifh csmy&mpDESpfa,mufom usefawmhonf/ xrif;yJG
xdkifvdkuf qmavmifpGmESifh Muufom;[if;cGufudk EIdufvdkufaomtcg &iftkyfESifh tonf;
r&SdawmhyJ aygifESifh t&dk;rsm;om awGU\/ uREkfyftwGuf &iftkyfjzpfap? tonf;jzpfap xm;&
rnfudk olwkdUodvsufESifh bwvmESifh pm;yJGxkd;wdkUu pm;ypfvdkufMuavNyD/ ydkufqHxkwf&olu
uREkfyf? csufjyKwf&olum; &kH;csmy&mpD jzpfygvsuf wrifoufouf Adkvfusjcif;jzpfonf[k
uREkfyf em;vnf\/ olwkdU,lqMuykHrSmum; pma&;BuD;qdkolonf rdrdwdkUocif\ pma&;rQom
jzpf &dkaozdkUrvdk[k xifMuykH&\/ olwkdUESpfa,mufudk vSrf;Munfhvdkufaomtcg zvfcGuf
wdkufoluwdkuf pm;yGJcif;olu cif;vsuf&Sd\/ qlvdkufcsifonfrSmum; ajymzG,f&mr&Sdacs/
okdUaomf rif;BuD;\vljzpfaomaMumifh rql0HUyJ BudwfcHvdkuf&onfwGif uREkfyfonf tjypff
tvkH;pkHudk xdktvkyfay:odkU ykHcsNyD; ]tvum;tvkyfrsKd;yJ} [k rSwfcsufcsvkdufygawmhonf/
okdUaomf wacguf vGefyap? aemufwacgufwGif 'DtaumifawGudk xrif;rauR;awmhNyD[k
qkH;jzwfvkduf\/

tpDtpOfwrsKd; vkyfjcif;
aemufwacgufwGif Aef;armfNrdKU a&TusD;em; bk&m;yJG v,f,mpdkufysKd;a&;jyyJG ygonfESifh
uREkfyfwdkUvlpkonf jrpfBuD;em;rS tpdk;&oabFmuav;ESifh pkefqif;vmMu\/ uREkfyfwdkUESifhtwl
'kwd,v,f,mpdkufysKd;a&;0efBuD;vnf; ygvm&m ol\pma&;BuD;ESifh uREkfyfonf bdvd,uf
upm;buf jzpf tvGefaysmfMuonf/ uREkfyftzdkU pm;aomuf&ef tpDtpOfrSm rif;BuD;\

- 154 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

xrif;csuftm; uREkfyftwGuf waeUwusyfay; pm;NyD; bwvmESifh pm;yGJxkd;wdkUudk


ayvm,suH ypfxm;vkduf\/ csmy&mpDESpfa,muftm;rl ydkufqHtenf;i,fomay; uRekfyf
wm0efr,lawmhacs/ wGif bwvmESifh pm;yGJxdk;wdkUonf uREkfyfudk tawmf ]atmifh} Mu\/
uREkfyfurl *&krpdkufacs/ rif;BuD;\pma&;u bwvmudk vefUraeEdkif[k oabmxm;vkduf\/
waeUwusyf [laomaiGrSm xdkacwfu tawmfBuD;t&ma&muf uREkfyfrSmvnf; xrif;aumif;
[if;aumif; pm;&ojzifh auseyfvSonf/ AdkvfESpfa,mufwdkUonf tpdk;&oabFmtxyfxyf
OD;ydkif;rS vdkufMu uREkfyfwdkU pma&;ESpfa,mufonf atmufxyf OD;ydkif;rS vdkfufygvmMu&m
tpdk;&tvkyfESifh oGm;cJU&orQwGif Zdrft&SdqkH;c&D;jzpf tenf;i,f azmfjyvdkygonf/

xl;jcm;aom tjcif; t&mESpfck


Aef;armfESifh jrpfBuD;em; c&D;rSm {&m0wDukrPDoabFmrsm; oGm;vmjcif;r&SdyJ tpdk;&oabFmrsm;
om oGm;vmonf jzpfaomaMumifh a&mufzdkU tvGefcJ,Of;aomc&D; jzpf\/ tpdk;& oabFm
rsm;onfyifvnf; tvGefa&i,fonfh ({NyDv 15 &ufaeUtxd) tcsdeftydkif;tjcm;twGif;om
oGm;vmEdkif\/ jrpfa&i,faom tcsdeftydkif;jcm;udkrS a&G;NyD; oGm;vmMujcif;rSm 4if;a'o
wavQmuf {&m0wDjrpfonf tvGefusOf;onfjzpf jrpfa& tawmftwefBuD;onfqdkvQif
a&pD;Murf;onfESifh oabFmckwfESifzdkU tvGefcJ,Of;aomaMumifh jzpf\/ tpdk;&oabFmrSmvnf;
BuD;BuD;rm;rm;r[kwf? ti,fpm;uav;rQom jzpf\/ uREkfyfESifh pma&;BuD; udkbcifwdkUonf
('k0efBuD;\ pma&;jzpfonf) {&m0wD yxrjrpfusOf;taMumif;udk ausmif; oifcJUbl;Muonf
jzpf c&D;wGif pdwf0ifpm;zG,f&Icif;rsm; awGUjrif&vdrfhrnf qdkjcif;udk odMuonfESifh
atmufxyf OD;ydkif;wGif arQmfwvifhvifhESifh [efjyifvsuf&SdMu\/ AdkvfESpfa,mufrlum;
txyfxyfwGif rSefajymif;rsm;wudkifudkifESifh &Gufzsifukvm;xdkifrsm;ay: xdkifvsuf&SdMu\/
jrpfBuD;em;rS rxGufcGmrDyif xl;qef;aomtjcif;t&mESpfck awGUjrif&onfrSm {&m0wD jrpfa&
onf uRekfyfa&mufbl;onfh ae&mrsm;teuf rnfonfhae&m? rnfonfhqdyfurf;ESifhrQ rwlyJ
aomufa&tdk;rSa&uJUodkU Munfvif tvGefw&m at;jraomaMumifh oMum;ESifh oHy&moD;
cyfaomufvkdufvQif &Svywf&nf jzpfoGm;avawmhonf/ (rEav;NrdKU a&mif;aom &Svywf
&nfonfyif a&cJ&Sm;aom aEG&moD rQavmuf at;onfrxif/) MunfvifvkdufykHuvnf;
oabFmeHab; uyfvsuf&SdMuaom ig;trsKd;rsKd;wdkUrSm zvfaygif;acsmifxJwGif xnfhxm;onfh
a&Tig;rsm;ozG,f xifxif&Sm;&Sm;BuD; jrifEdkifayonf/ tjcm;wcsufrSm jrpfurf;yg; wavQmuf
vkH; aq;BudwfausmufvkH;rsm;jzifh jzefUBuJvsuf&Sdjcif;yifjzpf\/ jrpfqdyfodkU avQmufvmMupOf
vrf;c&D; ausmufwvkH;wav awGUonfESifh rqvmBudwf&efqdkum vdkvdkr,fr,f
aumuf,lcJU\/ a&SUavQmufvmaomtcg xdkxufvSaom ausmufvkH;udk awGUonfESifh yxr

- 155 -

a&TOa'gif;

ausmufvkH;udk ypfcsNyD; vJvS,f,lcJU\/ wvkH;xufwvkH; vSaom ausmufvkH;rsm;udk


awGUonfESifh wvkH;NyD;wvkH; ypfcsum vJvS,f,lcJU&m aemufqkH;wGif jrpfqdyfodkUa&muf
odef;oef;uka# &Sdaeaom ausmufvkH;rsm;udk jrif&awmhrS vuf&Sdudk ypfcsNyD; tvSqkH;wvkH;udk
a&G;,lcJU&ygonf/

yxrjrpfusOf;
{&m0wDjrpfonf jrpfBuD;em;qdyfurf;yif tjcm;NrdKUrsm;rS qdyfurf;rsm;xuf usOf;ajrmif;vS
ygavNyD/ odkU&mwGif oabFmxGufvmcJU yxrjrpfusOf; (First Defile) okdU a&mufaom
tcg jrpfwck\t&G,f r[kwfawmhyJ acsmif;uav;\t&G,f jzpfvmawmh\/ jrpfaMumif;
usOf;ajrmif;avav a&rsm;onf pkpkvmav jzpf&aomaMumifh a&pD;vnf; tvGefxef
tvGefw&mvnf; eufykH&onf? tcsKdUae&mrsm; 'vwGef; xkd;qif;aoma&onf a&SU
qD;umvsuf&Sdaom awmifBuD; okdUr[kwf ausmifaqmifBuD;rsm;udk t[kefjyif;pGmESifh
wdkufcdkufonf jzpfaomaMumifh a&rIefa&rTm;rsm;onf wzGm;zGm; jyefUpif wa0ga0g
wa[ma[m jrnfaomtoHjzifh qlnHvsuf&Sd\/ urf;wbufwcsufum; tvGefjrifhrm;aom
awmifBuD;rsm;onf ZGwftwif; xkd;qif;aom jrpfa&vkH;udk tomwMunf vrf;rz,fay;csifyJ
uwfoD;uwfowf vkyfMuonfh vuPmESifh [dkrSqD; onfrSwm;? [dkrSmck onfrSmcH
twefwef BudK;pm; taESmifht,SufjyKonfhES,f ae&mwumwdkif;wGif twdkuftcH vkyfae[ef
wl\/ tcsKdUae&mwGif wbuf&Sdaom awmifBuD;onf (ajy;oGm;aom vlwa,mufudk
ajcxkd; cHvkdufjcif;uJUodkU) jrpfa&vkH;\a&SUrS ausmufpGef;wckxkwfum uefUvefUcHvkduf&m
jrpfa&vkH;onf ausmufpGef;udk tMurf;enf;jzifh NzdKzsuf&ef rwwfEdkifaomtcgwGif tEkenf;jzifh
yGef;wD;atmif wjznf;jznf; vkH;yg;yg;ap\/ wcgw&HwGif jrpfaMumif;onf rnfrQ usOf;ajrmif;
ygoenf;[lrl oabFmOD;rSxkdif a&SUodkUarQmfMunfhum vdkufvmaom uREkfyfonf a&SUwnfhwnfh
awmifBuD;qD;vsuf &Sdjcif;udkom jrif& jrpfaMumif;vkH;vHk;aysmufNyD; awmifBuD;udk
oabFmOD;jzifh aqmifhawmhrnfhqJqJ &Sd&mwGifrS vuf,mbufaomfvnf;aumif;? vuf0Jbuf
aomfvnf;aumif; a&aMumif;uav;ay:vm 4if;bufodkU qwfueJvSnfhum auGUcsKd;vdkuf
jcif;udk jrif&ygawmhonf/ jrpfaMumif; usOf;ajrmif;&onfhtxJwGif ]wawmifqpfcsKd;}
auGU&onfh ae&maywum;/ xdkuJUodkU csKd;auGUvsuf&SdpOf wcsufwcsufwGif oabFmOD;rSjzpfap?
wcsufwcsufwGif oabFmyJUydkif;rSjzpfap ckefcsvdkufygu urf;ay:odkU a&mufEdkifrnf[lyif
xif&avmufayonf/

- 156 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

vlUpdwfonf cufvS\
4if;jrpfusOf;t&yf wbufwcsuf&Sd awmifBuD;rsm;onf jrifhjrifhrm;rm;BuD; &SdMu opfyifrsm;
xlxyfpGm aygufa&mufvsuf&SdMuojzifh uREkfyfjrifbl;onfh awmifrsm;teufwGif tpdrf;vef;qkH;
jzpfay&m jrpfaMumif;\ usOf;ajrmif;jcif;aMumifh oabFmESifh uyfvsuf&Sd&kHru tcsKdU ae&mrsm;
wGif oabFmay:odkUyif rkd;vsuf&Sdonfxif&\/ opfyifrsm;ay:vnf; arsmufrsm;ESifh awmiSuf
trsKd;rsKd; &SdMu arsmufoH? iSufoHESifh a&oHwdkU pkaygif;a&maESmum em;xJokdU xkd;0ifonf
jzpfaomaMumifh tcsKdUae&mrsm;wGif oabFmay: tcsif;csif; pum;ajym rMum;Edkifavmuf
atmif qlnHpGm &Sdaeawmhonf/ (c&D;rSjyefvm 1917 ckESpfxkwf &lyeED 0wKudk uREkfyf
a&;om;&mwGif xdkpOfu jrifawGUcJUaom &Icif;twdkif; rSwfrdoavmuf a&;xnfhcJUjcif;
jzpfavonf/) txufxyf vdkufygvmMuaom AdkvfBuD;ESpfa,mufwkdUonf &Gufzsif
ukvm;xdkif udk,fpDESifh rSefajymif;udk Munfhvkduf? 0DpuDqdk'gudk usKdufcsvdkuf? wa,mufu
aq;jyif;vdyf? wa,mufu aq;wHudk zGmvkduf? pum;wajymajymESifh vdkufygvmMu&m
uREkfyfwdkU pma&;ESpfa,mufrSmrl rSefajymif;vnf;ryg/ 0DpuD&Sdaomfvnf; raomuf0HUMuonfESifh
vufzuf&nfMurf;udk pD;u&ufESifh jrnf;&kHjzifh auseyfMu&onf/ vlUpdwfonf cuf\/
uRekfwkdUonf vufzuf&nfMurf;rQESifh auseyfMu&mrS AdkvfESpfa,muf bmvkyfaeMuonfudk
odvdkMu avSum;rS acsmif;MunfhvkdufrdMu&mwGif 0DpuDqdk'gudk jrifMu&onfESifh uREkfyfwkdU\
vufzuf&nfMurf;rSm Zdrfr&SdyJ jzpfoGm;&ygawmhonf/ wGif bmrqdk jrnf;prf;csifwwfaom
uREkfyf\0goemonf [kwfrS[kwfygav\avm [k ,kHrSm;jcif;wBudrf jzpfcJUrdbl;ygonf/

xkacsvTmawmif;cH&jcif;
vrf;wGif wnOfhtdyf aemufwaeUwGif Aef;armfNrdKUokdU qdkufa&mufMu\/ 'k0efBuD;onf
Aef;armfta&;ydkifESifh cifrifoljzpf 4if;\tdrf wnf;cdkav&m rif;BuD;ESifh uREkfyfrSm AdkvfwJ
wnf;ckdMu\/ xdknOfh uREkfyfESifh pma&;BuD; udkbcifwkdUonf a&TusD;em;bk&m;yJGodkU acw
avmufom oGm;Mu 0goemtdk;rsm; jzpfMuonfhtwdkif; bdvd,ufckH tcsdefjzKef;MuNyD;
ckHydwfrS udk,fhae&mokdU toD;oD;jyefoGm;Mu\/ aemufaeU eHeufcif; uREkfyfonf vkyfp&m
tvkyfrsm;udk vkyf eHeufpmpm;NyD;onfESifhwNydKifeuf tapcHwJ&Sdaom uREkfyf\tdyf&mokdU
0iftdyfav\/ aeUv,f ESpfem&DcefUwGif udkbcifvmEId;NyD; ]]AsKdUq&mBuD; xMunfhygOD;As? cifAsm;
pm;yJGrSm rD;avmifaeav&JU}} [kajym\/ uREkfyfonf AkdvfwJatmufxyf&Sdaom uREkfyf\
tvkyfpm;yJGokdU oGm;Munfh&m rif;BuD;u xkacsvTmawmif;xm;onfh pmwapmifudk awGU&\/
t"dym,frSm aeUv,f 12 em&Davmuf tvkyf&Sd ac:&m rawGU&aMumif;? aeUcif;tcsdefwGif

- 157 -

a&TOa'gif;

tcGifhr&SdyJ xGufvnfonfhtwGuf tb,fhaMumifh tjypfray;xdkufaMumif;udk xkacs&rnf


jzpfaMumif; yg&Sdavonf/ pmudk zwfvkduf&onfESifhwNydKifeuf rif;BuD;\tcspfawmf bwvm
\vufcsufjzpfonf[k uRekfyf awG;EdkifavNyD/ rif;BuD;u ac:cdkif;pOf uREkfyftdyfaejcif;udk
odvsufESifh bwvmu uREkfyfr&Sd[k ajymvkdufjcif;jzpfonf/ &efNidK;um; olwdkUtm; xrif;
rauR;onfhtwGuf jzpf&ayrnf/ uREkyfonf udkjrpfuJUokdU tapcHrsm;ESifh ajyjypfatmif
rqufqHwwfonfh uRekfyf\tjypfudk odyg\/ okdU&mwGif bwvmu uREkfyf&SdygvsufESifh
r&Sd[k vdrfvnfajymjcif;aMumifh ta&;,lcH&jcif;udk pdwfqkd;onfESifh udkbcifudk oufaoxl&ef
rif;BuD;xHokdU ac:oGm;ygonf/ uREkfyfonf tdkifpDtufpft&m&SdBuD;rsm;udk tcgcyfodrf;
&GHUaMumufygonf/ okdU&mwGif rw&m;ojzifh pGyfpJGjcif;cH&onfESifh a'goxGufvm
aMumufvefUpdwfr&SdawmhyJ tjzpftysuftrSefudk rif;BuD;tm; a'gojzifh ajymjy udkbcifudk
oufaoxl\/ rif;BuD;onf bwvmudk ac:ar;&m bwvmu uREkfyfudk&SmpOf tapcH
wJxJokdU 0ifrMunfhrdaMumif; 0efcH\/ rif;BuD;onf bwvmudk jyefxGufapNyD;aemuf
]]tb,fhaMumifh xdkuJUodkUajymonf xifoenf;}} [k uREkfyftm; ar;&m olwdkUudk xrif;
rauR;aomaMumifh jzpfonfxifaMumif; ajymjy\/ xdktcg rif;BuD;u olwkdUudk xrif;auR;zdkU
wm0efr&SdaMumif;? olwkdUvnf; c&D;p&dwf&Mu olwkdU[molwdkU pm;EdkifaMumif; ajymavonf/
udp rif;BuD;onf uREkfyftay:wGif tjypfwifp&m &SmrawGUaomfvnf; ol\tcspfawmf
bwvmESifh tqifrajyrI jzpf&jcif;twGuf uREkfyftay: rsufESmraumif;jcif;udk uREkfyf
&dyfrdonf/ xdktcsdefrSp igonf bwvmudkvnf; tavQmhray;Edkif/ odkUaom bwvm
wa,muftm; vufoyfarG;xm;onfh rif;BuD;wa,muf\ vufatmufwGif Munf&SnfpGm
tvkyfvkyfjcif;tm;jzifh pdwfcsrf;omrI &SdEdkifawmhrnfr[kwf[k qkH;jzwfvdkufav\/

&kH; ajymif;jcif;
aemufrsm;rMumrD 'k0efBuD;\ [ufuvyfpma&;BuD; cGifh,loGm;&mwGif &kH;ajymif;zdkU avQmufxm;
\/ rif;BuD;\ awmvdkufpma&;ESifh 'k0efBuD;\ [ufuvyfpma&;\ vcrSm twlwl
jzpfaomfvnf; uREkfyf\ vuf&Sd&mxl;onf wufvrf;&Sd c&D;p&dwfvnf; ydkaomaMumifh
&kH;tkyfESifhwuG tjcm;pma&;rsm;u uREkfyf\tBuHtpnfudk zsufMu\/ okdU&mwGif uREkfyfrlum;
BuD;yGm;jcif;udk oabmrxm;? bwvmwa,muftm; OD;pm;ay;onfh rif;BuD;wa,muf\
vufatmufwGif vufyGef;wwD;ae&onfh awmvdkufpma&;tvkyf pdwfcsrf;omrI r&SdEdkifNyD[k
qkH;jzwfum &kH;ajymif;vkdufygawmhonf/ okdUjzpf uREkfyfonf pDbDvdkif;&Sdaom rif;BuD;&kH;rS
aAm"dukef;&Sdaom v,f,mpdkufysKd;a&; 'k0efBuD;\&kH;odkU ajymif;a&GUvkdufygawmhonf/ v,f,m

- 158 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

pdkufysKd;a&;Xme rif;BuD;rSm tdkifpDtufpft&m&Sdwa,mufjzpf 'k0efBuD;rSm v,f,mpdkufysKd;jcif;


ynmudk txl;wvnf oifMum;vmcJUonfh Expert tdwfpywfac: t&m&Sdjzpfavonf/

tusifhq dk; jyefay:vmjcif;


rif;BuD; rpwmuavwifonf qlylwwfoavmuf 'kwd,0efBuD; rpwmaomfrfqifrSm
pdwfoabmaumif;onfh vlat;wa,mufjzpf\/ uREkfyfESifh wvcefUrQ tvkyfvkyfrdMuvQif
'k0efBuD;onf uRekfyfudk tvGefcifrif olUvufatmuf tvkyfvkyf&jcif;rSm pdwfcsrf;om
vSonf/ 0efBuD;onf uREkfyfudk tvGef,kHMunf uREkfyfajymorQ NyD;\/ tjcif;t&monf
uREkfyftzdkU taumif;csnf;r[kwfvSacs/ 0efBuD; awmwufaomtcg 'kwd,pma&;onf
0efBuD;ESifhtwl vkduf&av&m uREkfyfrSm [ufuvyftjzpfESifh &kH;xdkifusef&pfNyD; tawmf
vGwfvyfjcif;&\/ &kH;okH;aiGudk uREkfyfyifudkif& pm&if;udkvnf; uREkfyfyifudkif&\/
xdktcsdefwGif uREkfyfonf pHa'0Dudk ydk;yef;pOfu umvom; oli,fcsif;rsm;ESifh wzef
tqufjzpf 4if;wkdUESifhtwl bdvd,ufckH nOfhrsm;wGif tcsdefjzKef;vsuf&Sd\/ xkdpOfu
bdvd,ufckHrsm;wGif bdvd,uf&dk;&dk;ruyJ pupfwvfpf (Skittles) ac: 9wdkifupm;enf;
acwfpm;vsuf&Sd&m upm;enf;wGif a*:vDtBuD;tao; avmif;upm;jcif;vnf; wGJzufvsuf
&Sd\/ uREkfyfonf wnvQif wusyf ESpfusyf avmif;upm;&mrS (i,fpOfu tvkyform;rsm;ESifh
avmif;upm;bl;onfh tavhtusifhaMumifh) ]aoG;BuD;} vmNyD; ig;usyf wq,f ponfjzifh
avmif;wwfvmavNyD/ tpyxr avmif;upm;jcif;tvkyf\ jzm;a,mif; aoG;aqmif
wwfonfh xkH;pHtwkdif; Beginners' Luck Edkifonfursm; &IH;onfu enf;ojzifh
0rf;omp&mBuD; jzpfae\/ twefMumaomf tEdkifukef &IH;rsm;vmcJUavNyD/ wGif uREkfyfonf
vcxkwfaomtcg xnfhvkduf&\/ tawmtwGif; avmif;upm;jcif;onf uREkfyftm;
tylwjyif; aoG;aqmifvsuf&SdavNyD/ bdvd,ufckHokdU roGm;awmhygqdkum wnESpfn atmifhae
aomfvnf; ]]&Suf?&Suf?yGwfa'gif;}} [laom toHrsm;onf em;xJodkU wkd;wkd; 0ifvm
awmhonf/ raeEdkif? oGm;&awmhonf/ yxr wvcaiGudk vnf;aumif;? xdkUaemuf ESpfvc
aiGudkvnf;aumif; ,l,l oGm;av&m &IH;&onfcsnf;om BuKH&awmh\/ rxl;awmhNyD/
wwufpm;vnf;MuufoGef [laom pum;udkvnf;aumif;? avSarsm avScsif;vkduf[laom
pum;udkvnf;aumif; owd& &IH;xm;onfh &kH;aiGudk jyef&atmif vkyf,ljcif;rSwyg; tjcm;
enf;vrf; r&SdawmhNyDqdkum nwdkif;yif a*:vD&dkufrdawmhonf/ wcgw&H tenf;i,f
Edkifaomfvnf; &IH;xm;onfh &kH;aiGudk jyefxnfhavmufatmif rjynfhaomaMumifh qufvufom
upm;&\/ &kH;aiGxkwfokH; tpdk;&odvQif axmifusrnfqdkjcif;udk odNyD;jzpfaomaMumifh
pdwfylvdkufykHrSm tqDpm;tom;rjzpf qdkonfhpum;twkdif; tawmf ydefBuKHvsuf&SdavNyD/

- 159 -

a&TOa'gif;

0efBuD;onf &kH;aiGudk wvwBudrf xkH;pHtwdkif; ppfaq;aomfvnf; aiGpm&if;udk ES,fxdkES,f


zvS,fjyjcif;aMumifh 0efBuD;rod&Sday/ okdUjzifh ajcmufvcefU Mumaomtcg &kH;aiGteufrS
usyfwaxmifcefU avsmhvsuf&SdavNyD/ bdvd,ufckHrS jyefvmaomtcg tdyfraysmfEdkifonfh
nrsm;u rsm;ygawmhonf/

uHaumif;vkdU axmifrus
waeUo vqef;w&ufaeUwGif rif;BuD; &kH;ppfvmrnfhtaMumif; pm&&Sdav&m xdkaeUrSm 28&uf
aeUjzpf okH;&ufomusefawmh\/ OD;acgif;rD;avmifcJUavNyD/ a&Tuav; &SdpkrJUpkudk a&mif;cs
vkdufvQifvnf; 300drQavmufom &EdkifrnfjzpfNyD; rxl;awmhNyD/ rD;cHaowmxJwGif &kH;aiG
200davmuf &Sdao;\/ 4if;udk,lNyD; oli,fcsif; vlv,fwa,mufudk ac: w&kwfuvyfodkU
wufupm;&m yxrwGif 200davmufEdkifNyD; aemufqkH; ajymifygavawmhonf/ cufacsNyD?
rnfokdUvkyfrnfenf;/ xGufajy;vQifvnf; tusKd;r&SdNyD/ aemufqkH; vukefrnfhaeUwGif
uREkfyfonf tjzpftysufudk [kwfwkdif;rSef&mazmfjy 'k0efBuD;oem;avmufatmif pmwapmif
a&;vkduf\/ wnvkH;a&;NyD; eHeufapmapmwGif uREkfyf\a,mufzudk ydkUcdkif;vkduf&m ]]csufcsif;
vmcJU}} [k 0efBuD;xHrS pum;jyefvm\/ 0efBuD;onf MuifemaomrsufESmxm;ESifh uREkfyftm;
Munfhvsuf aiG1000dausmfudk olu pdkufxnfhxm;onfhtaMumif;? olESifhtwl
awmwuf&modkUvkdufNyD; &&Sdaom c&D;p&dwfjzifh jyefqyf vcudk uRekfyf pm;EdkifaMumif;
ajymav&m uREkfyfonf rpwmaomfrfqiftm; OD;okH;BudrfcsrdcJUygonf/ xdkaeUrSp uREkfyfonf
yk*dKvftm; aus;Zl;&SifBuD;tjzpf arwmydkUjcif;? uefawmhjcif;tm;jzifh t&dktaojyKcJU&m ,aeU
wdkifvnf; ol&Sd&mt&yfodkU rSef; arwmydkUvsufyif&Sdygonf/ uREkfyfonf rdrdudk,fudk
axmifuszdkU Zmwmryg[k atmufarhcJU&m zqyvtpdk;& vufxufwGifrS axmifodkUydkUjcif;
cHcJU&\/ okdUaomf tjypfr&ojzifh axmifusjcif;r[kwf? tcsKyfcH&jcif;om jzpfonf[k
udk,fh[mudk,f ajzqnfrdygawmhonf/

aysmfyJGpm;xGufjcif;
xdktcsdefrSp uREkfyfonf c&D;p&dwf&vdkrIaMumifh 'k0efBuD;\ awmvdkufpma&; vkyf&av&m
t&m&SdESifh vdkuf&jcif;rSm rif;BuD; rpwmuavwifESifh vdkuf&jcif;xuf aysmfp&maumif;
vS\/ xpfueJqdkwkdif; qlwwfylwwf Budrf;armif;wwfonfh t&m&SdESifh vkduf&NyD;aemuf

- 160 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

oem;Muifemwwfaom t&m&SdESifh vkduf&jcif;rSm ewfjynfa&muf&oavmuf xifrdyg\/


okdU&mwGif uREkfyf\ZmwmrSm (aA'ifawmh ar;Munfhonfr[kwf) tvkyfwck Munf&SnfpGm
pGJpJGNrJNrJ vkyfrnfholwa,muf r[kwfonfhvuPmESifh 'k0efBuD;\ta<u; ajyvkeD;csdefwGif rdrd
tvkyf raysmfydkufaompdwfrsKd; wpwp 0ifvsuf&Sd\/ ,if;odkU&SdpOf uREkfyfonf &kH;pma&;rsm;
jzpfMuonfh Adkvfujym; nDtpfudkwpkESifh rw&me,f qnfBuD;ac: t&yfodkU iSufypfvkduf
oGm;\/
uREkfyfwdkUtm;vkH;rSm pma&;rsm;omjzpf om;om;em;em; oGm;EdkifMuonfr[kwf? avaoewf
wvufpDESifh bdkifpu,fpD;NyD; oGm;Mujcif;jzpf\/ ig;aowm paom pm;p&muav;rsm; toifh
twifh ygvmMu\/ uREkfyfurl (jcifudkufvQif iSufzsm; zsm;wwfonf[k zwf&bl;aomaMumifh)
jcifaxmifwvkH; ygvmcJU\/ (aemifwGif azmfjyvwHUaom uome,f erf;aygif;&GmokdU bk&ifcH
qm[mukwfbwvmwkdUvlpk c&pfprwfwywf awmvnfxGufMujcif;udk BuKH&aomtcgwGif
uREkfyfwkdU\ awmvnfjcif;rSm tvGef&,fcsifp&muav;wck jzpfvmaomfvn;f) xdkpOfurl
udk,fh[muav;ESifhudk,f tawmfBuD;aysmfcJUygonf/ naecif;wGif vlwa,muf csKd; av;ig;
aumifpD &atmif ypfMuNyD;aemuf xif;wkH;BuD;rsm; qdkufxm;onfh rD;zdkBuD;teD;wGif tarG;
EkwfoluEkwf? ckwfoluckwf? aq;oluaq;? aMumfoluaMumf? csufolucsufNyD; a&a&maom
0DpuDuav;ESifh (qdk'grwwfEdkif) jrnf;Mu aomufMu&jcif;rSm {&mr ZdrfBuD;wck jzpfaeyg
awmhonf/ tawmtwGif; taumf'D,ifwvkH;ygvm wD;wwfolu wD;NyD; t*Fvdyf
aw;csif;rsm; 0dkif;qdkum uolrsm;u uMuonfwGif tawmfedyfaom aysmfp&mwcktaejzifh
uRekfyf\OD;aESmufwGif trSwfxifvsuf usef&pfcJUygonf/
uREkfyfwdkUvlpk pwnf;csaomae&m wJuav; ESpfwJ okH;wJ &Sdjcif;udk uREkfyfrSwfrdao;&m
wwJrSm uREkfyfwdkUvlpktwGuf jzpf\/ csKd;aMumfESifh 0DpuD wykvif;ukef trl;ajyMuaomtcg
uREkfyfwdkUonf wJuav;xJodkU 0iftdyfMu\/ uREkfyfonf ygvmaomjcifaxmifudk axmif
tdyf&mjyifav&m tjcm;vlrsm;rlum; wOD;wa,mufrQ jcifaxmifrygcJUMuay/ xdknOfhrSm
tawmftdkuf jcifudkufjcif;udk uREkfyfrSwfrd\/ udk,fhae&mESifhudk,f tdyfMu&mwGif ujym;
uav;wa,mufonf jcifudkufvSonfqdk uREkfyf\jcifaxmifxJodkU 0ifvm\/ jcifaxmifrSm
wa,muftdyfuav; jzpfaomaMumifh r0ifavmufonfESifh OD;acgif;rQom oGif;yg&apqdkum
uREkfyfbufodkU OD;acgif;qdkufvsuf tdyf\/ twefMumvQif 'kwd,wa,muf 0ifvmjyef
yxrvlESifh ,SOfvsuftdyf\/ enf;jzifh Adkvfujym; 4a,mufvkH; wa,mufNyD;wa,muf
OD;acgif;oGif;xnfhMuNyD; ajcaxmufrsm;udk apmifzkH;xm;Muonf/ twefMumaomf olwkdU
4a,mufrSm wacgacgESifh a[mufMu uREkfyfrSmum; tdyfraysmfEdkifyJ jzpfae\/ jcifaxmifrSm
Zmjcifaxmifr[kwf? ydwfcyfyg;yg;jzifh csKyfxm;jcif;jzpf&m olwkdUtouf&Ixkwfaom taiGU
rsm;onf uREkfyfudk rGef;apojzifh omyif tdyfraysmfEdkifatmif jzpfae\/ aemufqkH;

- 161 -

a&TOa'gif;

uREkfyfonf jcifaxmifudk olwkdUtm; ay;cJUNyD;vQif wJjyifodkU wa,mufwnf;xGuf tdyfyg


awmhonf/ jzpf&ykHrSm ayghayghqq vmcJUMuolrsm;tzdkU udpr&Sd? owd0D&d,ESifh jcifaxmif
aqmif,lcJUaom uREkfyfom vmcHvdkuf&jcif;udk a&SUwGifazmfjyygrnf/ (avmuBuD;um; bmrQ
pdwfcs&onfr[kwfacs/)

xl;qef;aom tjcif;t&mwck
tdrfodkUjyefa&mufNyD;aemuf &ufowwywftwGif;wGif uREkfyfrSm tBuD;tus,f zsm;cUJavNyD/
tzsm;BuD;vGef;aomaMumifh wcsDwcsDwGif ]wuf} oGm;NyD; tMumBuD; owdvpfvsuf&Sd&m
uREkfyf\ yg;acsmif&kd;rsm; ig;\yg;[ufuJUodkU um;csnfpkcsnf jzpfaejcif;udk rdbrsm;? r,m;ESifh
r&D;wdkU jrifMu&onf[k aemufwGif ajymMu\/ uREkfyf\ rdbrsm;um; zsm;puwnf;u
a&mufaeMuavNyD/ (xl;qef;aom tjcif;t&mwckrSm tzsm;aysmufaomtcgwGif uREkfyf\
yg;acsmif&dk;ESpfbufwdkUonf rdarG;wdkif;zarG;wdkif; r[kwfawmhyJ cyfum;um;jzpfvmonf[k
vlwdkif;u ajymavonf/) xdkuJUokdU cPcPwuf&mwGif jyKpkoltm;vkH;onf uREkfyf
aoacsawmhrnfxifMu idkukefMuonfqdk\/ aemufqkH; uREkfyftm; rEav;aq;&kHBuD;okdU
ydkUMu\/ rydkUrDurl q&m0efac: ukMuygonf/

odyfqdk; wJUiSufzsm;wJU
rEav;aq;&kHBuD;rSm xdkpOfu BuD;BuD;us,fus,f r[kwfao;/ Paying Ward ydkufqHay;
&aom 'kwd,wef; olemcef;rSm txufxyf qif0ifaqmifuav;wGif wnf&Sd uREkfyfESifh
Akdvfujym; av;ig;a,mufrQom &Sd\/ ydkufqHray;&onfh Free Ward tcef;rsm;rSmvnf;
jrefrmvlem tvGefenf; w&kwf ukvm; bdef;pm;rsm;avmufom &SdMu\/ ydkufqHay;&aom
tcef;rSm t&yfom;rsm;twGuf waeUwusyf? tpdk;&trIxrf;rsm;twGuf waeU&SpfyJrQom
ay;&onf/ aq;&kHokdUa&mufcgp nwdkif;vkdvdkyif tzsm;BuD; 106 'D*&D&SdNyD; owdr&ojzifh
nwdkif;yif OD;acgif;ay:okdU a&cJtdwfwif&onf/ waeUo uREkfyf\vufrrS aoG;azmuf,l
oGm;jcif;udk odvdkufaomfvnf; bmvkyfrnfrodojzifh trSwfrJU aevdkufrd&m oli,fcsif;
armif&D (xdkpOfu NrdKUtkyfjzpfaeonf/) a&mufvmrS od&awmhonf/ armif&Donf vlemar;&ef
a&mufvm uREkfyf\ckwifteD;wGif uyfvsufxdkifae&mrS acgif;&if;wGif csdwfxm;aom
pm&Gufudk jrifonfESifh xMunfh\/ wzefjyef xdkifaomtcgrl ukvm;xdkifudk cyfvSrf;vSrf;

- 162 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

odkUa&GUNyD;rS xdkif\/ uREkfyfonf ol\tjyKtrludk owdjyKvdkufrdaomfvnf; rar;yJaeNyD;


oljyefoGm;aomtcgrS csdwfxm;aompm&Gufudk xMunfh&m t*Fvdyfbmomjzihf odkU a&;xm;
onfudk awGU&\/ (Malarial Parasites Of Malignant Type) touftE&m,f
jyKwwfonfh iSufzsm;ydk;rsKd; awGU&onf qdkjcif;yifjzpfonf/ vuPmrSm iSufzsm;ydk; trsKd;rsKd;
&Sdonfhteuf uREkfyf\aoG; awGU&aom ydk;rsKd;rSm txl;qdk;&Gm;onf qdkjcif;yif jzpfonf/
wGifrS oli,fcsif;armif&D a&TUxdkifvdkufaom tjyKtrludk uREkfyfem;vnfawmhonf/ xdktcgrS
uREkfyf\tzsm;rSm iSufzsm;jzpfaMumif; uREkfyfod& qnfBuD;okdUoGm;pOfu jcifudkufcJUcJU&jcif;
aMumifh jzpfaMumif;udkvnf; uREkfyfpOf;pm;rdonf/ tjcm;wcsufrSmvnf; jyif;xefaom
trsKd;tpm;[k qdkxm;jyefojzifh aocsifaoEdkifonf[k uREkyfod&jcif;yif jzpfonf/ ,cifurl
wufNyD; owdvpfbl;aomfvnf; teD;&Sdvlrsm;uom aornfavm xifMuonf/ uREkfyfurl
owd&aomtcg aowwfonf? aoEdkifonf[l wcgrpOf;pm;rdyJ cyfayghaygh cyf&Tif&Tifom
aecJUygonf/ xdkUaMumifhrsm; toufcsrf;om&m&avoavm rajymwwfay/ 4if;pmudk
zwf&aom tcgrSprl udk,fhudk,fudk awmfawmf av;av;pm;pm;vkyf aevmygawmhonf/
okdU&mwGif e*dkuwnf;u cyfayghayghvlpm;rsKd;jzpf Mumr&SnfvSyg/

ZGwf'&Gwf 0goem
ae&mwGif uREkfyf\ pdwfazmufjyefjcif;aMumifhayavm? wcgw&HwGif ZGwf'&Gwf vkyfcsif
wwfaom 0goemaMumifhayavm rajymwwf/ uREkfyfvkyfykHwckudk azmfjyygOD;rnf/ uREkfyfrSm
evHxpjzpfaomfvnf; aumif;aumif;BuD; tzsm;jywfao;[efr&SdonfESifh xrif;[if; rauR;
ao;yJ aygifrkefUESifh EGm;EdkUudkcsnf; pm;ae&\/ wa,mufwnf;qdkvQifvnf; atmifhtnf;Edkif
ygao;\/ ,ckrl emvHxlvsuf&SdMuonfh Adkvfujym;uav;rsm;u uREkfyfteD;wGif Muufom;
[if;ESifh xrif;pm;Muonfudk jrifae& arx&Gef Matron AdkvfrBuD;tm; awmif;&m okH;&uf
avmufapmifhzdkU ajym\/ wGif uREkfyf\ pdwfxJ igonf ,aeUn Muufom;pm;NyD;
aocsifao&ap? pm;jzpfatmifpm;rnf[k oEdXmefcsvkdufav\/ aq;&kHay:wGif rnfoltm;rQ
ckdif;p&mr&SdyJ ae&mwGif rnfodkUvkyfonf xifMuoenf;/ uREkfyfonf tdrfomokdU oGm;ra,mif
a,mifESifh aq;&kHtay:xyfrS qif;vm aq;&kHa&SU qdkufaom "mwf&xm;rsm;onf
aq;&kHvlemt0wftpm;ESifh wufvmaom uREkfyftm; jrifMu wa,mufudkwa,muf
MunfhMu\/ uREkfyfurl rjrifcsifjyK xdkifvdkufvm\/ aps;csKdteD; bDvrf; (xdkpOfu
cspfwD;wef;ac:onf/) okdU a&mufaomtcg "mwf&xm;ay:rSqif;NyD; qdwfom;uifESifh
Muufom;uif wrwfzdk;pD 0,f\/ xdkae&mpm;aomf anSmfapmfeHaevdrfhrnfqdkum rdbrsm;
wnf;cdkonfh aq;&kH0if;tdrfokdU ,loGm;NyD; tm;vkH;ajymifatmif xdkif pm;vdkufonf/

- 163 -

a&TOa'gif;

pm;NyD;onfhaemuf qefUiifqefUiifESifh aooGm;vQifvnf; uREkfyf aemifw&vdrfhrnfr[kwf?


taocHzdkU toifhjyifNyD;jzpf\/ tjyKtrlrsKd; okH;Budrfxufrenf; uRekfyf\woufwm
vkyfcJUbl;onf/

'l;axmufawmif;yef&jcif;
tHHUMovsuf&Sdaom rdbrsm;udk ESpfodrfhap&ef oifhawmfatmifajym vufzuf&nfMurf; wc&m;
00BuD;aomufNyD;aemuf uREkfyfonf "mwf&xm;ESifhyif aq;&kHBuD;okdU jyefoGm; acsmarmpGm
a&mufyg\/ vrf;c&D;om acsmarmygonf/ arx&Gef AdkvfrBuD;ESifhrlum; tBuD;tus,fyif
racsmarmyg/ uRekfyfxGufoGm;onfrSm pkpkaygif; wem&DcJGcefU Mumvdrfhrnfjzpf&m xdktawm
twGif; q&mrBuD;onf cPcP vmar;onf[k ujym;uav;rsm;u ajymMu\/ uREkfyf
rlum; tqlcHzdkU jyifNyD;jzpfaomaMumifh tvGeftrif; rwkefvIyfvSacs/ odkUaomf uREkfyfonf
q&mrBuD;taMumif;udk rqGu odcJUygrlum; xGufaumif;rS xGuf0HUrnf xifonf/
qlvdkufykHum; yGufyGuf&dkufoGm;awmh\/ t*Fvdyfpum;vkH;&dk;&dk; tac:&SdorQ qdk;rdkufnHUzsif;
aom tjyKtrlESifh ywfouforQ ukefcJUygavNyD/ yxr uREkfyfonf ]em;jyif tdwfr&Sdbl;} [k
oabmxm;um qlcsifwkdif;qlonfrsm;udk rxDw&Dvkyfae\/ AdkvfrBuD;onf uREkfyf\
cyfat;at;vkyfaeaom trlt&mudk jrifonfwGif omqlvmNyD;vQif emrnf&dkif;rsm; ac:&kHESifh
rNyD;awmhyJ q&m0efBuD;udk wdkif&rnf? xdkrSwqifh uREkfyf\tvkyfXme rif;BuD;okdUvnf;aumif;?
0efBuD;okdUvnf;aumif; wkdif&rnf ponfrsm;jzifh qufvufqlyljcif;udk em;NiD;vmNyDjzpf
rnfuJUokdU jyK&ygrnfudk pOf;pm;\/ uREkfyfonf tBuHwck&onfESifh q&mrBuD;tm;
vSrf;Munfhvdkuf&m tenf;qkH; rdcift&G,f&Sdaom rdef;rBuD;wa,muf jzpfaejcif;udk awGU&
tdyf&may:wGif rxDw&Dxdkifae&mrS xNyD;vQif olUa&SUwGif 'l;axmufvsuf ]]uRefawmfrSm;ygw,f
tar? 'DtwGuf uRefawmf 0rf;enf;ygw,f? 'ghaMumifh uRefawmfwdkU Ak'bmomt& tESdrfhcsqkH;
jzpfwJUenf;eJU uRefawmf 0efcsawmif;yefygw,f tar}} [k qdkum vuftkyfcsDvsuf wu,fh
apwemESifh 0wfcsvdkufav\/ rdef;rBuD;onf uREkfyf\ &dk;om;ykH&aom tjyKtrludk jrifvdkuf&
onfESifhwNydKifeuf ol\yg;pyfrS a&&Gwfqlyljcif;rsm;rSm rD;udka&jzifh Nidrf;owfvdkufonfhES,f
csufcsif;&yfoGm; uREkfyfrsufESmudk aphaphMunfh,if; trsufa'go ajyaysmufonfh vuPmESifh
rqdkpavmufuav; NyKH;vmvsuf (That will do) ]]awmfavmufygNyD}} qdkum xGufoGm;
av\/ ujym;uav;rsm;vnf; tHUMoaomtrlt&mESifh uREkfyftm; Munhfvsuf&Sd&mrS
wa,mufu (That fellow is wise) ]]'Daumif awmfawmfynm&Sdw,f}} [k olwdkUtcsif;csif;
ajymavonf/ (olwdkU\pdwfxm;udk uREkfyfqifjcifvdkufonfhtcgwGif ]]yJGaumif;wck vufvGwf
oGm;onf}} [k atmufarhMuykH&onf/)

- 164 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

acw pdwfazmufjyefjcif;
wveD;yg; aq;&kHwuf usef;rmojzifh qif;vmaomtcg uREkfyfrSm (txufydkif;wGif tenf;
i,f a&;om;azmfjycJUonfhtwkdif;) ]b0ifjrifh} onfh cRwf,Gif;csufwck usef&pfcJUygonf/
okdU&mwGif taMumif;udk (b0ifjrifholwdkU\ xkH;pHtwdkif;) udk,fh[mudk,f odonfr[kwf?
aysmufoGm;aomtcgrS qifjcifjcif;tm;jzifh od&jcif;jzpfygonf/ xdkpOftcgESifh ywfouf
&,fp&muav;rsm; jzpf&ykHudk azmfjyvdkygao;onf/ iSufzsm;aysmuf aq;&kHrSqif;vmNyD;
cGifhwv,lxm;onfh tcdkufwGif uRekfyfonf a&TrsufrSefwvuf (xdkacwfrSm a&TrsufrSefwyfvQif
*kPf&SdonfxifMu bDatwdkif;vdkyif wyfMuNyD; &[ef;i,fuav;rsm;vnf; wyfcsifMuonf/)
cs,f&Dwkwfaumufwacsmif;? qdwfom;a&vuftdwfjzLwpkH (xdkacwfu Adkvfrrsm; pGyfMuonf/)
acgif;aygif;tvJvJ? (bDataygif;awmh rwwfao;? &efukefa&mufrS wwfygonf/) tqif
aMumifaom ydk;vkH;csnf? zJvkHcsnf tvJvJ (zJvkHcsnfrSm tvGefawmufajymif acwfwGif
a,musfm;rsm; r0wfMuawmhay/) aumif;ayhqdkonfh quZkH; (Sexone) bGwfzdeyf (xdkacwf
vlwa,mufESifhwa,mufonf tjcm;t&mudk rMunfh? zdeyfudk a&S;OD;pGm vSrf;Munfhonfh
wdkifatmif zdeyfaumif;NydKifMuaom acwfjzpfonf/ wenf;qdkaomf zdeyfaumif; pD;EdkifrS
acwfrDonf[k ,lqMuonf/) &SyftuFsD vufrma<uwdkuf? pdwfwkvkyfxm;onfh zvf
&SyfMu,foD;? acgif;aygif;p &Snf&Snf? ydk;tppf ajctdwf? qwfcsouvyf eufjyma&mif
aumif;aumif; ponfwdkUudk tvJvJ 0wfqif vrf;avQmufavonf/ qdwfom;a& vuftdwf
jzLrSwyg; tjcm;aom t0wftpm; tjyiftqifrSm ravsmfonfr[kwf? olUacwfwGif a&SUqkH;rS
ajy;jcif;rQom jzpfaomaMumifh uREkfyftaMumif;udk wavQmufvkH; odolrsm;u NyKH;Muaomfvnf;
w&HpH vlrsm;url armfhMunfhMu&onf/ t0wftpm;wGifomru pdwfxJuvnf; igvkyfvQif
bmrqdkatmifjrif&rnf[k xifjrifvsuf&Sd&m pHa'0Dudk &J&JMunfh NyKH;jcif;twGufaMumifh rdcif
xHodkU vmNyD; idk&SmykHudkvnf; txufwGif azmfjycJUygNyD/ xdkpOftcgu pHa'0DESifh ESruav;wdkU
,OfxdkifaeMuonfh tcGifhta&;rsKd; BuKH&vQif 0ifar;&kHomru vufudkyif qJG0HUvdrfhrnf
xifonf/ odkUqdkvQifvnf; atmifjrifrnfjzpfaMumif;udk aemuftaMumif;t&mrsm;u oufao
cHvsuf&Sdonf/

rdwfaqGopfrsm;

- 165 -

a&TOa'gif;

&,fp&mwck jzpf&ykHudk azmfjyvdkao;onfrSm uREkfyfonf &efukefokdU rif;BuD;ESifh a&mufcJUpOfu


ausmif;aebuf oli,fcsif;rsm;jzpfonfh armif&D (puf&Sifw&m;olBuD; jzpfvmonf/) udk0ifharmf
(opfawm0efaxmuf jzpfvmonf/) udkzl;ndK (aiGwdkuf0efaxmuf jzpfvmonf/) wkdUtm;
4if;wkdU\ ausmif;odkUoGm; awGUbl;\/ udk0ifharmfrSm r*dkvrf; wdkufcef;wckwGif udkxGef;&Sdef?
udkuGef; wnf;[laom (bDattwef;wGif oifvsuf&Sdonfh) ausmif;om;ESpfa,mufESifhtwl
tcef;iSm; aexdkifvsuf&Sd&m udk0ifharmfu rdwfqufay;jcif;aMumifh xdkvlESpfa,mufESifh uRekfyf
oduRrf;&kHru uREkfyf &efukef&SdcdkufwGif cPcPawGU twlvnfywfMubl;onf/ xdkvl
okH;a,mufvkH;rSm uREkfyfESifhtwl 9wef; wESpfwnf; atmifcJUolrsm; jzpfonfhtavsmuf
udk0ifharmfu uREkfyftm; xdkvlESpfa,mufESifh rdwfqufay;&mwGif uREkfyfrSm olwkdUuJUokdU
aumvdyfausmif; ra&mufaomfvnf; tvGefpmzwfolwa,muf[l ajymMu\/ wGif
udkxGef;&SdefESifh udkuGef;wkdUonf rEav;om;wa,mufudk ]qwf} Munhfvdkuf&OD;rnf [laom
&nf&G,fcsufjzifh t*Fvdyf0wKBuD;rsm;ESifhywfouf uREkfyf\ t,ltqrsm;udk wD;acguf
pkHprf;Mu\/ uREkfyfuvnf; olwdkU\ bDattwef;pmrsm;udk roif&bl;ojzifh ruRrf;usif
aomfvnf; t*Fvdyf0wKrsm;ESifh ywfoufrl &G,fwlvQifraMumuf[k udk,fh[mudk,f ,kHMunf
pdwfcsxm;onfhtavsmuf (bDat ausmif;om;awGqkd&kHESifh) &GHUaMumufjcif;r&SdyJ &J&Jwif;wif;
xifjrifcsifay;awmhonf/ olwkdUzwfbl;onfh pmtkyfrsm;udk uREkfyf tm;vkH;vdkvdkyif zwfbl;
uREkfyfzwfbl;aom pmtkyfrsm;taMumif;udk wD;acgufMunfhaomtcgrl olwdkUu ]]uRefawmf
wdkUu ausmif;om;awG &Sdygao;w,fAsm? cifAsm;vdk pmpkHatmif rzwf&ao;ygbl;? ausmif;pm
uvJ wzufudk;As}} [k ajymMuavonf/ rnfodkUyifjzpfap udk0ifharmfu ]]usKyfwdkU rEav;om;
u racbl;As}} [k ajymvdkuf&mwGif xdkvlESpfa,mufu vIdufvSJpGm 0efcHMuygawmhonf/
(xdkacwfurl pmorm;csif; qkHrdMu ESD;aESmwdkufqdkifMunfh&mwGif t*Fvdyf0wKBuD;rsm;
(Classics) pkHpkHvifvif zwfbl;olrSm *kPfBuD;wckjzpfavonf/ xdkrQru 4if;pmtkyfrsm;ESifh
ywfouf awmfawmf ajcajcjrpfjrpf&Sdatmif xifjrifcsuf ay;wwfjcif;rlum; {&mr*kPfBuD;wck
jzpfygawmhonf/ xdkvlESpfa,mufteuf udkuGef;rSm aemifwGif bdvyfrS 0wfvkHjzpfvm
udkxGef;&SdefrSm rEav;NrdKU Ak'bmomausmif;tkyfBuD; jzpfvmygonf/)

b0ifjrifhaomfvnf; rqdk;vS
]b0ifjrifh} vsuf&Sdaomtcsdefu uREkfyfonf pHa'0DwdkUt&yfrS vrf;avQmufjyefvm Ak'bmom
ausmif;teD;okdU a&muf&mwGif ausmif;tkyfjzpfaeaom udkxGef;&Sdefudk owd&onfESifh EIwfquf
OD;rnf[k csKd;0ifcJU\/ tcsdefrSm ausmif;tm;csdefjzpfonfESifh ausmif;tkyfBuD;ESifh tjcm;q&mrsm;
onf tcef;wcef;wGif twlwuG xdkifvsuf&SdMu udkxGef;&Sdefu q&mrsm;tm; vufcsmay;

- 166 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

aeonfhvuPm &Sd\/ uREkfyfonf a&TrsufrSef? wkwfaumuf? vuftdwfjzL wdkUESifhwuG


0wfaumif;pm;vS0wfvsuf ]quZkH;} zdeyfudk &J&Jeif;um 0ifoGm;&mwGif udkxGef;&Sdefonf
&efukef awGUcJUpOfu ]udkazodef;} ESifh rwlaomaMumifh ,D;wD;,m;wm;jzpf ai;Munfh
aeao;\/ wGif uREkfyfu vuftdwfwbufudkcRwfum ]]udk,fhvl usKyfudkrrSwfrdbl;vm;?
azodef;avAsm}} [k t*Fvdyfvdkajymvsuf vufudkqefUwef;ay;vdkuf&m udkxGef;&Sdefonf uysm
u,m xvm uREkfyf\vufudk 0rf;omtm;& qGJvIyfav\/ xdkUaemuf uREkfyftm; ae&m
xdkifcif;ay; udk0ifharmftaMumif;? udkuGef;taMumif; ponfrsm;udk t*Fvdyfvdk ajymMuav&m
udkxGef;&Sdefu wcsufwcsufwGif jrefrmvdk nSyfaomfvnf; uREkfyfu jrefrmpum; vkH;0
rokH;aomaMumifh olvnf; t*Fvdyfvdkcsnf; ajym&awmhonf/ ausmif;q&mrsm;rSm uREkfyfESifh
tm;vkH; odMuolrsm;jzpf uREkfyfvkyfykHawGudk yg;pyfa[mif;avmif;ESifh ai;Munhfvsuf&SdMu&m
uRekfyfu wa,mufwavtm; OD;acgif;qwfvsuf EIwfqufonfwGif udkxGef;&Sdefu 4if;wkdU
bufodkUvSnfhNyD; ]]aemufrS qufajymMuao;wmaygh q&mwdkU}} [k qdkum oGm;cGifhjyKvdkuf
av\/ uREkfyfESifh udkxGef;&SdefwkdUvnf; ausmif;wufcsdefwdkifatmif qufvuf t*Fvdyfvdk
ajymvsuf&SdMu&m ausmif;q&mrsm;rSm pyg;BuD;a>rnIdUaom ,kefrsm;uJUokdU tcef;jyifbufrS
w&pfoDoDvkyfum uReftm; MunhfvdkufMu? olwkdUtcsif;csif; MunhfvdkufMu? wD;wdk;pum;
ajymvdkufMu vkyfaeMuavawmhonf/ ausmif;wufcsdefwdkifcgrS uRekfyfu udkxGef;&Sdeftm;
pwdkifusus vufqGJEIwfquf xGufvmcJUav&m ausmif;q&mrsm;rSm rsufvkH;rsm; jyL;Mu&
onfESifhyif rsufpdemMurnfudk pkd;&drf&ygao;onf/ olwkdUonf ausmif;0if;xJrS xGufvmaom
uREkfyftm; rsufpdwqkH; &yfMunfhaeMujcif;udk uREkfyfu vSnfhMunfhojzifh jrifcJU&ygao;onf/

ukdx Gef; &Sdefu tuJcwfykH


txufyg tjzpftysufwGif ausmif;q&mrsm; (ausmif;aebuf oli,fcsif;rsm;vnf; yg0if
onf/) ESifh ausmif;tkyfBuD; OD;xGef;&SdefwdkU\ trlt&mrsm;ESifh ywfouf uREkfyftzdkU
pOf;pm;p&m oifcef;pm,lp&mrsm; yg&SdonfjzpfaomaMumifh uREkfyf\rSwfwrf;udk 7 ESpfcefUrQ
acwfausmfvTm; 4if;wdkUtaMumif;udk qufvufazmfjyvdkayao;onf/ OD;xGef;&SdefESifh cGJcGm
xGufvmaomtcsdefrl uRekfyfrSm ]b0ifjrifh} a&m*gt&Sdef &Sdaeao;onfjzpfaomaMumifh
OD;xGef;&Sdef\ rsufESmxm;udk vnf;aumif;? ausmif;q&mrsm;\ rsufESmxm;udkvnf;aumif;
uREkfyf owdjyKrdaomfvnf; ]'DvlawG ighudk awmfawmfvefUoGm;Muonf? tHUMooGm;Muonf?
rSwfava&mh[? ightaMumif; odMuava&mh[} ponfrsm;jzifh udk,fh[mudk,f tvGef auseyf
vmcJUygonf/

- 167 -

a&TOa'gif;

OD;xGef;&Sdef\ rsufESmxm; uRekfyfudk aumif;pGm em;rvnfonfh vuPmrsKd; wcsufwcsuf


awGU&aomfvnf; uREkfyf\pdwfxJu ]]em;rvnfr&SdygeJUq&m? 'Dazodef;rS azodef;tppfyg}} [l
tajzay;vsuf&Sd\/ &J&Jwif;wif; oGufoGufvufvuf ajymjcif;rSwyg; uREkfyf\pum;rsm;rSm
trSm;ygonf rqdkEdkifaomaMumifh OD;xGef;&Sdefonf uRekfyf\ rsufESmxm;t"dym,fudk vufcH
ESpfESpfcefUtwGif; onfvlwa,muf onfavmuf wkd;wufvm&acsoavm[k pOf;pm;jcif;
udkyif uREkfyfjrifEdkifonf/ yxrwGif olUtzdkU jyemjzpf aemufqkH;wGif uREkfyftm; txuf
ygtwdkif; vufcHjcif;udk uREkfyfjrif&onf/ Oyrm xdkpOfu bm;rm;u&pfwpf (Burma Critic)
owif;pmt,f'DwmtrI jzpfvsuf&Sd&m 4if;trItaMumif;udk ola&muREkfyfyg owif;pmwGif
vkduf zwfxm;ojzifh aqG;aEG;Mu&mwGif uREkfyfu uREkfyf\xifjrifcsufudk &J&JBuD; ajymcs
vdkufojzifh oltHUtm;oifhoGm;jcif;udk uREkfyf owdjyKvdkufrdonf/ uREkfyf ]b0ifrjrifh} rDu
pdwful;rsKd; &Sdcsif&Sdrnf jzpfaomfvnf; xdkuJUokdU &J&Jwif;wif;ajym0HUrnfr[kwf? aemifwGif
b0ifjrifhaysmuf uREkfyfajymcJUonfh xifjrifcsufudk jyefvnfokH;oyfaomtcg ]tom;vGwf}
r[kwf? taMumif;tusKd; tquftoG,f tawmfjynfhpkHjcif;udk awGU&ojzifh udk,fh[mudk,f
csD;rGrf;&OD;rnfuJUokdU awGU&ygonf/

aemufw zef awGUjyefjcif;


1919 ckESpf aEG&moD ausmif;ydwf&ufwGif Ak'bmom ausmif;q&mwpkonf &efukefNrdKUokdU
a&mufvmMu uREkfyf&Sdaeaom ol&d,wdkufodkU 0ifvmMuNyD;vQif vGefcJUaom 7ESpfcefUu
OD;xGef;&SdefESifh uREkfyf Ak'bmomausmif; awGUMuykHtjcif;t&mudk tm;&yg;& csD;usL;ajymqdk
Muavonf/ vuPmrSm uREkfyf\ oli,fcsif;rsm;jzpfMuaom xdkausmif;q&mrsm;onf
ausmif;tkyfopf OD;xGef;&Sdef bDattm; tvGefaMumuf&GHUav;pm;aeMu&aomtcsdef jzpfykH&onf/
(xdktcsdefwGif bDat&Sm;ao;aomacwf jzpf\/) 4if;ausmif;q&mrsm;onf xdkpOfu 6 vcefUrQ
uREkfyf ]b0ifjrifh} aecJUjcif;udk vkH;0rodMuacs/ olwkdU\rsufpd 9 wef;rQomatmif
pma&;wa,mufrQomjzpfaom uREkfyfu olwkdU\ emrnfBuD;ausmif;tkyfBuD;udk &J&Jwif;wif;
0ifNyD; t*Fvdyfvdk ]qwf} 0HUjcif;twGuf r,kHEdkifavmufatmif tHUMoMuavonf/
q&mwa,muf/ /]]usKyfwdkUawmh cifAsm;vkyfoGm;vdkufykHudk oabmusvdkufwmAsm? ckxufxd
ajymvdkUrqkH;bl;? 0wfxm;vkdufykHuvJ wu,fhzuf&SifyJ? cifAsm; t*Fvdyfpmawmfwmuawmh
usKyfwkdUodygw,f? EdkUayr,fh [dkaeUuawmh rxpfraigheJU *dkufeJUqdkufeJU [efeJUyefeJU pum;vkH;
ajymifajymifawG a&G;NyD; ajymoGm;vdkufwmrsm; usKyfwkdUjzifh odyftm;&wmyJ? OD;xGef;&Sdefu
atmufom;udk;As? usKyfwdkUu a[m'g rEav;om;uG vdkUawmif atmfvkdufcsifw,f}}

- 168 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

wa,muf/ /]]aeygtkH;As? cifAsm;u oleJU b,fwkef;u awGUbl;vdkUvJAs}}


uRekfyf/ /]]rif;BuD;eJU e,fvSnfh,if; &efukefqif;oGm;Muwkef;uygyJ}}
wa,muf/ /]]b,fESpfcgavmuf awGUbl;xm;vdkUvJAsm}}
uREkfyf/ /]]rrsm;vSygbl;? ESpfcgavmufygyJ}}
]]wa,muf/ /]]'geJUrsm;Asm? wu,fh ausmif;aebufoli,fcsif; usaewmyJ? usKyfwkdU
q&mBuD;udk cifAsm;vdk NydKifbufEdkifwJUvl rEav;rSm wa,mufrS ray:vmao;bl;As}}
wa,muf/ /]][kwfw,fAs? cifAsm;vl [dkaeUu EIwfawmfawmfwGefUw,f? cifAsm;udk rvTrf;
Edkifbl;? usKyfwkdUu auseyfvdkufwmAsm}}
(trSefrSm OD;xGef;&Sdefum; vloGufwa,muf jzpfygonf/)
uREkfyfonf ausmif;q&mrsm;tm; w&kwf[dkw,fwck xrif;weyf auR;vdkuf&m awmifa&muf
ajrmufa&muf ajym&mrS OD;xGef;&SdefESifh uREkfyftaMumif;okdU cPcP vSnfhvmMuygao;onf/
uREkfyfonf pmzwfy&dowftm; ]b0ifjrifh} cJUbl;jcif;udk azmfxkwfajymjyaomfvnf; ausmif;
q&mrsm;tm;rlum; todray;cJUyg/ 4if;wkdUteuf wa,mufwavrQonf pmudkzwf&vQif
&,fcsifrnfjzpfaomfvnf; uREkfyf trSwf&oavmufrSm wa,mufrusef uG,fvGefukefMu
&SmavNyD/

OD;xGef; &SdefESifh awGUjyefjcif;


4if;ESpf aemufydkif;avmufwGif OD;xGef;&Sdefonf (]oajyEkcsdef wif&efqif&ef yef;awGu rsm;vdkuf
ygbdoESifh? azyk&Sdef t*Fvef eef;ajroGm;wkdUrSmawmh} [lonfh rpwmarmifrIdif;? ,ck ocif
udk,fawmfrIdif;\ av;csKd;BuD;t&) rEav;rS &efukefodkU qif;vm uREkfyfESifh 0dkiftrfbDat
toif;wdkufwGif waeU awGUMu\/ olonf uREkfyftm; a&S;utwkdif; vIdufvSJpGm awGUqkH
pum;ajymMuav&m (uREkfyfrSm ]b0ifjrifh} aysmufaeNyDjzpf uREkfyf\ trlt&m ajymif;vJjcif;udk
rnfodkUavenf;[k tuJcwf\/) uREfkyfrSm Ak'bmomausmif; awGUpOfuuJUokdU &J&J0HU0HUr&SdyJ
cyfwGefUwGefUjzpfaeonf[k olxifykH&\/

- 169 -

a&TOa'gif;

xdktcsdefwGif uREkfyf\ q&morm;ozG,fjzpfaom OD;bazESifh olonf wef;wljzpfae uREkfyfu


atmufusvsuf&SdaomaMumifh wGefUonf[k olu ,lqoavm rajymwwfay/ trSefrSm uREkfyf
]b0ifjrifh} aysmufNyD; ]ykHrSef} twdkif; jzpfaeaomaMumifhrQom jzpfygonf/ OD;xGef;&Sdefonf
uREkfyfESifh ta&mw0ifjzpfatmif BudK;pm;ao;aomfvnf; uREkfyf wGefUqkwfrI&Sdjcif;udk ol
jrifonfESifh aemufqkH;wGif vufavQmhvdkufygavawmhonf/

jyefajymif; awG; ac:csufrsm;


xdknOhf uREkfyfonf udkxGef;&SdefESifhjzpfap? tcsKdUvlrsm;ESifhjzpfap awGUqkHqufqH&mrsm;wGif
]OD;acgif;vQLd;} rdwwfjcif;udk udk,fh[mudkod rausreyf&SdonfESifh rdrd\ woufwm
aemufaMumif;udk jyefajymif;qifjcif okH;oyfrdygawmhonf/ rnfodkUaom vlpm;rsKd;tay:
uREkfyf ]OD;acgif;vQLd;} wwfygoenf;[k ppfaq;vkdufonfhtcg ydkufqH&Sdolrsm;vnf; r[kwf?
&mxl;BuD;rsm;vnf; r[kwfao;/ A[kokw jynfhpkHvSygonf qdkolrsm;vnf; r[kwfao;/
OmPfaumif;olrsm;vnf; r[kwfao;/ &efukefaumvdyf ynmoifcJU bDatatmifcJUMu
olrsm; jzpfonf[k ppfxkwfEdkifcJUygonf/ ]]&efukefaumvdyf ynmoifcJU bDatatmif
olrsm;}} [laom pum;udk oD;jcm;cGJxkwf azmfjyvdkufjcif;udk owdjyKMuapvdk\/ &efukef
xdkacwfu &efukefaumvdyf? *syfqifaumvdyf[l ESpfausmif; &SdcJUbl;&m uREkfyfonf *sifqif
ausmif;xGuf bDatxuf &efukefaumvdyf bDatrsm;udk ydk ]OD;acgif;vQLd;} rd\/ aumvdyfodkU
ra&mufbl;yJ tvGwfynmoiftjzpfESifh bDatatmifMuonfh oli,fcsif;rsm;vnf; &SdMuyg\/
uREkfyfonf 4if;wkdUtm; ]OD;acgif;vQLd;} jcif;udk rawGU&yg/ okdUqdkvQif oluawmh &efukef
aumvdyf ausmif;xGufjzpf ]OD;acgif;vQLd;} &rnf? oluawmh tvGwfynmoif tjzpfESifh
atmifaom bDatjzpfaomaMumifh ]OD;acgif;vQLd;} p&m rvdk[l wrifwum wGufudef;ESifh
jyKvkyfjcif;um; r[kwf&yg/ uREkfyf\rsufpd vlykHvlyef;ESifh [efyeftaetxm; uGmjcm;jcif;udk
awGU& (Unconsciously) tvdktavsmuf wGefUrdjcif;rQom jzpfygonf/

aumvdyfcsif; uGmjcm;ykH
taMumif;udk xif&Sm;ap&ef udk,fawGUtjzpftysufwckudk azmfjyyg&ap/ rif;BuD;\
awmvdkufpma&;tjzpfESifh &efukefokdU qif;oGm;pOf a&Twd*kHbk&m;ajc&if;wGif bkef;BuD;ysH
tBuD;tus,fwck&Sd&m xdknOfhwGif uREkfyfonf *syfqifaumvdyfausmif;om; oli,fcsif;rsm;

- 170 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

jzpfonfh armif&D? udkzl;ndKwdkUESifhtwl bkef;BuD;ysHokdU oGm;\/ yJGxJwGif udk0ifharmf? udkuGef;?


udkxGef;&SdefwdkUvlpkESifh qkHrdMu\/ 4if;wdkUonf &efukefaumvdyfausmif;om;rsm; jzpfMuav&m
udk0ifharmfrSm uREkfyfwdkUvlpkESifhtwl rEav;atbDtrfausmif;xGufjzpf\/ udk0ifharmfrSwyg;
4if;wkdUtm;vkH;rSm bDatqDeD,m twef;om;rsm; jzpfMuavonf/ uREkfyfrSmrl udkuGef;?
udkxGef;&SdefwkdUESifh awGUbl;NyD;jzpfMu rdwfquf&efrvdkyJ udk0ifharmfu *syfqif ausmif;om;rsm;
jzpfMuonfh armif&DESifh udkzl;ndKwdkUtm; udkuGef;? udkxGef;&SdefwkdUESifh rdwfqufay;\/ xdkESpf
a,mufteufwGif udkuGef;onf pwdkiform;wa,muf jzpfav&m bDattwef;om;csif;
wlaomfvnf; *syfqifausmif;om;rsm;jzpfonfh armif&DESifh udkzl;ndKwkdUtm; (Patronising
airs) ,Of,Ofaus;aus;uav;ESifh txufpD;oHrsKd;jzifh pum;ajymavonf/ (OD;baz
0efBuD;jzpfpOfu ol\owif;pmuGefz&ifhokdU wufMuolrsm;teufwGif 'D;'kwfOD;bcsKdESifh uREkfyf
yg0ifav&m uGefz&ifhNyD; ESpfa,mufom; vefjcm;ESifh jyefvmMu&mwGif OD;bcsKdu uREkfyftm;
4if;tcsKd;rsKd;vkyfonfESifh uREkfyfu rcHcsifaMumif; jyvdkufojzifh OD;bcsKd wefUoGm;bl;onf/
cifrifrIum; avsmhyg;avNyD/ okdUaomf uRekfyf *&krpdkufacs/) ausmif;om;csif; rdwfqufay;NyD;
aemuf twlavQmufMuzdkU udk0ifharmfu ac:&mwGif uRekfyfonf udkuGef;\ ]ESdrfayguf} uav;
rsm;udk rBudKufaomfvnf; (uRekfyfudkr[kwf? *syfqifausmif;om;rsm;udk &nf&G,fonf/) rEav;
om;csif;jzpfaom udk0ifharmfudk tm;emonfESifh cyfwGefUwGefUjzpfaeonfh *syfqifausmif;om;
ESpfa,muftm; uREkfyfu wdkufwGef;um twlavQmufMuav\/ armif&DrSm pifppftm;jzifh
vlnHUwa,mufr[kwf? tvGefoGufvufol jzpfonf/ okdU&mwGif &efukefaumvdyfausmif;om;
ESpfa,mufESifh qkHrduwnf;u EIwfqdwfoGm;NyD; ]]qifjzLrsufESm qifrJrMunfh0HU}} qdkaom
pum;ykHtwdkif; ZufusKd;rwwf jzpfaeavNyD/ e*dkurS cyf&dk;&dk;&Sdaom udkzl;ndKrlum; ajymzG,f&m
r&Sdawmhay/
tawmtwGif; udkuGef;onf udkxGef;&Sdeftm; ,cifuJUodkU t*Fvdyfvdk rajym? ygVdvdkcsnf;
ajymavawmhonf/ (*syfqifaumvdyfwGif ygVdroif? avm*spfomoif\/) {nfhcHr@yfrsm;
teD;odkU csOf;uyf&mwGifvnf; [dku udkuGef;? 'Du udkxGef;&Sdef ponfjzifh [pfatmfac:iifMu&m
bDataygif; t0ga&mif aoG;wlarG;wl qifxm;Muaom vlESpfa,mufrSm acgif;aygif;p
uav;awG wvlvlESifh ajcaxmufuav;awG ajrmufawmufajrmufawmuf jzpfaeMujcif;udk
uREkfyfjrifrdonf/ {nfhcHr@yf wckESpfckwGif olwdkUESifhtwl0if csKdyJGcsOfyJGrsm; pm;aomufMu
NyD;aemuf (*syfqifaumvdyf ausmif;om;ESpfa,mufum; vufzsm;ESifhrQ rwdkU&SmMuacs/)
uREkfyfonf tajctaeudk oabmrusyJ vlESpfa,mufudk oem;onfESifh wwd,r@yfodkU
0ifrnftjyKwGif uREkfyfuyif EIwfquf cGJxGufvmMuygawmhonf/ (1914 ckESpfuvnf;
uREkfyfonf a&eHacsmif;rS &efukefodkU oabFmjzifhvdkufyg&mwGif &efukefaumvdyfrS bDat
atmifNyD;olwa,mufESifh *syfqifaumvdyfrS bDatwa,mufonf uREkfyfESifhtwl c&D;onf
tjzpf ygvmMu tvm;wltjzpfrsKd; cyfqifqifBuKH&bl;&m tao;pdwfazmfjy&ef rvdkawmhyg/)
- 171 -

a&TOa'gif;

uREkfyfqdkvdkjcif;rSm xdkacwf &efukefaumvdyfausmif;xGufonf *syfqifaumvdyfausmif;xGuf


xuf (ynmwwfrwwf tyxm;) OD;acgif;axmifjcif;udk awGU&onf/ OD;acgif;axmifjcif;
onf (yvTm;jcif;udk rqdkvdk) ]OD;acgif;vQLd;} jcif;xuf BuD;yGm;a&;twGuf taxmuftyHU
jzpfjcif;udk uREkfyfawGU&onf/

uREkfyf\ csKdUiJU csuf


OD;xGef;&SdefESifh 0dkiftrfbDatwGif awGUcJU&aomn uREkfyfonf rdrd\ ]OD;acgif;vQLd;} jcif;udk
qifjcifokH;oyfaomtcg igonf olwkdUvdk ajymwwfonf? olwkdUvdk a&;wwfonf? olwkdUvdk
0wfwwfonf? olwkdUvdk A[kokw&Sdonf/ okdUygvsuf tb,fhaMumifh ]&GHU&oenf;} [k
ppfaq;vdkufonfwGif tajzxGufvm\/ tajzum; olwdkUuJUodkU bDatatmifvufrSwf
r&SdaomaMumifh r[kwf/ olwkdUuJUodkU &efukefaumvdyfausmif; raecJU&aomaMumifhjzpfonf[k
oabmaygufvmygawmhonf/ xdkuJUokdU oabmaygufvm&jcif;rSmvnf; a&Twd*kHbk&m;ajc&if;
bkef;BuD;ysH armif&DwdkUvlpkESifh OD;xGef;&SdefwdkUvl[k qkHrdMujcif;udk pOf;pm;rdaomaMumifh jzpf
avonf/ *syfqifaumvdyf aebl;olrsm;u &efukefaumvdyf aebl;olrsm;tm; ]OD;acgif;vQLd;}
onf qdkvQif rnfonfhaumvdyfrS raebl;olwa,mufonf (rdkuf&l;&Jrsm;rSwyg;)
]OD;acgif;vQLd;} Mu&rnfrSm "rwmwckozG,f uREkfyfjrifvmygonf/ wGif uREkfyfonf
aumvdyfausmif; raecJU&bl;onfhtwGuf yxrtBudrf 0rf;enf;&aumif;rSef; odvmyg
awmhonf/

a&S; aumvdyfESifh acwfwuodkvf


tu,f uREkfyfonf aumvdyfausmif; av;ESpfcefUaecJU&bl;onf qdkygpdkU/ (uREkfyf
qnf;yl;xm;cJUonfh A[kokwrsm;udk axmufxm;aomtm;jzifh) ,ckxufydkNyD; wwfaumif;rS
wwfayvdrfhrnf/ (taMumif;udk armif&DESifh udk0ifharmfwdkUuvnf; xkwfazmf0efcHNyD;jzpf&m
udk0ifharmfurl ol\ txuft&m&SdxHodkU wifydkU&rnfh ta&;BuD;aompmrsKd;udk uREkfyftm;yif
a&;cdkif;bl;ygonf/) okdUjzpfvQif aumvdyfausmif; aebl;jcif;tm;jzifh uREkfyftzdkU rnfodkUaom
tusKd;aus;Zl; xl;xl;jcm;jcm; jzpfay:EdkifzG,f&m &Sdygoenf;/ &Sdonf? trsm;BuD;&Sdonf[k
uREkfyfoabmaygufvmonf/ uREkfyf\ vuf&SdcsKdUiJUcsufrSm aumvdyfausmif;\ ]av}
(Atmosphere) udk av;ESpfavmuf r&SLcJU&jcif;yif jzpfavonf/ xdkUaMumifhvnf; oufwl
- 172 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

&G,fwl bDatrsm;ESifh ,SOfvdkufvQif uREkfyf OD;acgif;vQLd;rdjcif; jzpf\/ igonf olwkdUuJUokdU


aumvdyf raecJU& nHUonf[k udk,fh[mudk,f owd&aeaomaMumifh r[kwf? aumvdyf ]av}
(ywf0ef;usif) ESifh rxdawGUcJU&onfhtwGufaMumifh ajyajyjypfjypf [efyefrsKd; (Easy
Manners) r&SdyJ ]cyfaxmifhaxmifh} jzpfae&jcif;udk qdkvdkonf/ aumvdyfausmif; av;ESpf
aebl;aom vlwdkif;onf ajyajyjypfjypf jzpfvmawmhonf[k qdkvdkjcif;um;r[kwf? okdUaomf
rae&rDuxuf wkd;wufvmjcif;&Sdonfudk uREkfyf Budrfzefrsm;pGm avhvmawGU&Sd&onf/
taMumif;udkodvQif udk,fhudk,fudk jyKjyif,lEdkifonf r[kwfygavm[k ar;zG,f&m&Sd\/
rjzpfEdkif[k uREkfyfu tajzay;vdkonf/ Oyrm aq;&nfrpdrfcJU&aom om;a&pdrf;onf
b,fawmhrS El;El;eyfeyfr&SdyJ uRyfqwfqwf jzpf&rnfuJUodkUyif aumvdyfausmif;\
taqmufttkHonf vnf;aumif;? jrufcif;ESifhwuG ajr,muGufvyfrsm;onf vnf;aumif;?
q&mrsm;\ trlt&monf vnf;aumif;? atmufwef;ausmif;om;rsm;xuf (tenf;ESifhtrsm;)
oyfoyf&yf&yf&Sdol tcsif;tcsif; qufqHMu&jcif;onf vnf;aumif;? rdrdwdkUwawGonf
omreft&yfom;rsm;xuf omonf[laom pdwfxm;rsKd; tcgcyfodrf; &SdaeMujcif;onf
vnf;aumif; i,f&G,folrsm;tzdkU&m pdwfBuD;0ifjcif; (aumif;aomt"dym,fESifh okH;onf/)
jzpfapEdkifonf[k uREkfyf,kHMunfonf/ (acwf wuodkvf ausmif;olausmif;om;rsm;onf
]aomauma&maum} jzpfaeaomaMumifh OD;xGef;&SdefESifh OD;uGef;uJUodkUaom a&S; &efukefaumvdyf
ausmif;om;rsm;vdk udpwGif rrSDawmhyJ &Sdcsif&Sdrnf/ odkU&mwGif omref t&yfolt&yfom;
rsm;xufrlum; omvsufyif&Sdonfudk uREkfyfawGU&onf/) uREkfyftzdkU&m csKdUiJUcsufaMumifh
]OD;acgif;vQLd;} csifaom pdwf"mwf (Inferiority Complex) 0ifvmonf[k qdkvdkygonf/
OD;acgif;rvQLd;yJ OD;acgif;axmifjcif;onf [efBuD;yefBuD;vkyfjcif;ESifh ra&maxG;apzdkU owdjyK
apvdkonf/ [efBuD;yefBuD;vkyfjcif;onf raumif;? OD;acgif;axmifjcif;onf aumif;onf[k
qdkvdkygonf/

om"kac:&jcif;
xdknwGifrS uREkfyfonf rnfonfhenf;ESifhrQ jyefr&Edkifawmhonfh tcGifhta&; qkH;&IH;rIudk
vIdufvSJpGm ESajrmrdygawmhonf/ okdUaomf aumvdyfausmif; raeEdkifjcif;rSm uREkfyf\tjypf
r[kwf? twdwfuH\ nHUzsif;rIjzpfonf[k qkH;jzwfvkdufojzifh 0rf;enf;avmufatmif r&Sdyg/
twdwfuHudkcsNyD; 0rf;enf;jcif;onf uREkfyf\0goemr[kwfyg/ xdkUaMumifhvnf; uREkfyfonf
tjcm;vlrsm;xuf vlvm;ajrmufuwnf;u pdwfqif;&JrI enf;cJUygonf/ awG;NyD;aqG;jcif;[l
tvGefenf;jcif;udk qdkvdkygonf/ xdkpOfu uRekfyfonf 'kwd,tdrfaxmifESifh om;uav;

- 173 -

a&TOa'gif;

wa,muf &cJUNyDjzpf&m? 4if;udk rnfonfhenf;rqdk wuodkvfodkU ydkUjzpfatmifydkUNyD; 4if;\


wdk;wufrIrsm;udk apmifhMunfhavhvmrnf[lyif qkH;jzwfcJU\/ odkU&mwGif uREkfyf\ tdrfaxmif
a&; tqifrajyrIaMumifh om;uav;rSm 10wef;ESifh tvkyfvkyf&NyD; (1956 ckESpfwGif zqyv
tpdk;&u uREkfyftm; axmifxJydkUxm;pOf) b0Zmwfodrf; oGm;&SmavNyD/ acwf wuodkvf
wGif av;ESpfrQ aecGifh&Muaom ausmif;olausmif;om;rsm; (twef;atmifonf jzpfap ratmif
onfjzpfap) uREkfyfwkdUom;tzxuf uHxl;cRefMuygayonf[k om"kac:vkduf&ygonf/

uREkfyf\ tm;udk;
OD;xGef;&SdefESifh rawGUrD txufygtaMumif;rsm;udk rpOf;pm;&ao;aomtcgurlum; igBudK;pm;
vQif omEdkifonf? tenf;qkH; wlEdkifonf/ igh olwyg;xuf rnHUaom OmPf&Sdonf
ponfjzifh txifa&mufcJU\/ csmvfpf'pfuif;\ arQmfwvifhvifh (Great Expectations)
0wKBuD; ypfyfonf yef;yJorm;vifr,m;ESifh BuD;jyif;cJU& cyfi,fi,fuyif ynmoifay;NyD;
(Gentleman) vlukHxHtwef;tpm;jzpfatmif oGefoifay;cJU&m txdkuftavsmuf xajrmuf
atmifjrifyg\/ odkUaomf i,f&G,fEke,fpOfuwnf;u oGefoifay;jcif; jzpfvsufESifhvnf;
wuodkvfausmif;xGufwa,mufudk rrSDEdkifaMumif; awGU&onf/ wuodkvfausmif;BuD;rsm;onf
vli,frsm;\ trlt&mESifh pdwfaeoabmxm;udk jyKjyifcGifh trsm;qkH;&aom XmeBuD;rsm;
jzpfMuonfhtavsmuf (Good Breeding) \ wefzdk;udk em;vnfatmif vkyfMuNyD;vQif
ausmif;olausmif;om;wkdUtm; udk,fpDukd,fiS trsm;qkH; cH,l&&SdMuzdkU wdkufwGef;vkduf&onf/
uRekfyftzdkU&mrlum; txufygenf;twdkif; oabmaygufvmojzifh rdrdESifhrqdkifaMumif;
em;vnfaomtcsdefrSp vlrIqufqHa&;qdkif&mwGif ajymifajrmufzdkU rBudK;pm;awmhyJ pdwful;
OmPfESifh uavmifudkom tm;udk;&ygawmhonf/

ESrwpfa,muftaMumif;
ae&m uRekfyf\ arG;aygufazmfrsm;taMumif;udk nSyf azmfjy&ayOD;rnf/ armifESr
&Spfa,muf arG;onfhteuf ig;a,mufrSm i,fpOfuyif aoqkH;Mu ESrwa,mufESifh
nDwa,mufrQom BuD;jyif;atmif touf&SifMu\/ uREkfyf\ rSwfwrf;tpavmuf ESruav;
tm; tvGefMuifem olUtwGufaMumifhyif rdcifzcifrsm;tay:wGif tjypfwifcsifaom pdwfrsKd;
jzpfay:cJUbl;aMumif; a&;om;azmfjycJUbl;&m t&G,fra&mufwa&muf tcsdefrSp wOD;ESifhwOD;

- 174 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

cyfat;at; jzpfoGm;cJUMu&ygawmhonf/ odkUjzpf&jcif;rSm jrefrmvlrsKd; armifESifhESrwkdU\


aexkdifMuykH xkH;pHaMumifh jzpfonf[k uRekfyfjrifrd\/ rsm;pGmaom jrefrmvlrsKd;wkdU\ xkH;pHrSm
armifESifhESrqdkvQif tysKdvlysKdt&G,fodkU a&mufMuaomtcsdefrSp ta&mw0ifraeMuawmhyJ
cyfrSefrSef cyfwe;fwef; aewwfMuonfh tpOftvm &Sd\/ wOD;\ tcuftcJuav;rsm;?
jyemav;rsm;udk wOD;tm; wifjyum aqG;aEG;wdkifyifMuzdkU a0;pG? ta&mw0ifyif raeMu
awmhyJ rajymrNyD;aom pum;rQavmufom ajymMuqdkMuavawmhonf/ xkH;pH\ aumif;jcif;
qdk;jcif;udk uREkfyf ra0zefvdk/ okdU&mwGif wa,mufESifhwa,muf &if;ESD;rI avsmhyg;jcif;um;
trSefjzpf\/ &if;ESD;rIenf;yg;vQif cifrifrIavsmhyg;jcif;onf t&dyfozG,f vdkufvm&wwf
ygonf/ wOD;ESifhwOD; rMumcP pum;ajymcGifh& jyemuav;rsm;udk tjyeftvSef
aqG;aEG;wdkifyifcGifh &jcif;uJUokdU vlESifhvlcsif; cifrifrIjzpfapaom tjcif;t&monf cyf&Sm;&Sm;
&Sdvdrfhrnfxif\/ (oHa,mZOfw&m;\ aumif;jcif;qdk;jcif;udk tyxm;) rMumcP wdkifyif
aqG;aEG;cGifh&ol tcsif;csif;udk cPcP owd&wwfjcif;rSm udk,fawGUjzpfMuvdrfhrnf xifay&m
cPcP owd&jcif;onfyif cifrifjcif;udk jzpfapEdkifayonf/ uREkfyf wifjyvdkjcif;rSm
uREkfyfwkdUarmifESronf wtdrfwnf;wGif twlwuGaeMuaomfvnf; (txufyg jrefrmxkH;pH
aMumifh) BuD;jyif;vmMuavav cifrifrIavsmhyg;avav jzpfvmMuavonf/
oabmuJGvJGrI? oabmwlnDrI[l &Sdonfr[kwf/ tvdktavsmuf cyfat;at; jzpfvmMujcif;
jzpfygonf/ uREkfyf yxrtdrfaxmif jyKaomtcsdef rdbrsm;rSm pD;yGm;a&; tajctae
,dkifvsuf&Sd ESruav;onf tysKdt&G,fuav; jzpfaeygvsuf uRekfyfonf 0wfcsifpm;csif
vSycsifwwfaom ESruav;tm; raxmufxm;yJ ]zkd;usef&pf} [k vltrsm;u ac:Murnhfta&;
wckwnf;udkom ta&;wBuD; *&kpdkufum tajy;tvTm; tdrfaxmifjyKvkdufjcif;rSm uREkfyftzdkU
]trJuGuf} wckjzpfonf[k Budrfzefrsm;pGm owd&ygonf/ tu,f i,fpOfu MuifemcJU
onfhtwdkif; oabmxm;EdkifcJUygrl ,kwfpGmhtqkH; ESruav; tdrfaxmifusonfhwdkifatmif
jzpfap? rdbrsm;\ pD;yGm;a&;tajctae rwfvmonfhwdkifatmifjzpfap apmifhqdkif;vdrfhrnf[k
,kHMunfygonf/ ae&m ESruav;tm; rdbrsm;\ a&SUrSxm; a&;om;&jcif;rSm uRekfyf
tdrfaxmifjyKaomtcsdef ESronf aq;jyif;vdyfaxmifjcif;tm;jzifh rdbrsm;\ wm0efudk
&GufcJU&aomaMumifh jzpfygonf/ ESruav;rSm 1929 ckESpf (36ESpft&G,f) wGif uG,fvGef
om;orD; 6 a,muf usef&pfcJUonf/

nDESifh wlrsm;

- 175 -

a&TOa'gif;

uREkfyf\ ESratmufwGif nDwa,muf&Sdao;\/ nDrSmrl uREkfyf tdrfaxmifjyKaomtcsdefwGif


rdbrsm;ESifhraeyJ uREkfyfESifhtwl vdkufae&m xdkpOfu uREkfyfwkdUnDtpfudkESpfa,muf cifrif
MuykHrSm rnfonfhnDtpfudkESifhrQ rwlykHudk rdbESpfyg;wkdUu 0rf;omtm;&ESifh wajymajym&Sd&Sm
Mu\/ uREkfyfonf nDuav;tm; ausmif;xm;ay;&ef wm0ef,laomfvnf; (okH;wef;rQom
a&mufonf/) uRekfyf awmvdkufpma&;jzpfpOfu wa,mufESifhwa,muf rcGJcsifMuonfESifh
uREkfyfwkdUe,fvSnfh&modkU p&dwftukefcHNyD; ac:oGm;avh&Sd\/ xdkUaemuf ol&d,wdkufokdU uRekfyf
a&mufaomtcgwGifvnf; uREkfyfESifhyif twlaexdkifvsuf&Sd&m t*Fvdyfpmudk uRekfyfyif
oifay; zwfoifhzwfxdkufaom t*FvdyfpmtkyfrsKd;udk zwfapjcif;tm;jzifh t*Fvdyfvdk ta&;
tom;wGif uRekfyfudk rrSDaomfvnf; ajyma&;qdkp&Sdjcif;rl uREkfyfxufyif omygao;onf/
nDawmfarmifum; uRekfyfuJUokdUrQ wuokdvf0ifwef; ratmifaomfvnf; ]OD;acgif;vQLd;} jcif;
r&Sd? wuodkvfrsm; ae&bl;vQif aMumifudk ]tawmifwyf} ay;ouJUokdU jzpfoGm;vdrfhrnfxif\/
ESru arG;cJUonfh wlwa,mufrSmvnf; nDawmfarmifuJUokdUyif ]OD;acgif;axmif} olwa,muf
jzpfav&m rEav;NrdKUwGif vQrf;vQrf;awmufqdkavmufonfh tajctaersKd;odkU a&mufcJU\/
(&mxl;udk qdkvdkjcif;r[kwf? ]wGifus,f} jcif;udk qdkvdkjcif;jzpfonf/) olwkdUESpfa,mufonf
wuodkvfteD;okdUyif ra&mufcJUMu? a&mufzkdUvnf;rvdk[l olwkdUudk,folwdkU (rsufpduef;
wapraMumuf) xifaumif;xifMuayrnf/ okdU&mwGif uRekfyf\rsufpdum; wuodkvf
ausmif;om;\ pdwf"mwfESifh [efyeftrlt&mrsKd; (Poise) jznfhpGufay;vkduf&vQif trsm;BuD;
wufzdkU &Sdao;onf[k jrifrdygonf/ if;nDrSm uREkfyf\ wOD;wnf;usef&Sdaom arG;aygufazmf
jzpfygawmhonf/ nDuarG;onfh wlwa,mufrSm uREkfyfESifh pdwfoabmxm; cyfqifqif
&Sdonfqdkum olUtazu auseyfykHr&aomfvnf; wuodkvf av;ESpfaecJUbl;onfh twGuf
aMumifh uREkfyfxufomaom tcsuftvufrsm;&Sdjcif;udk uREkfyfjrifEdkifygonf/

pdwfavvGifhjcif;
uREkfyf\rSwfwrf;udk tcsdefumvtm;jzifh a&SUodkU ausmfvTm;jcif;? tawG;tac:rsm;udk azmfjyjcif;
tjzpftysuftaetm;jzifh eHab;okdU acsmfxGufjcif; ponfwkdUudk ae&mwGif &yfwefU
1914ckESpfodkU jyefqif;um qufvufazmfjyygawmhrnf/ xdktcsdefwGif uREkfyfonf v,f,m
pdkufysKd;a&;bufqdkif&m 'k0efBuD;\ awmvkdufpma&;tjzpfESifh trIxrf;vsuf&Sd&m 0efBuD;u
pdkufqyfonfh ta<u;rSmvnf; ausvkeD;ygNyD/ (w&mausmfavmuf usefawmhonf xif\/)
txufydkif;wGif t&dyft>ruf azmfjycJUbl;onfhtwkdif; (uREkfyf\ Zmwmt&) tvkyftudkif
ajymif;vJzdkUtcsdef qdkufa&mufvmonfhvuPm &Sd\/ e,fvSnfh&aomtvkyfudk ]tDwDwD}

- 176 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

jzpfvmonfhtjyif ZeD;onf (yxrtdrfaxmif) ESifhvnf; wusufusuf jzpfpjyKvm\/


olqdk;onf igqdk;onf[k ra0zefvdkawmhyg/ okdUaomf uREkfyf\ avvGifhcsifaomtjypfu
rsm;vdrfhrnf[k 0efcHzdkU toifh&Sdygonf/ aemufqkH; ZeD;onfu if;\zcif&Sdonfh a&eHacsmif;
NrdKUokdU orD;uav;ESifh tvnftywfoGm;csifonf[k ajym&mwGif uREkfyfu 0rf;ajrmufpGm
cGifhjyKvdkufav\/ xdktcsdefwGif uREkfyfrSm b0ifjrifha&m*g aysmufcJUNyDjzpfaomfvnf; pdwfonf
taMumif;rJU avvGifhvsuf&Sd\/ pHa'0Dum; xdkpOfu &Sdygao;onf/ okdUaomf olUudk owd&
r[kwf? rnfolUtm;rQvnf; ydk;yef;csifaompdwfrsKd; ay:vmonfr[kwf? tdrfraecsifyJ
tvum; vnfywfaecsif\/ e,fokdUrxGuf&aom &ufrsm;wGif &kH;okdUtvkyfoGm; 0wfaus
0wfukef vkyfcJUNyD;aemuf &kH;rSjyefvmaomtcg oli,fcsif;rsm;\tdrfwGif wnxdkwn
tdyfavh&Sd\/ wcgw&HwGif bdvd,ufckH rkd;vif;jcif;rsm;vnf; ygao;\/ rdbrsm;rlum;
0ufvufodkU a&mufoGm;MujyefavNyD/ wcgw&HwGif tdrfaxmifusvsuf&SdNyDjzpfaom ESr\
tdrf wnwav tdyf\/ xdk&ufrsm;wGif uRekfyfonf yJUwufrygaom avSuJUodkU
yifv,fxJwGif vIdif;avykwfcwfwdkif; arsmcsif&mokdU arsmygvsuf&Sd\/ avmu uREkfyftzdkU
rnfonfh&nf&G,fcsufrQ r&Sd? &yfwefUpOf;pm;jcif;vnf; r&Sd? vkyfcsif&mvkyf jzpfcsif&m
jzpfaeawmh\/ okdUqdkaomfvnf; qkd;qdk;&Gm;&Gm; tvkyfrsKd;um; ryg/ pmzwfcsifvQif
rkd;vif;atmif zwfaewwfao;\/ xdktcsdefwGif uREkfyfESifh tvGefcifriftuRrf;0ifonfh
udkcifarmifwifhwkdU vifr,m;onf tcGifh,l [oFmwNrdKUokdU qif;oGm;&m r,m;aoqkH;
udkcifarmifwifh tvkyfxGufvkdufav\/ tu,f if;wkdUvifr,m; &SdaecJUygrl uREkfyfonf
olwkdUtdrf pwnf;csvdrfhrnfxif\/ uRekfyfonf aA'ifar;wwf ar;MunfhcJUvQif
toufwm\ vrf;qkHvrf;cGodkU a&mufaeojzifh owdjyK&rnf[k a[maumif; a[mvdrfhrnf
xifonf/ umvtydkif;tjcm;uJUodkU uREkfyftzdkU&m t"dyg,fr&Sdaom tcsdefonf wcgbl;rQ
rBuKHcJU&bl;yg/ pdwfnpfjcif;? aysmfjcif;? awmifhwjcif;? tvsOf;r&SdyJ Avmoufouf avvGifh
aejcif;yif jzpfavonf/

tvkyfjyKwfavNyD
waeUo uRekfyftm; u,fq,fonfh 'k0efBuD; rpwmaomfrfqif cGifh,loGm;av&m avvGifh
vsuf&Sdonfh uREkfyf\pdwfonf rkefwdkif;ESifh wdk;a0SUouJUokdU A&rf;Awm jzpfvmcJUavNyD/
r,m;wuJG om;wuJG tdrfr&Sd ,mr&Sd jzpf tvkyfwufcsifpdwfyif r&SdyJjzpfvm\/ uREkfyf\
pdwftajctaeudk ,ck a&;om;azmfjy&mwGif ]jzpfrSjzpf&av} [k qdkMurnfjzpfaomfvnf;
xdktcsdefurl rnfolurQ xl;jcm;onfrxif? jzpf&dk;jzpfpOftwdkif; [lom xifMu&\/
we*FaEGaeUwaeU uRekfyfonf rdwfaqGwa,mufESifhtwl ppfudkif;acsmifodkU tvnf

- 177 -

a&TOa'gif;

oGm;Mu&mrS bdvd,ufckHodkU a&mufoGm;NyD; bdvd,ufxkd;Mu\/ nwGif acsmiftdyfNyD;


weif;vmaeU eHeufwGif &kH;wuf&ef&SdvsufESifh bdvd,ufxkd;jyef\/ uREkfyf\baxG;u
owif;& vmac:aomfvnf; rvkdufacs/ &kH;rS csmy&mpDwa,mufvTwf ac:jyefaomfvnf;
rvkdufyJ ayuyfae\/ uREkfyfum; touf 25ESpf &SdavNyD/ t&G,fwGif uJUokdUjyKolum;
tawmf&Sm;vdrfhrnfxifonf/ enf;twdkif; av;ig;&uf ayuyfae&mwGif rif;BuD;u
uREkfyftm; ]&Drk} Remove vkyfzdkU trdefUcsvdkuf\/ Dismiss 'prpfr[kwfacs/ jcm;em;ykHum;
uRekfyfonf tjcm;XmewckwGif trIxrf;EdkifcGifh&Sd\/ 'prpf[lonfum; tpdk;&tvkyfrS
&moufyef xkwfy,fjcif;jzpfavonf/ uRekfyftaMumif;udk em;pGefem;zsm; Mum;&olrsm;u
tpdk;&aiGrIaMumifh 'prpfvkyfcH&onf[k ajymMu\/ pifppfrSm 'prpfvnf; r[kwf? aiGrI
vnf;r[kwf? tcsdeftm;jzifhvnf; 2 ESpfcefU uGmao;onf/ (1953 ckESpf yxrtBudrf
bmomjyefqk&pOfu uREkfyfonf qkay;yJGtcrf;tem;wGif pma&;q&mjzpfvm&ykHtaMumif;udk
0efBuD;csKyfOD;Eka&SU ajymjyojzifh y&dowf yJGuscJUbl;onf/) rdef;uav;wa,muftm;
cspfBudKufaMumif;ajymzdkU &Sufwwfaom uREkfyfonf tvkyfjzKwfcH&jcif;udk {&mry&dowfBuD;xJ
xkwfazmfajymzdkUr&Sufwwfjcif;rSm vlqef;wa,muf[k qdkMuvdrfhrnfxifonf/

yxrurmppf
tvkyfjzKwfvdkufaMumif; Mum;& ppfudkif;NrdKU bdvd,ufckHrS jyefvmaomtcg uRekfyf\pdwfxJ
0rf;enf;jcif;vnf; r&Sd/ tm;i,fjcif;vnf; r&Sd/ trIxrf;oufav;ESpfudk ESajrmjcif;vnf;r&Sd/
aemifa&;twGuf pdk;&drfylyefjcif;vnf; r&Sd/ (,kHrS ,kHMurnfavm rqdkEdkif/) t&D;wa,mufu
ay;vdkufonfh aiGuav; okH;q,frQESifh (ESrxHrS tultnDrawmif;) uRekfyf\ a,mufz&Sdonfh
wGHaw;NrdKUokdU xGufvmcJU\/ (tpdk;&aiGrsm;udk avmif;upm;ypfcJUpOfuvnf; uRekfyfonf
rdbrsm;tm;vnf;aumif;? tawmf<u,f0aom BuD;awmftm;vnf;aumif; tylruyfyJ udk,f
jyKvQif udk,fcHrnfqdkum 0efBuD;xHodkU pma&;jcif;rSwyg; rnfolUtm;rQ ajymrjyojzifh
rdbrsm;onf aoonfwdkifatmif taMumif;udk odroGm;Muacs/) wGHaw;&Sd a,mufzrSm
(r,m;\ armifBuD;) ajrpm&if; tifpydwfawmfjzpf uREkfyfa&mufvmjcif;udk 0rf;omtm;&
c&D;OD;BudK jyKygayonf/ ZeD;ESifhorD;rlum; a&eHacsmif;NrdKUwGif olUzcifESifhtwl aexdkifvsuf
&Sd\/ uREkfyfonf ZlvdkifvwGif wGHaw;odkUa&muf Mo*kwfv 4 &ufaeUwGif yxrurmppfBuD;
jzpfawmhonf/ ppfjzpfaomaeUwGif ajrwdkif;pma&;wa,mufu NAdwdoQESifh jyifopfwdkUu
wbuf? *smreD? MopBwD;,m;wkdUu wbuf wdkufMuonf[k ajymjy&m t*Fvdyfudk
tvGeftxifBuD;vsuf&Sdonfh t*Fvdyfausmif;om;wa,mufjzpfaom uRekfyfu ]]bmcHEdkif
vdrfhrSmvJAsm? cifAsmh *smreD csufcsif;jyKwfoGm;rSmaygh}} [k vTwfueJ ajymvdkufrdjcif;udk

- 178 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

rSwfrdao;\/ NAdwdoQtpdk;&\ yg;eyfjcif;wckrSm t*Fvdyfausmif;om;[lorQtm; olwkdUvlrsKd;


udk txifBuD;atmif oifjyxm;jcif;yif jzpfavonf/

a,mufzwdkif; u ,kHMunfjcif;
uREkfyfonf a,mufztm; tvkyfjyKwfcJUonf[k rajymyJ EIwfxGufcJUonf[k ajymxm;\/
(pum;rSm rkom;jzpfaomfvnf; pifppftm;jzifhrlum; rjyKwf jyKwfatmif wrifvkyfjcif;
jzpfaomaMumifh rkom;BuD;r[kwf[k ,lqxm;onf/) a,mufzonf rEav;NrdKU tdrfeD;csif;
tjzpfESifh aecJUbl;pOfuyif uREkfyftm; tvGefcifrif uRekfyfajymjyaom t*Fvdyf0wKrsm;udk
if;wdkUvifr,m; em;axmifMu&jcif;tm;jzifh uREkfyftay:wGif tBuD;tus,f wG,fwmrI
&Sdayonf/ olonf acwfynmwwf r[kwfojzifh t*Fvdyfpm tvGefwwfcsifolwa,muf
jzpf&m uRekfyfu olESifhtwl awmvdkuf t*Fvdyfpmoifay;jcif;? 0wKrsm;ajymjyjcif;? ol\
tvkyftudkif txdkuftavsmuf ulnDa&;om;ay;jcif; ponfwdkUaMumifh olESifhtwl aevsuf
&Sdaom tpfudkt&if;xufyif uRekfyfudk ydkcspfcifjcif;rSm vlwdkif;jrifavmufatmif xif&Sm;
ygonf/ okdUjzpf a,mufzonf uREkfyfa&mufvmjcif;twGuf olUtzdkU 0efrav;onfhjyif
taumif;pm;csifwwfaom uREkfyf\0goemudk odonfhtavsmuf taumif;qkH;aom [if;
xrif;rsm;jzifh tvGefMunfjzLpGm csufjyKwfauR;arG;ygayonf/ aumif;rGefaom [if;vsmrsm;udk
vQmay: ydkxufjrufaumif;rGefap&efqdkum bD,muav;rsm;yif &Hzef0,fay;ao;\/
okdU&mwGif uREkfyftwGuf rQavmuf tvdkrvdkufzdkU uRekfyfu ajym&ef owd&ygonf/
okdUESifhvnf; ,kwfpGtqkH; awmwufMuaomtcgrsm;wGif 0,frdatmif 0,fcJUygao;onf/
uREkfyfonf a,mufzaumif;aMumif;udk azmfjyavav uRekfyftzdkU&m aus;Zl;uef;&m
a&mufavav &Sdaejcif;udk aemifwGif awGUMu&rnfjzpfaomfvnf; rSefuefonfhtwdkif;
a&;om;azmfjy&ef wm0ef,lxm;aomtm;jzifh uREkfyf\ qkd;jcif;rdkufjcif;twGuf rnfuJUodkU
tjypfwifMuapumrlvnf; ruG,fr0Suf wifjy&ayrnf/ uREkfyf\ xl;jcm;csufwckrSm
tdrfaxmifokH;quf &SdcJUonfhteuf a,mufzrsm; &Sdavonfcsnf; jzpfav&m a,mufzrsm;
tm;vkH;onf uRekfyf\ ]bufom;} rsm; jzpfMuonfcsnf; jzpf\/ r,m;rsm;ESifh uJGcJUaomf
vnf; a,mufzrsm;onf uREkfyfESifh cifrifaomrdwfaqGaumif;rsm;tjzpfESifh qufvufwnf&Sd
Mu uRekfyf\aetdrfodkU 0ifxGufoGm;vmum tqufrjywfyJ aewwfMuonfcsnf; jzpf
avonf/

- 179 -

a&TOa'gif;

ZeD;udk ac:&jcif;
wGHaw;NrdKU a,mufzESifhtwl okH;av;vcefUrQ aexdkifrdMu&mwGif a,mufzonf uREkfyftm;
a&eHacsmif;NrdKU ol\zcifESifhtwl aexdkifvsuf&Sdaom ZeD; (ol\ESr) ESifh orD;uav;udk
oGm;ac:&ef wdkufwGef;av\/ uREkfyfonf tvkyfvufrJUjzpf 0ifaiGr&Sdao;rD tawmtwGif;
a,mufztay: wm0efwufrnfudk tm;emonfESifh twefwefjiif;aomfvnf; rD;zdkacsmifwGif
olUZeD;twGuf tultnD &apEdkifonfqdkum txyfxyf wdkufwGef;csufaMumifh a&eHacsmif;odkU
oGm; ac:&av\/ azmfjyvwHUaom tjzpftysufrSm uREkfyf\ toufwmwavQmufvkH;wGif
t&SufqkH;jzpfaomfvnf; ta&;BuD;aom tjzpftysufwck jzpfonfhtwGufaMumifh ausmfvTm;
roGm;yJ [kwfrSefonfhtwdkif; azmfjyygawmhrnf/

]aAGaAmuf} &awmhrnf
a&eHacsmif;rS jyefa&mufvmMuaomtcg yxr uREkfyfwdkU ZeD;armifESHESpfpkHonf tvGef
oifhjrwfMu aysmfaysmfyg;yg; pm;pm;aomufaomufjzifh vGefpGmauseyfvsuf&Sd\/ uREkfyfwdkU
orD;a,mufz ESpfa,mufvkH;rSm tpm;orm;rsm;jzpfMu aumif;ayhqdkaom [if;rsm;udk
a,musfm;rsm;u pdwful;NyD; rdef;rrsm;u csufjyKwfMu rMumcP aysmfyGJpm;xGufMu\/
nOfhtcsdefrsm;wGif uREkfyfu 0wKrsm;ajymjcif;jzifh azsmfajz\/ uREkfyfrSwfrdaom 0wKrsm;
ukefaomtcg a,mufzonf pmtkyfopfrsm;0,fay; uREkfyfuzwfNyD; bmomjyefajym&\/
0wKqkH;aomtcg if;0wKZmwfvr;fudk rdrdwkdUxifjrifovdk a0zefMu\/ uREkfyftzdkU&mwGif
vnf; aemifaemifwGif 0wKa&;orm;wa,muf jzpfvmzdkU taxmuftyHUjzpfap ynmwkd;vsuf
&Sd\/ waeUo a,mufz\ ZeD;\ rdwfaqG om;trdESpfa,mufonf tvnftywf a&muf
vmMuav&m orD;jzpfolrSm uRekfyfwdkUESifh &G,fwl ]tvGwftvyf} jzpfavonf/ if;wkdU
om;trdonf okH;av;&ufrQ wnf;ckdoGm;Mu&m uREkfyfrSm 0wKajym&mwGif em;axmifol
ta&twGuf rsm;jym;vmonfESifh om pdwfygvufyg ajymav\/ odkUjzifh wacgufjyif
ESpfacgufvmMu tm;vkH; tuRrf;0ifonfxuf 0ifvmMu&mwGif a,mufzvifr,m;wkdU
uvnf; aysmfyJGpm;xGufMuzdkU cPcP pDpOf vSnf;jzifhwrsKd;? avSjzifhwzkH xGufMu\/
xdkaeU&ufrsm;wGif uREkfyfwkdU orD;a,mufzonf tvGwftvyfjzpfaom rdef;rESifh ta&m0if
onfxuf 0ifvmMuavNyD/ a,mufztwGuf trSefrod&aomfvnf; uRekfyftzkdUrSmrl if;rdef;r
tay: ]pdwfuGuf} jcif;r&SdyJ &dk;&dk;wef;wef; cifrifrdjcif; jzpfygonf/ okdU&mwGif a,mufsm;
ESifhrdef;r ta&mw0ifqufqHaom xkH;pHr&Sdonfh jrefrmvlrsKd; jzpfonfhtavsmuf uRekfyf\
ZeD;onf uREkfyftay: vnf;aumif;? a,mufz\ZeD;onf a,mufztay: vnf;aumif;

- 180 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ouFmruif;&Sdonfh trlt&mrsKd;udk uREkfyf &dyfrdpjyKavNyD/ rdef;rvdkufzdkU 0goemvnf;r&Sd?


vdkufvnf; rvkdufcJUbl;aom uRekfyfonf ZeD;\ rsufESmxm;ajymif;vJjcif;udk &dyfrd
cyfwGefUwGefU jzpfoGm;cJUygonf/ tu,f uREkfyfu taysmfvdkufcsifOD;awmh a,mufzESifh
tvkt,uf BuHpnfrnfr[kwf[k ajym&vQif trSeftwdkif; azmfjyjcif;rQom jzpfygonf/

qlyljcif;cH&ykH
uREkfyf\ ZeD;onf t0g;r0&Smaom rdef;rwa,muf jzpf\/ uREkfyfu {nfhonfrdef;rESifh
ywfouf cyfwGefUwGefUjzpfoGm;jcif;udk ol&dyfrdaomfvnf; y&d,m,f[efaqmifjcif;jzpfonf[k
t"dym,faumuf,l\/ waeUo uREkfyfwdkUvlpkonf aysmfyGJpm;xGufMu a&qdyfwckwGif
a&ul;vsuf&SdMu&m uREkfyfwdkUteD;wGif avmif;avSuav;wpif;onf arsmvsuf&Sd\/ uREkfyfwkdU
onf avSuav;ay:okdU wufMuaomtcg tjcm;vlrsm; wwfEdkifaomfvnf; {nfhonfrdef;rrSm
rwwfEdkifyJ 0rf;vsm;xdk;vdkuf? vefusvdkuf jzpfae\/ wGif uREkfyfonf teD;okdUcsOf;uyf
]&if&Sm;} xm;aom vkHcsnftxufqifhudk ausmbufrSudkifum avSay:odkU ajrSmufwifay;vkduf
av\/ xdkUaemuf ZeD;\rsufESmokdU vSrf;Munfhvdkuf&m tvGefrausrcsrf;jzpfaeaom trlt&m
udk jrifvkduf&\/ if;\txifrSm uREkfyfESifh {nfhonfrdef;ronf tawmf em;vnfrI&SdaeMuNyD[k
,lq[ef&Sd\/ xkdnOfh ZeD;onf uREkfyftm; trsKd;rsKd; emvdkcHcuf ajymavawmh\/ ZeD;u
{nfhonfrdef;ronf uREkfyfuJUokdUaom tvkyfvufrJUwa,mufudk ta&;vkyfrnfr[kwfaMumif;?
ol\armifBuD; tifpydwfawmfudk ]jzKwf} &atmif vmjcif;jzpfaMumif;? tvkyftudkif r&SdyJ
vsufESifh ]ursif;ausmx} csifonfhtwGuf tvGefESvkH;emvSaMumif;? rdef;rudk uREkfyfu
b,fvdkyif ydk;yef;aomfvnf; tzufvkyfvdrfhrnf r[kwfaMumi;f? &atmifydk;EdkifvQif q,fjyef
,loGm;apvdkaMumif; ponfrsm;jzifh &Snfvsm;pGm qlylygawmhonf/ uREkfyfonf udk,fhtdrfwGif
udk,fhtvkyftudkifESifh aeEdkifaomtcgrsKd; uJUokdU qlyljcif;cH&ygu x ]wD;} vdkufvdrfh
rnfjzpfonf/ ,ckrl olUarmifBuD;\tdrf rSDcdkuyf&yfae&pOf wrifwum ]ESSdrfvkH;} rsKd;
ajymonf[k pdwfemonfwaMumif;? tvkyfvufrJUwa,mufudk tzufvkyfvdrfhrnfr[kwf
qdkjcif;onfvnf; uREkfyf\rme (Vanity) udk xdcdkufonfwaMumif;aMumifh wpkHw&m jyef
rajymyJ xdkrdef;rudk &atmif,lrnf[k qkH;jzwfcsufcsvdkufav\/

xGufajy;Mujcif;

- 181 -

a&TOa'gif;

&dk;&dk;om;om; azmfjy&vQif uREkfyfonf xdkrdef;r\pdwfxm;udk ,cifu av;av;eufeuf tuJ


cwfrdjcif; r&Sdaomfvnf; xdknOfhrl if;\rsufESmxm;ESifh pum;rsm;udk jyefvnfazmfxkwf
okH;oyf&mwGif jzpfEdkifavmufonf[k xifjrifvm\/ if;xifjrifcsufonf rrSm;acs/
aemufwaeUn 0wKajymNyD; tdyf&modkU 0ifMuNyD;aemuf oef;acgifausmfaom tcsdefwGif
uREkfyfESifh {nfhonfrdef;rwkdUonf tdyf&mxJ0wfaom t0wfrsm;ESifh tdrfay:rS qif;vmcJU
Muav\/ yxr tdrfaemufaz;wGif wdkifyif&efrQom BuH&G,fMuaomfvnf; rsm;rMumrD
twGif;yif tdrfay:rS vufEdSyf"mwfrD;rsm;ESifh qif;vmMujcif;udk jrifojzifh aemufaz;0if;x&HrS
wkd;vQKd;um NcHBuD;rsm;xJ ajcOD;vSnfh&m avQmufvmMuav\/ uREkyfwkdUonf b,fodkUoGm;
rnf[l BuH&G,fcsufr&Sd? tdrfrSa0;vQif NyD;a&mqdkonfh oabmESifh tdrfudkausmcdkif;um
arSmifrdkufBuD;xJwGif vufwGJvsuf avQmufoGm;Muav\/ aemufwaeUeHeufwGif olU
ygvmaom ydkufqHuav;jzifh &efukefodkU ul;wdkUoabFmESifhvdkufMu 0ufvufodkU rD;&xm;jzifh
vdkufygvmcJUav\/ onfrSm uREkfyf\ 'kwd,tdrfaxmif jzpfavonf/

uREkfyf tvkyfv kyf&ykH


1915 ckESpf? Edk0ifbmv 8 &ufaeUn uREkfyfonf &efBuD;atmif0wKudk pwifa&;om;av&m
Zmwfvdkuf rESif;NrdKiftm; umvom;av;a,mufu tavmif;tpm;jyKum vlysKdvSnfhMuaom
tjzpftysufrSwyg; uREkfyf\pdwful;jzifh ZmwfuGufqifjcif; jzpfygonf/ av;a,muf
oabmwl vlysKdvSnfhMuaom tjzpftysufrSm ]]vef'efNrdKUBuD;\ t&IyfawmfykHBuD;}} [laom
0wKBuD;rS ckd;,ljcif;jzpfaomfvnf; vlysKdvSnfhykHvSnfhenf;rsm;rSm cdk;csjcif;r[kwf/ uREkfyf\
pdwful;OmPfjzifh tuGufqifxm;jcif;jzpf\/ uREkfyfonf cyfapmapmwGif tdrfoltdrfom;rsm;ESifh
pum;ajymae if;wkdU tdyf&modkU0ifMuaomtcgrS a&;om;avh&Sd&m wcgw&HwGif eHeuf
vif;tm;BuD;tcsdefodkUyif wdkifa&muf\/ uREkfyfESifh ZeD;wdkU aeMuaomtdrfuav;rSm 0g;Murf;
cif; 0g;uyfum&Hxm;ojzifh aqmif;avonf Murf;Mum;ESifh x&HMum;wdkUrS wkd;0if&mwGif
tvGefyif csrf;at;vSaomaMumifh uREkfyf\ukvm;xdkifteD;wGif rD;vif;zdkxm; tvkyfvkyf&\/
odkUESifhyif oef;acgifausmfonfhaemufwGif at;vGef;vSojzifh (0ufvufonf rEav;xuf
csrf;\/) tvkyf&yfem;um vufacsmif;rsm;udk cPcP rD;uif&\/ wcgw&HwGif pdwful;awG
jrL;aeygvsufESifh csrf;vGef;aomaMumifh tvkyfodrf;vdkuf&\/ csrf;vQifvnf; csrf;ayrnf/
uREkfyf &SdpkrJUpk t0wftpm;rsm;rSm wGHaw;NrdKUwGif xm;ypfcJU&avNyD/ enf;jzifh nwdkif;
tvkyfvkyf aeUtcsdef tdyfaeygonf/

- 182 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyf\ pma&;0goem
15&ufcefU a&;rdaomtcg uREkfyf\ rdbrsm;? ZeD;ESifh nDwkdUonf a&;NyD;aom pm&Gufrsm;udk
zwfcsifMuvSavNyD/ nDonf NyD;orQaom pm&Gufrsm;udk ,lzwf tvGefaumif;onf[k
csD;rGrf;&mwGif rdbrsm;uvnf; odcsifMuukefavNyD/ okdUjzpf 0ufvuf aexdkifvsuf&SdMuaom
OD;av;rsm;? t&D;rsm;? nDrsm;? ESrrsm;udk tm;vkH; ac:,lpk&kH;NyD;vQif nDu zwfjypOf
vufzuf&nfMurf;0dkif;jzifh em;axmifMuav\/ vlysKdvSnfh0wKrsm;avmufom zwfbl;Mu
xdwfvefUwkefvIyfzG,frsm;? tonf;at;zG,ftjcif;t&mrsm; yg&Sdaom uREkfyf\0wKrsKd;udk
rMum;bl;? rzwfbl;Muonfh aqGrsKd;om;csif;tm;vkH;wkdUrSm tvGefpdwf0ifpm;Muvsuf
tm;yg;w& csD;rGrf;tm;ay;Muygayonf/ rnfonfh0wKudkrQ rzwfcJUbl;onfh uREkfyf\zcif
udk,fwdkifrSmyif ]]aumif;oa[h? odcsifvSNyDa[h}} ponfrsm;jzifh cPcP ajymvsuf&Sd\/
Em0HoESifh 0dZ,um&D 0wKrsm;udk nufnufaMuvmcJUaom rdcifudk,fwdkifuvnf;
]]qe;fw,fa[h? 'grsKd; rMum;bl;bl;a[h}} [kqdkum wNyKH;NyKH;ESifh tm;ay;&Smonf/ aemiftcg
vlBudKuf rsm;rrsm;? ykHESdyfxkwfa0rnfhol &Sdr&Sdudkyif raocsmao;aomfvnf; uREkfyftzdkUrSm
rdbrsm;ESifh tdrfoltdrfom;rsm;? aqGrsKd;nmwdrsm;u oabmusonfqdk&kHESifhyif MunfEl;0rf;jrL;
vsuf &SdygavNyD/ okdUjzifh uREkfyfonf ESpfna&;NyD;wdkif; wwd,nwGif vlpkvla0;ESifh
em;axmifMuygawmhonf/ aemufydkif;rl ntcsdefa&;aom aumfyDrsm;udk aeUtcsdefwGif
zl;puufpm&Gufay: tacsmul;&ygonf/ pmt&SnfBuD; a&;om;jcif;rSm tBudrfonf
yxrtBudrfjzpfaomfvnf; zl;puufpm&Guf rsufESm 140ausmf&Sdaom &efBuD;atmif0wKudk
tMurf;rStacsm ul;&mwGif pmrsufESmav;ig;&GufwGifrS wvkH;wavrQom trSm;jyifcsuf
&Sdjcif;onf uREkfyf\ xl;jcm;csufw&yf jzpfonf[kqdkoifh\/ awmfvfpwGdKif paom
pma&;q&mBuD;rsm;onf rdrdwkdUa&;aompmudk okH;av;ig;Budrf (wcgw&H q,fBudrfrQyif)
jyifqifa&;ul;Muonf[k Mum;&\/ urmausmfpma&;q&mBuD;rsm;ESifh EIdif;,SOfcsufxkwfum
olwkdUum; jyifa&;&onf? uREkfyfum; jyifra&;&aomaMumifh uREkfyfuyif omao;onf[k
qdkvdk&if;r[kwf&yg/ uREkfyf\0goemudk azmfjyjcif;rQom jzpfyg\/ uREkfyfonf pmtkyfudk
rqdkxm;ESifh aqmif;yg;wyk'fudkyif ESpfBudrfokH;Budrf jyifa&;&vQif ysif;onfESifhyif ao&vdrfhrnf
xif\/ a&;NyD;aompmudk jyefzwfonfhtcg trSm;&SmzdkUavmufom *&kpdkufrday&m om
aumif;atmif &nf&G,fcsufrlum; &SdcJvSygonf/ xdkUtwGufaMumifh awmfvfpwGdKifwkdUuJUodkU
yxrwef; pma&;q&mwa,muf rjzpfvmvQifvnf; auseyfEdkifygonf/

&efBuD; atmif pGHavNyD

- 183 -

a&TOa'gif;

1916 ckESpf Zefe0g&Dv 21 &ufaeUwGif &efBuD;atmif0wKudk tacsmul;NyD;onftxd NyD;pD;cJU


avNyD/ v,f,mpdkufysKd;a&;Xmebuf trIxrf;cJUpOfu ol&d,OD;baztaMumif;udk pma&;
wa,mufuajym
od&bl;\/ uREkfyfonf jrefrmjynfwGif jrefrm0wKrsm; tajctae
taMumif;udk pm&SnfBuD;wapmifa&;om; ol&d,wdkuftkyf OD;bazxHokdU 0wKESifhwuG
ydkUvdkuf\/ uavmiform;rsm;tzdkUrSm yxrOD;pGm wifydkUonfh ]pm} onf rnfrQavmuf
ta&;BuD;jcif;udk odMuNyD;jzpf\/ taysmfa&;jcif;r[kwfyJ toufarG;0rf;ausmif;twGuf
&nf&G,fcsufjzifh prf;oyfjcif;jzpfonfh uREkfyftzdkUrSm vGefpGmyifta&;BuD;\/ (pHa'0D\
rdcifxHokdU uREkfyf\zcif oGm;ajymbl;pOfu ta&;BuD;ykHESifh pdwfxJwGif EIdif;,SOfvdkufonfh
tcg tenf;i,frQom avsmhawmhonfxif\/) wvMumaomfvnf; vufcH&&Sdygonfqdkaom
pmrSwyg; tqkH;tjzwfudk rod&ao;yJ&Sd&m okH;vcefUMumaomtcgrl uREkfyfrSm tawmf
pdwfylvsuf&SdavNyD/ xdktawmtwGif; uREkfyfuvnf; wvvQif tenf;qkH; pmwapmifus
a&;um EId;aqmfvsuf&Sd&m pmESpfapmifvQif wapmifusavmufjyefMum; ]zwfqJ&Sdygonf}
[laomtaMumif;udk od&\/ uREkfyfum; tawmftm;avsmhpjyKvsuf &SdayNyD/ [oFmwNrdKUrS
udkcifarmifwifh\OD;av; 0wfvkHwa,mufu olUxrif;pm; vc40dESifh pma&;vkyfNyD; a&SUae
pmar;yJG0ifzkdU [laomtBuHudk vufcH&acsrnfavm[lyif pOf;pm;vsuf&SdavNyD/ aemufqkH;
arv 6&ufaeUwGif ol&d,wdkufrS pmjyefvm aiG 100dESifh 0,f,lvdkaMumif; od&ayonf/
0wKwyk'fvQif wefzkd; rnfrQaygufaps;&Sdonf[k rMum;&bl;aom uREkfyfrSm enf;onfrsm;onf
em;rvnfyJ aiG 100dtjyif 0wKpmtkyf 25tkyf jznfhay;zdkU awmif;cHNyD; oabmwlvdkuf\/
pmtkyfrsm;rSm wtkyfvQif 1usyf 8yJ wefonfjzpf uREkfyfonf &efBuD;atmif0wKtwGuf
pkpkaygif; 137usyf 8yJrQ &&Sdygonf/

bBuD;baz\OmOf
if;ESpf arvukefcgeD;wGif uREkfyfwkdUvifr,m;onf 0ufvufNrdKUrS &efukefodkU qif;vmMu
a,murrsm;\aetdrf wnf;cdkaexdkifMuonf/ ajymif;a&TUMujcif;\ &nf&G,fcsufrSm 0wKa&;
orm; wa,muftzdkU&m &efukefNrdKUBuD;onf awmNrdKUuav;xuf tayguftvrf;yGifh
arQmfvifhp&m rsm;onf[k wGufrdaomaMumifh jzpf\/ uREkfyf\ZeD; arG;aygufazmf (olyg)
&Spfa,mufrQ&Sd&m a,murBuD;rsm;onfvnf;aumif;? r&D;rsm;? c,frrsm;? a,mufzrsm;onf
vnf;aumif; uREkfyftay: Muifemjcif;? umuG,fjcif;? cifrifav;pm;jcif; &SdMuonfjzpf
uREkfyftzdkU&m pdwfcsrf;omrI &Sdygayonf/

- 184 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

0wKa&;orm;wa,muf [lonfrSm xdkacwfwGif cyfqe;fqef;jzpfaomfvnf; uREkfyftm;


acwfynmwwfwa,muftaejzifh av;pm;Muygayonf/ a,mufzrsm;uvnf; (uREkfyf\
xl;qef;aom tusKd;ay;twdkif;) nD&if;tpfudkwrQ cspfcifMuifemMuygayonf/ xdktawm
twGif; uREkfyfonf bBuD;bazESifh oGm;a&mufawGUqkH 0wKa&;jcif;taMumif; aqG;aEG;av&m
bBuD;bazu East Lynn tdpvif0wKudk rSD;NyD; jrefrm0wKjzpfvmatmif a&;zdkUtBuH
ay;onfESifh if;pufwifbmvtwGif; NyD;pD;atmif a&;om;ay;ydkUvdkuf\/ if;0wKrSm y-'k[l
ESpfwGJxkwf&aomfvnf; 165usyfrQom &aomaMumifh q&mvGef;u (aemifwGif) tvGef
enf;onf[k ajymbl;ygonf/ &efBuD;atmif0wKESifh &wemykH0wKrsm;twGuf aps;EIef;jzwfolrSm
bBuD;bazjzpf&m xdkyk*dKvfBuD;onf uREkfyf\ yg;&Sm;aomtajctaeudk &dyfrd ol&d,wdkuf
tusKd;twGuf oufoufudkomMunfhNyD; uREkfyftm; aps;EIef;zdESdyf qpfvdkufonfh vuPm
&Sd\/
(1953ckESpf &wemykH0wKudk ausmif;okH;tjzpf jyXmef;&mwGif wckaom ykHESdyfwdkufydkif&Sifu
ol&d,wdkufrS if;pmrlrsm;udk aiG300drQESifh 0,f,loGm;NyD; aomif;csD tjrwfxkwfEdkifavonf/
uREkfyftwGuf aiG5500d &ao;aomfvnf; ol&d,wdkufrlum; aiG300dESifhyif NyD;&avawmhonf/
uREkfyfonf rdrdudk,fudk olawmfaumif;BuD;wa,muf[l raMujimvdkaomfvnf; odkUaom
tjcif;t&mrsKd;rSm uREkfyf\woufwm tBudrfrsm;pGGm awGUcJU&ygonf/)
_____

- 185 -

a&TOa'gif;

wwd,ydkif;
(armifazodef;rS udkazodef;odkU)

ol&d,wkdufom; jzpfvmjcif;
1917 ckESpf? azazmf0g&DvwGif uREkfyfonf ol&d,r*Zif; t,f'DwmtjzpfESifh ol&d,
wdkufom;wa,muf jzpfvm\/ ol&d,wdkuftkyfESpfa,muf (OD;bazESifh OD;vSaz) wdkUonf
uREkfyf\ vufpGrf;vufpudk jrifMuonfESifh ol&d,r*Zif;xkwfzdkU tBuHjzpfay:vmonf[k
aemifwGifod&\/ vcrSm yxrwGif 75d jzpfaomfvnf; okH;vavmufwGif 100d? 110d? 180d
okdUwkd; jrifhay;Muygayonf/ uREkfyfa&;cJUaom 0wKESpftkyfteuf ]&efBuD;atmif} 0wKrSm
a&S;OD;pGm a&;jcif;jzpfaomfvnf; ol&d,wdkufu ]&wemykH} 0wKudk tvsiftokH;jyK 1916ckESpf?
atmufwdkbmvrSpNyD; ol&d,owif;pmwGif &ufjcm;xnfhay;\/ if;aemuf pmtkyftjzpfESifh
xkwfaomtcgwGifvnf; olUacwfwGif Best Seller twGifus,fqkH; a&mif;&onfh pmwtkyf
jzpfvmygonf/ uREkfyf ol&d,wdkufom;wa,muf jzpfcgptcsdef &wemykH0wKrSm pmtkyf
tjzpfESifh xGufvmjcif;jzpf&m eHeuftcsdefwGif uREkfyf wdkufodkUa&mufoGm; pmtkyfa&mif;
pma&;u tNrdKUNrdKUrS vufvDrSmxm;Muaom &wemykH0wKpmtkyf tzkH;pdrf;rsm;udk olUpm;yJGa&SU
jzefUcif;xm;ojzifh wcef;vkH; pdrf;vsuf&Sdjcif;udk uRekfyfawGU&onfESifh pma&;q&mvufopf
wa,muftaejzifh tvGefauseyfESpfodrfhrdjcif;udk rSwfrdygao;onf/ xdkacwf 0wKpmtkyf
tajrmuftjrm; ay:xGufao;onf r[kwfonfhtavsmuf wdkufoGm;wdkufjyef tcsdefrsm;wGif
"mwf&xm; (bwfpfum;ray:ao;)? rD;&xm;rsm;ay: pma&;pmcsD tvkyforsm;rsm;\
a0zefcsufrsm;udk Mum;&onfrSmvnf; tm;&Sdp&m aumif;vSygayonf/ (acwfrl
jrefrmjynfwGif 0wKESifh pma&;q&m\ae&mudk &kyf&SifZmwfum;ESifh Zmwfvkdufrsm;u
,loGm;MuonfhvuPm &Sday\/)

]acG;0ifpm;} t,f'Dwm
ae&mwGif uREkfyfESifh tuRrf;w0ifjzpfcJUaom ol&d,wdkufom; (pma&;q&mrsm;)
taMumif;udk a&;om;azmfjy&ayOD;rnf/ ol&d,r*Zif;udk 1917ckESpf? rwfvwGif pwif
xkwfrnf[k owfrSwfxm;&m uRekfyfrlum; azazmf0g&Dv w&ufaeUrSp tvkyf0if&rnfjzpf\/
- 186 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyfrSm tm;vyfvsuf&Sdonf waMumif;? owif;pmwdkuf tvkyftaMumif;udk prf;0g;rdap&ef


twGufwaMumif; azazmf0g&Dvw&ufaeU wdkifatmif rqdkif;yJ Zefe0g&Dvv,favmuf
uwnf;u wdkufokdU0ifNyD; (vcr&SdyJ) avhvmyg&ap[k tcGifhawmif;ojzifh tcGifh&cJUonf/
uREkfyfonf 0wKa&;orm;wa,muftaejzifh OD;bazwa,mufwnf;ESifhom qufqH&
oduRrf;cJU&m xdkaeUwGif OD;bazu uREkfyftm; OD;vSazESifh rdwfqufay;avonf/ OD;bazonf
owif;pm&dkufESdyfoltjzpfESifh vnf;aumif;? OD;vSazonf xkwfa0oltjzpfESifh vnf;aumif;
rSwfykHwifxm;Mu ESpfa,mufvkH; wdkuftkyftjzpfESifh todtrSwfjyKMujcif; cH&av&m if;wkdU\
wm0efrSmrl OD;vSazonf taxGaxGrefae*smjzpf OD;bazrSm aMumfjimbufoufouf
tkyfcsKyf&ol jzpfavonf/ OD;bazonf ol&d,owif;pmwGif ]ewfBuD;okH;yg;cef;} udkifjcif;rS
wyg; tjcm;wm0efrsm;udk r,l/ OD;vSazonfomvQif tBuD;tuJjzpfav&m OD;buav;rlum;
ol&d,aeUpOfowif;pm t,f'Dwmjzpf uREkfyfESifh qufqHrI tvGefenf;yg;cJUygonf/
uREkfyfonf ol&d,r*Zif;tvkyfwGif OD;vSazvufatmuf vkyf& trsm;qkH; qufqHrI&Sdol
jzpfavonf/ uREkfyfESifh rdwfqufNyD;onfhaemuf OD;vSazonf uREkfyftwGuf ae&mwoD;wjcm;
jyifqifrxm;&ao;onfESifh (xdk&ufrsm;wGif uREkfyfrSm ]acG;0ifpm;} t,f'Dwmwa,muf
tjzpfom &Sdaeao;onf/) uREkfyftm; yDrdk;eif;\pm;yJGwGif twlxdkifzdkU ae&mcsxm;ay;\/
yDrdk;eif;um; aeUpOfowif;pmbufwGif vufaxmuft,f'Dwmwa,mufjzpf OD;buav;\
vufatmuf acgif;BuD;rsm;a&;aom wm0efudk ,l&avonf/

udkausmf (ac:) yDrdk;eif;


uREkfyfonf yDrdk;eif;ESifh wpm;yGJwnf; rsufESmcsif;qdkif xdkifvdkufMu&mwGif wa,mufESifh
wa,muf vluJcwfMu\/ yDrdk;eif;u uREkfyftaMumif;udk odxm;ESifhoavmuf uREkfyfu
yDrdk;eif;taMumif;udk rod&ao;acs/ (pifppfrSm xdkpOfurl uRekfyfonf yDrdk;eif;[l rodao;yJ
]udkausmf} [lom oday&m ol&d,wdkufrS xGufoGm;NyD;aemuf ynmhtvif;owif;pmwGif
t,f'Dwm jzpfvmaomtcgrS yDrdk;eif;[laom trnfudk Mum;&bl;\/ odkUESifhyif yxr
yDrdk;eif;ESifh udkausmfonf vlwa,mufwnf;jzpfonf[k uREkfyfroday/) OD;vSazu
udkausmf[laomtrnfjzifh uREkfyfESifh rdwfqufay;ojzifh uREkfyfonf rsufESmcsif;qdkif xdkifvsuf
&Sdaom udkausmfudk vSrf;Munfhvdkuf&m uREkfyfESifh waeUaeUwGif &if;ESD;aomrdwfaqGwa,muf
jzpfvmEdkifzdkU&Sdjcif;udk xdkaeUuyif tuJcwfrdwfonf[k a&;om;azmfjyygu <um;onf[k
xifaumif; xifMuayvdrfhrnf/ pifppfaomfum; uREkfyfonf rdrdESifh tuRrf;w0ifjzpfrnfhvl
[kwfr[kwfudk wxdkifwnf;ESifh tuJcwfEdkifay&m uRekfyf\ tuJcwfjcif;rSm woufvkH;wGif
&mcdkifEIef; 90ausmfrQ rSefuefjcif;udk awGU&ygonf/

- 187 -

a&TOa'gif;

uREkfyfonf udkausmftm; vSrf;Munfhvdkuf&m NyKH;NyKH;uav;&Sdaom ol\rsufESmxm;wGif


uREkfyftm; pdwf0ifpm;&kHomru tawmfauseyf[ef&Sdaom trlt&mudk awGU&\/ y&d,m,f
rokH;wwfjcif;wGif uREkfyfESifhwlvdrfhrnf [lvnf; tuJcwfrd\/ tjcm;vlrsm;\ xifjrifcsuf
udk vkH;0*&krpdkuf[k rqdkEdkifaomfvnf; *&kpdkufrIenf;yg;jcif; uREkfyfESifhwlvdrfhrnf [lvnf;
xifrd\/ vlUavmuwGif rdrdESifhxdkufwefaom ae&mudk r&&Sd[l olUudk,fol txifa&muf
vsuf &Sdjcif;udkvnf; uREkfyf &dyfrd\/ (uREkfyfrlum; xkdpOfu if;txifrsKd; ruyfao;onfhjyif
aemifwGifvnf; twGufaMumifh olwyg;tay: tjypfwifcsifaompdwfrsKd; jzpfcJvSonf[k
xifygonf/) xdkacwfwGif &efukefNrdKU touf20ausmf t&G,frsm;om ywfaygif;
(bDataygif;) aygif;Mu xdkUtxufvlrsm;rSm tkyfaygif;acwfjzpfaeaomfvnf; touf30
xufrenf; &Sd&rnfh udkausmfrSmrl ]bDataygif;} r[kwfonfh ywfaygif;&dk;&dk;jzifhom awmfawmf
uav; oyf&yfpGm aygif;xm;\/ ol&d,wwdkufvkH; (uREkfyftygt0if pma&;rsm;rusef
tkyfaygif;ESifh *dkufxkwfvsuf&SdMuaom xdkacwfwGif ykodrfxD;udk *sKdif;wGifnSyfxm;vsuf
uGif;xdk;zdeyfvQLdum ywfaygif;&dk;&dk;uav;ESifh aq;ayghvdyfcJvsuf tvkyfwufavh&Sdaom
udkausmfrSm vlqef;wa,mufvkdvdk jzpfae\/ &efukefodkUa&mufcgpjzpf t0wftpm;wGif
olwyg;xuf aemufrus&atmif BudK;pm;ae&aom uREkfyfrSm udkausmfudkjrif& tm;vnf;
&Sdonf/ oabmvnf; usvSygonf/

ajymykHq ef;vSjcif;
pm;yJGwGif twlxdkifrdvQifxdkifrdcsif; udkausmfu jrefrm0wKrsm;taMumif;ESifh ywfouf
ol&d,wkdufodkU uREkfyf t*Fvdyfvdk a&;ydkUbl;aom pmwapmifudk ol zwfvkduf&uwnf;u
uREkfyftay: txifBuD; vlcsif;awGUvdkaMumif;? owif;pm w&ufjcm;xnfhvsuf&Sdaom
&wemykH0wKudkvnf; olzwf oabmusaMumif;? olvnf; ]bDatarmifwifhESifh uacsonf
r,fjrifh} 0wKwyk'f a&;cJUbl;aMumif; ponfjzifh ajymav&m rQESifhyif uREkfyfonf
udkausmfESifh tawmfBuD; &if;ESD;oGm;cJUavNyD/ uREkfyfuvnf; ol&d,acgif;BuD;rsm;udk (&wemykH
0wK xnfhuwnf;u tvum;&) zwfvmcJU&m if;wdkUrSm udkausmf\vuf&m jzpfaMumif;
,ck od& csD;usL;ygaMumif;? rdrdrSm 0wKESpfyk'fa&;cJUbl;aomfvnf; owif;pmacgif;BuD;rsm;
a&;zdkUqdkvQif tdyfrufrQyif rruf0HUaMumif; ajymjyav&m oluvnf; oabmusykH&onf/
aeUv,f vufzuf&nfaomufcsdefwGif udkausmfonf uREkfyftm; tdrfodkUac:oGm; ol\ZeD;ESifh
rdwfqufay;NyD;aemuf t*Fvdyfpmtkyfrsm;taMumif;udk aqG;aEG;Muav&m uRekfyf\ pmzwf
pkHjcif;udk csD;rGrf; oludk,fwdkifrSm toifhtwifhrQavmufom zwfbl;aMumif; 0efcHavonf/

- 188 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ol\ t*Fvdyfpum;ajymykHudk uREkfyf Mum;&onfESifh xdk0efcHcsufonf ESdrfhcsjcif;jzpfonf[k


xifrdaomfvnf; aemifwGif wu,fajymjcif;jzpfonf[k uREkfyfod&onf/
udkausmf\ t*FvdyftoHxGufrsm;rSm awmfawmfvefUavmuf\/ jrefrmwa,muf ajymaom
toHxGufESifhyif rwlacs/ uREkfyfonf t*Fvdyfpum;vkH;rsm; rSefuefatmif toHxGufwwfzdkU
avhusifhxm;aomfvnf; jrefrmwa,mufu yDyDooxGufaom toHrsKd;rQom jzpfav&m
udkausmf\ toHxGufrlum; abmif;bD0wfwa,muf\ toHaetoHxm;rsKd; jzpfae uREkfyf
vefUrdjcif;jzpf\/ vlcsif;ESD;&if;vmaomtcg taMumif;udk pkHprf;MunfhonfwGifrS jyifopf
(bk&if*sD) bkef;BuD; vkyfcJUbl; jyifopfbkef;BuD;rsm;ESifhtwl ESpfaygif;rsm;pGm aecJUbl;aMumif;?
vufwifbmomvnf; wwfaMumif; od&avonf/ udkausmf\ t*Fvdyfpum;ajymykHrSm
uREkfyf\oli,fcsif; (bdvyfjyef) udkcifarmifwifhuJUodkU Adkvfqefjcif;rsKd;r[kwfyJ jyifopf
bkef;BuD;rsm;ESifh i,fpOfu tMumBuD;aebl;jcif;aMumifh vQmwrsKd;jzpfaejcif; jzpfavonf/
rsm;rMumrD udkausmfonf *syfqifaumvdyfwGif vufwifbmomjyq&m tvkyfudk avQmufxm;
&&Sdojzifh ol&d,wdkufrS xGufoGm;av\/ okdU&mwGif olESifhuREkfyf cifrifrIrSm tqufrjywfvSyJ
1938ckESpf olaoonftxd &if;ESD;pGm &SdcJUMuavonf/

q&mvGef;\csD; usL;csuf
azazmf0g&Dv w&ufaeU uREkfyf r*Zif;t,f'Dwm jzpfvmaomtcg ol&d,onf av;xyf
wkdufBuD;wGif atmufqkH;wxyfudkom iSm;Edkifao;onfjzpf vkyfom;ESifhae&m rrQatmif
usOf;usyfonfhtwGufaMumifh q&mvGef;ESifh uREkfyfwdkUtwGuf pm;yGJwckwnf;om ae&may;Edkif
avonf/ wGif uREkfyfwkdUESpfa,mufonf aeUwdkif; rsufESmcsif;qdkifxdkifMu axG&mav;yg;
pum;ajymcGifh &Mu\/ q&mvGef;onf uRekfyftm; rEav;om; qdkuwnf;u pdwf0ifpm;onfh
vuPm &Sday&m uREkfyfuvnf; EIwfcrf;arG;a&;a&;ESifh tNrJuGrf;pm;avh&Sdojzifh ]tnm*dkuf}
&Sdaom vlBuD;tm; jrifvQifjrifcsif; MunfndKrdygonf/ q&mvGef;rSm uREkfyfxuf touf
14ESpfBuD; xdkpOfu 42ESpf &SdNyDjzpf&m touf40ausmfvQif {&mrvlBuD;wa,muf[l
xifcJUrdaom uREkfyf\rsufpd tawmfBuD;&ifhNyD[k atmufarhcJUygonf/ q&mvGef;uvnf;
udkausmfenf;wl uREkfyfESifh a&pufygonfhvuPmESifh ol\wkdufcef;odkU ac:oGm; aeUv,fcif;
rsm;wGif ol\wkdufcef; wa&;warmtdyfum tyef;ajzzdkU tNrJzdwfMum;xm;ygonf/
uREkfyfonf q&mvGef;ESifhvnf;aumif;? udkausmfESifhvnf;aumif; a&pufygaomfvnf; if;wkdU
ESpfa,mufrlum; &if;ESD;Mu[efrwlacs/ olwkdUESpfa,muftaMumif;ESifh ywfouf udkausmf
ajymbl;aom pum;wcGef;udk uREkfyfrSwfrd\/ waeUo olwkdUESpfa,mufonf jrefrmpmay

- 189 -

a&TOa'gif;

taMumif;udk aqG;aEG;vsuf&SdpOf udkausmfajymvdkufaom pum;wvkH;udk q&mvGef;u t"dym,f


t,ltq vJGonfhvuPmESifh ]]a[h armifausmf? q&mu ArmjynfrSm udk,fhudk,fudk 'dwf
xm;wJU vlwa,muf armif&? bmrSwfvdkUvJ}} [k ajEESifhajymbl;onf qdk\/ [kwfykHvnf;
&onf/ xdkolESpfa,mufonf uREkfyfa&SU tuRrf;w0if&SdMujcif;udk uREkfyf rjrifcJU&bl;ay/
q&mvGef;ESifh uREkfyfrlum; ol&d,wkdufom;rsm; tjzpfESifhvnf;aumif;? woufvkH;wGif
vnf;aumif; qufqHa&;wGif tzktxpfr&Sd? ajyajyjypfjypf &SdcJUygonf/ okdUESifhvnf;
q&mvGef;onf uREkfyftm; *sme,frsm;wGif av;csKd;jzifh uvdaom tvkH;uav;rsm;udk
taMumif;t&majymjy q&mvGef;u ola&;aeusjzpfaom pum;jyifrsKd;jzifh us,fus,fjyefUjyefU
qefU a&;xkwfvkdufaomtcg pmrsufESmeHygwf tawmfrsm;vm\/ q&mvGef;\ pum;
jyifa&;enf;rSm OD;Mobmo\ ZmwfBuD;q,fbJGUa&;enf;rsKd;uJUodkU um&efuav;awG iJUum
iJUum a&;jcif;aMumifh zwftvGefacsmarmaomfvnf; r*Zif;twGuf &SnfvGef;ouJUodkU
jzpfae\/ wGif OD;vSazonf uREkfyfudkac: acgif;BuD;okH;yk'fudk wqufwnf;
awmufavQmufajymNyD; a&;ckdif;\/
uREkfyfonf cJwHjzifh wvkH;wavrS a&;rSwfjcif;vnf;r&Sd? csufcsif;vnf; ra&;ao;yJ
av;ig;&ufMumaomtcgrS okH;yk'fa&;NyD; wifjyvdkufonf/ q&mvGef;onf uREkfyf\
yxrOD;qkH; vuf&mjzpfaom acgif;BuD;okH;yk'fudk zwfMunfh&mwGif OD;vSaz\ OD;acgif;rS
xGufaom tBuHrsm;[l olodNyD;jzpfaomfvnf; jrefrmpma&;ykHa&;enf;udk oabmusonfh
vuPmESifh ]][dkacG;rom;awG 'Davmufra&;wwfygbl;}} [k qdkum wdkuftkyfrsm;bufodkU
ar;aigh jybl;avonf/ trSefudk0efcH&vQif uREkfyfonf OD;vSazu erlemtjzpfESifh t,f'Dwm
tzGJUtm; a&;jybl;onfh acgif;BuD;wyk'fudk zwf&bl;ojzifh ol\ta&;tom;udk av;pm;vsuf
&Sdygonf/
q&mvGef;u txufygpum;udk ajymvdkufaomtcgwGif igonf OD;vSazxuf a&;wwfonf[k
pdwfBuD;0ifroGm;jcif;udk opmjyK ajym0HUygonf/ odkU&mwGif uREkfyf\ yxrOD;qkH;
acgif;BuD;rsm;udk q&morm;jzpfaom q&mvGef;u xdkuJUokdU ajymvkdufaomtcgwGifrlum;
igonf acgif;BuD;a&;jcif;tvkyfwGif vlnHUwa,mufr[kwfawmh[kqdkum vGefpGm tm;wuf
oGm;ygonf/

q&mawmfOD;Owr

- 190 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ol&d,wdkuf oduRrf;&aom yk*dKvfausmfrsm;taMumif;udk azmfjy&mwGif q&mawmfOD;Owr


taMumif;udkvnf; azmfjy&ef vdkayvdrfhrnf/ ol&d,wdkufodkU uREkfyf a&mufNyD;aemuf
rsm;rMumrDtwGif; q&mawmfOD;Owronf uREkfyf\pm;yGJodkU vmxdkifavh&Sd\/ q&mawmf
onf uREkfyf\0wKrsm; zwfavh&Sdoljzpf&m uRekfyftm; (OD;baz? OD;vSazwdkUrSwyg;) wkdufom;
rsm;teufwGif pdwft0ifpm;qkH;wa,muf jzpf[ef&Sd\/ q&mawmfonf tdEd,jynfESifh
jrefrmjynfwkdUudk acgufwkHUacgufjyef ul;oef;oGm;vmvsuf&Sdaom EdkifiHa&;bkef;BuD;wyg;
jzpfjcif;? &cdkifom;jzpfonf qdkjcif;rSwyg; uREkfyf bmrQrodacs/ uREkfyfrSm xdkpOfu pmayrS
wyg; EdkifiHa&; pdwf0ifpm;jcif; r&Sdao;onfjzpf q&mawmftay: txifvnf;rBuD;?
pdwf0ifpm;rIvnf; enf;yg;vSonf/ uREkfyfonf ol&d,wwdkufvkH;wGif (r*Zif;t,f'Dwm
tjzpfESifh) tvkyftacsmifqkH;aom pmzwfolwa,muf jzpfcJUbl;&m q&mawmfonf uREkfyf
tvkyfacsmifjcif;udk odonfwaMumif;? 0wK0goemyg uRekfyftm; 0wKa&;orm;wa,muf
taejzifh cifrifav;pm;onfwaMumif;aMumifh uREkfyf\pm;yJGwGif tMumBuD;xdkifum pum;
ajymavh&Sd\/ uREkfyfurl pmzwfysufonfqdkum q&mawmftm; tomwMunfajymr&vQif
aigufyif xkwfcJUrdbl;ygonf/
xdkpOfu q&mawmfonf b,fqDrSm qGrf;bkrf;ay;onfrod? nOfhtcsdefrsm;wGifrlum; ol&d,
wdkufyif usdef;pufonf[k uREkfyf od&\/ uREkfyf\rsufpd q&mawmfonf bkef;BuD; ]*sydk;}
xJu xifrdonfESifh aigufxkwfrdjcif; jzpfygonf/ ]]wynfhawmfwkdUu udk,fawmfwdkUvdk
vltm;r[kwfygbl; bk&m;? vkyfEdkifrS pm;&wJUvlawGyg? t&Sifbk&m;vdk avryef;tm;ygbl;
bk&m;}} ponfrsm;jzifh ESifxkwfcJUrdbl;ygonf/ odkUaomf q&mawmfonf rQjzifhvnf;
remwwf? xuf Murf;Murf; avQmufvnf; remwwf? ESifxkwfonfhtcdkufwGif cPwjzKwf
xoGm; awmfawmfMumvQif pyfNzJpyfNzJESifh a&mufvmjyefygawmhonf/ aemufydkif;wGif
jrefrmjynf [kr&l; wpcef;xvmaom tcsdefwGifrlum; uREkfyfonf tvGefwefcdk;BuD;vsuf
&Sdaom ]i,faygif;} q&mawmfqdk zl;awGU&ef a&mufoGm;aomtcg tapmifhtMuyfawG
txyfxyf 0dkif;&Hvsuf&SdonfESifh yk*dKvfBuD;tqihfqifhxH 0ifcGifhawmif;NyD;rS q&mawmf
a&SUarSmufodkU a&mufcJU&jcif;udk BuKHcJU&bl;ygonf/ xdktcgwGif a&S;,cifu &Iyfonfxif
pm;yJGrS ESifxkwfcJUrdzl;aom tjcif;t&mudk owd&rdojzifh NyKH;cJUrdygao;onf/ ]a[h azodef;?
rif;u ighudk &Iyfw,fqdk} [laom rsufESmxm;rsKd; jyacsrnfavm[k uRekfyf tuJcwfao;&m
xdktrlt&mrsKd;um; jyawmfrrl&Smay/

tHUMozG, f bkef; ay;Edkifjcif;

- 191 -

a&TOa'gif;

uREkfyfonf q&mawmftm; ESifxkwfrdcJUbl;aomfvnf; pifppfrSm q&mawmf rBuD;us,fao;rD


tcsdefuyif q&mawmf\ tcsKdUaom pdwfaeoabmxm;rsm;udk MunfndK&aumif;rSef;
odonfESifh tdrfodkUyifh qGrf;ESpfBudrf auR;bl;ygonf/ qGrf;auR;jcif;udk vlodapvdkr[kwf?
q&mawmfOD;Owr\ bkef;ay;ykHxl;jcm;jcif;udk azmfjyvdkaomaMumifh jzpfygonf/ qGrf;ESpfBudrf
auR;bl;onfhteuf yxrtBudrfrSm qGrf;vdkufaomZvkHBuD;ESifh bkOf;ay; wZvkHvkH;
tukefcRwfjcif;rQavmufom &Sdojzifh pmrzJGUavmufyg/ okdU&mwGif 'kwd,tBudrf auR;aom
tcgrl uREkfyfudk,fwdkif wtHUwMojzpfrdonfESifh q&mawmfOD;OwrtaMumif;ESifh ywfouf
pdwf0ifpm;rI &Sdolrsm;tzdkU azmfjyvdkufygonf/ 'kwd,tBudrf yifhaomtcgwGif q&mawmfu
]]ighrSm qD;csKda&m*g&Sdw,f? xrif;vJrpm;? *sKHvJrpm;? om;ig;oufoufom pm;w,f}} [k
trdefU&Sdvdkuf\/
uREkfyfonf q&mawmf\ bkef;ay;ykHtpGrf;udk odNyD;jzpf atmufygpm;p&mrsm;udk csufjyKwf
jyifqifxm;\/ (1)Muufwaumif &dkUpf(jyKwfausmf)? (2)t&nfcyfrsm;rsm;ESifh bJwaumif
pGyfjyKwf? (3)0rf;bJOajcmufvkH; [wfbGdKif? (4)0uftlacsmif;uif 25usyfom;? (5)ig;Muif;om;
aMumf 25usyfom;? (6)EGm;EdkU 50om;wkdUudk toifhjyifxm;NyD;vQif rdwfaqG udkcifarmifwifh
tm;vnf; xrif;pm;zdwfxm;\/ if;eHeufwGif uREkfyfwkdUtwGuf txl;wvnf rpDrHyJ
xrif;tdk;wvkH;om csufxm;\/ q&mawmf<uvm xdkifvkduf&mwGif uREkfyfwkdUvifr,m;ESifh
udkcifarmifwifhonf teD;wGifxdkifvsuf apmifhMunfhaeMu\/ q&mawmfonf bJwaumifvkH;
aygif;NyD; 0rf;bJOykHyef;uefBuD;wGif xnfhxm;aom pGyfjyKyf&nfxJrS w0ufcefUrQaom t&nfrsm;
udk aomufvdkufNyD;aemuf bJom;udk zJU bkOf;ay;\/ &iftkyfESifhaygifrsm; ukefonfhaemuf
awmifyH&dk;ponfrsm;udk udkufvdkufao;\/ if;aemuf &dkUpfvkyfxm;aom Muufaumifudk
vSrf;udkif bJaumifa&mufESifhaomae&modkU ydkUvdkuf\/ <uif;usefaom bJ&dk;ESifh Muuf&dk;
rsm;rSm tnDtrQavmuf&Sd rnfonfht&dk;wGifrS tom;xlxl uyfvsufr&Sdawmhacs/
Muufaumifukefonfhaemuf w0ufcefUusefao;aom bJpGyfjyKyf&nfxJrS aemufxyfw0uf
aomufjyef\/ teD;rS xdkifMunfhaeMuaom uREkfyfwdkUokH;a,mufonf wa,mufrsufESmudk
wa,muf vSrf;MunfhaeMuavNyD/ if;aemuf q&mawmfonf bJO[wfbGdKifajcmufvkH;ESifh
0uftlacsmif;udk bkOf;ay;&if; usefaeao;aom bJpGyfjyKyf&nfxJrS wcsufwcsuf wZGef;ESpfZGef;
cyfaomuf\/ if;wkdUuRwfaomtcg ig;Muif;om;aMumfudk vSrf;udkif tmajcmufaom
tcgwGif pGyfjyKyf&nfjzifh usKdufcs\/ ig;aMumfvnf;ukef pGyfjyKyf&nfvnf; ajymifavNyD/
wGifrS q&mawmfonf EGm;EdkU 50om;udk pum;wajymajymESifh wjznf;jznf; usKdufusKduf
csav&m uREkfyfrSm q&mawmf bkOf;ay;NyD;aemuf apmifhrMunfhEdkifawmhyJ zdwfac:xm;rdaom
{nfhonfESifh uREkfyfwkdUtwGuf bJuifwaumif ajy;0,f&ygawmhonf/ r&GHwwfvQif
q&mawmfudkuf csxm;aom bJ&dk;Muuf&dk;rsm;rS tom; tuyftoyfuav;rsm;udk

- 192 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

udkufpkwf,l&efrSwyg; bmwckrQ pm;p&mrusefawmhyg/ onfum; q&mawmfOD;Owr


udk,fawmf\ wxyfpm qGrf;bkOf;ay;awmfrljcif;aywnf;/

]rSD;}aom 0wKrsm;
1917ckESpf? rwfvxkwf yxrOD;qkH; ol&d,r*Zif;wGif uREkfyf\ ]]armifodef;wif rodef;&Sif}}
0wKwdkwyk'f xnfhoGif;NyD;aemuf wdkuftkyfOD;vSazu &Sm;avmh[krf; (Sherlock Holmes)
\ pkHaxmuf0wKrsm;udk rSD;NyD; jrefrm0wKa&;&ef tBuHay;onfhtavsmuf {NyDvxkwf
ol&d,r*Zif;wGif ]pkHaxmufarmifpH&Sm;} 0wK a&S;OD;pGm ay:xGufvmygawmhonf/ xdkpOfurl
t*Fvdyfpmwwfol ,ckxuf &Sm;ao;onfhtxJwGif 0wKzwfolrsm;vnf; tvGefenf;yg;Mu
ao;&um; armifpH&Sm;0wKrsKd; zwf&olwkdUu armifpH&Sm;onf a&TOa'gif;\ pdwful;jzifh
a&;om;jcif;jzpfonf[k rSwfxifMu\/ armifpH&Sm;0wKudkvnf;aumif;? &wemykH0wKudk
vnf;aumif; taMumif;jyK a&TOa'gif;tm; csD;usL;pum;ajymoHrsm;udk uREkfyfMum;&onfhtcg
&efBuD;atmif0wKudk csD;usL;jcif;uJUokdU uRekfyf *kPfr,lrdjcif; rSefygonf/ tcsKdUaom
t*Fvdyfpmwwfrsm;url uREkfyftm; (Plagiarism) ckd;csonf[k ESdyfESdyfe,fe,f pGyfpJGcsifMu
ygonf/ cdk;csjcif;[lonfrSm vlrodatmif wuGufwav cdk;csjcif;rsKd;udk qdkvdk taemufwdkif;
jynfrsm; tBuD;tus,f&Iwfcsjcif; jzpfyg\/ armifpH&Sm; tp&Sdaom uREkfyf\0wKrsm;rSm
wenf;tm;jzifh bmomjyefrQomjzpf&m wdkuf&dkufjyefcJUvQif Eke,fao;aom jrefrmpmzwf
y&dowftzdkU pdwf0ifpm;rI enf;yg;vdrfhrnf[k od&Sd&aomaMumifh ]rSD;} &kH oabmrsKd;jzifh
a&;om;jcif; jzpfygonf/ acwfwGif pmzwfolaygrsm;vmojzifh ]rSD;} jcif;xuf wdkuf&dkuf
oufouf jyefjcif;onf omoifhavsmfonf[k qdkcsifqdkEdkifaomfvnf; vGefcJUaom ESpfaygif;
40ausmf tcsdefurl ]rSD;aom0wKrsKd;udkyif (wdkuf&dkufbmomjyefjcif;xuf) ydk zwfcsifMu
ygonf/ ]rSD;} aomtvkyfonf pma&;q&mtwGuf pm;omonfum; rSefygonf/ aemufayguf
pma&;q&muav;rsm;onf a&S;vlrsm; pm;omjcif;udk remvdkMuonfh vuPmESifh awmifaumf
ajrmufaumf uavmfa&;om;Mujcif;rQom jzpf[efwlygonf/ uREkfyfonf vnf;aumif;?
uREkfyfaemuf ]rSD;} Muaom pma&;q&mrsm;onfvnf;aumif; rdrdwdkU ]rSD;} aom 0wKpmtkyfrsm;
atmifjrifrIaMumifh vufraxmif&JMuonf r[kwfyg/ olrsm;xuf tvsifarG; pm;vdkuf&
ayonf [lom atmufarhMuygonf/

yxrOD; *sme,f

- 193 -

a&TOa'gif;

&efBuD;atmif0wK? &wemykH0wK? &lyeED0wK? pkHaxmufarmifpH&Sm;0wK? &wemyl&0wK ponf


rsm;udk a&;om;NyD;aomtcgwGif a&TOa'gif;[laom trnfrSm tawmfwufvmcJUygavNyD/
xdkpOfurl 0wKbufwGif yDrdk;eif;ESifh uREkfyftjyif xifxif&Sm;&Sm; ray:xGufao;onfjzpf
*kPf,lavmufatmif r&SdvSyg/ a&;orQ0wKrsm; a&mif;pGH&kHrQavmufom &SdMuyg\/ okdUaomf
uREkfyf&&Sdaom ]rlydkif} wefzdk;aiGrSm renf;vSyg/ Oyrm &wemyl&0wKtwGuf ol&d,wdkufrS
aiG600d &cJUbl;&m if;aiGrSm acwf aiG3000dxuf renf;aomwefzkd; &SdaomaMumifh
awmfawmf[efonf[k qdkEdkifavmufyg\/ xdktcsdefwGif v,f,mpdkufysKd;a&;buf rdwfaqG
jzpfcJUaom udkcifarmifwifhrSm &efukefNrdKU ukefonfvrf;wGif bm;rm;a[mufpf (Burma
House) trnfESifh jrefrmjynfjzpf opfom;yef;yk? qifpG,fyef;yk? aiGxnf? ,Gef;xnf paom
ypnf;rsm;udk EdkifiHjcm;om; c&D;onfrsm;odkU a&mif;onfhqdkifwqdkif zGifhvSpf tawmf
wGifus,fpGm a&mif;csvsuf&Sd\/ udkcifarmifwifhESifh uREkfyfonf jrefrmhAsL[m*sme,fac:
&ufowywfpOfxkwf pmapmifudk xkwfa0cJU&m jrefrmjynfwGif yxrOD;qkH; ]*sme,f} jzpfav
onf/ if;*sme,frSm wapmifwrwfa&mif; yef;a&mifrsufESmzkH;&Sdav&m *sme,fxGufaom
paeaeUnaersm; pma&;pmcsDrsm;\vufwGif wtkyfpD ukdifvmMuojzifh wNrdKUvkH; eDoGm;rwwf
jrif&jcif;rSm vkH;0wm0ef,lum pwifpDpOfxkwfa0&aom uREkfyftzdkU&m MunfEl;tm;wufzG,f
aumif;vSygayonf/ if;*sme,frSm udkcifarmifwifhu aiGpdkuf uREkfyfu tvkyftm;vkH;
twGuf wm0efcHjzpfavonf/ jrefrmhAsL[m*sme,frSm yxrOD;qkH;*sme,fjzpf y&dowf\
tm;ay;jcif;udk cH,l&&Sdygvsuf oufwef;r&Snf&jcif;rSm udkcifarmifwifhESifh uREkfyfwdkU
ESpfa,mufvkH;\ aysmhnHUrIESifh EkHcsmrIaMumifh jzpfavonf/ uREkfyftzdkU&m pdwful;bufwGif
vnf;aumif;? ta&;tom;bufwGif vnf;aumif; rnHUvSaomfvnf; tvkyfwckudk wm0ef
,lcsifonfh av;pm;rIr&Sdjcif;? udkcifarmifwifhbuf jrefjref oaX;jzpfcsifjcif;wnf; [laom
cRwf,Gif;csuf &Sdjcif;wkdUaMumifh *sme,fuav; ysuf&jcif;twGuf uREkfyf ESajrmvSonf/

,Of, Ofu av; zsufq D;jcif;


ae&m udkcifarmifwifhESifh uREkfyftaMumif;udk tenf;i,f azmfjy&ayOD;rnf/ rEav;NrdKU
v,f,mpdkufysKd;a&;Xmebuf twlwuG tvkyfvkyfMupOf udkcifarmifwifhonf aysmfaysmf
aecsifwwfolwa,muf jzpfaomfvnf; ol\ pdwfwkdif;us &&Sdxm;aom r,m;udk av;pm;onfh
twGufaMumifh tvnftywfem;yg;aMumif; azmfjycJUbl;&m &efukefodkUa&mufaomtcgrl ol\
yxrtdrfaxmif ysufpD; 'kwd,tdrfaxmifrSm rdef;racsmwa,mufjzpfNyD; wOD;wnf;
arG;xm;onfh tvGefcspfpzG,faumif;aom om;uav;wa,mufESifh [efusvsuf&Sdaomfvnf;
av;pm;rIt&mwGif yxrtdrfaxmifudk rrSDacs/ cspfcifMuifemrIum; wlygvdrfhrnf/ av;pm;rI

- 194 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

um; rwlacs/ wGif udkcifarmifwifhonf aysmfaysmfaecsifwwfaom 0goemtwdkif;


tdrfrSxGuf aysmfaomtcsdef rsm;cJUavNyD/ uREkfyfonf ol\erlemudk Munfhjcif;tm;jzifh
pHa'0DESifh taMumif;ygcJUvQif awmfawmfNidrfvdrfhrnf[k ,lqrdjcif; jzpfygonf/
,ckaomf uREkfyfrSm yxrESifh'kwd, tdrfaxmifwkdUtay:wGif pHa'0DuJUodkU av;pm;rIr&Sd&um;
udkcifarmifwifhESifh ]buf} & twlwuG aysmfaysmfaecJUMuygawmhonf/ okdU&mwGif uREkfyfwdkU
aysmfjcif;rSm [dkw,fwckrSwckodkU ajymif;NyD; bdvd,ufxdk;,if; bD,maomufMujcif;rQom
jzpfygonf/ bdvd,ufxkd;jcif;? bD,mwykvif;wav aomufjcif;wkdUonf tjypfBuD;rsm;
r[kwfaomfvnf; pkaygif;vkdufonfhtcgrl aysmfonfxuf aysmfcsifaompdwfrsKd; waeUwjcm;
jyif;xefvm ,Of,Ofuav;ESifh vludkzsufqD;aom aysmfenf;rsKd;[l uREkfyf rSwfcsufcs
vdkufonf/ tjcm;vlrsm;twGuf rajymwwf? uREkfyfESifh udkcifarmifwifhwkdUrSmrl twGuf
aMumifh tawmf 'PfcHvdkuf&ygonf/ 'Pf[lonfrSm tjcm;r[kwf? tkd;ESifhqef rwefavmuf
atmif ydkufqHukefusjcif;yif jzpf\/ uREkfyfrSm xdkpOfu vcESifh 0wKa&;jcif;twGuf pkpkaygif;
200dausmf &&Sdygvsuf (aiG 200donf xdkacwf tawmfBuD; t&ma&mufonf/) nwdkif; 5usyf?
10d okH;jzKef;csifonfhtwGuf tb,frSm acsmifcsdEdkifygtHUenf;/ uREkfyfwdkU\tjypfum; tjcm;
r[kwf? vcwaxmifausmf&aom t*Fvdyft&m&SdBuD;rsm;\ aysmfyg;enf;rsKd;udk bdvdjyefq&m
udkcifarmifwifh\ vrf;jyjcif;t& oGm;&nfus twkcdk;rdjcif;yif jzpfavonf/

[efBuD;yefBuD; vkyfrdjcif;
tawmtwGif; uREkfyf\ ajczsm;axmufaom tjypfuav;rsm;vnf; yg&Sdao;\/ 1917-20
jynfhESpfrsm;wGif ol&d,aeUpOfowif;pmtwGuf 0wKrsm;udk uREkfyfwa,mufwnf; ]'kdifcH} a&;&
aomtjzpfodkU a&mufcJUavNyD/ ol&d,aeUpOfowif;pm t,f'Dwm OD;buav;onf tjcm;
pma&;q&mrsm; ydkUMuonfh 0wKrsm;udkvnf; rBudKuf? uREkfyftm;vnf; a&;ay;zkdU rajymcsifyJ
jzpfae\/ uREkfyfrSmvnf; jrefrmhAsL[m*sme,f? jrefrmhEk*[*sme,f ponfwkdUwGif aps;EIef;
aumif;aumif;ESifh a&;&aomaMumifh ol&d,aeUpOftwGufrl olwkdUuawmif;rS a&;ay;awmhrnf
[k [efBuD;yefBuD;vkyfvm\/ wGif OD;buav;onf tjcm;pma&;q&mwa,muf a&;onfh
0wKwyk'fudk aeUpOfowif;pmwGif xkH;pHtwkdif; xnfhay;vdkuf&m wvrQrMumrD pmzwfol
rsm;u 0dkif;qlMuojzifh &yfypfvkduf&\/ okdUESifh uREkfyftm;vnf; ta&;rcdkif;? uREkfyfuvnf;
r*Zif;twGufom wm0ef&Sdoljzpf aeUpOfowif;pmtwGuf rcdkif;yJra&;[k ayuyfae\/
ol&d,wkdufwGif txufydkif;vlBuD;rsm;jzpfMuaom OD;vSaz? OD;bazESifh OD;buav;wkdUonf
uREkfyfuJUodkUaom tjcm;vkyfom;rsm;tay:wGif AsL&dku&ufqefMuonf[k uREkfyf xifaom

- 195 -

a&TOa'gif;

aMumifh uREkfyfu wrifwum uyfzJUvkyfjcif;jzpf\/ uREkfyfESihftwl ESpfvcefU tvkyfvkyf


oGm;bl;onfh yDrdk;eif;uvnf; twdkif;yif xifjrifcsuf&Sd uREkfyftm; ajrSmufay;bl;onf/
onfrSm uREkfyf\tjypf[l rxif/ tjcm;ae&mrsm;wGif odyfonf;pGm aexdkifwwfygu
uRekfyfyif rEdkifapOD;? t&IH;xGufvdrfhrnfrxifyg/ ,ckrSm &orQaiGudk udkcifarmifwifhESifhtwl
(azmfjycJUonfhenf;twkdif;) vufusefrxm;yJ okH;jzKef;ypfcsifwwfonfh uREkfyf\ tusifhqdk;
aMumifh tnHUcHcJU&bl;ygonf/

tqifrajyrIrsm;
ol&d,wdkufESifh ywfouf uREkfyftnHUcHcJU&ykH tjcif;t&mudk razmfjyrD ol&d,wkdufom;
tcsKdUESifh uREkfyf tqifrajyrIuav;rsm;&SdykHudk azmfjyygOD;rnf/ ol&d,t,f'DwmtzJGUwGif
uREkfyfonf vctBuD;qkH; r[kwfaomfvnf; (OD;bazESifh OD;vSaz 300d rQpDvnf;aumif;?
OD;buav; 180drQvnf;aumif;? vG,ftdwfOD;bvIdifESifh olBuD;a*ZufOD;cifarmifwkdUrSm uRekfyf
ESifh ydefromvdrfromrQvnf;aumif;? udkboef;rSm uREkfyfESifh wef;wlrQvnf;aumif; &&SdMu
onf/ wkduftkyfESpfa,mufrSwyg;) uREkfyfrSm 0wKrsm;ESifh tjcm;pmayrsm; a&;om;jcif;aMumifh
0ifaiGtaumif;qkH;wa,muf jzpfae\/ &efukefom;wa,mufr[kwfyJ raeUwaeUurS &efukef
odkU a&mufvmoljzpfonfESifh <um;vdkvSr[kwf? tnmom;wa,muftaejzifh txifao;rcH&
apjcif;iSm awmfawmfBuD; ajymifajymifvufvuf 0wfqifavh&Sd\/ (xdkacwfrSm acwfESifhrwl?
a,musfm;csif; tNydKif0wfaomacwfjzpf\/) acwfwGif acgif;aygif;vnf; ae&mwdkif;
raygif;Mu? csnfvkHcsnfESifh bkHbdkifzdeyfavmufjzihf NyD;Muolrsm;aomfvnf; xdkacwfrl
pma&;pmcsD twef;tpm;vlrsm;onf udk,fwdkifaygif;&aom bDataygif; (armifhusufoa&
acgi;faygif;r[kwf) ydk;? okdUr[kwf ouvyf? odkUr[kwf wmzufwmtuFsD? aemfefx&uf?
odkUr[kwf quZkH; paom zdeyfaumif;rsm;udk vlwdkif;vdk 0wfqifMuonf/
uREkfyf\ toufwmwavQmufvkH;wGif (xdkacwfuuJUodkU &efukefNrdKU a,mufsm;csif; t0wf
NydKifaomacwfudk rBuKHcJU&bl;ay) wdkuftkyfOD;vSazrSm ydk;om;awmif&Snfudk aeUwdkif;0wf
vkHcsnfESifh tvkyfwufaomaeUyif rjrifbl;acs/ t,f'Dwm OD;buav;vnf; ydk;vkHcsnf
]xnfvJ} ESifh opfvGifaom tuFsD? zdeyfrsm;udk aeUwdkif;0wf\/ OD;bazum; (aiGpkorm;
wa,mufjzpf) t0wftpm;bufwGif oifhwifh&kHrQ 0wfavonf/ uREkfyfrlum; 0ifaiG
aumif;onfhjyif ]tnmom;} udk txifao;rcHEdkifonfhtwGufaMumifh OD;buav; paom
vlpkxuf rnHUatmif 0wfqifcJUonf/ uREkfyf\ *dkufqdkufajymif;vJvmjcif;udk jrifMu&aom
tcg uREkfyftm; rsufESmxm;wrsKd;ESifh MunfhMuonf[k uREkfyfxifonf/ olwkdUa&SUrS uREkfyf

- 196 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

jzwfoGm; vGefvmNyD;rS &kwfw&uf zsyfueJ vSnfhMunfhvdkufaomtcg olwkdUtcsif;csif;


]rsufpypf} jyjcif;udk uREkfyf jrifvkduf&bl;onf/ rSm;onfjzpfap? rSefonfjzpfap uREkfyftm;
tjcm;wkdufom;rsm;u 0dkif;NyD; remvdkvsuf&Sdonf[k uREkfyf txifa&mufvsuf&SdavNyD/

ol&dt,f'DwmtzGJU
okdUaom tajctaewGif olwkdUESifh a&maESmaygif;oif;jcif;onf taumif;qkH;enf;vrf;
jzpfjcif;udkvnf;aumif;? a&maESmjcif;tvkyfwGifvnf; rdrdutemcH ]arQm} jcif;onf t&m
a&mufqkH; jzpfjcif;udkvnf;aumif; aemifaomtcg uREkfyfem;vnfygonf/ Oyrm [dkw,f
wck if;wdkUa&mufaeMupOf uREkfyf0ifoGm;aomtcg olwkdUpm;yJGwGif 0ifxdkifNyD; wcGufpD
wdkufvdkufvQif (uREkfyf wwfvnf;wwfEdkifygonf/) tajctae tawmfaumif;oGm;rnfjzpf\/
xdkuJUodkU ESpfBudrfokH;Budrf 0wfjyKvdkufygu tm;vkH; ae&musoGm;&rnfjzpf\/ ,ckaomf uREkfyf
tm; qD;rac:aom vlrsm;[kqdkum xdkvlpkudk rjrifcsifjyK olwkdUESifh ta0;qkH;aom pm;yJG
wckodkUoGm;NyD; wa,mufwnf; xdkifaomuf\/ (ol&d,t,f'DwmtzJGUwGif vlvwfydkif;url
vG,ftdwfOD;bvIdifrSwyg; tenf;tusOf; aomufwwfolrsm;ygonf/ okdUaomf ,pfxkyfrsm;
um; r[kwfMuyg/ ao&nft&ufaomufjcif;ESifh ywfouf vltrsm;ESifhuREkfyf t,ltq
uGJvJGrI&Sd\/ aemufydkif;wGif tcsKdUvlrsm;onf uREkfyftm; ]]yDrdk;eif;BuD;wa,muf t&ufaomuf
wwfw,fqdk}} [k ar;wwfMu&m uREkfyfu ]]uRefawmfvJ aomufwwfwmyJ}} [k vkH;ydk
oufouf jznfhpGufajzqdkavh&Sdygonf/) xdkpOfu t,f'DwmtzGJU0ifrsm;teuf aemiftcgwGif
raeEdkifonfh ],pfxkyf} jzpfoGm;Muolrsm;vnf; &SdMuonf/ okdUaomf uREkfyfrlum; xdkuJUodkU
rjzpfapyJ rdrd\pdwfudk xdef;odrf;EdkifcJUjcif;twGuf auseyfygonf/ aomufwwfbl;jcif;twGuf
&Sufp&mBuD;wck[l r,lqyg/ uREkfyf\tbdk;u ]]a,musmf;uav;qdkwm ]pkH} rSuG,fh}} [laom
pum;wvkH;udk uREkfyf oabmusbl;aMumif; azmfjycJU&m ]pkH} jcif;[lonfrSm ok&mar&,
oufoufudkom qdkvdkjcif;r[kwfaMumif;udk a&SUwGif tvsOf;oifhaomae&m &Sif;vif;azmfjy&
ygOD;rnf/

tjrifuwfp&mvlwa,muf
uREkfyftm; 0ifaiGuav;aumif; ]axmifvTm;aom tnmom;wa,muf} [k tcsKdU wkdufom;
rsm;u tjrifuwfvmMuonf[k uREkfyfxifvmaomtcsdefrSp uREkfyfonf azmfjycJUonfh

- 197 -

a&TOa'gif;

enf;twdkif; a&maESmzdkUrBudK;pm;awmhyJ (BudK;pm;xdkufonf[lvnf; uREkfyfem;rvnfao;)


omtjrifuwfatmif vkyfcsifaompdwfrsKd;om jzpfay:vmygawmhonf/ xdkacwf uGrf;NcH
(&efukef) blwmteD; yef;qdk;wef;vrf;ay:wGif ]qdk&S,f&JUpfawm&ifh} ac: [dkw,f bdvd,uf
ckHrsm;&Sd&m if;wGif uREkfyf bdvd,ufxdk;avh&Sdojzifh [dkw,fydkif&Sif Adkvfujym;vifr,m;ESifh
tuRrf;w0ifjzpfvm\/ if;wkdU a'gufuwfaumif;wck&Sd&m olwdkU ujym;tcsif;csif;tm;
wem&Dig;usyfEIef;jzifh iSm;avh&Sd\/ jrefrmrsm;tm;rlum; olwdkUuvnf; riSm;? iSm;pD;aom
jrefrmrsm;vnf; &Sm;vSonf/ uREkfyfrlum; olwdkUvifr,m;ESifh tuRrf;w0if&Sd if;EIef;twdkif;
iSm;\/
uREkfyf a'gufuwfarmif;wwfjcif;udkvnf; olwdkUod\/ okdUjzpf a'gufuwfudk nae 5em&D
wGif ol&d,wdkufodkUydkU&ef uREkfyfrSmxm;NyD; ol&d,wdkuf wOD;wnf;aom rdwfaqG ]oHwGJarmif}
tm;vnf; ajymxm;\/ nae5em&Dxkd; wdkufom;rsm;onf tvkyfrSqif;vmMuojzifh wdkuf
a&SU vIyfvIyf&G&G &SdaeMuonf/ uREkfyf (xdkaeUtzdkU txl;wvnfqifvmcJUonfh t0wfopfrsm;
jzifh) oHwGJarmifESifhtwl wdkufay:rSqif;vmNyD; a'gufuwfay:odkU wufum ql;avbk&m;vrf;
wavQmuf armif;vmcJUav\/ jrif;BuD;rSm acsmacsmvSvSESifh tquftuGif;us xGm;BudKif;
aom tvkH;t&yf&Sday&m ,ckuJUodkU rdkwmum;toGm;tvm rjrm;vSao;onfh ql;avbk&m;
(uw&map;) vrf;BuD;ay:wGif uREkfyfwdkU a'gufuwfjrif;BuD;\ cGmoHBuD;rsm;onf
wajzmif;ajzmif; wajAmif;ajAmif;jzifh wbufpDwvkH;pD yDDyDoojrnfcsoGm;av\/ a&SU
awGUaom vHcsm;rsm;ESifh jrif;&xm;rsm;udkvnf; wa'gifa'gifw'if'ifjrnfatmif bJvfudk
aqmifheif;jcif;tm;jzifh z,f&Sm;ap\/ tjcif;t&mudk jrifMuaom ol&d, wdkufom;rsm;
teuf uREkfyfwkdUESpfa,muftm; (txl;ojzifh a'gufuwfarmif;aom a&TOa'gif;tm;) tjrif
ruyfaom ol&d,wdkufom; cyf&Sm;&Sm;&Sdvdrfhrnfxifonf/ uREkfyf\ OmOfqkd;wckrSmvnf;
uREkfyftm; taMumif;rJU tjrifuwfol? remvdkolrsm;udk wkd; tjrifuwfatmif? remvdkatmif
vkyf&jcif;onf t&omwckjzpf\/ 0goemrSm uREkfyftzdkU&m azsmufzsufzdkU tcJ,Of;qkH;
wck jzpfaeygawmhonf/ enf;jzifh uREkfyfESifh oHwJGarmifwdkUonf wywfvQif ESpfBudrf
rQavmuf uefawmfBuD;odkU avnSif;cHxGufMuav&m oluvnf; ZdrfrsKd;udk vQmvnf
vmonfjzpf wvSnfhwywfwGif tukeftuscHygavonf/ uREkfyfonf rdkwmum;udkawmh
rarmif;bl;yg/ odkU&mwGif a'gufuwfaumif;aumif;wGif jrif;&G&GvSvSwyf armif;&jcif;onf
]armif;} jcif;wumwdkUwGif Zdrft&SdqkH;[l qdkcsifygonf/

csJv ifhcsf vkyfrdbl;jcif;

- 198 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

waeUo oHwGJarmifESifh ol&d,wdkuf pma&;wa,mufonf (rnfonfhtaMumif;aMumifh[l


rrSwfrdawmh) wdkufxJwGif pum;rsm;Mu&mrS &efjzpfMuav&m pma&;onf oHwGJarmiftm;
ta0;BuD;rS ajy;vmNyD; ajcaxmufESifh uefausmufvdkufojzifh oHwGJarmif ,dkifoGm;\/
vlESpfa,mufrSm vkH;wl&yfwl cyfxGm;xGm;csnf;jzpf vufa0SUyJG Munfh&awmhrnf[k arQmfvifhMu
\/ okdU&mwGif oHwGJarmifonf pma&;udk wkHUjyefuefausmufonfjzpfap? ,kwfpGmhtqkH;
vufoD;ESifh xdk;onfjzpfap jyKvkyf&rnfhtpm; pm;yJGwckodkUajy;NyD; riftdk;wvkH;udk aumuf,l
um pma&;tm; ayguf\/ rxdrSefacs/ wGif oHwGJarmifonf awmifajy;ajrmufajy;ESifh
vufeufwckckudk &Smav&m owif;pmwdkufjzpf (olu&Sm[ef&Sdonfh) wkwf? "m;? aoewf
paom vufeufaumif;rsKd;udk rawGU&acs/ xdktcg pma&;onf aemufwcg uefausmufOD;rnf
[k ajy;oGm;&ef [efjyifvsuf&SdpOf uREkfyfu ]]a[hvl awmfawmhuG? rif;ucsnf; vkyfae&wmyJ}}
[k ajymvdkufonfESifh wefUoGm;NyD; &efyJGNyD;oGm;\/ oHwGJarmifrlum; olUpm;yJGwGifjyefxdkifum
tHoGm;Budwfjcif;? vufoD;qkwfjcif; ponfrsm;jzifh a'goudk jyvsuf&Sd\/
xdktcg uREkfyfonf pma&;u t,f'Dwmtm; wbufowfuefausmufjcif;udk rcHcsifonf
waMumif;? oHwGJarmifudk oem;onf waMumif;? uREkfyfu tvkyfoGif;ay;aom t,f'Dwm
jzpfonfwaMumif;? vkH;wl&yfwljzpfvsuf vufoD;csif;vnf; rxdk;? ajcaxmufcsif;vnf; NydKif
ruef0HUyJ r&Sdaomvufeufudk &Smae&acsrnfavm[k pdwfaygufvmonf waMumif;aMumifh
]]a[hvl? rif;eJUigeJU wdkufacgifrdk;ay:wufNyD; wcsDwyJG owfacsMupdkUvm;}} [k csJvifhcsf
vkyfvdkuf\/ uREkfyfwdkUokH;a,mufvkH;rSm vkH;wl&yfwl vefbm;csnf;jzpf wu,fowfMuvQif
rnfol&IH;rnf? Edkifrnfudk cefUrSef;&ef cJ,Of;ayvdrfhrnf/ uREkfyftzdkU&mum; bkef;BuD;ausmif;
om;b0wGif &G,fwlvQifvlra&G;qdkum xkd;owfcJhbl;onfh tavhtusifhrQavmufom tm;udk;
&Sdygonf/ pma&;onf uREkfyftm; vSrf;Munfh ]]cifAsm;eJUawmh rowfcsifbl; tajy;NydKif
csifw,f}} [k jyefajymavonf/ taMumif;t&mudk a&;om;azmjfy&jcif;rSm uREkfyf\owdudk
odapvdkaomaMumifh r[kwf&yg/ ol&d,wdkufrS uREkfyf tvkyfjyKwf&mwGif pma&;\vufcsuf
yg&Sdjcif;udk azmfjy&OD;rnfjzpfaomaMumifh jzpfygonf/ oJwHGarmifum; ol\taoa&udk uREkfyf
u q,fvdkaom&nf&G,fcsufjzifh pma&;csJvifhcsfvkyfonf[k em;vnfrwl? aemifwGif [dkw,f
wck uREkfyfudk ykvif;ESifh&dkufrnf BuHpnfbl;av&m uREkfyf\nDu olUtBuHudkod vkHcsnfxJ
0Sufxm;aomykvif;udk xkwf,lvdkufEdkifonfESifh tBuHysufoGm;ygawmhonf/ (,cktcsdef
pma&;a&m oHwJGarmifyg uG,fvGefukef&SmMuavNyD/)

rdbESpfyg;udk yifhac:cJUjcif;

- 199 -

a&TOa'gif;

1920 jynfhESpf? Mo*kwfvwGif uREkfyfonf (vkyfoufokH;ESpfwGif cGifhwvay;aom ol&d,wdkuf


pnf;urf;twkdif;) tcGifhwv,l om;r,m;rsm;ESifhtwl 0ufvuf&Sdaom rdbrsm;xHokdU
tvnfoGm;Mu&ef jyifqif\/ uREkfyfESifhtwlaeaomnDvnf; ygonf/ (vGefcJUaom wESpf
avmufu uREkfyfonf ol&d,wdkufwGif pma&;tvkyfwckvpfvyf wkduftkyf OD;vSazxH
nDtwGuf avQmufxm;bl;\/ uREkfyf\nDrSm q&mjzpfpmar;yJGvnf; atmif t*Fvdyfa&m
jrefrmpmta&;tom;wGif omrefpma&;rsm;xufomaMumif; ajymxm;\/ aemufqkH; OD;vSaz
u wdkufwwdkufwnf;wGif vkyfom;nDtpfudk cefUxm;aom ]rl} udk oabmrusaMumif;?
wcgu nDtpfudkESpfa,muf cefUxm;bl;onfhtwGuf vkyfom;tcsif;csif; jyem ay:ayguf&
bl;aMumif;? ol\nD t&if;wa,mufudkyif ol&d,wdkufokdUroGif;yJ tjcm;ae&mwckwGif
vkyfudkifapaMumif;ajym jiif;y,fvdkufbl;ygonf/ (uREkfyfonf oHwGJarmifESifh &efjzpfbl;onfh
pma&;\ (&efrjzpfrDu) rdwfqufay;jcif;aMumifh 0wfqifwdkufrS t0wftxnfESifh vlokH;ypnf;
rsm;udk ]vcxkwfay;} ta<u;,l vpOfay;qyfvmcJUonfrSm wESpfausmfcefU &SdygavNyD/
tcGifhoGm;rnfhvrl tukeftusrsm;vdrfhrnfudk odonfESifh a<u;,lxm;onfhaiG 40dausmfudk
rqyfcJUyJ xm;cJUrdygonf/ uREkfyf\tBuHrSm vrqyfEdkifvQif aemufwGif ay;qyf&efjzpf&m
,cifuvnf; wpfBudrfESpfBudrfrQ twdkif;vkyfcJUbl;\/ 0ufvufodkU a&mufMu rdcif
aps;a&mif;&jcif;udk uREkfyfawGUaomtcg rdrdwwfEdkifaomwm0efudk xrf;rnfqdkum aps;qdkifudk
jzKwfap uREkfyfwdkUESifhtwl &efukefodkUvdkufae&ef rdbESpfyg;udk ac:vmcJUygonf/ om;orD;u
auR;arG;jcif;udk rpm;csifwwfaom uREkfyfrdcifu twefwefjiif;aomfvnf; uREkfyfu uREkfyf
uJUodkUaom om;wa,mufvkH;&SdvsufESifh rdcifu qdkifuav;a&mif;ae&jcif;rSm uREkfyftzdkU
&Sufp&maumif;onfqdkum taMumif;jyonfESifh pdwfrygwygESifh vkdufvmMu&Smavonf/
0ifaiG 200d? 300d qdkonfrSm xdkacwf pm;ae0wftwGuf vkHavmufonfjzpf&m rvkHavmuf
ao;vQifvnf; uREkfyf tvkyfydkvkyfrnf? tydkokH;jzKef;jcif;rsm;udk avsmhypfrnf[k tm;cJ
xm;cJUygonf/ uREkfyfwkdUrdom;pkonf aysmfaysmfyg;yg; c&D;oGm;Murnfqdkum rD;&xm;jzifhrjyefyJ
oabFmjzifh pkefqif;vmMu&m uREkfyftvkyfjyef0ifzdkU &ufraphrDw&ufwGif &efukefodkU
qdkufa&muf&ef jzpfavonf/ odkU&mwGif vrf;c&D; aomifwifvsuf&Sdaom tpdk;&oabFm
wpfpif;udk uREkfyfwdkUoabFmu oJoJrJrJ qGJcszdkUBudK;pm;onfESifh tcsdefw&ufzifhoGm;\/
aomifwifaomoabFmudkvnf; vufavQmhxm;cJUonf/

rvdkolrsm;\vufcsuf
&efukefodkU jyefa&mufonfrSm w&ufaemufusaomfvnf; tpdk;&tvkyfr[kwfojzifh udp
r&SdEdkifqdkum pdwfylyefjcif;r&Sdacs/ nwGif oabFmqdkuf aemufwaeU tvkyfwdkufodkU

- 200 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

oGm;aomtcg tvkyform;rsm;onf uREkfyftm; rsufESmxm;wrsKd;ESifh MunfhMujcif;udk uREkfyf


&dyfrd\/ okdU&mwGif taMumif;jcif;&mudkrlum; uREkfyf bmrSrod&ao;ay/ uREkfyfonf rdrd\
pm;yGJwGif xdkifum pm&Gufrsm;udk &Sif;vif;vsuf&SdpOf wdkuftkyfOD;vSaza&mufvm uREkfyfxHodkU
pmwapmifydkUvkduf\/ if;rSm xkacsvTmawmif;onfhpmyif jzpfavonf/ xkacs&rnfh tcsufrsm;
rSm (1)cGifhwv,l&m w&ufaemufus jyefa&mufjcif;? (2)0ufqifwdkufrS ukefypnf;rsm;udk
ol&d,wdkuf vufaxmufrefae*sm[kqdkum ta<u;,ljcif;wdkU jzpfavonf/ ESpfcsufteuf
w&ufaemufusjcif;rSm azmfjycJUNyD;onfhtwdkif; oabFmqdkufa&mufjcif; aemufusaomaMumifh
jzpf ta&;rBuD;vSacs/ 'kwd,tcsufrSm [kwfcJUvQif ta&;BuD;ay&m [kwfr[kwf &Sif;jy&ef
vdkayonf/ uREkfyfonf if;pGyfpGJcsuf jzpfay:&jcif;ESifhywfouf pkHprf;Munfhaomtcg uREkfyf
cGifhoGm;cdkufwGif 0ufqifukrPDonf ol&d,wdkufBuD;udk a<u;0g;&rf;uyfxm;aMumif;? eHeuf
tcsdefwGif OD;vSaz a&mufvmaomtcg wHcg;wGifuyfxm;onfh 0g;&rf;pm&Gufudk jrif uREkfyf
tay: ta<u;aiGav;q,f &&ef&SdaomaMumifh 0g;&rf;uyfonf Mum;&onfwGif uREkfyftm;
pdwfqdk;aMumif;? uREkfyfuvnf; vufaxmufrefae*smtjzpfESifh ta<u;,lonf[k qdkaom
aMumifh OD;vSaz ompdwfqdk;aMumif; od&Sd&av\/

qufpyif; cscH&jcif;
pGyfpJGcsufudk xkacs&m ta<u;,ljcif; r,ljcif;onf ta&;r[kwf/ vufaxmufrefae*sm
[laom &mxl;udk tokH;jyK ,ljcif;[kwfr[kwfonfom ta&;BuD;\/ xdkpOftcgu 0ufqif
wdkufonf tvkyftudkif&Sdaom pma&;pmcsDrsm;tm;yif ]vcxkwfay;} ta<u;ay;vsuf&Sd&m
ol&d,wdkuf t,f'Dwmwa,mufjzpfaom uREkfyftzdkUrSm vufaxmufrefae*smwa,muf[l
vdrfvnfvSnfhzsm;aezdkU rvdkjcif;rSm tvGef&Sif;aomtcsufjzpf\/ wif&Sdaomta<u;rSmvnf;
40drQomjzpf rnfonfh tvkyform;tm;rqdk ,kHMunfEdkifavmufaom ta<u; jzpf\/
odkUygvsuf oHwGJarmifESifh&efjzpfaom pma&;onf olUudk csJvifhcsfvkyfonfhtwGuf uREkfyf
tay: tmCmwxm;onfhvuPmESifh uREkfyfr&Sdcdkuf 0ufqifukrPDtm; bmawGajymonf
rqdkEdkif/ ol&d,wdkufodkU 0g;&rf;vmuyfjcif; jzpfavonf/ rnfodkUyifjzpfap uREkfyfonf
vufaxmufrefae*smwa,muftaejzifh ta<u;,ljcif; rjzpfEdkifonfudk &Sif;vif;pGm xkacs
OD;vSazxHodkU wifydkUvdkuf&m OD;vSazu udpudk pkHprf;&eftwGuf uREkfyftm; qwfpfyif;
Suspension vkyfvdkufonf[laom pmjyefvmonfESifh uREkfyf tdrfodkUjyefvmcJUonf/
uREkfyfonf xdktcsdefrl b,folawGu acsmufcsxm;onf[k r&dyfrdao;yJ uREkfyf\ tvGef
&Sif;aom xkacscsufudk &kwfw&uf vufrcHjcif;rSm tukodkvfuH zdpD;ESdyfpufjcif;oufouf
jzpfonf[k oabmydkufvsuf&Sdonf/

- 201 -

a&TOa'gif;

tvkyfjzKwfcH&jcif;
tdrfodkUjyefa&muf rdbrsm;tm; tjzpftysufudk ajymjyaomtcg zcifonf q&mvGef;ukd
odonfESifh xdknwGif if;\tdrfokdUoGm;\/ uREkfyftzdkUrSmrl tu,f tvkyfjyKwfapOD;awmh
a&TOa'gif;trnfESifh 0wKa&;pm;vQif ,kwfpGmtqkH; acRacRwmwm pm;Edkifavmufonf[k
,kHMunfaomaMumifh pdwfylyefavmufatmif r&SdvS/ okdUaomf rdbrsm;udk ZGwfac:vmcJUonfh
tacgufwGifrS pdwfrcsrf;omzG,f jzpf&onfqdkum olwkdUtwGuf 0rf;enf;rdygonf/ xdkn
zcifjyefvmaomtcg q&mvGef;vnf; ygvm\/ uREkfyfMum;od&onfrSm zcifESifh q&mvGef;
onf OD;vSaz\tdrfokdU a&mufcJUaMumif;? tusKd;taMumif;udk ajymjyaomtcg OD;vSazu
]q&mhvlu bmrS0efrcHbl; q&m&JU? rcufbl;vm;}} [k ajymaMumif;? okdUjzpf uREkfyfu 0efcH
apvdkaMumif;ESifh zcifua&m q&mvGef;uyg uREkfyftm; wdkufwGef;Muav\/ uREkfyfu tjypf
r&SdyJvsufESifh bmudkrS0efcHp&mr&SdaMumif; ajymaomtcg zcifu ]]bmyJjzpfjzpf tazwdkU
pdwfcsrf;omatmif 0efcHvdkufyg ighom;&,f}} [k zdajymjyef&m q&mvGef;uvnf; ulnD
ajymjyef\/ olwkdU\ xifjrifcsufum; [kwf[kwfr[kwf[kwf OD;vSazu 0efcHapvdkonfh
twdkif; 0efcHvdkuf tvkyfrjyKwfvQif tm;vkH;at;oGm;rnf[k qdkMuavonf/ uREkfyfum;
rBuHwwfatmif jzpfaeavNyD/ tptqkH; ouFm&Sif;cGifh&vQif uREkfyf tjypfr&SdaMumif;
azmfjyEdkifavmufygvsuf zcifESifh q&mvGef;wkdUu wzufowfzdNyD; 0efcHcdkif;aeMu&mwGif
jiif;qef&efrwwfEdkifawmhyJ if;wkdU\qEtwkdif; vdkufemygawmhrnf[k ajymNyD;vQif pm&Guf
w&GufwGif ]]uRefawmf 0efcHygonf}} [k a&; q&mvGef;\vufodkU ay;vdkufojzifh q&mvGef;
vnf; NyKH;NyKH;&Gif&Gif jyefoGm;av\/ xdkUaemuf &ufowwywfcefUavmufwGif uREkfyf\ ]trI}
udk 'g&dkufwmbkwftzGJUodkUwif aqG;aEG;NyD;vQif uREkfyftm; tvkyfrS xkwfy,fvdkufonf
[laomtrdefU csrSwfvdkufMuavonf/

,lusKH;r&jzpf&ykH
uREkfyf\jypfcsufrSm vufaxmufrefae*sm [efaqmifonf qdkjcif;yifjzpf&m uREkfyfonf
0ufqifukrPDokdUvnf;aumif;? tjcm; wpkHwa,mufaom yk*KdvfokdUvnf;aumif;? rdrdudk,fudk
vufaxmufrefae*sm jzpfygonf[l EIwfjzifhvnf;aumif;? pmjzifhvnf;aumif; b,feHa&m
tcgurS ajymqdka&;om;jcif; r&SdcJUbl;ygvsuf (trSefrSmvnf; vufaxmufrefae*sm jzpf&jcif;
xuf t,f'Dwmjzpf&jcif;udk uREkfyf ydk*kPf,lygonf/) zcifESifh q&mvGef;wkdU\ wdkufwGef;rI

- 202 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

aMumifh ajzmifhcsufoabmrsKd; a&;ay;vdkufrdjcif;twGuf ,lusKH;r&jzpfrdygonf/ uREkfyftrIudk


'g&dkufwmbkwftzGJUokdUwif uREkfyfudk ppfaq;ygu vufaxmufrefae*sm [efraqmifbl;
jcif;udk &Sif;vif;atmif jyEdkifavmufygonf/ wdkuftkyfOD;vSazonf uREkfyfudk tvG,fwul
jzKwfvdkonfhtwGufaMumifh ([kwfr[kwfawmh rajymwwf) 0efcHcdkif;jcif;jzpfonf[k awG;xif
vdkufrd&mwGif wdkuftkyfOD;vSazESifhywfouf uREkfyfaqmufvkyfxm;onfh ]avxJrS &JwdkufBuD;}
onf wcgwnf; NydKusysufpD;oGm;ygawmhonf/

txufjrufqkH; ]ql; }BuD; aygufvmjcif;


&Sif;ygOD;tHU/ uREkfyfonf ol&d,wdkufokdU a&mufonfhaeUrSp uREkfyfxuf &mxl;BuD;onfh
OD;vSaz? OD;bazESifh OD;buav;wdkU okH;a,mufudk wapmif;rS tNrJapmifh tuJcwfcJU\/
OD;buav;onf uREkfyfxuf vrQavmufomBuD; bdvd,ufupm;bufvnf;jzpfjcif;? tvkyf
tm;jzifh qufoG,frIvnf; r&Sdjcif;aMumifh ta&;wBuD;rxm;yJ wdkuftkyfESpfa,mufudk ydk
*&kpdkufcJU\/ OD;bazum; uREkfyf\0wKrsm;udk ]aps;ESdrf} onf xifuwnf;u ]vifaoa<u;yl}
&Smaom pD;yGm;a&;orm;BuD;wa,mufjzpfonf? ynmonfwa,mufudk csD;ajrSmufvdkolr[kwf
[k qkH;jzwfum av;pm;rI enf;yg;cJUygonf/ (OD;vSazxGufoGm;onfhaemuf uREkfyf\ 0wKrsm;
pmrlrsm;ESifhywfouf OD;bazESifh wywfausmh jyefquf&onfwGif pmrludk jzefUMunfhNyD;
pmwaMumif;wGif pmvkH;aygif; rnfrQyg0ifonf[k wvkH;pDa&wGufMunfhjcif;udkvnf; uREkfyf
jrif&bl;ygonf/ okdUaomf OD;bazonf xdktcsdefwGif uREkfyfESifh tawmftwef tuRrf;0ifvsuf
&SdNyDjzpf uREkfyftm; usDp,faomoabmESifh jyKvkyfjcif;vnf; jzpfEdkifygonf/ uREkfyfurl
]cJrSefbl;aom pmoli,f} qdkbdodkU aps;EIef;ESifh ywfoufvmvQif OD;bazudk vefUom aeyg
awmhonf/) OD;vSazrlum; uREkfyf\0wKpmrludk 200drS 600dxd wkd;ay;oljzpf wdkuftkyfyif
jzpfaomfvnf; ynmonfudk nSmwmwwfonf[k uREkfyf em;vnfygonf/ xdkUjyif &dk;ajzmifh
wnfhrwfjcif;? w&m;rQwjcif;? (tenf;i,f[efBuD;onf xif&aomfvnf;) wdkuftkyfyDoaom
um,dajE&Sdjcif;? t*Fvdyfjrefrm ESpfbmomvkH;udk ususee a&;wwfjcif;? (OD;aratmif
vufatmuf t*Fvdyfxkwfaom Burman bm;rif;owif;pmwGif t,f'DwmvkyfcJUbl;onf/)
odumorm"d&Sd vlBuD;yDojcif;? pdwfoabmxm; BuD;&ifhykH&jcif;? tvkyform;wa,mufudk
zdrcdkif;jcif;? pmtkyfawmfawmfrsm;rsm;zwfbl;onfh pmorm;wa,mufjzpfjcif; tp&Sdaom
*kPft*Fgt&nftcsif;wkdUESifh jynfhpkHaom vlBuD;wa,muf[l uREkfyfudk,fwdkif ,kHMunf&kH
omru uREkfyf\rdbrsm;ESifhwuG awGUorQaom uREkfyf\ rdwfo*F[taygif;wkdUtm;vnf;
tm;&yg;& ajymjyavh&Sd\/ rEav;NrdKU pDtD;tdktjzpfESifh trIxrf;oGm;bl;onfh uREkfyf\q&m
OD;bvIdifESifh ol&d,wdkuftkyf OD;vSazonf uREkfyfawGUbl;aom vlrsm;teufwGif t&dk;ajzmifhqkH;

- 203 -

a&TOa'gif;

ESpfa,muf[l trSwfonmxm;cJUygonf/ OD;vSazonf uREkfyftm; tjypf&Sdonfqdk &dk;&dk;


enf;jzifh jzKwfypfygrlum; uREkfyf bmrQajymp&mr&Sdyg/ ,ckrSm rvdrfhwywfenf;rsKd;jzifh 0efcHcdkif;
NyD;rS jzKwfonf[k uREkfyf ,lqrdaomtcgwGif avmu vl[lonfrSm wa,mufrQ
,kHMunfp&mr&Sd[laom xifjrifcsufwck a&mufvm uREkfyf\obm0wGif tawmf xufjruf
cdkifrmaom ]ql;}BuD;wacsmif; aygufvmcJUjyefygonf/ ql;rSm BuD;jyif;vmaomtcgrS
aygufvmaom ]ql;} jzpfonfhtwGufaMumifh tawmf&ifhrm xufjrufykH&ygonf/

0wKa&;pm;zdkUtBuH
uREkfyftm; tvkyfjzKwfvdkufjcif;udk q&mvGef;udk,fwdkif tdrfokdUvm ajymaomtcg q&mvGef;
u ]armifazodef;&m rifhudk ol&d,wdkufwckwnf;rSm vkyfpm;zdkU rifhtaru arG;xm;wm
r[kwfygbl;uGm}} [k ajym\/ uREkfyfvnf; oabmaygufyg\/ uREkfyf\pdwf xdcdkufjcif;rSm
0rf;a&;twGufr[kwf? rdbESpfyg;wdkUudk ac:vmcJU&mwGifrS jzpf&aomaMumifh uREfkfyftwGuf
&Sufvnf;&Suf rdbrsm;udkvnf; oem;onfwaMumif;? uREkfyf tvGefMunfndKaom wdkuftkyf
OD;vSazu rvdrfhwywfajymNyD; jzKwfypfonf[k xifonfwaMumif;aMumifh 0rf;enf;rdjcif;
jzpfygonf/ odkUaomf rnfonfhudptwGufjzpfap Mum&SnfpGm pdwfrnpfwwfaom uREkfyf\
0goemtwdkif; av;ig;&ufrQ tem;aeNyD;aemuf tvkyfxGuf&Smygonf/ waeUwGif uREkfyfwdkU
aexdkifvsuf&Sdaom MunfhjrifwdkifrS &efukefodkU xGufvmcJU ,cifu 0wKa&;ay;zdkU ajymbl;
aom ykHESdyfwdkufrsm;odkU 0if pum;pyf\/ ykHESdyfwdkufom;rsm;onf uREkfyf\0wKrsm; pGHjcif;udk
od olwdkUtwGuf a&;ay;&ef [dkuajymonfuajymESifh wdkufwGef;Mubl;&m uREkfyfrSm ol&d,
r*Zif;tjyif jrefrmhAsL[m*sme,f wckvkH;twGufvnf; wm0ef,lxm;&onf jzpfaomaMumifh
vufrcHyJ vSefypf&onfcsnf;jzpf\/ xdkaeU yxrykHESdyfwdkufodkU 0ifoGm;aomtcg ykHESdyfwdkuf
ydkif&Sifu uREkfyftaMumif;udkMum;& 0rf;enf;aMumif; ajym\/ 0rf;enf;onf[kom ajymonf/
ol\rsufESmxm;um; vIdufvSJaomtrlt&m r&SdvSacs/ wGif uREkfyfonf vmcJUaomudp
taMumif;udk rajymawmhyJ EIwfquf xGufvmcJU\/ 'kwd,tdrfokdU 0ifoGm;aomtcg xdkvlrSm
ykHESdyfwdkufydkif&Sifwa,mufum; r[kwf? okdUaomf jrwfvdrfhrnftxifESifh uREkfyf\ 0wKpmrludk
0,fNyD; &dkufESdyfa&mif;zdkUpdwful;jzifh ]pmrl} awmif;bl;ol jzpfavonf/ oluvnf; 0rf;enf;
pum;ajymav&m yxrvlxuf vIdufvJSykH&onfESifh uREkfyfu 0wKpmrltaMumif; pkHprf;\/
xdkvlurl ypfypfcgcgawmh rajym? odkUaomf ,cifuay;ygrnf qdkbl;aomEIef;\ xuf0ufrQom
ay;csifawmhonf/ uREkfyfonf tajctaewGif wtdrfwufqif; rvkyfcsifawmhonfESifh
olajymonfhEIef;twdkif;yif vufcH p&HaiG 50d ,lvmcJUNyD;vQif 0wKwyk'f pa&;ygonf/

- 204 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

a'gojzpfp&m
xdktcsdef uREfkyfwdkU\ aiGa&;aMu;a&;tajctaerSm r[efvSacs/ &orQudk [kwdywd
rpkaqmif;yJ cyfazgazgokH;vmcJUonfhtxJwGif cGifhwv&onfhtwGif;uvnf; c&D;vSnfhvnfcJU
Mujcif;aMumifh vufusefaiG ajymifoavmufjzpfaeavNyD/ rdbrsm;\vuf0,f qdkifuav;
a&mif;cJUonfh aiGuav; &Sdjcif;udk uREkfyfodaomfvnf; tultnDrawmif;[k oEdXmefcsxm;NyD;
jzpf\/ rdcifu ]]igwdkUrSm eJeJyg;yg; ygygao;w,f}} [k ajymjcif;udkyif uREkfyf vufrcHyJ
]]udpr&Sdyg}} [k ajymxm;\/ tawmtwGif; uREkfyfonf 0wKwyk'fudk BudK;pm;yrf;pm;
a&;vsuf&Sd\/ okdU&mwGif pdwfrMunfomrIaMumifh xifoavmufraygufyJ &Sdae\/ p&HaiG 50d
teufrS tdrfvc 30d ay;vdkuf&aomaMumifh 20d rQom pm;zdkUusef&m rnfrQavmuf acRwmap
umrl 10&uftwGif; ukefacsawmhrnf/ odkU&SdpOf uREkfyfonf udpwckESifh &efukefodkUoGm;
tdrfodkUjyefa&mufvm&mwGif rdbrsm; rsufESmraumif;Mu[k xifrd\/ tdrfay:odkUwuf
tajctaeudk Munfhvdkuf&mwGif rdbrsm;tdyfaom uRef;ckwifBuD;r&SdawmhyJ tdyf&mrsm;rSm
Murf;ay:cif;xm;jcif;udk awGU&\/ ZeD;onftm; ar;aomtcg ol\nDrodkU aiG 30d ESifh
a&mif;vdkufaMumif; ajymjyavonf/ uREkfyf a'goxGufvdkufykHrSm ZeD;tm; wydkif;pD wzJUpD
qkwfNzJypfvkdufcsifonf/

rBuKHbl; onfha'go
jzpf&ykHum; odkUwnf;/ rdbrsm;tdyfaom ckwifrSm tydkvnf;jzpf tdrfvnf;&Iyfonf
qdkum cGifhroGm;rDu a&mif;zkdUajymbl;jcif;um; rSefonf/ okdU&mwGif ,ckrl rdbrsm;
tdyfaeMu&ojzifh tydkr[kwfawmhonfhjyif uREkfyf &efukefoGm;aeonfh tcdkufwGifrS a&mif;NyD;?
jzKwfNyD;? a&TUajymif;NyD;? aiGacsNyD; jzpf&acsoavm[k uREkfyf a'gyGjcif;jzpfavonf/ rnfolUtm;
a&mif;vkdufoenf;[k ar;aomtcg olUnDrodkUa&mif;vkdufonf[k ajym\/ wGif uREkfyfonf
tenf;i,f pdwfoufom&m& ]]a[m'gjzifh awmfygao;w,f? aiGjyefay;&kH &Sdwmaygh}} [k
ajym&mwGif ZeD;u ta&mif;t0,fjyKvkyfNyD;jzpf udpNyD;jywfaeojzifh aiGjyefay;&ef rjzpfEdkif
aMumif; ajym\/ uREkfyfu ]]tjcm;vlr[kwf? udk,fhnDrjzpf &atmif,lay;&rnf}} [kk ajym&m
ZeD;u rjzpfEdkifaMumif;ESifh ]bl;} cHvsuf&Sd\/ rdbrsm; tdyfaeMuaomckwifudk uREkfyfr&SdcdkufwGif
a&mif;vdkufjcif;twGuf a'gojzpfjcif;onf bmrQr[kwfao;? olUnDrxHrS jyef,lrjzpfEdkif[k
ajymvdkufaomtcg xGufvmaom a'gorSmrlum; vlwaumifvkH;udk tpdrf;vkduf udkufpm;

- 205 -

a&TOa'gif;

csifvSonf/ uREkfyfonf ZeD;tm; wpkHwckjyKvkyfrnfhtBuH ay:vm\/ okdUaomf xuf


t&ma&mufaom enf;&Sdonf[k csufcsuf;owd& a'goudk csKyfwnf;vdkufonf/

uREkfyf\ tBuH
xdknOfh rdbrsm;ESifh nDwdkUu 0ufvufodkU jyefMuawmhrnf[k ajym&m uREkfyfrSmvnf;
tBuHtpnf&SdonfESifh olwdkU\tBuHudk oabmwlvufcHvkduf\/ aemufwaeUwGif if;wkdU
okH;a,mufonf 0ufvufokdUjyefMu&ef blwm&kHodkUoGm;Muav&m uREkfyfvnf; vdkufydkU\/
uREkfyfwkdU rdom;zom;wpkonf ckwiftjzpfESifh ywfoufvnf;aumif;? ZeD;ESifhywfouf
vnf;aumif; wcGef;rQrajymyJ tjcm;taMumif;t&mrsm;udkom ajymMu\/ blwm&kHwGif
rD;&xm;vufrSwf,l&ef udptwGuf nDudkrcdkif;yJ uREkfyfudk,fwdkif oGm;,l\/ rD;&xm;ay:
twlxdkifaeMu&mrS rD;&xm;xGufzdkU 0DpDrIwf&mwGif rdcifu ]]ighom;? &xm;xGufawmhr,f?
qif;avuG,f}} [k owday;\/ uREkfyfum; NidrfoufpGmxdkifae\/ odkUESifh rD;&xm; xGufaom
tcg uREkfyfonf tydkwpfapmif0,fvmcJUaom vufrSwfudk rdbrsm;tm; xkwfjyygawmhonf/
uREkfyfonf rdbrsm;\ oabmudkod taMumif;udk rwdkifyifyJ wdwfwqdwf BudwfNyD;
pDrHjcif; jzpf\/ wdkifyifygrlum; ,kwfpGmhtqkH; rdcifuzsufonfESifh taMumuftuef jiif;qef&
OD;rnf jzpfavonf/ uREkfyf\nDrSwyg; rdbESpfyg;wdkUurl uREkfyf\vkyfykHtwGuf tHUMo
0rf;enf;jcif; jzpfMuykH&onf/

tajctaezefw D;jcif;
uREkfyfonf tjzpftysufudk aemifwGif tBudrfBudrfawGU&aom a,mufztm;vnf; rajym?
rnfolUtm;rQvnf; ajymjyzdkUrvdk[k ,lqrdonfESifh a&ikHaecJU&m waeUo ZeD;udkodaom
vlxkrtrmu ar;ojzifh wBudrfwnf; ajymjybl;\/ rtrmu ]]r,m;udkawmh xm;ygawmh?
uav;awGudkawmh oem;zdkUaumif;w,f}} [k rSwfcsufcsavonf/ uREkfyfonf uav;awGESifh
ywfouf rtrmtm; rnfokdUrQ r&Sif;jycJUaomfvnf; uREkfyf\ om;orD;rsm;tay: uREkfyf
pdwfxm;ykHudk ae&mwGif &Sif;jy&ayOD;rnf/ 'kwd,tdrfaxmifESifh 0ufvuf (&efBuD;atmif
0wK pa&;aomaeUu) arG;onfhorD;uav; qkH; aemufxyf &efukef om;wa,muf orD;
ESpfa,muf zGm;jrifonfhteuf uREkfyf\rdbrsm;ESifh vdkufvmNyD; 'kwd,tdrfaxmifESifh uJGcJUaom
tcgwGif om;wa,muf orD;wa,muf usef&pfcJU\/ yxrtdrfaxmifESifhvnf; orD;

- 206 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

wa,muf &cJU\/ ]OryJGokdufrysuf} aeMupOftwGif; (om;udk orD;xufvnf;aumif;? nDudk


ESrxufvnf;aumif; cspfwwfaom0goem &Sdaomfvnf;) om;orD;ESifh nDESrwdkUudk cspfcif
wwfaomt&mwGif uREkfyfxufomol &Sm;vdrfhrnf xifygonf/ nDudk uREkfyf\cspfcifjcif;ESifh
ywfouf rdbrsm;\ csD;rGrf;jcif;cH&ykHudk azmfjycJUbl;&m om;uav;udk cspfcif&mvnf;
a,mur a,mufzrsm;ESifh ol&d,wdkufom;rsm; odMuygonf/ uREkfyfonf av;ESpfrQom&Sdaom
om;uav;tm; ouvyfavmif;uGwfuav; csKyfay; ol&d,wdkufodkU ac:oGm;NyD; uREkfyf
tvkyfvkyfpOf pm;yGJay:wifxm;jcif;udk wdkufom;rsm;ESifhwuG wdkuftkyfOD;vSazvnf; jrifbl;
Mu NyKH;Muygonf/ tvkyfwdkufrS jyefvmaomtcgrsm;wGif om;uav;orD;uav;rsm;udk
wBudrfjzpfap ayGUcsDerf;&Iyf&rS auseyfoljzpfygonf/ &efukefrS 0ufvufokdU rdbrsm;ESifh
vdkufoGm;pOf ZeD;tay: trsufyifrajyao;aomfvnf; om;orD;rsm;udk (txl;ojzifh
om;uav;) udk owd& rsuf&nfvnfvmwdkif; rdbrsm;rjrifap&atmif zkH;uG,fxm;&
ygonf/ zkH;uG,fxm;&jcif;rSmvnf; rdbrsm;rBudKufrnfpdk;aomaMumifh r[kwf? jyefoGm;zdkU
wdkufwGef;Murnfpdk;aomaMumifh jzpfygonf/ okdUESifh rdbESpfyg;wdkUonf uREkfyf\pdwfudk
&dyfrdMuonfhvuPmESifh uREkfyftm; waphwapmif;rQomMunfh if;wdkUtcsif;csif;om vSrf;
vSrf; MunfhMuygonf/ okdUjzpfvQif tb,fhaMumifh cJGypfxm;cJUygoenf;[k ar;ol&SdcJUvQif
xdkpOfu zefwD;vsuf&Sdaom tjcif;t&mtm;vkH;onf uREkfyfudk uJGNyJapzdkUbufodkUcsnf;
wGef;ydkUvsuf&SdaomaMumifh[l ajzqdk&ayrnf/ rnfodkUyifjzpfap aemufydkif; uREkfyf jyefvnf
okH;oyfaom tcgrsm;wGif ywf0ef;usiftajctaersm;onf uREkfyftm; tcsdefwGif pmudk
xdkifa&;vsuf&Sdaom tjzpfodkUa&mufatmif wGef;ydkUMuonf[k ,kHMunfygonf/ uREkfyf wGef;vSef
Edkifaom tjcif;t&m tvGefenf; (vkH;0r&Sdawmh rqdkvdkyg/) a&pD; arsm&jcif;uJUodkU &Sdjcif;u
rsm;vSygonf/ uREkfyftzdkU&m xdktcsdefonf 'kwd,tdrfaxmifESifhuJG wwd,tdrfaxmif
jyKapzdkU tm;vkH;0dkif;NyD; zefwD;ay;onf[k qdkcsifygonf/ (0wKa&;zdkU p&H,lcJUaom aiG 50d rSm
0wKra&;EdkifawmhyJ 1926 ckESpfwGif &efukefodkU wywfjyefa&mufaomtcgrS aiGudk jyef
qyf&ygonf/)

jrpfnmokdU wufMujcif;
rEav;odkU a&mufMuaomtcg rdbrsm;rSm 0ufvufodkUjyefMu&ef jzpfaomfvnf; uREkfyfrSm
vdkufzdkU&SufonfESifh (rdbrsm;vnf; jyefzdkU&Suf&SmMu&m tjcm;enf;vrf;r&Sd jyef&SmMu&onf/
odkUaomf rdcif\qdkifuav;rSm tNyD;tjywfra&mif;cJUyJ rdcifu ]t&Sif} a&mif;xm;cJUonf[k
aemifwGifod& awmfygao;\/) uom'dpBwdwf xD;csKdifhNrdKUwbufurf;&Sd jrawmif&GmwGif
opfawmbuf taumuf0efaxmufjzpfaeaom oli,fcsif; udk0ifharmfxHokdU oGm;vnf&ef

- 207 -

a&TOa'gif;

pDpOf&m nDuvnf; vkdufcsifonfajym\/ okdUjzpf 1920 jynfhESpf? atmufwdkbmvwGif


uREkfyfwdkUnDtpfudkonf Aef;armfodkUxGufaom ukefoabFmjzifh tnmodkU qefwufcJUMuav\/
oabFmay:wGif uREkfyf\tjzpfudk uREkfyf jyefajymif;qifjcif&m tvkyfjyKwfjcif;twGufvnf;
rylvS? om;r,m;ESifh uGJ&jcif;twGufvnf; udpr&SdvS? rdbrsm;tm; qdkifjzKwfcdkif;NyD; &efukefodkU
yifhac:oGm;&mwGifrS odkUjzpf&avjcif;[laom awG;awmrIonf uREkfyf\t&Sufudk vnf;
aumif;? ESvkH;udkvnf;aumif; tjyif;xefqkH; xdk;aqmifhonfhawG;vkH; jzpfygonf/ odkU&mwGif
rwwfEdkifaom tjcif;t&mwckudk awG;yljcif;\ tusKd;r&Sdjcif;udk i,fi,fuwnf;u
oabmaygufvmcJUonfh uREkfyftzdkU&m oabFmjzifh w&ufc&D;rQ xGufvm&onfqdkvQifyif
txufygtawG;rsKd;udk armif;xkwfEdkifcJUygNyD/ oabFmay:wGif uREkfyfwkdUnDtpfudkteD;
azmifBudKorm;rsm;vnf; vdkufygvmMu&m cyfBuD;BuD;vlwa,mufu ]]b,foGm;MurvJ}} [k
ar;ojzifh jrawmif&GmodkU oGm;rnfhtaMumif;? oli,fcsif; taumuf0efaxmuf &SdaMumif;
jyefajym\/ xdktcg azmifBudKorm;BuD;u]]armif&ifwdkUrSm tdrfaxmif&Sdovm;}}
]]r&Sdygbl;Asm}}
]]bmawmfMuovJ}}
]]nDtpfudkygyJAsm}}
]]t&if;yJvm;}}
]][kwfygw,f}}
]]'gjzifh armifwkdUESpfa,muf vlysKdtjzpfeJU jyefpdwfr&Sdbl;}}
]]bmhaMumifhvJAsm}}
]]jrawmif&Gmu &Gmi,fayr,fh tysKdacsm tifrwefaygw,f}}
uREkfyfwkdUnDtpfudku &,fvsuf&SdpOf vlBuD;u]]nDtpfudk nDtpfrawmif jzpfwwfao;Asm;}}

- 208 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]OD;u aA'ifuav;bmav; wwfvdkUvm;}}


]]r[kwfaygif armif&m? armifwdkUvlykHvlyef;uav;awG Munfhajymwmyg}}
nDawmfarmifrSm uREkfyfxuf oem;urm;&Sd uREkfyfum; omrefwa,muf jzpfaomfvnf;
&efukef okH;av;ESpfaecJUbl;onfhtwGufaMumifh uREkfyfwkdU\ 0wfpm;qif,ifykHudk tuJcwf
azmifBudKorm;BuD;wa,mufuyif uREkfyfwdkU\xl;jcm;csufudk jrifonfhvuPmESifh ]vlykHvlyef;
uav;awG} [laompum;udk okH;EIef;vkdufjcif; jzpfwef&m\/ vGefcJUonfh ppfBuD;twGif;
vlwdkif; csnfMurf;vkHcsnf0wf&jcif;? acwfwGif (a,mufsm;rsm;tzdkU) 0wfwkpm;wk enf;yg;
jcif;? armifhusufoa&acgif;aygif;rsm; ay:vmjcif;wkdUaMumifh a,mufsm;tm;vkH;udk a&marT
vkdufouJUodkU &Sd ]tnm*dkuf atmuf*dkuf} cJGjcm;&ef cJ,Of;aomfvnf; xdkpOfurl
&efukefom;ESifh ref;om;rSm wzmvkHavmufrS odEdkif\/ uREkfyfudk,fwdkif odonf[k ajym&J\/
tjcif;t&mrSm aumif;onfqkd;onf rajymwwf/ odkUaomf vljyefawmfrsm;onf &kH;xdkif
w&m;olBuD; xif&avmufatmif armifhusufoa&acgif;aygif;ESifh bmESifh vkyfvmonfrsm;udk
awGU&onfhtcg armifhusufoa&acgif;aygif; wDxGifaomvludk olwkdUu waeUOD;okH;Budrf
csxdkufonf[k awG;rdwdkif; NyKH;rd\/ uREkfyfwdkUi,fpOfurl acgif;aygif;udk oyfoyf&yf&yf
jzpfatmif aygif;wwfzkdU vlysKdaygufuav;uwnf;u okH;av;ESpf usifh,l&\/ vljyefawmfrsm;
vnf; vl0wfvJcgpwGif ezl; urnf;xdk;xm;ouJUodkU y&dowfxJ aygavmBuD; ay:vsuf
&Sdwwf\/ acwfwGifrlum; ,aeUvlxGuf eufjzefw&m;olBuD;[ef zrf;EdkifMuonfrSm
armifhusufoa&acgif;aygif;\ aus;Zl;aywnf;/ (uREkfyfonf pmudka&;&if; pOf;pm;rdonfrSm
igwkdUawmh tawmfusifh,l&NyD; olwdkUawmh usifhrae&yJ tacsmifjzpf&onfqdkum remvdkpdwfESifh
a&;rdoavm[k udk,fh[mudk,f ar;rdygao;onf/)

jrawmifodkUqdkufavNyD
vrf;wGif ESpfntdyfNyD;aemuf uREkfyfwdkUvdkufygvmaom ukefoabFmonf jrawmifqdyfurf;
nOD;tcsdefwGif qdkufuyfavonf/ uREkfyfwkdUqif;cgeD; azmifBudKorm;BuD;u ]]armif&ifwdkU
usKyfa[mwJUaA'ifudk rarUeJUaemf}} [k ajymvdkufao;&m uREkfyfu ]]a[mwJUtwdkif;om rSefygap
Asm? cifAsm;udk wckck uefawmhygr,f}} [k &,fumarmum ajymcJU\/ jrawmif&Gmonf
xD;csKdifhNrdKU\ ta&SUbufurf;wGif&Sd xD;csKdifhbuf awmifxdyfwGif jrodef;wefapwDawmfonf
vnf;aumif;? jrawmifbufvnf; awmifxdyfwGif azmifawmfOD;apwDawmfonf vnf;aumif;
"mwfrD;rsm;0if;xdefvsuf vGefpGmyPm& MunfndKzG,faumif;vSygbdonf/ okdUaomf uREkfyfrSm

- 209 -

a&TOa'gif;

rl tvkyfjyKwfcJU om;r,m;rdbrsm;ESifh uJGuGmvm&NyD; ra&mufbl;aom a'owckodkU


BudKqdkrnfholr&SdyJ nBuD;rif;BuD; qif;vmcJU&jcif;jzpfojzifh apwDawmfESpfql\ MunfndKzG,f
tjcif;t&maMumifh pdwfMunfEl;jcif;rjzpfEkdifyJ tm;i,fovdkjzpfrdygonf/
(uREkfyfonf Aef;armfESifh jrpfBuD;em;NrdKUrsm;okdU ESpfBudrfokH;Budrf a&mufbl;aomfvnf; rD;&xm;
ESifh uomodkUvdkuf xdkrSwzef Aef;armfodkU ul;wkdUoabFmpD; c&D;oGm;cJU&jcif;jzpfaomaMumifh
rEav;ESifhuomtMum;&Sd xD;csKdifh? jrawmif paoma'orsm;odkU ra&mufbl;cJUjcif;jzpfygonf/)
jrefrmjynftwGif; a'oE&A[kokw tawmfjynfhpkH ra&mufbl;aomNrdKUBuD; r&Sdoavmuf
qdkEdkifaom uREkfyftzdkUyif oabFmay:rS nDtpfudkESpfa,muf qif;vmMuonfhtcg azmfjycJU
NyD;aom csKdUiJUcsufrsm;aMumifh xifonfxufydk pdwfnId;i,frdygonf/ odkU&mwGif uREkfyfxuf
touf 9ESpfcefUi,faom nDuav; pdwftm;ravsmhapjcif;iSm qdwfqdwfraeyJ awmifajym
ajrmufajym? [dkar;onfar; vkyfumjzifh oabFmrS qif;vmcJUMuavawmh\/

oli,fcsif;udk0ifharmf
uREkfyf\oli,fcsif; udk0ifharmfrSm taumuf0efaxmufjzpf &Gm\tpGef&Sdaom opfawm&kH;okdU
(ypnf;uav;rsm;udk ulvDiSm;) avQmufvmMu&m a&mufaomtcg udk0ifharmf\rsufESmudk
jrif& uREkfyf0rf;omykHrSm woufwGif awmfawmfBuKHcJonfh 0rf;omenf;rsKd;jzpf\/ udk0ifharmf
uvnf; uREkfyfwdkUnDtpfudktm; jrif&mwGif rarQmfvifhyJ awGU&jcif;jzpfonfqdkum 0rf;omtm;&
c&D;OD;BudKjyKonfwGifrS uREkfyfrSm awmfawmftm;wufvmygawmhonf/
udk0ifharmfonf uREkfyfESifh&G,fwl jzpfav&m (uREkfyfxuf w&ufwnf;BuD;onf/) uREkfyfrSm
ESpftdrfaxmifysufcJU&NyD jzpfaomfvnf; olUrSmrl vlysKdBuD;tjzpfESifh rdbrsm;tm; vkyfauR;vsuf
&Sdojzifh uREkfyf tvGefMunfndKNyD; &Sdckd;csifpdwf jzpfrdygonf/ xdkolonf ausmif; wwef;wnf;
twl ynmoifcJUolljzpfaomfvnf; ol\ usDpm;wwfaom0goemaMumifh uREkfyfESifh tcifrifqkH;
oli,fcsif;wa,muf r[kwfcJUay/ okdU&mwGif &efukefaumvdyfausmif;odkU a&mufaomtcgrSp
vli,f ]vlaemuf} uav;wa,muftjzpfrS vlBuD;vlaumif;wa,muf jzpfoGm;&kHru udkuGef;?
udkxGef;&Sdefpaom vlawmfvlaumif;uav;rsm;ESifh aygif;oif;qufqH&jcif;aMumifh a&a&
vnfvnf ywfywfeyfeyf&Sdaom vlwa,muftjzpfodkU a&mufoGm;cJUavNyD/ uREkfyfonf
udkuGef;? udkxGef;&SdefwdkUESifhtwl udk0ifharmftm; &efukef rawGUcJU&bl;ygu olUxHodkU vmzdkU
a0;pG/ olUudkjrifvQif a0;a0;u a&Smifajy;csifaompdwfrsKd; &Sdvdrfhrnfjzpf\/ rQavmuftxd
aemufajymifaom ausmif;om;wa,mufjzpfygonf/ odkUaomf &efukefaumvdyf av;ESpfrQ

- 210 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

aevdkuf&jcif;onf udk0ifharmf\ trlt&mESifh pdwfaeoabmxm;udk rrSwfrdavmufatmif


ajymif;vJypfvkdufygawmhonf/ (xdkUaMumifhvnf; aumvdyfausmif; uREkfyf av;ESpfavmuf
aecGifhr&cJUonfh uREkfyf\tjzpfudk 0rf;enf;yef;enf; a&;om;cJUjcif;jzpf\/) udk0ifharmfrSmrl
&efukefaumvdyfomru tdEd,jynf ',f&'Gef;NrdKU opfawmausmif;vnf; ESpfESpfrQ qufvuf
ynmoifcGifh&cJUoljzpfonfESifh uREkfyf\rsufpd omauseyfzG,faumif;aom vlwa,muf
jzpfvmonf jrifrdonf/ (ae&m EdkifiHjcm;okdU ynmoifoGm;Edkifonfh tajctae&Sdaom
vli,frsm;tm; ]]bmrQ pOf;pm;raeeJU oGm;omoGm;}} [k uREkfyf wdkufwGef;vdkonf/) a,bk,s
tm;jzifh ajym&vQif NrdKUuav;om;ESifh NrdKUBuD;om;wdkU\ jcm;em;jcif;uJUodkU wdkif;BuD;jynfBuD;
rsm; raebl;olESifh aebl;olwkdU\ jcm;em;jcif;onfvnf; xif&Sm;onf[k uREkfyf jrifrd
ygonf/

Nrawmif&Gm
xdknOfh xrif;pm;aomufNyD;Muaomtcg udk0ifharmfu ]]vmMuAsKdU? cifAsm;wdkUudk jrawmif&Gm
taMumif; od&atmif vdkufjytkH;r,f}} [k qdkum taEG;xnfuav;rsm;0wfzdkU ajym\/
(uREkfyf\ xl;jcm;csufwckrSm om;r,m;ESifh uJGcJU&onfhtcgwdkif; t0wfwxnf udk,fwckESifh
qif;vmcJUonfhtjzpfrsKd;udk ESpfBudrfvkH; BuKHcJU&jcif;jzpfonf/ wBudrfrl nDygaom
t0wftxnfrsm;udk cGJa00wf& awmfygao;\/) &moDrSm oDwif;uRwfvjynfhausmfrQom
&Sdao;aomfvn;f &efukef tawmftaeMumvmcJUaom uREkfyfwdkUtzdkUrSm nOfheufcsdefwGif
awmfawmfuav; at;pjyKavNyD/ udk0ifharmfrSm jrefrmrif;vufxufu aMu;eef;0ef\ ajr;jzpf
tom;0g rsufvkH;jyL; EIwfcrf;arT;aumif;aumif;ESifh vlacsmvlcefUwa,muf jzpfav&m
vlysKdvnf;jzpfjyef? t&m&Sdwa,mufvnf;jzpfjyef (aemifwGif od&onfhtwdkif;) pdwfBuD; r0if
wwfyJ &Gmom;rsm;ESifh a&ma&maESmaESmvnf; aewwfjyefav&um; jrawmif&Gm vlcspfvlcif
aygaom t&m&Sdwa,muf jzpfae\/
olonf rdef;rvdkufpm;aom 0goemr&Sdaomfvnf; tysKdacsm&Sdaom vlBuD;vlaumif;rsm;\
tdrfodkU rdwfjzpfaqGjzpf jy&rnfqdkum wtdrfwufqif; vSnfhvnfwwfav&m uREkfyfwkdUtm;
nwGif jrawmif&GmtysKdacsmrsm;udk jy&rnfqdkum ac:oGm;jcif; jzpfavonf/ txuf
azmfjy&myg t*Fg&kyfrsm;ESifh jynfhpkHaom udk0ifharmftzdkUrSm ysLysLiSmiSm {nfhrcHcsifaom tdrf&Sifr&Sd?
tdrfay:odkU wufoGm;MuonfqdkvQif aumfaZmcif;NyD; vufzuf&nfMurf;ESifh tjrnf;jzpfap?
okdUr[kwf aumfzDESifh bDpuGwfrkefUaowmjzpfap wnfcif;auR;arG;Muonfcsnf; jzpf\/ wtdrf
ESpftdrfrQ wufrdMuvQif uREkfyfonf jrawmif&Gm\ xl;jcm;csufwckudk owdjyKrd\/ uREkfyf\

- 211 -

a&TOa'gif;

zcif arG;zGm;&mjzpfaom a&Tbdke,fbufrl awm&Gmuav;rsm;wGif {nfhBuD;{nfhaumif;qdk


xdkufwefatmif om;om;em;em; cif;usif;jyifqif auR;arG;Edkifaom tdrf[lonfrSm olBuD;tdrfrS
wyg; cyf&Sm;&Sm;awGU&\/ olBuD;tdrfqdkonfrSmvnf; NrdKUtkyf0efaxmufpaom t&m&Sdrsm;
vmwwfojzifh {nfhcHEdkifzdkU wrifjyifqifxm;&jcif;rQom jzpfavonf/
a&Tbdke,frS awm&Gmrsm;udk xm;ygOD;? a&TbdkNrdKUESifh rEav;NrdKUBuD;ay:yif (xdkpOftcgu)
tdrfwdkif;wGif aumfaZmtopfwcsyf&Sdaomtdrf cyf&Sm;&Sm;&Sd nOfhtdyf{nfhonf vmonfqdkvQif
[dktdrfonftdrfrS apmif? acgif;tkH; riSm;&aomtdrf[l &Sm;vSayonf/ jcifaxmifrlum;
q,ftdrfwGifrS tydkwvkH;xm;Edkifol r&SdcJUacs/ jrawmif&Gmuav;rlum; (&Gmomr[kwf?
jrpf&dk;wavQmuf&Sd &Gmwdkif;vdkyif enf;ESifESifawGU&\/) opfukefonfrsm;? tif;wdkifrsm;
qdkonfh txufvTmvlpm;omru ESJorm;wa,muf\tdrfyif oifhwifhavsmufywfpGm {nfhcH
Edkifjcif;udk awGU&onf/ xdknOfh uREkfyfwdkUonf olBuD;tdrfESifh opfukefonfwa,muf\
tdrfwtdrfrQom wufMuNyD;aemuf ESJorm;wa,muf\ tdrf tcsdeftMumqkH;ae
aemufydwfqkH;taejzifh vufpowfvkdufMu\/ ESJorm;\tdrfodkU a&mufMu&jcif;rSm xdkol
toHaumif; aw;csif;qdkwwfaom orD;uav;wa,muf&Sd&m udk0ifharmfrSm *Dw0goem
ygoljzpf uREkfyf0goemygjcif;udkvnf; odonfESifh orD;u aw;qdk? zcifu ESJrIwfjcif;jzifh
]a&Tem;awmfoGif;} Muap&ef tBuHESifh 0ifa&mufjcif;jzpfavonf/ oli,fcsif; 0efaxmuf
udk0ifharmf\ xl;jcm;aom 0goemwckrSm wJpkwfaom ESpfaqmifNydKiftdrfaom ra&G;? olcifrif
vQif 0ifcsif&m0ifNyD; xdkifcsif&mxdkifwwfjcif;yif jzpfavonf/ rsufESmBuD;i,f rvkdufwwfjcif;?
*kPFyumoeudk *&krpdkufjcif;? [efBuD;yefBuD; rvkyfwwfjcif;wnf;[laom t&mXmewGif
udk0ifharmfudk rSDEdkifol[l uREkfyf rawGU&bl;acs/

0&efwmrS&Icif;
jrawmif&GmwGif ,cifu taumuf0efaxmuf[l r&SdcJU? udk0ifharmfonf yxrOD;qkH;
taumuf0efaxmufjzpf if;twGuf aetdrfoD;jcm;aqmufvkyfxm;jcif; r&Sdao;yJ opfawm&kH;
taqmufttkHudkyif 0efaxmufaetdrftjzpfESifh tokH;jyK&\/ {&m0wDjrpfonf jrawmif&Gm
teD;wGif xkH;pHtwdkif; awmifESifhajrmuf rpD;qif;yJ auGUauGUaumufaumuf &Sdonfjzpf
jrpfurf;yg;ay: wnfxm;onfh&Gmrsm;\ xkH;pHtwkdif; &Gm&SnfBuD;jzpf&m a&Tbdke,fbufrl
&Gmrsm;onf trsm;tm;jzifh cyf0dkif;0dkif; &SdMuavonf/ jrawmif&Gm\ taemufbuftpGef;
(&GmNrD;) opf0g;jzifh aqmufvkyfxm;onfh tdrfjrifh (AdkvftdrfBuD;) ESpfaqmif&Sd&m wtdrfrSm
awmtkyfBuD;twGufjzpf 'kwd,tdrfrSm taumuf0efaxmuftwGufjzpf\/ tdrfESpfaqmifvkH;

- 212 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

onf jrpfbufodkU rsufESmrlvsuf&Sd &Icif;omvS\/ 0&efwmrS yufvufukvm;xdkifwGif


xdkifvsuf arQmfMunfhvkdufaomtcg wbufurf;&Sd xD;csKdifhNrdKUESifh awmifxdyfrS jrodef;wef
bk&m;udk vnf;aumif;? {&m0wDrsufESmjyif pkefqefoGm;vmvsuf&SdMuonfh oabFm? oref?
avmif;avS? ydef;aumrsm;udk vnf;aumif;? wtdtd wa&GUa&GU arQmcsvmMuonfh opfazmif?
0g;azmif? Budrfazmif ponfrsm;udkvnf;aumif;? [dkbufurf;onfbufurf; acgufwkHU
acgufjyef wuRduRdwuGduGdESifh avSmfcwfMuonfh ]iSuf} (oref) rsm;udk vnf;aumif;
jywfawmhonfr&SdyJ aeUa&mnOfhyg jrif&Mum;&\/ odkUaomf uREkfyfwdkUvlpk arQmfvifhtm;xm;
qkH;aom tcsdefonfum; naecif;tcsdefaywnf;/

jrawmifol tysKdacsmrsm;
&Sif;ygOD;tHU/ {&m0wDjrpfonf txufwGif azmfjycJUonfhtwdkif; jrawmif&GmteD;wGif
auGUauGUaumufaumuf pD;qif; tcsKdUae&mrsm; urf;yg;NydKvsuf &SdaomaMumifh
jrawmif&Gmonf wckwnf;aom a&qdyfudkom tokH;jyKEdkif\/ if;a&qdyfrSmvnf; opfawm&kH;
a&SUwnfhwnfh &Sdae\/ xdka&qdyfwGif 0g;azmifrsm;vnf; (wazmifNyD;wazmif) tNrJvdkyif
qdkufuyfvsuf&Sd&m a&cyfolrsm;vnf; azmifay:okdUwuf (a&aumif;a&oefU &apjcif;iSm)
azmiftpGef;odkU avQufoGm;NyD;rS a&cyfMu\/ a&csKd;olrsm;vnf; if;enf;twdkif;yif jyKvkyf
Muonf/ okdUjzpf naecif;tcsdefrsm;wGif jrawmifw&GmvkH;&Sd tysKd[lorQonf ig;a,muf
wwef;? ajcmufa,mufwwef; ponfjzifh a&tdk;rsm;&Gufum a&qdyfokdU vmMuav&m
opfawm&kH;0&efwmrS xdkifvsuf wnaerQ arQmfMunfhvdkufygu jrawmif&Gm&Sd tysKdaygif;pkHudk
wa,mufrusef jrif&onf[k qdkEdkifavmufayonf/ (opfawm&kH; vlysKdvlacsm opfawm
t&m&Sdwa,muf &Sdaejcif;onf jrawmifoltysKdrsm;twGuf a&cyf&jcif;tvkyf NiD;aiGUjcif;
ajyaysmufapavoavm rajymwwfay/) rnfokdUqdkap a&qdyfodkU npfwD;npfpkwf rvmyJ
oyfoyf&yf&yf 0wfqifvmapzdkU wdkufwGef;csufwck jzpfaponf[lum; uREkfyf ,kHMunfonf/
a&qdyfodkUvmMuaom tysKdrsm;onf yGJaeyGJxdkif xGuf&ouJUokdU 0wfaumif;pm;vSBuD;
r[kwfaomfvnf; o&ufxnfvkHcsnfvwfvwfESifh (wwfEdkifolrsm;u) tuFsD'dkbDcsrQavmuf
udkawmh 0wfqifvmMuonf/ qHyifaumif;olrsm;uvnf; qHyifzm;vsm;csum vmwwfMu
ay&m oeyfcg;yef;yef[lonfrSm tysKdwdkif;vdkyif yefqifvmMujcif;udk awGU&\/ a&tdk;udk
acgif;ay:wGif &Gufxm;&aomfvnf; a&pD;usNyD; oeyfcg;ysufjcif; r&Sd&avatmif tysKdwkdif;
vdkyif usifvnfrI&Sdavonf/ uREkfyfwdkUvlpkonf 0&efwmxdkifvsuf a&qdyfbufodkU
arQmfMunfhaeMupOf opfawm&kH;bufodkU rodrom rxifr&Sm; apmif;iJUrMunfhrdaom tysKd
[l r&Sdjcif;udkvnf; uREkfyf owdjyKrd\/ wGif uREkfyfu udk0ifharmftm;-

- 213 -

a&TOa'gif;

]]b,fhES,fvJAs udk0ifharmf? jrawmiftysKdacsmawGu cifAsm;&kH;bufudk w,fMunfhMuyguvm;}}


[k ajyvdkuf&m udk0ifharmf\ pma&;uav;u ]]cgwdkif; 'gavmufr[kwfygbl;cifAsm? 'DaeUawmh
q&mwkdUa&mufwJU owif;Mum;vdkU 'gavmufMunfhwmyg}} [k ajym\/
]][kwfEdkifyghrvm; ighvl&m? igwkdUu pdwf0ifpm;avmufwJU vlawGrS r[kwfyJ}}
]]0efaxmufrif;tdrfudka&mufwJU {nfhonfqdkvQif [dkNrdKU'DNrdKUu opfukefonfavmufudkawmif
*&kpdkufMunfhMuwmyJ q&m&JU? aemifBuD;wkdUu &efukefu a&mufvmMuwJU r*Zif;t,f'Dwm
nDtpfudkqdkawmh pdwfr0ifpm;yJ b,frSmaeEdkifMurSmyJ aemifBuD;&JU}}
]]wdkUtaMumif;awGudk b,fhES,fvkyfNyD; odovJarmif&,f}}
]]aemifBuD;wdkUnDtpfudk oabFmuqif;NyD; 0efaxmufrif;&kH;udk wufvmMuwnf;u b,fu
{nfhonfawGygvdrfhvdkU armfhMunfhukefMuNyD; raeUnu olBuD;tdrfudk 0efaxmufrif;eJU
aemifBuD;wdkU oGm;vnfvdkufMuw,fqdkvQif reufvif;awmh aemifBuD;wkdUtaMumif;udk w&GmvkH;
odukefMuwmayghcifAs? wcsKdUuawmh 0efaxmufrif;vdk vlysKdawGyJvm;? bmvm; nmvm;
eJUawmif ar;ukefMuNyD aemifBuD;&JU}}
]]ar;olawGu tysKdawG[kwfuJUvm; ighvl&JU}}
]]tysKdawGua&m? olwkdUrdbawGua&maygh aemifBuD;&,f}}
udk0ifharmf\pma&;uav;u udk0ifharmf\a&SUarSmuf uREkfyfwdkUtm; uJUodkU vGwfvyfpGm
ajym0HUjcif;udk awGU&jcif;tm;jzifh udk0ifharmfonf vufatmufi,fom;rsm;ESifh ta&mw0if
qufqHavh&Sdjcif;udk uREkfyf tuJcwfEdkifayonf/
a&qdyfESifh uREkfyfwkdU&Sdaeaom opfawm&kH;rSm vGefpGmreD;uyfvSaomfvnf; a&cyfvmMuaom
tysKdrsm;teuf rnfonfum; acsmonf? rnfonfum; racsm [lonfudk tuJcwfEdkif
avmufonf/ tysKdacsmudk jrifonfhtcg uREkfyfu pma&;uav; (armifjr) tm; ar;&m
armifjru tysKdacsmrsm;\ trnfemromru rdbtajctaersm;udkyif ajymjyEdkifavonf/

teD; MunfhwrsKd;

- 214 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

naeav;em&DavmufrSp tysKdrsm; a&cyfqif;Mu&m ig;em&DcefU &SdaomtcgwGif tysKdwdkif;


okH;av;acgufrQpD a&cyfqif;NyD;MuNyDjzpf qHyifzm;vsm;ESifh tysKdacsmum; rnfolrnf0g
jzpfonf/ vkHcsnftusm;BuD;ESifh tysKdacsmum; rnfol? o&ufxnftuFsDyef;a&mifESifh
tysKdacsmum; rnf0g ponfjzifh uREkfyf rsufrSef;wef;rdukefavNyD/ (racsmaom tysKdrlum;
ta&twGufwGif rxnfhoGif;acs/) uREkfyf a&mufbl;orQaom aus;&Gmrsm;teufwGif
jrawmif&Gmonf tysKdacsm&mcdkifEIef; trsm;qkH;[l if;naeuyif uREkfyf rSwfwrf;wifvkduf
NyD;ygNyD? ig;em&DausmfausmfavmufwGif uREkfyfu udk0ifharmftm; ]]cifAsm; b,ftcsdef a&csKd;wwf
ovJAsKdU udk0ifharmf}} [k ar;vkduf&m udk0ifharmfu ]]a[h zkd;uGef;? a&vJydkif;wdkU rsufESmokwfy0g
wkdU? qyfjymcGufwkdU,lcJUuGm? igwkdU a&csKd;r,f}} [k tvdkufodpGm pDrHavawmhonf/ (wu,f
cspfp&maumif;aom oli,fcsif;wa,muf aywum;/) a&qdyf a&csKd;MupOf uREkfyf\tvkyfrSm
qHyifzm;vsm;ESifh tysKdacsmonfvnf;aumif;? vkHcsnfusm;ESifh tysKdacsmonfvnf;aumif;?
yef;Eka&mifo&ufxnftuFsDESifh tysKdacsmonfvnf;aumif; ta0;rSacsmoavmuf teD;
acsmygav\avm[k pkHprf;&jcif;yif jzpfavonf/
teD;okdUcsOf;uyf Munfh&m xyfrHawGU&Sd&aom tjcif;t&mwckonfum; tysKdtm;vkH;wGif
t&kyfqdk;ol tvGefenf; ,kwfpGmhtqkH; oem;urm;ESifh ]&GufMurf;a&BudK} &SdMuolwkdUom
aygrsm;vSjcif;aywnf;/ tysKdacsmwumwkdUwGif eHygwfwpf xm;xdkufolrSm uREkfyf\
]c,fravmif;} uav;yif jzpfavonf/ uREkfyf\ wwd,ZeD;avmif; (rpdk;) rSm a&cyfolrsm;
teufwGif ryg0ifacs/ (rpdk;rSm xdkpOfu touf 22ESpf &SdNyDjzpf if;\nDr ti,fESpfa,muf
u a&cyfaomwm0efudk ,lMuaomaMumifh a&cyfMu&mwGif ryg0ifyJ ]]tdrfaxmifxdef;
tpfrBuD;}} tjzpfodkU a&mufaecJUavNyD/)

udk0ifharmf\ 0goemwck
ae&m oli,fcsif; udk0ifhfarmfESifh ywfouf uREkfyfudk tuJcwfEdkifavmufp&m jzpfay:vm
aom taMumif;t&mwckudk trSwf& azmfjy&OD;rnf/ uREkfyfwkdUonf azmifpGef;wGif (a&nmrS)
a&csKd;Mu rdef;rBuD;okH;a,mufwkdUvnf; atmufydkif;rS a&csKd;vsuf&SdMu\/ azmifpGef;jzpfonfh
twGufaMumifh a&onf ae&m tawmfeuf raxmufrdyJ&SdonfESifh a&ul;rwwfolrsm;rSm
azmifudkudkifwG,fvsuf a&csKd;Mu&\/ odkUESifhyif a&ul;rwwfolrsm;tzdkUrSm ab;tE&m,f
ruif;vSay/ uREkfyfwdkUrlum; a&ul;wwfolrsm;jzpf azmifudkvTwfum jrpfjyifodkU xGuful;Mu
avonf/ (ae&m uREkfyfa&ul;wwfykH qef;Mu,fjcif;udk azmfjy&ayOD;rnf/) uREkfyfonf
bkef;BuD;ausmif;om;uav; b0uwnf;u a&Twacsmif; Budrfzefrsm;pGm a&csKd;cJUjcif;

- 215 -

a&TOa'gif;

taMumif;udk azmfjycJUonfjzpf&m a&ul;wwfzkdU twefwefBudK;pm;aomfvnf; rul;wwfyJ ]azmfh}


&kHrQom ]azmh} wwf\/ uREkfyf\q&mawmf Nrdwfudk,fawmfu vlonf a&rsufESmjyifay:wGif
yufvufvSef ajcvufrsm;udk um;&m;BuD;xm;NyD; OD;acgif;udk aemufodkUvSefum ESmacgif;
ay:&kHuav;rQ xm;wwfygu a&repfEdkifaMumif;? OD;acgif;udk aemufodkUrvSef0HUyJ
cyfaxmifaxmif vkyfvdkufvQifrlum; jrKyfoGm;rnfjzpfaMumif; rdefUawmfrlbl;avonf/ uREkfyf
onf q&mawmf\pum;twdkif; a&Twacsmif; prf;oyfMunfh&m [kwfrSefaMumif; awGU&\/
okdUjzpf uREkfyfrSm a&rul;wwfyJvsuf a&ay:atmif ]azmh} Edkifvsuf&SdavNyD/ waeUo
uREkfyfESifharmifykonf bkef;BuD;ausmif;rS xGufNyD; q,fhokH;av;ESpft&G,fwGif tjcm;
oli,fcsif;rsm;ESifh jrpfqdyfodkUoGm; azmifrsm;teD;wGif a&csKd;Mu\/ uREkfyfrSwyg; tm;vkH;
a&ul;wwfMu\/ tjcm;oli,frsm;onf azmifpGef;wGif a&ul;vsuf&SdMupOf uREkfyfrlum;
urf;yg;teD; cg;avmufrQomeufaom ae&mwGif (Nrdwfq&mawmf\enf;twdkif;) wa,muf
wnf; ]azmh} vsuf&Sd\/ uREkfyfonf a&ay:wGifajcvufum;&m;xm; yufvufvSefum
aygavmay:vsuf&SdpOf aeudkMunfhae&ojzifh aeonf csmvywfvsuf&Sdonf xif&\/ trSefrSm
aeuvnfjcif;r[kwf? uREkfyf\udk,fonf a&ay: ywfcsmvnfvsuf&Sdjcif;rQom jzpf\/
taMumif;rlum; jrpfa&onf 'va[mpD;qif;vsuf&SdpOf uREkfyf\udk,fonf a&ay: ywfcsm
vnfvsuf arsmygjcif; jzpfayaomaMumifhwnf;/ taMumif;udk em;rvnfaom uREkfyfrSmrl
a&rsufESmjyif arsmvdkuf&jcif;onf ]Nidrfh} onfqdkum ZdrfESifharsmygvsuf&Sd\/ wcP
uREkfyf\vufudk wpkHwa,mufu qJGvkdufonfESifh yufvufarsm&mrS wefUueJjzpfoGm;NyD;
ajrBuD;udk ajcaxmufvkduf&m ajrBuD;&SmrawGUonfESifh tBuD;tus,f xdwfvefU&kHru
a&rsufESmjyifatmufodkU jrKyfoGm;NyD; ESmacgif;xJodkU a&rsm;0ifukefavawmhonf/ vefUvdkufykH
um; ajymzG,f&mr&Sdacs/ aemufwcP uREkfyftm; qGJxm;aomvufudk udkifzrf;um if;udk
tm;jyKvkdufonfwGif a&ay:okdU OD;acgif;ay:vm jzpf&ykHtajctaeudk uREkfyf jrif&ygawmh
onf/ wGif wpfBudrfxyf vefU&jyefygawmhonf/ jzpfaeykHrSmum; uREkfyfonf azmifBuD;\
tpGef; a&eufxJodkU a&mufvsuf&Sd armifyku azmifpGef;udk vufwbufESifh udkifum
tjcm;vufwbufjzifh uREkfyf\vufwbufudk qGJzrf;xm;jcif; jzpfavonf/ armifykujrif
uREkfyf a&rul;wwfjcif;udk odonfESifh ajy;vmNyD; azmifudkudkifum uREkfyftm; qJG,lvdkufjcif;
jzpfavonf/ tu,f armifykonf uREkfyf\tajctaeudk tcsdefrDrjrifvdkufyJ wpuefUrQ
aemufusoGm;onf qdkygrlum; uREkfyfrSm rSwfwrf;jzifh pmzwfy&dowftm; nSOf;yef;cGifh
r&awmhyJ tapmBuD;u b0&kyfodrf;NyD; jzpf&ayawmhrnf/

tacsmifa&ul; wwfjcif;

- 216 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

1914 ckESpf wGHaw;NrdKUokdU uREkfyfa&mufoGm;pOf ]0gqdk0gacgif a&azmifazmif} qdkaom&moD


jzpf wHGaw;wl;ajrmif;rSm urf;jynfhurf;vQH qdkavmufatmif a&rsm;vsuf&Sd\/ tdrfrsm;onf
acsmif;udkausmay;vsuf&SdMu&m tjcm;&moDrsm;wGif wGHaw;acsmif;rSm a&csKd;avmufatmif
roefUjyefUaomfvnf; if;&moDrl {&m0wDjrpfaMumif;a&ozG,f MunfvifoefU&Sif;vsuf &Sd\/
okdUjzpf acsmif;udkausmcdkif;um aqmufvkyfxm;onfh tdrfrsm;rS vlrsm;onf tdrfaemufaz;
ydkif;udk a&qdyfjyK acsmif;xJodkUckefqif;um a&csKd;Muavonf/ wnae a,mufzESpfa,muf
u uREkfyftm; a&csKd;&atmif[kajym tdrfaemufaz;rS ckefqif;Muav&m uREkfyfvnf; if;wkdU
aemufrS ckefqif;vdkufav\/ ae&m ]a&wdrf} [lr&Sd/ ckefcsvkdufonfESifhwNydKifeuf
raxmufrdyJ a&ul;Mu&avonf/ a,mufzESpfa,mufonf a&SUrSul;oGm;Mu acsmif;v,fokdU
a&mufoGm;Muav&m uREkfyfvnf; aemufrS vkduful;oGm;av\/ acsmif;v,fodkU a&mufoGm;Mu
aomtcg uREkfyf\pdwfxJ wpkHwckudk owd& xdwfueJjzpfoGm;\/ owd&aom tjcif;
t&mrSm ]]b,fwkef;u a&ul;wwfygvdrfh}} [lonfyifjzpf\/ uREkfyfrSm armifykESifh Budrfzef
rsm;pGm a&ul;oifcJUbl;aomfvnf; a&ul;um;rwwf? ]azmh} Edkif&kHom wwfcJUbl;jcif;udk
owd&\/ jzpf&ykHum; rdrdudk,fudk a&ul;wwfNyD;txifESifh ckefcsNyD; ul;,ufcJU&m wu,f
ul;wwfaomtjzpfodkU ]tacsmif} a&mufoGm;jcif;yif jzpf[ef&Sdonf/ tjcif;t&monf
xl;qef;aomfvnf; rjzpfEdkifaom t&mr[kwf/ acG;uav;rsm;onf a&xJodkUcsvdkufvQif
ul;oGm;EdkifMuonfom jzpfavonf/ vltzdkU&m ]iga&rul;wwf} [laom txifuyfvsuf
&SdaomaMumifh wrifwum avhusifh,l&jcif; jzpfwef&monf/ rnfodkUyifjzpfap uREkfyftzdkU&m
um; ]a&ul;wwfNyD;} [laom txifrSm;rIaMumifh wu,ful;wwfjcif;jzpfonfudk oufaocH&J
ygonf/ odkU&mwGif rul;wwfyJvsufESifh ul;wwfonf[k wrifwumxifzdkUrSm tvGef
cJ,Of;aom udpwcktaejzifh tBuHay;vdkjcif;um; r[kwf&yg/

udk0ifharmf\ i,frlay:jcif;
uREkfyfwdkUvlpkonf azmifpGef; a&csKd;vsuf&SdMupOf azmif\atmufydkif;wGif rdef;rBuD;
ESpfa,mufokH;a,mufvnf; a&csKd;vsuf&SdaMumif; a&;om;azmfjycJU&m udk0ifharmfonf a&csKd;&if;
wef;vef;rS rdef;rBuD;rsm;&Sd&modkU avQufoGm; azmifpGef;udk vufwbufjzifh udkifwG,fum
a&csKd;aeaom rdef;rBuD;teD;odkU csOf;uyfvsuf]]bmvkyfwmvJAs a':jrifh}}
]]a&csKd;wmaygh 0efaxmufrif;}}

- 217 -

a&TOa'gif;

]]a&csKd;wm 'DvdkcsKd;&ovm;As? jrpfjyifxGufNyD; ul;rSayghAs}}


]]ajymajymqdkqdkESifh azmifwG,fxm;aom rdef;rBuD;\vufudk jzKwfawmhrnf[efjyifav&m]]rvkyfygeJU 0efaxmufrif;&JU ta': a&rul;wwfygbl;? ao&ygvdrhfr,f}}
]]ul;om ul;ygAs? uRefawmf &Sdygao;w,f}}
wG,fxm;aomvufudk jzKwfrnfvkyfjyef\/
]]tr,fav; vmMuygtkH;? ao&ygawmhr,f}}
]]raMumufygeJUAs? uRefawmf a&ul;wwfygw,f}}
]]0efaxmufrif; ul;wwfayr,fh ta':u rul;wwfbl;}}
tawmtwGif; udk0ifharmfrSm w[m;[m; &,farmvsuf&Sd&m rdef;rBuD;aMumufavav olu
&,faumif;avav jzpfaeawmhonf/ rdef;rBuD;\vufudk wu,fjzKwfjcif;um; r[kwf?
jzKwfrnfh[efjyKjcif;om jzpfaomfvnf; wbufom;url wu,fjyKrnfxif aMumuf&Smjcif;
jzpfonf/ a&csKd;NyD; wufvmMuaomtcg uREkfyfu ]][dkrdef;rBuD;u b,folvJAs}} [k ar;&m
udk0ifharmfu ]]awmtkyfuawmfBuD;ayghAsm? aumif;wJUrdef;rBuD; r[kwfbl;As? vifudk'kuay;wJU
ta':BuD;yJ? olUa,mufsm; r,m;i,f,lwmudk opfawm0efwufwdkifowJUAsm? tvkyfjyKyfvJ
at;wmyJwJU? aumif;Edkif&JUvm;Asm? olUa,mufsm;u usKyfwdkUeJU ausmif;aebufyJ? udk[0g
avAsm}}
uREkfyfrSm udk[0gudk rrSwfrdaomfvnf; rdef;rBuD;tm; acsmufvSefUjcif; udk0ifharmfwGif
&nf&G,fcsuf&Sdjcif;udk &dyfrd ]i,fusifh} uav; ay:vmjcif;jzpfonf[k owd&onfESifh NyKH;rd
ygao;onf/ okdU&mwGif tjzpftysufrsKd;udk aemufwBudrfxyf rawGU&awmhyg/

tqif; ESifhtcsif;

- 218 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

if;a'o\ xkH;pHwckrSm w&yfwaus;rS vlysKdwa,mufonf tysKdwa,mufudk ]vnf} vdkonf


qdkvQif &Gmom;vlysKdwa,mufudk csOf;uyf &Gmom;u tysKd\tdrfodkU ]wif} ay;vQif tysKdu
vufcHpum;ajym&aom 0w&m;&Sd\/ tu,f vufcHpum;ajymjcif;rjyKygrl ]wif} ay;aom
&Gmom;u tysKday: ]*sKdus} rnf jzpfavonf/ *sKdusvQif rnfodkUjyKvkyfvdrfhrnf[k rajymEdkif
aomfvnf; a,bk,stm;jzifh if;xkH;pHudk razmufzsufyJ vufcHMuonfom rsm;avonf/
uREkfyfwdkUrSmrl if;xkH;pH\ taxmuftul,lzdkUrvdkyJ a&qdyf jrifvdkuf&aom tysKdacsmrsm;\
aetdrfrsm;odkU udk0ifharmfESifhtwl wtdrfwufqif;a&mufMu udk0ifharmfu rdwfzGJUay;avonf/
nDawmfarmifrSm uREkfyfwdkUESifh rvdkufawmhyJ olESifh &G,fwlcsif;jzpfonfh pma&;armifjrESifh
wpfpcef; oGm;Muavonf/ enf;tm;jzifh okH;av;nrQ vnfywfMu&mwGif if;t&yfol
t&yfom;rsm;ESifh ywfouf uREkfyf tuJcwf&aom tcsuftvufrsm;udk azmfjy&ayOD;rnf/
uREkfyfrSm a&Tbdke,ftquftEG,fjzpf tjcm;e,frSvlrsm;udk jrif&onfhtcg a&Tbdke,fol
e,fom;rsm;ESifh EIdif,SOfMunfhwwfaom tavh&Sd\/ &Gmom;rsm;onf a&Tbdke,fom;rsm;xuf
oyfoyf&yf&yf aexdkifwwfjcif;udk azmfjycJUNyDjzpf&m &kyf&nfrSmvnf; usm;a&mryg uREkfyfwdkU\
e,fxuf rGef&nfoefU&Sif;Muygayonf/ a&Tbdke,fbuf ]tom;jzL}? ]tom;0g}? tvGef&Sm;
]tom;euf}? ]tom;ndK} wdkUom aygrsm;Muay&m ]tom;vwf} avmuf qdkygu a'0D
ajrmufMu&avonf/ (uREkfyf\ pHa'0DrSmvnf; rEav;oljzpf ndKacsmwa,muf tjzpfESifhom
todtrSwfjyKjcif;cH&ol jzpfavonf/) 0wfpm;jyifqif&mvnf; jrawmifrSvlrsm;onf (txl;
ojzifh rdef;uav;rsm;onf) a&Tbdke,fuvlrsm;xuf ]ref;qef} onf[k qdkxdkufygayonf/
a&Tbdke,fom;rsm;\tm;udk;rSm &kyfqif;oPmefr[kwf? t&nftcsif;yifjzpfonf/ wenf;
qdkaomf jrpf&dk;wavQmufonf ]tqif;} tm;udk;jzpf a&Tbdke,fonf ]tcsif;} tm;udk;jzpf\/
uREkfyf\udk,fawGUudk wifjy&aomf jrawmif&Gm (e,fwavQmufvkH; tygt0if) rS vlysKdayguf
t&G,f umvom;vlvnfwa,mufonf a&Tbdke,frS EGm;ausmif;om;t&G,f oli,fuav;
wa,mufESifh pum;NydKifajymygu uREkfyfurl EGm;ausmif;om;bufrS avmif;vdrfhrnfjzpfonf/
pum;t&m vnf;aumif;? yg;a&eyfa&&Sdjcif; vnf;aumif; tvnfywfqkH;aom jrawmifom;
wa,mufonf xlvStvSygonfqdkaom a&Tbdkom;wa,muf\ aemufbuf ae&pfvdrfhrnf
xifonf/ jrpf&dk;e,fbuf tvGefvnfywfaom rdef;rwa,mufwavudk awGU&bl;yg\/
(uREkfyf\ wwd,tdrfaxmifudk rqdkvdkyg/ if;rSm &dk;&dk;xJu jzpfygonf/) odkU&mwGif
a,musfm;rsm;teufrS rQavmufpGrf;oludk wa,mufrQ rawGU&bl;yg/ arG;xl;a&jcm; rdef;r
wa,muf[l qdkoifhygonf/

zl;pma&;ewf

- 219 -

a&TOa'gif;

oli,fcsif;udk0ifharmfum; tvGefpum;aMum&Snfaom vlwa,muf jzpf\/ uREkfyf\qErSm


a&qdyfjrifvdkuf&onfh tysKdacsmrsm;teufrS wntwGif; okH;av;a,mufrQ jrifawGU&
rdwfquf&efjzpfav&m udk0ifharmfurl wtdrfodkUwufrdvQif awmfawmfESifh jyefrqif;wwfyJ
w0g;0g;w[m;[m;ESifh pum;aumif;csifwwfol jzpfavonf/ tcsKdUaom tysKdacsmrsm;ESifh
if;wkdU\ rdbrsm;onf &efukefNrdKUBuD;rS ylylaEG;aEG;BuD;a&mufvmonfh acwfynmwwf r*Zif;
t,f'Dwm pma&;q&mwa,muftaejzifh uREkfyftay: txdkuftavsmuf pdwf0ifpm;jcif;
&SdMuykH&aomfvnf; udk0ifharmfESifhrlum; EIdif;,SOf&ef rjzpfEdkifay/ wtdrfwavwGif rdbvkyfol
wkdU\ pdwf0ifpm;rIudk cH,l&&Sdaomfvnf; tysKdacsmrsm;udk,fwdkifrlum; 0efaxmufvlacsm
bufodkU rJwif;vsuf&Sdjcif;udk uREkfyf&dyfrdonf/ uREkfyfvdkcsifonfum; rdbrsm;r[kwf? tysKd
acsmrsm; jzpfav&m xdktcsif;t&mudk (15rdepfcefUtwGif;) uREkfyf tuJcwfrdonfrSp zifyl
atmif rxdkifcsifawmhyJ 0wfaus0wfukef em&Dw0ufcefU xdkifNyD;Muuwnf;u uREkfyfrSm
zifw<u<u jzpfaecJUavNyD/ uREkfyfu rsuf&dyfjyjzpfap? pum;t&dyft>rufjzifhjzpfap tcsuf
ay;aomfvnf; udk0ifharmfonf rodcsifjyK [m;NrJwkdif;[m;vsuf &Sdavonf/ aemufqkH;
uREkfyfrSm wwfEdkifygbl;qdkum vufavQmhvdkuf&av&m okdUjzifh wtdrfvQif tenf;qkH;
ESpfem&DcefU MumaomtcgrS qif;vmMu&avonf/ uREkfyfum; wnvQif av;ig;ajcmuftdrf
wufcsifay&m udk0ifharmvkyfykHESifhrl ESpftdrfavmufom wufcJUEdkifMuonf/ taMumif;udk
udk0ifharmftm; ajymjy&m olu ]]bmhaMumifh ta&;BuD;ae&wmvJAs? cifAsm; eufjzefcg
jyefawmhrSmrdkUvm;}} [k jyefar; ]zifNrJNrD;wdkif; NrJyghavawmhonf/ olvkyfykHESifhqdkvQif
tysKdacsmuvnf; aygonfESifh &GmOD;wGif&SdMuaom tysKdacsmrsm;tdrfodkU vaygufvdkUrS a&mufyg
rnfavm[k atmufarhrdonf/ okdU&mwGif uREkfyf\qEudk jznfhpGrf;ay;ouJUokdU&Sdaom tjcif;
t&mwck jzpfay:vm&avNyD/ zl;pma&;ewf\ zefwD;csuf[k qdk&efrSmvnf; uRekfyf\ezl;wGif
ol\ ]pm} awG tawmfxyf aeayawmhrnf/ okdUaomf txJwGif pHa'0D\ trnfwck
yg[efr&Sdjcif;twGuf tHUMordonf/ a&;NyD; zsufypfjcif;ayavmvnf; rajymwwfacs/

rawGU bl;onfh tpfrBuD;


aemufwaeU udk0ifharmfonf xD;csKdifhaiGwdkufodkUoGm;&ef udp&SdonfESifh uREkfyftm; twl
vdkufcJUzdkU ac:\/ ol\tBuHrSm uREkfyftm; xD;csKdifhNrdKUodkU a&mufapvdkonfhjyif NrdKUtkyfuawmf
rSmvnf; uRekfyf\tpfrawmfpyfaMumif; olod rdwfqufay;&ef jzpfavonf/ armifESifhtpfr
jzpfvsuf ]rdwfquf} [laompum;udk okH;&jcif;rSm atmufygtaMumif;aMumifhjzpf\/ rEav;
atbDtrfausmif; ynmoifMupOf ysOf;rem;NrdKUrS udkyktrnf&Sd ausmif;om;wa,mufonf
uREkfyfwdkUESifhtwl wwef;wnf;&Sd 9wef;udk wNydKifwnf;atmifoGm;\/ udkykonf oDaygbk&if

- 220 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

vufxufu opfBudwf0ef\om;jzpfav&m uREkfyf\rdcifESifh opfBudwf0efrSm aqGrsKd;awmfonf


[k aemifwGifrSod& udkykESifhuREkfyfrSm ausmif;xGufcgeD;wGifrS nDtpfudkawmfaMumif; od&onf/
udk0ifharmfESifh udkykwkdUonf &efukefaumvdyfausmif;wGif qufvufynmoifMum;MupOf uREkfyf
taMumif;udk cPcP ajymMuonfqdk\/ uREkfyf jrawmifodkU a&mufaomtcsdef udkykrSm
uGefvGef&SmNyDjzpf&m udkyk\tpfr NrdKUtkyfuawmf rrav;ESifh uREkfyftm; rdwfqufay;&ef
udk0ifharmfu uRekfyfudk ac:oGm;jcif;jzpfavonf/ uREkfyfwdkUonf xD;csKdifhbufokdUul; NrdKUtkyf
uawmf rrav;\tdrfodkU a&mufMu&mwGif udk0ifharmfu ]]tpfrBuD; olUudkodovm;}} [k
uRekfyftm; nTefjyum ar;vkdufojzifh rawGUbl;aom armifESrESpfa,muf rsufESmcsif;qdkif
MunfhvdkufMu\/ rdef;rBuD;um; tvGefaphpyf qlwwfylwwfonf? a&S;t&m&SdBuD;wOD;\
orD;? acwft&m&SdwOD;\ ZeD;yDyD pdwfBuD;0ifvdrfhrnf[k uREkfyf tuJcwfrdonf/ EIwfcrf;yg;
vQmyg;&Sdaom rdef;rrsKd;udk uREkfyf vefUwwf rrav;udk jrifvQifjrifcsif; uREkfyf vefUrdonf/
rnfodkUyifjzpfap uREkfyfonf rif;uawmfrrav;tm; tpfrwa,muftaejzifh cPcP
awGUcsifvdrfhrnfr[kwf[k pdwfxJ qkH;jzwfvkdufonf/ rrav;u uREkfyftaMumif;udk olUarmif
udkyku cPcP ajymbl;ygonf[kqdkum csKdomaomrsufESmxm;ESifh EIwfqufaomfvnf;
rdef;rBuD;ESifhywfouf wGefUaompdwf? &GHUaompdwfrlum; raysmufEdkifacs/ xdktcsdefwGif
NrdKUtkyfBuD;onf &kH;wufvsuf&Sd&m rrav;onf uREkfyfwdkUtm; aumfzDwdkuf,if; udk0ifharmf\
aeykHxdkifykHESifhywfouf vufcsmay;avawmUonf/ udk0ifharmfonf vufatmuftrIxrf;
rsm;ESifh vnf;aumif;? &Gmol&Gmom;rsm;ESifh vnf;aumif;? ta&mw0ifaewwfonf[k rdrd
Mum;&aMumif;? ta&m0ifvQif t&dkaowefonfqdkaom jrefrmpum;&Sdonfjzpf txufwef;
t&m&Sdwa,mufyDyD ajE&&? wnfwnfwefUwefU? cefUcefUnm;nm; aewwf&rnfjzpfaMumif;?
wtdrfwufqif; vnfywfjcif;rSm omreft&yfom;rsm;\ tvkyfjzpf 0efaxmufwef; t&m&Sd
wa,muftzdkU&m ajErJUvSaMumif; ponfrsm;jzifh &Snfvsm;pGm vufcsmay;av\/ rxDw&D
vkyfwwfaomt&mwGif ausmif;om;uwnf;u emrnf&vmcJUaom udk0ifharmfonf rrav;\
Mo0g'vufcsmrsm;udk em;wbufrSoGif; em;wbufrS xkwfypfvkdufonfhES,f NyKH;NzJNzJBuD;
vkyfum pm;p&mrsm;udk wGifwGifBuD;pm;NyD; olESifhuREkfyf ESpfa,mufwnf;&SdonfhES,f pm;zG,frsm;
udk uREkfyfbufodkU wGef;ydkUum ]]pm;ygAs? vkyfygAs? aomufygAs}} [k wkdufwGef;av\/
udk0ifharmfonf rrav;\pum;rsm;udk wBudrfrQvnf; ruefUuGuf? wcGef;rQvnf; rSwfom;
em,lcJUonfhvuPm r&Sdacs/

oHa0*&zG, fw &yf

- 221 -

a&TOa'gif;

uREkfyf\tpfr rrav;rSm uREkfyf\rSwfwrf;wGif Mum&SnfpGmyg0ifrnf r[kwfaomaMumifh


olUtjzpftysufESifhywfouf oHa0*&cJUrdbl;aom tjcif;t&mwckudk wifjyjcif;tm;jzifh
olUtaMumif; vufpodrf;vdkufygawmhrnf/ rrav;\cifyGef; NrdKUtkyfBuD;OD;jronf rrav;
xuf toufBuD;ay&m rrav;\pdwful;rSm NrdKUtkyfBuD;uG,fvGefonfhaemufwGif rkqdk;rtjzpf
ESifh tcsdefumvMum&SnfpGm ]xdkifpm;} &pf&OD;rnf jzpfaomaMumifh aiGpkzdkU ta&;BuD;onfqdk\/
twdkif;vnf; acRacRwmwmokH; uspfuspfygatmif xkyfxm;NyD;vQif txl;ojzifh vuf0wf
vufpm;rsm; pkaqmif;\/ (tdrfaxmifuspOfu rrav;onf tysKdBuD;jzpf OD;jrrlum; rkqdk;zdk
jzpfav&m om;BuD;orD;BuD;rsm;vnf; &Sd[efwlonf/) rrav;\ pum;wvkH;rSm olUorD;
tBuD;awGtzdkUawmh vuf0wfvufpm; jynfhpkHcJUvSNyD/ rdrdrSmawmh ,ckrSpkaqmif;&onf qdkum
tjcm;aom NrdKUtkyfuawmfrsm;xuf acRwma&;avhusifhonfonf[k vlwdkif;u ajymMu\/
ukefoifhonfxuf wjym;wcsyfrQ ydkrukefap& [lvnf; ajymMu\/ jrawmifodkU uREkfyf
a&muf rMumrDtwGif; NrdKUtkyfBuD;rSm tjcm;we,fodkU ajymif;a&TU&av&m xdke,fodkU a&muf
vydkif;twGif;yif NrdKUtkyfuawmfrrav;rSm acgufueJ ysufpD;&&Smavonf/ rkqdk;rtjzpfESifh
xdkifpm;zdkUqdkaom txkyfuav;ESifh pdefa&Tvuf0wfvufpm;rsm;onf NrdKUtkyfOD;zdk;jr\ wwd,
tdrfaxmiftwGuf jzpfavoavm? okdUwnf;r[kwf? yxrtdrfaxmifrS orD;BuD;rsm;twGuf
jzpfavoavm rajymwwf? uREkfyf rsufajcjywfoGm;cJUonf/ odkUaomf rrav;twGufrSm
(oljyKaomurrSwyg;) bmrQygroGm;jcif;um; aocsmonf/

vl&nfrvnfaom jrawmifo m;rsm;


udk0ifharmf\ &kH;udpvnf; NyD;pD;onfESifh uREkfyfESifhudk0ifharmfwkdUonf NrdKUtkyftdrfrS qif;cJUMu
jrpfqdyfokdU avQmufvmMu&m urf;okdU csOf;uyfrdaomtcg iSufwpfpif;onf urf;rScGm
jrawmifbufodkU avSmfcwfoGm;onfudk jrifonfESifh udk0ifharmfu vSrf;ac:\/ iSuform;onf
rMum;csifjyK avSmfcwfNrJavSmfcwfoGm;\/ xdktcdkufwGif jrpfqdyf tjcm;iSufrsm; r&SdonfESifh
udk0ifharmfu us,fus,fBuD;[pfac:&m iSuform;vnf; ZGwfcwfajy;\/ wGif ]vlaumif;
pdwfwdk} jzpfaom udk0ifharmfonf a'gojzpfvm cwfajy;aom iSuform;rSm rnfolrnf0g
jzpfonf[k jrpfqdyfwGifxdkifvsuf&Sdaom oli,fwa,muftm; ar;\/ vli,fuvnf; bmrQ
rajymyJ ikwfwkwfBuD;xdkifaeav&m e*dkuwnf;u a'gyGvsuf&Sdaom udk0ifharmfonf rdrdu
ar;onfudk rajymyJ ayvsuf&Sdaom vli,ftm; pdwfqkd;onfESifh ajcaxmufjzifh wcsuf
uefvdkufavonf/ (jrawmifom;rsm;\ ra&vnfykHrSm oabmaumif;vSonf[k emrnf&vsuf
&Sdaom 0efaxmufwa,muftm;yif ac:r&ar;r& vkyfcsifvkyfao;onf/ vli,fa&m
iSuform;yg jrawmifbufrSjzpfonf[k aemifwGifod&onf/ a&Tbdke,fom;rsm;rlum; udk0ifharmf

- 222 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uJUodkU oabmaumif;aom 0efaxmufwa,muftm; uJUokdU jyKrlvdrfhrnfr[kwf[l uREkfyf


EIdif;,SOfcsufxkwfrdonf/) rsm;rMumrD xD;csKdifhbufrS iSufwpfpif;ay:vm if;jzifh jrawmif
bufodkU ul;cJUMu&\/ oli,fcsif; udk0ifharmfrSm qif;&Jom;udk Muifemwwfoljzpf
iSufcray;yJaernfhvlwa,muf r[kwfjcif;udkvnf; uREkfyfodojzifh xdkolESpfa,mufwdkU\
tjyKtrludk tHUMordonf/

acgif;rmwJUvluav;awG
xdknOfh &GmxJrS tbdk;BuD;wa,muf a&mufvm ajcuefcH&aomvli,frSm tvl;tvJ
jzpfaeaMumif;? 0efaxmufrif; vdkufMunfhzdkUtaMumif; awmif;yefajymqdkav\/ udk0ifharmfonf
csufcsif;xvdkuf&m uREkfyftm;vnf; tazmfvkdufcJUzdkU ac:oGm;avonf/ &kH;ay:rSqif;
awmtkyfBuD;\tdrfa&SUodkU a&mufMu&mwGif taMumif;jcif;&mudk Mum;odESifhNyD;jzpfaom
awmtkyfBuD;onf tdrfay:rSajy;qif;vm jrawmif&Gmom;rsm; raumif;aMumif;? bmrQ
r,kH&aMumif;? vl&rf;um;uav;rsm;vnf; &SdaMumif;? 0efaxmufrif;udk,fwdkif rvdkufoifh
aMumif;ajymum wm;qD;av\/ (awmtkyfBuD;um; e,fwGif ESpfaygif;rsm;pGm aebl;oljzpf
e,ftaMumif;udk udk0ifharmfxuf ydkodonf/) wGif udk0ifharmfu ]]b,fhES,fvJAsKdU
udkazodef;}} [k ar;&m uREkfyfu ]]cifAsm;oGm;vQifawmh usKyfvdkufrSmyJ}} [k jyefajymonfESifh
]]udkif;vmAsm? oGm;r,f}} [kqdkum xGufvmMuavonf/ toufig;q,f ausmfNyDjzpfaom
awmtkyfBuD;url ]]awmfawmfacgif;rmwJU vluav;ESpfa,mufyJ}} [laom rsufESmxm;rsKd;ESifh
Munfhae&pfav\/ ajcuefcH&aom vli,f\tdrfokdU a&mufMuaomtcg (0efaxmufESifh
ywfoufaom trIjzpfonfESifh) vli,faqGrsKd;rsm;omru w&GmvkH;vdkyif pk&kH;a&muf&Sd aeMu
avNyD/ uREkfyfwdkUonf tdrfay:okdUwuf vlemteD; xdkifMu&m vlemrSm cg;udkuefrdaom
'PfaMumifh &Gmol&Gmom;rsm; 0dkif;0ef;ESdyfES,fay;aeMu\/ uREkfyfonf vlem\rsufESmudk wcsuf
vSrf;Munfhvkduf&mwGif a0'emjyif;xefykHr&aMumif; tuJcwfrdonfESifh y&dowfudk vSrf;Munfh
vdkufjyef\/ if;wkdUteufwGif a&cyfqdyf jrifvdkuf& uREkfyfrSwfrdaom rdef;racsmuav;udk
awGU&\/ olUteD;wGifvnf; &kyfcsif;cyfqifqifwlaom rdef;racsmuav;ESpfa,mufudkvnf;
jrif&av&m nDtpfrrsm; jzpfwef&monf[k tuJcwfrd xdktwdkif; rSefuefjcif;udkvnf;
aemifwGif od&onf/ nDtpfrokH;azmfwdkU \rsufESmrsm;rSm &Srf;qefonfxifrd&m onfvnf;
rSefuefaMumif; awGU&onf/ &Gmol&Gmom;rsm;onf udk0ifharmf\ ajcuefrIESifh ywfouf
wpdwfudk wtdwfjzpfatmif csJUxGifajymqdkvsuf&SdMu&m uREkfyfrSm vlUpdwfudk tuJcwfoavmuf
ajyvnfatmif rajymwwfonfESifh pum;jzifhrulnDyJ &Gmom;vli,frsm;\tuJudkom
apmifhMunfh ae&ygawmhonf/ &Gmolrsm;teufwGif tawmfpum;wwfaom rdef;rBuD;

- 223 -

a&TOa'gif;

wa,muf\ pum;cscsuft& udk0ifharmfu vlemtwGuf t&m&mwm0ef,lygonf[k uwdjyK


NyD;aemuf tdrfay:rS qif;vmcJUMuav\/

tysKdacsmrsm;ESifh tuRrf; 0ifykH


aemufwaeUeHeufwGif xD;csKdifhbufodkU uREkfyfESifh pma&;uav;wdkU oGm; q&m0efac:NyD;
vlem\tdrfodkU ydkUay;&\/ udk0ifharmfrlum; awmtkyfBuD; owday;csufaMumifh udk,fwdkif
rvdkufawmhacs/ xdkaeUyif udk0ifharmf\ rdbrsm;xHrS aMu;eef;& rEav;odkU udk0ifharmf
vdkufoGm;&av&m q&m0efESifhvlem\ wm0efudk uREkfyftm;vTJxm;cJU aeUwdkif; oGm;MunfhzdkU
vnf; uwdjyKvdkuf&avonf/ vlem\tdrfESifh rsufESmcsif;qdkif&Sdaom tdrfwGif uREkfyf rsufrSef;
wef;rdonfh rdef;racsmuav; nDtpfrokH;a,mufwdkU aexdkifMuav&m uREkfyfrSm udk0ifharmf
vTJxm;cJUonfh vlemMunfhwm0efudk xrf;&Guf&onfESifhyif rdef;uav;rsm;ESifh tawmfoduRrf;
vsuf &SdavNyD/ wcgw&H vlemxHrStjyefwGif if;wkdU\tdrfbufodkU ul;0ifum tcsdef
twefMumatmif pum;pjrnfajymavh&Sd\/ yxr tvwfrdef;uav;onf tacsmqkH;jzpfonf
[k xifcJU&mrS tawmftwef tuRrf;w0if &SdvmaomtcgwGif tBuD;qkH;ESifh ydk rsufrSef;
wef;rdvmonf/ odkU&mwGif pHa'0DESifh rsufrSef;wef;rdjcif;rsKd;um; r[kwfao;ay/ trSefrSm
udk0ifharmfr&Sdonfh &ufowywftwGif; aeUpOfvdk awGU&aomfvnf; rdwfjzpfaqGjzpfom
oabmxm; ]vlysKdvSnfh} vdkonfh tBuHtpnfyif ray:aygufao;yg/ &ufrsm;twGif;
tjcm;aom tysKdacsmrsm;ESifhvnf; oduRrf;atmif vrf;azmufvsuf&Sdygonf/ uREkfyfonf
[kwfrSefonfhtwdkif; ajym&rnfqdkvQif vdifESifhywfouf acgif;yg;olwa,muf jzpfygvsuf
woufwmwGif xdktcsdeftydkif;tjcm;uJUodkU rdef;rpdwful;aomtcsdefonf r&SdcJUbl;yg/ tvkyf
uvnf;r&Sd? vGwfvyfaom rdef;racsmrsm;uvnf; aygonfESifh rnfolUudk ]vSnfh} &vQif
awmfvdrfhrnf? [efvdrfhrnf? ae&musvdrfhrnfqdkonfudk tcsdefukefcH pOf;pm;pdwful;rdygonf/
[kwfcsif[kwf? r[kwfcsifae? aemifcgvm aemifcgaps;qdkum taysmfvdkufwwfaom 0goem
vnf; r&SdaomaMumifh rnfolUtm;rQ xda&mufpGmtBuHrjyKao;yJ tuJcwfqJ &Sdygonf/
odkUaomf igonf &Gmolwa,mufa,mufESifh tdrfaxmifusvdrfhrnf[laom txifrSmrl
a&mufuwnf;u uyfvsuf &Sdyg\/ rdef;rwa,mufomjzpfcJUvQif ]tnSmvG,f} onf[k
qdk&vdrhfrnf xifygonf/

opfo if;xGufjcif;

- 224 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

rEav;rS udk0ifharmf jyefa&mufaomtcg ajcuefcH&aomvli,frSm aumif;pGmaysmufuif;NyDjzpf


udk0ifharmfrSm q&m0eftwGufvnf;aumif;? vlemtwGufvnf;aumif; oifhwifhavsmufywf
atmif ay;&onfwGif udk0ifharmfu ]]awmfawmfaps;BuD;wJU ajcwcsufyJAs? (An Expensive
Kick) [k &,fumarmum ajymavonf/ aemufwaeUwGif opfawm0efxHrS udk0ifharmfxHokdU
trdefUpma&mufvm\/ if;rSm udk0ifharmftm; awmacgif;ESpfa,mufESifhtwl opfawmodkU
csufcsif; ]opfoif;} xGuf&ef jzpfavonf/ opfoif;aomtvkyfrSm opfawmt&m&Sdrsm;ESifh
vufatmuftrIxrf;rsm;tzdkU&m tyifyef;qkH;aom tvkyfwckjzpf tawmfidkifoGm;Muav&m
rjrifbl;aomtjcif;t&m jrifvdkvSaom uREkfyfrlum; 0rf;ajrmuf0rf;om jzpfoGm;avonf/
uREkfyf\ &TifjyaomrsufESmudk jrif&aomtcg udk0ifharmfu ]]cifAsm;u 0rf;omaeAsm;?
awmfawmfMumawmh rnnf;eJUaemf}} [k ajym&m uREkfyfuvnf; ]]cifAsm;wkdUvkyforQ vkyfyghr,f
Asm? rnnf;ygbl;}} [k jyefajymrdygonf/ aemufwaeUnaewGif 0efpnfpvnfrsm;udk
qifESpfaumifjzihfwif uREkfyfwkdUvlpkonf opfoif;pcef;odkU xGufcJUMuav\/ opfawm
t&m&Sdrsm;rSm qifrsm;&onfqdkaomfvnf; vlpD;&efr[kwf? ypnf;wif&efjzpfav&m vlUtzdkUrSm
ajcESpfacsmif;udkom tm;udk;&avonf/ uREkfyfwdkUonf yxropfoif;pcef;jzpfaom erf;aygif;
&GmokdU oGm;&efjzpfaomfvnf; 16rdkifc&D;udk wnaejzifh aygufatmif roGm;EdkifaomaMumifh
9rdkifa0;onfh aygufeuf&Gmuav; wntdyfMu&\/ aygufeuf&Gm&Sd opfawmbef*vdkrSm
ESpfrsufESmwGif tum&Sd ESpfrsufESmwGif vSyfxm;aom (Z&yfuav;t&G,f) taqmufttkH
wckjzpf&m if;pcef;wGif jrawmifawmtkyfBuD;ESifh qkHrdMu npmtwlwlpm;Muonf/ 9rdkifc&D;
avQmuf&jcif;twGuf udk0ifharmfESifh trIxrf;rsm;tzdkU rnfokdUrQr&Sdaomfvnf; uREkfyfwdkU
nDtpfudkrSm tawmfzm; xrif;tvGefNrdefMuonf/ uREkfyfwdkU tdyf&modkU 0ifMuaomtcg
wefaqmifrkef;vqef; 8&uf vuav;onf qD;ESif;rsm;tMum;rS arS;rdSefpGm omvsuf&Sdav\/

qifypfx Gufjcif;
n10em&D tcsdefcefUwGif &Gmom;ESpfa,mufa&mufvm teD;&Sdv,fawmwGif qif&dkif;0if
pm;aeaMumif; owif;ay;vm\/ wGif udk0ifharmfonf aigufueJx &dkifz,faoewfudk
qGJudkifav&m awmtkyfBuD;u ]]0efaxmufrif; rawmfygbl;xifygw,f}} [k owday;aomfvnf;
udk0ifharmfu ]]bmjzpfovJ awmtkyfBuD;&JU? ypfcGifh&Sdw,fr[kwfvm;}} [k ar;\/ awmtkyfBuD;
u ]]ypfwmuawmh ypfEdkifcGifh&Sdygw,f? odkUaomf pdk;&drfvdkU ajymjcif;yg}} [k jyefajym\/
udk0ifharmfu ]]Oya'vGwfuif;vQif awmfNyDAsm? qifudkawmh raMumufygbl;? wcgrS qif
rypfbl;vdkU prf;Munfhcsifw,f}} [k ajymajymqdkqdkESifh qif;rnfjyKNyD; ]]udkazodef;aumAsKdU
vkduf0HU&JUvm;}} [k ar;\/ trSefudkajym&vQif ausmif;aepOfu udk0ifharmf\ usDpm;jcif;rsm;udk

- 225 -

a&TOa'gif;

a&SmifcJU&jcif;rSm olwkdU\ nDtpfudkav;a,muftzGJUudk vefUaomaMumifhjzpf&m ae&mrl


oluJUodkUyif owd&SdaMumif; jyvdkonfESifh ]]vdkufwmayghAsm}} [kqdkum qif;vdkufav\/
wGif awmtkyfBuD;u ]]q&muav; bmvkyfvkdufrSmvJ? 'Dvdkqdk usKyfaoewfudk ,loGm;tkH;}}
[k ajym&m uREkfyfu aoewfrypfwwfaMumif; ajym AvmvkdufoGm;av\/ uREkfyfonf
udk0ifharmftay: tnHUrcHcsif&kHcsnf;r[kwf? qifypfjcif;udkvnf; jrifbl;vdkaomaMumifh jzpfav
&m &Gmom;ESpfa,mufu a&SUqkH;rSvnf;aumif;? udk0ifharmfu tv,frS? uREkfyfu aemufqkH;rS
vnf;aumif; pDwef;um avQmufoGm;Mu wzmvkHcefUa&mufaomtcg v,fawmtpyfodkU
a&mufvmMuonf/
&Gmom;ESpfa,mufonf a&SUqkH;rS acw&yf em;axmif&m ]jAKwf jAKwf jAKwf} rnfaom
toHrsm;udk Mum;&\/ if;rSm pyg;yifrsm;udk EIwfpm;aomtoHyif jzpfonf/ xdkUaemuf
&Gmom;wa,mufonf jrufwqkyfudk EIwf ajrSmufMunfhvdkuf&m uREkfyfwdkUu avatmufrS
&Sdaejcif;udk awGU&ojzifh wjznf;jznf; qufvufavQmufoGm;Mu\/ va&mifrSm wjcrf;rQom
&Sdaom vrS xGuf&jcif;jzpfonfhtxJwGif qD;ESif;rsm;vnf; tenf;i,f zkH;vsuf&SdaomaMumifh
uREkfyfwdkUonf v,fuefoif;udkyif a&;a&;omjrif ajcracsmfap&atmif owdESifh avQmufMu
&\/ ]jAKwf jAKwf} jrnfoHrsm;onf us,fus,fvm&mrS zswfueJ &yfoGm;&mwGif &Gmom;
ESpfa,mufwkdUonf wefUueJ&yf jym;ueJ 0yfvdkufMu\/ uREkfyfwdkUvnf; olwkdUenf;wl
uefoif;ay:wGif av;bufaxmufum ukef;vkdufMuonf/ &Gmom;wa,mufonf jruf
wqkyfudk ajrSmufprf;jy&m uREkfyfwkdUonf avatmufrSyif &Sdaejcif;udk awGU&onf/ ]jAKwf jAKwf}
oHvnf; rMum;&? uREkfyfwkdUvnf; uefoif;&dk;ay:wGif jym;vsuf wrdepfcefU Mumonfh
tawmtwGif; uREkfyf\&ifywf vIyfcwfaomtoHrSm udk,fh[mudk,f Mum;&kHru udk0ifharmf
Mum;rnfpdk; vufjzifh zdxm;&ygao;onf/ &Gmom;awG Mum;vQifMum;ap? qifESifh udk0ifharmf
rMum;vQifNyD;a&m[k atmufarhrdonf/ aemufwcP ]jAKwf jAKwf} oHr[kwfyJ odrfhueJ
odrfhueJ jzpfaom tjcif;t&mudk cHpm;&Muay&m ae&mwumwGif twifh&Jaom udk0ifharmfonf
ukef;ae&mrS OD;acgif;axmifum arQmfMunfhvdkufojzifh uREkfyfvnf; olvkyfovdk vdkufvkyf\/
uREkfyftxif ayw&mcefUavmufwGif arS;rSdefvSaomva&mif rnf;eufaom t&m0wKBuD;
wckudk jrif&\/ &Gmom;ESpfa,mufuvnf; ]]ypfyg? ypfyg}} [k wD;wkd;ajymoH Mum;&\/
wGif udk0ifharmfonf uefoif;ay:wGif rkqdk;xdkifxdkifvsuf &dkifz,fudk yckH; axmufum
armif;jzKwfcsvdkuf\/
aoewfoHudk rQavmuf eD;eD;uyfuyf rMum;&bl;aom uREkfyfrSm toHaMumifh vefUrdaomf
vnf; pdwfcsvufcs rvefUEdkifyJ a&SUrnf;rnf;BuD;udk vSrf;Munfhvdkuf&ao;\/ uREkfyftxif
qifaumifonf a&SUokdU OD;pdkufoGm;&mrS wzefjyeftxwGif &Gmom;ESpfa,mufvnf; okwfajc
wifMu udk0ifharmfESifh uREkfyfwkdUvnf; if;wkdUaemufrS vdkufajy;Mu\/ udk0ifharmfum;

- 226 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

aoewfBuD;wbufESifh uREkfyfudk rSDatmif rajy;Edkifacs/ vrf;c&D;wGif aoewfESifh ajy;vkdufvm


aom awmtkyfBuD;udkawGU udk0ifharmfu jyefMunfhzdkUajym&m awmtkyfBuD;u Oya't&
v,fudkpm;aomqif&dkif;udk ajcmufvSefU&kHom tcGifh&Sdonf[k ajym udk0ifharmftm; twif;
jyefac:oGm;avonf/ eHeufvif; vmMunfhMuaomtcg qifaumifum; rawGU? aoG;uGuf
BuD;ESifh OD;pdkufaom ae&mudkom awGU&avonf/ rkqdk;0g&ifhaom awmtkyfBuD;u OD;acgif;udk
xdrSefaomfvnf; OD;aESmufrazmufyJ ]&Syf} rSefNyD; rl;oGm;jcif; jzpfwef&monf[k ajym\/
rnfodkUyifjzpfap uREkfyftzdkUum; qifypfjcif;udk jrif&bl; jrwfonf[k qdkEdkifygonf/

c&D;qufMujcif;
aemufwaeUeHeufwGif uREkfyfwdkUvlpkonf aumfzDaomufNyD;aemuf c&D;xGuf&ef jyifqifMu
av\/ awmtkyfBuD;wdkUvlpkrSm jrawmifbufodkU vnf;aumif;? uREkfyfwdkUvlpkrSm erf;aygif;
pcef;odkU vnf;aumif; qufvufc&D;xGufMu&ef jzpf\/ ypnf;rsm;udk qifESpfaumifay:okdU
wif udk0ifharmf\ wynfhrsm;? awmacgif;rsm;? pma&;armifjrESifh uREkfyf\ nDawmfarmifwkdUu
wzGJU? udk0ifharmfESifhuREkfyfwkdU aemufrS aoewfxrf;vkduf&onfh wynfhwa,mufu wzJGU
vrf;avQmufvmMu\/ ypnf;rsm;wifonfh qifESpfaumifudk yxr rSDatmif vkdufEdkifMu
aomfvnf; wa&GUa&GUwtdtdESifh oGm;Muonfxif&aom qifESpfaumif\ ajcvSrf;BuJrIaMumifh
Mum&SnfpGm rSDatmifrvdkufEdkifMuyJ okH;uJGuJG oGm;avawmhonf/ udk0ifharmf\tBuHrSm
vrf;c&D;wGif acsuav;? '&,fuav;rsm; awGUvdkawGUjim;qdkum aoewfxrf;aom wynfh
aemuf vkdufygvmonfhtwGuf uREkfyfwkdUokH;a,mufrSm aemufqkH;tzGJU jzpfaeavonf/
vrf;avQmufoGm;MupOf uREkfyfrSm rQavmufeufaomawmodkU wBudrfrQ ra&mufbl;onfESifh
pdwf0ifpm;zG,faom tjcif;t&mrsm;udk awGU&\/ ]pdrfhBuD;? NrdKifBuD;? &dyfBuD; awmawmif
aea&mifrc} [laom &uefBuD;twdkif; tvGefBuD;rm;xlxyfaom opfyifBuD;rsm;wGif aygifvkH;
cefUwkwfaom EG,fBuD;rsm; ywf&pfvsuf aeaysmufrxdk;onfh vSnf;vrf;ay: avQmufoGm;pOf
opfyg;ysOf;BuD;rsm;udk jrif& aomEkwdK&frkqkd;onf q'efqifrif;\tpG,fudk jzwf&ef
oGm;pOfu awmtkyfudkvnf; owd&rd\/ wae&m a&tdkifwck bGm;ueJay:vm qwf
okH;av;aumifudkvnf; awGUvkdufojzifh udk0ifharmfonf wynfhvufrS aoewfudk vSrf;,l
vkduf\/ odkUaomf qwfrsm;um; aysmufoGm;avNyD/ wGif udk0ifharmfonf aoewfudk
wynfhvufodkU jyefray;yJ oludk,fwdkifxrf;um avQmufvm\/ okdU&mwGif rnfonfh
awmaumifudkrQ rawGUyJ erf;aygif;okdU a&mufvmMuygawmhonf/

- 227 -

a&TOa'gif;

erf; aygif; AdkvfwJ


erf;aygif;&GmokdU a&mufMuaomtcg &GmESifhreD;ra0;wGif AdkvfwJwck&Sd ypnf;rsm;csNyD;
csufolu csuf? cif;olu cif;? jyifolu jyifvsuf&SdMuonfudk awGU&\/ erf;aygif;AdkvfwJrSm
aygufeufAdkvfwJuJUodkU Z&yfuav;t&G,f r[kwf? 0if;ESifhcsif;ESifh tapcHwJyg us,f0ef;pGm
&Sdonfhjyif AdkvfwJBuD;rsm;xkH;pHtwdkif; tdyfcef;ESpfcef;ESifh a&csKd;cef;rSwyg; tawmf us,f0ef;
aom 0&efwmBuD;vnf; &Sdonfjzpf aeavmufxdkifavmuf &Sdygayonf/ rus,fr0ef;yJ
&Sdygrnfavm/ jrefrmjynfbk&ifcH qm[mukwfbwvmudk,fwdkif trJypfxGufpOfu &ufow
wywfcefU aexdkifcJUbl;onfjzpf&m taMumif;udk a&SUwGifrS azmfjyygOD;rnf/ (]]&Sifbk&if
wcgxGuf yJBuD;wavScsuf}} [laom pum;ykHudk xif&Sm;apvdkaomaMumifh jzpfygonf/)
AdkvfwJodkU jrefrmESifhrwlonfh tvkyfMurf;orm; q,fa,mufcefUwdkUvnf; a&mufESifhaeMu&m
u'l;opfckwform;rsm;jzpf opfoif;&eftwGuf a&mufESifhMuaMumif; od&avonf/ ae&mXme
ajymif;vJ&jcif;udk tvGefESpfoufol uREkfyfrSm erf;aygif;AdkvfwJ 0&efwmwGif tarmajy
xdkifvsuf&SdpOf t&yfav;rsufESm awmBuD;? NrdKifBuD;? pdrfhBuD;? prf;BuD;rsm; 0dkif;&Hvsuf&Sdaom
&Icif;topftqef;udk jrif&onfESifh pdwfxJwGif wrsKd;MunfEl;rdygawmhonf/
tjcm;a'orsm; v,fawmrsm;NcH&Hjcif;udkom jrif&wwfay&m erf;aygif;AdkvfwJay:rSrl
opfawmrsm;udkom rsufpdwqkH; jrif&yg\/ a&S;acwf &rnf;oif;ESifh ysOf;rem; blwmrsm;
tMum; rD;&xm;ckwfoGm;pOf uRef;awmBuD;rsm;udk jrif& erf;aygif;opfpcef;udk owd&
vGrf;qGwfrd&m acwfwGifrlum; uRef;awmrsm;udk rjrif&awmhyJ (jyKef;ukefavonfrod)
rD;&xm;vrf; eHab;wavQmuf &Sif;&Sif;BuD;jrif&ojzifh a&S;acwfa[mif; atmufarhvSygonf/

awm0ufw aumif&jcif;
qdkufa&mufaomaeU vltm;vkH; tem;,lvsuf&Sd&m udk0ifharmfonf awmacgif;wa,mufESifh
&Gmrkqdk;wa,muftm; aoewfay;vdkuf vlESpfa,muf trJ&SmxGufMuonf/ a'oum;
orif? '&,f? awmMuuf? awm0ufrS pdkif? ajymif? BuHU? qifodkUwdkifatmif awmaumifpkHaom
a'ojzpf&m pifppfrSm jrefrmwjynfvkH;wGif awmwd&pmeftpkHqkH;jzpf bk&ifcH qm[mukwf
bwvmESifh t*Fvdyft&m&SdBuD;rsm;tzGJUwdkU vGefcJUaomESpfu awmypf&ef vma&mufcJUMu
bl;avonf/

- 228 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

awmacgif;wa,mufESifh &Gmrkqdk;onf ae0ifcsdefomomwGif jyefa&mufvmMu rkqdk;u


awm0ufuav;waumifudk ausmydk;vsuf ygvm\/ tdrfMuuf? tdrf0ufom;rsm;udkom
trsm;tm;jzifh pm;&bl;aom uREkfyfwdkUnDtpfudkrSm awm0ufwaumif&cJUjcif;twGuf taysmfqkH;
vlESpfa,mufaywnf;/ tjcm;vlrsm;onf csufjyKwfNyD;&Sdaom [if;xrif;jzifh npm pm;Mu
aomfvnf; uREkfyfwkdUnDtpfudkrlum; awm0ufom;usufrS pm;rnfqdkum xrif;rpm;ao;yJ
0ufaumif ]zsuf} jcif;udk apmifhMunfhaeMu\/ aygifom;rsm;udk uif&eftwGuf wkH;wpfjcif;?
0rf;wGif;om;ac: tonf;ESvkH; ponfrsm;udk csuf&eftwGuf vSD;jzwfjcif; ponfjzifh jyifqif
NyD;aemuf pdwfyg0ifzG,ftaumif;qkH;aom tvkyfrSm OD;acgif;udk jyifqif&jcif;yif jzpf\/
wae&m usif;BuD;wckudkwl; tifzuf? iSufaysmzuf ponfwdkUudk xlxyfpGm cif;usif;NyD;vQif
tarG;trSifrsm; ajymifpifatmifjcpfum &EdkiforQaom *sif;? i&kwf? MuufoGefjzL ponfh
tarT;tBudKifrsm;jzifh vl;e,fxm;onfh 0ufacgif;udk zufrsm;ay:wif wzef zuf&Gufrsm;jzifh
xlxyfpGmzkH;tkyfNyD;rS tay:qkH;wGif ajrBuD;rsm; zkH;zday;Mu\/ if;aemuf aygcsifwdkif;aygaom
xif;wkH;BuD;rsm;udk usif;ay:wif {&mrrD;ykHBuD;jzpfatmif &IdUarT;ay;Mu\/ xif;wkH;BuD;rsm;udk
avmifuRrf; &J&JeDaom rD;usDcJBuD;rsm; jzpfvmaomtcg wHpdkUjzifhxdk;xm;onfh 0ufaygifom;
wkH;BuD;rsm;udk rD;teD;uif 0rf;wGif;om;tdk;udkvnf; rD;zdkeHab;wGif csufMuavonf/
rD;usD;a&m rD;awmufyg tvGeftm;aumif;onfjzpf 0ufom;uifrSm uREkfyfwdkUxifoavmuf
rMumyJ usufaomtydkif;udk zJUpm;EdkifaomtajcodkU rMumrD a&mufvmavonf/

tb,fhaMumifh t&ufaomufoenf;
wefaqmifrkef;v rjynfhao;aomfvnf; pdrfhBuD;NrdKifBuD;rsm;\ tv,f&Sdaom erf;aygif;
AdkvfwJrSm qD;ESif;rsm;&Hvsuf&Sd uREkfyfwdkUnDtpfudktzdkU&m tawmfuav; csrf;at;aeNyDjzpf&m
0ufom;uifrsm; pm;jzpfaomtajcokdU a&mufonfESifhwNydKifeuf udk0ifharmfonf ema&;
zsm;a&;twGuf aq;0g;tjzpf ,laqmifvmcJUonfh tdua&Smb&ef'DwvkH;udk xkwfav\/
uREkfyf MunfEl;vdkufykHrSm ajymzG,f&mr&Sdacs/ (uREkfyftm; t&ufBudKufwwfonf[k txif
a&mufMuaom vlrsm;onf ]uREkfyf MunfEl;onf} [k a&;vdkufaomtcg NyKH;Muvdrfhrnfjzpf&m
uREkfyfESifh t&uftaMumif;udk ae&m &Sif;vif;a&;om;&ayvdrfhrnf/) uREkfyfonf pifppf
tm;jzifh t&ufudk BudKufjcif;r[kwf? tpm;aumif;udk BudKufjcif;jzpf\? t&om&Sdaom tpm
wckudk onftwdkif;pm;jcif;xuf t&ufuav;wcGufavmuf aomufNyD;rS pm;onfhtcg
t&omydkjcif;rSm uREkfyf\udk,fawGUjzpf\/ woufywfvkH; uREkfyf t&ufaomuforQwGif
rl;csifaomufjcif;r[kwf? pm;aumif;csif aomufjcif;jzpf\/ rl;,pfjcif;oufoufudk
BudKufwwfaomvlrsm;onf pm;p&mrygcsifaeap? aomufp&m&vQifNyD;a&m[k oabmxm;wwf

- 229 -

a&TOa'gif;

Mu\/ uREkfyfrSm i,foli,fcsif;rsm;ESifh jyefvnfqkHawGUaom tcsdefrsKd;rSwyg; t&ufoufouf


aomufbl;jcif;udk uREkfyf rrSwfrdyg/ oli,fcsif;a[mif;rsm; qkHqnf;&mrlum; ]vlnDvQif}
bmrqdkvkyfrnfqdkaom vlwa,mufjzpf\/ [efaqmifjcif;onf uREkfyf\0goem r[kwfyg/
]]pm;p&mawGudk Adkufjynfhatmifpm;raeygeJU? aomufzdkUae&mr&SdyJ aeygvdrfhr,f}} [k tcsKdUvlrsm;
ajymwwfMuay&m uREkfyfrlum; xdkvlrsKd;wGif tygt0ifr[kwfacs/ aomufuwnf;u
pm;aumif;csif aomufjcif;jzpf tpm;rygyJaomufjcif;onf uRekfyftzdkU t"dym,fr&Sdacs/
pm;p&maumif;rsm;ygaom xrif;yJGudk jrif&jcif;onf uREkfyftzkdU BuD;pGmaom aoG;qmjcif;BuD;
wckjzpf\/ taomufuav;ygvQif omaumif;avpG[k owdr&yJ raeEdkifatmif jzpf\/
xdkUaMumifhvnf; w&kwfjynfodkU a&mufcJUpOfu xrif;pm;yGJrsm;wGif wcGufwavrQudk
vufrvTwfEdkifyJ jzpfcJU&\/ uREkfyftzdkU&m taomufudk csKd;ESdrfvdkvQif tpm;aumif;
pm;csifwwfaom 0goemudkyg csKd;ESdrfrSjzpfrnf[k odjrif\/
xdkUaMumifh toufBuD;&ifhvmNyDjzpfaom aemufydkif;wGif xrif;[if;udka&Smif rkefvmxkyf?
Al;oD;? c0JoD;? rkefvmO ponfh [if;oD;[if;&Gufrsm;udkcsnf; NyKwfNyD; &ufowwywfwdkifwkdif
pm;cJUonfhtywfaygif;rSm awmfawmfrsm;cJUygNyD/ enf;rSm tpmtdrfudk &Sif;vif;jcif;jzpf
usef;rma&;twGuf aumif;onfhjyif tpm;aumif;pm;csifwwfonfh ]tmomief;ief;} &Sdjcif;
udkvnf; jywfapEdkifonf[k awGU&\/ tpm;aumif;pm;zkdU wrf;wjcif;r&SdcJUvQif om
aumif;ap&efqdkum taomufuav;awmifhwrI qdkonfrSmvnf; t"dym,fr&Sd jzpfvmygawmh
onf/ tavhtusifhaMumifh w&kwfpm;yGJrsm; wcGufavmuf aomufcsifaompdwfudkvnf;
csKd;ESdrfEdkifcJUygNyD/ odkU&mwGif uREkfyf rQavmuf BudK;pm;jcif;rSm Ak'u 'kp&dkufq,fyg;wGif
oGwfoGif; a[mawmfrlcJUonfh ok&mar&,twGufaMumifh i&JBuD;vdrfhrnf[k ,kHMunfaom
aMumifhum; r[kwf? w&m;tm;xkwfjcif; taESmifht,Sufjzpf "rrdwfaqGrsm; txifvJGrnfudk
(olwkdUtwGuf) pdk;&drfaomaMumifh [if;&GufjyKwfoufoufpm;NyD; wyifwyef; avhusifhxm;jcif;
jzpfygonf/

Zdrf&Sdaomnwn
udk0ifharmfonf ]iSufawm acG;awm} wuf&onfh opfawmt&m&Sdwa,muf jzpfaomfvnf;
iSufzsm;umuG,f&efqdk t&ufaomufaomvlwa,muf r[kwfygay/ awmxJ zsm;emvQif
okH;rnf/ odkUaomf umuG,f&efqdk aomufwwfolr[kwfacs/ odkU&mwGif ]]toufudk
taocHrnf? aot&ufudk vQmay:rwif}} [k 0g<um;ajymqdkwwfMuonfh t,loD;aom
vlpm;rsKd;wa,mufum; r[kwfay/ rdwfaqGoli,fcsif;rsm;tm; xrif;pm;yJG auR;aomtcg

- 230 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

rsm;wGif olwyg;tm;vnf; wdkuf\/ olvnf; aomufygonf/ okdUaomf uRekfyfwkdUESifh


aeUwdkif;pm;Muaom xrif;pm;yJGrsKd;rl t&ufrygacs/ xdknrSm awm0ufom;uif\
qJGaqmifjcif;aMumifh olESifhuREkfyf wcGufpD aomufMuaomfvnf; nDawmfarmiftm;rl
zdwfac:jcif; wkdufwGef;jcif;rjyKyJ tpm;aumif;rsm;om auR;arG;ygonf/ tawmfuav;
csrf;at;pjyKaeaom &moDwGif w[kef;[kef;awmufavmifaom rD;ykHBuD;ESifh rvSrf;rurf;
&Gufzsifukvm;xdkifwvkH;pDESifh taumif;qkH;b&ef'DwcGufpD vufwbufwGifudkifum wusKduf
aomufvkduf? awm0ufom;uifwkH;udk wudkufudkuf wzJU0g;vdkuf? i,foli,fcsif;csif;
a&S;a[mif;aESmif;jzpfrsm;udk wvSnfhpDajymvkduf? wcsufwcsuf t&ufESifhpm;p&m tmom
ajycdkufwGif (olu pD;u&uf? uRekfyfu aq;wHudk) wcgwcg zGmvdkufMu&onfrsm;rSm
,aeUwdkif rarhEdkifonfhZdrfwck jzpfygawmhonf/ udk0ifharmfu 0ufom;uifwkH;BuD;rsm;udk
"m;jzifhvSD; cuf&if;wyfum jyif,lcJUzdkU trdefUay;onfudk uREkfyfuzsuf awmpcef;tvdkuf
awmyDyD pm;prf;yg&ap[kajymum udkufudkuf zJUpm;Mu\/ xdknOfh t&ufwcGufpDom
aomufrnf[k BuH&G,fMuaomfvnf; pum;wajymajymESifh oHkH;cGufpDcefU aomufrdMuonf
xif&m wydcefU&Sdaom awm0ufom;wuifrSmvnf; uRwfvkeD;yg;&SdcJUavNyD/ xrif;um;
tvsOf; rpm;Muawmhacs/ a&S;a[mif;aESmif;jzpfrsm;taMumif; ajym ukefEdkifonfr&Sdaomfvnf;
wcsufwcsuf pum;tjywfwGif uREkfyfu qm[mukwfbwvm trJypfvmpOfutaMumif;udk
ar;ojzifh udk0ifharmfu olodorQudk tao;pdwfajymjyonfhtxJrS uREkfyfrSwfrdoavmuf
a&;om;azmfjy&ygOD;rnf/

bk&ifcH trJypfjcif;
qm[mukwfbwvmonf jrefrmjynfodkU bk&ifcHtjzpfESifh ESpfBudrfwdkif vma&muftkyfcsKyf
bl;onfhteuf yxrtBudrf (1918ckESpfavmufxifonf/) bk&ifcHjzpfpOfu c&pfprwf
&ufowywf (Christmas Week) twGuf uom'dpBwdwftwGif;&Sd erf;aygif;AdkvfwJ
pwnf;csum trJypfxGufMu&ef tpDtpOfjyKvkyfMu\/ c&pfprwf&ufowywf [lonfrSm
'DZifbmv 25&ufaeUrS Zefe0g&Dv w&ufaeUtxd jzpfav&m Edk0ifbmvqDavmufuwnf;u
opfawmbufqdkif&m awmMuyf? awmacgif;? awmtkyfuav;? awmtkyfBuD;rS p 0efaxmuf
wdkifatmif if;udptwGuf BudKwifpDrHMu&\/
xdk&ufrsm;twGif; opfawmt&m&Sdrsm;tzdkU&mwGif opfawmudponf ta&;rBuD;ao;? bk&ifcH
awmvnfvmrnfh udponfomvQif ta&;BuD;\/ opfawmvkyfief;ESifh ywfouf 0w&m;
wpkHw&m vpf[if;ayghavsmhrI&SdcJUvQif xkacsvTmawmif;cH&&kHrQavmufESifh NyD;Edkifaomfvnf;

- 231 -

a&TOa'gif;

bk&ifcH trJypfvmrnfhudpESifh ywfoufrl wcsufuav;rQ vpf[if;ygu csufcsif; tvkyf


jyKwfoGm;Edkifonf[k em;vnfMuavonf/
NAdwdoQtpdk;&\ yg;eyfykHrSm xdkrQavmufta&;BuD;onf[k trdefUxkwfqifhonfr[kwf? odkUaomf
opfawmbuf t&m&Sdrsm;tm;vkH;ESifh e,fbufqdkif&m 0efaxmuf? NrdKUtkyfrSp &GmolBuD;rsm;
wdkifatmif twdkif;yif em;vnfxm;Muavonf/
Edkif0ifbmv tpjyKonfESifhwNydKifeuf erf;aygif;&Gmywf0ef;usif {&d,mpwk&ef;rdkifaygif;rsm;pGm
twGif; awmMuyfawmacgif;rsm;u ae&mtESHUtjym;wGif qm;rsm; pkHykHcsxm;Mu&\/ qm;rsm;
a&mufatmif wifydkU&jcif;rSm e,ft&m&Sdrsm;\wm0efjzpf awmMuyfawmacgif;rsm;u if;
qm;rsm;udk oifhavsmfaomae&mrsm; pkykHMu&\/ awmwd&pmef&dkif;rsm;onf tiefBudKufwwf
aom obm0&Sdav&m if;e,fy,fw0dkufwGif BuJjzefUum vSnfhvnfusufpm;vsuf&Sdaom
awmwd&pmefrsm;udk erf;aygif;&Gm e,fw0dkuftwGif; pk&kH;a&muf&SdvmMuapjcif;iSm qm;ykHrsm;jzifh
jzm;a,mif;aoG;aqmif,ljcif; jzpf\/ awmwd&pmefrsm;onf qm;udk vmvsufMuav&m
awmacgif;rsm;u qm;ykHrsm;udk rMumrMum vmMunfhNyD; qm;jznfhay;&avonf/ qm;ykHrsm;udk
vSnfhvnf ]tifpyuf&Sif;} vkyfaom t&m&Sdu wckaomqm;ykH qm;jywfvyfaejcif;udk
awGUonfqdktHU/ wm0efusaom awmacgif;awmMuyfrlum; tvkyfjyKwfzdkU aocsmavNyD/
taMumif;udk t&m&Sdu ta&;r,lyJ oufnSmvdkufygvQifvnf; olUtxuft&m&Sdu
(&Gmom;rsm;\ tultnDjzifh) wenf;enf; odwwfonfjzpf t&m&Sdyg jyKwfzdkU aocsm
avonf/

bk&ifcHqdkufa&mufjcif;
enf;jzifh awmaumifrsm;udk BudKwifum jzm;a,mif;aoG;aqmifxm;onfjzpf 'DZifbmv
tv,favmuf a&mufonfqdkvQif qm;BudKufwwfaom awmaumif[lorQonf (rBudKufaom
awmaumifrsKd;vnf; cyf&Sm;&Sm; &Sdvdrhfrnf/) erf;aygif;&Gmywf0ef;usifwGif ajccsif;vdrfrwwf
aygrsm;vsuf&Sd\/ xdktawmtwGif; if;ywf0ef;usifwGif Muufuav;? iSufuav;rQ rypf&[k
wm;jrpfxm;\/ tb,fhaMumifhqdkaomf aoewfoHMum;vQif waumifwavjzpfap xdwfvefU
xGufajy;rnfudk pdk;&drf&aomaMumifhaywnf;/ erf;aygif;&Gmom;rsm;onfvnf; erf;aygif;AdkvfwJ
ESifhwuG ywf0ef;usifudk ajymifpifatmif vSJusif;okwfoifxm;Mu&ay&m if;wkdUtzdkUrSmvnf;
woufwGifwcg BuKH&cJaom ]awmvnfyJG} BuD;jzpf arQmfwvifhvifh &SdaeMuav\/ aeU&uf
eD;uyfvmaomtcg erf;aygif;&Gmonf &Gmi,ftjzpfrS NrdKUuav;tjzpfodkU ajymif;vJ

- 232 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

bk&ifcHESifhtzJGU\ tapcHrsm; wnf;cdk&eftwGuf wJtkHuem;rsm;ESifh tvdk&Sd&m cdkif;ap&eftwGuf


opfawmbufe,fbuf trIxrf;rsm;jzifh jynfhESufpnfum;pGm &SdaeavNyD/ 'DZifbmv 24&uf
aeUwGif tpdk;&oabFm okH;av;pif;onf jrawmif&Gmtxuf&Sd a&ysH&GmodkU qdkufuyf bk&ifcH
tjyif twGif;0efcsKyf? twGif;0efuav;rSp aoewfypf0goemygonfh rsufESmjzLt&m&Sd
ajrmufjrm;pGm ygvmMuonf/ if;wkdU\ypnf;rsm;udk tpdk;&qifrsm;ESifh rvkHavmufojzifh
bDbDwDpD? pwD;b&m;om;paom opfukrPDBuD;rsm;rS opfqJGqifBuD;rsm;jzifh wifaqmif
,lMu\/
tawmtwGif; bk&ifcHESifhtzJGUtm; jrawmif? xD;csKdifh? atmifom paom&Gmrsm;rS
,drf;tujzifh azsmfajzMu&onf/ aemufqkH; bk&ifcHESifhtzJGUonf erf;aygif;&GmokdU jrif;rsm;ESifh
oGm;Mu ypnf;rsm;udk qifrsm;jzifh a&S;OD;pGm wifvTwfvkduf\/ bk&ifcHonf a&ysH&GmqdyfwGif
oabFmay: wntdyf aemufwaeUwGif erf;aygif;okdUa&mufaomtcg AdkvfwJudk0dkif;&Hvsuf
rkd;umwJrsm; toifhaqmufvkyfNyD; jzpfaeavNyD/ bk&ifcHonf AdkvfwJay:wGif eef;xdkif
twGif;0ef? tjyif0ef? tBuD;? ti,f? tvwfwkdUonf rkd;umwJrsm; pwJcsMuvonf/

om;aumifrsm;\oif;csKdif;
uom'dpBwdwf erf;aygif;awmrSm wd&pmef&dkif;rsm; aygvnf;ayg pkHvnf;pkHaomaMumifh
rkqdk;rsm;\ ewfjynf (Paradise of Hunters) [k if;wkdUac:Mu\/ jrefrmwjynfvkH;wGif
BuHUrsm;onf tydkif;wGifom awGU&onfqdk&m rkqdk;rsm; wcgw&H awGU&wwfaomfvnf;
ynwfxm;aom wd&pmefrsKd;jzpfaomaMumifh rnfolrQ ypfcGifhr&qdk\/ bk&ifcHESifhtzJGUrlum;
Oya'txufrS vlpkjzpfaomaMumifh bmaumifrqdk ypfEdkifcGifh&SdMu&m ypfvnf;ypfMuonfqdk\/
rsufESmjzLt&m&Sd aoewform;rsm;onf vnf;aumif;? olwkdU\trdefUESifhypfaom rkqdk;rsm;
onf vnf;aumif; aeUa&mnyg ypfvkdufMuonfrSm rdk;rTefoGm;awmhonf/
awmaumifrsm;rSm ,cifuwnf;u w0dkuf pkH&kH;aeMuatmif qm;ykHrsm;jzifh jzm;a,mif;
xm;jcif; jzpfay&um; &Gmom;rsm;u aoewform;rsm;&Sd&modkU ]awmacsmuf} ay;vdkuf&mwGif
olwkdUu ukvm;xdkifay:rS ZdrfESifhxdkifNyD; waumifNyD;waumif ypfcsvkduf&kHom &Sdonfqdk\/
awmaumifrsm; aovdkufMuonfrSm aomufaomufvJ&Sd wESpfwBudrfrQavmuf enf;
twdkif; trJypfxGufMurnfqdkvQif rMumrDtwGif; awmjyKef;oGm;zG,f&m &Sdonfqdk\/ &Gmom;
rsm;rlum; if;wdkUtwGuf a0pk&&Sdaom tom;rsm;udk Muyfwifajcmufvkyfjcif;? aevSef;
trJajcmufvkyfjcif; ponfjzifh tawmfpD;yGm;jzpfMu tvGefaysmfMuonfqdk\/ aemufqkH;

- 233 -

a&TOa'gif;

ESpfukef c&pfprwf&ufowywf NyD;qkH;ojzifh bk&ifcHwdkUvlpk jyefoGm;Muaomtcg erf;aygif;


AdkvfwJ ywf0ef;usifw0dkufrSm om;aumifrsm;\ oif;csKdif;ukef;yrmjzpf ykyfapmfeH usef&pf
onf[k ajymMuavonf/
udk0ifharmfonf txufyg taMumif;t&mrsm;udk ajymjy NyD;qkH;aomtcg qD;ESif;rsm;onf
atmufwGif uREkfyfwkdUxdkifvsuf&Sdaom opfyifBuD;\ t&Gufrsm;tMum;rS xdk;azmufumusvm
rD;ykHBuD;rSmvnf; w&SJ&SJjrnfvsuf &Sd&mwGif uREkfyfwkdUrSm wntwGufwmtzdkU pum;
ukefavmufNyDqdkum AdkvfwJay:odkU wufvmMuav\/ ppfppfrSm pum;ukefMujcif;um; r[kwf?
(okH;av;nqufNyD; rtdyfyJ ajymp&mpum;&Sdol ESpfa,mufjzpfonf/) eHeufapmapm opfoif;
xGufMu&rnftwGufaMumifh ]csKd} xm;vdkufMujcif;rQom jzpfavonf/ uREkfyf\ 0goemwck
rSmvnf; aumif;pGmtuRrf;r0ifaomvlwa,mufESifh 10rdepf ajymp&mpum; &SmrawGUwwf
aomfvnf; avpyfwnfhaom oli,fcsif;a[mif;wa,mufESifhrl okH;av;n rtdyfyJESifh pum;
ajymEdkif\/ ajymvnf; ajymcJUbl;vSavNyD/

pmpkHjcif;\ tusKd; aus;Zl;


aemufwaeUeHeufwGif tdyf&mrSxMuaomtcg (uREkfyfrSm EdkifiHa&;oabmw&m; acgif;yg;
ao;olwa,muf jzpfonfhtavsmuf) um; qm[mukwfbwvm tdyfaomtcef;?
ae&mum; bk&ifcH aumfzDaomufaom pm;yGJae&m? um; aeylpmvIHaom 0&efwm
ponfjzifh trSwf&um pm;NrKHUjyefvsuf&Sd\/ (uREkfyfrSm 'pfuif;? paumh? oua&; paom
t*Fvdyfpma&;q&mBuD;rsm;\ 0wKaumif;tajrmuftjrm;udk zwfcJU&bl; t*FvdyfvlrsKd;rsm;\
aumif;jrwfaom tcsuftvufrsm;udk odxm;&onfhjyif rdcifzcifwkdU udk,fwdkifuvnf;
rif;pdk;&mZmESifh ywfouforQaom udprsm;wGif txifBuD;atmif oifjyxm;cJUMuonf
jzpfaomaMumifh bk&if0g'ESifh if;\tquftoG,fjzpfaom AsL&dkua&pDudk awmfawmf
txifBuD;cJUrd\/ pOf;pm;OmPfu awmfvSefcsifapumrlvnf; twGif;pdwfu OD;nGwfvsuf&Sd\/
touf40 t&G,favmufwGif aomrwfpydef;\ ]vlom;\tcGifhta&;} [laom pmtkyfudk
zwf&onfwGifrS pOf;pm;OmPf aumif;aumif;BuD;yGifhvif;NyD; AsL&dkua&pDESifh ya'o&mZf?
{u&mZfpepfrsm;udk MunfndKav;pm;umjzifh OD;nGwfcsifwwfaom apwemrsKd; vkH;0 tjrpfuRwf
xGufoGm;cJUygonf/
tjcif;t&mudk awG;rdaomtcg ]igonf pmpkHatmif rzwfcJU&vQif tawmfEkHcsmaom
vlwa,mufjzpfvdrfhrnf [lvnf; rSwfcsufcscJUygonf/ xdkeHeuf udk0ifharmfonf

- 234 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

qm[mukwfbwvm\ ae&mvnf;aumif;? uREkfyfonf twGif;0efcsKyfae&mvnf;aumif;


toD;oD;xdkifum aumfzDaomufNyD;aemuf opfoif;pcef;odkU xGufMuav\/ nDawmfarmiftm;
rlum; awmtkyfuav;rsm;ESifh pma&;armifjrwdkU\pm;yJGokdU ydkUvkduf&onf/

]opfoif; } tvkyf
pm;aomufNyD;Muaomtcg uREkfyfwkdUvlpkESifh opfckwform;rsm;onf uRef;yifBuD;rsm;&Sdaom
tpdk;&opfawmBudK;0dkif;okdU xGufMuav\/ AdkvfwJrS ESpfrdkifausmfokH;rdkifcefU a&mufMuaom
tcgwGif opfoif;&rnfh uRef;awmBuD;odkU a&mufMu\/ ]opfoif;} jcif; [lonfrSm tjcm;
r[kwf? uRef;yifBuD;rsm;udk aoatmifowfay;&aom tvkyfyifjzpf\/ xkdpOfurl uRef;opfrsm;
xkwfvkyfjcif;tvkyfudk jrefrmopfukefonfrsm;teufrS [kwdywdvkyfEdkifolenf;yg; bDbDwDpD?
pwD;vfb&m;om;? ruf*&*g paom EdkifiHjcm;ukrPDBuD;rsm;om vkyfudkifEdkifMuavonf/
jrefrmopfukefonfrsm;rSm aiG&if;rvkHavmufonfhjyif NAdwdoQtpdk;&uvnf; jrefrmukefonf
rsm; vdkufemzdkUcJ,Of;avmufatmif pnf;urf;Oya'rsm; jyKvkyfxm;jcif;aMumifh rvkyfEdkifyJ
&SdMu&onf[k jrefrmukefonfrsm;u ajymMu\/ udk0ifharmfurl jrefrmukefonfrsm;\
ruRrf;usifrIvnf; ygonf[k ajymbl;\/ rnfodkUyifjzpfap jrefrmukefonfrsm;rSm ]aumfvJ
ewfowf} [kac:aom uRef;opftydeftajcmufrsm;rSwyg; vkyfEdkifol r&SdMuacs/ EdkifiHjcm;
ukrPDBuD;wcku uRef;awmwckudk avvHqGJNyD;aemuf if;awmrS uRef;opfrsm;udk ckwfcsif&m
ckwfvSJ ,l&onfr[kwf? opfoif;aom opfawmt&m&Sdu oifhawmfonfxifaom
uRef;yifrsm;udk a&G;cs,fowfrSwf ]owf} ay;&\/
rnfonfhuRef;yifudk owfay;oifhonf qkd&mvnf; opfawmOya't& twdtus owfrSwf
xm;onfjzpf&m opfawmt&m&Sdu if;pnf;urf;Oya'twdkif; owfay;&jcif;jzpf\/
ukrPDrsm;\tvdkrSm rdrdwdkUavvHqGJxm;onfh uRef;awmxJrS tacsmqkH;? tvSqkH;aom
uRef;yifBuD;rsm;udk vSJ,l&efjzpfav&m tpdk;&url tBuD;qkH;? tacsmqkH;rsm;udkcsnf;
owfay;onfr[kwf? wyifESifhwyif yl;uyfvGef;ojzifh rBuD;yGm;Edkifaom uRef;yifrsm;udkvnf;
nSyf xnfhcsifao;onf/
opfoif;t&m&Sdonf ukrPDrsm;\tBudKufcsnf; vkyfay;ygu txuf tpdk;&t&m&Sd\
Budrf;armif;jcif;cH& tpdk;&\tBudKufcsnf; vkyfjyefyguvnf; ukrPDrsm;\ twkdiftawm
cH&avonf/ ,if;uJUodkU twkdifcH&aomtcgvnf; txuft&m&Sdu tpdk;&\ tusKd;udk
Munfhwwfaom opfoif;t&m&Sdqdk csD;usL;onfr[kwf? rQwatmifrvkyfwwfaom t&m&Sd

- 235 -

a&TOa'gif;

wa,muf[l armif;rJjcif; cH&wwfao;onf/ tpdk;&uvnf; NAdwdoQ? ukrPDBuD;rsm;


uvnf; t*FvdyfjzpfonfhtwGufaMumifh jrefrmt&m&Sdrsm;rSm ]tuif;yg;} zdkU tvGef ta&;BuD;
avonf/ udprsKd; opfoif;t&m&Sdonf rdrd\0w&m;twdkif; wduspGm aqmif&Guf
wwfaom vlwa,mufayavm[lonfudk rSefuefatmif tuJcwfwwfzkdU ta&;BuD;\/
txuft&m&SdBuD; udk,fwdkifrSmvnf; (opfaumif;? opfacsm rsm;rsm;&vdkonfhtwGuf)
ukrPDBuD;rsm;u vmbfxkd;onf[l jzpfEdkifayao;onf/ ukrPDBuD;rsm;onf opfoif;t&m&Sd
tm; opfoif;ckduftwGif; pnfoGwfAl;ponfh pm;aumif;aomufzG,frsm; ydkUwwfMuonfqdk&m
udk0ifharmfrSmrl vmbfrpm;[l emrnf&aomt&m&Sdwa,muf jzpfaomaMumifh ,kwfpGmhtqkH;
ig;aowmwAl;rQyif ydkUMujcif;udk rjrifcJU&ay/

tawmf ]zm;} aomtvkyf


uREkfyfwdkUa&mufoGm;aom uRef;awmBuD;rSm tvGefus,f0ef;vS awmifxdyfa&m? awmifurf;
yg;,Ha&m? awmifMum;wavQmufa&m uRef;yifrsm; tESUHtjym; aygufa&mufvsuf&Sd&m if;
uRef;awmBuD;xJrS Oya'pnf;urf;ESifhnDnGwfaom uRef;yifrsm;udk awmifwyif? ajrmufwyif?
awmifxdyfwyif? awmifMum;xJwyif? awmifurf;yg;,Hwyif ponfjzifh a&G;c,fum
]oif;} ay;&rnf jzpfavonf/ awmtkyfuav;rsm;ESifh awmacgif;rsm;? opfckwform;rsm;onf
vlpkcJG pnf;urf;ESifhnDnGwfaom uRef;yifrsm;udk vdkufvH&SmazGMu\/ tkyfpkwpkwGif
acgif;aqmifjzpfaom awmtkyfuav;onf a&G;cs,f&rnfhpnf;urf;udk tMurf;tm;jzifh em;vnf
xm;onf/ tkyfpkokH;pkcJG xGufoGm;MupOf udk0ifharmfESifh uREkfyfonf wae&mxdkifum
aq;vdyfaomufvsuf apmifhaeMu&m uRekfyfu awmawmif\om,mykHudk vSrf;Munfh,if;
]]awmfawmfZdrf&Sdom;yJAsKdU}} [k ajymvkdufojzifh udk0ifharmfu ]]Munfhao;wmayghAsm}} [k jyefajym
avonf/ pD;u&ufwvdyfrukefrD awmifatmufqDrS ]0l;} [k atmfoHMum;& uREkfyfwdkUonf
toHMum;&modkU qif;oGm;Muav&m if;wkdUa&G;cs,fxm;aom uRef;yifwyifudk awGU&av\/
udk0ifharmfonf pnf;urf;ESifhnDnGwfonf[k tqkH;tjzwfay; if;uRef;yif udk,fwdkif
vufrSwfa&;xdk;&avonf/ wGif opfckwform;onf uRef;yif\cg;udk cGefjzifhvSnfhywfum
wywfjynfhatmif ayguf&avonf/ cGef&mcsif;qufrdNyD; wywfjynfhvQif uRef;yifaoonf[k
qdkavonf/ okdU&mwGif csufcsif;um;r[kwf? twefMumrSaoNyD; ajcmufonfwdkifatmifxm;
aumif;aumif;aoGUajcmufcsdefwGifrS vSJ,l&avonf/
rsm;rMumrD awmifurf;yg;,HqDrS ]0l;} oHMum; udk0ifharmfESifhuREkfyfwdkU wufoGm;Mu&m
a&S;enf;twdkif; a&G;cs,fxm;onfh uRef;yifwGif vufrSwfxkd; opfckwform;ESifh vTJxm;cJU

- 236 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

avonf/ odkUjzifh awmtkyfuav;rsm; a&G;cs,fxm;onfh uRef;yif&Sd&mrS ]0l;} oHMum;wdkif;


awmifurf;yg;,HwGif qif;csnfwufcsnf acgufwkHUacgufjyef oGm;vmMu&ay&m awmifrSm
vnf; vrf;xGifxm;jcif;r&SdyJ t&dkif;oufoufjzpfaomaMumifh okH;av;em&DrQ MumaomtcgwGif
uREkfyf zm;vdkufykHrSm vQmxGufrwwf &Sdygawmhonf/ okdU&mwGif aeUpOf rdkif20cefU
vrf;avQmufzdkU tavhtusifh jyKvkyfxm;Muonfh udk0ifharmfESifh opfawmtrIxrf;rsm;rlum;
waeUtzdkU&m udp&SdMuykHr&acs/ 11em&DcefUtcsdefwGif uREkfyfwdkUonf eHeufpmpm;&eftwGuf
AdkvfwJodkU jyefvmMuav\/

arT;vkdu fonfh0ufacgif;
uREkfyfrSm opfawmtrIxrf;wa,muf r[kwfaomfvnf; omreft&yfom;rsm;teufwGif
vIyf&Sm;rI tavhtusifh&Sdolwa,muf jzpfonfhtavsmuf yifyef;jcif;xuf qmavmif
rGwfodyfjcif;u uJvGefvsuf&Sd\/ jyefMuawmhrnf[k AdkvfwJbufokdU ajcOD;vSnfhuwnf;u
uRekfyfrSm usif;BuD;xJrS0ufacgif;udk owd& jrifvdkaZmESifh pm;vdkaom tmomqEwdkUonf
tNydKiftqdkif jzpfvsuf&Sd\/ 0efcHxm;onfhtwdkif; tpm;orm;wa,mufjzpf qmqmESifh
udkufzJUum 0g;csifvSNyDjzpfaomfvnf; usif;udkazmfvkdufaomtcg rnfodkUaom tqif;
&Sdonf[k MunfhvdkonfhaZmrSmvnf; rao;vSacs/ opfyifBuD;atmuf&Sdaom ,refnOfhu
rD;ykHrSm jymylrsm;ESifh aEG;vsuf&Sdao;&m udk0ifharmf\xrif;csuf armifbdk;uGef;onf jymrsm;udk
a&S;OD;pGm z,f&Sm; aemufwGif ajrBuD;udk wl;,uf\/ zufrsm;ay:vmaomtcg ajrBuD;rsm;udk
qufvuf jznf;nSif;pGm z,f&Sm;NyD;aemuf 0ufacgif;xkyfudk tay:odkU owdBuD;pGmESifh
rwif&\/ aemufqkH; ywfcsufxm;aom ESD;rsm;udk ajz zufrsm;udk zGifhvdkufonfESifh
tNydKifeuf arT;BudKifaomteHUonf ESmacgif;okdU wkd;0ifvmjcif;ESifhtwl eDndKndKtqif;&Sdaom
MumndKUa&mif0ufacgif;vnf; ay:vmygawmhonf/ zkwfenf;\ xl;jcm;csufrSm teHUt&om
ESifhjynfhpkHonfh "mwfaiGUrsm; (Volatile Gases) wkd;xGufaysmufjy,fjcif; r&Sdap&yJ txkyf
twGif; ydwfavSmifae&onfhtwGufaMumifh tvGefarT; tvGef ]av;} aom t&omESifh jynfhpkH
jcif;yif jzpfavonf/ uREkfyfwdkUonf xrif;udk wdkU&kHwkdU 0ufacgif;zkwfESifh 0rf;wGif;om;
[if;udkcsnf; t0BuD; pm;vdkufMu&m uREkfyfrSm naecif;twGuf opfoif;&modkU rvkdufEdkif
awmhyJ tdyf&mxJ tcsdefukef&ygawmhonf/ uREkfyfonf A[kokwtwGuf opfoif; vdkufcJU
aomfvnf; weHeufESifhyif vkHavmufNyD;jzpf aemufaeUrsm;wGif erf;aygif;&GmESifh ywf0ef;usif
wkdUudk vSnfhvnfMunfh&Ijcif;jzifh tcsdefukefapygonf/

- 237 -

a&TOa'gif;

qifaumufjcif; \tE&m,f
wnae uREkfyfonf erf;aygif;&GmteD;w0dkufwGif vrf;avQmufvsuf&SdpOf qifOD;pD; udkjronf
cRef;uav;udkudkifvsuf vrf;avQmufvmjcif;udkawGU& ar;Munfh&m ]qifaumuf} oGm;rnf[k
ajymonfESifh uREkfyfvnf; vdkufoGm;\/ qifrsm;rSm tjcm;wd&pmefrsm;uJUodkU tpmauR;zdkU
rvkdyJ eHeufapmapmvTwfvdkufNyD; naecif;wGif ]aumuf} ,l&avonf/ vTwfcgeD;
vufESpfbufudk oHBudK;&Snfwacsmif;jzifh xl;cwf BudK;wef;vef;ESifh vTwfvdkufjcif;jzpf\/
a&SUvufrsm;udk xl;cwfxm;onfhtwGufaMumifh qifonf ajcvSrf;usJusJ rvSrf;Edkifojzifh
waeUtwGif; c&D;a0;pGm roGm;EdkifyJ&Sd&m wef;vef;usvsuf&Sdaom oHBudK;&Snfuvnf;
qifoGm;aomvrf;udk nTefjyvsuf&Sdavonf/ odkUjzpf qifaumufaom naecif;tcsdefwGif
qifOD;pD;onf oHBudK;aMumif;BuD;twdkif; vdkufjcif;tm;jzifh qif&Sdaomae&mokdU a&mufEdkif
avonf/ uREkfyfESifhqifOD;pD;onf &GmrSxGufuwnf;u xif&Sm;pGmay:vsuf&Sdaom oHBudK;
aMumif;BuD;twdkif; pum;wajymajymESifh vkdufoGm;Mu\/ ajymMuaomtaMumif;t&mrSm tjcm;
r[kwf? qifOD;pD;tvkyfESifh qifrsm;\obm0taMumif;yif jzpfavonf/ wrdkifausmfausmf
ESpfrdkifcefU a&mufMuaomtcg qifOD;pD;\ pdk;&drfruif;&Sdaom trlt&mudk uREkfyf jrif&onfESifh
ar;Munfh&m ol\qifronf tcgwdkif;qdkygu rQavmuftuGmta0;wGif awGUwwf ,aeU
rawGU&onfrSm xl;jcm;aMumif; ajymjy\/ uREkfyfrSm ol\pum;aMumifh tenf;i,f
pdwfroufomaomfvnf; c&D;a0;a0; vrf;avQmuf&&kHjyifr&Sdqdkum ajzqnfEdkifygonf/
qufvuf avQmufMuaomtcg qifOD;onf rMumcP &yfum&yfum em;pGifh\/
]]bmvkyfwmvJ}} [k uREkfyfuar;&m ]]cavmufoHudk em;axmif&onf}} [kajym\/ rdkif0ufcefUrQ
qufvufavQmufvmMuonfwGifrS cavmufoH wcsufwcsuf oJUoJUuav;Mum;& uREkfyf
tm;wufvm\/ cavmufoHonf wjznf;jznf; us,fonfxufus,fvm uREkfyfwkdUvnf;
cyfokwfokwfavQmufvmMupOf awmfawmfeD;uyfvmonfxifumrS jAKef;ueJ toHwdwfoGm;\/
wGif qifOD;pD;onf uREkfyftm; vufjyumtcsufay; wefU&yfckdif;onfESifh pdk;&drfpGmjzifh
&yfvdkuf&\/ cavmufoHonf ig;puefUavmufwGif wcsufwcsuf Mum;vmcJU&mrS ,ckrl
wrdepfcefU wdwfqdwfvsuf&SdavNyD/
]]bmjzpfwmvJAs udkjr}}
]]cavmufoH wdwfoGm;wmu bmaMumifhvJAsm}}
]]qif&dkif;eJUawGUvQif qifru cavmufoHrMum;&atmif vnfyif;eJUnSyfxm;wwfw,f q&m}}
]]olUudk vlrawGUap&atmifvdkUvm;}}

- 238 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]][kwfwmaygh? olwkdUbmombm0 aysmfjrL;csifwmaygh q&m}}


]]'gjzifh usKyfwkdU b,fhES,fvkyfyghr,f}}
]]qif&dkif;eJUawGU&dk;rSefvQif vdkufwwfw,fq&m? opfyifay:wufayawmh}}
]]olwkdUcsif; ]vdkuf} wmudk wufMunfhzdkUvm;Asm}}
]]olwdkUcsif;vJ vkdufw,f? vludkvJ vkdufwwfwmyJ}}
uREkfyfum; tawmfvefUoGm;avNyD/ odkUaomf vGefNyD;tjzpfudk awG;ylNyD; igvdkufcJUrdjcif;um;
rSm;avNyD[k rdrdudk,fudk tjypfqdkwwfaom0goem r&Sdonftavsmuf &Gufzsifzdeyfuav;udk
uysmu,mcRwf twuf&vG,faom opfyifwyifay:odkU wufav\/
]]EdkU cifAsm;aumAs}}
]]uRefawmfuawmh qifrudk oGm;Munfh&tkH;r,f q&m? 'Dxufjrifhjrifh rwufEdkifbl;vm; q&m}}
]]'Davmufqdk rvGwfao;bl;vm;}}
]]vGwfawmh vGwfygw,f? cyfjrifhjrifhwufNyD; qifrudkarQmfMunfhvQif jrifEdkifrvm;vkdUyg}}
uREkfyfrSm bkef;BuD;ausmif;om;b0uwnf;u opfyifwufjcif;tvkyf tawmf tavhtusifh
&SdcJUonfjzpf (i,fpOfu wufcJUjcif;rsm;onf tcsufxJwGif tokH;0ifwwfvSonf/)
opfyifBuD;ay:odkU wufEdkiforQ jrifhatmifwufNyD; ,cifu cavmufoHMum;&mbufodkU
arQmfMunfhvkduf&mwGif udkif;awmBuD;wckxJ rnf;rnf;BuD;&Sdaom t&m0wKBuD;ESpfckudk jrif&
av\/
]]rnf;rnf;BuD;awG jrifw,fAsKdU? qifESpfaumifeJUwlw,f}}
]][kwfvdrfhr,fq&ma&U? q&m 'Duae&pftkH;aemf}}
]]cifAsm;u b,foGm;rSmvJ}}

- 239 -

a&TOa'gif;

]]uRefawmf qifaemufudk vkdufacsOD;r,f}}


uREkfyfrSm qif&dkif;rsm;ESifhra0;aom awmeufBuD;xJwGif wa,mufwnf;ae&pf&rnfh tpDtpOf
udk rBudKufaomfvnf; tjcm;enf;vrf; rjrifonfESifh oabmwlvkduf&av\/ qifOD;pD;
xGufoGm;aomtcg uREkfyfrSm wpfa,mufwnf;ae&pfcJU& tm;i,f&onfhtxJwGif awmxJ
vlESifhqif&dkif;awGU opfyifay:okdU wufajy;aomvltm; qif&dkif;u yifpnfudk OD;acgif;jzifh
wdkufcswwfonfqdkaom tjzpftysufudk owd&ojzifh tm;wufzG,f jzpfrvmacs/ odkUaomf
qm&dkuf'g[*wf\ pGefUpm;cef;0wKaygif; ajrmufjrm;pGmwkdUudk zwfxm;cJUaom uREkfyfrSm
tvifuGmwmrdef;onf tajctaersKd; b,fuJUodkU jyKvkyfacsrnfenf;[k qifjcifum
twkcdk;vsuf aq;wHudkxkwfNyD; aq;wqkH aomufvkdufygao;onf/ (&,fp&ma&;jcif; r[kwf?
wu,fvkyfjcif; jzpf\/ rdrdudk,fwdkif r&Jaomfvnf; owd&Sdaomvlrsm; jyKrlykHudk owd&jcif;
tm;jzifh tm;jznfhEdkifjcif;onf pGefUpm;cef;0wKrsm; zwf&Ijcif;\ tusKd;aus;Zl;aywnf;/)
aq;wqkHukefaomtcg qifESpfaumif&SdaombufqDrS ]0l;?0g;?0l;?0g;} [k ukef; npfatmfaom
toHrsm; Mum;&ojzifh arQmfMunfhvkduf&mwGif udkif;awmxJrS rnf;rnf;BuD;ESpfckteuf wckonf
wckudkcGJcGm cyfokwfokwf a&GUoGm;onfudk jrifvdkuf&avonf/ twefBuD;Mumaomtcg
cavmufoH ]*avmif *avmif} ESifh qifOD;pD;u qifrtm; armif;vmjcif;udk jrif&ygonf/
wGifrS uREkfyfonf opfyifay:rS qif;vmcJUav\/ atmufodkUa&mufaomtcg qifOD;pD;u]]qifpD;rvm; q&m}}
]]uwDrSrygyJeJU b,fvdkvkyf pD;&vJAs}}
]]OD;acgif;ay: xdkifpD;ayghq&m? uRefawmfwdkU 'DvdkpD;wmyJ}}
]]rjzpfygbl;As? vdrfhusrSmaygh}}
]]'gjzifh vnfyif;cGpD; q&m}}
rvkyfbl;aomtvkyfudk vkyfjcif;tm;jzifh ]pkH} csifaom0goem&Sdonfh uREkfyfonf pD;&ef
oabmwlojzifh qifOD;pD;u qifrudk 0yfcdkif;NyD; qif\vufay:rS vnfyif;ay:odkU cJ,Of;pGm
wuf&av\/ vnfyif;um; BuD;pGmaomoHBudK;BuD; ywfcsnfxm;av&m uREkfyfonf
oHBudK;aemuf cGxdkifum oHBudK;udk udkifxm;&avonf/ xdkUaemuf qifOD;pD;u xcdkif;NyD;
aemufrSarmif;vsuf vdkufvm&m qifronf a&SUrS cyfokwfokwf vSrf;vmav\/ xl;jcm;aom

- 240 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tjcif;t&mwck owdjyKrdonfrSm qifronf aemufrSvkdufygvmaom qifOD;pD;tm; wcP


uav;rQ rsufjcnfjywfrcHyJ vuf0JbufrSjzpfap? vuf,mbufrSjzpfap qifOD;pD;udk jrif&
avmufatmif OD;acgif;udk wajymif;wnf;ajymif;? wapmif;wnf; apmif;iJUum jyKjyifoGm;
ygavawmhonf/

owdjyjcif;
qifudkrlum; wa,mufwnf;pD;bl;ygNyD/ odkU&mwGif vnfyif;udk um;,m;cG xdkif&jcif;
jzpfaomaMumifh qif\ Murf;wrf;aom *kwfarG;rsm;onf aygifrsm;ESifh wifyg;wkdUudk pl;vS
ygonf/ twefi,foGm;rd qif\ajcvSrf;ESifh vIyf&Sm;ykHtjcif;t&mudk &dyfpm;rdvmaomtcg
rdrdrwwfao;aom tjcif;t&mwckudk oifcGifhBuKHu wwfatmifoifcsifwwfaom uREkfyf\
0goemtwdkif; vnfyif;udk cGrpD;rl qifOD;pD;rsm;uJUodkU OD;uif;xdyfrS ajcwJGavmif;cs pD;zdkU
BudK;pm;awmh\/ uREkfyfonf cGxm;aom ajcaxmufrsm;udk wjznf;jznf;&kyfodrf; (oHBudK;udk
vufrvTwfyJ) OD;acgif;xdyfodkU wa&GUa&GU a&GUvm\/ qif\OD;acgif;EGJUykHudk Mumav
oabmaygufav &SdvmonfwGif aemufqkH; oHBudK;udk aemufjyefudkifvsuf OD;uif;ay:wGif
wifyg;vTJxkdifum ajcwJavmif;csvsuf pD;Edkifygawmhonf/ AkdvfwJokdUa&mufvmaomtcg
udk0ifharmfwkdUvlpk a&mufESifhMuNyDjzpf&m oli,fcsif;udk0ifharmftm; qifOD;uif;xufrS EIwfquf
vdkuf&jcif;onf uREkfyftzdkU&mwGif atmifjrifrIBuD;wck jzpfygawmhonf/ wGif udk0ifharmfu
]]cifAsm;[mu oHBudK;udk udkifxm;wmudk;As? vufvTwfpD;rSaygh}} [k ajymvkdufonf/ uREkfyfonf
csufcsif;yif vufvTwfpD;vdkufonf/ tjcm;vlwa,mufu xkduJUodkUajymvkdufvQif uREkfyf
jyKvkyfvdrhfrnfr[kwf? udk0ifharmfrlum; ol\usDpm;jcifudk woufvkH;cHcJU&ojzifh owdd
aMumifonf[k xifrnfpdk;aomaMumifh (vdrfhusNyD; usKd;awmhrSusKd;ap) pGefU vkyfjyvdkufjcif;
jzpfavonf/ udk0ifharmfESifh uREkfyfonf a&SUwGifvnf; tjzpftysufuav;rsKd;awG &Sdyg
ao;onf/

qifpdwfaumufjcif;
jrawmifqdyfurf;wGif aps;oabFmrsm;onf &ufowwywfvQif wBudrfrQ qdkufuyfav&m
oabFmrqdkufrD w&ufwGif udk0ifharmfu ]]cifAsm; pm;csifwmawG MunfhNyD; 0,f&atmif
udk,fwdkif vkdufoGm;acsAsm}} [k uREkfyftm; cdkif;\/ &dum0,f&efrSm uREkfyfwdkUtwGufom

- 241 -

a&TOa'gif;

r[kwf? opfckwform;rsm;twGufvnf; qDqefrSp 0,f&rnfjzpfaomaMumifh qifESpfpD;ESifh


oGm;Mu&ef jzpfavonf/ nDawmfarmifuvnf; qifpD;bl;csifonfqdk twlvdkufygvmav&m
weHeufapmapm uREkfyfwkdUnDtpfudkonf qifESpfpD;ESifh erf;aygif;AdkvfwJrS xGufvmcJUMu
av\/ uREkfyfonf qifOD;pD;udkjrESifhtwlpD; nDawmfarmifrSm tjcm;qifay: vkdufygvm
avonf/ qifay:wGif uwDcif;xm; pdwfcsvufcs pD;&aomfvnf; vrf;oGm;aomtcgwGif
qif\udk,fonf OD;acgif;xufvIyfaomaMumifh OD;acgif;xufxkdif pD;bl;pOfuxuf
tvdkufcwfonfudk awGU&\/ qifpD;vQif tvGefNidrfhvdrfhrnfxifaom nDawmfarmifrSm
wrdkifcefUavmuf a&mufMuaomtcg xifoavmufZdrfr&SdonfESifh nnf;nLpjyKavNyD/
rnfonfhow0gudk pD;onfjzpfap if;\udk,fEGJUykHudk oabmraygufao;orQ umvywfvkH;
owdESifhvkduf& usawmhrvdkvdk jzpfwwf\/ ow0g\ udk,fEGJUykHudk em;vnf ][ef} ay;
wwfaomtcgrS pdwfacsmifcsdpGmESifh pD;vdkufEdkif\/ uREkfyfrSm i,fuwnf;u EGm;? uRJ? jrif;
ponfwkdUudk pD;wwfatmif oifxm;oljzpfonfhtwGufaMumifh rnfonfhow0gudk pD;onf
jzpfap? olwyg;xuf oabmaygufvG,favonf/ okdUESifhvnf; uREkfyfrSm vrf;c&D;wGif
tusnftwnf;wckESifh BuKH&ao;\/ udkjr\qifonf vrf;ajzmifhajzmifhroGm;yJ eHab;wbuf
wcsufodkU a&GUajymif;um [dkuyfonfuyfvkyf\/ xdktcsdefwGif 16rdkifc&D;teuf 13rdkifcefU
aygufvmcJUNyDjzpf 3rdkifcefUrQomvdkawmh&m aeuvnf; tawmfuav; yljyif;pjyKvmavNyD/
]]cifAsmhqif bmjzpfwmvJAs}}
]]pdwfaumufcsifwm q&ma&U}}
]]bmjyKvdkUvJAsm}}
]]olwkdUu erf;aygif;eJUjrawmifc&D;qdkvQif aygufe,frSm waxmufem;aeusAs? 'Dwacguf
awmufavQmufarmif;vmavawmh uyfoD;uyfoyf vkyfcsifw,fq&m? [JU aumifr...}}
ajym,if;qdk,if; qifronf vrf;ab;&Sdaom csKHyifrsm;xJodkU qufueJ wkd;0ifvkduf&m
qifOD;pD;\OD;acgif;udk opfudkif;rsm; &dkufoGm;ojzifh uHaumif;om rusyJ&Sd\/ uREkfyfrlum;
ol\ausmaemufrS jym;ueJ 0iftdyfvkduf&\/ tdyfrnfhom tdyf&onf/ qifOD;pD; vdrfhus
vQifvnf; uREkfyfudkyg yGwfwkdufcsoGm;rnf jzpfavonf/ wGif vufjrefaom qifOD;pD;onf
qifr\OD;acgif;BuD;udk cRef;ESifh ESpfcsufokH;csuf qufayguf,if; yg;pyfuvnf; ukef;
atmufaigufonfwGifrS qifronf csKHrScGm vrf;ay:odkU wufvmavonf/
]]uHaumif;vkdUAsm? cifAsm;us,if usKyfygusrSmyJ}}

- 242 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]'Davmuf rjzpfaybl;vm;vdkU uRefawmfu owdvdkoGm;w,fq&m}}


]]'Dqifru 'Dvdkvkyfaeusvm;Asm}}
]]vkyfcJygw,f q&m? aeu eJeJylvmvdkUyg? olwkdUu reufwpcef; newpcef; oGm;aeusrSm
wqufwnf;armif;vkdufawmh pdwfaumufwmyg q&m? vlvdkaygh}}
nDawmfarmifvkdufygaom qifrSmrl a&SU awmfawmfjywfuGmoGm;NyDjzpf&m qifOD;pD;onf
qifrudk pdwfqdk;qdk;ESifh cRef;jzifhESif armif;onfwGif qifronf ykueJ ykueJ jzpfatmif
ajcvSrf;usJBuD;ESifh vSrf;aomaMumifh uREkfyfrSm ajrBuD;ESifheD;uyfvmonf[k xifrdonf/ rMumrD
a&SUrSqifrudk rSDvmMu\/
jrawmif&GmodkUa&muf okH;xyfausmif;BuD;xJrS jzwfvmMuaomtcg wefaqmifrkef; vjynfhaeU
jzpf Oykofonfrsm;onf ausmif;BuD;ay:rS uREkfyfwkdUtm; xGufMunfhaeMu&m if;wkdU
teufwGif uREkfyf\c,fravmif;udkvnf; jrifcJU&onf/ xdknae tpkefaps;oabFma&m
tqefaps;oabFmyg jrawmif&Gmqkdufuyf tdyfrnfjzpf&m twGufaMumifhwaMumif;?
wefaqmifwkdifyGJaMumifhwaMumif; &Gmuav;rSm ododomom vIyfvIyf&G&G &Sdae\/ txJwGif
&efukefrSvmMuonfh uREkfyfwkdUnDtpfudkESpfa,mufu qifESpfpD;ESifh awmrSqif;vmMujcif;
onfvnf; tysKdacsmrsm;\ ESvkH;aoG;udk wkd;vIyfckefjcif; jzpfapavoavm[k awG;awm
rdonf/

rpdk;wkdU nDtpfrwawG
uREkfyfwdkUonf udk0ifharmf\ opfawm&kH; pcef;cs qifOD;pD;ESpfa,mufwkdUu csufjyKwf&ef
wm0ef,lMuonf/ odkU&mwGif uREkfyfwdkUnDtpfudktwGufrl jrawmiftaumufpma&;BuD;u
uREkfyfwdkU&SdaeorQ wm0ef,lygayonf/ xdk&ufwGif uREkfyfwdkUrSm jrawmif&Gm todtuRrf;
tawmfaygrsm;vsuf&SdNyDjzpf&m cyfwnfwnf vnfywf&rnfhtdrfrsm;odkU aeUcif;tcsdefwGif
EIwfquf uREkfyfESifhrsufrSef;wrf;rdonf &GmOD;&Sd tysKdacsmnDtpfrrsm;tdrfodkUrl ae0ifNyD;
aemufrS a&mufygonf/ xdknae ukefoabFmrsm;qdkufuyfcsdefwGif uREkfyfonf 0,f&ef&Sdaom
pm;p&mypnf;rsm;udk pm&if;jyKvkyf rpdk;vufodkU ay;tyfxm;vdkuf\/ rpdk;rSm azmfjycJUbl;aom
nDtpfrrsm;teuf tBuD;qkH;jzpfav&m uREkfyf\ZeD;avmif; jzpfaomfvnf; trSefudkazmfjy&vQif

- 243 -

a&TOa'gif;

xdktcsdefurl uREkfyf\pdwfxJyif wdwdusus qkH;jzwfcsufcsr&ao;yJ pdwful;xm;onfh


okH;av;a,mufteufwGif wa,muftygt0ifrQom jzpfygao;onf/
okdU&mwGif tjcm; ]cefUrSef;csuf} rsm;xuf tuRrf;w0if &SdonfhtwGufaMumifh aps;0,fay;zdkU
apcdkif;rdjcif; jzpfygonf/ if;nOf rpdk; oabFmrSjyefvmNyD;aemuf rdcifESifhwuG nDruav;
armifuav;rsm;yg tawmfnOfheufonfwdkifatmif aqmif;rD;zdkteD; 0dkif;zGJUum pum;ajym
Mu\/ rpdk;\zcifrSm rdcifESifhuGJoGm;ojzifh rdom;wpk ykHawmfovkd vkyfudkifpm;aomufvsuf
&SdMu&m if;wkdU\tdrfBuD;onfomvQif ,cifu pD;yGm;a&;tajctae zGHUNzdK;cJUbl;jcif;\
txdrf;trSwftjzpfESifh usef&Sdygawmhonf/ uREkfyf\ toufwmwavQmufvkH; 0goemwckrSm
rdef;uav;wa,muf\ pD;yGm;a&;tajctaeudk tvsif;*&krpdkufyJ &kyf&nfoufoufudkom
tav;*&kjyKavh&Sd\/ (okdU&mwGif &kyf0g'orm;wa,mufum; r[kwf&yg/) pHa'0DrSm olUt&yf
xJwGif 0wfEdkifpm;EdkifqkH;aom rdef;uav;wa,mufjzpfaomfvnf; ol\ pdefwvkH;em;uyfESifh
a&Tajcusif;wdkUonf olU&kyf&nfESifhvdkufavsm Munfhaumif;vSjcif;udkom uREkfyf *&kpdkufrd
ygonf/ pD;yGm;a&;tajctae[lrlum; rpOf;pm;rdyg/ &kyf&nfrSwyg; tdrfaxmifa&;ESifh
ywfouf tBuHtpnf wpkHwck r&cJUao;yg/ odkUjzpf aemufwaeUnaewGif uREkfyfwdkUonf
erf;aygif;odkUjyefwufMu aygufeufAdkvfwJwGif wnOfhtdyfMu&jyefav\/

rarhEdkifaomxrif;weyf
uREkfyfonf tpm;ESifhywfouf pdwfxm;ykH tawmfqef;onf[k qdkMuvdrfhrnfxif\/
rnfrQavmufaps;BuD;aom pm;p&mjzpfap pm;csifonfqdkvQif ydkufqHudk rajrmfjrifyJ (wBudrf
wcg jzpfap) 0,fpm;&rS auseyf\/ aeUpOftzdkUrSmvnf; vufvSrf;rSDoavmuf wwfEdkiforQ
taumif;qkH;udk 0,fpm;avh&Sd\/ odkU&mwGif wcgw&Hrlum; aumif;aomtpmwckudk tvG,f
wulESifhr&yJ cJcJ,Of;,Of; &Sm&rnfqdkvQifvnf; 'kurcHrl tnHUqkH;aom tpmudkyif
ausauseyfeyfBuD; pm;Edkifygonf/ jrawmifrS qifESpfpD;ESifh xGufvmMu aygufeuf
AdkvfwJuav; ntdyfMurnfjyK&mwGif npmtwGufudk qifOD;pD;ESpfa,mufu wm0ef,l
csufjyKwfMu\/ xrif;pm;csdef eD;aomtcg uREkfyfwdkUnDtpfudkrSm tvGefqmavmifvsuf
&SdavNyD/ (qifpD;jcif;onf vrf;avQmufjcif;wrQ vIyf&Sm;jcif;aMumifh tvGefqmwwfonf[k
qiform;rsm;u ajymMuonf/) uREkfyfonf rD;zdkacsmiftvkyfrsKd; 0goemygonfESifh rnfonfh
[if;rsm; csufMuavoenf;[k [if;tdk;rsm;udk zGifhMunfhvdkuf&m usufNyD; rD;zdkteD;
uyfxm;aom [if;tdk;uav;xJ &Srf;yJykyfESifh c&rf;csOfoD;[if;udk vnf;aumif;? rD;zdkay:
wnfxm;aom [if;tdk;uav;xJ a&wGif ig;ydcwfNyD; wnfxm; yGufyGufqlaejcif;udk

- 244 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

vnf;aumif; awGU&\/ tjcm;[if; rawGU&acs/ rMumrD &GmxJodkUoGm;aom qifOD;pD; jyefvm


vufxJwGif Al;&Guftenf;i,fygvm\/ cGifay:&Sd [if;tdk;xJodkU Al;&GufcwfNyD;aemuf xrif;yGJ
jyifMu\/ if;wkdUwGif yef;uefjym;ESpfcsyfwnf;&Sd uREkfyfwdkUnDtpfudktwGuf jyifauR;&m
uREkfyfu tm;vkH; twl0dkif; pm;&rnfajymaomaMumifh pavmif;zkH;rsm;ESifh jzpfovdk 0ifpm;Mu
onf/ qifOD;pD;wa,mufu ]]qiform;[if;yJ q&ma&U? q&muvJ rckdif;? uRefawmfwkdUuvJ
txkyfawGajz&rSm ysif;avawmh 0efaxmufrif;&UJ om;Al;ig;Al;awGudk rxkwfawmhbl;? pm;om
pm;yg? Nrdefygw,fq&m? qifpD;wm odyfNyD; AdkufacsmifwmyJ}} [k ajym\/ om;Al;? ig;Al;
taMumif; ajymaomtcg uREkfyfu xkwf,lzdkU ajymrnfjyKNyD;rS ]qiform;awGeJU oGm;wJUtcg
olwkdUpm;ovdk jzpfatmifpm;r,f} [k qkH;jzwfvkdufav\/ [if;rsm;rSm &Srf;yJykyfESifh c&rf;csOfoD;
udk i&kwfoD;pyfpyf csufxm; ykZGefajcmufrygyJ ig;ydESifhcsufxm;onfh Al;&Guf[if;csKdom
jzpfavonf/ odkU&mwGif qmavmifaom"mwfcHaMumifh i&kwfoD;eDeD&J&J csufxm;onfh
yJykyf[if;onfyif uREkfyfwdkUtm; oGm;a&usapcJUavNyD/ wvkyfEIduf pm;vdkufygawmhvnf;
xifonfxufyif ydk t&omawGUaeao;\/
uREkfyfwdkUnDtpfudkonf xrif;tdk;xJrS ]'g&dkuf} EIdufEIduf xnfhay;aom xrif;rsm;udk
ukef;ukef; BudwfvdkufMu&m qefwcGufcsufxm;onfh xrif;tdk;xJrS uREkfyfwkdUuyif
ydkvdrfhrnfxifonf/ wBudrfwGif uREkfyftwGuf EdkUqDAl;wvkH;csuf ukefvdrfhrnfxif&m
woufvkH;wGif wBudrfygrS ESpfESyfwnf;om ]wvkH;csuf} ukefbl;ygonf/ taMumif;udk
tus,fw0ifh a&;om;azmfjyjcif;rSm tpm;aumif;aumif;udkomru raumif;wa&mif;ESifhvnf;
trSwfw& Nrdefatmifpm;wwfaom 0goemudk wifjyvdkaomaMumifh jzpfygonf/ qdkvdkjcif;rSm
taumif;BudKufwwfaomfvnf; raumif;vQif rpm;Edkifonfr[kwf? raumif;wa&mif;ESifhvnf;
tvkduftxdkuf Nrdefatmifpm;wwfygonf/ [if;raumif;vQif rsKdrusqdkaom vlpm;rsKd;
r[kwfyg/

t"dym,f&Sdaom c&D;wacguf
aemufwaeUwGif erf;aygif;odkUa&mufMu okH;av;&ufcefUMumaomtcg udk0ifharmfu uREkfyf
tm; xD;csKdifhaiGwdkufodkU olUtwGufESifhwuG tvkyform;rsm;ESifh awmtkyfawmacgif;rsm;
twGufyg vcxkwfckdif;\/ udk0ifharmfonf jrawmifodkU uREkfyfoGm;vdkjcif;udk &dyfrd[efwlonf/
vcrSm Edk0ifbmvtwGufjzpf 'DZifbmv 4&ufaeUwGif uREkfyf xGufvmcJU\/ wBudrfwGif
jrif;ESifhxGufcJU nDawmfarmifrygacs/ jrif;twGufrSm tqifoifhvSonf/ a&TvDjrpfbufrS
jrif;rsm;ESifhvmMuaom opfukefonfESpfa,mufonf jrawmifodkUtoGm;wGif erf;aygif;odkU

- 245 -

a&TOa'gif;

0ifvm udk0ifharmfESifh awGUMu\/ udk0ifharmfu jrif;ESifhxnfhvdkufcsifonf[k ajym&mwGif


opfukefonfwOD;u ol\jrif;udk uREkfyftm;ay;NyD; oludk,fwdkif vSnf;BuKHESifh vkdufrnfh
taMumif;? vSnf;BuKHvnf; tqifoifh&SdaeaMumif; ajymav\/ okdUjzpf eHeufapmapmwGif
opfukefonfwOD;ESifh uREkfyfonf jrif;wpD;pDESifh jrawmifodkU xGufvmMuav\/ xdkolrSm
jrawmif&Gmom; vlvwft&G,fwa,mufjzpf uREkfyftay: pdwf0ifpm;ykH&onfhtavsmuf
uREkfyftaMumif;udkar;\/ uREkfyfu tdrfaxmifr&SdaMumif; ajym&mwGif vl&dk;wa,muf[k emrnf
BuD;aom 0efaxmufrif;OD;0ifharmf\ oli,fcsif; acwfynmwwfwa,mufjzpf jrawmif&Gm
wGif vkdcsifaomtysKdudk &EdkifaMumif;? opfukefonfvkyfzdkU 0goemygvQif t&if;tESD; tjynfh
tpkH&Sdaom rdef;rudkvnf; &EdkifaMumif;? jrawmifwGif a,musfm;aumif; awmfawmf&Sm;ae
rdef;uav;rsm;onf ]we,fom;} udk apmifharQmfaeMu[efwlaMumif;? &GmcH a,mufsm;ESifh
we,fom;wdkU ,SOfNydKif vlysKdvSnfhvQif we,fom;u pGHzdkUvrf;rsm;aMumif; ponfjzifh
ajymjyav\/ uREkfyfu ]]jrawmifolawG[m olwkdU&GmrSmolwkdU raysmfMuvdkU &yfa0;vdkufcsifMu
ovm;}} [k ar;&m xdkvlu ]]'Dvkdawmh r[kwfaygifq&m? jrawmifom;uav;awGu aoao
0yf0yf vkyfudkifauR;csifwJUvl eJw,f? vlabmfausmhuav;awG jzpfukefMuNyD cifAs}} [k ajymjy
av\/ vludk,fwdkifrSm vlysKdyif&Sdao;aMumif; uREkfyfod&]]cifAsm;vJ vlysKdqdk? ckajymwJU vlUabmfausmhxJrSm rygbl;r[kwfvm;}}
]][m.... uRefawmf omqkd;ao;? bmrS rvkyfcsifbl;q&m}}
]]opfukefonfqdk}}
]]a,mifokH;q,fygcifAsm? rdbrsm;u cdkif;vdkUrdkU rvTJomvdkU vkyf&wmyg? vlysif;cifAs? w&GmvkH;
vlysif;csnf;yJ}}
]]tpOftqufu 'DvdkyJvm;}}
]]a&S;u uRefawmfwdkU OD;av;rsm;vufxufu 'Davmufrqdk;ygbl; cifAs? 'DacwfrSm jrpf&dk;
wavQmufvkH; vli,fuav;awG odyfysufpD;w,fcifAs}}
]]jrawmifolawG awmfawmfacsmw,fqdk}}
]]'guawmh q&mvJ jrifom;yJ? bk&ifcHvmwkef;u jrpf&dk;wavQmufrS &GmawGu ,drf;tueJU
BudKqdkMuawmh uRefawmfwkdU jrawmif,drf;tu eHywfwpfpGJw,fq&m}}

- 246 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]'D&GmrSm b,ftysKd tacsmqkH;vJ}}


emrnf okH;av;ck ajymygonf/ uREkfyfu]]rpdk;aum rygbl;vm;}}
]]olu eJeJBuD;oGm;NyDq&m? olUnDru omoGm;NyD? tazBuD;u ypfoGm;awmh tarBuD;uvJ bmrS
rwwf&Smbl;? nDruav;awG? armifuav;awGudk oluyJ OD;pD;tkyfcsKyfNyD; vkyfudkifpm;aomuf
ae&SmMuw,f}}
jrawmif&GmokdU a&mufMuaomtcg uREkfyfonf ,cifwacgufuuJUokdU opfawm&kH;okdU roGm;yJ
taumufpma&;BuD;\ aetdrfodkU wdkuf&dkuf0ifav\/ xrif;pm;NyD;aomtcg uREkfyfonf
xD;csKdifhbufodkUul; udk0ifharmfay;tyfvkdufonfh vcpm&if;twdkif; aiGwdkufrS aiGrsm;xkwf
jyefvmNyD;vQif aiGrsm;udk taumufpma&;BuD;vufodkU tyfxm;vdkufav\/ uREkfyf\c&D;pOfrSm
eufjzefeHeufwGif ,refaeUuopfukefonfESifhtwl erf;aygif;okdUjyefMu&ef jzpfavonf/

wjznf;jznf;,drf;nGwfjcif;
xdkaeUnaewGif uREkfyfonf rpdk;wkdU\tdrfokdUoGm; ig;z,faMumfESifh cJvHacsmif;rsm; (olwkdU
t&yfwGif ]aygif;wif;} [kac:onf/) jyKvkyfjyifqifxm;&eftwGuf ydkufqHay; rSmxm;cJU\/
xdknOfhwGif ig;z,faMumfESifh aygif;wif;udk t0pm;rnftBuHESifh taumufpma&;BuD;\ npm
xrif;udk toifhtwifhom pm;cJU\/ pma&;BuD;uawmfu ]]b,ftdrfursm; tpm;aumif;
auR;zkdU zdwfxm;w,f rqdkEdkifbl;? uRefrwkdUtdrfu xrif;udkawmif 0atmif rpm;awmhygyJvm;}}
[k ceJUpum; ajymvkduf&m uREkfyfrSm rpdk;wkdUtdrf pDrHxm;cJUaom aygif;wif;taMumif;udk
owif;oefUoefUMum; ajymvkdufjcif;jzpfonf[k rouFmonfESifh rsufESm&Sdef;ueJ jzpfoGm;rd
ygonf/ uREkfyf\pdwfudk EIdufEIdufcRwfcRwf ppfaq;vdkufaomtcg vrf;c&D;wGif opfukefonf
u rpdk;onf nDruav; armifuav;rsm;udk OD;pD;tkyfcsKyfum ]0dkif;vkyf0dkif;pm;} tjzpfESifh
xdef;odrf;apmifha&Smufvsuf &Sd&Smonf[k ajymvkdufuwnf;u uREkfyfpdwful;xm;onfh
rdef;uav; ESpfa,mufokH;a,mufteuf rpdk;bufodkU u&kPmoufoGm;jcif; jzpfwef&m
acsonf/ uREkfyfvdkcsifonfrSm &kyf&nfoem;urm; &Sdwmcsif;wlvQif Muifemwwfaom
pdwf&Sdoludk a&G;cs,frnfjzpf&m tdrfoltdrfom;rsm;tay: tBuD;tuJtjzpfESifh MuifemwwfvQif
vifom;tay:vnf; Muifemwwfvdrfhrnf[k wGufudef;&onf/ ]cspf} zdkUqdkonfrSm pHa'0DESifh

- 247 -

a&TOa'gif;

vJGuwnf;u uRekfyftzdkU&m (tjyeftvSef) arQmfvifhcsuf uif;cJUNyD;jzpf&m wa,mufESifh


wa,muf MuifemwwfvQif yxrwef; tdrfaxmifbufjzpfzkdU vkHavmufonf[k uREkfyf
,kHMunfonf/ (rsufESmudkjrif&onfjzpfap? toHudkMum;vkduf&onfjzpfap &ifxJ 'dwfueJ
vIyfckefoGm;aom tjzpfrsKd;rlum; pHa'0DrSvGJ rnfonfhrdef;uav;twGufrQ woufvkH;
BuHKcJU&bl;jcif; r&Sday/) tjcm;aomtjcif;t&mrsm; rnfrQavmuf jynfhpkHap? &ufpufaom
pdwfoabm&Sdonfh rdef;rwa,mufonf uREkfyftzdkU taumif;qkH;r,m; r[kwfEdkif[k
(rSefcsif&ifrSef rSm;csif&ifrSm;) uRekfyfwGufrdonf/ uREkfyfonf xdkpOfu taMumif;t&mrsm;udk
a&;a&;rQom &dyfrday&m taumufpma&;BuD;uawmfu uREkfyftm; ]ceJU} vdkuf uREkfyf\
rsufESm &Sdef;oGm;jcif;udk udk,fh[mudk,f odvdkufaomtcgrlum; igonf rpdk;bufodkU
,drf;vsuf &Sdacsonfwum;[k odvdkuf&ygonf/ odkU&mwGif pHa'0DuJUokdU tcspfoufouf
r[kwf? u&kPmzufjcif;udkvnf; uREkfyf em;vnfygonf/ odkUESifhyif uREkfyfonf twdtus
qkH;jzwfcsufcsjcif;um; r[kwfao;ay/ qdkvdk&if;rSm igonf ,aeUn rpdk;tm; cspfBudKuf
aMumif;udk zGifh[ ajymygawmhrnf[kyif qkH;jzwf&ao;onf r[kwfacs/ twnf,lrnf
rBuHyJESifh vlysKdvSnfhjcif;tvkyfrSm uREkfyf\tavhtusifh r[kwfacs/

aygif;wif;ESifhig;z,faMumf
xdknOhf uREkfyfonf taumufpma&;BuD;tdrfrS npmpm;NyD;aemuf rpdk;wkdU\tdrfodkU cyfapmapm
oGm;a&muf\/ apmapmoGm;jcif;rSm aygif;wif;zkwfjcif;udk tptqkH; jrifvdkaomaMumifh jzpf\/
uREkfyf\0goemwckrSm aumif;aomtpmudk pm;&&kHESifhrNyD;yJ udk,fwdkif vkyfwwfonftxd
apmifhMunhfvdkjcif;yif jzpfavonf/ uREkfyfa&mufoGm;aomtcg ig;z,faMumf t&SufBuD;rsm;rSm
aMumfNyD;jzpf eHeHyifESifh MuufoGefNrdwfrsm;u wyef;uefjym;? ig;z,faMumft&SufBuD;rsm;u
wyef;uefjym; tjynfhaMumfNyD; aygif;wif;zkwf&kHrQom usefavawmhonf/ ig;z,faMumfrsm;rSm
rD;zdkacsmifaMumf& aygif;wif;rlum; {nfhcef; aqmif;rD;zdkwGif zkwfEdkifavonf/ if;a'o
wavQmuf aqmif;rD;zdk[lonfrSm Murf;ysOfwGif taygufazmuf Murf;ysOfESifhtnD
jyKvkyfxm;aom av;axmifh rD;zdkjzpf\/
rD;zdkonf Murf;jyifxufjrifhcJUvQif rD;&Sdefonf rD;vIHol\ ajcaxmufrsm;odkU ra&mufyJ
ajcovkH;avmufom a&mufEdkifrnfjzpfaomaMumifh Murf;udkazmufNyD; wjyifwnf;jzpfatmif
vkyfxm;&jcif; jzpfavonf/

- 248 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyfa&mufoGm;NyD;aemuf rMumrD a&pdrfNyD;aom aumufnSif;qefoGwfxm;onfh aygif;wif;0g;


okH;av;acsmif;,lvm rD;zdkwGifzkwfav\/ aygif;wif;0g;rSm wbufzGifhjzpf iSufaysmzufjzifh
qdkUxm;av&m if;bufudk a&S;OD;pGmzkwf tqpfydwfaombufudk aemufrSzkwf&\/ wbuf
usufavmufaomtcgrS tjcm;wbufokdU vSnfhray;rD tqpfydwfaombufudk "m;ESifhxpf
zGifhay;&\/ zGifhvdkufaomtaygufrS taiGUacsmif;acsmif; yef;xGufav&m xdkuJUodkUrjyKvkyfygu
aygif;wif;0g;xJrS aumufnSif;rsm;onf &kwfw&uf yef;xGufwwfojzifh aygif;wif;
wacsmif;vkH; qkH;&wwfavonf/ uREkfyfrSm rlrD;zdkteD; {nfhonfjzpfaom uREkfyftwGuf
cif;xm;onfh aumfaZmay:wGif aq;wHcJvsuf xdkifum aygif;wif;rsm;udkvnf;aumif;?
tdrfoltdrfom; nDtpfrom;csif;wpkwkdUudk vnf;aumif; wvSnfhpDMunfhum tuJcwfvsuf
&Sdav\/

ZeD;avmif; udk tuJcwfjcif;


xdknOfh uREkfyfonf aygif;wif;zkwfjcif;xuf nDtpfrokH;a,mufwkdUudk txl;*&kjyK
tuJcwfvsuf&Sd\/ erf;aygif;rS yxrwBudrf qifESifhqif;cJUaomtacgufwGif awm0ufom;
uif tenf;i,fygvmcJU tBuD;qkH;jzpfaom rpdk;vufodkU ]tm;vkH;pm;MuzdkU} qdkum
ay;tyfvdkuf\/ rpdk;onf 0ufom;uifrsm;udk nDrrsm;ESifh armifuav;rsm;okdU cJGa0ay;&m
armifti,fqkH;tm; trsm;qkH;ay;\/ oludk,fwdkifum; rpm;acs? uREkfyftm; ]ynmwwfonf}
xif jyKpm;rnfpdk;aomaMumifhayavm rajymwwfay/ tm;vkH;cJGa0pm;apcsif ,lcJUaom
pm;p&mudk oludk,fwdkifrjrnf;yJ ay;a0vkdufjcif;twGuf wbuf tenf;i,f rausreyf
jzpf&jcif;ESifhtwl tjcm;wbufvnf; armifnDruav;rsm;tay: nSmwm[efwlonf[k
csD;usL;zdkU owd&cJUygonf/ uREkfyfonf taMumif;udk rpdk;tm; ajymbl;onfr&Sd/ (pmudk
oludk,fwkdifzwfrSyif od&ayawmhrnf/ uREkfyftm; ]yD,aq;} orm;wa,muf[k rxifrSwfwef
paumif;[lvnf; arQmfvifhonf/)
xkdnOfh aygif;wif;rsm;usuf ig;z,faMumfESifh pm;MuaomtcgwGifvnf; rpdk;onf uREkfyf
twGuf trsm;qkH;jyifay;NyD; rdcifESifharmifnDruav;rsm;twGuf xnfhay;av&m olUtzkdUrl
tenf;i,frQompm;onfudk awGU&\/ uREkfyfudkjrif& 0rf;omaeaomaMumifhum; r[kwf
wef&m/ uREkfyfu bmrQrajym&ao;acs/ rnfokdUyifjzpfap tpm;taomufESifhywfouf
armifnDruav;rsm;tay: oufnSmjcif;onf uREkfyfvifjzpfvmaomtcg oufnSmwef&m
onfh vuPmwckjzpfvdrhfrnf[laom uREkfyf\tawG;tac:rlum; wu,frSefygayonf/

- 249 -

a&TOa'gif;

]vifESifhr,m;? vQmESifhoGm;} [lbdodkU wOD;ESifhwOD; rauseyfaom tcsufuav;rsm; &Sd&onfh


"rwm jzpfaomfjim;vnf; tpm;ESifhywfouf uREkfyftay: *&kpdkufykH? 'kucHykH? BudK;pm;
tm;xkwfykHrsm;rSm &SmrS&Sm;aom ZeD;wa,mufjzpfonf[k ae&m 0efcHvkduf&ayOD;rnf/
vifu&Smay;vQif csufwwfygonf[k rdef;rtrsm; ajympum;&Sdaomfvnf; BudK;pm;tm;xkwfykH
csif;rlum; jcm;em;jcif; &SdMuayvdrfhrnf/ nDtpfrokH;a,muf (tdrfaxmifuJG wa,mufyg
av;a,muf) &SdMuonfhteuf wa,muftay:wa,muf MuifemrI&Sd&mwGif rpdk;onf
(tBuD;qkH;jzpfaomaMumifhayavm rod/) tMuifemwwfqkH;jzpfonf[k xdkpOfuwnf;u
tuJcwfrd&m aemifwGifvn;f twkdif;rSefuefjcif;udk awGU&avonf/ tjcm;aom
a,mufsm;rsm;onf rnfodkUoabmxm;Muonf rajymwwf/ uREkfyftzdkU&mwGifrlum;
tjcif;t&monf rpdk;ESifhuREkfyf tdrfaxmifbufjzpfMuzdkU zefwD;ay;jcif; ol\&kyf&nfxufyif
ta&;BuD;onf[k xifrdygonf/

a0hv nfvnfajymaejcif;
apmapmcdkuf aygif;wif;ESifhig;z,faMumfudk eHeHyifMuufoGefNrdwfESifh pm;vdkuf? vufzuf&nf
Murf; aomufvkduf? aq;wHzGmvkdufjzifh 0dkif;zGJUpum;ajymMuNyD;aemuf twefnOfheufvmaom
tcg armifnDruav;rsm;onf olwkdU\tdyfcef;odkU toD;oD;0ifMuav&m rdcifwa,muf
omvQif ]aq;Aef;} udkxkwf if;\tcef;0xdkifum uGrf;oD;zufaq;vdyfrsm; vdyfvsuf
&Sdav\/ uREkfyfrSm ESpftdrfaxmifysufcJUNyDjzpf vlysKdpum;ajymzdkU (pHa'0DESifh wkef;uuJUodkU)
&GHUjcif;wGefUjcif; r&Sdaomfvnf; tcsdeftrsm;BuD;&Sdonfqdkum axG&mav;yg; pum;udk ajymvsuf
&Sd\/
tarBuD;\tcef;rSm (tdyfcef;okH;cef;&Sd tawmfus,faomtdrfBuD; jzpfaomaMumifh) tawmf
uav;a0; ajymcsifaompum;udk olrMum;atmif ajymEdkifaomfvnf; ]ajz;ajz;aygh} [k
oabmxm;\/ ,aeUn ajymawmhrnf[lyif wxpfcsqkH;jzwfjcif; rjyKao;acs/ rpkd;
pdwf0ifpm;ykH&onfrSm &efukefNrdKUBuD;taMumif;jzpf a&Twd*kH? odrfBuD;aps;? wd&pmef&kH ponfh
a&mufoifha&mufxdkufaom ae&mrsm;taMumif;udk wGifwGifBuD;ajymjy,if; ]]rpdk;wkdU wacguf
avmufawmh a&mufatmifvmzdkU aumif;w,f}} [laom pum;rsKd;xuf eD;uyfatmifrajymyJ
a0hvnfvnfjzifhom tcsdefukefap\/ oef;acgifwdkifvwfaomf Murf;jyifrS trIdufo&dkuf
vSnf;cs&eftwGuf azmufxm;onfhMurf;aygufrS ]zkwfueJ} toHMum; Munfhvkduf&m
aq;jyif;vdyfwdkwckonf Murf;aygufteD;wGif rD;cdk;wtltlESifh avmifvsuf&Sdjcif;udk awGU&\/

- 250 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

vuPmrSm Murf;aygufrSypfwifvdkufonfh aq;vdyfwdkjzpf[ef&Sdonf/ okdUqdkvQif tdrfatmuf


umvom;wa,mufjzpfap? wa,mufrujzpfap a&mufaeavNyD/
]]bmvJ rpdk;}}
]]tvum;yg? aumifuav;awGaemufwm *&krpdkufygeJU}}
]]jyefzdkU&mvJ awmfawmfnOfheufNyD? b,fhES,fvkyfygr,f}}
]]'DrD;zdkem;rSm tdyfaygh? nOfheufvSNyDyJ? tareJUuRefreJU [dkbufcef;rSm tdyfMur,f}}

tajctaeuwGef;ydkUjcif;
rpdk;onf apmifwxnfESifh acgif;tkH;wvkH; ,lvmcJU rD;zdkteD;&Sd aumfaZmay:wGif uREkfyf
twGuf wifxm;\/ xdkcP tdrfa&SU0&efwmrS ajcoHMum; uREkfyfem;pGifhvdkuf&m avSum;rS
wjznf;jznf;qif;oGm;aom ajcoHrsm;udkMum;&\/ vuPmrSm uREkfyfwdkUtm; tdrfjyif0&efwmrS
acsmif;MunfhNyD; jyefqif;oGm;aomajcoH jzpf[efwl\/ jrawmif&GmwGif ]vltmus,f} uav;
wa,mufwav&Sdaomfvnf; uREkfyfwdkU a&Tbdke,fuJUodkU &dkufrI? owfrI jzpfbl;onf r&Sdaom
aMumifh uREkfyf rwkefvIyfvS? rpdk;vnf; ajErysuf&Sdaeonf/ aemufwcP ]0kef;?'kef;?
jAKef;?'dkif;} jrnfaomtoHrsm; Mum;&av&m tdrfx&HESifh trdk;rsm;rSm cJrsm;? xif;acsmif;rsm;?
0g;vkH;rsm; xdrSefaomtoHrsm;jzifh qlnHvsuf&Sdawmh\/ armif? nDr uav;rsm;ESifh tarBuD;
vnf; rD;zdkteD;odkU pk&kH;a&muf&SdvmMu\/ uREkfyfonf aq;wqkHudk nSdaomuf pOf;pm;&m
ab;tE&m,f&Sdonf[k rpdk;&drfaomfvnf; rBuKHbl;aomtjzpfaMumifh rnfokdUjyK&rnfrodyJ
jzpfae\/ xif;acsmif;xif;prsm;onfvnf; qufvuf rdk;&GmqJyif jzpfae\/ xdkcP
toHcyfpmpmESifh rdef;rwa,muf\ Budrf;armif;oHudk tdrfa&SUrS Mum;&av&m tarBuD;u
]]rdrkd;vm;[JU} [k atmfar;um wHcg;udkzGifhvdkuf\/ rdrdk;rSm rpdk;\ tdrfaxmifuJGnDrwa,muf
jzpfav&m teD;tyg;&Sd tdrfwGifae&mrS cJoHMum;NyD; Budrf;armif;umxvmcJUjcif; jzpfavonf/
ol\cifyGef;rSm a&TvDokdUoGm;ckdufjzpf tdrfwGif wa,mufwnf;ae&aomfvnf; tdrfaxmifuJG
jzpfaomaMumifh wBudrfESpfBudrfrQom jrifbl;\/ ]][JUaumifawG eifwkdUowd 'gyJvm;?
wqdwf&Sd tdrfudkraygufMueJU? ighudkaygufvSnfhMu? vmMuav}} [k atmf[pfum uREkfyfwkdU
tdrfa&SUokdU vm&yfav&m cJoHrsm;vnf; csufcsif;&yfpJoGm;av\/ xdkUaemuf rrdk;onf
tdrfa&SU0&efwmokdU wufvm avSum;xdyf&yfum ]]eifwdkUumvom;awG owdu 'gyJvm;?

- 251 -

a&TOa'gif;

vlaumif;rSef;rod vlqdk;rSef;rod? wqdwf&Sd remvdk&rSmavmuf olwkdUwwfwmyJ? eifwkdU


&nf;pm;udk vkvdkUvm;? eifwkdUr,m;udk ckd;vdkUvm;}} ponfrsm;jzifh a&&GwfBudrf;armif;av&m
w&GmvkH; wdwfqdwfvsuf&Sdonfudk awGU&\/ ]tm*rdef;uav;aywum;} [k pdwfxJu uREkfyf
csD;usL;rdavonf/ tm;vkH;wdwfqdwfoGm; wHcg;udkydwfNyD; rD;zdkteD; 0dkif;zJGUum xdkifrdMu
&mwGif uREkfyfonf (tcsufxJwGif) rpdk;\tuJudk tawmfcwfrdNyDjzpf uREkfyfu]]rif;wkdU&Gmu ae&muswJU&Gmr[kwfygbl; rpdk;&,f? b,fhES,fvJ vkdufrvm;}} [k tm;vkH;
a&SUwGif ar;vkduf\/
rpdk;uvnf; nDrrsm;ESifh rdcifa&SUyif vdkufrnf[kajym\/ uREkfyfu ,aeU oabFm
r&Sdaomfvnf; orefiSm;NyD; waumif;odkUpkefrnf? waumif;urS oabFmESifh rEav;odkU
oGm;rnf[kajym&m rpdk;u oabmwlaomfvnf; rrdk;u uefUuGufavonf/ rdciftkyfcsKyf
BuD;Mu&aomorD;rsm; jzpfMuonfhtavsmuf Muufuav;iSufuav;uJUodkU ac:ajy;vQif
rdcifa&m nDruav;rsm;yg *kPfi,fzdkU&SdaMumif;ajym vlBuD;rsm;a&SUarSmuf txdkuftavsmuf
awmif;&rf;,lzdkU ajymavonf/ uREkfyf\rsufpd nOfhtzkdUwGif rrdk;onf ([D;&kd;0if;)
vlpGrf;aumif;rwa,muf jzpfae&um; olUpum;udk uREkfyf rypfy,fEdkifyJ eufjzef 'DZifbmv
5&ufaeUwGif &GmvlBuD;okH;av;a,mufa&SU awmif;&rf;,lvdkufygawmhonf/

xl;jcm;aomtcsufrsm;
uREkfyfrdef;r,ljcif;ESifh ywfouf xl;jcm;aomtcsuftaejzifh tdrfaxmifwckysufwdkif; t0wf
wxnfudk,fwckESifh qif;vmcJU&ykHudk azmfjycJUNyDjzpf&m rdef;r&aom tcsdef&moDESifhywfouf
xl;jcm;csufudkvnf; azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyfonf wwd,tdrfaxmifjzpfaom rpdk;udk 1920
jynfhESpf? 'DZifbmv 5&ufaeUwGif vufxyf\/ yxrtdrfaxmifudk 1910jynfhESpf? 'DZifbmv
10&ufaeUwGif vufxyf\/ 'kwd,tdrfaxmifESifh 1914ckESpf? 'DZifbmv 15&ufaeUwGif
xGufajy;Muonf/ okH;a,mufvkH;rSm 'DZifbmvcsnf;jzpf 5*Pef;ESifh pm;jywfaom &ufrsm;
csnf; jzpfonf/ rQomruao;? pHa'0D\rdcifu ay;pm;ygrnfqdk uRekfyf\zcifu
a&TbdkokdUvmNyD; uREkfyftm;ac:oGm;aom &moDrSmvnf; 'DZifbmvyif jzpfavonf/ (okdUjzpf
'DZifbmva&mufwdkif; bmrsm;jzpfacsOD;rvJ[k vnfyif;wqefUqefU arQmf&OD;rnfuJUokdU jzpfrd
ygonf/) rpdk;ESifh vufxyfaomaeUESifh ywfouf xl;jcm;csufwck&Sdao;onfrSm uREkfyfwdkU
vufxyfaomaeUonf c&pfou&mZf 1920jynfhESpf 'DZifbmv 5&ufaeUvnf;aumif;?
jrefrmou&mZf 1282ckESpf wefaqmifrkef;vqkwf 10&ufaeUvnf;aumif;? jzpf ,leDbmpDwD

- 252 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

bGdKufaumhaeUjzpfav&m if;aeUudkyif ]trsKd;om;aeU} [l a&G;cs,fowfrSwfxm;Mujyef&mwGif


trsKd;om;aeUusa&mufwdkif; uREkfyfwkdU\ vufxyfaeU jzpf&jyefaomaMumifh (,ck pmudk
a&;om;aomtcsdefrS &ufowESpfywfcefU MumaomtcgwGif) tESpf 40ajrmuf trsKd;om;aeU
usif;yjcif;ESifhtwl uREkfyfwdkU\ vufxyfonfrSmvnf; tESpf40 jynfhygawmhrnf/ tcsdef
umvESifh aeU&ufrsm;onf t"dym,f&Sdonf[kqdkygvQif uREkfyfESifhywfoufaom aeU&ufrsm;
onfvnf; r*Fvm&Sdaom teuft"dym,frsKd;om &Sdygap[l qkawmif;vkduf&ygawmhonf/

pHa'0DESihfrpdk;
uREkfyfonf udk0ifharmf\aiGxJrS aiGw&mEIwf,lxm; usefaomaiGrsm;udk taumufpma&;BuD;rS
wqifh ,cifopfukefonf\vufodkU yg;vkduf&m udk0ifharmfxH aumif;rGefpGma&mufaMumif;
jyefpm&&Sd\/ (if;aiGw&mudk urf;eD&GmwGif uREkfyf ausmif;axmifaomtcg jyefqyf&m
udk0ifharmfu aiGudkr,lyJ olUemrnfESifh ausmif;om;wa,muf xm;ay;zdkUajymojzifh olUqE
twdkif; uREkfyf vufcHvdkufygonf/) udk0ifharmfonf uREkfyfESifh pHa'0DtaMumif;udk tvkH;pkHod
pHa'0Dudkvnf; jrifbl;oljzpfav&m ol\jyefpmxJ rpdk;onf pHa'0DxufvSoljzpf uREkfyf
auseyfxdkufaMumif; 0rf;yef;wom a&;&Smygayonf/ udk0ifharmfrSm rpdk;udkvnf; MuifemykH
&onf/ pHa'0DESifhrpdk;udk EIdif;,SOfa&;jcif;twGufaMumifh uREkfyf 0rf;omzdkUrSwyg; tjcm;
bmrQr&Sday/ odkU&mwGif pHa'0Dudk uREkfyf oabmuscJUrjdcif;rSm if;\ &kyftqif;oufouf
r[kwf? 0wfpm;qifjyifykHaMumifhcsnf; r[kwf? uREkfyftm; &ifckefvIyfaponfh (razmfjyEdkif
paumif;aom) obm0wck jzpfaomaMumifh tawmftwefvlrsm; em;vnfMuygrnfavm[k
,kHrSm;oHo, jzpfrdygonf/
pHa'0DtaMumif;udk jzwfxm;cJUonfrSm twefMumNyDjzpf uG,fvGefonfrSm MumvSNyD
xif&avmufaomfvnf; 1919ckESpfurS uG,fvGefjcif;jzpfaomaMumifh rpdk;ESifh taMumif;ygaom
tcsdefwGif uG,fvGefonfrSm wESpfrQom &Sdygao;onf/ uREkfyf\rdcifurl rpdk;ESifh pHa'0DwdkU
cyfqifqifwlonf[k ajymbl;jcif;udk apmapmydkif;u azmfjycJUbl;ygNyD/ rdcifonf pHa'0Dudk
cifrif if;ESifhwlaom rpdk;udkvnf; cspfcifaMumif; ajymbl;ygonf/ rdcif\pum;t&rSm
]]ndKacsmeJU0gacsm wrsKd;pDxm;ygawmh? pHa'0Du tqiftjyifomw,f? rpdk;u udk,fvkH;
udk,fayguf ydkvSw,f? rpdk;&JU udk,fvkH;udk,faygufrsKd;u rdef;rxJrSm &Sm;ayw,fuG,f? wifeJU
&ifeJU odyftcsKd;usw,f? eef;awmfxJu tysKdawmfawGxJrSm wa,mufjrifbl;w,f}} [k
ajymbl;&Smonf/ uREkfyf\rdcif txl;ojzifh cspfcifzG,faumif;aom tcsufwckonfum;
uREkfyf rdef;r,lcJUaomtcgwdkif; rdbudkrwdkifyifyJ uREkfyf\oabmtwdkif; ,lcJUonfcsnf;

- 253 -

a&TOa'gif;

jzpfaomfvnf; uREkfyf,laom rdef;rrsm;ESifhywfouf jypfwif&Iwfcsjcif;jyKonf[k r&Sdbl;


jcif;yif jzpfavonf/ rdcifqdkvQif vlwdkif;yif cspfonf[k ajymMurnfjzpf&m txufyg
taMumif;w&yftwGufaMumifhyif tjcm;aomom;rsm; cspfMujcif;xuf uREkfyf\rdcifudk uREkfyf
cspfjcif;onf ydkvdrhfrnf[k xifrdygonf/ om;ucspfBudKufaomrdef;rudk rdbu oabmrwlEdkif
qdkjcif;onf a,mufsm;uav;twGufa&m rdef;uav;twGufyg tBuD;tus,f pddwfqif;&J
Mu&rnfjzpf&m uREkfyftzdkU&m if;qif;&JrIrsKd; r&SdcJUbl;jcif;onf tvGefuHaumif;onf[k
0rf;omcJU&ygawmhonf/

ezl; pmygrS nm;Edkifjcif;


udk0ifharmfwkdUvlpkonf qufvuf ]opfoif;} tvkyfudk aqmif&Gufvsuf&SdMuaomfvnf;
nDawmfarmifrSmrl rMumrDtwGif; opfawmrSjyefvm uREkfyfwdkUESifhtwl aexdkifvsuf&Sd\/
rpdk;\nDrwa,muf acsmvSaMumif;udk txufwGif t>rufrQ azmfjycJUbl;&m trnfrSm rvkH;
jzpf\/ rpdk;\udk,fvuft*FgESifh udk,fvkH;udk,faygufrsKd;r[kwfyJ vkH;BuD;aygufvSESifh cspfp&m
aumif;aom rsufESmxm;&Sd olUacwfwGif jrawmif&Gm ydk;yef;ol tawmfrsm;aom rdef;uav;
wa,mufjzpf\/ nDawmfarmifonf rpdk;wkdU\tdrfokdU uREkfyfESifhtwl roGm;bl;aomfvnf;
pma&;armifjrESifhtwl vnfywfMubl; rvkH;ESifh rsufrSef;wrf;rdMu[ef&Sd\/ tdrfodkU
a&mufvmonfESifh wNydKifeuf nDawmfarmifonf rvkH;tm; wrf;wrf;pGJ pkHrufvsuf&Sd\/
wGif jrawmifodkU oabFmESifh nDtpfudkESpfa,muf vkdufvmMupOfu azmifBudKorm;BuD;
ajymbl;aompum;udk owd& ol\aA'ifrSm tvkH;pkH rSefacsawmhrnf[k uREkfyf xifrdonf/
xdkvlBuD;u uREkfyfwdkUrSm vlysKdtjzpfESifh ]jyefpdwfr&Sd} onfhjyif nDtpfudknDtpfryif jzpfwwf
ao;onf[k ajymbl;jcif;udk rSwfrdaumif; rSwfrdMuayvdrhfrnf/ uREkfyftzdkUum; rSefaeNyDjzpf&m
nDawmfarmiftwGufyg rSefcJUvQif wtHUwMo jzpf&vdrfhrnf[k xifrdonf/ wtdrfwnf;vnf;
twlaeMu& tysKdvlysKdvnf; jzpfaeonfhjyif wa,mufESifhwa,muf oabmrusp&mvnf;
bmrQr&Sdacs/ a,mufsm;uav;ESifh rdef;ruav;wkdUonf rnfrQyif taMumif;nDnGwf tqif
ajyvsuf&Sdaomfvnf; ]ezl;pm} rygvQif rnm;Mujcif;udk pHa'0DESifh uREkfyf\ tjzpfomru
nDawmfarmifESifh rvkH;wkdU\ tjzpfwGifvnf; xyfqifh BuKH&bl;jyefygonf/ tppt&m&m
tqifajyvsuf&SdMu awmxJokdU uREkfyfwdkUwtdrfvkH; (if;a'oxkH;pHtwdkif;) xif;acGoGm;
MupOf xif;&Smolrsm;u&SmMu nDawmfarmifESifh rvkH;wdkUu xif;wkH;BuD;wwkH;udk vTjzifh
wbufpD wdkufjzwfaeMujcif;rsm;udk uREkfyfwdkU awGUjrif& tm;vkH;oabmwl wNyKH;NyKH;
jzpfcJUMu&bl;ygonf/ uREkfyfESifhrpdk;wkdUu ]vJGzdkUr&SdNyD} [k xifrdMu&m tarBuD;uvnf;
oabmwl&Smonf/ tjzpfrsKd;okdUa&mufumrS rvkH;onf (uREkfyfwkdUudk remvdkMuonfh &Gmol

- 254 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tcsKdUwdkU\ uwkH;uwdkufvkyfrIaMumifh) csufcsif; trlt&majymif;vJoGm;NyD; axmfavmfuefUvefU


vkyfavawmhonf/ rdef;uav;um; acgif;rmaom rdef;uav;wa,muf[l uREkfyftuJcwf
EdkifcJUonf/ uREkfyfwkdU tBuHtdkufvsuf&SdpOf rdbrsm;xHrS pmwapmifa&mufvm&m if;pmwGif
*srm;oaX;\ udk,fpm;vS,fvkyfaeaom uREkfyf\OD;av; ajrpm&if;tifpydwfawmfwa,mufu
nDawmfarmiftm; ol\pma&;tjzpfESifh cefUvdk csufcsif;vmzdkU rSmxm;vdkufonf/
nDawmfarmifrSm roGm;csif&Smaomfvnf; uREkfyfu rdef;rayg tvkyf&Sm;aMumif;? rvkH; udp
twGuf qufvufaqmif&Gufay;rnfhtaMumif;ESifh acsmharmhwdkufwGef;vkduf&mwGif nDawmfarmif
onf OD;av;&Sdaom jrpfom;NrdKUodkU vkdufoGm;&Smav\/ ezl;pmrygMuaomaMumifhayavm
rqdkEdkif/ nDawmfarmifrSm cGJcGmoGm;NyD;aemuf cyfat;at;jzpfoGm; olwkdU\jyemrSm wdkwdkESifh
NyD;qkH;oGm;ygawmhonf/

]rif;pdwf} &Sdaom udk0ifharmf


1921ckESpfrSm uREkfyftzdkU&m cyfayghayghcyfacsmifacsmif aecJUaomESpfwESpfjzpf\/ xdkESpfwGif
uREkfyfESifhrpdk;wkdUonf jrpfom;okdU nDawmfarmifESifhtwl vdkufaejcif;? ref;usnf;wkH&Gm&Sd
rdbrsm;xHodkU tvnfoGm;jcif;? ppfudkif;awmif&kd;aejcif;? jrawmifwGif udk0ifharmfESifhtwl
aejcif; ponfjzifh (Honeymoon) tcsdefukefvGefcJUonf/ xdktcsdeftawmtwGif; t*Fvdyf
0wKrsm;rS rSD;a&;onfh 0wKBuD;ESpfyk'f NyD;yg\/ if;0wKESpfyk'frSm (Sign of the Cross and
Gulliver's Travel's) OD;bazu 0,f,lovdkvdk? ol&d,wdkufu 0,fovdkvdk aiGw0uf
wysuf ay;acsxm; uREkfyf\vufxJ twefMumatmif;aecJU&m yJcl;NrdKUivsifBuD;wGif
aumfyDrsm;aysmufqkH; r&dkufESdyfvkduf&yJ ajrBuD;MoZm jzpfoGm;cJUygavNyD/ jrawmifaeMupOf
udk,fhtdrfudk,f armifnDruav;rsm;ESifh twlaeMuaomfvnf; udk0ifharmfu olU&kH;okdU
ZGwftwif; ajymif;a&GUcdkif;onfESifh ajymif;Mu&ygonf/ okdUaomf udk0ifharmfawmwufaomtcg
r&ru uREkfyfudk ac:oGm;onfcsnf; jzpfaomaMumifh rpdk;udk olUtarrsm;ESifhxm;cJU uREkfyfrSm
olESifh awmwufae&onfom rsm;ygonf/
udk0ifharmfonf uREkfyftm; nDtpfudk&if;wrQ cspfjcif;udk uREkfyfodyg\/ ydkvQifomydkrnf?
avQmhonfrxifyg/ pum;rSm omrefajymwwfMuonfh cifrifwwfol&SdcJUvQif xkdolonf
udk0ifharmfjzpf\/ ol\nDrsm;? ESrrsm;twGuf vspfvsL&Ixm;rnfh udprsKd;wGif uREkfyftwGuf
aqmif&Gufay;jcif;udk BuKH&bl;ygonf/ odkUaomf vlwa,mufum; wcgw&HwGif ]rif;pdwf}
&Sdolwa,mufjzpf\/ waeUo awmwufrnfjyK&mwGif &uf&Snfrnf[k odaomaMumifh rpdk;u
uREkfyf rvkdufapcsifonfESifh rvdkufyJ jiif;vdkufbl;\/ awmrS jyefa&mufvmuwnf;u

- 255 -

a&TOa'gif;

udk0ifharmfonf uREkfyftm; rMumcP pum;emajymvkduf? avSmifvdkuf vkyfavawmh&m uREkfyfrSm


aemufaemifwGif olac:vQif rjiif;0HUawmhyJ vdkuf&ygawmhonf/ olUrSm vlysKdBuD;jzpf
tdrfaxmifonftaMumif;udk em;rvnf? *&krpdkuf/ olac:vQif vdkufrSBudKufwwfol jzpfav
onf/

ausmif;q&m jzpf&jyefjcif;
1922ckESpfOD;wGif uREkfyfonf &efukefodkUqif;NyD; pma&;q&mtjzpfESifh toufarG;zdkU rpdk;ESifh
wdkifyif&m oabmwlMuavNyD/ wGif udk0ifharmfu jrawmif ol&SdaeorQumvywfvkH; rcGJ&?
0rf;a&;twGuf olMunfhNyD; pDrHay;rnf[k ajym\/ udk0ifharmfajymonfqdkvQif jiif;zkdUcufaom
vlwa,mufjzpfjcif;udk uREkfyfodNyD;jzpf\/ aemufqkH; jrawmiftxuf 18rdkifcefUa0;onfh
urf;eD&GmwGif t*Fvdyfausmif;axmifzdkU pDpOfav\/ urf;eD&Gm opfukefonf av;ig;OD;&Sd
if;wkdUwGif ausmif;om;t&G,f om;rsm;vnf; &SdMu\/ rdbrsm;onf om;rsm;udk t*Fvdyfpm
oifvdk NrdKUBuD;rsm;odkU ydkUcsifMuaomfvnf; (jrefrmrdbrsm;\ xkH;pHtwdkif;) om;uav;rsm;udk
pdwfrcsjcif;? tpm;taomuf qif;&Jrnfudk pdk;&drfjcif;? rcGJekdifjcif; paom tcuftcJrsm;aMumifh
&Gmausmif;om xm;Mu&m udk0ifharmfu uREkfyftaMumif;ajym t*FvdyfpmoifzkdU wdkufwGef;
vkduf&mwGif 0rf;ajrmuf0rf;om oabmwlMuavonf/ opfukefonfokH;OD;onf tdrfwvkH;udk
0,f ausmif;wnfNyD;vQif ausmif;om;rsm; pkaqmif;vdkuf&m 15a,mufESifh ausmif;vc w&m
ausmfcefU &&Sdav\/ xdkpOfurl xif;? a&? aetdrf ponfwkdU&aom vifr,m;ESpfa,muf
twGufrSm if;aiGrQonf aumif;pGmvkHavmufonfjzpf uREkfyfonf if;tvkyfudk vufcHvdkuf
avonf/ odkUjzpf azazmf0g&Dvqef;wGif uREkfyfwdkUvifr,m;onf a,mufzuav;
wa,mufESifhtwl urf;eD&GmodkU ajymif;a&TUoGm;Muav\/

auseyfzG,faomESpf
uREkfyfonf Ak'bmomausmif;wBudrf? tar&duefausmif;wBudrf? nDawmfarmif\ ausmif;
wBudrf vydkif;rQavmufpD ausmif;q&mvkyfcJUbl; uREkfyftzdkU tqef;topfr[kwf? taMumif;
odNyD;jzpfaom tvkyfwck jzpfygonf/ uREkfyfem;vnfonfum; tvkyfonf cPwjzKwf
twGuf pdwf0ifpm;zG,faumif; aysmfp&mBuD;wckyif xif&aomfvnf; tvGef NiD;aiGUvG,faom
tvkyfrsKd;jzpfavonf/ q&myg&rDygaom yk*dKvfrsm;twGufrSm rwwfaomvl? odkUr[kwf

- 256 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uav;rsm;tm; wwfatmif oifjyay;&jcif;onf 0rf;omp&m aysmfp&maumif;onf[k ,lqMu


ayvdrhfrnf/ uREkfyfrSm pum;ajymcsifaom vlwa,mufr[kwf? uavmiform;oufouf
jzpfonf[k udk,fh[mudk,f odNyD;jzpfaomaMumifh ESpf&Snfwm0efrcHyJ okH;ESpftwGufrQom
y#dnmOfay;cJUygonf/ oifjy&rnfhynm&yfrSm t*Fvdyfbmomwckwnf; qdkaomaMumifh uREkfyf
oabmusvSonf/ yxrESpf awmxJodkU ausmif;om;rsm;ESifh A[kokwtzkdU aysmfyJGpm;
xGufjcif;? jrpfxJ orefavSmfjcif;? &Gufwdkufjcif;? [dk&Gmonf&Gmrsm;odkU oGm;vnfjcif;
ponfrsm;jzifh awmfawmfaysmfrdygonf/ oli,fuav;rsm; wwfvG,fapjcif;iSm ausmif;BuD;rsm;
uJUodkU wywfvQif ESpf&ufrydwfyJ w&ufwnf;ydwfjcif;? aEG&moDwGifvnf; ausmif;zGifhjcif;?
nOfhtcsdefrsm;vnf; oli,frsm; pmusufMuonfudk apmifhMunfh ar;Muonfrsm;udk ajzjcif;
ponfjzifh pdwfygvufyg oifjy&mwGif ausmif;axmifay;aom opfukefonfrsm; vGefpGm
auseyftm;&Muonf/ if;&GmodkU e,fvSnfh&efa&mufvmMuonfh ynmtkyf? awmtkyf? ykvdyf?
tifpywfawmf? taumuf0efaxmuf? taumufpma&; ponfrsm;onfvnf; tjcm;ae&m
rwnf;cdkMuyJ uREkfyf\ausmif;uav;rSmcsnf; wnf;cdkMuonfwGif pm;Mu? aomufMu? &,fMu?
armMuESifh aysmfp&mBuD;jzpfcJUygonf/ 1922ckESpfrSmrl auseyfzG,faomESpf[l rSwfwrf;wif
Edkifygonf/

]vyfuD;}
1923ckESpfOD; uREkfyfonf jrif;waumif0,f jrif;pD;tavhtusifh jyKvkyf\/ jrif;rSm t&dkif;
r[kwf? ]tom;us} oifNyD;jzpf&m uREkfyfrSmvnf; tawmftwef jrif;pD;wwfNyD;jzpf tvGef
[efusvsuf&Sd\/ uREkfyfonf a&S;acwft*Fvdyf0wKrsm;udk zwf&uwnf;u jrif;pD;jcif;
tvkyfudk ]&l;} rwwf oifcsif a&Tbdke,fwGif OD;ab;? baxG; paomaqGrsKd;rsm;\ jrif;rsm;udk
tcGifhBuKHwdkif; iSm;pD;jcif;tm;jzifh omref&Gmom;wa,mufrQavmufawmh wwfajrmufvsuf
&Sdyg\/ jrif;pD;0goemygaom uREkfyftzdkU&m omusifvnfpGm pD;wwfatmif yg&rD
jznfhay;&ma&mufonfh tjcif;t&mwckudk azmfjy&ygOD;rnf/ (pGefUpm;&jcif; 0goemygaom
uREkfyftzdkUrSm jrif;pD;jcif;onf tE&m,f&Sdwwfjcif;udk rqGuwnf;u em;vnfNyD;jzpfygonf/)
uREkfyf0,f,lvkdufaom jrif;rSm jrif;aumif;jrif;qwfwaumifjzpfay&m jrif;&Sif (tif;wkdif)
pD;yGm;a&;tajc r[efaomfvnf; olUjrif;udkcspfonfESifh ra&mif;yJ zufwG,fxm;onfwGif
ausmif;om;wa,muf\zcifu ZGwfwG,fuyf 0,fay;aomaMumifh uREkfyf &vdkufjcif;
jzpfavonf/ jrif;ay:okdUwuf wacgufavmuf armif;Munfhvdkufuwnf;u jrif;um;
igESifhawmfonf[k wcgwnf; oabmusvkdufrd\/ jrif;ykuav;rsm;omaygaom xdke,f
av;ayav;vufr[laom ]a'guf} onf t&yfjrifhaom uREkfyftzdkU&m &cJvS oifhawmfvS

- 257 -

a&TOa'gif;

ayNyD/ tarG;rSm pdkifndKjzpf cyfoG,foG,f&Sdaom ajcwHvufwH&Sd\/ xdkjrif;\ xl;jcm;csuf


wckrSmum; tvGefuRwfqwfaompdwf &Sdonfjzpf (uREkfyftm;vnf; ]uRwfqwfqwf} &Sdaom
vlBuD;[k ajymMurnfxifonf/) BudrfvkH;udkifzdkUrvdk? ]pkwf} woyfoyfESifh acsmhpD;&aom
jrif;rsKd;jzpf\/ tcuftcJwck&SdonfrSm jrefrmwkdUpD;enf;jzpfaom ]tom;us} ajy;enf;rSm
pdwfxefvGef;vQif ]'kef;} ajy;wwfay&m odkUqdkvQif ]azmuf} onfqdk wefzdk;r&SdyJ jzpfoGm;\/
]tom;us} [lonfrSm ajcav;buf&Sdonfhteuf ajrBuD;ay:wGif wbufpDcsum ajy;&jcif;
jzpfav&m ajcESpfbufpD ]pkH} cs ckefajy;jcif;? ]okH;acsmif;axmuf} ajy;jcif; ponfwkdUrSm
jrefrmoufouf jrif;yGJrsm; tokH;r0if? ]azmuf} onf[k qdkavonf/ jrif;waumifonf
wwfEdkiforQ tjrefqkH;vnf; ajy;&rnf/ ajcESpfbufyl;ckefNyD; ]uqkef} ajy;jcif;rsKd;vnf; rjzpf
ap&/ onfum; jrefrmjrif;ajy;enf;\ ta&;BuD;aom tcsufaywnf;/ uREkfyf\jrif;rSm
uREkfyfvufodkUa&mufvmrS *&kwpdkufauR; 00vifvifjzpfvmonfESifh ]vyfuD;} (uHaumif;)
[l rSnfhac:xm;avonf/

jrif;pD; aumif; jzpfcsifo nf


vyfuD;0,fuwnf;u ]azmuf} vnf; razmuf? tpGrf;&SdorQ ajcukefvnf; ajy;atmif
pD;Edkif&efrSm uREkfyftzdkU&m jyemBuD;wck jzpfaecJUavNyD/ jrif;uav;um; vSvnf;vSonf/
ajy;vnf;ajy;onf/ okdUaomf pdwfxefvGef;aomaMumifh razmufatmif Edkifeif;pGm pD;zdkU
cufonf[k we,fvkH;uajymMu uREkfyfavhusifhjcif;udk vlwdkif;u pdwf0ifpm;vsuf&SdMu\/
jrif;pD;jcif; e*dkuwnf;u 0goemygaom uREkfyftzdkUrSm tcuftcJuav;ESifh awGU&onfwGif
tvGefpdwf0ifpm;vsuf&Sd\/ jrif;udk Edkifeif;atmif pD;jyEdkifvQif jrif;0goemygolaygaom
if;t&yf emrnfwvkH; xGufvm&rnf[k uREkfyf arQmfvifh\/ ]jrif;pD;aumif;} wa,muf
tjzpfESifh &aomemrnfonf ]b,favmufwefzkd;&Sdrnfenf;} [k ar;MuvQif (a&Tbdkjrif;e,fom;
tquf jzpfaomaMumifhayavm rqdkEdkif/) jrif;pD;orm;rsm;tay: vlarmfvkyfEdkifvQif
emrnfausmf 0wKaumif;wyk'f a&;xkwfjcif;tm;jzifh &&Sdaom*kPfxuf ravsmhatmif uREkfyf
jrwfEdk;rdygonf/ uREkfyfonf ig;&ufwywf avhusifhNyD;aomtcgrsm; jrif;udk pdwfwkdif;us
Edkifeif;atmif b,fuJUokdU pD;&ygrnfenf;[k tBuHxkwfjcif;aMumifh tdyfraysmfEdkifaom naygif;
vnf; tawmfrsm;vSygNyD/ ratmifjrifao;acs/

avsmfvkduf&jcif;

- 258 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyfaexkdifaom urf;eD&GmwGif wbufwcsuf tdrfrsm;&Hvsuf&Sdaom &Gmv,fvrf;&Sd&m


uREkfyfrSm tjcm;vrf;r&SdaomaMumifh xdk&Gmv,fvrf;udkyif jrif;vrf;tjzpfESifh avhusifh&\/
uREkfyfavhusihfjcif;udk jrifMu&aomtcg jrif;&Sdaom urf;eD&Gmom;rsm;onf (vlBuD;? vlvwf
rusef) if;wkdU\jrif;rsm;udk xkwfpD;MuonfESifh jrif;acwfjzpfvmawmh\/ uREkfyf jrif;pD;aom
naersm;wGif jrif;awG w>ywfNyD; avhusihfMuonfESifh &Gmv,fvrf;uav;rSm &Iyf&Sufcwf
jzpfae\/ urf;eD&Gm&Sd jrif;rsm;teufwGifrl vyfuD;udkrSDaomjrif; r&SdaomaMumifh uREkfyfuyif
a&SUqkH;rS pkdif;&\/ uREkfyfNydKifcsifaomjrif;rSm NydKifyGJ0ifbl;onfh a&TvD&Dk;rS jrif;wpD;jzpfav&m
vyfuD;u ]ajcom} onf[k uREkfyfodaomfvnf; razmufatmif Edkifeif;pGmpD;zdkU tcuftcJ
awGUaejcif; jzpfavonf/ wnae uREkfyfonf &Gmv,fvrf;wavQmuf a&SUqkH;rS pdkif;vmpOf
em;xdkif;aom qiform;wa,muftm; wdkufrdav&m emusifavmufatmif rxdcdkufaomfvnf;
aiG 5usyfay;NyD; auseyfatmif vkyfvdkuf&avonf/ wGif uRekfyfonf &Gmv,fvrf;\
tE&m,frsm;jcif;udkjrif &Gmhjyif jrif;avhusifh&eftwGuf jrif;vrf;oufoufazmufvkyf&ef
pDrHavonf/ jrif;ydkif&Sifrsm;xHrS o'gaMu;aumufcH vkdorQaiGudk uREkfyfuxnfhNyD; rdkif;om
ulvDrsm; iSm;&rf;um jrif;vrf;BuD; azmufvkyfavonf/

jrif;pD; 0goem
uREkfyfonf vyfuD;udk pdwfwkdif;us Edkifeif;atmif rpD;EdkifyJ&Sd&mwGif jrpfwbufurf;rS
jrif;pD;orm;emrnfausmfwa,mufudk ac: avhusifhap\/ xdkolrSm ]tom;us} NydKifyGJrsm;wGif
avmif;aMu;ESifhpD;cJUbl;onfh aMu;wef;pm; jrif;pD;orm;wa,muf jzpf\/ uREkfyf\
BuH&G,fcsufum; vyfuD;udkol Edkifeif;atmif pD;jzpfvQif olUxHrS pepf,lNyD; a&TvD&Dk;rSjrif;ESifh
Opm&Sifcsif; NydKifpD;&efjzpfavonf/ avmif;aMu;rSm tajrmuftjrm;r[kwf? aiGav;ig;q,f
rQom jzpfaomfvnf; Edkif&onfqdkvQif jrif;twGufa&m vltwGufyg <um;csifaomaMumifh
jzpfavonf/ xdkaiG50drQudk Edkif&eftwGuf uREkfyfonf aiGw&mausmfESpf&m tukefcHzdkUvnf;
OD;av;rnfr[kwfacs/ tawmtwGif; a&TvD&dk;jrif;&SifxHrSvnf; rcHcsifpzG,f qGay;onfh
pum;oHrsm; Mum;vsuf&Sd\/ vyfuD;udk jrif;pD;orm;wpfOD;apvQif qwlavmif;rnf/ uREkfyf
(ausmif;q&m) pD;vQif ESpfav;ay;rnf ponfjzifh toHay;vsuf&Sd\/ (trSefrSm tawmf
oduRrf;olrsm;jzpf uREkfyfxHrS aiG50dudk &vdkr[kwf? rcHcsifatmif ceJUjcif;rQomjzpfonf/
taMumif;udkvnf; uREkfyf &dyfrd\/ okdU&mwGif jrif;csif;vnf;aumif;? vlcsif;vnf;aumif;
Edkifudk Edkifvkdufcsifonf/) aMu;wef;pm;jrif;pD;orm;onf 5&ufwywfwkdif; vyfuD;udk
avhusifhay;aomfvnf; NydKifyGJoGif;avmufatmif Ekdifeif;aomtajcodkU ra&mufacs/ av;ywf

- 259 -

a&TOa'gif;

Mumvwfaomf a*smfuD vufavQmhoGm;&avNyD/ ESpfaumifNydKifpD;zdkU rqdkxm;bd? waumifwnf;


yif ydyd&d&dEdkifEdkifeif;eif; rpD;EdkifyJ jzpfaeawmhonf/

tywfwukw f avhusifhykH
jrif;pD;orm; vufavQmhaomfvnf; uREkfyfum; vufravQmhao;acs/ uREkfyf pOf;pm;rdonfrSm
um; vyfuD;onf (jrif;pD;orm;vnf; odNyD;jzpfonfhtwdkif;) wkd;ajy;zdkUrvdk? &Sd&if;ajctwdkif;
razmufapyJ wnfwnfBuD;ajy;zdkUom vdkonf/ wnfwnfBuD;ajy;,if; azmufoGm;jcif;rSm
a'goBuD;jcif;aMumifh? okdUr[kwf pdwfxefvGef;aomaMumifh jzpfonf/ pdwfxefaomjrif;udk
tvGeftrif;rxefatmif xdef;csKyf&efrSm jrif;pD;orm;onf ZufudkomtokH;jyKEdkifonf/ igonf
Zufudkifjcif;tvkyf aMu;wef;pm;jrif;pD;orm;xuf usifvnf&ef wwfEdkifzdkUr&SdNyD/ okdUjzpfvQif
igonf vyfuD;udk rnfonfhenf;ESifh xdef;odrf;tkyfcsKyf&ef jzpfEdkifygrnfenf;/ wGif
tBuHwck ay:vm\/ vlESifhjrif;onf ]Zuf} jzifhom qufoG,fEdkifonfr[kwf? pdwfjzifhvnf;
qufoG,fEdkif&rnf/ odkUaomf pdwfjzifh b,fuJUodkU qufoG,facsrnfenf;/ okdUESifh tBuHwck
xyfay:vmonfrSm ighudk cspfcifatmifvkyfNyD; ighpdwfudk jrif;odatmifvkyfay;ygu
ightvkdtwkdif; vkdufemwef&monf[k pOf;pm;rdonf/ xdkaeUrSp uREkfyfonf vyfuD;ESifh txl;
]vufyGef;wwD;} ae\/ Adkufoyfausmoyf vkyfay;\/ Muifemaom toHESifh jznf;nSif;pGm
pum;ajym\/ iSufaysmfcGHpaom jrif;BudKufwwfonfh tpmuav;rsm;udk uREkfyfudk,fwdkif
auR;\/ jrufudkyif tcgwdkif;uJUodkU ausmif;om;uav;rsm; rauR;apyJ udkifwdkifauR;\/
]pD;vSJUcs} aomtcgvnf; jrefjrefajy;zdkU? odkUr[kwf jznf;jznf;ajy;zdkU ponfudk EIwfjzifh
trdefUay;\/ jrif;\OmOfwckrSm odyfajy;zdkU wdkufwGef;&efrvdk? ajy;onfxufajy;NyD;
ajcrEdkifyJ ]azmuf} oGm;rnfudkom pdk;&onf/ uJUokdU wpwp avhusifh,l&mwGif
vyfuD;onf uREkfyf\tvdktwdkif; tawmfBuD; vdkufvmonfudk awGU&\/ ajzmifhjzL;vsuf
&Sdaom jrif;vrf;rBuD;ay: wnfhwnfhBuD; ajy;vsuf&SdpOf ol\0goemtwdkif; wkd; wkd;
ajy;csif\/ uREkfyfonf ol\ajc&yfajcuJudk ausmay:rS tuJcwfvsuf vdkufvm&m tvGef
ajy;aeaom tajcokdU a&mufygvsuf wkd;NyD; ajy;csifao;aom ol\pdwfudk uREkfyf&dyfrd&mwGif
]]ighom; ajz;ajz;uG,fh}} [k jznf;nSif;pGm owday;vkdufonfESifhwNydKifeuf NidrfhueJ NidrfhueJ
jzpfoGm;jcif;udk awGU&\/ odkUr[kwfvQif a'goawG0ifvmNyD; [wfxkd;vJrwwfajy;&mrS
wowfBuD; ]azmuf} oGm;NyD; xdef;r&atmif jzpf&ayawmhrnf/ enf;jzifh uREkfyfonf
tjcm;vlrsm; r&dyfrdapyJ rdrd\jrif;udk wjznf;jznf; avhusifh,lygawmhonf/ wcgw&HwGif
tu,fvTwf prf;csifaomtcg &GmteD;&Sd jrif;vrf;ay:wGif rarmif;yJ awmvrf;odkUxGufum
]vTwf} prf;av&m vyfuD;onf uREkfyf\pum;udk em;axmifaMumif; awGU&av\/

- 260 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

twdkif;qdkvQif a&TvD&dk;rS jrif;udkEdkifzdkU aocsmavNyD/ uREkfyf rQavmuf tywfwukwf


BudK;pm;tm;xkwfjcif;rSm aiGudkEdkifvdkaomaMumifhcsnf; r[kwfvS? (opfukefonf vl&nfwwfrsm;
qDrS &zdkUjzpfaomaMumifh vdkawmhvdkcsifygonf/) jrif;a&m vla&mtwGuf *kPfvkdcsifonfhjyif
uREkfyfudk,fwdkifpD;vQif ESpfav;ay; avmif;rnfqdkojzifh rcHcsifvSaomaMumifh jzpfygonf/

awmtkyfudkodef;az
ae&m udkodef;aztaMumif;udk azmfxkwf&ayOD;rnf/ udkodef;azonf udk0ifharmf\
vufatmufcH tif;&Gmtaumufpma&; jzpfav&m (xdkUaemufrS awmtkyfBuD;jzpfonf/) rpdk;ESifh
uREkfyf taMumif;ygonf[k Mum;uwnf;u jrawmifokdUvmNyD; wrifMunfhcsifavmufatmif
uREkfyftay: pdwf0ifpm;vsuf&Sdonf[k ajymbl;\/ okdUaomf urf;eDokdUa&mufrS vm
Munfhjzpfonf/ olESifhuRekfyf awGUaomtcg uREkfyf\tdrfwGifjzpf udk0ifharmfvnf; &Sdonf/
udkodef;azESifhuREkfyf awGUMu rsufESmcsif;qdkifvdkufMuonfESifh wNydKifeuf (toufcsif;
&G,fwljzpfonf/) wa,mufESifhwa,muf cifrifMurnfh vlESpfa,mufjzpfjcif;udk ESpfa,mufvkH;
yif odMuaomfvnf; cyfNydKifNydKifoabmxm;Mujcif;udkvnf; &dyfrdMu\/ NydKifcsifonf qdk&m
tjcm;r[kwf? rnfolu ]pkH}onf qdkjcif;udk NydKifvdkMujcif;yif jzpfonf/ trSefrSm olonf
w0dkufwGif ]vlvnf}BuD;wa,muftaejzifh emrnf&xm;oljzpf uREkfyfudk txifBuD;NyD;vQif
uREkfyfESifhprf;vdkjcif; jzpfavonf/ ol\pdwfudk uREkfyf tuJcwfrdaomfvnf; pGefUpm;jcif;paom
tvkyfrsKd;rSwyg; olESifhuREkfyf r,SOfNydKifEdkifjcif;udk uREkfyfod tapmBuD;u vufajrmufNyD;
jzpfygonf/ Oyrm 0DpuDb,fESpfcGuf? bD,mb,fESpfykvif; ukefatmifaomufEdkifjcif; paom
tvkyfrsKd;udk uREkfyfonf rnfolESifhrQ rNydKifvdkyg/ odkUaomf tzJGUESifhaomufMuvQif
udk,fhwm0efausNyD; ajErysuf xdef;odrf;EdkifzdkUum; BudK;pm;ygonf/ yxrpawGUaom
aeUyif uREkfyfonf udkodef;aztm; rnfonfhudprsKd; NydKif0HUonf? rnfonfhudp rNydKif0HU?
rNydKifcsif ponfjzifh tMurf;tm;jzifh &Sif;vif;jyvdkuf&m tuif;yg;aom vlwa,mufjzpf
olUe,fudk,fhe,f ydkif;jcm;NyD; AdkvfvkyfMu&ef em;vnfoGm;Muygawmhonf/ odkU&mwGif
vlESpfa,mufNydKif AdkvfvkcsifaomtcsufrSm jrif;pD;twwfyif jzpfavonf/

udko def; azESifhvyfu D;

- 261 -

a&TOa'gif;

udkodef;az NydKifyJG0ifbl;onfh 'kef;jrif;ESpfaumif&Sd\/ a&TvDjrpf&dk;&Sd rbdef;&GmwGif ESpfpOf


usif;yaom bk&m;yGJwyJG jrif;yGJrsm; xnfhavh&Sd&m ]'kef;yJG}? ]tom;usyJG} [l ESpfrsKd;vkH;
yg0if\/ if;bk&m;yJGodkU a&TvD&Dk;wavQmufrS jrif;rsm; vma&mufMu ]'kef;} jrif;tcsif;csif;?
]tom;us} jrif;tcsif;csif; ajcjyNyD; oabmwlpyf[yfum waumifcsif; avmif;aMu;ESifh
NydKifMu\/ udkodef;az\ 'kef;jrif;ESpfaumifrSm if;yJGwGif wBudrfESpfBudrf tEdkif&bl;
oludk,fwdkifvnf; pD;cJUonf/ vyfuD;ESifhcsdef;xm;onfhjrif;tm; vyfuD;taMumif;ajymjy
tke;fcGH&Sifu csJUvifhcsfvkyfbl;aMumif;? uREkfyfudk,fwdkifpD;vQif ESpfav;ay;rnf[k ajymaMumif;
ajymjy\/ okdU&mwGif vyfuD;udk uREkfyfudk,fwdkif avhusifhxm; tawmftwef atmifjrifonf
xifaMumif;udkrlum; rajymyJ csefxm;\/ udkodef;azonf wbufu csJUvifhcsfvkyfxm;onf
qdkaomaMumifh pdwf0ifpm;vmonfESifh vyfuD;udk olpD;csifonf? atmifjrifvQif oludk,fwdkif
NydKifyJG0ifonfjzpfap? uREkfyftm; oifjyay;onfjzpfap uREkfyfoabmusovkd vkyfygrnf[k
ajym\/ uREkfyfonf (NydKifbufcsif;[k oabmxm;onfh rdwfaqGjzpfonfhtavsmuf 0rf;xJ
BudwfNyKH;um) wnaewGif &Gmhjyifjrif;vrf; vyfuD;udk udkodef;az pD;ap\/ ESpfacguf
okH;acguf pD;MunfhvdkufvQifyif udkodef;az vufavQmhvdkufavNyD/ okdU&mwGif udkodef;aztwGuf
ajym&ef&SdayonfrSm jrpfwbufu aMu;pm;a*smfuDxuf rnHUygay/ wGif uREkfyf tBuHwck
ay:vmonf/

udko def; az0efcHjcif;


udkodef;az\ 'kef;jrif;ESpfaumifteuf waumifrSm ]tom;us} vnf; ajy;wwfonf/ odkUaomf
vyfuD;\ajcudk rrSDwwfacs/ uREkfyfonf if;jrif;udk (avmufpm[k ac:onf/) jyifap
udkodef;aztm; wufcdkif;NyD;vQif uREkfyfu vyfuD;ay:odkUwuf\/ xdkUaemuf jrif;vrf;ay:wGif
wbufwaumifpD ,SOfpD;Mu&m uREkfyfonf vyfuD;udk ydyd&d&DpD;Edkifonfhjyif avmufpmudkvnf;
awmfawmfjzwfxm;Edkif\/ udkodef;az rsufvkH;jyL;oGm;avNyD/ olUtzkdUrSm waumifwnf;udkyif
ydyd&d&drpD;EdkifyJ &Sdygvsufu uRekfyfu ESpfaumif,SOfNyD; ]razmufatmif} pD;Edkifonfqdkjcif;rSm
r,kHMunfEdkifatmif jzpfaeawmh\/ rQESifhyif uREkfyfonf NydKifbufwa,muf[k oabmxm;
aom udkodef;aztay: tawmftom;,lEdkifcJUavNyD/ wGif udkodef;azu ]]acsmifacsmif
uav;eJU jzwfxm;cJUEdkifwJU avmufpmeJUawmh cifAsm;[m [efaeNyDAsKdU? EdkUayr,fh tkef;cGH&JU
ajcu avmufpmajcavmuf rubl;As? jrif;qdkwm waumifeJUwaumif uyfvkdufNyD; tBudwf
te,f ajy;&awmhrS txdef;&cufwmAs? bmyJajymajym cifAsm; 'DavmufpD;EdkifwmudkyJ uRefawmf
auseyfvSygNyD? okdUaomfvJ tkef;cGHUeJUawmh pdwfrcs&ao;bl;As}}

- 262 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]tkef;cGHUajcu b,favmuf&SdovJAsm}}
]]cifAsmhvyfuD;u tckajy;wJUtwdkif; ajy;vQifawmh EdkifEdkifygw,f? EdkUayr,fh avmufpmudk
jzwfxm;cJUovdkawmh rjzwfEdkifaybl;? [dku uyfvdkufNyDqdkawmh cifAsmhaumifu azmufrSm
pdk;&w,f}}
]]usKyfaumifu 'D[m ajcukefr[kwfao;ygbl;}}
]][kwfyghrvm;Asm}}
]]vm vkdufcJU? usKyfjyr,f}}
uREkfyfonf udkodef;azudk awmvrf;odkUac:oGm; vrf;c&D; uREkfyfu &Gmvrf;wGif
ajcukefpD;jyvdkufygu tkef;cGHU&SifodoGm;vQif aMu;wGefUoGm;rnfudk pdk;&drf&aMumif; ajymjy&m
udkodef;azvnf; oabmwlavonf/ vrf;ajzmifhaomwae&mokdU a&mufMuaomtcg
uREkfyfonf vyfuD;udk wacgufpD;jyvdkuf&m ZufowfvdkufaomtcgwGif udkodef;azcsOf;uyf
uREkfyfvufudk qJGvIyf,if; ]]tom;usawmh cifAsm; usKyfxufomayw,fAsm}} [k vIdufvSJpGm
0efcHayonf/ (uREkfyftzkdU atmifyGJwckaywnf;/)

vyfu D;ESifhtkef; cGH


udkodef;azjyefoGm;onfhaemuf uREkfyfonf vyfuD;udk xkH;pHtwdkif; ig;&ufwywf ]pD;vSJU}
csNrJwdkif;csaomfvnf; ajcwdk;atmif usifhzkdUrvdk? ocifESifhjrif; &if;ESD;rI rysufap&kHrQavmufom
avhusifhay;awmh\/ tawmtwGif; tkef;cGH&SifxHodkUvnf; pum;qufrjywfap&atmif
wdkUwkdU ay;xm;\/ rbdef;bk&m;yJGrSm waygif;vwGif usif;yrnfjzpf&m ,ckrS wydkUwGJv
jzpf wvrQ vdkayao;onf/ wydkUwGJv ukefcgeD;avmuf urf;eD&GmESifh ajcmufrdkifcefU
a0;onfh Muufwaumif&GmwGif tvIwck&Sd uREkfyftm; zdwfxm;ojzifh jrif;ESifhoGm;&\/
uHtm;avsmfpGm a&TvD&dk;rS tkef;cGHonf urf;eDodkU acwa&mufvmonfwGif uREkfyf\
ausmif;om;wynfhjzpfaom bapmonf if;jrif;udk iSm;pD;NyD; uREkfyfESifhtwl vdkufvm\/
tvSLwGif udkodef;azESifhvnf; qkHrdMuonf/ xdknae tvSLtNyD;wGif [dk&Gmonf&GmrS
jrif;aumif;rsm;onf &Gmvrf;ay: jrif; ]ovm;} Mu&m uREkfyfESifh udkodef;azwkdUrSm tBuHwck
&Sd 0rf;omaeMu\/ tjcm;jrif;rsm; acgufwkHUacgufjyef ]ovm;} vsuf&SdpOf wynfhbapmonf

- 263 -

a&TOa'gif;

tkef;cGHudkpD;vsuf 0ifovm;av&m uREkfyfu vyfuD;ESifh aemufrSvdkuf prf;&mwGif


acsmifacsmifESifh EdkifEdkifonf[k tuJcwfEdkifavNyD/ bapmum; jrif;pD;orm;r[kwfonf rSef\/
okdU&mwGif vyfuD;onf tkef;cGHudk aemufuvdkufNyD; a&SUodkU ausmfwufoGm;Edkifaom ]ajc}
&Sdonf[k uRekfyf aumif;aumif;BuD; odcJU&avNyD/ (tvSLodkU toGm;tjyefc&D;wGif Murf;wrf;vS
aomaMumifh ajcrprf;cJUacs/) udkodef;azESifh uREkfyfwdkUrSm aocsmayguf awGUNyDqdkum
MunfEl;vsuf &SdMuav\/

rdw faqGokH;a,muf
rbdef;bk&m;yJGrSm waygif;vjynfhavmufwGif usif;yrnfjzpf&m if;vqef;avmufwGif
udk0ifharmfESifh udkodef;azwkdUonf urf;eD&GmodkU jrif;rsm;ESifh a&mufvmMu\/ udkodef;az ol\
jrif;ESpfaumif ygvmonfhjyif udk0ifharmfvnf; jrif;om;trdESpfaumif ygvm\/ udk0ifharmf
onf xD;csKdifhNrdKUtkyfBuD; (rrav;\cifyGef;) ajymif;a&TUoGm;&mwGif jrif;rom;trdudk 0,f,l
xm;vdkufNyD;vQif uREkfyfxHodkUydkUxm;&ef ,lvmcJUjcif;jzpfavonf/ ol\jrif;rBuD;rSm tkef;oif
[kac: ]wmywf} yGJrsm;wGif oGif;bl;NyD; EdkifcJUbl;aomjrif;rBuD; jzpfavonf/ xdknOfh
udk0ifharmfESifh udkodef;azwkdUonf uREkfyf\ausmif; wnf;cdkMuav&m taumuf0efaxmufESifh
taumufpma&;[lonfrSm &mxl;tm;jzifh tqifhtwef;uGmvSrf;aomfvnf; udk0ifharmf\ e*dk
0goemt& vufaxmuftrIxrf;rsm;ESifh ta&mw0if aewwfonfhtjyif uREkfyftm;
ESpfa,mufvkH;u cifrifaom oli,fcsif;wa,muf[l oabmxm;MuonfESifh tm;vkH;
*kPf&nfwlrsm;ozG,f aysmfaysmfyg;yg; pm;pm;aomufaomuf qufqHMuavonf/ (xdktjyK
trlrsKd;aMumifhvnf; NrdKUtkyfuawmfrrav;u uREkfyfa&SUwGif udk0ifharmftm; Budrf;armif;bl;jcif;
jzpf\/) odkU&mwGif udkodef;azrlum; tuif;yg;aom vl&nfvnfwa,mufjzpf ]ta&m0ifvQif
t&dkaowefwwfonf} qdkaom jrefrmpum;ykHtwdkif; tjypfwifavmufp&m trSm;rsKd;
ryg&Sdatmif owdxm;wwfoljzpfavonf/ vlokH;a,muf wn pum;ajymvdkufMu&
onfrSm okH;ESpfavmuf aygif;oif;qufqHvdkuf&ouJUokdU ydkrdk&if;ESD;jcif; &SdoGm;Muavonf/
wcsdef uREkfyfu vyfuD;ESifh a&TvDrStef;cGHwkdU wbufESifhwbuf csdefvsuf&Sdjcif;taMumif;?
[dkbufu uREkfyfudk,fwdkifpD;vQif ESpfav;ay;rnf[k pum;oHypfaeaMumif;? vyfuD;udkuREkfyf
avhusifhxm;ojzifh EdkifEdkif;pGmpD;EdkifNyDjzpfaMumif; ajymjy udkodef;azuvnf; [kwfrSefaMumif;
axmufcHajymjyav&m udk0ifharmfvnf; tvGefpdwf0ifpm; tm;ay;avonf/ udk0ifharmf
wa,muf cspfp&maumif;vdkufykHrSm aiGudkEdkifvdkaomaMumifhr[kwf? ol\oli,fcsif;wa,muf
emrnfwvkH;&rnfhtwGuf 0rf;omaomaMumifh tm;ay;tm;ajrSmufjyKjcif; jzpfavonf/

- 264 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

rcHcsifaomowdjyrI
aemufwaeUnae uREkfyfwdkUonf jrif;rsm;udk ajcprf;Munfh&ef &Gmhjyif jrif;vrf;odkU
xkwfMu\/ ajcprf;vkdufjcif;rSm udkodef;az\ avmufpmESifh udk0ifharmf\ azmif;0wfrBuD;
tkef;oifwdkUjzpfavonf/ udk0ifharmfu ol\jrif;rBuD;udk udkodef;az\ emrnfBuD;aom
avmufpmESifh ,SOfMunfhvdk udkodef;azuvnf; ol\avmufpmudk wmywfyGJrsm; Edkifbl;onfh
tkef;oifESifh ajcprf;csifvSonf/ avmufpmudk udkodef;azpD;rnfjzpf&m tkef;oifudk rnfoltm;
wif&rnfrod jzpfae\/ &Gmom;rsm;teufrS 'kef;jrif;pD;bl;ol r&Sd/ uREkfyfrSmvnf; ]tom;us}
avmufom pD;bl;oljzpf a&Smifawmifawmif vkyfae\/ wGif udk0ifharmfu ]]b,fhES,fvJAs
udkazodef;? cifAsm;u awmufwufajy;&wJU tom;usavmufom pD;0HUwmvm;? 'kef;ajy;awmh
cifAsm; aMumufovm;}} [k ar;vkduf&m uREkfyfonf vkHcsnfudkcRwf vdkvdkr,fr,f cH0wf
cJUaom abmif;bDwdkudk jyifygawmhonf/ ,cifuwBudrf qifOD;uif;ay: vufvTwfpD;zdkU
ajympOfu azmfjycJUbl;onfhtwdkif; uREkfyfonf tjcm;rnfolajrSmufay;rQ vkyfrnf r[kwf
aomfvnf; udk0ifharmfwa,muftay:um; owddESifhywfouf a<u;a[mif;qyfzkdU&Sd\/
txJwGif udkodef;az&SdaeaomaMumifhvnf; om owdjycsifao;\/ okdUjzpf uREkfyfonf
jrif;rBuD;ay:okdU vTm;wuf jrif;vrf;ay:wGif udkodef;azESifhtwl ]wmpl} ygavawmhonf/

avmufpmESifhtkef;oif
jrif;pD;orm;wkdUrnfonfrSm ]jrif;pdrf;} udk csufcsif;wcgwnf; pD;&dk;xkH;pHr&Sd/ pD;&rnfh jrif;
taMumif;udk od&atmif tenf;qkH;wacgufwavjzpfap armif;Munfh&pNrJjzpf\/ uREkfyfum;
tkef;oiftaMumif;udk bmrQrod? csufcsif;wufNyD; wmplrdvdkufavNyD/ uREkfyfonf rnfonfh
jrif;ay:jzpfap ]zifNidrf} aomaMumifh vdrfhusrnfudkum; raMumuf? rawmfwq ],l} ajy;rnf
udkom pdk;&drfrdonf/ odkUaomf jrif;rBuD;rSm touftwef&ifhNyDjzpf xdkavmuf r ]jrL;} wef&m
[k tuJcwf&onf/ jrif;vrf;ay: [dkbufonfbuf,SOfum udkodef;azESifhuREkfyfwdkU &yfvsuf
&SdpOf wa,mufa,mufu a&SUrS vufudkify0gjyvdkufojzifh uREkfyfonf vTwfvdkuf\/
udkodef;azrlum; avmufpmudk &kwfw&ufrvTwfyJ uREkfyfu vSnfhMunfhvdkufumrS vdkufvm\/
uREkfyfrSm avhusifhNyD;aom'kef;jrif;udk wcgrQrpD;bl;aomaMumifh yxr tvdkufcufrnf
xifrdaomfvnf; xdkuJUokdUr[kwfyJ ykcufvTJouJUodkU ndwfueJ ndwfueJ &Sdatmif tvGef
nifompGmajy;wwfaom jrif;rBuD;jzpfonfESifh ZdrfESifhvkdufum udkodef;azudk vSnfhMunfhvdkuf

- 265 -

a&TOa'gif;

\/ udkodef;azrlum; avmufpm\ausmay:wGif ukef;vsuf atmfvdkufvm\/ avmufpmonf


wcPxufwcP eD;eD; uyfvm\/ odkU&mwGif yef;wdkifrSm ayw&mcefUavmufom
uGmavawmh&um; avmufpm\OD;acgif;onf tkef;oif\tNrD;em;odkU ra&mufrD uREkfyf yef;0if
oGm;avNyD/
jrif;rBuD; ]Zufao} vdkufykHrSm yef;wdkifudkvGef Zufowfawmhrnf[k uREkfyfu pdwful;vdkuf&kH
&Sdao;? jrif;rBuD;onf ajcav;bufvkH;udk a&SUokdUypfum awmifhxm;vkdufojzifh a&SmueJjzpf
csufcsif;vkdyif &yfoGm;av&m taMumif;udkrod [efjyifrxm;ESifhrdaom uREkfyfrSm uHaumif;
jrif;vnfyif;ay:rS *Rrf;jyefNyD; a&SUodkUxdk;rusyJ &Sdygawmhonf/ ESpfaumifvkH; ZufowfNyD;
jyefvSnfhvmMuaomtcg]]bmhaMumifh csefae&pfwmvJAs udkodef;az? y0gjzLjywm rjrifvdkUvm;}}
]]jrifygw,fAsm? usKyf twGufrSm;vdkUyg}}
]]b,fvdkrSm;wmvJAs}}
]]usKyfu jrif;rBuD;[m tusihfvJr&Sdbl;? tdkvJtdkNyDqdkNyD; txifao;rdw,f? 'gaMumifh
MunfhvdkUaumif;atmif cifAsm;udk a&SUuvTwfNyD; usKyfu rSDatmifvdkufjyzdkU pdwful;wmyJ? ckawmh
tkef;oifu tawmfajy;Edkifao;wmudk;As? vdkufvdkUudk rrSDawmhbl;}}
wmplaomae&modkU jyefa&mufMu udk0ifharmfESifh awGUMuaomtcg udkodef;azu ol\trSm;udk
&Sif;jy&mwGif udk0ifharmfu]]cifAsm; *GuswJUvlyJAsm? usKyfu ajcukefatmifMunfhcsifwm rMunfhvdkuf&bl;? 'Dvdkqdk
wacgufxyfpD;jytkH;Asm}}
]]avmufpmuawmh ajy;Edkifygao;w,f? EdkUayr,fh tkef;oifu BuD;&SmygNyD 0efaxmufrif;}}
]]'Dvdkqdk vyfuD;eJU pD;Muprf;Asm}}
wGif uREkfyfu uefUuGufaomtcg udk0ifharmfu]]bmjzpfovJAs? wcgwav 'kef;pD;wmeJUawmh ysufpD;roGm;Edkifygbl;Asm}}

- 266 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]b,fhES,fvJ udkodef;az}}
]][dkudpuvJ &Sdao;w,f 0efaxmufrif;}} [k ulajymaomfvnf; ]]atmifr,f bmjzpfwwf
ovJAs? &ufta0;BuD; vdkao;wmyJ}}
uREkfyfonf udk0ifharmftaMumif;udk odNyD;jzpf pdwfqdk;rcHcsifonfESifh ausmif;om;wa,muf
tm; vyfuD;udk ,lcJUap\/ a&mufvmaomtcg tkef;oif wyfqifxm;onfh om;a&
ukef;ESD;udk jzKwf vyfuD;odkU ajymif;qifay;\/ tkef;oif\ om;a&ukef;ESD;rSm Zufa&mukef;yg
topfjzpfavonf/

aoavmufaomjrif;yJG
wcsDwGif uREkfyfu vyfuD;udkpD; udkodef;azu ol\avmufpmESifh wmplMujyefavonf/
uREkfyfonf tkef;oifudkpD;&pOfu rprf;bl;aom ]jrif;pdrf;} vnf;jzpfonf? yxrOD;qkH;
'kef;pD;&jcif;vnf; jzpfonfqdkum awmfawmfwkefvIyfrdygonf/ udk0ifharmfudk rcHcsifom
pD;&onf/ aiG50davmuf &zdkUtwGufrQqdkvQif pD;rdvdrfhrnfrxifyg/ vyfuD;udkpD;zkdUrlum;
'kwd,'kef;yGJ jzpfvmonfhjyif udk,fhjrif;udkudk,f pD;&jcif;jzpfonfqdkum (ajcysufoGm;rnf
pdk;jcif;rSwyg;) pdk;&drfwkefvIyfjcif; tvQif;r&SdcJUacs/ um; uREkfyf\ trSm;wckaywnf;/
vufudkify0g jyvdkufonfESifhwNydKifeuf udkodef;azonf 'kef;roif&bl;onfh vyfuD;tm;vnf;
toufBuD;aom tkef;oifenf;wlyif txifrBuD;apumrl ol\avmufpmrSm wacgufajy;NyD;NyD
jzpf aemufcsefrae&pfawmhyJ vyfuD;ESifhtwlwlyif vTwfav\/ odkUaomf pdwfxJurl
cyfayghaygh oabmxm;onfqdk\/ vyfuD;onf yxr ]'kef;} ajy;&rnfrxifaomaMumifh
ajctef;wef;wef; jzpfaeao;\/ okdU&mwGif a&SUodkUwufajy;aom avmufpmudkjrif uREkfyf
uvnf; Zufudk wGef;ay;vdkuf&mwGif olajy;csifwdkif; ajy;cGifh&ojzifh pdwfwkdif;us awGU&onfh
vuPmESifh tm;ukefnSpfxkwfNyD; ajy;avawmhonf/ udkodef;azonf cyfat;at;vkyfae&mrS
avmufpmudkrSDvmaom vyfuD;udkjrif& tHUtm;oifhNyD; ESifpD;av\/ xdktcg jrif;ESpfpD;
wdkUonf &ifabmifwef;ajy;vsuf&Sd&m 'kef;ajy;aeusjzpfaom avmufpmonf vyfuD;xuf
tvsm;wkdaomfvnf; wckefwckefwGif vyfuD;xuf tvSrf;us,f\/ vyfuD;rSmrl 'kef;
oifxm;jcif; r&SdaomaMumifh um;aeatmif rckefwwfaomfvnf; tvGefajcoGufatmif
ajy;&Sm\/ okdUjzpf avmufpmu okH;ckefrQESifha&mufaom c&D;wmudk vyfuD;u av;ckefckefum
rSDatmifvdkuf&\/

- 267 -

a&TOa'gif;

wGif waumifum; ajcusJusJ waumifum; ajcoGufoGufjzifh udk,fhenf;ESifhudk,f wwfovdk


ajy;vsuf&SdMu&m OD;acgif;csif;nDvsuf&Sd y&dowftzdkU tvGefMunfhaumif;Muonfqdk\/
xdktcsdefwGif w&GmvkH;yif jrif;vrf;odkUxGuf MunfhaeMuavNyD/ 'kef;ajy;wwfaom
avmufpmESifh 'kef;roifbl;onfh vyfuD;wkdU xdkuJUodkU ]ajcNrdKif} vsuf&SdMujcif;rSm vyfuD;onf
vwfvwfqwfqwfjzpf avmufpmrlum; tkef;oifESifh wyGJajy;xm;&kHomru (udkodef;azu
wrifayghawmhawmhpD;rIaMumifh) tm;oGefNyD; rSDatmifvdkuf&Sm&ojzifh ]zm;} vSaomaMumifh jzpfay
vdrfhrnf/ avmufpm\ausmay:rSvdkufaom udkodef;azurl taMumif;udkodaomfvnf;
'kef;jrif;tjzpfESifh emrnfBuD;vsuf&Sdaom ol\avmufpmudk ]ajc&dkif;} oufoufjzpfaom
vyfuD;u &ifabmifwef;vdkufvsuf &Sdjcif;aMumifh yGJMunfhy&dowftay: &SufonfESifh
avmufpmudk ajcukefatmifESifpD;av\/ ESifykHum; avmufpm\vnfyif;ay:rS a&SUokdU
ukef;um jrif;\em;&GufteD;odkUuyfvsuf toHukefaigufatmfvdkufav\/ wGif tpGrf;ukef
ajy;vsuf&Sdaom avmufpmonf olUocif\toHudk vefUonfESifh eif;uvef ajy;vkduf&um;
vyfuD;\a&SUodkU vnfwudkif;rQ wufoGm;av\/ xdktcg uREkfyfonfvnf; olUenf;udk,l
vyfuD;\vnfyif;ay:rS aU&SUodkUudkif;nGwfum em;&GufodkU yg;pyfESifhuyfvsuf ]]Budwfvdkufprf;
uG ighom;BuD; vyfuD;}} [k oHukef[pf atmfvkdufav\/ vyfuD;onf wudk,fvkH;
wkefoGm;onf[k uREkfyf xifvdkufrdonf/ aemufwcP ol\udk,fwGif &SdorQaomcGeftm;udk
wa&G;om;rusefatmif nSpfxkwfum ckefxkd;vdkuf&m okH;ckefavmuftwGif;wGif avmufpmESifh
OD;acgif;csif;nDvsuf &Sdjyefavawmh\/ wGif udkodef;azuvnf; atmf? uREkfyfuvnf;
]]vyfuD;uG? om;BuD;uG}} ponfjzifh tqufrjywf r&yfrem; ukef;ukef; atmfav&m
vyfuD;\ajcaxmufrsm;rSm (ydkus,fpGm rvSrf;wwf&Smaomfvnf;) ajcEIwfoGufvdkufykHrSm
ajrBuD;ay: csem;awmhonfyif rxif&awmhyJ w0Jwnf; 0Jaeonfhjyif cGmoHrsm;rSmvnf;
tyfcsKyfpufuJUodkU tMum;rvyfoavmuf w&pyfjrnfvsuf&Sdav\/
avmufpmonf olUocifudkodef;azudk aMumuf&Smjcif;um; [kwfygvdrhfrnf/ odkU&mwGif
txl;wvnf avhusifhxm;onfh vyfuD;u uREkfyfudk aMumuf&SmvdkufykHESifh rEIdif;,SOfEdkifacs/
ajy;vdkufykHrSm wu,fyif 0Dac:vsuf&Sd\/ vyfuD;\tajy;onf ,cifpD;cJUonfh tkef;oif\
tajy;xuf jrefvSonfum; rxif/ odkU&mwGif tm;pdkufvdkufykHrSmum; xif&Sm;pGmodEdkif\/
uREkfyfonf vyfuD;\ausmay: ukef;vsufvdkufygvmpOf ol\ tm;pdkufvGefjcif;udk od&
[wfxkd;vJoGm;acsrnfavm[lyif pdk;&drfrd\/ aiGavmif;wef;oufouf NydKifjcif;jzpfcJUvQif
xdktcsdefwGif uREkfyfonf vyfuD;udk rESifyJxm;vdkufawmhrnfjzpf\/ ,ckrSm (aiGxuf
ta&;BuD;onf) rdwfaqGcsif; NydKifqdkifrIjzpfav&um; (What Vanity;) ]]Budwfvkdufprf;
om;BuD;a&U? vyfuD;uGaemf? Budwfvdkufprf;uG}} [k nmoHay;vdkufav\/ uREkfyf\yg;pyfrS

- 268 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

jznf;nSif;aomtoHrsKd;udkom Mum;aeusjzpfaom vyfuD;rSm ol\em;odkUuyf uREkfyf\


atmfoHudk Mum;&jcif;aMumifh vefUNyD; &l;oGm;avoavm[k aemifwGif uREkfyfpOf;pm;rd\/
avmufpmvnf; ajcvSrf;usJBuD;ESifh vkduf&Smyg\/ odkU&mwGif ajrBuD; ajcrcs0HUouJUodkU
aoG;&l;aoG;wef; ajy;vsuf&Sdaom vyfuD;udkrl rrSDEdkif&SmawmhyJ udk,fwydkif;avmufjywfNyD;
yef;0ifoGm;Muavonf/ yef;wdkifodkUa&mufMuaomtcg avmufpmrlum; jAwfqdk &yfae&pfcJU
avNyD/
uREkfyfonf ukef;vsufvdkufcJU&mrS rwfrwfxdkifvdkuf vyfuD;udk Zufowfvdkufaomtcg
OD;acgif;vIyfoGm;&kHrSwyg; tenf;i,frQ t&SdefravQmhyJ ajy;NrJwdkif; ajy;vsuf&Sd\/ jrif;vrf;
qkH;NyD;onfhaemuf vrf;onf jrpfbufodkU csKd;auGUoGm;av&m vyfuD;onf if;vrf;twdkif;
pGyfajy;vsuf&Sd\/ cufacsNyD/ uREkfyfum; wu,faMumufvmcJUavNyD/ wGif uREkfyfonf
eif;uGif;udk ajcuefvsuf Zufudk tm;ukefqGJvkduf\/ OD;acgif;om tenf;i,fvIyfoGm;
t&Sdefum; vkH;0ravQmhacs/
rnfodkUjyK&rnfenf;/ a&SUodkUarQmfMunfhvdkufaomf vrf;onf jrpfurf;yg;odkU wnfhwnfhBuD;
OD;wdkufoGm; xdkrSwzef vuf,mbufodkUcsKd;NyD;vQif urf;yg;udkarQmum azmufvkyfxm;jcif;udk
jrif&\/ if;vrf;ay: opfwdkufaomuRJvSnf;rsm; armif;ESifvmwwfjcif;udkvnf; owd&
uRJvSnf;ESifh0ifwdkufNyD; uRJOD;csKday:wGif uREkfyf tlaygufNyD; wef;vef;BuD;jzpfaernfudkvnf;
jrifrd\/ wGif uREkfyf tBuHwck&vmonf/ jrpfurf;yg;onf xdkae&m a&pm;xm;onfjzpf
ay 70cefU rwfapmufvsuf&Sd&m jrif;onf urf;yg;okdUa&mufcgeD;wGif vuf,mbufodkU vrf;
twdkif; csKd;auGUajy;&ef [efjyifjcif;udk uREkfyfodvdkufonfESifhwNydKufeuf vuf0Jbuf
ZufBudK;udk qJGum ol\OD;acgif;udk jrpfurf;yg;ESifh wnfhwnfhBuD; wkdufay;xm;vdkuf\/
uREkfyf\tBuHum; &yfvQif&yf? r&yfvQif jrpfxJodkU vla&mjrif;yg xdk;usap[lonfyif
jzpfonf/

]erdw f}xifvmjcif; ayavm


(ae&m uREkfyf\rsufpdxJ zswfueJay:vmonfh udk,fawGUtjcif;t&mwckudk azmfjy&
ygOD;rnf/ uREkfyfi,fpOfu rdcifESifhtwl rw&modkU avSESifhoGm;Mu &Gmw&GmteD;odkU
a&mufaomtcg vlwa,mufonf a&Twacsmif;ajrmif;abmifwGif jrif;pdkif;vsuf&Sdonfudk
jrif&\/ jrif;onf tom;usajy;&mrS ],l}oGm; 'kef;ajy;NyD;vQif wHwm;wckodkU

- 269 -

a&TOa'gif;

a&mufonfwGif acsmif;udk if;wHwm;rS jzwful;ajy;\/ wHwm;tv,fodkU a&mufaomtcgwGif


jrif;onf rnfodkUrQ 0rfeifray;yJ cg;avmufjrifhaom wHwm;vuf,rf;udk ckefausmfum
acsmif;xJodkU ckefcsvdkufojzifh jrif;a&mvlyg xdk;usoGm;jcif;udk jrif&bl;avonf/ tawmf
rdkufaom jrif;aywum;/ wHwm;atmuf tjcm;avSvnf;r&Sd? uREkfyfwkdU\avSrSmvnf;
tawmfuGma0; awmfygao;\/ jrif;a&mvlyg bmrSrjzpf? wuGJpDjzpf ukef;ay:odkU wufoGm;
Muonf/

]oHacsmif; wkdU zat}


vyfuD;onf jrpfurf;yg;ESifh jrif;ESpfjyefavmuftuGmwGif uREkfyfu wnfhwnfhBuD; OD;wnf
ay;vkdufaomtcgwGif uREkfyf\pdwfxJ &yfrvm;? ckefcsrvm; [laomar;cGef;onf ay:vsuf
&Sd\/ vyfuD;onf txufygjrif;uJUodkU rdkufonfr[kwfacs/ vuf,mbufodkU csKd;ajy;zkdU
tcGifhr&rSef;udk odonfESifhwNydKifeuf jrpfurf;yg;apmufrS xdk;usrnfhtE&m,fudk tvGef
aMumuf&SmonfhvuPmESifh wudk,fvkH; qwfueJwkefoGm; jrif;rBuD;tkef;oif vkyfonfh
twdkif; ajcav;acsmif;udk a&SUodkUypfum ajrBuD;udk taotvJ uefxm;NyD; atmufodkU
zifxdkifcsvdkufav\/ aemufwcP uREkfyf\ajcaxmufrsm;onf ajrBuD;ESifh xdvsuf&Sdonf
jzpf uREkfyfonf eif;uGif;rS ajcaxmufrsm;udkxkwfum jrif;ay:rSqif;NyD; jzpfaeawmh\/
tajctaeudk uREkfyf Munfhvdkufaomtcg jrpfurf;yg;apmufBuD;xdyfwGif uREkfyfonf
vyfuD;\ZufBudK;udkudkifum jrpfbufodkUrsufESmrlvsuf &yfaeavawmhonf/ vyfuD;um;
wudk,fvkH; wqwfqwfwkefvsuf&Sd&m uREkfyfrlum; txl;ojzifh &ifxJuwkefvSonf/ xdkcP
udkodef;azonf avmufpmESifh a&mufvmav&m uREkfyfwkdU\tajctaeudk jrifojzifh
jrif;ay:rSqif; uREkfyf\vufudk vIyf,rf;avonf/ (udkodef;azrSm c&pf,efwa,mufjzpf
ol\trlt&mrsm;rSm wcgw&H AdkvfqefvSonf/)
]]uHaumif;vdkUygvm;Asm? cifAsm;...}}
]]rajymeJUawmh q&ma&? ckawmif &ifckefwkef; &Sdao;w,fAsKdU? 'gxuf udkodef;az [dk'if;
ygao;vm;AsKdU}}
]]b&ef'Dvm;? ygygw,f? usKyfvJ owd&ygw,f}}

- 270 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

(rQavmuftuif;yg;aom rdwfaqGwOD;udk uREkfyfonf tb,frSm rcifrifyJ aeEdkifyg


rnfenf;/)

um; udk0ifharmfwnf;
uREkfyfonf wkefvsufyif&Sd&Smao;onfh vyfuD;tm; yGwfoyfacsmharmhumjzifh jznf;nSif;pGm
pum;ajymNyD;rS wufpD; udk0ifharmfxHodkU wjznf;jznf; vmcJUMuav\/ tdrfodkUa&mufvQif
a&mufcsif; tvkdufodaom udkodef;azonf b&ef'DwcGufudkiJU a&ra&myJ uREkfyftm;
ay;ojzifh armfhcsvdkufNyD;rS uREkfyf ajzmifhwef;pGm pum;ajymEdkifygawmhonf/
wu,fowdaumif;aom vlrsm;onf odkUaom tawGUtBuKHrsm;wGif b,fuJUodkU &SdMurnf
rqdkEdkif? wu,fhowdr[kwfyJ pGefUNyD;&J&aom uREkfyftzdkUrSm tjzpftysufudk jyefawG;rdwdkif;
tlwkefonf;wkef &SdvSygawmhonf/ okdUaomf vkyfrdwmrSm;avjcif;[k udk,fhudk,fudk
tjypfwifaom 0goemr&Sd/ raoraysmuf (tenf;qkH; rusKd;ryJU) vGwfajrmufvmcJU&NyD
jzpfaomaMumifh BuKHawGUcJU&orQonf ]tjrwf} [l oabmydkufrdygonf/ uREkfyfu tptqkH;
tao;pdwfjyefajym jrpfurf;yg;apmufteD; uREkfyf\ ab;tE&m,ftaMumif;udk Mum;&onf
wGif udk0ifharmfonf wqdwfuav;rQom rsufESmxm;ajymif;oGm;vdkufNyD;aemuf ][m; [m;
[m; [m;} ESifh 0rf;omvSonfhES,f &,farmav\/ udkodef;azESifh uREkfyfwdkUrlum; wa,muf\
rsufESmudk wa,mufMunfhum ]um; udk0ifharmfaywnf;} [k pdwfxJu rSwfcsufcsrdMu
av\/ xdkUaemuf udkodef;azESifh uREkfyfrSm avmufpmESifh vyfuD;udk pD;Muonfh jrif;yGJ
taMumif;udk tjyeftvSefajym pum;rukefEdkifatmif &Sdygawmhonf/ udkodef;azu olpD;bl;cJU
orQaom 'kef;yGJrsm;teufwGif pdwft0ifpm;qkH;jzpfaMumif; tm;&yg;& 0efcHav&m uREkfyf
tzdkUrlum; ajymzG,f&mr&Sdawmhacs/ xdkcP jrif;rsm;udk ukef;jzKwfNyD;Muaom wynfhrsm;onf
vyfuD;wGifwyfxm;onfh (udk0ifharmf\) om;a&ZufBudK;opfudk ,lvm uREkfyfwdkUtm;
jyav\/ oa&ZufBudK;opfrSm jrif;\yg;pyfteD;&Sd ESpfae&mwGif tjcm;ae&mrsm;rSmuJUokdU
r[kwfawmhyJ t&G,fw0ufcefUwdkifatmif ao;odrfvsuf&Sdjcif;udk awGUMu&av\/ udkodef;az
u]]atmifr,fav; vl[JU? qJGvJ qGJEdkifygayhAsm? cifAsm;udk usKyfu Avawmh rNydKif0HUbl;AsKdU?
om;a&ZufBudK;topfBuD;udk odrf0ifoGm;wmygyJvm;? 'gavmufqGJwmawmif r&yfbl;qdkawmh
cifAsmhaumifu Zufudk oGm;eJUudkufNyD; ],l} ajy;awmhwmudk;As? cifAsm; uHaumif;vdkUAsKdU?

- 271 -

a&TOa'gif;

jrpfurf;yg;eJUrawGUvQif b,fxdatmif,lajy;NyD; cifAsm; bmeJUwdkufusr,f rodbl;}} [k


ajymav\/
uREkfyf jyefawG;vdkufaomtcg jrif;vrf;qkH;NyD; vSnf;vrf;ay:odkU ta&mufwGif aMumuftm;
vefUtm;ESifh eif;uGif;udkajcuefNyD; (eif;uef) qGJvdkufpOfu jzpf&ayrnf/ uHaumif;om
rao&aomfvnf; udk0ifharmfESifh udkodef;azwkdUu uREkfyf\ um,Av (vufarmif;tm;) udk
csD;usL;Mujcif;onf *kPf,lp&mwck[k oabmxm;cJUrdygao;onf/

vyfu D;ysufavNyD
xdknOfh uREkfyfodkUokH;a,mufonf naeydkif;u jrif;pD;jcif;taMumif;udk qufvufajymMupOf
udkodef;azonf vyfuD;\ajcpGrf;udk csD;rGrf;,if; ]]aeprf;ygOD;As? cifAsm;u olUem;em;uyfNyD;
ukef;atmfwm b,fu&wJUenf;vJAs}}
]]cifAsm;vkyfwmjrifvdkU usKyfvdkufvkyfwmyJ? vyfuD;u usKyfudk odyfem;axmifw,fAs? usKyfu
wrif avhusifhxm;wm}}
if;aemuf uREkfyfonf vyfuD;tm; wdwfwqdwf avhusifhxm;ykHtaMumif;udk olwkdUESpfa,muf
tm; tao;pdwf zGifh[ajymjy&mwGif udkodef;azu]]armifrif;BuD;om;u 'ghaMumifh olUjrif;udk 'gavmufEdkifaewmudk;As? usKyfu jrif;pD;
aumif;vSacsuvm;vdkU atmufarhaewm? vufpowfawmh pdwfynmeJU Budwfoifxm;wmudk;}}
]]oifxm;wmawmif ,lajy;wmudkawmh rwwfEdkifbl; q&ma&U}}
]]aMomf-[kwfw,f 'Dvdkqdk usKyfwck pdk;&drfw,fAsKdU}}
]]b,fvdk pdk;&drfwmvJAs}}
]]cifAsm;jrif; ysufoGm;NyDxifw,f}}

- 272 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]usKyfvJ pdk;&drfwmyJ? acsmhoifxm;&mu acsmufNyD;pD;vdkufvdkU


ajy;vdkuf&w,f qdkuwnf;u usKyfMoZmawmh ysufoGm;NyDxifw,f}}

vefUNyD;

ajy;csifwdkif;

]]jzpfEdkifw,fAs? 'Dvdkqdk tkef;cGHUeJUpD;zdkU cyfMuyfMuyfyJAsKdU}}


wGif udk0ifharmfrSm olcdkif; pD;&jcif;jzpfonfESifh olUwm0efruif;[kqdkum vyfuD;udk
prf;Munfhcsifjyefonf/ odkUjzpf if;wkdUESpfa,mufonf eufjzefwGif urf;eDrS xGufMuzdkU
jzpfaomfvnf; w&ufydkaeNyD; vyfuD;udkprf;MunfhzdkU qkH;jzwfMuav\/
aemufwaeUnae uREkfyfwdkUonf vyfuD;ESifh jrif;rBuD;tkef;oifwkdUudk &Gmhjyifjrif;vrf;odkU
xkwf tom;us prf;MunfhMu\/ tkef;oifrSm tom;usvnf; aumif;aumif;ajy;wwf
wmywfwGif 'kef;yGJoGif;onfwGifrS tom;usudk jzwfxm;vdkufjcif;jzpfonf/ udkodef;azu
tkef;oifudkpD; uREkfyfu vyfuD;ESifh jrif;vrf;wGif wmplMunfhMu&m cyfjznf;jznf; (vrf;'dk;)
prf;Munfh&myif vyfuD;onf uREkfyf\pum;udk em;raxmifawmhaMumif; od&avNyD/
udk0ifharmfu wdkufwGef; ]zGifh} pD;vdkuf&mwGif vyfuD;onf jrif;rBuD; csOf;uyfjcif;udkyif
rcHcsifawmhyJ w ]ql} wnf; qlvsuf&Sd\/ ]]jznf;jznf;uG,fh ighom;&JU? vluav; vyfuD;}}
ponfjzifh uREkfyf\ acsmharmhpum;rsm;onf tcsnf;ESD;yif &Sdawmhonf/ xdkUaemuf udkodef;az
wufpD;&m xl;rjcm;em;yifjzpfae\/ uREkfyfxufvnf; raumif;? uREkfyfxufvnf; rnHUacs/
vaygif;twefMumatmif tyifyef;cH vyfuD;tay: xlaxmifcJUonfh MoZmtmPmwkdUonf
wcgwnf; usqkH;oGm;cJUavNyD/ uREkfyf pdwfrcsrf;omvdkufykHrSm [efraqmifEdkifyJ rsufESm
nId;i,fvsuf &Sdawmh\/ udk0ifharmfonf xdktjcif;t&mudk jrif tm;emykH&onf/ tkef;oif\
tom;usajconf usJusJBuD;&Sd avmufpm\ajcxuf omrnfudk cefUrSef;EdkifMu\/ vyfuD;udk
uREkfyf Edkifeif;atmifpD;EdkifpOfu tkef;oifESifh tom;us ajccsif; prf;rMunfhvkduf&jcif;twGuf
0rf;enf;pGmESifhyif jrif;rsm;udk odrf;vdkufMu&av\/

udk0ifharmf0rf;enf;jcif;
xdknOfh udk0ifharmfu rbdef;bk&m;yJG &ufowwywfausmfvdkao; tcsdef&SdaomaMumifh
vyfuD;ESifh tkef;cGHwkdU pD;zdkUudpudk pum;rjzwfvdkufao;zkdU taMumif;? oluyif aiG50d &IH;csif&IH;
pdkufxkwf avmif;rnfjzpfaMumif; ajymygonf/ xdktcg uREkfyfu jrif;ESpfaumif NydKifyJG
avmif;aMu;onf y"mer[kwf? jrif;\*kPfESifh jrif;&Sif\*kPfom y"mejzpfaMumif;?
avmif;aMu;qwlESifh pD;Muaom jrif;yGJjzpfcJUvQif &IH;onfjzpfap? Ekdifonfjzpfap ta&;rBuD;vS

- 273 -

a&TOa'gif;

aMumif;? ,ckrSm [dkbufu avmif;aMu;ESpfav;ay;NyD; pD;MurnfhyJG jzpfaomaMumifh bufrS


Edkifvdkuf&vQif tvGefw&m vla&;omoGm;oavmuf bufrS &IH;vdkuf&vQif ]]'D ausmif;
q&mu bmem;rvnf nmem;rvnfeJU olwyg;ESyfcswdkif; cH&wJUvlwa,mufyJ? 'Djrif;eJU
'Djrif;udk ESpfav;rubl; q,fav;awmif ay;0HUao;&JU? olUjrif;rSol EdkifEdkifeif;eif;
rpD;wwfyJeJU NydKifyGJxJ 0ifcsifygayhAsm? tHUMoyg&JU? bm&JU nm&JU}} ESifh &IHUrJUuJU&JUMurnfh
taMumif; ajymjyav\/ udk0ifharmfonf ol\0goemtwkdif; ZGwfvkyfcsifao;aomfvnf;
udkodef;azu0if ]]udkazodef;ajymwmrSefw,f 0efaxmufrif;}} [k axmufcHawmhrS vufavQmh
vdkufavonf/ odkUESifh vyfuD;tm; tyef;cHNyD; arQmfvifhcsufBuD;wcGJom;ESifh avhusifhay;
cJU&jcif;rsm;rSm eD;uyfumrS ]cJavorQ oJa&us} jzpf&ygawmhonf/ bk&m;yJGeD; [dkwbufu
toHypfaompum;rsm;udk uREkfyf em;rMum;csifjyK aevdkuf&ygawmhonf/ (uRekfyf\
woufwm pHa'0DESifh vGJ&jcif;? ol&d,wdkufrS txkwfcH&jcif;ESifh vyfuD;\ udpwdkUrSm tcH&
cuf&m ydefromvdefrom &Sdygawmhonf/)

udk0ifhfarmfE SifhcJG&jcif;
vyfuD;udk wzefavhusifh&ef rjzpfEdkifaMumif; awGU&aomtcg uREkfyfrSm urf;eD&GmwGif
ausmif;q&mvkyf&jcif;udk NiD;aiGUpjyKvmcJUavNyD/ tawmtwGif; udk0ifharmfrSmvnf;
jrawmifrS awmifwGif;BuD;odkU ajymif;a&TU&eftrdefU a&mufvmcJUavNyD/ oGm;cgeD; udk0ifharmf
onf uREkfyfxHodkU EIwfquf&efvm rnfonfhenf;ESifhrqdk &Gm okH;ESpfaphatmifaezdkU
wdkufwGef;av&m uREkfyfuvnf; oabmwlvkdufygonf/ xdktcsdef uREkfyfu urf;eD&GmokdU
a&mufonfrSm ESpfESpfjynfhcJUavNyD/ a&S;a[mif;aESmif;jzpfrsm;taMumif;udk ajymvsuf&SdMupOf
udk0ifharmfonf rpdk;tm; ajcovkH;udkvSefjy 7wef;&SdMupOf uREkfyfu cJwHESifhxkd;bl;onfh
trm&Gwfwckjzpfonf[k ajymjyav\/ uREkfyfonf xdktaMumif;udk vkH;0arhaeojzifh
olajymawmhrS owd&vmygonf/ jzpfysufykHrSm waeUo uRekfyfonf *syefydk;tusFD topf
uav;ESifh ausmif;wuf twef;xJ olUa&SUrSxkdif&onfwGif uREkfyf\ tusDFvnfukyfay:odkU
rifpufuav;rsm; cs\/ uREkfyfonf udk0ifharmfwkdU\ tzGJUawmifhjcif;udk rodao;onfh
ausmif;om;opfjzpf olUudk raMumufao;yJ aemufodkU zswfueJvSnfhum ol\ajcovkH;udk
cJwHESifh pGyfueJ xkd;vdkufrdonf/ twGufaMumifh udk0ifharmfwkdU om;csif;av;a,mufwkdUonf
uREkfyfudk 0dkif;ESdrfMuav&m waumif<uufjzpfaom uREkfyfrSm wavQmufvkH; tnHUcHcJU&
avonf/ rpdk;a&SUwGif udk0ifharmfu trm&Gwf&ykHudk ajymjyaomfvnf; uRekfyfurl Zmwfa[mif;
udk rvSefawmhyg/ qifOD;uif;xuf vnf;aumif;? 'kef;jrif;pD;jcif; vnf;aumif; udk0ifharmf
tm; uREkfyf owdjycJUjcif;rsm;rSm xdktaMumif;rsm;aMumifh jzpfygonf/ cGJcgeD; 0rf;enf;jcif;udk

- 274 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

jycJvS tjcm;vlrsm;\'kuwGif w[m;[m;&,farmwwfaom udk0ifharmfonf nId;i,faom


rsufESmxm; azmfjyjcif;udk wBudrf jrifvdkuf&bl;ygonf/

cPcPawGU Mujcif;
uREkfyfonf tvkyfwck NiD;aiGUvmonfqdkvQif if;tvkyfudk pGefUvTwfcsifaom qEonf
waeUwjcm; jyif;xefvmwwfonfh 0goem&Sd\/ udk0ifharmf ajymif;a&TUoGm;aomtcg
udkodef;azonf uREkfyf\pdwfudk &dyfrd (q,frdkifcefUa0;onfh) ol\ tif;&GmokdU rMumcP
aysmfyGJpm;zdwfonfESifh uREkfyfvnf; jrif;ESifh aeUcsif;jyefoGm;avh&Sd\/ opfukefonfrsm;onf
taumufpma&;BuD;jzpfaom udkodef;aztm; w&kwf[dkw,f (acgufqGJzdk) wGif cPcP
0wfjyKavh&SdMu&m uREkfyftm; naeapmif;rS zdwfac:aomfvnf; jrif;aumif;&Sdoljzpf aeUcsif;
jyef oGm;jzpfatmif oGm;vdkufao;\/ uREkfyf\ 0goemwckrSm &if;ESD;aomrdwfaqG jzpfvmol
wa,muftm; pmzwfcsifatmif zsm;a,mif;jcif; wkdufwGef;jcif; jyKvkyfavh&Sd\/
udkodef;azrSm (c&pf,efwa,muf jzpfonfhtavsmuf) t*Fvdyf0wKuav;rsm; tenf;i,f
zwfavh&Sd&m uREkfyfESifhqkHrdwkdif; pmtkyfrsm;rsm;zwfatmif wkdufwGef;jcif;aMumifh pmzwf0goem
wkd;wufvsuf&SdavNyD/ tif;&Gm&Sd w&kwf[dkw,fxJ aysmfyGJpm;Muonfhtcgwkdif; udkodef;azESifh
ol\ ]wum} opfukefonfrsm;tm; t*FvdyfykHjyif0wKrsm;jzifh azsmfajzavh&Sd&m udkodef;azonf
zwfoifhzwfxkdufaom t*Fvdyfpmtkyfpm&if;udk uREkfyfxHrSawmif;,l rSmvnf;rSm zwfvnf;
zwfavonf/ odkUESifholonf pma&;tqifhtwef; trIxrf;rsm;teufwGif t*Fvdyfvdk tawmf
uav; a&;wwfcRwfwwfolwa,muf jzpfvm\/ uREkfyfrSmvnf; olUxHrS pmtkyf tawmf
rsm;rsm; iSm;zwf&onfESifh ESpfOD;ESpf0 tusKd;&SdMuygonf/ udkodef;aztzdkUrSm opfawm0efxH
tpD&ifcHpmrsm;wGif ta&;tom; wkd;wufvmonfjzpf aemif awmtkyfBuD;tjzpfodkU
wkd;wufcefUxm;cH&jcif;wGif taMumif;w&yfjzpfonf[k 0efcHajymqdkayonf/

vlonfonf[k pG yfpJGcH&jcif;
udkodef;azwa,muf &Sdaejcif;aMumifh uREkfyftzdkU azsmfajzrIwck jzpfaomfvnf; urf;eD&Gm
uREkfyf NiD;aiGUjcif;um; wjznf;jznf; wkd;wufvsuf&Sd\/ wGif tysif;ajzzdkU tcGifhtvrf;wck
jzpfay:vm\/ waeUo qifacgif; (bDbDwDpDukrPDrS qifrsm;ESifh qifOD;pD;rsm;udk tkyfcsKyf

- 275 -

a&TOa'gif;

&ol) udk&Srf;jzLESifh pum;pyfrdMu&mwGif uREkfyf tvGef0goemygonfh ]okH;ykHzJ} taMumif;


ajymjy tpDtpOfjyKvkyfMu\/ if;&Gm&Sd vuform;q&mwa,mufESifh udk&Srf;jzLwdkUonf
0goemtkd;rsm; jzpfMuav&m uREkfyf\tdrfwGif okH;ykH&dkufzdkU oabmxlMu\/ uREkfyf\ausmif;rSm
OykofaeUwGif ydwfonfjzpf tzdwfaeUnwGif pwifupm;Mu\/ aMu;rSm rrsm;vS? ]wzl} rS
wyJjzpf\/ upm;rdMuonfqdkvQifyif okH;a,mufvkH;onf 0goemtdk;rsm;jzpfMu tvGef
zifNrJNyD; tvGef ]ay} aomvlrsm;jzpfaMumif; odMu&avNyD/ tzdwfaeUn 8em&DavmufrS p
xdkifMu&m eufjzef OykofaeUwaeUvkH;ESifh if;noef;acgifausmfxdatmif xkdifMuavonf/
'kwd,nodkU a&mufaomtcg tvGeftdyfcsifMuNyDjzpfaomfvnf; uREkfyfu oHy&moD;oeyf?
o&ufoD;ukvm;w,f? vufzuf&nfMurf; ponfwkdUjzifh {nfhcH\/ eHeufpmESifh npm xrif;
[if;twGufvnf; uREkfyfu wm0ef,l\/ uREkfyfwkdUupm;csdefrSm em&Daygif;okH;q,fcefU&dS
xrif;pm;aom tcdkuftwefUrSwyg; tem;r&Sdacs/
xdktcsdeftwGif; t&IH;tEdkifrSm okH;av;usyfxufrydkacs/ vufcsif;cyfnDnD&Sd&mwGif (okH;ykH
okH;vSnfh qdkaompum;t&) zJaumif;jcif; raumif;jcif;rSm wvSnhfpD jzpfwwfaomaMumifh
rnfolrQ epfemavmufatmif r&IH;acs/ wywf&IH;vQifvnf; aemufwywfwGif jyef Edkifonf
u rsm;avonf/ vlokH;a,muf wlnDMuaom tcsufwckonfum; OykofaeUnoef;acgif
rwdkifrcsif; wOD;wa,mufurQ awmfygpdkUrajym? anmif;vSonfrNiD;? wnDwnGwfwnf; ]ay}
Mujcif;yif jzpfavonf/ qifacgif; udk&Srf;jzLrSm 'lvma&m*g&Sdonf[k ajymMu\/ enf;tm;
jzifh Oykofywfwkdif; em&D 30cefU wavQmufwnf;xdkifMu q,fywfcefU&Sdaomtcg udk&Srf;jzL
rusef;rrmjzpf&mrS emvefrxl&SmawmhyJ uG,fvGef&Smavawmhonf/ urf;eD&Gmom;rsm;url
qifacgif; udk&Srf;jzLudk ausmif;q&m (uREkfyf) owfoGm;onf[k ajymprSwf jyK&pfMuav
awmhonf/

qifESifhawmvnfjcif;
wnaewGif udkodef;aza&mufvm olBuD;udknSif;ESifh ]awmvnf} zkdU wdkifyifMu\/ urf;eD&Gm
olBuD; udknSif;rSm uREkfyf\ausmif; wnfaxmifonfh opfukefonfokH;OD;teufwGif wOD;jzpf
uREkfyfwkdUvlpkESifh pm;abmfaomufbufwa,mufvnf; jzpfavonf/ xkd&uf bDbDwDpD
ukrPDrS qifrsm;onf urf;eD&GmokdU a&mufvsuf&SdMu&m olBuD;onf qifOD;pD;rsm;ESifh
awmvnfzdkU tpDtpOfvkyf udkodef;azuvnf; oabmwlavonf/ olwkdU\tpDtpOfrSm
aemufwaeUnaewGif qifESpfpD;ESifh ]awmeif;} Mu udkodef;azESifh olBuD;wkdUu aoewf

- 276 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

wvufpDESifh qifay:rSvdkufygMu&ef jzpfavonf/ uRekfyftm;vnf; vkdufOD;rnfavm[k


ar;Mu&m tqef;topfqdkvQif vufrvTwfcsifonfh uREkfyfuvnf; vdkufzdkUoabmwlav\/
okdU&mwGif aemufwaeUnaerl qifESpfpD;ajymxm;onfhteuf wpD;rtm;vyf wpD;om
&awmhonf/ qifOD;pD;u a&SUrSxdkif olBuD;ESifhudkodef;azwkdUu uwDay: aoewfudk,fpDESifh
xdkifvdkufMuaomtcg uREkfyftzdkU ae&mtcuftcJjzpfae\/ uwDay:wGif okH;a,mufxdkifzdkU
xdkifavmufonf/ okdUaomf aoewfypfzdkU uwfoD;uwfoyf jzpfaevdrfhrnf/ aemufqkH;
pDrHudef;rSm uwDay:wGif okH;a,muftwl xdkifoGm;Mu awmxJ aoewfypf&rnfhae&modkU
a&mufaomtcg uREkfyfu uwDay:rSqif;NyD; qifaemufNrD; xdkifwwfvQifum; jzpfEdkifonf/
qifaemufNrD; xdkif&efrSm vG,fulvSonfr[kwfjcif;udk uREkfyfodaomfvnf; topftqef;
BuKHawGUcsifvSaom uRekfyftzkdU&m vdkuf&rnfqdkNyD;rS csefrae&pfcsifonfESifh jzpfatmif
vkdufrnfqdkum vkdufvmcJU\/ &GmrSxGufMuaomtcg uwDay:wGif okH;a,mufxdkif&\/
(qifpD;bl;aom uREkfyftzkdU) tpGef;tzsm;usaomfvnf; udpr&SdvS/ okdU&mwGif om;aumif
&Sm&rnfhae&modkU a&mufMu uwDay:rSqif;NyD; aemufNrD;pGef;wGif xdkif&aomtcgrl udp
&SdawmhrnfrSm enf;enf;omvdkawmhonf/
uREkfyfwdkUonf udkif;awmBuD;wckodkU a&mufMuaomtcg if;udkif;awmxJwGif om;aumif
&SmMu&rnfjzpf udkodef;azESifh olBuD;udknSif;wkdUtm; aoewfudk,fpDESifh acsmifcsdpGm tvkyf
vkyfEdkifapjcif;iSm (rlvtpDtpOftwdkif;) uwDay:rSqif;NyD; aemufNrD;pGef;rS xdkif&av\/ uREkfyf
xdkif&onfrSm nDnmaom rsufESmjyifr[kwf/ qif\wifyg;pGef;jzpf wbufapmif;BuD;
&Sdaeojzifh tawmfcJ,Of;vSay&m\/ qif\aemufNrD; tkef;qHBudK;wacsmif; odkif;xm;ojzifh
if;udktm;jyKum cufcJpGm vkduf&avonf/ ae&majymif;a&TUpOf Nidrfvsuf&SdonfhtxJyif
tawmfxdkif&cufay&m qifoGm;aomtcg wifyg;BuD;onf tawmfvIyfaomaMumifh om
qdk;jyefonf/ okdUaomf cJ,Of;rSBudKufwwfaom uREkfyfonf rnnf;rnL vkdufygoGm;\/
uREkfyfwkdUonf udkif;awmBuD;wavQmuf jzwfoGm;Muaomtcg qif\ausmukef;ESifh uREkfyfwdkU
\ udk,fvkH;rsm;onf udkif;yifrsm;txufrS vGwfvGwfuRwfuRwfBuD; ay:xGufvsuf &Sdaomf
vnf; om;aumifrsm;onf uREkfyfwdkUudk rjrifMu[kqdk\/ [kwfykHvnf; &onf/ udkif;yifrsm;
rxlxyfyJ cyfusJusJ&Sdaom tuGufwckodkU a&mufaomtcg acswaumifonf udkif;yifrsm;
tMum;rS uREkfyfwdkUtm; ai;Munfhvsuf&Sdonfudk jrif&\/ acswkdUrnfonfrSm vl&dyfjrifvQif
ajy;NrJjzpfygvsuf ,ckrSm aMumifawmifai;vsuf Munfhae\/ taetxm;rSm udkodef;azESifh
vufvSnfhoifhonfjzpf udkodef;az\aoewfoH 'dkif;ueJjrnfoGm;jcif;ESifhtwl acsuav;
vnf; vdrfhoGm;&Smonf/ qiform;onf qifay:rSqif; acsudkxrf;vmNyD;vQif qifay:wGif
olUaemufrSxm;vdkuf\/ acsonf qifaumifBuD;udkomjrif qif\ausmukef;ay:&Sdaom

- 277 -

a&TOa'gif;

uREkfyfwdkUudk rjrifqdkjcif;rSm [kwf[efwlonf/ xdkUaMumifhvnf; qifESifhawmvnfjcif;onf


awmypfzdkU tcGifhaumif;&ojzifh rkqdk;rsm; oabmusjcif;jzpfavonf/

uHaumif;vdkU qifeif; rcH&


xdkUaemuf qufvuf udkif;awmBuD;xJ vSnfhywfMujyefav&m tpGef;tzsm; vdkuf&aom
uREkfyfrSm acswaumif 0efwufvmonfhtwGuf om tvkduf&cufvm\/ acswaumif
twGuf ae&may;& uREkfyftzdkU wvufravmufom a&GUay;&onf qdkapOD;? e*dkuwnf;u
cJ,Of;pGmvdkuf&aom uREkfyftzdkUrSm om cJ,Of;oGm;avNyD/ wcgw&HwGif uREkfyfonf
tkef;qHBudK;udk qJGudkifxm;onfhtxJrSyif vGwfusawmhrwwf qif\wifyg;BuD; vIyf&Sm;
oGm;\? odkUaomf uREkfyf pdwful;rdonfrSm tu,f rawmfwq vGwfusoGm;apOD;? ausmukef;
xufrS wnfhwnfhBuD;usjcif; r[kwfyJ wifyg;BuD;wavQmuf qifajcavQm usoGm;rnf
jzpfaomaMumifh temw&rjzpfEdkif? udpr&Sd[k atmufarhum pdwfrylvSyJ&Sd\/ wae&m
qifronf udkif;yifrsm;xJrS (bmaumifrSef;rod) xckefajy;jcif;udk vefUoGm;onfESifh &kwfw&uf
ajcvSrf;jyifvkdufonfwGif uREkfyfrSm tkef;qHBudK;udkwG,fxm;&mrS [efysufNyD; uHaumif;
rusyJ&Sdawmh\/ xdktcg qifOD;pD;u]][dk aemufuq&m b,fhES,fvJ}}
]]uHaumif;vdkU vdrfhrusw,fAsKdU? EdkUayr,fh udpr&Sdaygifav? qifaemufNrD;u vdrfhusvdkUawmh
odyfremEdkifygbl;}}
]]rvkyfeJU q&ma&U? 'Dqifru odyf,kwfw,fq&m? olUausmay:u vlvdrfhus,if vSnfhNyD;
eif;wwfw,f q&ma&U}}
wGifrS uREkfyfrSm tBuD;tus,f wkefvIyfoGm;ygawmhonf/ ckeifu vddrfhuscJUvQif ,ck
avmuf&Sd qifeif; jym;NyD;om;jzpfaeawmhrnf[k pOf;pm;rd&kHomru xkwfazmfvnf;
ajymvdkuf&onf/ wGif udkodef;azESifh olBuD;wkdUu acswaumifvnf; &NyD;jzpf jyefMuzkdU
ajymonfESifh qifOD;pD;vnf; vSnfhjyefcJUav\/ aemufwaeUtwGufrl qifESpfaumifESifh
acsmifcsdpGmvnfMuzdkU pDrHMuao;onf/

- 278 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

vlaorIjzpfOD; rvdkU
aemufwaeUnae qifESpfaumif&av&m udkodef;azESifhuREkfyfonf qifwpD;ay:xkdif
olBuD;udknSif;onf 'kwd,qifay:wGifxdkifum ,cifudkif;awmodkU oGm;Mujyef\/ wacguf
rl uREkfyfrSm acsmifcsdpGmxdkif&aomaMumifh pdwfat;vufat; vnfMu&ayawmhrnf[k xifpm;
rd\/ odkU&mwGif vlom;\wGufudef;rsm;rSm rnfonfhtcgrS pdwfcs&onf r[kwfvSacs/
wBudrfrl xGufuwnf;u wem&DeD;yg;rQ aemufusaomaMumifh vnfcsdefenf;rnf
pdk;MuonfESifh uwdkufu&dkuf pDrHMuonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf ae0if arSmifoGm;onf
qdkvQif (udkodef;aza&m olBuD;yg rsufpdrIefolrsm; jzpfaomaMumifh) om;aumifudkjrifzdkU
cJ,Of;rnf jzpfaomaMumifhwnf;/ udkif;awmodkU a&mufMuaomtcg olBuD;ygaomqifonf
vuf0JbufodkUvnf;aumif;? udkodef;azESifhuREkfyf ygaomqifonf vuf,mbufodkU
vnf;aumif; ESpfpkcGJum jzefUvnfhMuav\/ taMumif;rlum; qifESpfpD;twl vSnfhMuvQif
waumifwnf;aomtrJudk ESpfaumifvkH;ypfcsifMu e,fusOf;rnfjzpfayaomaMumifhwnf;/
qifwpD;wnf; xGufcJUpOfurl acswaumifawGUao;? qifESpfpD;xGufvmumrS uREkfyfwkdUvnf;
rawGU? olBuD;wkdUbufuvnf; bmoHrQ rMum;&acs/ udkif;awmBuD;rSm wrdkifxufri,f
us,f0ef;onfjzpf olwkdUbufrSajcoHudk uREkfyfwkdUrMum;? uREkfyfwkdUbufrSajcoHudkvnf;
olwkdU rMum;Edkif/ om;aumifawGU aoewfESifhypfrSom Mum;EdkifMurnfjzpfavonf/
ae0ifoGm;avNyD/ vjynfhausmf&ufjzpfaomaMumifh va&mifudkvnf; tm;rudk;Edkif? usef&Sd
aeao;aom ]qnf;qm} a&mifuav; aysmufoGm;vQif jyefMu&awmhrnf/ qnf;qma&mifonf
rSdefonfxuf rSdefvsuf&Sdvm&m jrif&onfqdk&kH arS;rSdefpGm a&;a&;uav;rQom jrifMu&aom
tcsdef qifOD;pD;u ]]q&m q&m a&SUu awmqifq&ma&U}} [k wD;wdk;ajymvdkuf\/
awmqif&dkif;ESifhawGUvQif qifaygufomjzpfwwf ausmay:rSvludk *&krpdkufyJ qif,Ofrudk
vkdufwwf\/ udkodef;az\rsufpdrSm odkUaomtcsdefrsKd;wGif tokH;r0ifonfESifh ]]udkazodef;?
Munfhprf;AsKdU}} [k uREkfyftm; wD;wkd;ajymvkduf\/ uREkfyfonf qifOD;pD;jyonfh vuf0Jbuf
qDodkU cyfapmif;apmif; Munfhvdkufaomtcg uREkfyfwkdU\qifxuf tenf;qkH; wawmifcefU
jrifhrnfxif&aom qifaumifBuD;\ OD;uif;BuD;udk jrif&ojzifh ]][kwfw,fAsKdU? {&mr qifBuD;
ygwum;}} [k jyefajymvdkuf\/ wGif qifOD;pD;u ]]oluvdkuf,if cufw,f? ypfawmhq&m}}
[k ajym pum;rqkH;rDyif udkodef;az\aoewfrS 'dkif;ueJ toHxGufoGm;\/ aemufwcP
]]bmvkyfMuwmvJ usKyfwdkUyg}} [k wkef,ifpGmESifh atmfajymvkdufaom olBuD;\toHudk
Mum;&av\/ ]][m apmufusKd;eJNyDAsKdU}} [k udkodef;azESifh qifOD;pD;wkdUu wNydKifeufwnf;
ajymvdkufMu\/

- 279 -

a&TOa'gif;

vufajzmifhjcif;
xdkUaemuf udkodef;azu ]]xdoGm;ovm;AsKdU udknSif;}} [k ar;vkdufojzifh olBuD;u ]]xdawmh
rxdygbl;? uHaumif;vdkUygvm;Asm? usKyfwkdUESpfa,muftMum;u usnfqHjzwfoGm;wmyJ}} [k
ajym,if; olwkdU\qifonf uREkfyfwkdUqDokdU csOf;uyfvm\/ wjznf;jznf; eD;vmaom
tcgwGifrS uREkfyfESifhqifOD;pD;wkdU\ trSm;onf bGm;ueJay:vmawmhonf/ olBuD;ESifh qifOD;pD;
wkdUonf olwkdU\qifay:wGif a&SUESifhaemufxdkifvsuf &SdMuaomfvnf; olwkdU\qifonf
uREkfyfwdkUESifh cyfapmif;apmif;&Sdaeaomtcg qifay:wGif xdkifvsuf&Sdaom olBuD;ESifh
qifOD;pD;wdkUESpfa,mufonf uREkfyfwdkU\ae&mrS MunfhaomtcgwGif qif\OD;uif;BuD;ozG,f
(rxif&Sm;aomtvif;a&mif) jrifMu&jcif; jzpfavonf/ udkodef;azonf (ol\txif)
qif&dkif;\OD;uif;BuD; tv,fwnfhwnfhokdU rSef; &dkifz,fESifhypfvkduf&m usnfqefonf
olBuD;ESifh qifOD;pD;wkdUtMum;rS jzwfoGm;jcif;jzpfavonf/ olBuD;\ em;&Gufwbufudkyif
umywfxdrSefoGm;ao;onf[k ajym\/ uHaumif;aywum;/ tu,f usnfqefonf
vuf0JbufodkUjzpfap? vuf,mbufodkUjzpfap wvufrcefUrQuav; wdrf;apmif;oGm;jim;tHU
olBuD;tm;jzpfap? qifOD;pD;tm;jzpfap wa,mufa,mufudk xdrSefacsawmhrnf/ ,ckrl
qifOD;uif;\tv,fqdk ypfxnfhvdkuf&mwGif tv,fwnfhwnfh A[dkcsufodkU 0ifoGm;onfESifh
vlESpfa,muftMum;rS uRwfuRwfvGwfvGwf jzwfoGm;jcif;jzpfavonf/ taMumif;udk
od&aomtcg uREkfyfwdkU wkefvIyfMu&onfrSm ajymbG,f&mr&Sdacs/ txJwGif twkefvIyfqkH;
aomvlrSmum; em;&GufwGif umywfrSefcH&onfh olBuD;udknSif;yif jzpfavonf/ olBuD;u
udkodef;aztm; ]]cifAsm;vufajzmifhykHuawmh tHUMoavmufw,fAsKdU? wbufudk eJeJuav; wdrf;
oGm;vQif uREkfyfwdkUwa,mufa,muf aoNyD;yJ}} [k wkefvsuf&Sdao;aomtoHESifh ajymavonf/
udkodef;az vufajzmifhjcif;ESifhywfouf uREkfyfudk,fawGUwckudk azmfjy&ayOD;rnf/

awmacsmufMujcif;
udk0ifharmf ajymif;a&TUoGm;NyD;aemuf waeUo urf;eD&GmodkU udkodef;az a&mufaecdkufwGif
(wvwacgufavmuf a&mufwwfonf/) &GmESifh rdkifw0ufcefU a0;aomae&m ]tcif;}
vkyfpm;aom vlwa,mufonf uREkfyf\ausmif;odkUvm ol\tcif;ESifh uyfvsuf&Sdaom
awmuav;xJwGif acs? '&,f? awm0uf? usm;opf paom awmwd&pmeftrsKd;rsKd; ckdatmif;
jcif;udk jrif&bl; ]awmacsmuf} &ef tvGefaumif;aMumif; ajymjy\/ xdktcsdefwGif aoewfypf
0goemygaom awmtkyfuav;wa,mufESifh ykvdyft&m&Sdwa,mufonfvnf; &GmodkU
a&mufaeMu tjcm;wtdrf wnf;cdkvsuf&SdMu\/ uREkfyf\ausmif;rl udkodef;az &Sdae

- 280 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

aomaMumifh ae&mr&EdkifMuay/ udkodef;azonf olBuD;udknSif;udkac: wdkifyifNyD;aemuf


awmtkyfuav;ESifh ykvdyft&m&SdwkdUtm;vnf; ac:,laqG;aEG;\/ (awmacsmufaomtvkyfrSm
aoewform; rsm;avaumif;avjzpfonf/) aemufqkH; xdkaeUnaeapmif;wGif awmacsmufMu
&ef oabmwlMu &Gmom;rsm;pkaqmif;&ef pDpOfMuavonf/
]awmacsmuf} jcif; [lonfrSm rnfokdUjyKvkyf&jcif;jzpfonfudk rMum;bl;onfh tcsKdUNrdKUom;rsm;
em;vnfapjcif;iSm azmfjy&ygOD;rnf/ awmwd&pmefwkdUrnfonfrSm ntcsdefrsm;wGifrS tpm&Sm
xGufwwfMu aeUtcsdefwGif csKHxlxyfonfh awmtkyfaumif;aumif; tdyfMuonfu rsm;
avonf/ orif? '&,f? acsi,f paom (trJ) wd&pmefrsm;rSm aeUtcsdefrsm;wGif &Hzef&Hcg
awGUwwfao;aomfvnf; usm;? usm;opf paom (rkqkd;) wd&pmefrsm;rSmrl waeUvkH; tdyfwwf
aeUtcsdefwGif awGU&cJvS\/ awmacsmufjcif;[lonfrSm awmwd&pmefrsm; tdyfwwfjcif;udk
awGUjrif&bl;onfh udkif;awm odkUr[kwf csKHwef;rsm;udk &Gmom;tajrmuftjrm;wdkUu obuf
owf 0dkif;xm;Mu tjcm;wbufrS apmifhaeMuonfh aoewform;rsm;xHokdU acsmufay;
Mu&jcif; jzpfavonf/ ,if;odkUacsmufay;&mwGif rdrdwdkUae&mrS&yfNyD; acsmufay;&kHr[kwf?
udkif;awm? odkUr[kwf csKHrsm;udk jzwfoef;um wbufodkU azmufxGufvmonfhwdkifatmif
vlrsm;udk,fwdkifvdkufNyD; acsmufay;Mu&\/ awmacsmufolrsm;onf udkif;awm\wbufwGif
pk&kH;Mu wa,mufESifhwa,muf vufwurf;omomrScGJum pDwef;MuNyD;vQif udkif;awmxJodkU
wnDwnmwnf; 0ifMu&\/ 0ifonfESifhwNydKifeuf vufwGifygaom vSH? cuf&if;? wkwf
ponfwkdUjzifh udkif;yifrsm;udk wAkH;AkH;&dkuf,if; yg;pyfrSvnf; ]]a[;? [m;? 0l;? 0g;}} ponfjzifh
toHrpJatmifatmfum a&SUodkU wjznf;jznf;wkd;vmMu&\/ wGifudkif;awmxJ tdyfaysmfae
aom wd&pmefrsm;onf vefUEdk;Mu toHrsm;vmaombufudk uGif;a&Smifum toHa0;aom
bufodkU ajy;Mu&\/ wcgw&HwGifrl ttdyfBuD;onfh usm;paom wd&pmefrsKd;ESifh &ifqdkifawGU
&onfjzpfap? wcgw&HwGif wufeif;vkrwwf uyfawGU&onfjzpfap BuKH&wwfonf[k
Mum;&bl;avonf/ awmwd&pmefrsm;onf tvefUwMum; xajy;Mu udkif;awmbufodkU
azmufxGuf&mwGif toifhapmifhaeaom aoewform;rsm;\ ajymif;0okdU a&mufMu\/
wcgw&Hrl aoewform;rsm;\tvkyfonf ajymoavmufracsmifvS/ udkif;awmxJrS tvefU
wMum; xGufajy;vmonfh wd&pmefrSm trJr[kwfyJ usm; (rkqdk;) jzpfaeojzifh rkqkd;csif;
&ifqdkif&jcif;rsKd;vnf; BuKH&wwfonf[k qdkavonf/ tvkyfrsKd;rSm aoewfESifh xdkifapmifh
&aom rkqdk;xuf awmacsmufay;&aom &Gmom;rsm;tzdkU om tE&m,frsm;aomfvnf;
0goemygaom &Gmom;rsm;onf rdrdwdkUtwGuf arQmfvifh&ef&Sdonfh trJom; ]a0pk} aMumifh
vdkufvdkol r&Sm;vSay/

- 281 -

a&TOa'gif;

usm;opfawGU&jcif;
uREkfyfonf awmacsmufjcif;udk rjrifbl; vdkufMunfhvdkonfESifh udkodef;aztm; pkHprf;Munfh&m
udkodef;azu txufygtwdkif; ajymjyonfwGif rQavmufqdkygu tE&m,frrsm;vS[k
oabmxm;um twlvdkuf&ef qkH;jzwfvkdufav\/ xdkaeUnae okH;em&DtcsdefcefUwGif
aoewform;av;a,mufESifh uREkfyfonf awmacsmuf&rnfhae&mokdU a&mufMuaomtcg
&Gmom; 30cefUESifh acG;ajcmufaumifcefU a&mufaeMuavNyD/ tvkyfrsKd;wGif q&mBuD;jzpfaom
udkodef;azonf tjcm;aoewform;okH;a,mufwkdUtm; ae&mcsxm; olUtwGufvnf; ae&m
wck ,lav&m uREkfyfonf olESifhtwl aeavonf/ xdkUaemufrS awmacsmufrnfh &Gmom;rsm;
tm; csKHawm\ tjcm;bufodkU vTwfvdkuf\/ csKHyifrsm;rSm ]ukef;aA'g} ac:onfh tyifrsm;jzpf
vufckyfwazmifcefU jrifhav&m jrefrmjynf\ a&rsufESmjyifwGif aA'gyifrsm; wkd;yGm;aygrsm;
vsuf &SdMuonfhenf;wl if;tyifrsm;onfvnf; tnma'owvTm;wGif wkd;yGm;vsuf&Sdjcif;
aMumifh ]ukef;aA'g} [k trnfay;Mujcif; jzpfonfqdk\/ uREkfyfESifh udkodef;azwdkUonf
ukef;aA'gawmtpGef; opfyifwyifatmufwGif xdkifvsuf&SdMupOf uREkfyfu]]tE&m,fawmh &SdEdkifrxifaygifaemf udkodef;az}}
]]jzpfawmh jzpfcJygw,f? odkUaomf jzpfawmh jzpfbl;w,fAsKdU? cifAsm;tzdkU pdwfcs&atmif
'Dopfyifay:u wufMunfhygvm;Asm}}
udkodef;azESifh udk0ifharmfwkdU\ jcm;em;csufrSm udk0ifharmfonf tajctaersKd;wGif uREkfyftm;
opfyifay:okdUwufzdkU pum;pyfvdrfhrnfr[kwf/ olESifhtwlaeaprnf jzpfavonf/
]]'Dvdkqdk usKyf opfyifay:u wufMunfhr,fAsm}}
]]wufyg? usKyfu 0efaxmufrif;OD;0ifharmf r[kwfygbl;}}
uREkfyfonf udkodef;aztm; aus;Zl;wifaomfvnf; zGifhrajymyJ opfyifay:odkU wufav\/
opfyifxufrSrl ukef;aA'gyifrsm;ay:rSausmf &Gmom;rsm;udkyif jrif&onfESifh &Icif;aumif;
vSonf/ udkodef;azu]][dkvlawG a&mufukefMuNyDvm;AsKdU}}
]]a&mufukefMuNyDAsKdU? ayokH;av;&mavmuf a0;vdrfhr,fxifw,f}}

- 282 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]pDwef;ukefMuNyDvm;}}
]]pDwef;Muwkef;yJAsKdU? a[m NyD;MuNyDAsKdU}}
xdkcP ]]a[;? [m;? 0l;? 0g;}} [laom toHrsm;udkvnf;aumif;? ]]jzKef;? 0kef;? *sKH;}} [laom
&dkufoHESufoHrsm;udkvnf;aumif;? ]]0kef;? a0g? *def? *if}} jrnfaom acG;oHrsm;udkvnf;aumif;
Mum;Mu&av&m uREkfyfonf olUae&mESifhol apmifhaeMuaom aoewform;rsm;udkvnf; jrif&
toifhjyifqifMujcif;udkvnf; awGU&onf/ toHrsm;onf wjznf;jznf;eD;vm us,fonf
xuf us,fvmMu&m tawmfeD;uyfvmaomtcgwGif wvIyfvIyfjzpfaeaom ukef;aA'gyifrsm;
\ xdyfzsm;rsm;udkyif opfyifay:rS uREkfyfjrif&\/ w0ufcefUa&mufvmMu uREkfyfwdkUESifh
ayw&mausmfcefUta0;wGif acG;waumifonf ]]*def *def}} jrnfvsuf aemufokdUjyefqkwfajy;aom
toHudk Mum;&\/
]]bmvJAsKdU udkodef;az}}
udkodef;azonf vufjyvsuf ]]usm;vm;? usm;opfvm;yJ? wdwfwdwfAs}} [k wD;wdk;ajym\/
vuPmrSm acG;onf usm;? okdUr[kwf usm;opfESifhawGUojzifh vefUjzpfap? ykwfrdaomaMumifh
jzpfap jyefqkwfajy;Mujcif; jzpf[efwlonf/ opfyifxdyf vkHNcKHpGm&Sdaeaom uREkfyfurl pdk;&drf
p&mr&SdonfESifh usm;jzpfap? usm;opfjzpfap raMumuf/ jzpfcsif;jzpfvQif usm;taumifBuD;
jzpfapcsifonf/ aemufwcP uREkfyfwdkU&Sdaeaomae&mESifh wnfhwnfhBuD;wGif ukef;aA'gyif
rsm;onf wvIyfvIyf&Sd&mrS vIyf&Sm;rIonf wjznf;jznf; a&GUvm aA'gawmuav; ecrf;
tpGef;odkU a&mufcJUavNyD/ taumifwrsKd;rsKd; vmaejcif;jzpf&rnf[lum; uREkfyf awG;qEdkif
onf/ udkodef;azvnf; xdkae&modkUyif pl;pdkufumMunfhaejcif;udk uREkfyfjrif&\/ aemuf
wcP vIyf&Sm;vsuf&Sdaom aA'gyifrsm;tMum;rS OD;acgif;wjcrf; ay:vm&m usm;opf
waumif\ OD;acgif;jzpfonf[k uREkfyfod&\/ udkodef;azvnf; jrifykH&\/ uREkfyfurl
udkodef;az ypfvdkufawmhrnf[k arQmfvifhvsuf&Sd\/ udkodef;azrlum; rypfyJ aoewfESifhom
csdefxm;\/ aemufwcP usm;opfonf udkodef;azudk jrifvdkufonfhvuPmESifh jAKwfueJ
wGefUqkwfum OD;acgif;jyef0ifoGm;NyD;aemuf aA'gyifrsm;\tzsm;onf usm;opfoGm;aom
vrf;aMumif;twdkif; vIyfoGm;Mujcif;udk opfyifay:rSuREkfyf jrifvdkuf&\/ yxr udkodef;az
rypfvdkufjcif;udk pdwfxJu tjypfwifcsifaomfvnf; usm;opfaemufrS &Gmom;rsm;&Sdaejcif;udk
csufcsif;owd& udkodef;azrypfvkdufjcif;taMumif;udk em;vnfygonf/ uREkfyfonf aA'gyif
xdyfzsm;rsm; vIyfoGm;aom usm;opfvrf;aMumif;udk rsufpdESifhvdkuf Munhfvsuf&SdpOf if;
t&yfqDrS uGdefueJ acG;atmfoHMum;&jcif;ESifhtwl vlrsm; tvefUwMum; atmf[pfMuaom
toHrsm;udkvnf; Mum;&\/ aemufwcP aA'gcsKHawmudkazmufxGuf vsm;ueJ vsm;ueJ

- 283 -

a&TOa'gif;

ajy;oGm;aom ow0gwaumifudk jrif& aocsmpGmMunfhvdkuf&mwGif usm;opfwaumif


jzpfaMumif; odvdkuf&onf/ ckeifuusm;opfonf udkodef;azudkjrifonfESifh vSnfhjyefNyD; tjcm;
bufrS azmufxGufoGm;jcif;jzpfonf[k uREkfyfawG;qEdkifonf/

awm0ufx Gufajy;ykH
usm;opfazmufxGufoGm;jcif;aMumifh vlrsm;ESifhacG;rsm; tawmfz&dkz&J jzpfoGm;onfhvuPmESifh
tvefUwMum; atmfvdkufMuNyD;aemuf &Gmom;rsm;onf wzefwmplMujyef uREkfyfwdkU &Sd&m
bufodkU ,ciftwdkif; qufvufacsmufxkwfvmMujyef\/ uREkfyfonf aA'gyifxdyfzsm;
uav;rsm; vIyf,drf;jcif;udk opfyifxufrS arQmfMunfhaepOf taumifwaumif ajy;vmonfh
vuPmESifh uREkfyfwdkUbufodkU aA'gyifxdyfzsm;uav;rsm; vIyfvmonfh vrf;aMumif;udk
jrif&\/ taumifonf &yfcsnfajy;csnf vkyfvmjcif;\ txdrf;trSwfrSm aA'gyifxdyfzsm;
uav;rsm;u jyvsuf&Sd\/
vIyf&Sm;jcif;onf awmuav;\tpGef;tzsm;okdU a&mufvmavNyD/ aemufqkH; aA'gawm
tpGef;rS jyL;Munfh[efESifh awm0ufwaumif\ ESmoD;zsm;uav; ay:xGufjcif;udk uREkfyf
jrif&\/ awm0ufonf udkodef;az&Sdaeaomae&mESifh wnfhwnfhr[kwf? ayw&mavmuf
uGmvSrf;vdrfhrnf/ udkodef;azvnf; if;udkjrif\/ odkUaomf rypfao;yJ aoewfESifhcsdefxm;\/
10puefUrQ awGvsuf&yfaeNyD;aemuf awm0ufonf aA'gawmuav;xJrS &kwfw&uf
w[kefxdk;ckefxGufNyD;vQif awmuav;udk aemufcdkif;um wnfhwnfhBuD; avQmufajy;av\/
udkodef;azonf awm0ufudk aoewfESifh csdefvdkufpOf (vlvdkufjcif;r[kwf? aoewfvdkufjcif;
jzpfonf/) awm0ufESifh&Gmom;rsm; wwef;wnf;r[kwfaomae&modkU a&mufonfESifhwNydKifeuf
]'dkif;} ueJ wcsufypfvdkuf&m awm0ufonf ajrBuD;ay: vdrfhoGm;jcif;udk jrifvdkuf&\/ uREkfyf
0rf;omrnfjyKqJwGif awm0ufonf ajrBuD;ay:rSx ,ciftwdkif; ajy;jyef\/ udkodef;azonf
ESpfvkH;jyL;aoewfwGif xdk;xm;onfh vufusef,rf;awmifhjzifh wcsufqifh ypfvdkufojzifh
awm0ufonf vdrfhoGm;jyef\/ wBudrfrl awm0ufonf rxEdkifawmh&kHomru vIyfyif
rvIyfEdkif&Smawmhacs/ (&Sm[laom u&kPmpum; a&;om;jcif;rSm ,aeUtjrifESifh a&;jcif;jzpf&m
xdkpOfutjrifrlum; rsm;rsm;aoav yDwdjzpfav &SdcJUygonf/) xdktawmtwGif; tjcm;
aoewform;rsm; &Sd&mrSvnf; aoewfoHrsm; w'dkif;'dkif;Mum;vsuf&Sd\/ pkpkaygif; 6csufxuf
enf;rnfrxif/ okdUaomf aemufqkH; pkpkaygif; awm0uf 3aumif &&Sdavonf/

- 284 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

udko def; az\vufpGrf;


aoewform;wkdUrnfonfrSm rdrdwdkUypfvdkufaomom;aumifudk &&SdNyD;onfhaemuf ypfvdkufpOf
u csdefvTwfaomae&mudk wnfhwnfhBuD;xdrxd? xdcJUvQif b,frQavmuf A[dkusonf ponf
rsm;udk Munfhavh&SdMu\/ tjcm;aoewform;rsm; ypf&aom om;aumifrsm;udk MunfhMuNyD;
aemuf a&S;OD;pGmypfoljzpf ESpfypf,l&aom udkodef;aztm; tjcm;aoewform;rsm;u
rnfonfhae&mokdU csdefypf rnfonfhusnfqefrsKd;ESifh ypfvdkufaMumif; ar;Mu\/ udkodef;azu
rdrd\ESpfvkH;jyL;aoewfwGif t,fvf*sD (usnfqefig;vkH;ygaom,rf;awmifh) um; wbuf?
usnfrBuD;um; wbuf? (usnfqefwckwnf;ygaom ,rf;awmifhudk qdkvdkonf/) xdk;xm;
aMumif;? csdefaomtcgwGif a&S;OD;pGm t,fvf*sDESifhypf a&SUvufarmif;&if;odkUcsnf; csdef
ypfvdkufaMumif; ajymjy\/ aoewform;rsm;onf udkodef;azypfaom0ufaumifudk vSefavSm
MunfhMu&mwGif aoewform;tm;vkH; (udkodef;azrusef) tBuD;tus,f tHUMovsuf &SdMu
av\/ jzpfaeykHum; udkodef;azcsdefypfvdkufonfh 0uf\ vuf,mbufvufarmif;&if;
ig;yGifhqdkif 'Pf&muav;ig;csuftjyif tv,fA[dk 'Pf&mBuD;wcsuf awGUMu&aomaMumifh
aywnf;/ t"dym,frSm yxrypfvdkufaom t,fvf*sDusnfqefig;ckonf csdefonfhtwdkif;
yckH;odkU xdrSefxm;onfhjyif wzefxajy;aomtcg xdkae&mqDokdU csdefypfvdkufjyefygawmhvnf;
wckwnf;aomusnfronf ,cifxdrSefxm;onfh 'Pfcsufig;csuf\ tv,fA[dkodkU jzpfay
aomaMumifhwnf;/ (A[dkqdkaomfvnf; vuf,mbuftxufaxmifhokdU rqdkpavmufuav;
csOf;uyfoGm;jcif;udk uREkfyfawGU&onf/) aoewform;rsm;onf tvGeftHUMoonf/ rsufESmxm;
rsm;ESifh udkodef;aztm; csD;usL;Muavonf/ uREkfyfonfvnf; a,mifaygifa&maESmNyD;
]uGef*&ufusL;av;&Sif;} vkyfcJU&ygao;onf/ (rdwfaqGudkodef;azonf tjcif;t&mudk
tvGef*kPf,lonfh vuPm&Sday&m taMumif;udk wae&m&mwGif waeUaeU uRekfyfa&;xnfh
ay;rnf[k uwdjyKbl;onfhtwdkif; ae&mwGif a&;xnfhay;vdkufavNyD/ ol\ ]0dnmOf} onf
wae&m&mrS ESpfodrfhMunfEl;jcif;jzpfvdku jzpfEdkifygapaomf) aoewform;av;a,mufwkdUonf
0ufaumifrsm;teufrS waygifpDvnf;aumif;? uREkfyftwGuf waygifvnf;aumif; vSD;jzwf,l
Mu usefaom0ufom;rsm;udk &Gmom;rsm;tm; ay;vdkufMu\/ ( awmacsmufjcif;
acG;waumifrSm usm;opfykwf tawmfemoGm;onf[k od&onf/)

udko def; azESifhuREkfyf


aEG&moDwnaewGif udkodef;aza&mufvm (udk0ifharmf ajymif;a&TUoGm;onfhaemuf udkodef;az
ESifh uREkfyfonf udk0ifharmf\rSmxm;csuftwdkif; udkufnDum wa,mufESifhwa,muf wkd;

- 285 -

a&TOa'gif;

cifrifvmMuonfrSm olurSmcJUaomaMumifh [kwfonfrxif/ rdwfaqGwa,muf avsmhoGm;jcif;


aMumifh usef&pfoltcsif;csif; wkd;cifrifMujcif; jzpf[efwlonf/) xkH;pHtwdkif; uREkfyfwkdU\
ausmif; wnf;cdkav&m tpm;taomufrSm tdrf&SifESifh{nfhonfwdkU wm0efcJG,lMu\/
udkodef;az\tvkyfrSm ]atmufqdkuf} &TifaomtvkyfrsKd;jzpf ukefusp&m&SdvQif olucsnf;
wm0ef,lygayonf/ q&muawmfa':pdk;\ 0w&m;rSm aumif;aumif;csufjyKwf&kHom&Sdavonf/
uREkfyfwdkU\ausmif; udkodef;azjzpfap? udk0ifharmfjzpfap wnf;cdkMuaomtcgwkdif; tapmqkH;
tdyf&m0ifMuaomtcsdefrSm oef;acgifausmfjzpf ESpfESpfcefU aygif;oif;qufqHrdMu&mwGif
udkodef;azESifh uREkfyfrSm obm0csif; twlrsm;onfESifh ajymp&mpum; tawmfrsm;aeMuavNyD/
wlnDaomobm0[lonfum; cspfcifaomoli,fcsif; vkyfaomtvkyfrsKd;qdkvQif (olwyg;tm;
xdcdkufaponfh &mZ0wfrIrsKd; r[kwforQ umvywfvkH;) bmrqdk vdkufvkyfcsifwwfjcif;udk
qdkvdkonf/ Oyrm ok&mar&, tvkyfrsKd;buf olaomufvQif aomufrnf? ol ]&I} prf;vQif
&Iprf;rnf? olyGJoGm;vQif vdkufrnf? ol&efjzpfvQif olUbufulrnf [lonfwkdUjzpfonf/
okdU&mwGif tqdk;bufcsnf;oufouf[l rqdkvdk? taumif;bufwGifvnf; taomuftpm;udk
oljzwfvQif jzwfrnf? olpmzwfvQif zwfrnf? tbd"rmudk olavhvmvQif avhvmrnf [lonfh
oabmxm;rsKd; &SdMuonf/ (udkodef;azonf c&pf,efwa,mufjzpfaomfvnf; a*gwrAk'
taMumif;udk qmtuf'0iftmEdk;a&;om;onfh tm&Swdkuf\tvif;a&mif (Leght of Asia)
ac: Ak'0ifpmtkyfBuD;udk uREkfyf\wkdufwGef;csuft& zwfonfESifh Ak'tm; tvGefMunfndKaom
pdwf jzpfay:onftxd tusKd;&SdoGm;onf/ uREkfyfuvnf; olnTefMum;onfh OyepfoQ'fESifh
b*0g*Dwwnf;[laom [dELusr;fpmrsm;udk zwfygonf/ uREkfyfyif wcgu tawmf ESpfouf
oGm;bl;ao;\/ okdU&mwGif aemufydkif; uREkfyf w&m;tm;xkwfaomtcg c&pf,eformusrf;?
[dELusrf;ESifh Ak'tbd"rmwdkUudk EIdif;,SOfcsufxkwfum &Sif;jyjcif;aMumifh udkodef;az tawmfBuD;
vdkufygvmonf/) onfwdkUrSm pum;pyfrQom azmfjyjcif;jzpf&m uRekfyf\ &if;ESD;aom
rdwfaqGrsm;taMumif; a&;om;aomtcgwGifrS udkodef;az\ xl;jcm;csufrsm;udk azmfjyygOD;rnf/
xdknOfhwGifvnf; udkodef;azESifhuREkfyfonf wa,mufESifhwa,muf rawGUrDu tjzpftysuf
rsm;udk tjyeftvSef zGifh[um ]ajzmifhcsuf} ay;Mujcif;tm;jzifh oef;acgifausmf vif;tm;BuD;
tcsdef wdkifcJUygonf/ uREkfyftxl;oabmusonfrSm ESpfa,mufvkH;onf ]awmf} aom
tcsufrsm;xuf ]a&Smf} cJUbl;aom tjcif;t&mrsm;udk azmfxkwfajymjyjcif;tm;jzifh tom;,lMu
onf/ *kPfwk*kPfNydKif oabmxm;oltcsif;csif; jzpfygvsuf ]*kPFazmf} rI enf;yg; &dk;om;pGm
0efcHcsufrsm;udk azmfxkwfajymjyMujcif;aMumifh tHUvnf;tHUMo oabmvnf; usvSonf/
xdkUaMumifhvnf; udkodef;azESifhuREkfyfrSm i,foli,fcsif;rsm; r[kwfygyJvsuf ESD;&if;aom
rdwfaqGrsm;teufwGif tESD;&if;qkH;aom rdwfaqGjzpfvmjcif; jzpfwef&monf/ xdkaeUrSp
olESifhuREkfyfonf wa,mufESifhwa,muf ][efvkyf} jcif; tvQif;r&SdawmhyJ ]t&if;wdkif;}
qufqHMuavawmhonf/ onfrSmvnf; t&omwrsKd;aywnf;/

- 286 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

usm;udku faomjrif;
aemufwaeUeHeufapmapm tdrfeD;csif;? &Gmom;wa,mufonf udkodef;azxHokdUvm ol\
jrif;uav;udk ,refnOfhu usm;udkufaMumif;? jrif;aoaumifudk a&TUxm;aMumif; ajymjy&m
aoewf0goemtdk;jzpfaom udkodef;azonf nwGif ]vifhapmifh} &ef qkH;jzwfav\/
xdkUaemuf olBuD;udknSif;udk ac: uREkfyfwdkUonf jrif;&Sif&Gmom;ESifhtwl jrif;aoaumif&Sd&modkU
vdkufoGm;Mu\/ urf;eD&Gm\ taemufbufwGif oif;csKdif;&Sd&m if;oif;csKdif;ESifh wzmvkH
cefUwGif jrif;aoaumifudk awGUMuav\/ ,refaeUnaeurl om;trdESpfaumifvkH; jyefrvmyJ
oef;acgifausmfrS jrif;rBuD;waumifwnf; jyefvmonfqdk\/ eHeufvif; jrif;&Sifu vdkuf&Sm
&mwGif ae&mawGU&jcif; jzpfavonf/ udkodef;azESifh udknSif;wdkUonf tajctaeudkMunfh
wdkifyifMu&m jrif;aoaumifrSm opfyifESifh tawmfuGmvSr;fojzifh twdkif; ]vifhapmifh} &ef
rjzpfEdkifqdk\/ okdUjzpf oifhawmfaom opfyifwyifudk a&G;cs,fMuNyD;vQif if;wGif ]vifhpif}
xkd; jrif;aoaumifudk vifhpifESifh ay20 uGmavmufodkU qJGxm;&ef jrif;&Siftm; ajymjyav\/
jrif;&Sif\oabmxm;rSm vifhapmifh usm;udkypfjcif;tm;jzifh ol\jrif;uav; jyef&Sifvmrnf
r[kwfaomfvnf; rdrd\jrif;udk udkufowfonfhusm;udk aoatmifypfMuvQif olUtzdkU&m
t&omwrsKd;&Sdonf[k ,lqavonf/ um; vltrsm;wkdU\ obm0aywnf;/ udkodef;azu
rnfonfhopfudkif;wGif vifhpifxdk;&rnfhtaMumif;udk jrif;&Siftm; nTefMum; uREkfyfwdkU jyefvm
Mu&m jrif;&Sifonf &Gmom;vli,frsm;udkac: nTefMum;csuftwdkif; aqmif&Guf&pfMuavonf/

olrwlaom rdcif
azmfjy&efwcsuf usef&pfonfrSm uRekfyf\rdcifonf urf;eD&GmodkU tvnfvmcdkufjzpf
uREkfyfESifhudkodef;azwkdU cifrifMuykHudk awGU&jcif;aMumifh 0rf;omvsuf&Sdonf/ rdcif\ xl;jcm;
csufwckrSm om;ESifhcifrifonfqdkvQif rnfolrnf0gra&G; cifrifwwf&Smonf/ zcifuJUodkU
vlESifhaygif;oifhonf? xdkvlESifhraygif;oifh ponfjzifh oGefoifnTefMum;&ef 0goemr&Sd?
uREkfyf,lcJUaom r,m;rsm;tm; cifrifouJUodkU uREkfyf\ rdwfaqGoli,fcsif;rsm;tm;vnf;
cifrifonfcsnf; jzpf\/ rdcif\tjyKtrlonf rSefonfjzpfap? rSm;onfjzpfap uREkfyfurlum;
uREkfyf\rdciftm; (olrwlaomrdcif) [l twGufaMumifhyif ydkcspfcifygonf/ uREkfyfESifh
txl;cifrifaom rdwfaqGrsm;rSmvnf; olUae&mESifhol awmfMuonfjzpf rdcif\tjyKtrlonf
tvkH;pkH NcKHMunfhvdkufaomtcg rSm;onf[krxifyg/ uREkfyf\r,m;rsm;ESifh ywfoufjzpfap?

- 287 -

a&TOa'gif;

ESD;&if;aomrdwfaqGrsm;ESifh ywfoufjzpfap uJU&JU&Iwfcsaom pum;rsKd;ajymjcif;udk uREkfyf


rrSwfrdyg/ ckwifudka&mif;pm;aom 'kwd,tdrfaxmiftaMumif;udkyif uREkfyfa&SU bmrQrajym?
a&ikHaecJUygonf/ if;aeUnae 5em&DtcsdefwGif udkodef;azESifh olBuD;wkdUonf vifhapmifh&ef
jyifqifMuav&m uREkfyfvnf; vifhapmifhjcif;udk rjrifbl;onfESifh twlvdkufoGm;rnf[k rdcif
tm; cGifhawmif;\/ rdcifu uREkfyfxifonfhtwdkif; cGifhjyK&kHomru pdk;&drfruif;&SdykH&aom
uREkfyf\ZeD;tm;vnf; ]]udpr&Sdygbl; orD;&,f? a,mufsm;qdkwm pkHrSayghuG,fh}} [k tbdk;\
pum;twdkif; ajymjyazmf&ygayonf/

vifhapmifhMujcif;
5em&D xdk;NyD;onfESifhwNydKifeuf udkodef;azESifholBuD;wdkUonf aoewfwvufpDESifh xGufMu
av&m uREkfyfvnf; vufcsnf;Avm vdkufygoGm;av\/ uREkfyfonf tawmftwef
wkefvIyfjcif;&Sdonfum; 0efcH&ayrnf/ okdU&mwGif aMumuf&GHUaomaMumifhum; r[kwf
(udkodef;az\ ]vuf} udk tvGef,kHMunftm;xm;onf/) usm;udk awGUrSawGU&ygrnfavm[k
pdk;&drfaomaMumifhrQom jzpf\/ vrf;c&D; olBuD;u rMumao;rDtwGif;u a&TvD&Dk;rS
olBuD;wa,muf vifhapmifh&mwGif usm;u vifhpifudkckefqGJ z&dkz&J NyKwfusrnftjyK usm;\
OD;acgif;udk aoewfwcsuf xdrSefoGm;onfESifh olBuD;rSm toufcsrf;om&m&aMumif; ajymjy
onfwGifrS uREkfyfrSm tawmfwkefvIyfoGm;rdygonf/ wGif udkodef;azu xdkolBuD;apmifhaom
vifhpifrSm opfyiftqifroifh usm;vGwfavmufatmifrjrifhyJ cyfedrfhedrfh vkyf&aomaMumifh
jzpfaMumif; ajymjyonfwGifrS pdwfoufom&m&ygawmhonf/ vifhpifaqmifvkyfxm;aom
ae&modkU a&mufMuaomtcg uREkfyf\ yxrOD;qkH;ar;cGef;rSm vifhpifonf usm;vGwfavmuf
atmif jrifhyg\avm [lonfyifjzpf\/ olwkdUESpfa,mufvkH;u ]]vGwfavmufygonf}} [k
ajym&mwGifrS twefpdwfat;oGm;ygonf/ odkUESifhvnf; vGwfavmufrvGwfavmufudk udk,fydkif
OmPfESifh csifhcsdefrdygao;onf/ vihfpifrSm 0g;rsm;udk ]ukvm;azmif} zGJU aqmifvkyf
xm;jcif;jzpf&m vl ]ESpf&yf} avmufom jrihfonfESifh pdwfrcswcs&Sd\/
okdU&mwGif uREkfyfonf ]tdwfpywf} ESpfa,muf\ tqkH;tjzwfudk oHo,jzpfaMumif; razmfjyyJ
opfyifay:odkU a&S;OD;pGm wufygonf/ (trSefudka&;&vQif tcsdefra&G; usm;a&mufvmEdkifaom
ae&mrsKd;wGif a&S;OD;pGmwuf&rS vkHNcKHygonf/) okH;a,mufvkH; vifhpifay:odkU a&mufMuaom
tcg uREkfyfu aoewform;ESpfa,muf\tv,f xdkif\/ xl;awmh rxl;yg/ okdUaomf
tv,frSxdkif& pdwfvkHNcKHygonf/ aeom;wus xdkifrdMuaomtcg uREkfyfonf tajctaeudk
vSrf;arQmfMunfhvdkufonf/

- 288 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyfwdkU\a&SUwnfhwnfh ay100 ywfvnfcefU&Sdonfh jrifcif;uav;&Sd&m jrif;aoaumif


uav;rSm uREkfyfwdkUESifh ay20 uGmavmufwGif jyifqifxm;\/ jyifqifykHum; OD;pGef;zkwf
uav;udk yef;pnf;BudK;jzifh pkpnf;xm; puLyef;uav; yefxm;NyD;vQif rsufESmudk
aygif'grsm; &dkufxm;avonf/ olwkdU\t,ltqrSm xdkuJUodkU rawmfrwnfhjyKvkyfum
]pwdvkyf} xm;ygrS if;tm;udkufowfaom usm;onf rvmyJraeEdkif? {uefrkcs vm&onf[k
,kHMunfMuavonf/ ay100 cefUus,faom jrufcif;\ [dkbufwGif csKHrsm;ESifh opfyifBuD;rsm;
&Sd\/ ae0ifzdkUrSm wem&Dausmfausmf vdkao;aomfvnf; tcsKdUusm;onf aer0ifrD vmwwfaom
aMumifh uREkfyfwdkU BudKwif vmMu&jcif;jzpf\/ uREkfyfonf ywf0ef;usiftajctaeudk
Munfhvsuf&SdpOf udkodef;azu ]]udkif; q&mwdkU? aq;vdyfuav; bmav; aomufcsif
aomufxm;MuAsKdU? aemufxyfaomufzdkU tcsdefr&aybl;}} [k ajymonfESifh tm;vkH; aq;vdyf
aomufMu\/ usm;vmwwfaomtcsdefrSm tvGefqkH; ae0ifNyD; ESpfem&DcefUtwGif;[k qdk&m
twGif; tcsdefra&G; csufcsif;vnf;vmEdkifonf[k qdkavonf/
ae0ifvkeD;aomtcg ESpfzmvkHcefUa0;aom urf;eD&GmrS EGm;rsm;? jrif;rsm; odrf;aomtoHrsm;udk
wpDpDMum;&\/ xdkUaemuf acG;a[mifoHrsm;? &Gmol&Gmom;rsm;\ pum;ajymoHrsm;? b,fola&
b,f0ga& ponfjzifh [pfatmfac:iifoHrsm;? bkef;BuD;ausmif;rsm;rS acgif;avmif;oH?
aMu;pnfoHrsm; ponfwkdUonf em;xJodkU vkH;0ifvmMu\/ toHrsm;onf Mum;aeus
toHrsm;jzpfaomfvnf; tcgwdkif;rl *&kpdkufrdonfr&Sd/ vQHomxGufoGm;wwfay&m em;rsufpd
rsm;udk zGifhNyD; pdwftm&kHpl;pdkufvsuf&Sdaom xdktcgrl toHwckpDwckpD ydkif;ydkif;jcm;jcm;BuD;
em;xJodkU 0ifoGm;Muav\/ tvkyfuvnf; tE&m,f&SdEdkifonfh (usm;apmifhaom) tvkyf
jzpfaomaMumifh tm&kHaMumrsm;onf txl;xufjrufaeMuykH&onf/ 8em&DcefU uav;
wa,muf idkvdkufaomtoHudkyif yDyDoo Mum;vdkuf&\/ &GmolwkdU\ toHrsm;onf
wjznf;jznf; qdwfonfxuf qdwfoGm;av&m 8em&DcGJcefUwGif w&GmvkH; wdwfqdwfvsuf
&Sdawmh\/ olwkdUuvnf; uREkfyfwkdUxHrS aoewfoHudk em;pGifhvsuf&Sdonf[k od&onf/
awmxJrS &SOhfoH? iSufoH ponfrsm;rSmrl ae0ifpuwnf;u vkH;0 wdwfqdwfvsuf&SdavNyD/
vifhay:odkU uREkfyfwdkUwufrdMuonfrSm okH;em&DausmfcJUavNyD/ usm;um; ray:vmao;acs/

qD;awmifhaom'ku
9em&Dausmfvwfaomf uREkfyfrBuKHbl;onfh ]awm\wdwfqdwfjcif;} udk yxrtBudrf BuKH&\/
*l\wdwfqdwfjcif;udk BuKH&bl;ay&m awm\wdwfqdwfjcif;onf (uREkfyf\pdwfwGif) xdkUxuf
yif eufeJao;\/ qkd;&Gm;aomtjcif;t&mwckrSm ae0ifNyD;uwnf;u jcifaumifrsm;onf

- 289 -

a&TOa'gif;

w0D0Djrnfvsuf yg;? em;&Guf ponfrsm;udk 0dkif;tkHum udkufMuav&m if;wkdUtm; vufzsm;


uav;jzifh ykwfcwfvdkufonfqdkvQifyif 0g;x&Hudk vufz0g;jzifhykwfvdkufonfhtvm; bkH;ueJ
aAsmif;ueJ tvefUwMum; jrnfvmavawmhonf/ xdkUaMumifh jcifudkufaomfvnf; r&dkuf0HU?
vufuav;jzifh jznf;nSif;pGm acsmuf&\/ rsm;vGef;awmhvnf; racsmufEdkifojzifh aycH&\/
uREkfyfteD; olBuD;bufrS ]*GwfueJ *GwfueJ} jrnfaomtoH wcsufwcsufMum;& pkH;prf;
Munfh&m tjcm;r[kwf? wHaxG;rsKdcsaom toHrsm;jzpfonf[k od&\/ olBuD;onf wHaxG;udk
cHwGif;pkxm;NyD;rS tvkH;vdkufrsKdcswwfolwa,muf jzpfav&m xkdtoHaMumifh usm;vefU
ajy;rnfudkyif uREkfyfwkdU pdk;&drfrd\/ awm\wdwfqdwfjcif;onf rQavmuf eufeJvSonf/
(um;jcif;r[kwf? wu,fjzpfygonf) tawmtwGif; uREkfyf\rsufpdrsm;onf tvum;
aeonfr&Sd? jrif;aoaumifuav;udk wpdkufwnf;pdkufvsuf Munfhaerd\/ jrif;aoaumif
uav;\ azG;azG;jzLaomrsufESmonf vqef;9&uf va&mifwGif xif;xif;BuD;ay:vsuf&Sd&m
Munfh,if;Munfh,if;ESifhyif uREkfyf\rsufvkH;rsm;rSm xdkae&mrS a&TUr&yJjzpfvm\/ (xdkpOfurl
uREkfyfrSm wapaMumufwwfoljzpfonf/) Munfh,if;Munfh,if; aMumufvmonfESifh rsufESm
vTJzdkU BudK;pm;aomfvnf; csufcsif;yif xdkae&modkUjyefa&muf\/ uREkfyfaMumufvmjcif;rSm tjcm;
aMumifhr[kwf? taoaumifudk yef;pnf;BudK;ESifhyef;yefay;NyD; aygif'gvdrf;xm;onfh rawmf
rwnfh jyifqifxm;rIaMumifh aMumufp&mpdwful;awG ay:aygufvmjcif; jzpfavonf/
(wapaMumufwwfjcif;qdkonfrSm wu,facsmufao;onfr[kwfyJ pdwful;jzifh aMumufMu
onfom rsm;avonf/) q,fem&Dausmfvwfaomf jcifudkufcH&aom'kuESifh jrif;wap
aMumufaom 'kuwkdUtay:wGif a0'emwck xyfqifhvmjyefavNyD/ if;rSm qD;oGm;csifaom
tcH&cufrIyif jzpfonf/ uREkfyf\'kutaMumif;udk wD;wdk;ajymjy&m udkodef;azu ]][m
rvkyfeJUAsKdU? atmifhxm;Asm}} [k ajym\/ uREkfyfrSm tvGefw&m tcH&cufaomtajcodkU
a&mufcgrS zGifhajymjcif;jzpfaomaMumifh atmifhxm;&efrjzpfEdkifawmhyJ &SdonfwGif udkodef;azu
]]wwfEdkifbl;Asm? aygufomcsvdkufawmh}} [k cGifhjyKonfESifh Asif;Asif;jrnfaomtoHonf
wawmvkH; yJUwifxyfoGm;onf xifvdkuf&\/ ]]usDawmufarhusef&pfwm *Gusw,fAsm}} [k
olBuD;u wD;wdk;nnf;wGm;avonf/

awmaumif0ifvmjcif;
11em&D ausmfavNyD/ usm;vnf; ray:vmao;acs/ uREkfyfrSmrl aeomxdkifom&SdoGm;
usm;vmrnhfta&;udk *&kpdkufEdkifjyefavNyD/ okdUaomf jrif;wapaMumufjcif;rlum; xyf
ay:vmjyef\/ qD;awmifhpOfurl wapvnf;raMumuf? usm;udkvnf;rvefU? tcH&cufaom
a0'emudkom owd&vsuf&Sd\/ 11em&DcGJvwfaomf cyfa0;a0;rS awm0ufwaumif vefU

- 290 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ajy;onfhvuPmESifh ]0d.td.td.td.td} [k jrnfum csKHxJodkUwkd;ajy;oH Mum;&ojzifh


udkodef;azu vufjyum 0rfeifay;vdkuf\/ usm;ESifhawGU vefUajy;aom awm0ufoH
jzpfonf[k uREkfyf em;vnf&onf/ xdktcsdef vqef;9&ufvonf tawmfapmif;oGm;NyDjzpf
jrif;aoaumifay:okdU uREkfyfwkdU\ opfyif&dyfusojzifh arSmifvsuf&SdavNyD/ okdU&mwGif aygif'g
vdrf;xm;aom jrif;rsufESmuav;rlum; arSmifxJyif azG;azG;uav; jrif&\/
olwkdUESpfa,mufonf ae&mxdkae&mwdkUodkU arQmfMunfhMuaomfvnf; uREkfyfrlum; usm;
vmvQif ae&modkU vm&rnfqdkum jrif;udkom Munfhae\/ 0ufvefUajy;NyD;aemuf ESpfrdepf
cefUwGif bmiSufrqdkEdkif iSufwaumif vefU atmfjrnfysHajy;jcif;udk Mum;vdkuf&\/ xdkUaemuf
wrdepfcefUwGif iSufESifhawm0ufwkdU vefUaomae&mqDrS w&SL;&SL;ESmrIwfoH Mum;&
wjznf;jznf; toHeD;vmNyD;vQif jrif;aoaumifteD;odkU taumifwaumif &pfoGm;jcif;udk
uREkfyf jrifvdkuf&\/ vuPmrSm xdktaumifonf (usm;opf[k aemifrSod&onf/) rdrd
udkufowfxm;cJUaom jrif;aoaumif&Sdonfhae&modkU a&S;OD;pGmoGm; jrif;aoaumifudk rawGU&
aomtcg w&GwfwkdufqGJoGm;aom vrf;aMumif;twdkif; ajrBuD;udk w&SL;&SL;jrnfatmif
teHUcHvdkufvmjcif; jzpfayvdrfhrnf/ aemufqkH; jrif;aoaumifudk awGU&aomfvnf; ae&m
ajymif;aeonfhtwGuf rouFmonfESifh csif;csif;xdkifrpm;yJ vpfueJ wzefjyef xGufoGm;
jyef\/ xdkUaMumifh pm;awmhrnftxifESifh aoewfjyifvsuf&SdMuaom udkodef;azESifh olBuD;wkdU
onf aoewfrsm;udk &kyfodrf;xm;Mu&\/ olwkdU\tBuHrSm rypfrl ususee xdkifpm;
aomtcgrS ypfMu&ef jzpfavonf/

ypfawmhypf&onf
usm;opfonf jrif;aoaumifrScGmNyD;aemuf jrifcif;\ywf0ef;usif&Sd arSmif&dyfxJodkU 0ifoGm;
av&m rkqdk;ESpfa,mufwkdUvnf; apmifhMunfhaeMu\/ twefi,fMumaomf uREkfyfwdkU\
vifhpifatmufwnfhwnfhrS cRwfcRwfjrnfaom toHESpfcsuf Mum;&av&m olBuD;u atmufodkU
vufnId;xdk;jy\/ usm;opfonf uREkfyfwdkUatmufodkU a&mufae opfudkif;ajcmufwckudk
eif;rd[efwlonf/ okdUaomf bmrQrMumrD w&SL;&SL;erf;vsuf wae&modkU a&TUajymif;oGm;\/
vuPmrSm uREkfyf\us,fi,feHU&onfESifh rouFm xGufcGmoGm;jcif; jzpfayvdrfhrnf/
xdktcsdefrSp usm;opfonf wae&mwnf; MumMumr&yfyJ [dkul;vdkuf onful;vdkuf
ponfjzifh jrif;aoaumifteD;odkU csOf;uyfvdkuf cGmoGm;vdkuf ponfjzifh *emrNidrfyJ
vl;vm;cwf jzpfaeawmhonf/ enf;jzifh em&D0ufcefUMumvwfaomf udkodef;azu
udknSif;tm; rkqdk;wdkUbmomjzifh tcsufay;vdkuf\/ (uREkfyfum; em;rvnf/ aemifrSod&onf/)

- 291 -

a&TOa'gif;

t"dym,frSm ]usm;opfonf jrif;aoaumifudk 0ifpm;awmhrnfrxif? rouFmvsuf&SdaeavNyD/


xdkUaMumifh aemufwBudrf ]vifh} atmuf0ifNyD; txGufwGif ypfMupdkU} [lonfyifjzpf\/
usm;opfonf usifi,feHUudk rouFmaomaMumifh vifhatmufodkU cPcP0ifav&m
aemufwBudrft0ifwGif rkqdk;ESpfa,mufwkdUonf aoewfrsm;ESifhcsdefxm;Mu\/ vifhpifatmufrS
taumifudkrlum; rnfolrQjrifEdkifonfr[kwfacs/ uRekfyfrSm olwkdU\tBuHudk &dyfrd &ifckef
vsuf&Sd\/ aMumufaomaMumifhr[kwf/ odkUavmokdUavm[laom pdwfaZmaMumifh jzpf\/
wcP 0g;vifhpifonf olwkdUESpfa,muf\ udk,f[efjyrIaMumifh odrfhueJjzpfoGm;onfESifh
wNydKifeuf 'dkif;'dkif;[laom toHESpfcsufonf wNydKifeufuJUokdU jrnfoGm;\/ uREkfyfonfvnf;
olwkdU\ aoewfcsdefxm;aomae&mqDodkU ikHUMunhfvsuf&Sd&m taumifwaumifonf vifhpif
atmufrS jzKef;ueJckefxGufvsuf ]cGD; cGD; cGD; cGD;} ESifh t&SnfBuD; jrnfatmfum awmxJodkU
0ifajy;av\/
]]b,fae&m csdefypfvdkufovJAsKdU udknSif;}}
]]vnf*kwfaemufudk ypfvkdufw,f? cifAsm;aum}}
]]usKyfu Zufydk;udk ypfvdkufw,f}}
]]xGufxGufcsif; ypfMu&wmrdkU aumif;aumif;xdykHr&bl;AsKdU}}
]][kwfwmayghAs? ta0;BuD;a&mufatmif atmfajy;wm rMum;bl;vm;}}
]]ausmif;q&m&JU ao;eHUaMumifhyJAs}}
]]rwwfEdkifbl;av? cifAsm;u usnfawmufrS r,lcJUyJudk;}}
]]usKyfuvJ 'DavmufMumMumBuD; apmifh&vdrfhr,f rxifrdbl;Asm}}
]][kwfawmh [kwfw,f? ol0ifvmwmudku odyfaemufuswmyJ? 'grsKd; wcgrS rBuKHzl;bl;}}
xdktcsdefrl v0ifoGm;NyDjzpf wawmvkH; arSmifrnf;vsuf&Sd&m uREkfyfwkdUonf &Gmom;rsm;
vmBudKonfudk apmifh,if; ajcmufem&DausmfrQ iwfvsuf&Sdaom aq;vdyfudk tm;&yg;& &SL&Iduf
Mu&av\/ rsm;rMumrD &GmbufrS ]0l;0g;} [k tlum tcsufay;aomtoHrsm; Mum;&

- 292 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

olBuD;u jyef ]tl} &mwGif &Gmom;av;ig;a,mufwkdUonf vufESdyf"mwfrD;rsm;? vufqGJrSeftdrf


rsm;ESifh a&mufvmMuav\/ if;wdkUteufwGif jrif;&SifvlBuD;vnf; ygvm\/ if;wdkUu]]0ifcJU&rSmvm;}}
]]0ifcJUMuyg}}
olwkdUvlpkonf vifhpifatmufodkU a&mufMuaomtcg uREkfyfwkdUvnf; vifhay:rS qif;NyD;Mu
avNyD/
]]b,frSmvJAs usm;aum}}
]]xdawmh xdw,fxifwmyJ? rusbl;As? taumifu r0ifbl;}}
]]b,f0ifrSmvJ q&mwkdU[mu eHueHoeJU? usm;rajymeJU uRefawmfwkdUawmif eHao;}}
]]usm;r[kwfbl;As vifhyJ}}
if;a'o usm;opfudk ]vifh} [k ac:Muonf/
xdkUaemuf uREkfyfwdkUonf vifhpifatmufrS usm;opfxGufaomae&mudk aocsmpGmMunfhMu&m
aoG;tenf;i,f usef&pfjcif;udk awGU&\/ xdvQifxdcsif;k rckefvdkufEdkifrD usqif;aom
aoG;jzpfaomaMumifh rsm;rsm;BuD;rusEdkif[kqdkum arQmfvifhcsufjzifh olUvrf;twdkif; vufESdyf
"mwfrD;rsm;jzifh vdkufxkd;MunfhMuao;\/ okdU&mwGif aoG;pufrsm;rSm wae&mESifhwae&m
cyfusJusJ awGUMu&aomaMumifh aoavmufaom'Pf&m r[kwfEdkifqdkum ypfxm;cJUMuav\/
ausmif;odkUa&mufMuaomtcg rdcifESifhrpdk;wkdUonf uREkfyfwdkUtm; wHcg;zGifhay;NyD;aemuf rdcifu
]]b,fhES,fvJa[h? rif;wkdUusm; vm&JUvm;? b,ftcsdefvmovJ}} [k ar;ojzifh oef;acgifeD;rS
ay:vmaMumif; ajym&mwGif rdcifNyKH;onfudk uREkfyf jrifvdkuf\/ uREkfyfu ]]b,fvkdvJtar}} [k
ar;aomtcg rpdk;u atmufygtwdkif; jyefajymavonf/ ae0ifonfESifhwNydKifeuf rdcifonf
usm;aornfpdk;aomaMumifh uREkfyfwdkU&Sd&modkU rvmap&ef y&dwf&Gwfjcif;? arwmydkUjcif;? t"dXmef
jyKjcif; ponfjzifh awmufavQmuf &Gwfzwfo&Zsm,fvsuf&SdaMumif;? oef;acgifeD;aomtcgrS
rdciftdyfcsifvmonfESifh om;trdESpfa,muf twltdyfMuaMumif; ajymjyavonf/

- 293 -

a&TOa'gif;

,kHcsifrS, kHyg
onfrSm ]xef;oD;a<ucdkuf usD;eif;cdkuf} jzpfEdkifjcif;udk uREkfyf em;vnfygonf/ odkU&mwGif
rdcif\ xl;qef;aom t&nftcsif;tcsKdUudk wifjyyg&apOD;? zwfNyD;aomtcgrS pmzwfol
udk,fwdkif qkH;jzwfcsufcsEdkifygonf/ rdcifonf touf30ausmfavmufuwnf;u w&m;ESifh
arGUavsmfoljzpf BuD;jyif;vmaomtcgwGif (Nrdwfq&mawmf\ Mo0g'twdkif;) tBudwfte,f
w&m;tm;xkwfjcif;? pdwfudkxdef;odrf;jcif;? npOf &Gwfzwfo&Zsm,fjcif; ponfwkdUaMumifh
wefckd;tmedoif tenf;ESifhtrsm; &&Sdonf[k vltrsm;u ,kHMunfMuonf/ (uREkfyfrlum;
,kHvG,fwwfol r[kwfjcif;aMumifh (Scientific Minded) ,kHMunfavmufvQif aemufqkH;rS
,kHwwfoljzpfonf/) om;rzGm;Edkifaomrdef;ronf rdcif\ ]y&dwfa&} aMumifh tvG,fwul
zGm;jrifEdkifonf[k ,kHMunfMuonf/ udkufwwfaomacG;onf rdciftm; rudkufjcif;udk uREkfyf
udk,fwdkif tBudrfBudrf BuKH&bl;onf/ rdcifonf rnfonfhacG;udkrS raMumufwwf? tdrfxJodkU
&J&J0if0HUonf/ txl;ojzifh qef;Mu,fonfrSm rdcif\tdyfrufrsm;onf t"dym,f&Sdaom
tdyfrufrsKd;jzpfwwf wpkHw&m jzpfrnfqdkvQif BudKwif tdyfrufwwfaomaMumifh aqGrsKd;
om;csif;rsm;onf rdcif\ owday;jcif;udk tvGefav;pm;Muonf/
tjcif;t&mudkrl uREkfyfudk,fwdkif r,kHw,kH&Sdygonf/ uREkfyfudk y#doaE&Sdonfhtcsdef rdcif
jrifrufaom tdyfrufrSm aumif;vGef;tm;BuD;aomaMumifh uREkfyfudk,fwdkifvnf; r,kHonfhjyif
yvTm;&musrnfpdk;aomaMumifh ae&m razmfjyvdkawmhyg/ qdkvdkjcif;rSm uREkfyfudk,fwdkif
[kwdywd xl;xl;jcm;jcm; rjzpfao;aomaMumifh if;tdyfrufESifh rxdkufwef[k ,lqvsuf
&Sdygao;onf/ rnfodkUyifjzpfap usm;? usm;opfwkdUrnfonf rdrdwdkU udkufowfxm;aom
taoaumif&Sd&modkU rvmcsifvnf;aeap? vmvQif cyfapmapmvmwwfjcif;ESifh xdknOfhu rdcif
y&dwf&Gwfjcif;&yfpJcsdefESifh usm;opfa&mufcsdefudk wdkufqdkifjcif;rlum; trSefyifjzpfygonf/

raysmfydkufp&m zefw D;csufrsm;


waeUo uREkfyf\ausmif;wGif udkodef;az wnf;cdkvsuf&SdpOf rdk;ukwfNrdKUrS ynmtkyf
udkzdk;aomfwmonf urf;eD&GmodkU e,fvSnfha&mufvm jrefrmpmoifausmif; wnf;cdkavonf/
udkzdk;aomfwmrSm *syfqifaumvdyfabmoif; xifay:bl;pOfu tvGefemrnfBuD;cJUbl;onfh

- 294 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

*dk;orm;wa,mufjzpf&m ol\abmzrf;jcif;rSm abmvkH;udk rd&kHru vuf[efajc[efESifh ckefykH


zrf;ykHwdkU oyf&yfvSy pwdkifusjcif;wkdUaMumifh omemrnfBuD;jcif; jzpfavonf/
uREkfyfonf *sLAvDa[modkU vufrIynmjyyJGtwGuf oGm;&pOfu oli,fcsif; armif&D&Sdaom
*syfqifaumvdyf wntdyfcJUbl;&mwGif olESifh oduRrf;cJUavonf/ udkodef;azrSmvnf;
c&pf,efcsif;jzpf olESifh tawmfuav; &if;ESD;\/ odkUjzpf udkodef;az\tBuHay;csuft&
uREkfyfonf udkzdk;aomfwmtm; npmpm;zdkUzdwf\/ olBuD; udknSif;tm;vnf; (acwfynmwwf
r[kwfapumrl) rdwfjzpfaqGjzpfoabmESifh zdwfMum;avonf/ uREkfyfwkdUonf xkH;pHtwdkif;
q&muawmfcsufaom pm;p&mrsm;ESifh udkodef;az0,f,lcJUaom aomufp&mrsm;jzifh aysmfjrL;
Mu&m if; ]'if;em;ygwD} wGif ,cifuygwDrsm;xuf tenf;i,f ]rsm;} oGm;Muonf xif\/
okdU&mwGif qlnHjcif;? jiif;ckefjcif;um; r&Sd? cspfMunfpGmESifhyif vlpkcGJum 10em&DcefUwGif tdrfodkU
jyefMuygonf/ uREkfyfwdkUtxJwGif olBuD;onf tenf;i,f,dkifoGm;onf[k xifvdkufrd
Muonf/ odkUaomf ol\tdrfESifh uREkfyf\ausmif;rSm eD;uyfaomaMumifh vdkufykdU&efrvdk? ol\
&Gmvnf; jzpfaomaMumifh pdwfcsvufcs ae&pfMuonf/
aemufwaeUeHeuf cyfapmapmyif udkzkd;aomfwmonf vrf;avQmuf&mrS jyefvm uREkfyfwdkUudk
jrifonfESifh ausmif;ay:odkU wufvm\/ xdkaeUrSm OykoaeUjzpf ausmif;ydwfonfESifh
at;at;aq;aq; pum;ajymvsuf&SdMu\/ em&Dw0ufcefUMumvwfaomf ausmif;wnfaxmif
aom opfukefonfokH;OD;wGif wOD;tygt0ifjzpfaom OD;av;armif wufvm wdkifwef;
onfrSm ,refnOfhu olBuD;udknSif;onf ausmif;rS (t&ufrl;NyD;) qif;vm &Gmv,fwGif
ol\vkyfom;wa,mufESifh awGUaMumif;? vkyfom;tm; ar;jref;ppfaq;&mwGif OD;armif\
wynfh[k ajymaomfvnf; r,kHMunfEdkifqdkum olBuD;u tdrfodkUac:oGm;NyD; wnvkH;csKyfxm;
aMumif; ajymav\/ {nfhonfESpfa,mufESifh uREkfyfrSm ausmif;rS t&uftwlaomufNyD;
qif;oGm;onfh olBuD;jzpfonfudk odMu tm;emyg;em jzpfaeMupOf OD;av;armifu aot&uf
aomufpm;jcif;\ tjypfrsm;taMumif;udk uREkfyfwkdUokH;a,muftm; &Snfvsm;pGm vufcsm
ay;avawmhonf/ uREkfyfwdkUonf yxr OD;av;armiftm; tm;emMuaomfvnf; tpdk;&
trIxrf;rsm; jzpfMuaom udkzdk;aomfwmESifh udkodef;azwdkUonf wjznf;jznf; rsufESmxm;
wif;vmMujcif;udk uREkfyf jrif&onf/ uREkfyfurl olwkdUESpfa,muftay: tm;emvsuf &SdavNyD?
vlBuD;onf uREkfyfwkdUvifr,m;tay: wlom;aemifr,fuJUodkU oabmxm;um t&m&m
apmifha&SmufcJUayaom aus;Zl;udkaxmufxm;aomtm;jzifh uREkfyfwa,mufwnf;&SdpOf jrnfwGef
awmufwD;jcif; jzpfygrlum; BudK;pm; onf;cHEdkifzG,f&m &Sdygao;\/ (trSefrSm uREkfyf\rdbrS
wyg; rnfolu rnfrQavmuf apwemaumif;onfjzpfap jrnfwGefawmufwD;jcif;udk cHcsifol
r[kwfyg) ,ckrSmrl rdwfaqGrsm;a&SU uREkfyfwa,mufwnf;udk ]jrnf} &kHru tzGJUyg jrnfjcif;
jzpfaomaMumifh olwkdUtay: tm;emNyD; uRekfyftwGuf &Sufvnf;&Sufygonf/ odkUjzpf

- 295 -

a&TOa'gif;

vlBuD; qif;oGm;onfESifhwNydKifeuf (ausmif;om;rsm;\ ynma&;twGuf &uftm;r,lyJ


uREkfyf\ BudK;pm;csufrsm;udkrS raxmufxm;avjcif;[k atmufarhum) ZeD;tm; jrawmifodkU
jyefap {nfhonfrsm;tm;vnf; jyefMuzdkUajymNyD;vQif csufcsif;jrif;jyifum tif;&GmodkU xGufvm
cJUav\/ odkUaomf &ufowwywftwGif; tjcm;vlBuD;rsm;\ awmif;yefjcif;? OD;armif\
0efcHjcif;ESifh udk0ifharmftay: xm;cJUaomuwdwkdUaMumifh urf;eDokdUwzefjyefvmNyD; qufvuf
tvkyfvkyfygao;onf/
waeUo udkodef;azESifh uREkfyfonf "robm0taMumif;udk aqG;aEG;vsuf&SdpOf zcif\
w&m;a[maumif;jcif;taMumif;udk uREkfyfu ajymrdonfESifh zcifudk yifhac:&ef udkodef;azu
pm;&dwfcHrnf[k ajymojzifh olUqEtwdkif; yifhac:vkduf\/ uREkfyf\zcifrSm w&m;a[majym
jcif;tvkyf tvGefarGUavsmfoljzpf csufcsif;vdkyif 0rf;ajrmuf0rf;om a&mufvm\/
zcifonf okH;nrQ qufa[m&m udkodef;azESifh olBuD;tjyif urf;eD&GmrS oufBuD;&G,ftdkrsm;
vnf; vma&mufemMu\/ ausmif;wnfaxmifaom vlBuD;wOD;jzpfonfh OD;av;armiftm;
zdwfac:aomfvnf; (uREkfyfwdkUvlpktay: t,kHtMunfr&SdaomaMumifhayavm rqdkEdkif) rvm
a&mufacs/ tjcm;y&dowfrsm; jyefoGm;MuNyD;aemuf udkodef;azESifh udknSif;wdkUonf oef;acgif
ausmfwdkifatmif okH;nwdkifwdkif Mum;emMu\/ uREkfyf\zcifrSm o'gw&m;wuf<uatmif
a[majymjcif; tvGefpGrf;aom "ruxdu jzpfay&um; wwd,nwGif udkodef;azESifh uREkfyfu
t&ufudkvnf;aumif;? olBuD;udknSif;u t&ufa&m aoewfygvnf;aumif; vSLvdkufMu
avonf/ udkodef;azESifhuREkfyfonf wESpfcefUtMumwGif t"dXmefysufMuaomfvnf; udknSif;
rlum; toufxufqkH; xdef;odrf;oGm;ayonf[k odvdkuf&ayonf/
uREkfyf\zciftay:wGif o'gw&m;jzpfjcif;onfvnf; udkodef;aztay: uREkfyfu wkd;
cifrif&ef (okdUr[kwf wa,mufESifhwa,muf tjyeftvSef wkd;cifrif&ef) taMumif;w&yf
jzpfvmawmhonf/ OD;armifESifh uREkfyfrlum; cifrifav;pm;rIonf wzefxyf usqif;oGm;yg
awmhonf/ vlUobm0onf tawmfqef;Mu,f\/ vlrdkufwa,muf vdrmoGm;jcif;xuf
xdkvlrdkuftay: q&mvkyfNyD; txufpD;ESifh Mo0g'ay;jcif;udk ydkrdkESpfoufwwfavonf/
uREkfyfwkdUtaMumif;udk OD;armifMum;od&aomtcg om"krac:csifyJ cyfNyKH;NyKH; vkyfaewwf
avonf/
]acG;NrD;aumuf usnfawmufpGyf} [k ajymcsif\/ rnfokdUyifjzpfap BudK;pm;jcif;udk todtrSwf
jyKxdkufonf[k uREkfyfwkdU oabm&Muonf/ zcifjyefoGm;NyD;aemuf OD;av;armifESifh uREkfyfwdkU
vlpkonf cyfwef;wef;jzpfoGm;MuavNyD/ xdktcsdefrSp urf;eD&Gm uREkfyf raecsifp&m
taMumif;uav;rsm;onf (topfa&mta[mif;yg) uREkfyf\pdwfxJwGif rMumcP ay:ayguf
vsuf &Sdygawmhonf/

- 296 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

aus;pGyfaomvl
rauseyfcJUaom tjzpfa[mif;rsm;um; okdUaywnf;/ uREkfyf\ausmif;ESifh rsufapmif;xdk;
&Sdaom tdrfuav;wGif iSuform;wa,muf aexdkif\/ xdkolonf pufcsKyfaom tvkyf
udkvnf; wbufuvkyf\/ (urf;eD&GmwGif iSuform;tvkyfoufoufjzifh xrif;r0Edkif)
uREkfyfwdkU udpBuD;i,fjzifh c&D;oGm;&ef&Sdonfjzpfap? t0wftxnfrsm; csKyfvkyf&ef&Sdonf
jzpfap xdkvltm; tokH;csavh&Sd\/ wcgw&H olU ydkufqHjywfvyfvQifvnf; uREkfyfwdkUu
xkwfacs;avh&Sd\/ oluvnf; pum;acsmhajymwwfonfhtavsmuf uREkfyfwdkUtm; w&dkwao
qufqHonfESifh tawmfcifrif&if;ESD;onf[k xifrdygonf/ uREkfyfonf &Gmv,fvrf;wGif
jrif;pdkif;pOfu qiform;wa,mufudk wdkufrdbl;jcif;taMumif; azmfjycJUjcif;udk rSwfrdMu
ayvdrfhrnf/ xdkuJUokdUwdkufrdNyD;onfh aemufwaeUnaewGif uRekfyfonf &GmjyifodkU vrf;avQmuf
xGufvmcJU&m qiform;rsm;onf &Gmhjyif&Sd Z&yfwaqmifwGif wnf;cdkvsuf&SdMu\/
uREkfyfonf rdrdwdkufrdxm;aom qiform;udk owd& 0ifMunfhrnf[k Z&yfodkUavQmufvm&m
azmfjycJUaomiSuform;onf uREkfyfbufodkU ausmcdkif;um&yfvsuf Z&yfay:&Sdqiform;tm;
vSrf; pum;ajymvsuf&Sd\/ iSuform;u ]]cifAsm;wdkU qiform;qdkNyD; 'DwcsD tnHUcHvdkuf
avAsm}} [k ajymvsuf&Sd\/ (qiform;[lonfrSm vlawvlayrsm;jzpfonf[k emrnf&olrsm;
jzpfonf/) uREkfyfonf txufygpum;udk Mum;vkduf& qiform; rsufESmysufoGm;jcif;udk
jrifvdkufonfESifhwNydKifeuf jrif;ESifhwdkufrdaomtjzpfudk ajymjcif;jzpfonf[k &dyfrdavNyD/
iSuform;onf wpkHw&mjyefrajymyJ rsufESmysufvsuf&Sdaom qiform;udk jrifonfESifh
if;aemufodkU vSnhfMunhfvdkuf&mwGif uREkfyfESifh rsufESmcsif;qdkifvsuf &SdMuav\/ uREkfyfu
rsufESmxm;wrsKd;ESifhNyKH;jcif;udk olrMunfhEdkifyJ awmifajymrvdk ajrmufajymrvdkESifh bmrQrajymyJ
xGufoGm;avawmhonf/ wGif qiform;udk ausmif;odkUac: olauseyfap&ef aiG5usyf
ay;vdkufjcif; jzpfygonf/ uREkfyfonf iSuform;tm; a&S;enf;twl tokH;csygao;\/
okdU&mwGif olUudk,fu rsufESmcsif;rqdkif0HUawmhacs/ awmfawmfqdk;aom t&yfom;aywum;[k
rSwfcsufcs&bl;onf/

jrpf&dk;om;wkdU \OmOfqdk;

- 297 -

a&TOa'gif;

urf;eD&GmokdU uREkfyf a&mufcgptcsdefuvnf; uRekfyf\ c,frysKduav;ESpfa,muf tvnftywf


vmMu&m &Gmom;vli,frsm;onf w&pfoDoD vkyfMu\/ tysKd&SdaomtdrfokdU vlysKdrsm; ]&pf}
Mujcif;rSm zdkrwdkU\"rwmjzpfonf[k uREkfyfem;vnfonfhtavsmuf rsufESmxm;wif;wif;
rxm;yJ a&mufcgpvnf;jzpfonfESifh azmfa&Gvkrwwf trlt&mrsKd; jycJUonf/ w&ufESpf&uf
Mumaomtcg vlysKdrsm;onf c,frysKdrsm;tm; NyKH;pdpdESifh rsufESmcsKdaoG;jcif;rQavmufESifh tm;r&
MuawmhyJ uREkfyftm;yif aemufajymifcsifvmMuonf/ uRekfyf\ausmif;a&SUokdU a&mufMuaom
tcgrsm;wGif ]]zJxD;ckd; &dkufppf}}? ]]irf;w&Gwf&Gwf ykZGefawmif}}? ]]bJ'D;*Gwf}}? ]]bJr*Gwf}}?
]]0rf;prdk;}} ]]tif;acG;}} paom pum;vkH;rsm;udk uREkfyf\ausmif;bufokdU Munfhum wa,muf
wvSnfh &GwfqdkMuavonf/ pum;vkH;rsm;onf &dkif;pdkif;aompum;vkH;rsm; r[kwfjcif;um;
rSefonf/ okdU&mwGif uREkfyf\ t*Fvdyfpmoifausmif;udk aemufajymifjcif;jzpfonfhjyif c,frysKd
rsm;vnf;&Sd olwkdU &GwfwGwfwGwf rsufESmxm;uvnf; xif&Sm;pGm azmfjyvsuf&Sd\/
uREkfyfonf olwkdU\ rcefUnm;aom &nf&G,fcsufudk em;vnfaomfvnf; rnfokdUrQrwwfEdkifyJ
olBuD;udknSif;tm; wdkifvdkuf&onf/
olBuD;udk,fwdkifrSmvnf; uREkfyf\ausmif;udk wnfaxmifaom vlBuD;okH;a,mufteufwGif
wa,muftygt0ifjzpf vlaemufuav;rsm;tm; armif;rJvkdufonfESifh aemufxyf rjyK0HUMu
onfum; rSefygonf/ okdU&mwGif uREkfyf rSwfcsufcsvdkufonfrSmum; jrpf&dk;wavQmuf&Sd
&Gmom;rsm;onf (jrawmifvnf;ygonf/) tjcm;e,frSvlrsm; vma&mufaexdkifonfhtcg tpdk;&
trIxrf;jzpfvQif jym;jym;0yfcsifMuaomfvnf; rif;rIxrf;r[kwfcJUvQif wenf;enf;jzifh tuJ
prf;csifwwfMuonf/ if;e,fwavQmuf ]rjzpfnpfus,f} ac:onfh &Gmom;uav;rsm;onf
tjcm;e,frsm;rSmxuf aygrsm;vSonf[k uREkfyf qkH;jzwfcsufcsvdkufonf/ a&Tbdke,fbufrl
pGmwmwmvkyfcsifaom we,fom;udk tuJprf;csifwwfMuaomfvnf; jrpf&dk;om;\ owdrSmrl
&dk;&dk;rSefrSefaeaom (rif;rIxrf; r[kwfonfh) we,fom;udkvnf; csrf;omray;wwf?
us,fuyfuyf vkyfcsifwwfMuonf/ a&mufpuwnf;uyif uREkfyfonf &Gm okH;ESpf
jynfhatmifrS aeEdkifygrnfavm[k oHo,jzpfcJUrdonf/

urf;eD&GmrSx GufcGmjcif;
1924ckESpf ZlvdkifvwGif {&m0wDjrpfa&onf tvGeftrif;BuD; ESpfaygif;rsm;pGm a&rwufcJU
bl;onfh urf;eD&Gmay:okdU cg;avmufxdatmif a&vTrf;rdk;\/ uREkfyf vyfuD;tjyif
udk0ifharmf\ jrif;om;trduvnf; &Sdae&um; if;wdkUtwGuf tpmESifh a&vGwfatmif
aZmif;vkyfay;zdkUrSm jyemBuD;wck jzpfaeawmh\/ tjcm;aom jrif;&SifEGm;&Sifrsm;onf

- 298 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]wwfEdkifygbl;}} qdkum a&xJ ypfxm;Muaomfvnf; wd&pmefudkcspfwwfaom uREkfyftzdkUrSm


vyfuD;twGufomr[kwf? jrif;rom;trdtwGufyg pdwf'kua&mufvsuf&Sd\/ rQavmuf
a&BuD;vdrhfrnf[k rnfolrQ rxifaomaMumifh jrif;pmodkavSmifjcif;vnf; r&Sd? tdyfzdkUae&mvnf;
ray;Edkifacs/ wGif uREkfyfonf xif;wkH;rsm;&Sm azmifzGJUNyD;vQif jrif;okH;aumifudk wifxm;
&\/ tpmtwGufrl &GmxJ a&epfvJaom oabFmyifrsm;udk &Sm ckwfpif;auR;&\/
odkUESifhvnf; jrif;okH;aumifjzpf 0atmifrauR;EdkifyJ&Sd&mwGif jrif;rsm;onf 0g;0if;x&Hrsm;udk
udkufzJU pm;&SmMuonf/
uREkfyfonf vliwfjcif;udkomr[kwf? udk,farG;xm; udk,fhwm0ef&Sdaom wd&pmefrsm; iwfrGwf
jcif;udk jrif&jcif;aMumifhvnf; &ifxkremjzpfwwfonfESifh ]vufajrSmuf} &ef qkH;jzwfcsuf
csvdkufygawmhonf/ txufwGifazmfjycJUonfh rauseyfrIrsm;tay:wGif jrif;okH;aumifaMumifh
BuKHawGU&aom 'kuwck xyfqifhvdkuf&mwGifrlum; uREkfyfonf urf;eD&Gm qufvuf aexdkif
zdkUudk vkH;0pGefUvTwf a&usonfESifhwNydKifeuf 0ufvufodkUajymif;&ef oEdXmef csvdkufyg
awmhonf/ vyfuD;udk ,loGm;&ef rwwfEdkifaomaMumifh jrif;cspfwwfaom olBuD;wa,mufodkU
a&mif;vdkuf&ay&m uREkfyf\toufwmwGif tawmfBuD;toJemvSaom cGJcGmrIBuD;wckaywnf;/
udk0ifharmf\ jrif;om;trdudkrl OD;av;armif\vufodkU tyfxm;cJU&\/ uREkfyfwdkU ZeD;armifESH
onf wynfh ausmif;om;tcsKdUESifhtwl orefwpif;jzifh udkodef;azaeaom tif;&GmokdU
oGm;a&mufEIwfqufMuNyD;vQif 1924ckESpf? Mo*kwfv 1&ufaeUwGif urf;eD&GmrS tqefoabFm
jzifh vdkufygcJUMuav\/

uREkfyf\ taetxdkif
0ufvufESifh ESpfrdkifa0;uGmonfh refusnf;wkH&GmokdU a&mufMuaomtcg uREkfyfwdkU ZeD;armifESH
ESifhtwl uREkfyf\ wynfha,mufzuav; atmifjrvnf; ygvm\/ zcifonf pmoifausmif;
axmif Ak'bmomqdkif&m pmayrsm;udk a,mufsm;uav;ESifh rdef;uav;rsm;tm; ol\
0goemtwdkif; (tcrJh) oifjyvsuf&Sd&m uREkfyf\nDurl om;a&pdrf;udk om;a&e,fjzpfatmif
vkyfaom vkyfief;wck wnfaxmifxm;\/ rdbrsm;onf rMumcP tvkyftudkif ajymif;vJ
avh&Sdaom uREkfyfa&mufvmjcif;twGuf tHUMojcif;r&Sd/ wvSnfhwywf twlwuG aexdkifcGifh
&MurnfhtwGufom 0rf;omykH&Muonf/ rdbrsm;\tdrfrSm cyfi,fi,fjzpfaomfvnf; 0if;NcHrSm
us,f0ef; NcHxJwGif wJuav; okH;av;wJ&SdaomaMumifh aeavmufxdkifavmuf&Sdyg\/
uREkfyf\tm;udk;rSm &efukefrS r*Zif;ESifh *sme,frsm;twGuf 0wKwdkrsm;a&;jcif;jzifh rdbrsm;ESifh
0dkif;vkyf0dkif;pm; aexdkifMu&ef jzpfavonf/

- 299 -

a&TOa'gif;

xdkpOfu ol&d,r*Zif;? u0drsufrSefr*Zif;ESifh wdk;wufa&;tjyif yJa&mhOD;qefeDtwGuf pmrlrsm;


a&;om;ay;ydkUjcif;tm;jzifh 0ifaiGrrsm;vSaomfvnf; awm&Gmtvdkufawmh pm;avmuf
aomufavmuf &Sdygonf/ uRekfyf\ tBudKufwckrSmvnf; rBuD;yGm;csifaeap? rdbrsm;ESifh
twlae&NyD; pm;avmuf&kHuav;&SdvQif auseyfEdkifygonf/ xdkpOfurl tvkyfudk txdkuf
tavsmufomvkyf rdbrsm;ESifh w&m;aqG;aEG;jcif;? pmayA[kokw tawmfjynfhpkH
udk,fydkifOmPfjzifh qifjcifokH;oyf&Jaom zcifxHrS A[kokwpkaqmif;jcif; ponfjzifh trsm;qkH;
tcsdefjzKef;cJUygonf/ (zcifonf olUacwfESifhol udk,fydkifOmPfokH;&JolwOD;tjzpf emrnf&cJU
aomfvnf; aemufydkif;rl udk,fydkifOmPfokH;onfhae&mwGif jywfjywfowfowf &J&J0HU0HU
&Sdayonfqdkum ol\om;jzpfaom uRekfyftm; wjznf;jznf; vufajrSmuf&Smygayonf/
okdUqdkaomfvnf; zcifESifh Nrdwfudk,fawmfxHrS qufcH&&Sdaom rsKd;aphjzpfjcif;udkrlum; uREkfyf
auseyfpGm0efcH tcgcyfodrf; OD;nGwfygonf/)

prf;oyfrI
uREkfyfonf touf 25ESpft&G,favmufu 'kwd,tdrfaxmifESifh 0ufvufwGif rdbrsm;ESifh
twlae pma&;q&mjzpfcgeD; pmtajrSmuftjrm; zwf&Ivsuf&SdpOf owdyXmefokwefusrf;udk
zwf&Ibl;\/ if;usrf; Ak'u rnfolrqdk usrf;wGif iga[monfhtwdkif; ckESpf&ufrQ
tm;xkwfjim;tHU? &[Emaomfvnf;aumif;? tem*grfaomfvnf;aumif; jzpfEdkifonf[k 0efcH
xm;jcif;udk awGU&\/ wGif uREkfyf tBuHjzpfonfrSm Ak'bmom0ifrsm;onf r*fw&m;
zdkvfw&m;wkdU\ rGefjrwfjcif;taMumif;udk ola&migyg ajymwwfMuaomfvnf; ckESpf&ufrQ
avmuf twGufyif enf;twdkif; prf;oyftm;xkwfol rawGU&onfrSm tHUMozdkUaumif;onf?
igrlum; waeUaeU tcGifhomaomtcgwGif enf;twdkif; prf;oyftm;xkwfMunfhrnf?
jzpfcsifjzpf? rjzpfcsifae? raorDtwGif; tenf;qkH; wBudrfjzpfap prf;jzpfatmif prf;Munfhrnf
[l qkH;jzwfcJUbl;avonf/
1925ckESpfwGif wnOfho uREkfyfonf refusnf;wkH&GmwGif rdbrsm;ESifh aqG;aEG;vsuf&SdpOf
1914ckESpfu jzpfcJUbl;aom pdwftBuHudk owd&onfESifh nOfhrSmyif tpjyK ckESpf&uf
tm;xkwfawmhrnf[k t"dXmefjyKvdkufygawmhonf/ [kwfrSefonfhtwdkif; zGifha&;&vQif
uREkfyfonf xdknOfh r*fzdkvfudkvnf;aumif;? edAmefudkvnf;aumif; vdkcsifvSaomaMumifh
r[kwf? (jywfom;pGm pOf;pm;avh&Sdaom uREkfyftzdkU&m bmrSef;rodaom t&mwckudk
vdkcsifonfqdkjcif;rSm t"dyg,fr&Sd) uREkfyf\ q&mrdbESifhwuG Ak'bmom0iftaygif;wdkU
wajymwnf;ajym wa[mwnf;a[mvsuf&SdMuaom r*fw&m;? zdkvfw&m;? edAmefw&m;wnf;

- 300 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

[laom tjcif;t&monf b,fvdk[mrsKd; jzpfonfudk odprf;csifonf? odatmifvkyfrnf?


rsm;rsm;rwwfEdkifvQif ckESpf&ufawmhvkyfrnfqdkaom &nf&G,fcsufjzifh pwiftm;xkwfcJUjcif;
jzpfygonf/ tm;xkwfykHtm;xkwfenf;rSmrl aqmif;yg;rsm;omru usrf;wapmifwzJGUyif
a&;xkwfcJUNyDjzpfaomaMumifh ae&mwGif tjzpftysufoufoufrQudkom azmfjyygawmhrnf/

uREkfyf\ ajymif; vJcsuf


udk,fhpm&dwtaMumif;udk zGifha&;&vQif uREkfyfonf xdktcsdefu a&muf&Sdaeonfh touf 3536ESpf t&G,fodkUwdkifatmif rdrd\ vkHUv0D&d,udkvnf;aumif;? oDvudkvnf;aumif;? tae
txdkif udkvnf;aumif; b,fawmhrQ pdwfwdkif;uscJUbl;onfr&Sd? cRwf,Gif;csufrsm;onf rIdvdk
aygufvsuf&Sd\/ olwyg;wkdUuvnf; jrifMuodMu\/ xdkUaMumifhvnf; &G,fwlcsif;rsm;u
omru udk,fhxufi,faom uav;oli,f? a,mufsm;? rdef;uav;rsm;uyif uREkfyftay:wGif
q&mvkyfcsifMuonf/ (xdktxJwGif udkodef;az rygacs/ udkodef;azonf uREkfyf\ nhHzsif;rIrsm;
udk od\/ trSefrSm olwyg;xufod\/ okdUaomf q&mrvkyfacs/ xdkUaMumifhvnf; uREkfyfu
cifrifjcif; jzpfwef&monf/) w&m;tm;xkwfygawmhrnf[k t"dXmefjyKaomnOfhrS prlum;
uREkfyfudk,fudkuREkfyf tauseyfqkH;aom tydkif;tjcm;wckk[l pdwfxJwGif rSwfwrf;wifrd\/
xdkumv rnfrQavmuf auseyfzG,faumif;aomvlwa,muf jzpfvmygoenf;[lrl uREkfyf\
tjypfrsm;udk nTefjyzdkUOD;rav;aom uREkfyf\arG;ozcifonf uREkfyftm;xkwfykHudk jrif&aom
tcg uREkfyfudk wjznf;jznf; &GHUvmonfESifh ]]tazrdkUvdkUom rif;eJUigeJU ajymae&w,f?
'Dvdkajym&wmawmif pdwfxJu &GHUvmNyDuG,f}} [k azmfxkwfajymqdkbl;avonf/
xdk&uftwGif; uREkfyf\ &ifhusufaomajEudk jrif&aom zcif\wynfhwa,mufurl
(uREkfyfxuf q,fESpfcefUBuD;aomfvnf;) ]]udkazodef;udkMunfh&wm uRefawmfjzifh 'l;axmufNyD;
&Sdcdk;csifwJUpdwf cPcPjzpfrdw,f q&ma&U}} [k ajymbl;avonf/ rdcifrlum; uREkfyfudkjrif&
tm;&vSonfESifh wNyKH;NyKH;&Sdae\/ ZeD;rpdk;rlum; vifwa,mufqkH;acsawmhrnf[laom pdk;&ddrfrI
jzifh rsufESmnId;i,fvsuf&Sd\/ odkUjzpf&jcif;rSm uREkfyf\ pl;pdkufaomorm"dESifh &ifhusuf
wnfNidrfaom ajEwkdUaMumifh jzpfayvdrfhrnf/ ig;&ufajrmufaomnOfhwGif uREkfyfonf ]ig}
[l txifrSm;Mu&atmif vSnfhpm;aomtaMumif;&if;udk awGU&Sd 0rf;omtm;&jzifh wkef,ifpGm
EId; ajymjyav\/

- 301 -

a&TOa'gif;

yDwdwrsKd;ayavm
rdcifzcifESifhwuG if;wkdU\ wynfh*dkPf;om;taygif;rSm wkefvIyfacsmufcsm;oGm;MuavNyD/
rdcifESifhzcifwdkUtm;vnf; if;wkdU\w&m;tjrifrSm rpifMu,fao;aMumif; ajymjy&m zcifuyif
a&S;OD;pGmoabmayguf if;nOfhyif rdcifem;vnfoGm;avonf/ xdk&ufrsm;twGif; uREkfyf
onf avmutaMumif;udkvnf; *&krpdkuf? avmuDESifhywfoufvnf; bmrQrajymawmhyJ
qdwfqdwfaeawmhonf/ wnOfh zcifESifhuREkfyfonf &GmxJutvSLwckodkU oGm;Mu&m
r@myfxJwGif zciftwGuf oD;oefUckH&Snfwck cif;xm;\/ zcifrSm "ruxduwa,mufjzpf
omrI? emrIrsm;wGif w&m;a[mavh&Sd&m xdknOfhwGifvnf; qdkif;rwD;rD em&D0ufcefU w&m;a[mzdkU
tpDtpOf&Sd\/ "ruxdujzpfaom zciftwGuf cif;usif;xm;onfh ckH&Snfay: om;tz
ESpfa,muf xdkifMu&mwGif uREkfyfonf aemufrSDudkrSDvsuf ykyk&G&G&Sdaeaom y&dowftm;
vSrf;Munhf,if; ]]olwkdUum; oHo&m usifvnfMu&&SmayOD;rnf? ightzdkUum; NyD;ayNyD}} [laom
pdwftBuH jzpfay:vmonfESifh wNydKifeuf uREkfyfwGif xl;jcm;aomcHpm;rIwck jzpfay:vm\/
Oyrm tvGefjrifhaom awmifBuD;udkwuf txG#fokdU a&mufaomtcg qdkzmBuD;ay:wGif xdkif
avnSif;cHvdkufonf cHpm;&onfh t&omrsKd;ESifh EIdif;,SOf&rnfxifonf/ qdkzmay:wGif
Nidrf;csrf;jcif;rSwyg; bmudkrQ owdr&EdkifouJUodkU uREkfyfrSmvnf; if;tcdkuftwefUwGif ig
oHo&mwm0efBuD; NyD;Nidrf;ayNyDqdkum BuD;pGmaom auseyfNidrfoufrIudk cHpm;&bl;onf/
(xdkpOfurl udk,fh[mudk,f tvkH;pkHudpNyD;NyDuJUokdU xifrSwfvsuf &Sdygonf/)

xl;qef;aom tjzpfrsKd;
aemufwaeUwGifrlum; uREkfyfonf Nidrf;csrf;aomt&omudk cHpm;,if;uyif wcsufwcsuf
vpfvpfoGm;\/ vpf twefMumwdkif; zcifujzpfap? rpdk;ujzpfap owd&atmif EId;avh
&Sd\/ wa,mufa,mufu EId;ojzifh owd&vmaomtcgwGif uREkfyf\pdwfxJ vGwfvyfpGm
avxJwGifae&mrS zsmvdyfacgif;xJodkU oGwfoGif;vdkufonfhtvm; usOf;MuKyfusyfwnf; vSonf
[k xifrdonfESifh bmaMumifhEId;csifMuoenf; [lyif ajymrd\/ wGif zcifESifhZeD;wdkUrSm
uREkfyfaoawmhrnfxif rJUwJUwJUjzpfukefMuavNyD/ rdcifurlum; ]]raoEdkifygbl;? rylMuygeJU?
aovQifaum bmjzpfao;vJ? aumif;aomaojcif;yJ}} [k qdkum BuHUBuHUcdkifvsuf &Sdayonf/
uREkfyftzdkU&mwGifrlum; ]vpf} &mrS aoEdkifojzifh wu,faooGm;onfqdkvQif uREkfyf BudKuf
rBudKuf qkH;jzwf&ef rvG,fulyJjzpfae\/ vpf&jcif;udk vGwfvyfonfxif& oabmusrd
aomfvnf; jyef owdr&awmhyJ wcgwnf; 0dnmOfcsKyfoGm;ygrl [kwfrS[kwfygp[laom
oHo, 0ifvmcJUygonf/ okdUjzpf uREkfyfonf zcifESifhZeD;udk owday;aombufodkU

- 302 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

rJwif;um rdrdudk,fudk Edk;Mum;atmif BudK;pm;ay;ygawmhonf/ ywf0ef;usifudkrodyJ vpf


aejcif;onf Nidrf;csrf;jcif;&Sdonfum;rSefonf/ odkU&mwGif tjzpfESifhywfouf rauseyf
zG,faom tjcif;t&mwckrSm rdrdutvdk&SdaomtcgrS vpfonfqdkvQif awmfyg\/ ,ckrl rdrd\
vkHUvya,m*rpdkufyJ cPcPvpfjcif;jzpfaomaMumifh rlrSefaomvpfjcif; [kwfygav\avm[k
oHo,jzpfvmonf/ odkUjzpf uREkfyfonf orm"dvGefuJjcif; jzpfwef&monf[k pOf;pm;rd
onfESifh orm"dudk avsmhcsypfrnfqdkum uREkfyfwD;aeusjzpfaom apmif;udk aumuf
wD;vdkuf\/ apmif;oHonf uREkfyf\em;wGif tom,mqkH;aomtoH[k rSwfxifaeus
jzpfaomfvnf; xdktcgrl orHwvif;udk ausmufcJESifhjcpfaomtoHuJUokdU Murf;wrf;,kwfrm
rcHr&yfEdkifatmif&SdonfESifh apmif;udk csufcsif; csxm;vdkuf&onf/ aemufqkH; tBuHwck&
tESdyfonfac:NyD; ]b0if} udk axmufay;aponfwGifrS oufom&m &ygawmhonf/

ZeD;udk jyefydkUjcif;
tESdyfcHNyD;onfhaemufrl vpfawmhonfr&Sdyg/ okdU&mwGif w&m;ESifhywfoufaom pum;rsKd;rS
wyg; bmrQrajymcsifawmhyJ wa,mufwnf; udk,fhtm&kHESifhudk,f aecsifygawmhonf/ rpdk;wkdU
armifESrrlum; rsufESmromr,m &Sdae&SmMuavNyD/ rdrd\om;r,m; Munf&TifygrS aewwfonfh
0goem&Sdaom uREkfyfonf olwkdU\rsufESmnId;i,fjcif;udk jrif&aomfvnf; pdwf bmrQrxdcdkuf?
udk,fESifhbmrQrqdkifouJUokdU cyfat;at;yif aewwfvmonf/ onfwGif rdcifu rpdk;wkdU
armifESrudk jrawmifodkU acwtvnftywfoGm;apvQif aumif;vdrfhrnf[k tBuHay;onfESifh
uREkfyfudk,fwdkif if;wkdUtm;vdkufykdU&ef pDpOfMuonf/ tpDtpOfrSm rD;&xm;ESifh uom
a&mufatmif uREkfyfvdkufydkUNyD; if;wkdUtm; tpkefoabFmjzifh jrawmifodkUwifay;vdkuf&efjzpf\/
okdUjzpf uREkfyfESifh rpdk;wdkUarmifESronf 0ufvufrS rD;&xm;ESifh vdkufygoGm;Mu&m uREkfyfonf
rD;&xm;ay:wGif c&D;onfawGudk yDDyDoooJoJuGJuJGrjrifyJ tdyfrufxJrSmuJUokdU 0dk;0g;BuD;
jzpfae\/ if;wkdU\ vIyf&Sm;rIrsm;ESifh pum;oHrsm;onf uREkfyftzdkU bmrQt"dym,fr&Sd?
t&dyfrsm;ozG,f xif& uRufpDuRufpDrQom Mum;&\/ vrf;wavQmufvkH; twdkif;yif
jzpfae\/ eHeufwGif uomodkUa&mufMu naewGif olwkdUarmifESrudk Aef;armfrSvmaom
tpkefoabFmjzifh wifay;vdkuf&ef jzpfavonf/

psmefavQmouJU odkU jzpf&ykH

- 303 -

a&TOa'gif;

naewGif uREkfyfwkdUokH;a,mufonf jrpfqdyfodkUvmMu&m tpDtpOfrSm olwkdUudk oabFmay:okdU


wifay; uREkfyfuvnf; if;naexGufonfhrD;&xm;ESifh 0ufvufokdUjyef&efjzpf\/ rD;&xm;
blwm&kHrSmvnf; (xdkpOfu) oabFmqdyfyif wnf&Sd\/ oabFmqdkufvmaomtcg uREkfyfonf
armifESrESpfa,muftm; oabFmay:okdU wifydkUay;cJUNyD;aemuf uREkfyftwGuf blwm&kHrS
vufrSwf,lNyD;vQif toifhxdk;xm;onfh rD;&xm;wGJay:okdU wuf\/ rD;&xm;ESifh oabFmrSm
eD;uyfpGm&SdMuonfjzpf olwkdUarmifESrESifh uREkfyfonf aumif;pGm jrifEdkifMuonfESifh wbuf
ESifhwbuf vSrf; vufjyum EIwfqufMuao;\/ twefMumaomf oabFmrS OMorIwf
rD;&xm;vnf; 0DpDrIwfvsuf tcsufay;um wNydKifeufwnf; xGufMuav\/ olwkdUarmifESrESifh
uREkfyfonfvnf; wbufESifhwbuf vSrf;MunfhaeMuqJyif &Sdaecdkuf uREkfyf\pdwfxJ
]olwkdUarmifESronf ightwGufaMumifh jyefoGm;&&SmavNyDwum;} [laom pdwful; jzpfay:vm
onfESifh wNydKifeuf &ifxJ eifhueJ jzpfoGm;ygawmhonf/ wbufESifhwbuf rsufpdwqkH;
MunfhaeMu oabFmonf OD;vSnfhvkdufojzifh uG,foGm;onfwGifrS uREkfyfonf ae&mwus
xdkifvdkufygawmhonf/ xdktcgwGif uREkfyf tBuD;tus,f ajymif;vJoGm;jcif; jzpfoGm;onfudk
awGUvdkuf&onf/ 0ufvufrSvmpOfurl rD;&xm;c&D;onfrsm;udk rxifr&Sm; 0dk;0g;BuD;
jrif&onfodkU azmfjycJU&m ,ckrSmrl wae&m xdkifckHvkaeMuaom c&D;onfESpfa,mufudk
vnf;aumi;f? tjcm;wae&mwGif nm;cgpvifr,m;ESpfa,mufESifh o@mefwl wa,mufESifh
wa,muf MuifemMuykH&jcif;udkvnf;aumif; xif&Sm;yDopGm tao;pdwfjrifwwfvsuf &SdavNyD/
]igum; psmefavQmaomoluJUodkU &SdacsNyDwum;} [k pOf;pm;rdonfESifh NyKH;rdygao;onf/
ref;usnf;wkHokdU a&mufaomtcg uREkfyfjyefvmrnfudk tcsdefESifhwuG odNyD;jzpfaom rdcifonf
tdrfwHcg;0rS apmifhBudKvsuf&Sd uREkfyf\rsufESmxm;udk jrifonfESifhwNydKifeuf ]]a[h
armifazodef;? rifhrSm rygcJUbl;}} [k vSrf;ajymvdkuf&m uREkfyfu ]][kwfw,ftar}} [k 0efcH
vdkuf&avonf/ uREkfyfwdkUom;trdum; wa,mufESifhwa,muf tawmfBuD; em;vnfrI
&SdMuonf/ wGif uREkfyfu oabFmqdyf tjzpftysufudk ajymjy&m rdcifvnf; &,farm
&Smonf/

&[ef; jyKzdkUcGif hawmif;jcif;


uREkfyfpOf;pm;ykHrSmum; w&m;tm;xkwfjcif;tm;jzifh rdrd ]ig} wnf;[laom ]tvdrf} wckajy
igr&SdouJUodkU usifhBuHjyKrlvsuf&SdcJU&mrS oabFmqdyf ]ightwGufaMumifh} [laom pdwftBuH
wck jzpfay:vm&mwGif if;tBuHESifhavsmfnDpGm pdwf xdcdkufrIay:vmjcif; jzpfwef&monf/
okdUqdkvQif rdrd w&m;udp NyD;qkH;ao;onfr[kwfao;? tm;xkwf&efusefao;onf[k
qkH;jzwfcsufcsvdkuf&m rdcifvnf; oabmwlonf/ okdUjzpf om;trdESpfa,muf qufvuf

- 304 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tm;xkwfMu&m rdcifrSm csufjyKwfrIudk jyefrMunhfcsifaomtajcokdU a&mufoGm;\/ wGif


csufjyKwfrItvkyfonf uREkfyftay:okdU usa&mufvmonfESifh 10&ufcefUtMumwGif rpdk;udk
jyef rSm,l&onf/ xdktcg uREkfyfrSm tm;xkwfzdkUtcsdef&jyefonfESifh wzefBudK;pm;jyef\/
okdU&mwGif A[kudprsm;aom vlUt0wfjzifh rauseyfEdkifawmhyJ ouFef;0wfNyD; tm;xkwfcsif\/
rpdk;xH tcGifhawmif;aomfvnf; cGifhr&yJjzpfae\/ bkef;awmfBuD;rsm;url rdbxHrS cGifhyef&
rnf[k qdkaomaMumifh r,m;ESifhrqdkifouJUokdU qkH;jzwfMu\/ okdUaomf uREkfyfurl vkyfudkif
auR;ygrnf[k wm0efcH ,lcJUaomr,m;[l em;vnfaomaMumifh ZeD;oabmrwlyJ
t0wfvJ&ef pdwfraumif;EdkifyJ jzpfae\/ twif;&[ef;jyKvQif rw&m;[k uREkfyf,lqonf/
aemufqkH; rpdk;ESifhtwl jrawmifodkUvdkufoGm;NyD;rS tcGifhawmif;zdkU rdcifu tBuHay;onfESifh
vdkufoGm;jyef\/ jrawmifodkUa&muf rpdk;tay:MoZm&Sdaom t&D;wa,muf (olUtaz\ESr)
tm; uREkfyfu ajymjy&m t&D;u rpdk;tm; ]]aumif;wJUtvkyfvkyfrSmudk nnf;u wm;qD;,if
nnf;awmh t0Dpdusvdrfhr,f}} [k ajymonfwGifrS cGifhjyKygawmhonf/ cGifh&onfqdkvQifyif
uREkfyf vufyef;aygufcwfvdkufcsifygawmhonf/
cGifh&onfESifhwNydKifeuf uREkfyfonf &[ef;'um&Sm&m uRekfyf\ t*Fvdyfpmoifausmif; wnfa
y;onfh vlBuD;rsm;jzpfaom olBuD;udknSif;ESifh opfukefonfBuD; OD;pkwdkUu 'umcHMuonf/
(OD;armifrlum; uomokdU ajymif;a&TUoGm;avNyD/) uREkfyfu jrawmifodkUjyef ajymacsyg&apOD;[k
ajymaomfvnf; &[ef;'umESpfa,mufwdkUu ]]cGifh&NyD;r[kwfvm;? jyefajymraeygeJUawmh?
rsufESmudkjrifawmh wrsKd;jzpfNyD; pdwfajymif;vJoGm;rSmudk pdk;&ygw,f? eufjzefyJ yOif;cHvdkufMu
ygpdkU}} [k ajymMuonfESifh uREkfyf oabmwlvdkufav\/

&[ef; jyKjcif;
1287ckESpf? e,kefvqef; 2&ufaeUwGif uREkfyfonf urf;eD&Gm &[ef;jyKygonf/ odrfxJ
&[ef;y&dowfESifhwuG ur0gnSyf &[ef;jyK&mwGif udpESifhywfouf a*gwrAk' pDpOf
xm;awmfrlcJUonfh tcrf;tem;rSm t[kwfwu,f BuD;us,fcefUnm;vS tonf;ESvkH;
wkefvIyfzG,f aumif;ay&um; uREkfyfrSm tvGefjzpfcsifvSonfh &[ef;tjzpfodkU a&muf&jcif;
aMumifh 0rf;ajrmuf0rf;om&SdonfhtxJyif rwkefvIyfyJraeEdkifatmif &Sdae\/
rQavmufBuD;us,faom Oyor'uHaqmifjcif;udpBuD;udk 7&uf? 10&uf ponfjzifh ayghaygh
qq oabmxm;MuonfhvuPmESifh acwcP 'kvb&[ef;jyKMuonfh vlrsm;onf
b,fuJUokdUrsm; oabmxm;Muonfudk uREkfyf em;rvnfEdkifatmif&Sdawmhonf/ xdktcsdefrSp

- 305 -

a&TOa'gif;

Ak'udk,fawmfjrwfonf ]'kvb&[ef;} [laom tvkyfrsKd;udk rnfonfhenf;ESifhrQ cGifhjyKawmf


rlvdrfhrnfr[kwf[l pdwfxJ pJGpGJNrJNrJBuD; ,kHMunfvmcJUonf/ xdkUaMumifhvnf; ]Asufu,f
Asufu,f} t"dym,fa&mufaom 'kvb&[ef;jyKjcif;tvkyfudk rvkyfxdkufaMumif;ESifh tjyif;
txef uefUuGufonfhaqmif;yg;rsm; a&;cJUbl;onf/ xdktcsdefrSp ]]vkHESrwef;vef;ESifh OKHzG
ref;ovdk 'kvb&[ef;}} jyKMuolrsm;tm; uREkfyfudk,fwdkif zl;ajrmfuefawmhjcif;jyK&ef cJ,Of;
aMumif; 0efcHygonf/ uREkfyfonf &[ef;jyKjcif;twGuf xdkaeUu b,frQavmuf 0rf;ajrmufyg
oenf;[lrl odrfrSxGufvm &Gmolrsm;cif;usif;xm;onfh wbufrsm;ay: vrf;avQmufvm
onfhtcg ajcaxmufESifhxdjcif;udkyif rodyJ &Sdygawmhonf/
&[ef;'um olBuD;udknSif;onf uRekfyf\t0wftpm;rsm;udk jrawmif&GmokdUoGm; rpdk;tm;
ay;tyf&mwGif rpdk;u ouFef;udk qJGcRwfvmrnf[k ajymvdkufonfqdkaomaMumifh b,frsm;
xGufajy;&ygrnfenf;[k xdwfvefUrdonf/ okdUaomf wacgufjyef rajymaumif;avavm[k
a'gojzpfajymvdkufjcif; jzpfwefaumif;yg\[k awG;qrd&m xdktwdkif;rSefuefojzifh awmfyg
ao;onf/

wapaMumufao;oavm
&[ef;jyKNyD;onfhaemuf uREkfyfonf &Gm&Sdaom bkef;BuD;ausmif; oDwif;rokH;yJ &Gmhjyif&Sdaom
tkwfZ&yfBuD;wGif wyg;wnf;ae\/ taMumif;wckrSm &Gmbkef;BuD;onf w&m;0goemygaom
yk*dKvfrsKd;r[kwfyJ olvdkigvdk (A[kudp arGUavsmfaom) bkef;BuD;wyg;jzpf uREkfyfESifh yk*v
oyg, jzpfvdrfhrnfrxifaomaMumifh jzpf\/ (,cktcgrl if;bkef;awmfBuD;rSm vlxGufNyD;
om;ysKdorD;ysKdBuD;rsm;ESifh jzpfaeavNyD/) udkodef;azwdkUESifh vifhpifapmifhpOfu uRekfyf wap
aMumufwwfao;onf[k a&;cJUbl;&m wapaMumufwwfjcif; aysmufoGm;ykHudk ae&m
azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyfonf tkwfZ&yfBuD;ay:wGif wyg;wnf; usdef;vsuf&SdpOf yxrnOfh
qif;wkawmfteD;wGif pkykHxm;onfh za,mif;wdkifxkyfrsm;onf yvifay:rS jzKef;ueJusoGm;
xkH;pHtwdkif; &ifxJ 'dwfueJjzpfoGm;\/ wGif za,mif;wdkifxGef; xMunfh&m &SOfhwaumif
qif;ajy;onfudk jrifvdkuf&ojzifh pdwfat;oGm;\/ okdU&mwGif uREkfyf pOf;pm;rdonfrSmum;
igonf Z&yfxJ Mum&SnfpGmaernfjzpf rQavmuf xdwfvefUvG,fonfqdkvQif
tb,frSm jzpfEdkifygrnfenf;/ bmhaMumifh xdwfvefU&oenf;[k rdrdudk,fudk ar;jref;aomtcg
wapaMumufwwfaomaMumifh [laomtajz xGufvm\/ wGif rdrdudk,fudk qkH;ronfrSm
]]'DvdkqdkvQif b,fjzpfrvJ Ak'aCmo? (uREkfyf\bJGUjzpfonf/) rifhudk,frif; ]ig} r&Sdbl;
vdkUawmif odxm;w,fqdkNyD; wapacsmufrSmavmufudk aMumuf&ovm;? wapS&SdvdkU acsmufyg

- 306 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

NyDwJU? rifhudkolu bmwwfEdkifovJ? rawmfwa&mf tqif;oPmefvkyfNyD; jy&kHjyEdkifrSmaygh?


rif;vdkvludk vnfukwfcsKd;NyD; rpm;Edkifygbl;? aMumufp&mtqif;oPmef vkyfjyayr,fh rif;u
aMumufrS jzpfwmyJ? tqif;uav;jy&kHeJU rif;u bmaMumifh aMumuf&rSmvJ? rif;pdwfu
'DavmufyJ Ekovm;}} ponfrsm;jzifh ar;cGef;rsm;xkwf&mwGif tqif;oPmef jy&kHrQavmuf
udkawmh cHEdkifygonf[laom tajzxGufvm\/ xdkUaemuf uRekfyfonf aMumufrufzG,faom
ykHoPmeftrsKd;rsKd; pdwful;vsuf uRekfyf\a&SU acsmufaeonfhES,f zefqif;Munfh&m rwkefvIyf
jcif;udk awGU&\/ ,cifurl aMumufp&moPmefrsm;udk okdUaomae&mrsKd;wGif nOfhtcsdef
pdwfrul;0HUyg/ uREkfyf txl;wvnf oabmaygufoGm;onfrSm tqif;oPmef oufoufonf
udk,fhudk emusifatmif vkyfEdkifonfr[kwf? acsmuf&kHom wwfEdkifonf? emusifatmif rwwfEdkif
yJvsufESifh tb,fhaMumifh aMumuf&rnfenf;/ usm;udk aMumufjcif;rsKd;um; t"dym,f&Sdonf/
wapaMumufonf qdkjcif;rsKd;um; t"dym,fr&Sdjcif;udk iguJUodkU &ifhusufolwa,mufonf
em;rvnfEdkifoavm ponfjzifh aumif;aumif;BuD; oabmaygufoGm;jcif; jzpfavonf/
xdkaeUrSp uRekfyf wapaMumufonf[laom trSwfonf r&Sdawmhacs/

"lwifaqmifvdkaomtBuH
a&SUokdU wqifhwufzdkU pdwful;ao;\/ &[ef;jyKpOfurl udpNyD;onftxd tm;xkwf&ef[laom
tBuHjzifh jyKcJU\/ 0wfNyD;onfhaemufum; rdrdodorQw&m;udk &Gmom;rsm;tm; a[majym
csifaomqE jzpfay:vm\/ uREkfyfa[mrnfhw&m;um; tjcm;aombkef;BuD;rsm; a[monfh
w&m;rsKd;r[kwf? igjyKwfzdkUw&m;jzpf xl;qef;onf/ xl;qef;aomw&m;udk a[mvQif
a[majymoltay: ,kHMunfrI (o'g) &SdrSjzpfrnf? &Gmom;rsm;u ]]wdkU&Gmu t*Fvdyfausmif;
q&myJ? waeUu ajymif;oGm;NyD; tckjyefvmwmyJ}} [kqdkum txifao;Murnfjzpf uREkfyf\
w&m; pGHzdkUcJ,Of;vdrfhrnf/ okdUqdkvQif if;wkdUo'gxufatmif rnfuJUodkUvkyf&rnfenf;
ponfjzifh pOf;pm;\/ tBuHwckaygufonfum; 'um'umrrsm;onf "lwifaqmifyk*dKvfrsm;udk
MunfndKwwfMuonf/ igudk,fwdkif "lwifaw&oudkaqmifvQif o'gwdk;wufMu ighw&m;udk
,kHMunfpGmemMuvdrfhrnf[k tBuHjzpf\/ wGif uREkfyfonf &[ef;'um OD;pkESifhudknSif;wkdU
tm; wkdifyif a&S;OD;pGm okomef"lwifaqmifNyD; oif;csKdif;aernfjzpfaomaMumifh wJuav;
i,fi,fwck aqmufay;zdkU ajym\/ udknSif;u oabmusykH&aomfvnf; vlBuD;jzpfaom OD;pku
cyfNyKH;NyHK;rsufESmxm;ESifh ]]ppcsif; odyfrvkyfygeJUtkH; OD;yOif;? ajz;ajz;vkyfyg}} [k avQmuf\/
ol\rsufESmxm;udk uREkfyf t"dym,faumufykHrSm ]]aomufaomufpm;pm; aevmcJUNyD; tckrS
odyftpGrf;jycsifoudk;}} [k uRekfyfem;vnfonf/ udk,fhudk,fudkppfvdkufaomf tpGrf;jycsifaom
&nf&G,fcsufvnf; txdkuftavsmuf yg&SdykH&onf/ wGifrlum; uRekfyfonf udk,hf[mudk,f

- 307 -

a&TOa'gif;

&SufwwfwwfjzpfvmonfESifh "lwifaqmifjcif;ESifhwuG "ruxdujzpfzdkU tBuHtpnfudkyg


vufavQmhvdkufygawmhonf/

ajymif;a&TUzdkUBudK;pm;jcif;
ausmif;xdkifbkef;BuD;onf uRekfyf\taetxdkif odyfonf;vGef;jcif;twGuf tae&cufvmykH
&\/ udk,fawmfBuD;um; ausmif;om;ESifh orefpyfjcif; paom vuform;tvkyfrsKd; 0goem
ygav&m uREkfyfu tultnDvnf;ray;? cyfat;at;aejcif;twGuf taecuf[ef&Sd\/
aemufqkH; uREkfyfonf urf;eDausmif;wGif raevdkawmhonfESifh 0ufvufNrdKU bke;fBuD;ausmif;
wausmif; ae&ef rdbrsm;&Sdaom refusnf;wkH&GmodkU vmcJUav\/ aqGrsKd;rsm;teuf rdcifESifh
if;\ wynfhrsm;onf uREkfyf\ ouFef;0wfjcif;twGuf ESpfouf0rf;ajrmufMu zcifESifh
if;\wynfhrsm;um; uREkfyft&m&Sdwa,muf jzpfvmjcif;rsKd;uJUodkU 0rf;omtm;& &SdMuykHr&acs/
um; udpr&Sd/ 0ufvufbkef;BuD;ausmif; uREkfyf aecGifh&zdkUtwGuf tcuftcJawGUjcif;um;
udp&Sd\/ zcifonf uREkfyftwGuf aecGifh&zdkU bkef;awmfBuD;xH oGm;a&mufavQmufxm;&m
ae&mr&Sd[k ajymvdkuf\/ jzpf[efvuPm&SdonfrSm bkef;awmfBuD;onf uREkfyf\ tm;xkwfykH
rsm;taMumif;udk owif;Mum;& urf;eDbkef;awmfBuD;uJUokdUyif olUtwGuf taecufrnfudk
jrifonfESifh jiif;y,fvkdufjcif; jzpf[ef&Sdonf/ jzpfwwfaomobm0wckrSm y#dywdbuf
tav;ay;aom OD;yOif;uav;rsm;tm; y&d,wdoufouf bkef;awmfBudD;rsm;u vdkvm;Mu
[efr&Sdacs/ tm;vkH;r[kwfaomfvnf; trsm;tm;jzifh twdkif;yif Mum;&BuKH&bl;onf/
aemufqkH; uRekfyfonf refusnf;wkHbkef;BuD;ausmif;udkvnf; rBudKuf/ rEav; bkef;BuD;
ausmif;rsm;vnf; [efrnfrxifaomaMumifh urf;eDodkUyifjyef&ef qkH;jzwfvdkufavonf/

csD;rGrf;cH&jcif;
tcsKdUvlrsm;u *kPfazmfvdkonf[k xifcsifvnf;xifMuap/ uREkfyf\ &[ef;tjzpf tae
txdkifESifhywfouf auseyfrdaom tjcif;t&mwckudk azmfjy&ayOD;rnf/ uRekfyfonf urf;eD
ausmif;odkU rjyefrD rEav;NrdKU&Sdaom ESrxHokdU zcifESifhtwloGm; EIwfqufMu\/ &Srf;pk
blwmrSqif; bk&m;BuD;wdkufausmif;wausmif;wGif zcifESifhtuRrf;0ifonfh q&mawmfBuD;
wyg; &SdonfESifh 0ifa&mufzl;ajrSmfuefawmhMu&m q&mawmfBuD;onf uREkfyfudk jrifvQifjrifcsif;
pdwf0ifpm;aomtrlt&mESifh pdkufMunfhae\/ zcifonf rMumao;rDurS 0wfaom &[ef;

- 308 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

jzpf ol\om;jzpfaMumif; avQmufxm;aomtcg q&mawmfBuD;onf uRekfyftm;Munfhvdkuf?


zciftm;MunfhvdkufESifh tvGeftHUMoaom rsufESmxm;&Sd\/ aemufqkH; q&mawmfBuD;u
]]usKyfu odyfNyD; taetxdkifodyfonf;wJU &[ef;uav;ygwum;vdkU pdwfxJu csD;usL;rdw,f?
ckawmh i,fjzLawmif r[kwfygyJuvm;? awmfayhAsm? awmfayh}} [k rdefUawmfrlavonf/
,cifu uREkfyf&efukefodkU a&mufNyD;aemuf okH;ESpfcefUMumaomtcg &efukefom;ppfppf
wa,mufu uREkfyfudkMunhfvsuf ]]tckawmh cifAsm; a&mufpueJU rwlawmhbl;? &efukef
*dkufqdkuf jzpfvmNyDAsKdU}} [k ajymojzifh auseyfcJUbl;&m xdkpOfu auseyfrIxufyif q&mawmf
BuD;\ pum;twGuf uREkfyf ydkauseyfrdygonf/ xdkUaemufwGif tjcm;aom&[ef;rsm;uvnf;
tvm;wlpum;rsKd;ajymjcif;udk tBudrfBudrfBuKH&bl;ygonf/ [kwfvnf;[kwfoifhonf/ trSefudk
0efcH&vQif uREkfyfonf ,aeUtzdkU&mwGif xdkpOfuxuf toufESpfqrQ BuD;vmNyDjzpfaomfvnf;
uREkfyf\pdwfxJ xdkpOfuavmuf odumr&Sdjcif;udk udk,fh[mudk,fod\/ todOmPfum;
wkd;wufyg\/ odkU&mwGif &[ef;b0rSmuJUodkU odum&Sdonfrxifay/ xdkpOfurl uREkfyf\
pdwfxJ igonf omref&[ef;r[kwf/ waeUwGif tmoa0gukefcef;onfh &[Emjzpf&rnfh
yk*dKvfaywnf;[k tNrJvdkyif txifa&mufvsuf&SdonfESifh &ifhusufaom ajEESifh jynfhpkHcJU
[ef&Sdonf/ xdktxifonf ,ckvnf; usef&Sdao;aomfvnf; &[ef;b0rSmwkef;uuJUodkU
wxpfcs,lqjcif; r[kwfawmhay/ waeUwGif &[Emjzpfrnf[k xifvsuf&Sdonfqdkaomfvnf;
tvum;ae,if; jzpfvdrfhrnfxifjcif;r[kwf? tm;xkwfjcif;jzifh jzpf&rnfxifjcif; jzpfavonf/

awmausmif; okdU ajymif;a&TUjcif;


rEav; ESpfn? xdkUaemuf refusnf;wkH ESpfnaeNyD;aemuf urf;eD&GmodkU jyefa&mufaomtcg
uREkfyfrSm rlvBuH&G,fonfhtwdkif; udk,fhtzdkU udpNyD;jywfatmif tm;xkwf&rnfhtpm;
olwyg;tm; a[majymcsifaom pdwful;rsm; jzpfay:vsuf&SdaomaMumifh xifoavmuf c&D;
ra&mufyJ aESmifhaES;vsuf&Sd\/ xdktcsdefwGif ol&d,owif;pmwdkufodkU ("r) aqmif;yg;rsm;
a&;ydkU rEav;NrdKU rpdk;&drfwkduf OD;OmPxHodkUvnf; wdkifyifpmrsm; a&;\? OD;OmPonf
uREkfyf\ oabmaygufykHudk auseyfaomfvnf; oludk,fwdkifrSm usef;rma&; rnDnGwfaom
aMumifh uREkfyfESifh awGUqkHESD;aESm&ef xdktcdkufwGif rjzpfEdkifao;aMumif;ESifh pmjyefvm\/
(okdUaomf aemiftcgumvrsm; OD;OmPq&mawmfu vrf;nTefvkdufygonfqdkaom yk*dKvf
ESpfa,mufokH;a,muf a&mufvmMuonf/) tawmtwGif; uREkfyf t*Fvdyfausmif;aepOfu
tdrfeD;em;csif;jzpfbl;aom vlwa,mufonf uREkfyfxHokdUvm xD;csKdifhbufawmausmif;wGif
q&mawmfBuD;wyg; (OD;0dok') \ taetxdkiftaMumif;ESifh uREkfyfESifh tqifajy vdrfhrnf

- 309 -

a&TOa'gif;

xifaMumif; ajym&mwGif uREkfyfajymif;a&TUzdkU qkH;jzwfvkdufawmh\/ aemufwaeUwGif uREkfyfonf


urf;eDausmif;rS xD;csKdifhawmausmif;odkU ajymif;a&TUoGm;um xD;csKdifhNrdKUay:rS 'umBuD;
wa,mufu vdkufydkU\/ uREkfyf&[ef;jyKuwnf;u twlaeaom a,mufzuav;
atmifjrvnf; awmausmif;okdU ygvm\/ uREkfyfwkdUokH;a,mufonf xD;csKdifhNrdKUESifh wpfrdkifcefU
a0;aom awmausmif;okdUa&muf ausmif;0if;xJodkU0ifoGm;Mu&mwGif uREkfyf\pdwfudk csufcsif;
ESpfodrfhapaom tjcif;t&monfum; ausmif;\wdwfqdwfjcif;yif jzpf\/ tkwfwHwdkif;
av;bufum opfyifBuD;rsm; tvGefxlxyfojzifh t&dyftm0goaumif;vSaom ausmif;0if;
BuD;twGif; tkwfausmif;? opfom;ausmif; ponfjzifh &Spfausmif;cefU&Sday&m tv,fum;
tkwfausmif;wausmif;&Sd\/ tv,f&Sdaom tkwfausmif;rSwyg; tjcm;ausmif;rsm;rSm
&[ef;rsm; oDwif;okH;onfhvuPmr&Sd/ &[ef;wkdU\ tokH;taqmif wckrQyif rjrif&acs/
w0if;vkH; ausmif;om;r&Sd udk&ifr&Sd OD;yOif;r&Sd/ tjcm;ausmif;rsm;\ xkH;pHtwdkif; acG;aMumif
ponfh t&dyfedrdwfvnf; rjrif&acs/ uREkfyfonf if;tajctaeudk jrifvQifjrifcsif;
oabmusvsuf &SdavNyD/

tjyeftvSef tuJcwfjcif;
tv,f&Sdaom tkwfausmif;xJokdU 0ifoGm;Muaomtcg cef;raqmifBuD;xJwGif wyg;wnf;
pmMunfhvsuf&Sdaom q&mawmfOD;0dok'ESifh awGU 0wfcsMu\/ q&mawmfrSm oufawmf
50cefU&Sd ajE&ifhusufjcif;udk csufcsif;yif uREkfyftuJcwfrdonf/ uREkfyfwdkU0ifvmjcif;udk
wa,mufpDMunfh[ef vuPmr&Sd? tm;vkH;udk odrf;usLH;MunhfvdkufykH&onf/ 0wfcsNyD;aemuf
uREkfyfudkvdkufykdUaom 'umBuD;onf q&mawmfESifhoduRrf;NyD;jzpf vma&mufaomudpudk
avQmufxm;\/ pum;qkH;onfESifhwNydKifeuf q&mawmfonf rnfolUtm;rQrMunfhyJ OD;acgif;
ikHUvsuf rdefUawmfrlonfrSm w0gtzdkU q&mawmfrSm wyg;wnf; ({upm) oDwif;okH;rnf[k
pdwful;&SdaomaMumifh rnfolUudkrQ vufcHzdkU tBuHr&SdaMumif;? tcsKdUaom&[ef;rsm;onf
awmausmif;qdkaomfvnf; &GmxJokdUxGuf yJGMunfhjcif;? [dktdrfonftdrf vnfywfjcif;
ponfwdkUaMumifh raumif;owif; jzpfcJU&aMumif;? okdUjzpf tm;yifemaomfvnf; tenf;qkH;
w0gtwGuf wyg;wnf;aernfBuHpnfaMumif; rdefUawmfrlav\/
uREkfyfrSm ausmif;\tajctaeudk tvGefBudKufvSojzifh ae&acsawmhrnf[k 0rf;omvsuf
&SdpOf pum;udk Mum;&aomtcg vGefpGmtm;avsmhvsuf&Sd\/ okdU&mwGif uRekfyfudk,fwdkifrlum;
rnfokdUrQ avQmufxm;jcif;rjyKyJ qdwfqdwfxdkifae\/ 'umBuD;url OD;yOif;rSm tjcm;yk*dKvf
rsm;ESifh wlrnfr[kwfaMumif;? avmuBuD;udk wu,fNiD;aiGU &[ef;abmifodkU a&mufvmjcif;

- 310 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

jzpfaMumif;rsm;ESifh avQmufxm;av\/ q&mawmfonf rlvuwnf;u jiif;y,frnf[k


qkH;jzwfxm; tm;emonfhvuPmESifh uREkfyfudkrMunfhyJ rsufpdcsif; a&SmifvTJxm;jcif;
jzpf[ef&Sday&m 'umu wifavQmufonfwGifrS OD;acgif;armfMunfh uREkfyfESifh rsufESmcsif;
qdkifrdMuav\/ <um;a&;onfr[kwf? rsufESmcsif;qdkifvdkufrdMuuwnf;u q&mawmf
pdwfajymif;vJoGm;jcif;udk uREkfyf jrifvdkuf&onf/ q&mawmfonf rEav;bk&m;BuD;wdkufrS
q&mawmfBuD;uJUodkU &[ef;yDoaom uREkfyf\ajEudk jrifavoavm? odkUwnf;r[kwf
vufoifhrcHEdkifqdk 0rf;enf;aom uRekfyf\rsufESmxm;udk jrifaomaMumifhayavm rajymwwf?
q&mawmfonf uREkfyfESifh rsufvkH;csif;qdkifvdkufvQifyif rsufESmxm;ajymif;vJoGm;jcif;udk
xif&Sm;pGm jrifvdkuf&\/ ]awmfygao;&JU} [k uREkfyf atmufarhvdkufonf/ q&mawmfu {upm
aernf BuHaomfvnf; odkUaomyk*dKvfrsKd;ESifh twlae&vQif aeEdkifygonf[kqdkum
vufcHvdkufavonf/ xdkUaemuf q&mawmfonf xdkif&mrSx ausmif;rsm;udk vdkufjyum
BudKufaomausmif;udk aeEdkifaMumif;ajymonfESifh uREkfyfvnf; eD;&mausmif;wausmif;udk
a&G;vdkufonf/

q&mawmfESifhaqG;aEG;jcif;
xdkUaemuf uREkfyftm;vdkufydkUaom 'umBuD;onf jyefawmhrnfjyK&m atmifjronf uREkfyftm;
jyKpk&ef vdkufvmcJUjcif;jzpfaomfvnf; ausmif;0if;BuD;wckvkH;wGif bkef;awmfBuD;ESifh uREkfyfrS
wyg; ausmif;om;udk&ifr&Sdojzifh ysif;&d&Smrnfudk uREkfyfjrifonfESifh jrawmifodkUjyef&ef
'umBuD;ESifhtwl xnfhay;vkduf\/ if;wdkUjyefoGm;NyD;aemuf uREkfyfaernfh ausmif;ay:odkU
wufMunfh&m ausmif;tdkBuD;jzpfaejcif;udk awGU&\/ vltjzpfqdkygrl ausmif;udkrBudKufvQif
tjcm;ausmif;odkU ajymif;a&TUrnfjzpfaomfvnf; rdrdtvG,fwul a&G;cs,fvdkufrdaom ausmif;yif
jzpfapumrl a&TUajymif;cJUvQif ]csD;xl} onf[k bkef;awmfBuD;u xifrnfpdk;aomaMumifh
rajymif;a&TUyJ aevdkufygonf/ bkef;awmfBuD;onf t&m&mwGif onf;cH taetxdkif
aumif;vSonf[k emrnfBuD;vSaomaMumifh if;\txifao;jcif; rcHvdkonfh &nf&G,fcsuf
vnf; &Sdygonf/ xdknOfh uRekfyfonf bkef;awmfBuD;ESifh aqG;aEG;Mu&m uRekfyfonf w&m;
tm;xkwfjcif;tm;jzifh awGU&aomtjrifudk twdtvif; azmfxkwfavQmufxm;jcif; rjyK
aomfvnf; w&m;"rESifhywfouf tvGef ]tuif;yg;} aom yk*dKvfBuD;jzpfonfESifh tjcm;
&[ef;uav;rsm;ESifh rwlaom uREkfyf\&nf&G,fcsufudk &dyfrd csD;rGrf;pum; rdefUawmfrlNyD;vQif
olUtzdkUrlum; b0 r*fw&m;zdkvfw&m;udk tvdkr&Sdao;aMumif;? t&daraw,sjrwfpGmbk&m;
yGifhawmfrlaomtcgrS if;\om0utjzpfESifh uRwfwrf;0ifzdkU &nf&G,fcsuf&SdaMumif; rdefUawmfrl
avonf/ aemufqkH; r*fw&m;zdkvfw&m;twGuf pdwftm;xufoefpGm tm;xkwfaom

- 311 -

a&TOa'gif;

yk*dKvfrsKd; awGU&cJaomaMumifh ,ck qkHawGU&&kHrQru twlwuG oDwif;okH;Murnf jzpfonfh


twGuf 0rf;ajrmufaMumif;? vufoifhcHzdkU jiif;y,frdNyD;rS rdrdpdwfajymif;vJ tqkH;tjzwfudk
jyifqifvdkufrdjcif;twGufvnf; 0rf;omaMumif; rdefUawmfrlavonf/

oDwif;okH;MuykH
bkef;awmfBuD;\pum;udk Mum;&aomtcg uREkfyfonf ,ckb0 r*fzdkvfudk rvdkcsifao;
qdkaomtcsufaMumifh 0rf;enf;aomfvnf; uREkfyftm; em;vnfykH&jcif;twGuf 0rf;omrdonf/
rnfodkUyifjzpfap ,ckrS&[ef;jyKNyD; r*fzdkvfpum;ajymaom &[ef;uav;[l uJU&JUvdkaom
oabm? ESdyfe,fvdkaomapwem r&Sdjcif;um; xif&Sm;ayonf/ bkef;awmfBuD;onf uREkfyfESifh
twl oDwif;okH;Muaom&ufrsm;twGif; uREkfyftm;xkwfykHESifh OmPftjrifudk wD;acguf pkHprf;
Munfh&m waeUwjcm; auseyftm;&ykH&onf[k uREkfyf tuJcwfrdonf/ aumif;aumif;aernfh
OD;yOif;uav;rS [kwfygavrnfavm[laom oHo,rlum; a&mufaomaeUrSmyif uif;&Sif;
oGm;ygNyD[lvnf; 0efcHawmfrlonf/
uREkfyfwdkUonf t&kPfrwufrDxMu xD;csKdifhNrdKUxJodkU twlwuG qGrf;cH<uMu&m NrdKUt0ifwGif
cJGoGm;Mu\/ bkef;awmfBuD;rSm NrdKUxJ xdkifudk,fawmftjzpfESifh yifhzdwfxm;onfh tdrf
tajrmuftjrm;&Sd&m uREkfyfrlum; tdrfaygufaph&yf&rnfjzpf twloGm;&ef rjzpfEdkifacs/
xD;csKdifhNrdKUuav;\ o'gw&m;ESifh x<uvkHUv0D&d,&Sdjcif;rSm csD;usL;xdkufygayonf/
uREkfyfwkdUonf NrdKUxJodkU vif;vQifvif;csif; a&mufoGm;Muaomfvnf; wtdrfjcm; ESpftdrfjcm;
ponfjzifh qGrf;? qGrf;[if;wkdUESifh tdrfaygufrsm; toifhapmifhvsuf&SdMuay&m uREkfyfrSm
NrdKUqkH;atmifravQmuf&yJ w0ufavmufESifhyif pm;avmufatmif&onfESifh vSnfhjyefcJUav
onf/ ausmif; ausmif;om;r&Sdojzifhvnf; if;wkdUtwGuf aMumifhMupdkufzdkU rvdkacs/
uREkfyfwdkUonf wxyfwnf;bkOf;ay;olrsm;jzpf twlwuG qGrf;pm;avh&Sd&m ]xdkifudk,fawmf}
tjzpfESifh qGrf;cH&aom bkef;awmfBuD;twGuf rqdkxm;bd? tdrfaygufaph&yfum uroum
qGrf;cH&aom uREkfyftzdkUyif [if;aumif;rsm; vkHavmufpGm &ygayonf/ bufwGif tvGef
awmfayaom xD;csKdifhNrdKUolNrdKUom;rsm;ygay/

rdbrsm;a&mufvmjcif;

- 312 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyfonf a&S;OD;pGm &[ef;jyKpOfu 7&uft"dXmefjzifh w&m;tm;xkwfcJUonfhtwdkif;


rD;yGwfaom a,mufsm;uJUokdU rem;rae BudK;pm;rnf[k &nfrSef;cJUygonf/ okdU&mwGif &[ef;
tjzpfodkU a&mufaomtcgrl awmifoGm;ajrmufoGm; vkyfcJU&onfwaMumif;? w&m;a[majym
csifaompdwf jzpfay:vmonf waMumif;? xD;csKdifhodkU a&mufvmaom tcgwGifvnf;
bkef;awmfBuD;ESifh aqG;aEG;&jcif;jzifh tcsdeftawmfukefonf waMumif;? w&m;tm;xkwfzdkU
trsm;BuD; tcsdef&Sdao;onf[k ,lqrdonfwaMumif;aMumifh ]rD;yGwfaoma,mufsm;} yrm
[laom ]qufwdkuf} 0D&d,rsKd; r&SdyJjzpfcJU\/ xdkUjyif 27yg;aom &[ef;usifh0wfrsm;udkvnf;
avhvm&ao;onf/ xdkUaMumifh uRekfyfrSm jzLpifaompdwf&Sdaejcif;ESifh ywfouf avQmusjcif;
r&Sdapumrl owdyXmeftvkyf jywfvyfrIrsm; &Sdvmonf/ ,if;odkU&SdpOf rdcifESifhzcifwdkUonf
0ufvufrS jrawmifodkU tvnfvmMu jrawmifbufwGif rpdk;wkdUtdrf wnf;cdkMurnfh
taMumif;udk atmifjr vmavQmuf\/ okdUjzpf uRekfyfonf rdbrsm;a&mufrnfhaeUwGif
jrawmifbufokdU ul;vm qGr;fpm;rnfhtaMumif; rSmxm;vdkuf\/ xdkaeUeHeufwGif uRekfyfonf
tdyf&mrSxuwnf;u wudk,fvkH; pdrfhwdrfhwdrfh&Sdjcif;udk owdjyKrd\/ oDv&Sifuav;rsm;
uyfvSLNrJjzpfaom ],m*k} udk aomufNyD;aemuf jrawmifbufodkU iSufjzifhul;oGm;&m rMumrDyif
tpkefoabFmjzifh rdbrsm; qdkufa&mufvmMuonf/ tpm;aumif;0goemygaom uRekfyfonf
xD;csKdifhNrdKUolNrdKUom;rsm;avmif;onfh qGrf;[if;rsm;rSm rnHUvSaomfvnf; uREkfyfBudKufwwfaom
[if;rsKd;udkodaom rpdk;csufrnfh eHeufqGrf;jzpfaomaMumifh Nrdef&SufzdkU aocsmonf[laom
arQmfvifhcsuf &Sd\/ okdU&mwGif eHeufqGrf;uyfaomtcgrlum; arQmfvifhaom [if;rsKd;udk pm;&
ygvsuf arQmfvifhoavmuf rNrdefonfomru tcgwdkif;avmufrQ rpm;Edkifjcif;udk awGU&\/
qGrf;pm;,if;yif ausmxJrS pdrfh pdrfh wcsufcsuf wufvm\/ okdUjzpf uREkfyfonf rdb
rsm;ESifh aeukefatmifpum;ajymrnf[k BuH&G,fcJUaomfvnf; aexdkifraumif;onfESifh ausmif;odkU
jyef&ef jyifqifav&m rdbrsm;vnf; eufjzefwGifvmMuzdkU rSmxm;vdkuf\/ ausmif;odkU atmifjr
vdkufydkU&m uREkfyfonf xD;csKdifha&qdyfrS awm&ausmif;okdU rnfuJUodkUvmcJU&jcif;udkyif rrSwfrdyJ
tdyf&mxJokdU a&mufvmcJUavonf/

tBuD; tus,fzsm;avNyD
]]OD;yOif;? OD;yOif;}} [k bkef;awmfBuD;\toHjzifh ac:oHMum; ]]qGrf;cHxGufMupdkU}} [k
ajymvkdufonfwGifrS tHUtm;oifhvsuf&Sd\/ uREkfyf\txifrSm ckeifurS jrawmifujyefvmNyD;
tdyf&mxJokdU0if usdef;vkdufonfxif&m ,ck qGrf;cHxGufcsdef a&mufNyDqdkaomaMumifh wnvkH;
vlrSef;rodyJ ]wkH;} jzpfatmifzsm;cJUaMumif; od&awmhonf/ uREkfyfu rvdkufEdkifaMumif;?

- 313 -

a&TOa'gif;

zsm;aeaMumif; avQmufxm;&m bkef;awmfBuD;0ifvm prf;oyfMunfhNyD; xGufoGm;onfudk


odvdkuf&onf/
aemufwBudrf odvdkufomtcgrSm rdbrsm;ESifhrpdk;wkdU a&mufvmMujcif;yif jzpf\/ olwkdUonf
apmapmx csufjyKwfMuNyD; oHcsKdifhrsm;jzifhxnfhum aqmif,lvmMujcif;jzpfaMumif; od&\/
uREkfyfum; rxEdkifawmh? bmrQvnf; rpm;Edkifawmhacs/ xdkaeUwaeUvkH;vnf; ]wkH;} jzpf bmrQ
rodacs/ bkef;awmfBuD;vnf; cPcPul;vm tm;vkH; ylyifaomua&mufvsuf&SdMu\/
rdbrsm;ESifh rpdk;wkdUvnf; jrawmifbufodkU rjyefMu&awmhyJ ausmif;0if;jyifbuf&Sd oDv&Sif
ausmif; csufjyKwfpm;Mu&\/
rdcifESifh rpdk;wkdUonf oDv&Sifausmif;tdyfMu zcifrlum; uRekfyf\ausmif;wGif tdyf&\/
uREkfyftm; bmaq;0g;rsm; wdkufMuonf[k uREkfyf rod&ay/ wwd,aeUeHeuf uREkfyf
tawmfuav; owd&vsuf&Sd&mwGif rdcifESifhzcifwkdUu enf;twdkif; tzsm;wm&SnfcJUvQif
jyKpkapmifha&SmufzdkUESifhwuG tppt&m&mwGif tcuftcJ&SdrnfjzpfaomaMumifh acwvlxGufNyD;
aemifwGifrS wzefjyef0wf&ef ajymjy&mwGif uREkfyfonfvnf; if;wkdU\tcuftcJudk jrifonf
ESifh 0rf;enf;pGmjzifh oabmwlvdkuf&ygawmhonf/
uREkfyfum; ]aocsifaoayap? vlrxGuf} qdkonf t,lonf;aomvlwa,muf r[kwfacs/
zcifonf q&mawmfbkef;BuD;tm; tjzpftysufudk avQmufxm;&mwGif q&mawmfbk&m;BuD;u
rdrdysHvGefaomtcg ausmif;ocFrf;udk pdwfcsvufcs vTJtyfxm;cJUEdkifrnfh &[ef;wyg; &&SdNyD[k
0rf;ajrmuf0rf;omjzpfvsuf&SdpOf uJUokdUjzpf&jcif;twGuf tvGefESajrmvSaMumif;Esifh rdefUawmf
rlvdkufonf[k zcifu jyefajymavonf/ odkUjzpf if;naewGif uREkfyftm; yufvuf
ukvm;xdkifay:wGif wif xrf;,loGm;MuNyD;vQif jrawmifbufodkUa&mufumrS odumcsNyD;
vl0wfvJvdkuf&ygawmhonf/ uREkfyf\pdwfwGif;um; igonf &[ef;jyKa&;twGuf cJ,Of;pGm
BudK;pm; atmifjrifaomtcgrS uJUodkUjzpf&jcif;rSm &[ef;Zmwmyg[ef r&SdaomaMumifh
jzpf&monf[k atmufarh aemufwzef &[ef;jyKzdkUtwGuf vkH;0 vufavQmhvdkufygawmhonf/

xl;qef;aom owdrsm;
&[ef;b0&SdpOf BuH&G,fcsufr&SdyJvsufESifh uREkfyf &&Sd[efwlonfh owdxl;taMumif;udk
A[kokwtvdkUiSm ae&m xnfhoGif;azmfjy&ayOD;rnf/

- 314 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

0ufvufblwmrS refusnf;wkH&GmokdU zcifESifh avQmufvmMupOf tvGefyljyif; xD;vnf;


rygacs/ zcif xD;ygaomfvnf; xD;rdk;ay;jcif;udk rcHvdk? ouFef;udk acgif;ay: wifjyefvQif
vnf; &[ef;taejzifh ajErJUonf[k ,lqonfESifh aeylBuD;usJusJ OD;acgif;ajymifajymif
BuD;ESifhyif avQmufvmcJUonf/ wrdkifcefUa&mufvwfaomf rcHr&yfEdkifatmif yljyif;vmcJUavNyD/
c&D;uvnf; w0ufcefUvdkao;\/ wGifuREkfyfonf OD;acgif;udk vuf0g;jzifhoyfvsuf ]]ryleJU}}
[k qdkvdkuf&m OD;acgif;a&mudk,fyg csufcsif;at;csrf;oGm;onfudk cHpm;vdkuf&ojzifh aevkH;udk
wdrfzkH;oGm;avoavm[k aumif;uifodkU armfhMunfhvdkufrdonf/ aumif;uifum; wdrfwkduf
wckrQr&SdyJ jcpfjcpfvefatmifyljyif;aom aevkH;onfomvQif MunfvifpGmay:xGufaejcif;udk
awGU&onf/ uREkfyfrSm udk,fh[mudk,fvefUNyD; MuufoD;rsm;xrwwfjzpfoGm;\/ taMumif;rlum;
]]ryleJU} [k trdefUay;vkdufpOfu okdUjzpfvdrfhrnf[k rarQmfvifhyJ ylvGef;vSaomaMumifh vkyfrd
vkyf&m vkyfvdkufjcif;rQomjzpf&m wu,fjzpfaeaomtcg ]ighrSm b,fvdkowdxl;awGrsm;
&aeygvdrfh} [k tvefUwMum; awG;awmrdaomaMumifh aywnf;/ vrf;wavQmufvkH;vnf;
t&dyfxJ vrf;avQmuf&onfhES,f vkH;0rylawmhacs/

'kwd,tBudrf
'kwd,tBudrfrSm {&m0wDjrpfudk oreform;ESifh ESpfa,mufwnf; ul;vmMupOfujzpf xdkpOfu
jrpfv,fwGif ava&mrkd;yg tBuD;tus,f usvmawmhonf/ a&ul;wwfaomaMumifh
aMumufvefUjcif;r&Sdaomfvnf; wudk,fvkH;rSm &TJ&TJpdkvsuf&SdavNyD/ wbufurf;okdU vG,fulpGm
a&muf qdkufuyfxm;aom azmifxufokdU csOf;uyfNyD;vQif rdk;cdkMu&onf/ azmifay:&Sdaom
vlrsm;onf c&D;OD;BudKMu azmifwJuav;xJokdU0if&ef yifhzdwfMuojzifh 0ifxkdifMuonf/
rkd;uvnf; &Gmwkef;? avuvnf; wdkufwkef;yif&Sd\/ uREkfyfonf azmifuav;xJ
aqmifhaMumifhxdkifvsuf&SdpOf 'umokH;av;a,mufESifh 'umrESpfa,mufwkdUonf uREkfyftm;
0dkif;&Hkum xdkifvsuf&SdMu\/ pufpufusatmif pdk&TJvsuf&SdMuaom ouFef;udk nSpfvnf;
vTm;cGifhr&? vJvS,f&efvnf; r&SdyJ uREkfyfonf vlrsm;tv,f a&pufvufESifh xdkifae&pOf
vkHNcKHpGm um&Hxm;onfr[kwfaom azmifwJxJodkU w0SL;0SL;wkd;0ifwdkufcwfaom avaMumifh
ouFef;onf a&cJyrm at;jrvmojzifh uREkfyfwudk,fvkH;rSm cdkufcdkufwkefvsuf&SdavNyD/
]]OD;yOif; at;&Smw,f}} [k 'umrrsm;u ajym&kHomajymEdkif bmrQrwwfEdkifacs/ uREkfyf
wudk,fvkH; wkefvkdufykHrSm iSufzsm;wufouJUodkU &Sdawmhonf/ 'umrsm;ESifh 'umrrsm;u
u&kPmoufaom rsufESmxm;rsm;ESifh uREkfyftm; MunfhaeMupOf uREkfyfu wkefjyae&onfrSm
&Sufp&maumif;onf[k atmufarhvmawmhonf/ wGifrS uRekfyfonf qwfqwfwkefaeaom
vufarmif;rsm;udk aphaphygatmifMunfhvsuf ]]rwkefeJU}} [k trdefUay;vdkuf\/ aemufwcP

- 315 -

a&TOa'gif;

NrD;anmifh&dk;qDrSp a&aEG;tdwfwifay;vdkufonfhES,f aEG;ueJjzpfvm ausmwavQmufvkH;


wufvmNyD;vQif wudk,fvkH; NidrfoufoGm;avawmhonf/ xdktcgrS apmapmpD;pD;u
taMumif;udk owdr&aumif;avavm[k udk,fh[mudk,f NyHK;rdao;onf/

wwd,tBudrf
wwd,tBudrfrSm q&mawmfrsm;tv,f toa&qnfEdkifcJUjcif;yif jzpfonf/ wckaom
rsufESmBuD;qGrf;auR;wGif &[ef;awmfav;ig;q,fcefU yifhzdwfxm;&m uREkfyfrSm 0gEkaom &[ef;
wyg;rQom jzpfaomfjim;vnf; acwfynmwwf&[ef;uav; jzpfonfqdk jrawmifq&mawmf
bk&m;BuD;u if;wdkUq&mawmfbk&m;BuD;rsm;\0dkif;okdU ac:,lqGrf;pm;aponf/ uREkfyfwdkU\
qGrf;0dkif; uREkfyfrSwyg; <uif;usefaomyk*dKvfBuD;rsm;onf &Gmxdk&GmwdkUrS ausmif;xdkifyk*dKvf
xdyfoD;BuD;rsm; jzpfMuonf/ qGrf;bkOf;ay;MupOf uRekfyfonf MumZH[if;csKdwZGef;udk vSrf;,l
aomufvdkuf&m i&kwfaumif;cwfxm;onfhtwGuf rTefwufoGm;NyD; vnfacsmif;xJ? ESmacgif;xJ
rS ,m;usdusdjzpfum ]cGD;} ueJ ]oD;} awmhrnfhqJqJ jzpfae\/ tu,f oD;vdkufrdacsaomf
qGrf;w0dkif;vkH; aya&npfywfoGm;NyD; pm;zdkUaumif;awmhrnfr[kwfyJ uREkfyfvnf; t&SufuGJ&
acsawmhrnf/ tjcif;t&mudk &dyfueJ owd&vdkufrdaom uRekfyfonf vnfyif;udk &kwfw&uf
udkifvsuf ]]roD;eJU}} [k trdefUay;vkduf&m rTefwufjcif; &kwfw&ufaysmufoGm; aumif;rGefpGm
qufvuf qGrf;pm;Edkifygawmhonf/ okH;Budrfteuf wwd,tBudrf atmifjrifjcif;twGuf
0rf;omrqkH; jzpfcJU&ygawmhonf/

jrawmif? 0ufvuf? &efukef


rdbrsm;a&m uREkfyfyg yg;&Sm;aomtcdkufjzpfonfESifh aq;aumif;0g;aumif;rSD0J&ef rwwfEdkifyJ
&Sd&mwGif uREkfyf\tzsm;rSm iSufzsm;jzpfonf[k odaomfvnf; ESpfvcefUrQ cHvdkuf&onf/
uREkfyftzdkUrSm 'kwd,tBudrf iSufzsm;jzpfjcif;aMumifh raoEdkif[k t&rf;pdwfcsxm;onfESifh
rnfrQavmuf tzsm;BuD;onfjzpfap rdrdtwGuf pdk;&drfaMumifhMujcif;r&Sd? uGmEdkifaq;rQavmuf
jzifh wjznf;jznf; emvHxlcJU&onf/ zcifonf &ufowwywfcefUavmufwGif jyefoGm;
rdcifrlum; uREkfyfwdkUESifhtwl ae&pfcJUonf/ ESpfvcefUMum tzsm;vGwfaomtcg uRekfyfrSm
tom;r&Sdoavmufjzpf t&dk;ESifhta&rQom usefcJUygonf/ aumif;pGmusef;rmvmaomtcg
uREkfyfwdkUokH;a,mufonf 0ufvufodkUjyefMu ,ciftwdkif; 0dkif;vkyf0dkif;pm; aexdkifMujyef

- 316 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

avonf/ ,if;okdU&SdpOf nDawmfarmif\ om;a&vkyfief;rSm aps;rudkufyJ&SdonfESifh uRekfyfonf


ol&d,wdkufwGif twlwuG tvkyfvkyfcJUbl;onfh (vG,ftdwf) udkbvIdifxHodkU tvkyftudkifESifh
ywfouf pkHprf;aompmwapmif xnfhvkduf\/ udkbvIdifrSm xdktcg e,l;bm;rm; &ufjcm;
t*Fvdyfowif;pm xkwfa0vsuf&Sd&m uREkfyftm; if;wkdU\wkduf twGif;a&;rSL; (Secretary)
vkyfvdkvQif vc 100day;Edkif a&SUtzdkUvnf; wkd;wuf&ef&SdaMumif;ESifh pmwapmif jyefvkduf
ayonf/ vc100donf rrsm;vSaomfvnf; (1926ckESpf) xdkpOfurl NcKd;NcHpGmokH;pGJygu 0rf;0Edkif
onfhjyif &efukefokdUa&mufvQif 0wKa&;zkdUtwGufvnf; ykHESdyfwdkufrsm;ESifh qufoG,fEdkif
ao;onfqdkum vufcHvkdufygawmhonf/

e,l;bm;rm;wkduf
1926ckESpf? rwfvwGif uREkfyfwdkUZeD;armifESHESifh nDawmfarmifwkdUonf rdbrsm;ESifh cGJcGm
&efukefNrdKUodkU qif;vmcJUMuav\/ xdkpOfuyif &efukefNrdU aexdkif&ef tdrf&zdkU cJ,Of;aeNyD
jzpfaomfvnf; uREkfyfwdkUonf ukefonfvrf; qdkifcif;vsuf&Sdaom rdwfaqG udkcifarmifwifh\
wkdufcef; &uftenf;i,frQom wnf;cdkNyD;aemuf tvGefuHaumif;pGmESifh prf;acsmif;&yf
prf;acsmif;vrf;wGif tdrfcef;wpfcef; &&Sdygonf/ &efukefNrdKU tvkyf&zdkUESifh tdrfcef;&zdkUrSm
twlwlyif cJ,Of;cJU&m tvkyfa&m aep&myg a&Sma&Sm&SL&SL &vdkufjcif;twGuf uHaumif;vS
onf[k 0rf;omrdygonf/ um; [kwfygNyD/ odkU&mwGif owif;pmwdkufwwdkuf twGif;
a&;rSL;tvkyf[lonfrSm rnfonfhtvkyfrsKd;ayenf;/
uREkfyfonf uavmifjzifhtoufarG;aom tvkyfrsKd;udk oabmusonfhtavsmuf if;tvkyf
ESpfrsKd; wwfcJUygonf/ pma&;tvkyfrSmvnf; wenf;tm;jzifh ]uavmif} tvkyf[l ac:Edkif
ygonf/ ESpfrsKd;teuf uRekfyfonf pma&;tvkyfrsKd;udk rBudKuf/ udk,fydkifOmPfuav; xkwf
a&;&aom pma&;q&m? odkUr[kwf owif;pmq&mtvkyfrsKd;udk ydk ESpfouf\/ e,l;bm;rm;
owif;pmwdkufodkU a&mufoGm;aomtcg uRekfyf pdk;&drfonfhtwdkif; twGif;a&;rSL;tvkyfrSm
pma&;wydkif;? tkyfcsKyfa&;wydkif; tvkyfrsKd;jzpfjcif;udk awGU& uREkfyf tawmfwkefvIyfoGm;\/
refae*sif;t,f'Dwmjzpfaom udkbvIdifrSm tawmfcifriftm;udk;ykH& ]vlawmf} wa,muf[k
rSwf,lonfhvuPmESifh wm0efrsm;vTJay;\/ uREkfyfrlum; pma&;&kHoma&;csifNyD; pDrHtkyfcsKyf
aom tvkyfrsKd;udk tawmf&GHUrkef;oljzpf\/ tvkyfwdkufokdUa&muf uREkfyf\wm0efrsm;udk cGJa0
ay;vkdufuwnf;u ]igum; tvkyfrsKd; Mum&SnfpGm vkyfEdkifrnfhvlwa,muf r[kwf} [l
qkH;jzwfvkdufavNyD/ uREkfyf\tvkyfum; pmay;pm,l tenf;i,fyg&Sdonfhtjyif refae*sm
udkbvIdif vufrSwfxkd;apzdkUtwGuf uREkfyfu wm0efcHtaejzifh vufrSwftwdkxdk;&jcif;?

- 317 -

a&TOa'gif;

ta&mif;t0,f? aiGxkwfaiGoGif;rSp tvkyform;ESifh ukrPDjzpfap? tjyifvlESifh ukrPDjzpfap


qufqHrI[lorQwGif uREkfyf\vufrSwfudk yg&onfcsnf;jzpf&m waeUvkH; vufrSwfwkduav;
awG a&;xdk;ae&onfESifhyif tcsdefukef\/ rQomruao;? xGufoGm;aom twGif;a&;rSL;
a[mif;u vufrSwfwdkuav; rxdk;yJxm;cJUaom aAmufcsmrsm;udkvnf; (b,fhESpfvtwGuf
rod) uREkfyfu rSefrrSefppfaq;NyD; vufrSwfxkd;zdkU udkbvIdifu wm0efay;xm;\/ odkUjzpf
uREkfyfrSm aAmufcsmtopfrsm; ra&mufvmao;onfh tcsdefrsm;wGif aAmufcsma[mif; zdkifBuD;rsm;
udk vSef vufrSwfwdk xdk;&avonf/

umv0dygwf aemufydk;wufjcif;avm
waeUo uREkfyfonf ol&d,wdkufwGif wkduftkyfOD;vSaz r&SdawmhyJ refae*sif;'g&dkufwm
ae&mwGif vkyfudkifvsuf&SdaMumif; owif;Mum;onfESifh 0wKrsm;a&;zdkU tquftoG,fvkyf&ef
a&mufoGm;\/ OD;bazu a&S;utwdkif; rSD;aom0wKrsm; a&;zdkUajymonfESifh oabmwl vufcH
cJUygonf/ xdkUaemuf uREkfyfESifh tuRrf;0ifbl;onfh pma&;wa,mufxHokdU 0if wkdufom;
a[mif;rsm;taMumif; pkHprf;ar;jref;&m tHUMozG,faom owif;rsm;om Mum;cJU&\/ ol&d,
wdkufrS uREkfyf tvkyfxkwfcHcJU&ykH tjzpftysufudk txufwGif azmfjycJUbl;&m trSefrSm uREkfyf
tjypf&Sdjcif;r[kwf? tvkyfwckck Mum&SnfpGmrvkyf&onfh uREkfyf\Zmwmtwdkif; uRekfyfu
xGufonfjzpfap? tvkyf&Sifu xkwfypfonfjzpfap wenf;enf;jzifh xGuf&olwa,muf jzpfyg
onf/ 1920jynfhESpfwGif uRekfyf tvkyfxkwfcH&pOfu uREkfyftm; 0dkif; wGef;xkwfMujcif;udk
txdkuftavsmufrQom &dyfrdcJU&m ,ckrSmrl if;pma&;u tao;pdwfajymjyjcif;aMumifh tvkH;pkH
od&SdcJU&ygonf/ ajcmufESpfrQaom tcsdefumvtawmtwGif; uRekfyfudk 0dkif;
wGef;Muonfh t,f'DwmESifh pma&;rsm;omru vl&dk;BuD;wa,mufjzpfaom wdkuftkyf OD;vSaz
udk,fwkdif taMumif;wrsKd;pDjzifh ol&d,wdkufrS xGufoGm;Mu& if;wkdUvlpkteufrS wa,mufrQ
rusef&SdawmhaMumif; ajymjyavonf/
OD;vSazum; uREkfyftay: rw&m;jyKusifhonf[k rpGyfpJGvdkyg/ ]wGef;} aomvlrsm;\ pum;udk
em;0ifojzifh uREkfyftay: txifvGJNyD; xkwfvdkufjcif;jzpfonf[kyif ,kHMunfygonf/
okdUESifhyif olvnf; roufom/ olUtay: tjcm;aom'g&dkufwmrsm;u txifvJGMuonfh
vuPmjzifh ol&d,wdkufESifh tqufjzwfjcif; cH&ygonf/ uREkfyfum; tcsufwGif tawmf
xl;qef;olwa,muf jzpf\/ ol&d,wdkufudpw
Gifomru uREkfyf\ toufwm aemufydkif;wGif
vnf; uREkfyf xifay:jcif;udk remvdkaomolrsm;onf olwkdUudk,fwdkif epfjrKyfoGm;jcif;udk
awGU&\/ uREkfyftm; uavmfxkwfcsifaomvlrsm;onf olwkdUudk,fwdkif vGifhpifoGm;jcif;udk

- 318 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

awGU&\/ uREkfyftm; tusKd;,kwfatmif zefwD;aomolrsm;onf if;wdkU tusKd;ysufpD;jcif;udk


awGU&\/ xdkokdUaomvlrsm;onf uREkfyf\woufwmwGif renf;vSacs/ uREkfyfudk,fu
remvdkcsifpzG,faumif;aom vlwa,muf jzpfavoavm rajymwwf/ okdU&mwGif uREkfyf
epfemonfESifhtrQ olwkdUvnf; tvm;wl epfemMu&onfcsnf; jzpfavonf/ wdkuftkyfOD;vSaz
qdkygrl ol&d,owif;pmwdkufBuD;udk OD;bazESifhtwl wnfaxmifcJUoljzpfygvsuf ol&d,
owif;pmudk 0,fzwf&aomtjzpfodkU a&mufoGm;jcif;udk (aemufydkif;) oludk,fwdkif uREkfyf
tm; 0rf;enf;pGmESifh ajymjybl;ygonf/ 1934ckESpfqDavmufrl OD;vSazonf olUtdrfa&SUrS
uREkfyf vrf;avQmufoGm;jcif;udk jrifojzifh oludk,fwdkif xGufac:jcif;? vrf; olu
jrif;&xm;ESifh qkHrdMu&m jrif;&xm;udk&yf uREkfyfESifh qif;NyD;pum;ajymjcif;? uREkfyf\
tajctaeudk ar;jref;jcif;? tultnDvdkygu ay;zkdUtoifh&Sdygonf[k ajymjcif; ponfjzifh
aemifw&aomvuPmrsm; jyonf/ 1936ckESpfwGif ol&d,wdkufodkU uREkfyf 'kwd,tBudrf
jyef0ifaomtcgwGifvnf; oludk,fwdkif tdrfodkUvm 0rf;omaMumif; ajymygonf/ uREkfyftm;
OD;buav;u jyefac:rnfjyK&mwGif (OD;vSazrSm OD;buav;\ oifq&mjzpfonf/) OD;vSazu
xkwfcJUaomvlwa,mufjzpf jyefac:jcif;udk uefUuGuf&ef&Sdygoavm[k ar;aMumif;?
OD;vSazu uefUuGuf&efr&Sdonfhjyif 0rf;omygonf[k jyefajymvkduf&aMumif;ESifh OD;vSaz
udk,fwdkifu aNymygonf/ aESmif;jzpfrsm;taMumif;udkrl oluvnf; pum;rpyf? uREkfyfuvnf;
rajymyJ em;vnfrIESifh a&SmifuGif;Muygonf/ OD;vSazonf (1937ckESpf xifonf/)
prf;acsmif;&yf uG,fvGefav&m pifppftm;jzifh vlawmfvlaumif;wa,mufjzpfaomfvnf;
BuD;yGm;a&;wGif xifoavmufraygufyJ abm*aA'usrf;wapmifrQESifhyif b0Zmwfodrf; oGm;&
&Smavonf/

twwfrsKd;pkH &jyefjcif;
uREkfyfonf e,l;bm;rm; owif;pmwdkuf tvkyfvkyfvsuf&SdpOf oli,fcsif; udkcifarmifwifhESifh
]vkH;} rdMujyefonfESifh twwfaygif;pkH &jyefavNyD/ udkcifarmifwifhrSm bdvyfjyefwa,muf
jzpfonfhtavsmuf aysmfrIyg;rItvkyfrsKd;wGif ]'dk;uJUodkUarTU} Edkifolwa,muf[l qdkavmuf
ayonf/ [dkw,f pm;aomufjcif;? bdvd,ufxkd;jcif;? uvyfwufjcif;? jrif;yGJoGm;jcif; paom
taysmfrIESifh avmif;upm;rIrsm;wGif ol0goemrygaomtvkyf r&Sdacs/
txJwGif jrif;yGJwckrSwyg; uREkfyfvnf; tm;vkH;BudKuf olUxHwGif wynfhcH\/ jrif;yGJrSm
rlum; wGufcsufwwfaom uREkfyftzdkUrSm rnfonfhenf;ESifhrQ 0goemygEdkifp&m r&Sdacs/
avmif;upm;enf;rsKd;um; aiGaMu;wwfEdkifaom jrif;&Sifrsm;? 'g&dkufwmrsm;? jrif;yGJESifhqdkif&m

- 319 -

a&TOa'gif;

x&defem? a*smfuD? pwl;0yf paom tvkyform;rsm;twGuf zefwD;xm;aom avmif;upm;enf;


jzpf t&yfom;rsm;tzdkUrSm ]rdkuf&m} usaom upm;enf;oufouf jzpfonf[k uREkfyf
jrifxm;\/ txufygvlpkrSwyg; t&yfom;rsm;tzdkUrSm Edkifcsif avmif;vQifvnf; rJGzdkUom
rsm;\/ aysmfcsif avmif;vQifvnf; wusyfwefavmuf aysmf&zdkUtwGuf ig;usyfukef&aom
aysmfenf;rsKd; jzpfavonf/ odkU&mwGif avmu ]pkH} rS auseyfaom uREkfyfonf ESpfacguf
okH;acgufawmh a&mufvdkufygao;\/ xdkUuJUodkU a&muf&jcif;aMumifh jzpf&onfh uREkfyf\
xl;qef;aom tdyfrufrsm;taMumif;udk azmfjyygOD;rnf/

xl;qef;aomtdyfrufrsm;
uREkfyf\rdcifonf xl;qef;aomtdyfrufrsm; jrifrufwwfonf[k wae&m t>rufrQ
azmfjycJUbl;&m uREkfyfrSmvnf; rdcifxHrS ygvmavoavmrod? (Psychic) xl;qef;aom
pdwfobm0wrsKd; qufcH&&SdykH&\/ uREkfyf\tdyfrufrsm;rSm ]]xef;oD;a<ucdkuf usD;eif;cdkuf}}
[l rqdkEdkifavmufatmif xl;qef;vSaomaMumifh A[kokwtvdkUiSm azmfjy&ygOD;rnf/ uREkfyf
onf e,l;bm;rm; owif;pmwkduf twGif;a&;rSL; vkyfvsuf&SdpOf jrif;yGJ0goemygaom
udkxGef;oef;onf e,l;bm;rm;owif;pm t,f'Dwmvkyfvsuf&Sd\/ xkdESpfu &efukefjrif;yGJrsm;
wGif ]][dkw,fvdkufaZ;wm;}} ac: vQyfppf"mwftm;jzifh *Pef;rsm;ay:xGufonfh pufud&d,m
pwiftokH;jyKonf qdkaomaMumifh uREkfyfonf if;pufud&d,mudk jrifvdkonfESifh udkxGef;oef;
ESifhtwl jrif;yGJodkU vkdufoGm;\/ okdUaomf txufwGifazmfjycJUonfhtwdkif; oabmayguf
xm;onf jzpfaomaMumifh wjym;wcsyfrQravmif;yJ Munfh&kHrQomMunfhNyD; jyefvmcJUavonf/
aemufwaeUeHeuf tdyf&mrSxaomtcg (Daisy) ]a'pD} [laom jrif;\ trnfudk tdyfruf
rufonf[k owd&\/ tvkyfwdkufodkU a&mufaomtcg udkxGef;oef;tm; ]a'pD} [laom
jrif;trnf &Sdygoavm[k ar;Munfh&m &Sdonf[k ajym\/ okdUaomf aemufwywfwGif ajy;rnf?
rajy;rnf rodEdkifao;? Ak'[l;aeUrS od&rnf[k ajym\/ Ak'[l;aeUwdkifa&muf jrif;yGJ
[if'Duwf xGufvmaomtcg ]a'pD} ygonf[k ajym udkxGef;oef;u taMumif;udkar;ojzifh
uREkfyfu tdyfruftaMumif;udk ajymjy\/ udkxGef;oef;onf jrif;[if'Duwfudk wGufMunfhNyD;
aemuf ]a'pD} rSm ]cJ} jzifh rEdkifEdkif[k ajymaomfvnf; prf;Munfhcsifonf[kqdkum
aemufwywfjrif;yGJwGif uREkfyf vdkufoGm;\/ uRekfyf aiG 25usyf ygcJU&m udkxGef;oef;u
cJjzifh rEdkifEdkifyg[kajym vufOD;yGJrsm;rS jrif;rsm;udk xkd;cdkif;\/ a'pD\yGJrSm aemufqkH;yGJ
jzpfaeavonf/ uREkfyfonf ukdxGef;oef;\ jzm;a,mif;jcif;rsm;udk em;raxmifyJ (vufrSwf
twGuf 5usyfay;NyD;aemuf) usefaom aiG20dudk uspfuspfygatmif xkyfxm;\/ yOryJG
NyD;vwfaomf udkxGef;oef; waumifrSrwkdufaomaMumifh ygaomaiG ukefavNyD/ qXryGJwGif

- 320 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

udkxGef;oef;onf uREkfyfxHrS aiGacs;av&m rMunfromESifhyif aiG10d acs;vdkuf&\/


udkxGef;oef;rSm xdkyGJwGifvnf; rwdkufacs/ upm;orm;wkdUrnfonfrSm vufxJ aiGukefaom
tcg jrifaomvlxHrS acs;csifwwf\/ xdkUaMumifh uREkfyfonf (jrif;q,fyJGajy;rnfhteuf)
usefaomjrif;okH;yJGudk udkxGef;oef;ESifhvGwfatmif a&SmifaeNyD; aemufqkH; 10yGJwGifrS a'pDtwGuf
0if; ig;usyf? yav; ig;usyf xkd;vdkuf\/ yef;vTwfawmhonf/ okdUaomf 51usyfrQ
avsmfaomaMumifh xdkaeUu a'pD\avsmfaMu;rSm tjcm;yJGrsm;rS ]0if;} xufyif ydkao;onf[k
ajymMuonf/ ]0if;} rwdkufaomfvnf; avsmfaMu;trsm;qkH;aomjrif;udk a&G;NyD; tdyfruf&onf[k
ajymp&m&Sdaeavonf/

'kwd,tdyfruf
xdkUaemuf wvcefUMum uREkfyf tdyf&mrSEdk;vmaomtcg (Larry.) ]vm&D} [laom t*Fvdyf
pmvkH;BuD; bvufbkwf a&;xm;jcif;udk tdyfrufxJ jrifvdkuf&onf[k owday:vm\/
xdkaeUrSm [if'Duwf xGufNyD;jzpf udkxGef;oef;udk ar;Munfh&m if;u ]vm&D} [laom jrif;&Sd
wywfvnf; ajy;rnfhtaMumif;? okdUaomf ]cJ} av;vGef;aomaMumifh Edkifvdrfhrnf rxif
aMumif; ajym\/ (udkxGef;oef;um; uREkfyfawGUbl;orQaom vlrsm;teufwGif ,kHcJqkH;aom
vlwa,muf jzpf\/) uREkfyfrlum; olajymcsif&m ajymap? ]vm&D} udk avmif;rnf[k oEdXmef
csxm;NyD;jzpf\/ jrif;yGJum; okH;&ufvdkao;\/ uREkfyfonf xdkpOfu NAdwdoQbm;rm; r*Zif;
twGuf pkHaxmufarmifpH&Sm; 0wKwyk'f 50dEIef;ESifh vwdkif;a&;vsuf&Sd\/ okdUjzpf uRekfyfonf
0wKwyk'fa&; r*Zif;wkdufodkU oGm;NyD;vQif paeaeUrS aiG50d vm,lrnfqdkum aumfyD
ay;xm;cJU\/ paeaeUwdkif a&mufaomtcg refae*sm udkqdkifu aiG50d r&SdaMumif;? 25usyfom
&SdaMumif; ajym pdwfysufpGmESifh if;udk ,lcJU&av\/
xdkUaemuf udkxGef;oef;ESifhtwl xGufvmMu&m udkxGef;oef;onf uREkfyf\ ]wpf} udk r,l
vdkonfhjyif uREkfyftm;yif ]vm&D} udkravmif;zdkU wavQmufvkH; zsufygao;\/ jrif;yGJodkU
a&mufMuaomtcg vm&DrSm jrif;yGJq,fyGJteuf aemufqkH;yJG\ tvsifwyGJ (udk;yGJ) wGif
ajy;rnf[k od&\/ wyGJESpfyJG ajy;NyD;aomtcg udkxGef;oef;u ]vm&D} udk uREkfyf wu,f
,kHMunfcJUvQif aiGrsm;rsm;Edkifapjcif;iSm wwd,yJG aocsmaygufEdkifrnfhjrif;udk (emrnfudkawmh
uREkfyf arhoGm;NyD/) avmif; &aomavsmfaiGjzifh vm&Dudkavmif;EdkifaMumif; ajym\/ uREkfyf
rSmvnf; avmb0ifvmNyDjzpf aiG50dygcJUzdkU pDpOfxm;NyD;rS 25dusyfom ygvmonfESifh raus
rcsrf; jzpfaeaomaMumifh olUpum;udk em;0ifoGm;\/ wGif aiG10d avmif;vdkuf&m ygoGm;
avonf/ olUrSmvnf; ajymifavNyD/ &IH;aomvlrsm;onf 0rf;[mwwf Edkifaomvlrsm;rSm

- 321 -

a&TOa'gif;

bmrQrpm;yJESifh auseyfNyD; Adkufjynfhaewwfjcif;rSm upm;orm;rsm;\ "rwmjzpf\/ tcsdefrSm


ESpfem&DausmfNyDjzpf&m uREkfyfwkdUESpfa,mufvkH; tlwMuKwfMuKwfESifh tvGefqmvsuf &SdMu\/
]vm&D} \yGJrSm wem&DcGJcefU vdkao;\/ rapmifhEdkifawmhacs/ wGif uREkfyfwdkUonf
vufzuf&nfcef;xJodkU 0if wusyfzkd;pDrQ vufzuf&nfaomufvkdufMuojzifh &Spfusyfom
usefawmh ]vm&D} \yGJwdkif a&mufonfESifh aoG;NidrfpdrfhaomiSm t&ufwcGufpD oGm;
aomufvkdufMuonf/ ]vm&D} udk ]yufa'gh} okdU xkwfvmaomtcg tvGefqkd;ykH&aom jrif;euf
BuD;jzpf BudK;ESpfacsmif;ESifh qdkufukvm;ESpfa,muf udkif&\/ udkxGef;oef;u ]]cifAsmh
aumifBuD;u qdk;uqdk;oeJU? *dwfrSmusef&pfygvdrfhrnf}} [k ajymao;\/ odkUaomf vTwfvdkuf
aomtcg ]tkyf} xJuvdkufaomfvnf; yef;t0ifwGif xdk;wufvmNyD; a&SUqkH;rS 0ifoGm;avonf/
avsmfaiGum; vufrSwfwapmiftwGuf 151usyf &avonf/
uREkfyfrSm tdrfuygvmcJUaom aiG25usyfrS 151usyfjzpfvm tjrwfBuD; &aomfvnf; rlv
BuH&G,fcsuftwdkif; 50dzdk;avmif;vdkuf&vQif 1510d&rnfqdkum rausrcsrf; jzpfaerdao;\/
um; avmbom;wkdU\ "rwmwnf;/

wwd,tdyfruf
wpkHwa,mufaomolu uREkfyftm; tdyfrufay;jcif; jzpfcJUvQif ]]vlum; xdkufwefaom
vlwa,mufr[kwf}} [k qkdum tdyfrufray;yJ aeavovm; rajymwwf/ xdkUaemufwGif
tdyfrufr&awmhyJ udk;ESpfcefUMumaomtcgrS tvGefxl;qef;aom tdyfrufwck ruf&jyefonf/
tdyfrufxJ uREkfyfonf w&kwfuvyfwGif av;aumif*sif xdk;vsuf&Sd\/ xdk*sifrSm
av;aumif*sif qdkaomfvnf; av;uGufwnf;r[kwfyJ tuGufaygif; 20cefU&Sd tuGufrsm;wGif
xkH;pHtwdkif; Muuf? 0uf? ig;&SOfh? zm;wnf;[laom t&kyfav;aumifr[kwfyJ *Pef;rsm;
a&;xm;onfudk jrif&\/ *Pef;rsm;rSmvnf; t*Fvdyf*Pef;rsm;jzpf\/ uREkfyfonf tjcm;
vlrsm;ESifhtwl ckH&Snfay:wGifxdkifvsuf *sifxdk;ae&m w&kwfu okH;BudrfzGifhjcif;udk jrif&\/
jrif&aom*Pef;rsm;rSm (14-8-6) wdkUjzpfav\/ tdyf&mrSEdk; *Pef;ygaom*sif[k r&SdygyJ
vsuf xl;xl;qef;qef; jrifrufjcif;udk pOf;pm;vsuf&SdpOf xdkaeUonfum; jrif;yGJaeU jzpfjcif;udk
jAKef;ueJ owd&\/ rQomruao;? xdkpOfurl ]]okH;aumifpGyf}} ay:vsuf &Sdjcif;udkvnf;
owd&\/ wGif okH;aumifpGyftwGuf tdyfrufjzpf&rnf[k awG;xifvdkufygawmhonf/
odkUjzpf tdrf&SdorQaom aiG30dudk ,lNyD; jrif;yGJokdU oGm;ygawmhonf/ wBudrfrl
udkxGef;oef;r&SdawmhyJ rdrdwa,mufwnf; oabmtwdkif; vkyfEdkifawmhrnf[k atmufarhrdyg

- 322 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ao;onf/ jrif;yJGodkUa&mufaomtcg okH;aumifpGyf yxrwGJyJG ajy;cgeD;wGif tdrfeD;csif;


wa,mufESifh awGU ]]bmxdk;ovJ}} [k ar;ojzifh ]14} [k ajymvkduf&m olvnf; ajy;
xkd;ao;onf/ uREkfyfrlum; ]14}twGuf aiG25usyfzdk; (ig;apmif) qkwfvdkufonf/ if;yGJwGif
]14} eHygwfjrif;yif0if avsmfaiG 24usyfpD &aomaMumifh pkpkaygif; 120d &avonf/
ysOfjym;ay:wGif Edkifaomjrif;eHygwf ]14} udk ajrjzLjzifha&; ajrSmufwifvdkufaomtcg
ysOfjym;ay: a&;xm;aom ]14} rSm tdyfrufxJwGif }*sif} ay:a&;xm;onfh ]14} ESifh
vlwa,mufwnf; a&;xm;onfh vufa&;uJUodkU tvGefwlonfudk uREkfyfjrif&aomtcg igum;
,aeU aocsmNyD[k tBuD;tus,f 0rf;omrdygawmhonf/
uREkfyfonf i,fpOfuwnf;u tvkyform;rsm;ESifhtwl aecJU& avmif;upm;jcif;tvkyf
0goemxkHvsuf&Sdaomfvnf; pifppftm;jzifh EdkifzdkU avmbBuD;olwa,mufr[kwf/ r&IH;yJESifh
aysmfae&vQif auseyfEdkifolwa,mufjzpf\/ tcsKdUu avmif;upm;yJGrSxvm ]t&if;}
jzpfonfqdkvQif tvum;anmif;wmygyJ[k ajymwwfMu\/ uREkfyfrlum; ]t&if;} jzpfaeonf
qdkvQif avmif;upm; aysmf&jcif;twGuf jrwfonf[k ,lqEdkifonf/ xdkolwdkUu Edkifcsif
upm;onf[k qdkMu&m uREkfyfrlum; &IH;rnfavm Edkifrnfavm? odkUavm odkUavm (Suspense)
jzpfae&jcif;onf t&omwckjzpfonf[k ,lq\/ uREkfyf\&nf&G,fcsufrSmum; rEdkifcsifae?
r&IH;vQifauseyfonf[k qdkEdkif\/ okdUqdkvQif ydkufqHravmif;yJ tvum;wrf; upm;vQif
jzpfEdkifonfr[kwfavm[k ar;zG,f&Sd\/ usifvnfrIESifhqdkifaom upm;enf;rsKd;wGif ydkufqH
ravmif;yJ aysmfEdkifaomfvnf; ]uHupm;} enf;rsKd;wGif ydkufqHravmif;yJ raysmfEdkif? t"dym,f
r&Sdacs/ taMumif;rsm;udk &Sif;vif;azmfjy&jcif;rSm okH;aumifpGyfyJG uREkfyfavmif;ykHudk
em;vnfMuap&ef jzpfavonf/ uREkfyfonf tdyfruf&aomaMumifh Edkifcsif vmcJUjcif;
jzpfaomfvnf; &IH;oGm;rnfudk wbufu pdk;&drfao;\/ odkUjzpf yxrwGJyGJrS aiG120d
avsmfaiG&aomtcg 'kwd,ESifh wwd,yGJrsm;twGuf tm;vkH;ykH ravmif;ao;yJ aiG20d
csefxm; pGyftwGuf 60d (vufrSwf 12apmif)? 'kwd,yJGtwGuf 40d(vufrSwf 8apmif)
avmif;vdkuf\/ 'kwd,yGJ jrif;eHygwf (8) wkduf avsmfaiGwapmif 10dusyfESifh aiG80d &\/
wGif vufxJ aiG20d+80djyif okH;aumifpGyftwGuf vufrSwf 12apmif &Sdao;onf/
okH;aumifpGyf[l wcgrS wdkufvnf;rwdkufbl; xdk;vnf;rxkd;bl;aom uREkfyfrSm wwd,wJG
ajy;cgeD; &ifckefvIdufykHrSm teD;rSvlrsm;yif Mum;&avmufonfxif\/ (rQavmuf
&ifckef&jcif;rSm tEdkift&IH;aMumifh r[kwfyg? av;aumif*sif0dkif;rsm;wGif wcgw&H rQavmuf
ru xdk;cJUbl;ygonf/ &ifckef&jcif;rSm ig\tdyfruf rSefrnfavm? rSm;rnfavm odcsifaZm
aMumifh jzpfygonf/) wwd,wJGyGJ jrif;12aumif vTwfvdkufavNyD/ uREkfyf\ eHygwf (6)
jrif;rSm ESmwHtjzLusm;jzpf azG;azG;azG;azG;ESifh ajy;vmjcif;udk ta0;BuD;rS jrif&\/ okdUaomf
&ifckefvGef;tm;BuD;aomaMumifh aoaocsmcsm rMunfh0HUacs/ wcgw&H rMunfh&JaomaMumifh
rsufESmvTJ aevkduf&\/ yef;0ifoGm;MuavNyD/ b,fjrif;ygvdrfh/ uREkfyf em;rMum;yJjzpfae\/
- 323 -

a&TOa'gif;

]pdefvQH} qdkavvm;? ]wdrfysH} qdkavvm; ruJGjym;acs/ pdefvQHonf uREkfyf\ jrif;eHygwf (6)


jzpf\/ bvufbkwfokdU Munfhvdkufaomtcg eHygwf(9) jzpf ]wdrfysH} EdkifoGm;avNyD/
okH;aumifpGyfwGif ESpfaumifwnfNyD;rS aemufqkH;waumif vGJ&jcif; jzpfavonf/ uREkfyf\
vufxJ aiG100d&Sdae aiG70dEdkifonfrSefaomfvnf; ESpfaumifrSefNyD;rS waumifvJGaom
tdyfrufudk uREkfyf em;rvnfEdkifatmif &Sdawmhonf/ waumifvJG&rnfjzpfvQif tb,faMumifh
ESpfaumifrSefaomtdyfrufrsKd; ruf&oenf;/ pifppfrSm tdyfrufwcktaejzifh ESpfyJGqufNyD;
rSefzkdUvnf; vG,fulonfr[kwfacs/ em;vnfaom jrif;orm;wa,mufum; ESpfaumifrSef
Edkifonf/ ,ckrSm tdyfrufoufoufjzpfygvsuf tb,fhaMumifh ESpfaumifrSef Edkif&oenf;/
uREkfyfonf usefaom jrif;wyJG pdwfr0ifpm;awmhyJ jrif;yJGrS wa,mufwnf; jyefvmcJU\/
aiG100d vufudkif&Sdonfum; [kwfyg\/ odkUESifh uREkfyfrSm jyemonf pdwfxJwGif
wtkHaEG;aEG; &Sdaeygawmhonf/

jyem&Sif;oGm ;jcif;
xdkUaemuf 7ESpfcefUMumaomtcg uREkfyfESifh v,f,mpdkufysKd;a&;rif;BuD;&kH;wGif twlwuG tvkyf
vkyfcJUbl; yxrtdrfaxmif rvSrl;ESifh qG,fay;aom oli,fcsif; udkrsKd;tHUonf uREkfyf\
tdrfodkU a&mufvm ESpfaygif;rsm;pGm uJGuGmaecJUaom oli,fcsif;jzpfonfhtavsmuf auR;arG;
jyKpk\/ xdkolrSm t*d,orm;wa,mufjzpf [kwdywd tvkyfrvkyfyJ acsmifvnfacsmifywf
jzpfae&Sm\/ udkrsKd;tHUu aiGacsmifacsmif&vdkoavm[k ar; ]upm;arSmf} oGif;ay;rnf[k
ajym&m uREkfyfu aiGvdkcsifaomfvnf; ]arSmf} udk r,kHMunfaMumif; ajym\/ odkUjzifh
avmif;upm;jcif;taMumif;udk qufvufajymjyMu,if; uREkfyfu txufyg jrif;yGJtdyfrufrsm;
taMumif; ajymjyav\/ uREkfyfu wwd,tdyfrufonf uREkfyf\OD;aESmufudk ,aeUwdkif tvkyf
ay;vsuf&SdaMumif; ajymjyav\/ vlum; wenf;tm;jzifh OmPfwrsKd;&Sdaom vlwa,muf
jzpfygayonf/ uREkfyf\pum; qkH;onfESifhwNydKifeuf udkrsKd;tHUu ]]cifAsm;[mu 6 eJU 9 eJU
vGJaewmudk;As? 9 aZmufxdk;Munfhrdawmh 6 jzpfoGm;wmaygh? tdyfrufu 9 jyygvsufeJU
cifAsm;u aZmufxkd;MunfhrdNyD; 6 jzpfoGm;awmhwmayghAs}} [k ajymavonf/ [kwfvnf;
[kwfayonf/ tdyfrufxJu*sifwGif vufudkif(tnSm)uav; uyfvsufyg&Sd&m 9 udk ajymif;jyef
Munhfvsufom; jzpfaeaomaMumifh 6[k uREkfyfjrifcJU&jcif; jzpf&ayrnf/ rnfodkUyifjzpfap
uREkfyftm; ESpfaygif;twefMumatmif 'kuay;vmcJUaom jyemwckum; &Sif;vif;oGm;ygNyD/
armifrif;BuD;om;tm; aus;Zl;wifygonf/ uREkfyf\tdyfrufrsm;rSm rnfolwOD;wa,mufu
ay;vmonfjzpfap? uREkfyfzmomuREkfyf jrifrufonfjzpfap uREkfyftzdkU&m woufvkH;twGuf
twdwfedrdwfuJUodkU t"dym,fay:vGifvSayonf/ tdyfrufokH;ckvkH; uREkfyftzdkU tcsnf;ESD;rjzpf?

- 324 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

txdkuftavsmuf tusKd;cHpm;&jcif;udk awGUMu&ayNyD/ okdUaomf acsmacsmarmarm vSvSyy


BuD;um; cHpm;&onfr[kwfacs/ uREkfyf\toufwm wavQmufvkH;wGifvnf; twdkif;yif
jzpfcJU\/ uREkfyf\ tusKd;ay;rSm odyfawmhracvS/ odkUaomf uRwfuRwfvGwfvGwf atmifjrifrI
BuD;rsKd;um; r&SdcJUbl;acs/ onfrSm pmudka&;vsuf&Sdaom ,cktcsdef (72ESpf)
t"dym,faumufjcif; jzpfav&m a&SUtzdkUwGif jyifqifaumuf,lzdkUtaMumif; jzpfay:OD;rnfavm
rajymwwfay/

avmif;upm;ykH pepfwck
e,l;bm;rm; owif;pmwdkuf tvkyfvkyfvsuf&SdpOf uREkfyfwdkU\ aysmfenf;trsKd;rsKd;teuf
,aeUwdkif rarhEkdifonfh uvyfwufjcif;tvkyfudk azmfjyvdk\/ rarhEdkifqdkjcif;rSm [mrsKd;
BuKHawGUcsifvSao;aomaMumifh r[kwf&yg/ acwf [mrsKd; r&SdawmhonfhtwGuf
a&S;jzpfa[mif;taejzifh atmufarhaomaMumifh jzpfygonf/ 1926ckESpf uREkfyfonf
]teDaxmif}[k Mum;bl;&kHom&Sd jrifvnf;rjrifbl;? upm;bl;zkdUum; a0;avNyD/ (acwf
vlrsm;onf ]teDaxmif} avmif;upm;enf;udk jrifbl;ol enf;yg;ayvdrfhrnf/) avmif;upm;
ykHrSm av;aumif*sifESifh vkH;0wl ]ygxef} ESifh tawmftwefwl\/ uREkfyfonf
avmif;upm;enf;udk tao;pdwf azmfjyvdkjcif;r[kwf? xdkacwfuupm;orm;rsm;\ ]ewfjynf}
wckudk a&;jycsifaomaMumifh jzpfygonf/ uREkfyfonf udkcifarmifwifhESifhtwl vrf;rawmf&Sd
w&kwfuvyfrsm;odkU oGm;avh&Sd\/ avmif;upm;olrsm;onf avmif;upm;enf;wrsKd;rsKd;
wwfcgpwGif Edkifwwfonf/ (Beginner's Luck) qdkaom t*Fvdyfpum;ykHwck &Sd\/
pum;ykHonf tjcm;olrsm;twGuf rajymwwf? uREkfyftzdkUrl rSefonfcsnf; awGU&\/ uREkfyf
wcgw&H pOf;pm;rdonfrSm upm;wwfcgpvlrsm; Edkifwwfjcif;rSm taMumif;rnfodkU
&Sdavoenf;/ rwwfwwwfESifh avmif;upm;vQif &IH;zdkUoifhygvsuf tb,fhaMumifh Edkif&
oenf;/ Edkifwwfonfqdkjcif;rSm ]OmPf} ygaom avmif;upm;jcif;rsKd;twGuf r[kwfEdkif?
uHoufouf avmif;upm;enf;rsKd;twGufom jzpf&ayrnf/ Oyrm bdvd,ufrwwfyJvsufESifh
avmif;wef;xdk;vQif &IH;zdkU aocsmav&m udk;rD;zJupm;vQifrlum; EdkifcsifEdkifEdkifayvdrfhrnf/
]teDaxmif} rlum; udk;rD;zJuJUodkU uHoufoufavmif;pm;jcif;jzpf wwfcgpvlrsm;vnf;
EdkifzdkUvrf;&Sdavonf/ uREkfyfonf udkcifarmifwifhESifhtwl w&kwfuvyfrsm;odkU oGm;aomtcg
]vufudkif} aiG 20d-25dusyfrQ ygavh&Sd\/ pupm;vdkufonf qkdvQifyif em&Dw0ufcefUtwGif;
aiGav;ig;q,f EdkifvdkufavNyD/ qufvufupm; 10d-15dusyf jyef&IH;onfqdkvQif acw
&yfem;NyD; EdkifrSom qufvufupm;\/ onfum; uREkfyf\ avmif;upm;pepfaywnf;/

- 325 -

a&TOa'gif;

uREkfyfawGU &Sdaompepf
ae&m avmif;upm;jcif;ESifhywfouf (BuD;jyif;vmaomtcgrS) uREkfyfawGU&Sdxm;aom
pepfwckudk azmfjyvdk\/ i,fpOftcgu v,f,mpdkufysKd;jcif;&kH; tvkyfvkyfpOf avmif;upm;
rd &IH;cJUbl;jcif;rsm;taMumif;udk azmfjycJUbl;&m xdkuJUodkUjzpf&jcif;rSm azmfjyvwHUaom ]pepf}
udk em;rvnfao;aomaMumifh jzpf\/ rnfolrqdk avmif;upm;enf;wck (]uH} jzpfap? ]OmPf}
jzpfap) upm;vdkufonfqdkvQif wxdkifwnf;twGif; &IH;csnfEdkifcsnfjzpfjcif;udk awGU&wwf
ayonf/ wavQmufwnf;&IH;jcif;? wavQmufwnf;Edkifjcif; qdkonfrsKd;rSm tvGefw&m awGU&cJ
ayonf/ rsm;pGmaomupm;orm;wkdU ajymwwfMuonfrSm ]]Edkifaewkef;u awmfvdkufrdvQif
aumif;om;Asm? reJbl;As? aiG300davmuf Edkifvdkufao;w,f? avmbBuD;NyD; qufupm;vdkuf
wm ajymifygava&mAsm}} [lonfyifjzpf\/ uREkfyfudk,fwdkif i,fpOfuvnf; tjzpfrsKd;
cPcP BuKHcJU&bl;\/ ]]Edkifwkef;rSm awmf&rnfqdkvQif qufNyD;rEdkifEdkif[k rnfolu ajymEdkif
oenf;}} [k ar;zG,f&m&Sd\/ [kwfawmh [kwfygonf/ odkUaomf uREkfyfawGUxm;aompepfrSm
okdUjzpf\/ EdkifaeorQ qufupm;oifh\/ Oyrm aiG100dEdkifae&mrS qufNyD;upm;ojzifh
200d-300dtxd qufEdkifonfqdktHU/ qufvufupm;ojzifh 150dcefU jyef&IH;NyD; tEdkif
150rQom usefawmhonfqdktHU/ uREkfyfrlum; b,fenf;ESifhrQ qufupm;awmhrnf r[kwfacs/
trsm;tm;jzifhrl 100davmuf jyef&IH;onfqdkvQifyif uRekfyf awmfcJUygonf/ pepfudk
tokH;jyKjcif;tm;jzifh uREkfyfrSm tcsKdUvlrsm;uJUodkU yufyufpufpuf rEdkifaomfvnf; yufyuf
pufpuf &IH;cJvSonf/ uREkfyfavmif;upm;wdkif; 10BudrfvQif 7Budrf 8BudrfcefU Edkifavh&Sd\/
xdkifvdkufuwnf;u awmufavQmuf &IH;aomtcgrsm;om uREkfyf &IH;&\/ odkUaom
tjzpfrsKd;rSm upm;orm;wdkif;yif BuKH&cJ\/ EdkifNyD;rS ]ajymif} &olwkdUom rsm;avonf/ *syef
wacwfvkH; uRekfyfrSm pma&;zkdUtcGifhr&SdaomaMumifh avmif;upm;jcif;jzifh toufarG;cJU&bl;&m
taMumif;udk oufqdkifaomtcef;wGifrS azmfjyygOD;rnf/

a&S; acwfa[mif; atmufarhzG,f


vrf;rawmf w&kwfuvyfrsm; udkcifarmifwifhESifh uREkfyfonf 1926 ckESpfwGif paeaeUnwdkif;
]teDaxmif} upm;cJUMu\/ uvyfwckudk wufupm;ojzifh (Oyrm) uREkfyf aiG50d EdkifNyD;
&mrS jyef&IH;ojzifh 30drQ (tEdkif) usefawmhonfqdkvQif uREkfyfonf xdkif&mrS xvdkufavNyD/
udkcifarmifwifh\ tajctaeudkMunfh olupm;csifao;vQifvnf; uRekfyfonf acsmifwckokdU

- 326 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

oGm; bD,maomuf,if; apmifhae\/ (uREkfyfonf udkodef;az? udknSif;wdkUESifhtwl zcifxH


aot&uf vSLMuNyD;onfhaemuf ouFef;0wfaomtcsdefESifhqufNyD; ok&mar&,tvkyfrsKd;
ESpfESpfcefU jzwfvsuf&SdcJU&m udkcifarmifwifhESifh w&kwfuvyfrsm;okdUa&mufcgrS t"dXmef
ysuf&ygawmhonf/ okdUaomf olUaMumifh[lum; rqdkvdkyg/) udkcifarmifwifhrSm uvyf
jyKwfatmif Edkif&rS awmfrnf[k ajymbl;oljzpfonfhtwdkif; pdwfauseyfaomtcgrS xvm
awmh&m uvyfrjyKwfyJ oljyKwfom vmcJUonf/ odkUaomf uREkfyf tEdkifuav; &Sdxm;aom
aMumifh awmfygao;\/ wnwavrl olEdkifaecdkufwGif uRekfyfu (w&kwfrsm; trkef;cHNyD;)
twif;qGJaomaMumifh tEdkifuav; ygvmjcif;rsm;vnf; &Sdyg\/ xdkodkUaomnrsKd;wGif
uREkfyfwdkUESpfa,mufonf uvyfay:rS bD,mwykvif;pDaomufcJUNyD; atmufodkUqif;vmMu
acgufqGJqdkifrsm;wGif taumif;qkH;aompm;p&mrsm;udk pm;aomufMu\/ xdkUaemuf vrf;rawmf
vrf;rBuD;wavQmuf avQmufMu rnfonfhuvyfodkU jyef wufMu&ygrnfenf;[k a&G;cs,f
Mu\/ xdkpOfu vrf;rawmfwavQmuf&Sd wkdufrsm;rSm tm;vkH;vdkyif uvyfrsm;jzpfMu
"mwfrD;wxdefxdef av,yfrsm;w0D0Djzifh avmif;upm;olrsm;rSmvnf; ysm;yef;cwfodkU qif;Mu
wufMu? pm;MuaomufMu? avmif;upm;Mujzifh bk&m;yJGwrQ pnfum;vS\/
uREkfyfonf upm;orm;rsm;\ trlt&mudk Munfhjcif;tm;jzifh xdkol\ tEdkift&IH;udk tuJ
cwfaom tavhtusifh jyKvkyfxm;\/ acgufqGJqdkif &Tef;&Tef;a0aomrsufESmESifh a[mifzGm
a[mifzGm pum;ajymaom vlum; EdkifcJUoljzpf&rnf/ xdkolESifh w0dkif;wnf;xdkifvsuf rsufESm
cyfnId;nId;ESifh olajymorQudk axmufcHvsuf&Sdaom vlonfum; udk,fwdkif&IH;vmcJUojzifh uyf
aomufaomvljzpfonf[k odEdkifavonf/ rsm;aomtm;jzifhrl yxrvlpm;rsKd;wa,muf awGU&
wdkif; 'kwd,vlpm;rsKd; av;ig;a,mufrQ awGU&onfcsnf;jzpf\/ 0dkif;wckwGif zifayghayghESifh
cdkif;orQxvkyfNyD; oGm;wNzJNzJ&SdaeolrsKd;vnf; yg&Sdwwfay&m xdkolrlum; upm;orm;r[kwf?
]uvyf*sydk;} jzpfavonf/ vlwa,mufEdkif qif;oGm;vQif *sydk; waumifESpfaumif uyf
ygoGm;onfcsnf; jzpfavonf/ rnfodkUqdkap av;ig;a,muf&IH;wdkif; Edkifolwa,mufwav
yg&SdwwfonfjzpfaomaMumifh xdkwa,mufudkMunfhNyD; oGm;&nfusMu&jcif;tm;jzifh vrf;rawmf
&yfuGufonf upm;orm;rsm;\ ewfjynfwrQ wrf;wol aygrsm;ygbdonf/
tol&um,f cHcsnfwcg pHcsnfwvSnfh[k qdk&m uREkfyftzdkU&m paeaeUrsm;onf cHpm;aom
tydkif;[k owfrSwfxm;um xdkw&uftwGuf 6&ufvkH;vkH; vufcsKd;um a&wGufarQmfvifhcJU&\/
ESpfa,mufvkH;&IH; ajymifaomnrsm;rSwyg; uREkfyfwdkUonf uvyfwckrSwckokdU ul;vdkuf?
aomufvkduf? pm;vdkuf? b,frSmrS r&SdawmhonfhtwGuf wcgw&H vGrf;&OD;rnfuJUodkU jzpfrdyg
ao;onf/ rdkwmum;onf vSnf;Murf;xuf aumif;aomfvnf; a&Tpm&H paombk&m;yJGrsKd;odkU
vSnf;Murf;jzifhoGm; aysmf&bl;jcif;udk rarhEdkifouJUodkUyif/

- 327 -

a&TOa'gif;

wm0efBuD;aomtvkyfwck
e,l;bm;rm;wdkuf twGif;a&;rSL; tvkyfonf ]Am[D&} tvkyfrsKd; jzpfaomaMumifh uREkfyf
rESpfoufaMumif; azmfjycJUNyDjzpf&m xdkrQru OD;aESmufajcmuf&ykHudk azmfjy&ygOD;rnf/ waeUo
0wfvkHawmf&wa,mufonf wdkufodkUvm ykHESdyfvkyfief;wcktaMumif; pkHprf;\/ tvkyfrSm
odkUwnf;/ ol\w&m;cHwa,muftm; [dkufukwfvTwfawmfu vlowfrIxif&Sm;onfqdkum
aopm;aoap[k BudK;rdefUcsxm;&m w&m;cHu t*Fvefjynf y&DADaumifpDodkU t,lcH0ifcsif\/
y&DADaumifpD\xkH;pHrSm if;odkU t,lcH0ifaomtrIrsm;wGif trIwGJudk jrefrmjynf vTwfawmfrsm;
rSmuJUodkU vufESdyfpufjzifh &dkuful;wifquf&kHjzifh rNyD;yJ trIwJGwckvkH;udk ykHESdyf pmtkyf
tjzpfESifh wifydkU&avonf/ pmtkyfrsm;udk (8tkyf xifonf) wifydkU&mwGif ,ckuJUodkU
av,mOfysH ray:ao;ojzifh oabFmESifhydkU&rnfjzpf\/ w&m;cHonf vTwfawmfrS BudK;rdefU
usNyD;onfhaemuf t,lcH&uf (&ufaygif;40 qdkvm;) &&Sd&m xdktcsdeftwGif; y&DADaumifpD
tzGJU\ vufodkU a&muf&rnfjzpf\/ oabFmwpif;onf xdkpOfu jrefrmjynfrS t*FvefodkU
&ufowokH;ywf tenf;qkH; oGm;&\/ twdkcsKH;vdkufaomf t*FvefjynfodkU t,lcH&ufrSDatmif
a&mufrnfhoabFmonf xdktcg jrefrmjynfrSxGufzdkU &&ufcefUrQom vdkawmh\/ t"dym,frSm
0wfvkHawmf&onf trIwGJpmtkyfrsm;udk 7&uftwGif; ykHESdyfNyD;pD;apvdkonf/ 7&uftwGif;
rNyD;ojzifh oabFmrrSDvdkufyJ &SdcJUaomf xdktvkyfonf tcsnf;ESD; tv[ jzpf&vdrfhrnf[k
qdkvdkonf/ 0wfvkHawmf&onf vufESdyfpufjzifh &dkufESdyfxm;onfh trIwGJudk xkwfjy
udkbvIdifESifhuREkfyfwdkUonf zdkrif\tultnDjzifh wGufcsufMu\/ uREkfyfwkdU\ wGufudef;t&rSm
if;tvkyfonf 10&ufcefUMumrnfh tvkyfwckjzpf vlydkrsm;ac:NyD; wGef;xdk;vkyfudkifrnf
qdkygu 7&ufrQESifh NyD;Edkifavmufonf/ 0wfvkHawmf&url tjcm;ykHESdyfwdkufrsm;rS jiif;y,fvdkuf
onfh vuPmESifh udkbvIdiftm; twif;tyluyfaeonfhjyif ykHESdyfcudkvnf; wef&mwefzkd;xuf
ESpfqay;\/ udkbvIdifum; aps;aumif;&onfqdkum vufcHcsifvSNyDjzpf&m zdkrifuvnf;
udkbvIdiftm; rsufESmvkyfcsifonfESifh vufcHzdkU wdkufwGef;vsuf&Sd\/ udkbvIdifonf bmrQ
rajymyJ qdwfqdwfaeaom uREkfyftm; ]]b,fhES,fAs udkazodef;}} [k ar;&m uREkfyfrlum;
pdwfav;vsuf&Sd\/ uREkfyfonf xkdtvkyf\ taMumif;jcif;&mudk 0wfvkHawmf& ajymjy
od&onfhjyif tvkyfudk vufcH vkyfaomtcgwGifvnf; zdkrifESifhwuG pmpDorm;rsm;tm;
aqmfEId;&rnfhwm0efrSm uREkfyftvkyfjzpfaomaMumifh EIwfroGufEdkifyJ jzpfae\/ udk,fwdkifvkyf
jzpfaom tvkyfrsKd;qdkygu (aps;aumif;&aomaMumifh) aESmifhaES;rnfr[kwfyg/

- 328 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

,ckrSm ukvm;pmpDorm;rsm;ESifh 8-9vrQ qufqHvkyfudkifcJU&bl;NyD jzpfaomaMumifh if;wdkU


taMumif;udk odNyD;jzpf tcsdefESifhwuG wm0ef,l&rnfudk tvGefpdwfav;vsuf &Sdygonf/
okdU&mwGifaemufqkH; udkbvIdif\qE jynfh0ygapawmhqdkum acgif;ndwfvdkufygawmhonf/

rBudK;pm;pbl; BudK;pm;jcif;
trIwGJudk ykHESdyfaomtvkyf pavNyD/ yxrwGif okH;&ufrQESifh tvkyfxuf0ufcefU NyD;pD;oGm;
onfjzpf udkbvIdifonf wNyKH;NyKH;&Sdum uRekfyfvnf; auseyfvSygonf/ uREkfyfonf
tvkyfwGif udk,fwdkifulnD vkyfudkifay;Edkifaom tuGufr&Sdaomfvnf; uREkfyf rjrifbl;&onfh
BudK;ay;w&m;cHtwGufaMumifh pdwfylonfESifh vkyfaeustvkyfudk csxm;um xyfcdk;uav;
tvkyfvkyfMuaom pmpDorm;rsm;qDodkU cPcP wufoGm;NyD; tvkyf NyD;oifhoavmuf
NyD;rNyD;udk Munfh&I\/ tvkyform;rsm;udk wkdufwGef;\/ tm;ay;\/ olwkdUvnf; BudK;pm;Mu
yg\/ odkU&mwGif yOraeUrlum; tvkyform;ESpfa,muf wkyfauG;auG;ojzifh tvkyfrqif;EdkifyJ
&Sd&mwGif OD;acgif;BuD;oGm;rdygawmhonf/ zdkriftm; vlpm;&atmif &Smapygaomfvnf; &efukef
a*Zuf owif;pmwdkufrS wa,mufwnf; &cUJ\/ if;udkvnf; vkyfcESpfq ay;&\/ aiGum;
udpr&Sd? vlESpfa,mufjynfhatmif r&jcif;twGuf pdwfylvSonf/ aemufwaeU vlESpfa,muf
xyfzsm;jyef&m uREkfyfwdkU rsufvkH;jyL;ukefMu&avNyD/ vlpm;&Smjyefawmhvnf; wa,mufwnf;
om & ,refaeUu qJG,lcJUonfh tvkyform;vnf; rvmEdkifawmhacs/ uRekfyfwdkUonf
ntcsdefrsm;yg ]tdkAmwdkif} vkyfzdkU pDpOfMu\/ uRekfyfonf Munfhjrifwdkif prf;acsmif;&yfuGuf
aexdkifvsuf&Sd&m ntcsdefrsm;wGif wdkufodkUvm tvkyform;rsm;udk tm;ay;&ao;\/
tdyfcsifajyatmif umzDrsm;0,f wdkuf&ao;\/ olwkdUvnf; tpGrf;ukef BudK;pm;Mu&Sm
ygayonf/ uREkfyfvkyfcJUavorQaom tvkyftrsKd;rsKd;wkdUwGif wBudrfuJUodkU vkyfcJUbl;jcif;
r&Sdbl;yg/ rdk;tvif;xkdifNyD; pma&;bl;aom naygif;rsm;pGm &Sdyg\/ odkU&mwGif rdrd\ avmb
tavsmuf a&;jcif;jzpf pdwfat;vufat;vnf; vkyf&ygonf/ ,ckrSmrl udk,fwdkifvnf;
rvkyfwwfyJ tvum; ]Asmrsm;} &aomtvkyf jzpfaomaMumifh pdwfyifyef;vSygonf/ xdkESpfwGif
&efukefNrdKU pmpDorm;avmu wkyfauG;tBuD;tus,f zsm;Muav&m pmpDorm;wa,muf
zsm;onfqdkvQif tvkyftwGuf tcsdefrSDatmif tvkyfqif;Edkifawmhonf r[kwfaomaMumifh
vlpm;xdk;EdkifzdkUom BudK;pm;&ygawmhonf/ tvkyftyf&rnfhaeUwGif pmtkyfrsm;rSm rNyD;wNyD;
&Sdae\/ qdkvdk&if;rSm oabFmrSDrnfqdkvnf; rSDEdkif\/ rrSDyJjzpfvQifvnf; jzpfEdkif\/
aemufydwfqkH;n tvkyform;rsm;vnf; rdk;vif;atmifvkyfMu uREkfyfvnf; tvkyfwdkuf
pm;yJGay:wGif tdyfcJU&ygonf/ tajy;tvTm; pmpD? uwdkufu&dkuf ykHESdyf? tjrefqkH; y&kMunhf?
aoajy;&Sifajy; csKyfvkyfMuyg\/ odkUaomf oabFmum; rrSDvdkufawmhacs/ pmtkyfrsm;NyD;aom

- 329 -

a&TOa'gif;

tcsdefwGif oabFmonf yifv,f0avmufxuf ydka&mufOD;rnf r[kwfacs/ 0wfvkH\


pma&;onf aemufqkH; uREkfyfwdkUwdkufodkU vefcsm;ESifh okH;av;acgufrQ vmcsnfjyefcsnf
vkyfvsuf&Sd&m pwkwacgufwGif vefjcm;ay:rSyif rqif;EdkifawmhyJ ]xGufoGm;NyDAsKdU} [k qdkum
vufjyoGm;ygavawmhonf/ qufvuftvkyfvkyfMuygrl 15rdepfcefUavmufwGif NyD;Edkifrnf
jzpfaomfvnf; taMumif;rxl;awmhonfESifh tvkyform;rsm;onf pdwfysuftm;avsmhpGmESifh
tvkyfudk ypfcsvdkufMuygawmhonf/

tvkyfrSEIwfx G ufjcif;
naeydkif;wGif 0wfvkHpma&;onf wdkufodkUwacgufvmjyef y&DADaumifpDodkU aMu;eef;&dkuf
xm;aMumif;? aemufoabFmESifh wifydkUvdkufygrnf[k &dkufvdkufaMumif;? okdUjzpf trIwJG
pmtkyfrsm;udk qufvuf NyD;atmifvkyfMuzdkUtaMumif; ajymav\/ tvkyform;rsm;vnf;
]awmfygao;&JU} qdkum tvkyfudk jyef aumufMuav\/ 10&ufcefUavmuf Mumaomtcg
pma&;onf wdkufodkUwzef a&mufvm ESvkH;romzG,faom owif;w&yfudk ajymjyygawmh
onf/
[dkufukwfvTwfawmfonf vlowfrIw&m;cH\ t,lcHtrIwGJrSm y&DADaumifpDodkU oabFmjzifh
tcsdefrDygroGm;aMumif; od&SdonfESifh w&m;cHtm; BudK;ay;zdkU trdefUcsvdkufojzifh xdkaeUyif
BudK;ay;vkdufNyDjzpfaMumif; ajymjyavonf/ tjcm;vlrsm;um; rqdkEdkif/ uREkfyfudk,fwdkifrSmrl
y&DADaumifpDodkU trIwGJ a&mufaumif;yg\[k arQmfvifhcJUrdonf/ aumifpDodkUa&muf zwf&INyD;
umrS y,fvkdufonfqdkvQif uREkfyfESifhrqdkif/ rnfonfhenf;ESifhrqdk aumifpDvlBuD;rsm; zwf&I
Mu&aumif;yg\[k arQmfvifhcJUrd\/ ,ckrSmrl xdktjzpfodkU ra&muf&yJ w&m;cHudk BudK;ay;
vkdufNyD qdkaomaMumifh uREkfyf\pdwfxJ ]cJavorQ oJa&us} jzpf&avNyD qdkum
twGif;a&;rSL;tvkyfESifh ywfouf tBuD;tus,f oHa0*&&SdoGm;cJUavNyD/ uREkfyfonf
taMumif;udk ukefpifatmif udkbvIdiftm; ajymrjyyJ tvkyfrsKd;ESifh uREkfyf rwef[k
ajymNyD;vQif 1926ckESpf? 'DZifbmv 31&ufaeUrSp xGufcGifhjyKzdkU ajymygawmhonf/
udkbvIdifonf vGefcJUaom av;vavmufrSp uRekfyftm; vc 125dtxd wdk;ay;vmcJU&m
Zefe0g&Dv 1&ufaeUrSp aiG150d ay;ygrnfqdkum wm;ygao;onf/ uREkfyfrlum; EIwfrSzGifh
rajymapumrl 500d&aomfvnf; rvkyf[k qkH;jzwfNyD;jzpfavonf/

- 330 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

qlNzdK;aomESpfwESpf
1927ckESpf? Zefe0g&Dv w&ufaeUonf uREkfyf\woufwmwGif ]vGwfvyfa&;aeU} [lyif
owfrSwfxm;rd\/ uREkfyfonf &efukefESifh tqufjywfvsuf&SdpOf &efukefodkU qif;vmEdkifatmif
vrf;cif;ay;ayaom udkbvIdiftm; aus;Zl;rwif&m usrnfpdk;aomaMumifh twGif;a&;rSL;
tvkyfudk ]rIdcsKd;rQpfcsKd;} rajymvdkyg/ tvkyfonf edrfhusonfr[kwf/ (udkbvIdifatmufwGif
uREkfyfyif&Sd t,f'DwmudkxGef;oef;ESifh wef;wljzpfygonf/) uREkfyf\0goemESifh rudkufnDjcif;
rQom jzpf\/ okdUjzpf 'DZifbmv 31&ufaeUnwGif uREkfyfonf udkcifarmifwifhESifh taysmfBuD;
aysmfvdkufrdygao;onf/ uREkfyfaysmfEdkifonfrSmum; e,l;bm;rm; owif;pmwdkuf tvkyf
vkyfvsuf &SdpOfuyif owif;pm? *sme,f? r*Zif; paom wdkufrsm;twGuf 0wKrsm; a&;ay;&ef
tquftoG,f jyKvkyfxm;NyD;jzpf wvvQif 200d? 250drQ&zdkU aocsmNyDjzpfaomaMumifh jzpf\/
rQomruao;? bmomjyeftvkyfESifh qdkif&mwGifvnf; udkbvIdifu tquftoG,f jyKvkyf
ay;ygao;onf/ xdkpOfu jrefrmjynfwGif 'dpBwdwfaumifpDrsm; pwifzGJUpnf;vsuf&Sd&m
]bdkifavm} ac: Oya'pnf;urf; pmtkyfrsm;udk wjynfvkH;&Sd 'dpBwdwfaumifpDrsm;u jrefrm
bmomjzifh &dkufESdyfvsuf&Sd\/ udkbvIdifrSm xdkpOfu rdwfaqGaygrsm;aom vlwa,mufjzpf&m
rsm;pGmaom 'dpBwdwfaumifpDrsm;u pu&Daw&Drsm;onf olESifh ausmif;aebuf oli,fcsif;rsm;
jzpfMu\/ if;wkdUonf e,l;bm;rm;wdkufodkU ]bdkifavm} rsm;udk t*Fvdyfvdk tyfvdkufMu
jrefrmvdkjyefNyD; pmtkyf&dkufESdyfay;&ef tyfESHMu\/ udkbvIdifonf bmomjyeftvkyfudk uREkfyf
tm; iSm;ygayonf/ 'dpBwdfwfaumifpD bdkifavmrsm;rSm wckESifhwck qifwl&dk;rSm;jzpfMu
trnfae&yfrQavmuf ajymif;vJay;&efom vdkayonf/ odkUjzpf 1927ckESpfonf tjcm;
tvkyfrsm;ESifh bmomjyeftvkyfrS 0ifaiGwdkUaMumifh uREkfyftzdkUrSm tvGefqlNzdK;aom ESpfwESpf
jzpf\/ xdkESpftwGuf 0ifaiGpkpkaygif;rSm 4200d&Sd wvvQif 350drQ wGufudef;us\/
xdkacwfu aiG350donf acwfwGif 1500d? 2000dcefUESifh nDrQaomaMumifh pma&;q&m
wa,muftzdkU ]qlNzdK;aomESpf} [k ac:jcif;rSm rrSm;vSacs/

udk, fhu dk, fudkauseyfaom tuGufw ck


acRwma&;orm;wa,muf jzpfcJUvQif xdkESpfwGif uREkfyfwdkUvifr,m;tzdkU txkyftxnf
uav; jzpfoifh\/ yxrtdrfaxmifESifh orD;wa,muf? 'kwd,tdrfaxmifESifh om;wa,muf
orD;wa,muftjyif uREkfyf\ rdbrsm;twGufyg pkpkaygif;rS wvvQif 70d-80drQavmufom
axmufyHU&onf jzpfaomaMumifh wv 15usyfwef tdrfcef;uav;wGif aeavmufaom
uREkfyfwdkUvifr,m;rSm tawmftwef pkaqmif;Edkifoifh\/ odkU&mwGif uREkfyfum; vlwrsKd;jzpf

- 331 -

a&TOa'gif;

ajymavmufatmif tzufrwifacs/ vlwrsKd;[k qdkjcif;rSm w&m;tm;xkwfaom tcsdefydkif;ESifh


ouFef;0wfaom tcsdefydkif;wGif uREkfyfonf aysmfrI? yg;rI? okH;jzKef;rI [lorQudk pGefUvTwfEdkifcJU
ojzifh a&SUtzdkUwGifvnf; vkH;0 vSnfhrMunfhawmhNyD[lyif rSwfxifcJUrdaomfvnf; &efukefodkU
a&muf udkcifarmifwifh? udkausmf (yDrdk;eif;) paom rdwfaqGrsm;ESifh ]jyefaygif;xkyf} rdMu
&mwGifrlum; uRekfyf\oEmef &[ef;b0updwfrsKd; vkH;0&Smr&awmhyJ [dka&S;,cifutwdkif;
aysmfaysmfyg;yg; pm;pm;aomufaomuf aecJUrdjyefygawmhonf/ odkU&mwGif aumif;aom tuGuf
uav;wuGuf usef&Sd&pfao;onfrSmum; rdwfaqGrsm;ESifhtwl taysmfMuL;vsuf&Sdaom tcdkuf
twefUrsm;yif ]]igonf ,ck aysmfvsuf&Sdonf? okdUaomf waeUaeU aysmf&TifrIrsm;udk
pGefUvTwfNyD; w&m;qufvuftm;xkwfzdkU tvkyfBuD; &Sdao;onfwum;}} [laom pdwftBuHonf
ay:vmwwfonfcsnf; jzpfavonf/ onfrSm pdwftBuHrQom jzpfaomfvnf; uREkfyf tzdkU
&m tvGefw&m wefzdk;&SdvS\/ tawmftwefvlrsm; jzwfzdkUcJ,Of; ]pJG} wwfvSonfqdkaom
ok&mar&, ESpfrsKd;okH;rsKd;udkyif prf;MunfhzdkU uREkfyfraMumufjcif;rSm txufyg pdwftBuHtm;udk;
aMumifh jzpf\/ prf;&kHomru ]pGJ} vnf; pJGbl;\/ odkUaomf jzwfEdkifcJUonfcsnf; jzpfygonf/
txufyg ok&mar&, okH;rsKd;teuf wckrSm pGJrdvQif jzwfEdkifol r&Sdoavmuf ao&mygMu&
onfcsnf; jzpfaomfvnf; uREkfyfum; atmifjrifcJUojzifh udk,fhausmudk,f oyfvdkufcsifyg
ao;onf/ odkU atmifjrifcJUjcif;rSm uREfkyfonf pdwftm;aumif;aom vlwa,muf
jzpfaomaMumifh r[kwf/ (trSefrSm pdwfaysmholwa,muf jzpfygonf/) w&m;tm;xkwfzdkU
tvkyfBuD; usefao;onf[laom pJGvef;rIBuD;aMumifh jzpfygonf/ tu,f uREkfyfonf
xdkatmifjrifrI r&SdcJUvQif rSwfwrf;udk r&Suf? ,aeUwdkif rdkufrdygonf[k taMumif;rJU
azmfjyzdkUum; pdwful;xnfhrnf r[kwfacs/ taMumif;rJU[laom pum;udk xnfhoGif;&jcif;rSm
]]ajymvQifajym? rajymvQif owfypfrnf}} [k qdkygrS ajym&rnf jzpfygaomaMumifhwnf;/

bdvd, ufx dk;jyefjcif;


uREkfyf\ okH;jzKef;ykHtrsKd;rsKd;teuf trsm;qkH; ydkufqHukefcJU&aom aysmfenf;wckrSm ok&mar&,
r[kwf? avmif;upm;jcif;vnf; r[kwf? bdvd,ufxdk;jcif;yif jzpfonf/ aysmfenf;um;
usef;rma&;twGufa,mifa,mifESifh qJGaqmifNyD; ]pJG} wwfaom aysmfenf; jzpfaomaMumifh
aMumufp&m aumif;vSaMumif;udk apmapmydkif;u azmfjycJUbl;NyDjzpfaomfvnf; uREkfyf\
udk,fawGUudk tenf;i,f jznfhpGufazmfjyvdkygao;onf/ bdvd,ufxkd;&mwGif rygvQif
rNyD;aom uREkfyf\tazmfum; udkcifarmifwifhyifjzpf\/ tjcm;vlrsm;ESifh xkd;&jcif;xuf olESifh
xdk;&jcif;udk uREkfyf ydkESpfouf\/ wcgw&HwGif ,cifuawGUbl;onfh udkuGef;ESifhvnf;
[dkw,frsm;wGif qkHrdMu aysmfaysmfBuD; upm;Edkifyg\/ (udkuGef;rSm xdktcgwGif 0wfvkHawmf&

- 332 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

wa,muf jzpfaeavNyD/) udkuGef;ESifhuREkfyf upm; aysmf&jcif;rSm uREkfyfwdkUESpfa,mufonf


wa,mufudkwa,muf ]trJ} [k xifrSwfMu oluvnf; uREkfyfudk tvG,fwul Edkifvdrfhrnf
[k xif&m uRekfyfuvnf; olUudk acsmifacsmifESifh Edkifrnfxif\/ okdUESifh uREkfyfwdkU rMumcP
csdef; upm;Mu\/ wa,mufESifhwa,muf rcHcsifatmif ajym&jcif;rSmvnf; t&omBuD;wck
jzpf\/ uREkfyfEdkifaomyJGwGif uHaumif;Edkifonf[k oluxif olEdkifaomyJGwGifvnf; uREkfyf
uHqdk;aomaMumifh[k uREkfyfuxif\/ odkUjzifh olESifhuREkfyfonf ]rD;cdk;rqkH; rdk;rqkH;}
qdk&avmufatmif tcJrausyJ &SdMu\/ pifppfrlum; olESifhuREkfyfonf wa,mufwyJGavmuf
tEdkift&IH;&Sd ]vufwl} csif; jzpf[ef&Sd\/ odkU&mwGif onfudk oluvnf; vufrcH?
uREkfyfuvnf; 0efrcHEdkifacs/ odkUjzpfaomaMumifh udk,fhudk,fudk txifBuD;aom rmeonf
uRekfyfwdkUESpfa,mufvkH;udk ajrSmufay;ouJUodkU &Sdaeojzifh wa,mufESifhwa,muf rausEdkif
onfh urmh&efBuD; jzpfaecJUygawmhonf/
uREkfyfonf udk,fhudk,fudk txifBuD;rdonf[k 0efcHaomfvnf; tjcm;aom bdvd,uform;
rsm;ESifh upm;&mwGif txifBuD;jcif;r[kwf? udkuGef;wa,mufwnf;ESifhom txifBuD;rdjcif;
jzpf\/ tjcm;vlrsm;ESifh txifBuD;NyD; udk,fhxufwwfolESifh avmif;wrf;upm;rdvQif
jyKwfjyKwfjyKef;onfESifh [dkw,ft&dyfudkyif eif;Edkifrnfr[kwfacs/ udkuGef;ESifh uREkfyfonf
aiGavmif;wrf;r[kwfyJ tvum;wrf;upm;jcif; jzpfaomfvnf; avmif;wrf;wrQ tBudwf
te,f upm;Mu\/ aiGxuf *kPf (Honour) udk ta&;wBuD;xm;aom udprsKd;&Sdjcif;udk
pD;yGm;a&;orm;rsm;u ]&l;onf} [k qdkMurnfavm rajymwwfay/

uREkfyfpma&;ykH
]&l;} [laom pum;vkH; okH;EIef;rd&mwGif udkcifarmifwifhESifh uREkfyfwdkU bdvd,uf ]&l;} MuykHudk
azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyfonf xdkpOfu pHkaxmufarmifpH&Sm;ESifh tjcm;0wKwdkrsm; a&;cJU&mwGif
wyk'fvQif 50d&aom r*Zif;wdkuf ESpfwdkufokH;wkduf&Sd\/ xdkpOfu aiG 50drSm acwfaiG 200d?
300drQESifh wefzkd;nDrQaomaMumifh 0wKwdkwyk'ftwGuf renf;vS[k qdk&ayrnf/ (r*Zif;awG?
*sme,fawG ay:vdkufysufvdkufjzpfaom acwfjzpfonf/) uREkfyf 0wKa&;ykHrSm n&Spfem&D
avmufrS p rNyD;rcsif; xdkifa&;\/ rsm;aomtm;jzifh oef;acgifausmf vif;tm;BuD;wGif NyD;
wcgw&HwGifrl rdk;vif;aomfvnf; rNyD;ao;onfESifh rD;cGufudkNidrf;NyD; aea&mifjzifh quf
a&;\/ rdk;vif;atmifxdkifa&;aom aeUwGifvnf; tdyfawmhonfr&SdyJ aumfzDaomuf a&csKd;
NyD;vQif ]aumfyD} vdyfuav;udk udkif r*Zif;wkdufodkU oGm;\/ if;rS aiG50d awmif;,lcJU
u&dkufwD&D,ef; [dkw,fodkU oGm;&m udkcifarmifwifhvnf; a&mufaecJUavNyD/ if;[dkw,fwGif

- 333 -

a&TOa'gif;

bdvd,ufckHajcmufckH &Sdonfhteuf uREkfyfwdkUBudKufaom ckHopfudk apmifh,l &onfESifh


wNydKifeuf upm;Muygawmhonf/

bdvd, uf ]&l;} MuykH


udkuGef;ESifh upm;&jcif; pdwfygykHudk azmfjycJUNyD;aemuf udkcifarmifwifhESifh upm; pdwfygjcif;
taMumif;udk azmfjy&ygOD;rnf/ vGefcJUaom 15ESpfavmufu uREkfyftm; bdvd,uf oifay;ol
rSm udkcifarmifwifhjzpfav&m uREkfyfwwfcgptcsdefwGif udkcifarmifwifhu uREkfyftm; ]]cifAsm;
b,fawmhrS usKyfeJU v,fA,f (wef;wl) upm;EdkifwJU ]vufrsKd;} ra&mufEdkifbl;}} [k ajymbl;
\/ udkcifarmifwifhrSm bdvd,uform; q,fa,mufwGifrS wa,mufavmufom awGU&aom
]vuf} rsKd;jzpf vef'efrSmwkef;u 89b&dwf &bl;olwa,muf jzpfavonf/ odkUajympOfu
uREkfyfrSm tawmfuav; wkd;wwf&kHrQ &Sdao;aomfvnf; xdkuJUokdU ]tnGefUwkH;} pum;rsKd;
ajymjcif;udk rcHcsifonfESifh waeUwGif olU ]vuf} rsKd; a&mufap&rnf[k pdwfxJ oEdXmef
csrdygonf/ a&S;,cifurl olESifhuREkfyfrSm yGdKifh 150-100 upm;cJUMu&m 1927ckESpf rlum;
225-200 rQom tausmay;Edkifavawmhonf/ olu 225 yGdKifh upm; uREkfyfu 200ydGKifh
upm;jcif; [lonfrSm vufcsif; tawmfeD;uyfvmjcif;udk azmfjyonf/ 12 em&DavmufwGif
uREkfyfwdkUonf acwem; eHeufpmpm;NyD;aemuf wcsufavmufwGif jyefupm;Mu\/
trsm;tm;jzifh olwjyefigwjyef EdkifMuay&m avmif;aMu;ryg? &IH;olu ckHcay;&kHrQ wm0ef,l
&\/ naeapmif;vwfaomf bD,mwvkH; avmif;wrf;upm;Mu &Spfem&DavmufwGif npm
twGuf avmif;Mujyef\/ npmpm;NyD;aemufvnf; oJoJrJrJ upm;Muao;\/ ajcanmif;onf
vufyef;usonf[k r&Sdacs/
u&dwfwD&D,ef[dkw,f\ xkH;pHrSm ([dkw,frsm;\ pnf;urf;twdkif;) n 11em&D ydwfaomf
vnf; upm;vufpjzpfaomyGJ NyD;atmif vufpodrf;EdkifcGifh&Sd\/ t"dym,frSm 11em&DwGif
ydwfonf qdkaomfvnf; xdk;vufpyJG rNyD;qkH;vQif tcsdefvGefcsifvGefap? vufpoyfEdkifcGifh &Sd\/
udkcifarmifwifhESifh uREkfyfwdkUonf rnfokdUjyKvkyfonf xifMuoenf;/ 11em&Dxkd;cgeD; 10rdepf
avmufwGif xkd;vufpyJGudk zsufodrf;NyD; yJGopfwck tpjyKMujyefav\/ rmumukvm;onf
uREkfyfwdkU\tBuHudk &dyfrd xkd;vufpyJGudk zsufodrf;aomtcg ]qyf..qyf...qyf} [l
uefUuGufaomfvnf; uREkfyfwdkUu bD,muav; cyfxdkif;xdkif;ESifh ],l*dk;wl[Jvf} [k oHNydKif
&GwfvdkufMuavonf/ enf;jzifh 11em&DcJGcgeD;avmufwGifrS yJGNyD; [dkw,frS xGufvmMu
aomtcg uREkfyf\tdwfxJ xnfhcJUaom aiG50dteufrS 20d-25drQom usefawmhay&m
udkcifarmifwifh\ tdwfrSvnf; tvm;wlavmufyif avsmhoGm;cJUavNyD/ udkcifarmifwifhrSm

- 334 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ukefonfvrf;wGif aeoljzpf awmfygao;\/ uREkfyfrlum; aemufqkH; (12)em&D &xm;udk


rSDatmif vefcsm;uav;ESifh ajy;&\/ wcgw&H rD;&xm;rrSDvkdufyJ&Sd&mwGif prf;acsmif;odkU
vefcsm;ESifhyif jyef&\/ aemufusrnf[k twwfodaomtcgrsm;wGif udkcifarmifwifh udk,fwdkif
vnf; vdkufvm uREkfyftdrf tdyfoGm;\/ av;rdkifa0;aomc&D; jzpfaomfvnf; oef;acgifausmf
tcsdefyif xdkpOfu vefcsm;c 12yJrQom ay;&onf/ wcgw&HwGif vefcsm;ukvm;vnf;
rjyef0HUqdkaomaMumifh tdyfzdkUae&m ay;&ygao;onf/ tjzpfrsKd;rSm wvav;Budrfavmuf
jzpfwwf nOD;avmufom upm;aomaeUrsm;vnf; wvvQif 10&ufrenf; &Sdygao;onf/

bdvd, ufaMumifhu kefaiG


rQavmuf bdvd,uf&l;Muaom vlESpfa,muftzdkU&m vpOf0ifaiG okH;av&mrQonf
tb,frSm pkaqmif;p&m &SdygtHUenf;/ bdvd,uf\ zsufqD;jcif;udk uREkfyfonf udk,fwkdifvnf;
cH&\/ olwyg;zsufpD;jcif;udkvnf; jrif&bl;vSavNyD/ vcawmfawmfaumif;onfh pma&;rsm;
vnf; a<u;0dkif;0dkif;vnfvsuf&Sdjcif;udk awGU&\/ aumvdyfausmif;om;uav;rsm;vnf;
bdvd,ufckHodkU vmwwfMu&m (rsm;awmhrrsm;vS) pmrusufEdkifojzifh pmar;yJG w&IH;wnf;
&IH;vsuf &Sdjcif;udk jrif&\/ uREkfyfonf 1912ckESpfrQp bdvd,ufxkd;wwfcJU&m jywfawmif;
jywfawmif;ESifh aomif;ausmfrnfjzpf a&S;aiGjzifh bdvd,ufckH ESpfckHokH;ckH 0,fEdkifavmufayNyD/
1948ckESpfavmufurS bdvd,ufjywfoGm;ygawmhonf/ onfrSmvnf; tjcm;taMumif;
aMumifh r[kwf? w&m;tm;xkwfonfhbufodkU pdwfvSnfhvmjyefaomaMumifh jzpfonf/

tnmwcGifo dkU
1928ckESpf uREkfyfonf udkcifarmifwifhESifh aysmfaysmfaeaom taetxdkifrsKd;udk ]tD} vmonf
waMumif;? rdbrsm;udk cPcP owd& olwkdUraorD twlwuG aexdkifcsifaompdwf
jzpfay:vmonfwaMumif;? aernfqdku aeEdkifavmufaomtajctae &Sdvmonf waMumif;
aMumifh &efukefrS pGefUcGmzdkUtBuH jzpfay:vmav\/ tajctae&Sdonfqdkjcif;rSm ]txkyftxnf}
&SdvmaomaMumifh r[kwf/ r*Zif;? *sme,frsm;ESifh tquftoG,f jyKvkyfxm;NyD; ta0;rS
a&;ydkUvQifvnf; jzpfEdkifaomaMumifh jzpfavonf/

- 335 -

a&TOa'gif;

(xdkpOfurl 0wKpmtkyfa&;jcif;oufoufjzifh pm;avmufonfr[kwf? yDrdk;eif;vnf; *sme,fESifh


r*Zif;zufygrS pm;avmufygonf/)
uREkfyfonf tquftoG,fvkyfxm;onfh r*Zif;rsm;ESifh *sme,frsm;rS vpOf0ifaiGudk wGuf
Munfh&m 100d-150dcefU&Sd\/ refusnf;wkH&Gm rdbrsm;ESifh twlae&vQif aiGonf vSvSBuD;
pm;aomuf w0ufESifhvnf; vkHavmuf\/ odkUjzpf if;ESpfMo*kwfvwGif tvkyftwGuf
tpDtpOfjyKvkyfNyD;aemuf uREkfyfwdkUvifr,m;onf &efukefrSxGufcGm rdbrsm;&Sd&m refusnf;wkH
&GmodkU ajymif;a&GUvmcJUMuav\/ refusnf;wkHwGif wvcefUaeNyD;aemuf jrawmifodkU tv,f
oGm;Mujyefonf/ uJUodkU aecsif&mae oGm;csif&moGm;NyD; pdwfMunf&Tifaom tcdkuftwefU
uav;rsm; pmxdkifa&;jcif;jzifh xrif;uav; wvkyfwqkyf pm;&jcif;onfyif pma&;q&m\
t&omBuD;wck[l uREkfyf rSwfwrf;wifygonf/

awGUatmifv kdu fjcif;


jrawmifodkU a&mufMuaomtcg rpdk;udk olUtdrfwGifxm;cJU udkodef;az&Sdaom tif;&GmodkU
tajy;tvTm; oGm;ygawmhonf/ uREkfyfrSm tcsKdUvlrsm;uJUodkU rdwfaqGo*F[ rsm;rsm;BuD;r&Sd?
ESpfa,mufokH;a,mufrQom &Sdygonf/ odkU&mwGif xdkESpfa,mufokH;a,mufESifh uREkfyfrSm orD;
&nf;pm;wrQ vGrf;qGwfwwf awGUEdkifcGifh&Sdygu rawGU&yJ raeEdkifatmif tl;,m;zm;,m;
jzpfwwfMuygonf/ uREkfyfonf tjcm;vlrsm; oli,fcsif;csif; awGUqkHMujcif;udk jrif&onfhtcg
trSwfrJUraeyJ owdxm;NyD; Munfhavh&Sd\/ if;wkdU\ awGUqkHMuykHrsm;rSm udkodef;azESifh
uREkfyfwdkU awGUqkHjcif;uJUodkU [uf[ufyufyuf vIdufvIdufvSJvSJ &SdMuykHr&yg/ udkodef;azESifh
uREkfyfrSm i,faygif;r[kwfyJ touf30jynfhrS awGUMu&jcif;jzpfaomfvnf; uJGoGm;NyD; jyefawGU
Mu&aom tcgrsm;wGif ausmif;rSxGufcgp vlysKduav;rsm;t&G,f jyefjzpfNyD; ckefcsifaygufcsif
jzpfvmMuygonf/ okdUaomf wu,fckefaygufMuonfawmh r[kwfyg/ uREkfyfonf udkodef;az
wkdU\tdrfodkU a&mufoGm; udkodef;azrSm a&TvDacsmif;&dk;wavQmufodkU awmwufoGm;aMumif;
Mum;od&onfwGif csufcsif;vkdufzdkU pDrHawmh\/ aemufwaeUwGif uREkfyfonf a&TvD
txufydkif;odkU avSwwef? vSnf;wwef? jrif;wwefjzifh vdkufoGm;&m aemufwaeUrS a&muf
oGm;\/ uREkfyfoGm;&aomvrsm;rSm ,cifu a&mufbl;onfvnf; r[kwf? ]iSufawm acG;awm}
[k vltrsm;ac:Muaom e,fjzpf\/
okdUaomf uREkfyfu rodaomfvnf; &Gmrsm;rS opftvkyform;rsm;onf uREkfyftm; 0efaxmuf
OD;0ifharmf\ oli,fcsif; t*Fvdyfausmif;q&m[l odMu\/ ]a&TOa'gif;} [lum; rodMu

- 336 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ao;yg/ vrf;wGif wntdyf aemufwaeUeHeufydkif;wGif udkodef;az&Sdaeaom&GmodkU qdkufa&muf


oGm;\/ olwnf;ckdaeaom opfukefonf\tdrfodkU a&mufaomtcg udkodef;az r&Sdao;?
a&csKd;oGm;onf[k ajymonfESifh uREkfyfonf tdrfay:odkUrwufyJ a&qdyfodkU vkdufoGm;&m
a&csKd;aeaom udkodef;azudk uREkfyfu jrif& olu rjrifao;acs/ uREkfyfonf urf;yg;BuD;
uG,fum teD;odkU avQmufoGm; csOf;uyfaomtcgwGifrS jrpf&dk;ay:odkUwufum bGm;ueJ
jyvdkuf&m udkodef;az\rsufESmxm; jzpfoGm;vdkufykHrSm ,aeUwdkif uREkfyfrsufpdxJwGif jrifrdyg
ao;onf/

0rf;omMuykH
ol\rsufESm rQavmuf acgifacgifcef;cef; c&D;uGmvSrf;aomt&G,fokdU uREkfyf vdkufvm
vdrfhrnf rxifaomaMumifh uREkfyfESifhwlaom vlwa,muftaejzifh ai;Munfhjcif;? xdkUaemufrS
uREkfyfygwum;[k rSwfrd 0rf;omjcif;? vmrSvmyav[k tHUMojcif;? xyfavmif;
0rf;omjcif;? tm;&jcif;? auseyfjcif;? ESpfodrfjcif; paom tjcif;t&mrsm;onf olUxufig
wvSnfhpDvnf;aumif;? tvkt,ufvnf;aumif; xif&Sm;pGm azmfjyvsuf&Sdjcif;udk uREkfyf
awGU&onf/ aemufqkH;wGifrS udkodef;azonf a&pdkBuD;ESifh ajy;wufvm (Adkvfqefqef
vlwa,muf jzpfonfhtwdkif;) uREkfyftm; ayGUzufav&m Adkvfrqefaom uREkfyfurl uREkfyf\
t0wfrsm; pdk&TJrnfudk pdk;onfESifh cyfumum vkyfaerdygao;onf/ xdkUaemuf uREkfyfyg
a&qif;csKd; vli,fuav;rsm;ozG,f a&ul;NydKifjcif;? a&ESifhyufupm;jcif; ponfjzifh
tm;&atmif aqmhMuNyD;rS wufvmMu\/
udkodef;azonf tdrf&Sifopfukefonftm; [if;aumif;rsm; txl;wvnf &SmazGcsufjyKwf&ef
rSmxm; c&D;xGufaomtcg tNrJygaom b&ef'Dykvif;jzifh eHeufpm pm;aomufMu&m
tNrdef&SufqkH;aom eHeufpmweyftaejzifh ESpfa,mufvkH; rSwfwrf;wifrdMuygonf/ (udkodef;az
onf vnf;aumif;? uREkfyfonfvnf;aumif; eHeufcif;wGif aomuf&dk;xkH;pH r&Sdaomfvnf;
xdkaeUrSmrl oluvnf; tvkyfem;rnf? uREkfyfuvnf; c&D;yef;ojzifh wa&;tdyfrnfqdkum
Adkufum;atmifpm;zdkU ]Nrdefaq;} aomufMujcif; jzpfygonf/) xdknOfh udkodef;azESifh uREkfyfwdkU
pum;ajymvdkufMuykHrSm xdk&Gm ajymprSwfjzpfusef&pfonf[k Mum;od&avonf/ if; &Gmom;
rsm;rSm wnvkH; rtdyfwrf; pum;ajymaom oli,fcsif;ESpfa,muf[l BuKHbl;Mu[ef rwlay/
]]orD;&nf;pm;vJ r[kwfAsm? a,mufsm;tcsif;csif; 'Davmufawmif ajymEdkifwmrsm; tHUMoyg&JU}}
[k ajym&pfMuonf qdk\/

- 337 -

a&TOa'gif;

acgifv SaomAdkvfwJ
rsm;rMumrD udkodef;azonf oydwfusif;odkU awmtkyfBuD;tjzpfESifh ajymif;a&TUoGm;av&m uREkfyf
vnf; jrawmifESifh oydwfusif;udk acgufwkHUacgufjyef ul;cJUonf/ ae&mwGif wap
ajcmufjcif;ESifh ywfouf uREkfyf\pdwf ajymif;vJjyefjcif;udkvnf;aumif;? wapajcmufjcif;udk
yxrtBudrf BuKHcJU&bl;jcif;udkvnf;aumif; A[kokwtvkdUiSm azmfjy&ygOD;rnf/ udkodef;azESifh
ZeD; a':zl;ndKwkdUonf awmtkyfBuD;\tvkyfudk vufcH&ef oydwfusif;odkU ajymif;a&TUoGm;aom
tcg uREkfyfvnf; twlvkdufygoGm;\/ oydwfusif;NrdKU awmtkyfudkboif; vkyfudkifvsuf&Sd&m
udkodef;azu udkboif;vufrS tvkyfvTJajymif;,l&rnfjzpf udkboif;onf ukdodef;aztm;
oydwfusif; opfawme,fudk twlwuG vSnfhvnfjyo&ef jzpfojzifh uREkfyfvnf; if;wdkU
ESpfa,mufESifhtwl vkdufMunfh&ef jzpfavonf/ (udkboif;rSm opfawm0efaxmuftjzpfESifh
yifpif,lNyD;aemuf rEav; ydkufBuKH;&yf aexdkifvsuf&SdpOf 1949ckESpfwGif rEav;odkU u&if
olykefrsm; 0ifojzifh aygifwGif aoewfxdrSef aoqkH;oGm;&Smonf/ wkdkif;rif;BuD;OD;cspfaqGvnf;
waeUwnf;yif armfwmxdrSef tedpa&muf&Smonf/) uREkfyfESifh awmtkyfESpfa,mufwkdUonf
wynfhawmacgif;rsm;ESifhtwl vSnf;jzifh oydwfusif;rS 0g;jzLawmifodkU xGufvmcJUMu&m
vltm;vkH; ajcvsifavQmufMu vSnf;ay:wGif ypnf;rsm;avmufom wifvmMu\/ 0g;jzL
awmif wntdyf aemufwaeUwGif oydwfusif;rkd;ukwf um;vrf;rBuD;rS awmifbufodkU
zJUxGufvmMu\/ waeUvkH; e,fedrdwf\ vrf;aMumif;udk (ajrykHtwdkif;) udkboif;u
udkodef;aztm; jyo naecif;wGif &GmESifh okH;zmvkHcefUa0;aom opfawmAdkvfwJuav;odkU
qkdufa&mufMu\/
if;AdkvfwJrSm 0efaxmufudk0ifharmfESifh uREkfyfwdkU wnf;cdkMubl;onfh aygufeufAdkvfwJESifh
w&G,fwnf; wykHpHwnf;&Sd ESpfrsufESm tumt&Hr&Sdacs/ AdkvfwJESifh okH;zmvkHcefUa0;onfh
(trnfudk uREkfyfrrSwfrdaom) &Gm\tMum;wGif ocFsKdif;&Sdavonf/ uREkfyfwdkUonf ae0if
&Doa&m tcsdefwGif AdkvfwJodkU qdkufa&mufMu awmacgif;rsm;ESifh wynfhrsm;vnf; npm
csufjyKwfMu\/ awmacgif;rsm;onf AdkvfwJrsm; wnf;cdk csujfyKwfMuonfhtcg teD;&Sd
&GmodkU ul;oef;oGm;vmjcif;? Muufuav;iSufuav; &SmazG0,f,ljcif;? &GmrS vli,fumvom;
rsm;vnf; ESpfa,mufwwJG okH;a,mufwwJG ponfjzifh AdkvfwJodkU tysif;ajy vma&muf
Munfh&Ijcif; ponfjzifh tqufrjywfjcif;udk uREkfyf jrifbl;&aomfvnf; AdkvfwJrl
awmacgif;rsm;u &GmodkU ul;ajymif;jcif;udkvnf;aumif;? &Gmom;rsm;vm vnfjcif;udk
vnf;aumif; uREkfyfrawGU&acs/

- 338 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyf\ pdw fajymif;vJykH


7em&DcJGavmufwGif csufjyKwfNyD;pD; wynfhrsm;u npmwnfcif;Mu&m tpm;orm;wa,muf
jzpfaom uREkfyfonf xrif;yJGudk rpkHprf;yJraeEdkifojzifh xMunhfrd\/ [if;rsm;rSm ig;aowm
okwf? Muufom;jyKwfaMumf? ig;ydaMumfwkdUjzpf [if;&nfrygaMumif; uREkfyfu ajymrd&m
awmacgif;rsm;onf wa,muf\rsufESmudk wa,mufMunfhum NyKH;vsuf ]]weyfwavawmh
awmfovdkyJ Budwfayawmhq&m}} [k ajym\/ olwkdUNyKH;jcif;rSm uREkfyf tpm;0goemygjcif;
twGufaMumifh[k xifrd&m ae&m om;pdrf;igpdrf; rcsufjyKwfcsifMuaomaMumifh[l aemifrS
uREkfyfod&onf/ [if;&nfrygaomfvnf; awmt&ufudk [if;csKdjyK aomufMu&onfwGif c&D;
yef;vmaomvlpk jzpfonfhtwdkif; tawmfNrdefaom xrif;weyf[l trSwfjyKrdygonf/
pm;aomufNyD;Muaomtcg awmtkyfESpfa,mufESifh uREkfyfonf cyf ]xdkxdk} uav;ESifh axG&m
av;yg; pum;rsm;udk aq;vdyfwzGm;zGm;ESifh ajymaeMu\/ &Gmbufrlum; vkH;vkH;BuD;
wdwfqdwfvsuf&Sdjcif;udk uREkfyf owdjyKrdao;\/ 9em&Dxdk;cefUwGif awmtkyf udkboifu
ukdodef;aztm; Z&yftaMumif;udk ajymcJUzdkU olU 0w&m;&Sdonf[k yvifcHNyD;vQif ]]wap
aMumufwwfMuovm;}} [k ar;&m ukdodef;azu ]]olvdkigvdkayghAsm? bmhaMumifhvJ}} [k
jyefar;\/
oif;/ / ]]ckawmh vlrsm;vdkU udpr&Sdygbl;? aemifudkawmh aMumufwwfvQif 'DrSmvmrwnf;eJUAs}}
uREkfyf/ / ]]b,fvdkaMumifhvJAs? usKyfu odcsifvmNyDAsKdU? ajymprf;Asm}}
oif;/ / ]]a[m[dku xkyfudk jrifMuovm;}}
uRekfyfwdkU armfhMunfhMuonf/
az/ / ]]bmjzpfovJAs}}
oif;/ / ]]usKyftvsifu awmtkyf[m 'DZ&yfay:u vefUzsm;NyD; aooGm;&Smw,fAs}}
az/ / ]]Mum;vkdufovdkvdkyJAsKdU? qdkprf;Asm}}

- 339 -

a&TOa'gif;

oif;/ / ]]usKyfwdkU tckxdkifMuwJUae&mrSm xdkifNyD; xrif;pm;aewkef;? xkyfay:u qHyifzm;vsm;


aqmifhaMumifhxkdifNyD; vQmBuD;wGJavmif;csjyvdkufwm Murf;eJUxda&mwJUAs? awmtkyf vefUzsm;
vdkufwm ig;&ufeJU ao&Sma&mAsm;}}
xdktcg udkodef;azum; udpr&SdvS/ uREkfyfrlum; rdrdudk,frdrd tHUMovsuf&SdavNyD/ urf;eD&Gm
jyifbuf&Sd tkwfZ&yfBuD;wGif &[ef;tjzpfESifh wyg;wnf;aecJUpOfu wapajcmufaomfvnf;
aMumufvdrfhrnfr[kwfqkdum okef"lwifyif wqifhwufzkdU pdwful;cJUrdaMumif; azmfjyjcif;udk
owd&Muayvdrfhrnf/ xdktcsdefESifh ,cktcsdefonf okH;ESpfrQom uGmao;\/ okdUESifh uREkfyfonf
wapacsmufykHtaMumif;ajym Mum;&&kHrQESifh ausmxJu pdrfhueJjzpfoGm;\/ oDv? orm"dwkdU\
wef;cdk;owdonf t[kwfwu,f BuD;us,fygayonfwum;/ vGefcJUaom okH;ESpfcefUu
wa,mufwnf; udk,fhudk,fudk vSefUcsifwdkif;vSefU rvefUaom uREkfyfonf ,cktcg
vlawGvnf; &Sdonf/ t&ufuav;vnf; aomufxm;onf/ odkUESifhvnf; aoG;vefUonfh
txdrf;trSwfrsKd; awGUae&avNyD/ eufeJpGm qef;ppfvdkufonf&Sdaomf Ak'aCmorS azodef;
jzpfvmonf rSefaomfvnf; (t&yftac:tm;jzifh) &kyfESifh pdwfyif jzpfyg\/ jcm;em;csuf
um; Ak'aCmotjzpf udk,fhpdwfudk udk,f,kHMunfoavmuf azodef;tjzpf udk,fhudk,fudk
,kHMunfrI r&Sdawmhjcif;yif jzpfavonf/ odkUaomf tvGefaMumufjcif;um; r[kwfyg/ pdrfhueJ
jzpfoGm;&jcif;udkyif udk,fh[mudk,f rauseyfjcif; jzpfygonf/ uREkfyf pOf;pm;OmPf qkwf,kwf
vmonfum; r[kwf/ oDv? orm"d qkwf,kwfvmjcif;yif jzpfav&m onfrSm pOf;pm;OmPf
&Sdonfqdk&kHESifh rNyD;aMumif; xif&Sm;apaom om"uwck jzpfygonf/

wapacsmufjcif;ayavm
AdkvfwJuav;ay: uREkfyfwdkUvlpkonf 0dkif;zJGUum pum;ajymvsuf&SdMu&m pum;0dkif;wkdU\
xkH;pHtwdkif; waptaMumif;udkprdvQif waptaMumif;udkcsnf; qufvuf wa,mufNyD;
wa,muf rdrdwdkU\ udk,fawGUESifh Mum;bl;em;0rsm;udk ajymjyMuav&um; vltm;vkH;rSm
cRwfueJjrnfvQif vefUcsifaom tajcrsKd;odkU a&mufaeMuavNyD/ xdkcP AdkvfwJ\ 0g;x&H
bufudk ]]jzKef;? 0kef;? 'kef;? 'dkif;}} jrnfatmif cJoHrsm;ESifhxkoH Mum;&&kHrQru ajrqdkifcJ
tyJUt&GJUrsm;yif Murf;jyifay:odkU vSdrfh0ifvmMu\/ xdktcg cRwfcRwfjrnfoH rMum;0HUatmif
wzswfzswf vefUvsuf&Sdaom uREkfyfwdkUvlpkrSm ]cRwf cRwf} ru rdk;csKH;oavmuf jyif;xefaom
'kef;oHrsm; Mum;Mu& cJrsm; vdrfh0ifvmjcif;udkyif jrifMu&onfwGif ([efaumif;aomvlrsm;
jzpfaomaMumifh xrckefMu&kHr,fom &Sdawmhonf/) vufOD;yxr rsufESmi,fuav;rsm;ESifh
wa,mufudkwa,muf MunfhaeMujcif;udk uREkfyf rSwfrdygao;onf/ odkU&mwGif aemufwcP

- 340 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

c&pf,efwa,mufjzpf wapaMumufoufomykH&aom udkodef;azonf xdkif&mrSx aoewf


udk qGJonfwGifrS udkboif;uvnf; aoewfudkudkifvsuf Budrf;armif;Muav\/ ]]rif;wap
vm;uG? 'dkUraMumufbl;a[h? owd&SdvmcJUprf;uG? bmuG? nmuG}} ESifh aigufatmfum BuKH;0g;
Mu\/ okdU&mwGif cJoHrsm;vnf;rpJ? cJrsm;vnf; Murf;jyifay:rSm vdrfh0ifvsufyif &SdMuonf/
wGif t&ufrl;jcif; rajywajy &Sdaeao;aom udkboif;u ]]a[h rif;wapvm;? cJeJU
aygufraeygeJUuG? owd&Sd 'Dtay:wufNyD; udk,fxifjyvmprf;yguG}} ponfjzifh csJvifhcsf
vkyfao;\/ okdUaomfwapum; ray:vm? cJrsm;om vmvsuf&Sd\/ xdkokdUjzifh ig;rdepfavmuf
MumrS cJrsm; wjznf;jznf; &yfpJoGm;ygawmhonf/

ae&mvkMujcif;
xdkUaemuf uREkfyfwdkUonf usef&Sdao;aom awmt&ufudk a0iS aomufum owdjznfhwif;
NyD;aemuf xdkifapmifhaeMu\/ em&D0ufcefUMumaomfvnf; bmoHrQ rMum;&awmhacs/ okdUjzpf
uREkfyfwdkUonf tdyf&mrsm; jyifMuav&m tdyfzdkU ae&ma&G;MuykHudk owd& pmudka&;,if;
NyKH;rdygao;onf/
azmfjycJUNyD;onfhtwdkif; AdkvfwJrSm ESpfbufwGif tumt&Hr&Sdojzifh vkHNcKHrIr&SdaomaMumifh
tajctaersKd;wGif aMumufp&maumif;jcif;um; trSefjzpfygonf/ odkUaomf uREkfyfwdkU
okH;a,mufvkH;rSm udprsKd;wGif aMumufonf[k 0efrcHcsifolrsm;jzpf tdyf&mjyif&m
tv,frS ae&m&atmif rodrom BudK;pm;vsuf&Sd\/ (awmacgif;uav;rsm;rlum; ajc&if;
woD;wjcm; tdyfMuonf/) awmtkyfESpfa,mufESifh uREkfyfonf tv,facgifrS tdyfcsifMu
aomfvnf; wrifwum a&G;,ljcif;rsKd; r[kwfyJ rawmfwq tv,facgifrS ae&m&jcif;
jzpfonfhES,f [efvkyfum tdyf&mjyifMu\/ aemufqkH; uREkfyfonf bGif;bGif;orm; jzpfonfh
twdkif; vlpkxJwGif [efrvkyfawmh[k atmufarhum ]]cifAsm;wdkUuvnf; aoewfawGeJUAsm?
eHab;utdyfMu? usKyfu tv,futdyfr,f}} [k ajymifajymifajymonfwGif olwdkUvnf;
&,farmum z,fay;Muygonf/
tdyf&mokdU 0ifMuavNyD/ uREkfyfum; em&Dw0ufESifhvnf; raysmf? wem&DESifhvnf; raysmf/
ajcaxmufudk vmqGJacsrnfavm[laom tawG;onf cPcP jzpfay:vsuf&Sd\/
olwkdUtm;vkH;um; Nidrfvsuf&SdaeMuavNyD/ uREkfyfrlum; rsufpdvnf;rrSdwf0HU? apmifudkvnf;
acgif;NrD;rNcKHwwfonfhtwdkif; zGifhvsufom; ]aMumif} vsuf&Sd\/ aMumufp&mhtawG;rsm;vnf;
pdwful;&Sdwdkif; pkHaeavNyD/ odkUjzifh (uREkfyftxif) wem&DcGJcefU&Sdaomtcg ]*Rrf;? *sKH;? *Rif;}

- 341 -

a&TOa'gif;

jrnfaom toHrsm;udk ta0;Mum;& uREkfyf em;pGifhvsuf&Sd\/ toHrsm;onf Mum;aom


ae&m &yfraeyJ wjznf;jznf;wa&GUa&GU csOf;uyfvmMu&m AdkvfwJESifh ay200avmufom
uGmawmhonfxif\/ ]bmoHawGygvdrfh} [k awG;aomfvnf; razmfEdkif/ wenf;ajymif;vJNyD;
wapacsmufjyefjcif;ayavm[k pOf;pm;rd\/ aemufqkH; uREkfyfwa,mufwnf; rcHr&yfEdkif
awmhonfESifh tazmf&pdrfhaomiSm ]t[rf;} [k acsmif;[efUvdkuf&m [dku ]t[rf;}? onfu
]t[rf;} ESifh wa,mufrusef acsmif;[efUukefMuygavawmhonf/ jzpf&ykHum; wa,mufrQ
tdyfraysmfyJ tuJMunfhNyD; NrKHaeMujcif;rQomjzpfaMumif; odMu& tm;vkH; &,farmrdMuyg
ao;onf/ wGif uREkfyfwdkUtm;vkH; xxdkifMu tm;vkH; Mum;MuNyD;jzpfaom ]*sKH;? *Rrf;}
oHrsm;udk em;axmifMu&m toHrsm;onf AdkvfwJESifh ayw&mcefUtuGmokdU csOf;uyfvmNyD;aemuf
wjznf;jznf;cGmoGm; ta0;okdU a&GUoGm;ygavawmhonf/

uREkfyfwdkU\awG;xifcsuf
uREkfyfwdkUonf rSeftdrfrsm;xGef; jyemESpfckvkH;udk ajz&Sif;&ef BudK;pm;\/ apmapmydkif;u
cJrsm;ESifhaygufjcif;rSm rnfolrsm;jzpfavoenf;/ &Gmom;uav;rsm; ]aemufajymif} jcif; jzpfav
oavm[k uREkfyfu tBuHay;&m udkboif;u &Gmom;vli,frsm;onf AdkvfwJ\ emrnfBuD;
jcif;ESifh vefUMuojzifh ntcsdefrqdkxm;bd ae0if&Doa&mtcsdefyif rvm0HUMuaMumif;? &GmESifh
AdkvfwJtMum;wGifvnf; oif;csKdif;&Sdonfjzpf oif;csKdif;qdkvQif aMumufwwfaom &Gmom;rsm;
onf rnfonfhenf;ESifhrQ oif;csKdif;udkjzwfausmfNyD; AdkvfwJodkUvm0HUrnfr[kwfaMumif;? uREkfyf
wdkUvnf; aoewfyg&Sdjcif;udk olwkdUodNyD;jzpf uREkfyfwdkUtm; acsmufvSefUygu aoewfESifh
ypfvdrfhrnf[k olwkdU awG;rdvdrfhrnfjzpfaMumif;? xdkUaMumifh &Gmom;rsm; aemufajymifjcif;
rjzpfwef&m/ vQmxkwfjyaomo&JESifh if;udkvefUNyD;ao&aom awmtkyfwkdU ESpfOD;aygif;NyD;
cJrsm;ESifhypfMujcif; jzpfwef&monf[k ajym&m uREkfyfwkdUvnf; bmrQjyefrajymEdkifyJ &SdMuygawmh
onf/ xdkUaemuf ]*sKH;? *Rrf;? *Rif;} jrnfaom jyemudk qufvufpOf;pm;Mu&m onfrSmrl
if;t&yf awmqif&dkif;rsm;&Sd 0g;&kHyifrsm;udk csKd;zJUpm;aomufoGm;Mujcif; jzpfvdrfhrnf[k
udkboif;uyif ajym&m uREkfyfwdkUvnf; bmrQtBuHray;EdkifyJ vufcHvdkufMu&av\/ eHeuf
vif;aomtcg ywf0ef;usift&yfudk pkkHprf;Munfh&IMu&mwGif qifajc&mrsm;vnf; rawGU&?
vlajc&mrsm;vnf; rawGU&? o&JqdkonfrSmrl ajc&mrxifpaumif;[k em;vnfMuonfESifh
jyemESpfckvkH;rSm emembm0wdkU\ vufcsufayavm [laom awG;awmcsufjzifhom
vufpodrf;cJU&ygawmhonf/

- 342 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

(pkef;ua0 wapo&Jrsm;ESifh ywfoufaom 0wKrsm;rSm ,ckwavmwGif tvum;[mrsm;


taejzifh &IwfcsuJU&JUvsuf&SdMu&m uREkfyfonf udk,fawGUudk trSeftwdkif; a&;jyonfyif
cyfwGefUwGefU &Sdyg\/ wapaMumufwwfjcif;ESifh ywfouf uREkfyf\pdwf cPcP ajymif;vJ&
jcif;wGif oDv? orm"dwkdU\ owdudk xif&Sm;apvdkaomaMumifhrQom xnfhoGif;azmfjy&jcif;
jzpfyg\/ odkU&mwGif wapo&Jr&Sd? aMumufp&mr[kwf [laomoabmESifh &Iwfcsjcif; jzpfygrl
xdkolwkdUonf wapacsmufwwfonf[k emrnfBuD;aom ae&mrsKd; wa,mufwnf; tdyfjy0HU
onf[k ajym&Jaomowd &Sdoifh\/ wap0wKrsm;rSm taygpm;pma&;q&mrsm;\ ]pm;usuf}
jzpfaomfvnf; tqifhtwef;edrfhusao;onfh pmzwfy&dowf aygrsm;aeao;orQ umvywfvkH;
rnfolu&Iwfcsapumrl a&;olua&; &dkufESdyfxkwfa0olrsm;vnf; &SdMuvdrfhrnfom jzpfav
onf/ uREkfyf\wifjycsufrSm if;0wKrsKd;onf umr0wKrsm;avmuf qkd;&Gm;aomtusKd;
jzpfapEdkifonf rxifay/)

&efu kefodkUqif; &jyefjcif;


1929ckESpfwGif uREkfyfwdkUvifr,m;onf rusnf;wkHokdUjyefvm rdbrsm;ESifhtwl aexdkifMu
jyef\/ xdktawmtwGif; &efukefNrdKUwGif *sme,fESifh r*Zif;rsm;onf wjzKwfjzKwf jyKwfMu
topfrsm;vnf; wzGm;zGm; ay:xGufvsuf&Sd\/ ta[mif;wck jyKwfoGm;onfqdkvQif uREkfyftzdkU
0ifaiG 30d? 50dcefU ,kwfavsmhoGm;av&m topfay:xGufvmaom *sme,f? r*Zif;rsm;url
uREkfyf b,fqDa&mufaeonf rodMuaomaMumifh qufoG,f&efrjzpfEdkifyJ &SdMuonfwGif
uREkfyf\0ifaiGrSm wvufxwv usqif;vsuf&Sd\/ pma&;q&mtvkyfwGif uREkfyfuJUokdUaom
tqifhtwef;odkU a&mufaeolwa,mufuvnf; *sme,fopfr*Zif;opfrsm;wGif uREkfyf a&;yg&
apqdkum pmwdkpm&Snf urf;vSrf;ar;jref;&ef rjzpfEdkifacs/ xdkESpfwGif olBuD;a*Zuf OD;cifarmif
\ rSmxm;jcif;aMumifh 0wK&Snfwyk'f? (trnfudkawmh rrSwfrdawmhyg/) ol&d,wdkuftwGuf
0wK&Snfwyk'f a&;om;&ygao;\/ odkU&mwGif uREkfyf\0ifaiGrSm 100d? 150d rS 50d rQodkU
avsmhqif;vmcJUavNyD/ a&SUavQmufvnf; xdkxufavsmhqif;zdkU tvm;tvm&Sdao;\/
tb,fhaMumifhqdkaomf *sme,fESifh r*Zif;rsm;onf vwdkif;jyKwfvsufyif &Sdao;aomaMumifh
wnf;/ okdUjzpf&um; 1930jynfh ESpfOD;avmufwGif uREkfyfwdkUonf &efukefodkU qif;vmMu&
jyefygawmhonf/

bmomjyeftoif;ESifhqufjcif;

- 343 -

a&TOa'gif;

&efukefodkU a&mufvQifa&mufcsif; (C.L.S) c&pf,efpmaytoif; OuXu uREkfyftm;


awGUvdkaMumif; ac:onfESifh oGm;a&mufawGUqkH\/ olu if;wkdU\toif;wGif bmomjyefq&m
(pmawmfjyef[k olwkdUac:Muonf/) vkyfrnfavm[k ar;&m? uREkfyfrSm ykHESdyfwdkufrsm;ESifh
taotcsm qufoG,fjcif; rjyK&ao;aomaMumifh vkyf&vQif aumif;avrnfavm[k qdkum
pkHprf;Munfh\/ okdUjzpf rnffonfhpmrsKd;udk bmomjyef&ygrnfenf;[k ar;Munfh&m c&pf,ef
usrf;pmrsm;udk bmomjyefzdkUr[kwfaMumif;? jrefrmpmzwfy&dowftm; pmzwfjcif; tavhtusifh
wdk;wufapjcif;iSm bmoma&;ESifhrqdkifonfh pm&dwa&;&moufouf pmtkyfrsm;ESifh 0wKaumif;
rsm;udk jrefrmvdkjyefzkdUjzpfaMumif; ajymjy\/ uREkfyfu prf;MunfhvdkaMumif; ajymaomtcg
oluvnf; uREkfyf\ bmomjyefvuf&mudk prf;Munfhvdkao;aMumif; ajym\/ aemufqkH; olu
0wKpmtkyfuav;wtkyf xkwfay; bmomjyef,lcJUzdkU &ufcsdef;ay;NyD;aemuf cJGcGmcJUMu
avonf/ uREkfyfonf pmtkyfuav;udk 10&ufavmuftwGif; NyD;atmif bmomjyefNyD;
olay;cJUonfhvdyftwdkif; yJcl;odkU ydkUvdkuf\/ &ufowwywfcefUtMumwGif olUqDrS jyefpm&
&efukefNrdKU u&dvrf;&Sd rufo'pfausmif;odkU vmawGU&ef &ufcsdef;ay;vdkuf\/ uREkfyf oGm;
awGUaomtcg vc150dESifh ESpfbufoabmwl vufcHcJUygonf/ uREkfyf\tvkyfrSm yJcl;ae&ef
jzpf olESifhtwl tvkyfvkyf&rnf jzpfavonf/ uREkfyfbmomjyefaom 0wKuav;rSm
][efarmif0wK} [k trnfrSnfh ykHESdyfxkwfa0&m olwkdU jrefrm-u&if c&pf,efavmuwGif
tawmf vlBudKufrsm;onf[k od&\/ (waeUo uREkfyfonf OuX q&m*sKH;ESifhtwl yJcl;wGif
ol\tdrf wpmyGJwnf; tvkyfvkyfvsuf&SdpOf zdkifwGJwckudk trSwfrJh vSefMunfhvdkuf&m
uREkfyf\ [efarmif0wK bmomjyefjcif;ESifh ywfouf bmomjyeftzJGU0if aumfrwDvlBuD;rsm;
\ rSwfcsufrsm;udk awGUvdkuf&onf/ vuPmrSm uREkfyf\ bmomjyefpmrludk aumfrwDrsm;\
vufodkU wa,mufpDydkUum zwf&IapNyD; rSwfcsufa&;om;MuonfhzdkifwJG jzpfykH&onf/
uREkfyfonf wrifwum ckd;Munfhjcif; r[kwfyg/ odkUaomf uREkfyftaMumif; rSwfcsufrsm;jzpf
qkH;atmif zwfMunfhrdygonf/ rSwfcsufa&;olrsm;teufwGif uREkfyf\q&ma[mif; OD;xGef;az
vnf; yg&Sd ydkNyD; pdwf0ifpm;rdygonf/ odkU&mwGif q&mBuD;OD;xGef;azurl a&TOa'gif;qdkolonf
ol\wynfh jzpfbl;onf[k rrSwfrdyg/ rSwfcsufrsm;onf rnHUyg/ taumif;uav;ESifh
taumif;BuD;wdkUom jzpfav&m wa,mufaomolurl (Exquisite) &SmrS&Sm;atmif aumif;ay
onf[k rSwfcsufcsxm;ayonf/ taMumif;t&mudk azmfjyjcif;rSm uREkfyf\ bmomjyefykHESifh
ywfouf <um;vdkaomaMumifh[k rxifMuapvdkyg/ rSwfcsufrsm;udk apmapmpD;pD;u uREkfyf
jrifcGifh&vQif vc150d r[kwfyJ tenf;qkH; 250davmuf awmif;rnf[k pdwful;jzpfaomaMumifh
jzpfygonf/ pifppfrSm uREkfyfonf aps;EIef;ESifhywfouf pum;qdk&mwGif oabmvG,fvGef;
aom olwa,muf (Bad Businessman) jzpf udk,fhbufu epfemcJU&bl;jcif; rsm;vSNyDudk
odMuapvdkaomaMumifhrQom jzpfygonf/

- 344 -

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

- 345 -

You might also like