Professional Documents
Culture Documents
တစ္သက္တာမွတ္တမ္းနွင့္ အေတြးအေခၚမ်ား (ေရႊဥေဒါင္း)
တစ္သက္တာမွတ္တမ္းနွင့္ အေတြးအေခၚမ်ား (ေရႊဥေဒါင္း)
tawG;tac:rsm;
a&TOa'gif;
(tydkif; 1)
(yxrydkif;rS wwd,ydkif;txd)
a&TOa'gif;
yxrESdyfjcif;trSm
1953 ckESpfwGif uREkfyf\ &wemykH0wKudk ausmif;okH;pmtkyf tjzpfESifh jyXmef;pOf tcgu
ausmif;okH;pmtkyfjyXmef;a&;aumfrwD\ rSwfcsufwGif ]]pma&;q&m taMumif;udkvnf; avhvm
&rnf}} [laom tcsufwck azmfjyyg&Sd\/ &wemykH 0wK a&;q&mjzpfaom uREkfyftaMumif;udk
ausmif;om;rsm; avhvm&rnfqdkvQif tcsKdU pma&;q&mrsm;uJUodkU ]yDrdk;eif;\ yDrdk;eif;}?
]r[maqG\ r[maqG} tp&Sdonfh udk,fwdkif a&;om;aom twKywd pmtkyfrsKd; a&;xkwfzl;jcif;
r&Sdao;onfh twGufaMumifh ausmif;ol ausmif;om;rsm; tcuftcJ BuKH&zG,f &Sdonf[k
oabm&onfESifh uREkfyfonf ]OD;azodef;\ a&TOa'gif;} [laom trnfjzifh uREkfyf\
twKywdudk tMurf;zsif;taejzifh a&;om; &dkufESdyfcJU bl;ygonf/ xkdtrnfudk rSnfh&m
uREkfyf\ &nf&G,fcsufrSm q&myDrdk;eif;ESifh r[maqGwkdU rSnfhxm;Muonfh pmtkyftrnfrsm;ESifh
tqifuJGap&ef jzpfygonf/ okdU&mwGif a&TOa'gif;onf OD;azodef;yifjzpfonf[k rodMuol
tcsKdUu ]a&TOa'gif;} twKywdudk OD;azodef;qkdaom vlwa,mufu a&;xkwfjcif;jzpfonf[k
rSwfxifcJUMuavonf/
]OD;azodef;\ a&TOa'gif;} pmtkyfwGif &wemykH0wK oif&onfh ausmif;ol ausmif;om;rsm;
twGuf oufouf &nf&G,fonfhtwdkif; uREkfyf\ rsKd;&dk;ZmwdESifh arG;zGm;onfh ckESpfou&mZf
tjyif tvkyftudkif trsKd;rsKd;rQavmufudkom xnfhoGif; azmfjycJUonfjzpfaomaMumifh uREkfyf
taMumif;udk odvkdolrsm;tzkdU rpkHvif&kHomru ,if;odkUaom twKywdrsKd;udk zwf&Ijcif;tm;jzifh
tusKd;aus;Zl; rsm;vSrnfvnf; r[kwfyg/ taMumif;udk uREkfyfem;vnfaomfvnf; uREkfyf\
&nf&G,fcsufrSm ausmif;okH;pmtkyfaumfrwD\ rSwfcsuft& ausmif;olausmif;om; rsm;tzkdU
vdkvm;csuf jynfhpkH&kHuav;twGufqdk xdkrQESifhyif auseyfcJUygonf/
txufygpmtkyf xGufvmNyD;onfhaemuf vlxkarmifESHwkdUu (txl;ojzifh rtrmu)
]]OD;av;odef; twKywdudk jynfhjynfhpkHpkHwtkyf a&;xkwfprf;ygtkH;}} [k wkdufwGef;Mu\/ xkdtcg
uREkfyfu rdrd\twKywdudk a&;om;jcif;[lonfrSm wdkif;jynfwGif wenf;enf;ESifh BuD;us,fNyD;
]vlwvkH; olwvkH;} jzpfvmMuol rsm;om a&;avh&SdaMumif;? rdrdrSm bmwvkH;rQ jzpfrvm
ao;ojzifh rdrdtaMumif;udk tjcm;vlrsm;u a&;xdkufonf xifMuvQif a&;Muap? rdrdudk,fwkdif
a&;ygu udk,fh[mudk,f txifBuD;ol wa,muf[l tjcm;vlrsm; uJU&JUpGyfpGJp&m jzpfvdrhfrnfh
taMumif; jyefajymygonf/ xdktcg rtrmu udk,fhtaMumif;udk udk,fa&;jcif;[lonfrSm
]vlwvkH; olwvkH;} jzpfvmrS a&;xdkufonf r[kwf aMumif;? tu,f {&mrvlBuD;wa,muf
jzpfvmapumrlvnf; ]igvdkvl &Sdao;vm;} qkdonfhoabmrsKd;ESifh [dwfxkwf a&;om;jcif;rsKd;
jzpfcJU&if pmzwfol tzkdU tusKd;rsm;oifhoavmuf rrsm;yJjzpfEdkifaMumif;? BuD;us,fvSaom
yk*dKvfwOD;yif r[kwfapumrl pma&;wwfaom pma&;q&mwa,muf jzpfygu zwfcsifhpzG,f
-2-
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
-3-
a&TOa'gif;
tjypftemtqmESifh
cRwf,Gif;csufrsm;udk
0efcHazmfjyonfh
-4-
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
-5-
a&TOa'gif;
a&TOa'gif;
21.10.61
_____
-6-
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
'kwd,ESdyfjcif; trSm
woufwmrSwfwrf; yxrESdyfjcif;udk zwf&IMuaom pmzwfy&dowftcsKdUu uREkfyfonf
4if;pmtkyf(4)wGJwGif azmfjycJUonf tcsif;t&mrsm;teuf 4if;wdkUoabmrusEdkifonfh tcsuf
tvufrsm;udk pmjzifha&;om;ay;ydkUMuonf/ xdkolwkdUonf twKywdqdkygu pmzwfolwkdU
twkcdk; enf;,lxdkufonfh tjzpftysuf taMumif;t&mrsm;udkom xnfhoGif; azmfjyxdkufonf
[k ,lqMu[ef vuPm&Sdonf/
woufwmrSwfwrf; pmtkyf(4)wGJudk a&;om;azmfjycJU&m uREkfyf\ &nf&G,fcsufrSm ]a&TOa'gif;}
wnf; [laom yk*dKvfwpfOD;onf csD;usL;zG,faumif;aom vlwa,mufjzpfonf [l
pmzwfolrsm; ,lqMu&ef &nf&G,fcsufr&Sd/ vlcsD;rGrf;cHvdk rSwfwrf;udk a&;xkwfjcif;vnf;
r[kwf/ ]a&TOa'gif;} onf rnfodkUaom vlwa,mufjzpfonfudk opm&SdpGm o&kyfazmfjyjcif;
tm;jzifh [kwfwdkif;rSef&m rdrdtjzpftysufrsm;ESifhwuG rdrdtawG;tac:rsm;udk pmzwfy&dowfodkU
wifjy&ef &nf&G,fcsufrQom &Sdygonf/ tcsKdUae&mrsm; uREkfyfonf &SufzG,f&maumif;aom
rdrd\ nHUzsif;rIrsm;udkyif pmzwfolwkdUtm; ruG,fr0Suf? rzkH;rzdyJ &dk;om;pGm wifjycJUygonf/
uJU&JUcsifvQifvnf; uJU&JUMuap? ajymifavSmifcsifvQifvnf; ajymifavSmifMuap[k oabm
xm;um [kwfrSeforQtwdkif;om wifjycJUygonf/
tcsKdUaom twKywdpmtkyfrsm; pma&;q&monf aumif;ayhqdkaom t&nftcsif;rsm;Esifh
awmufajymifaom tjyKtrlrsm;udkom azmfjyavh&Sd&m rdrd\ tjzpftysufudk rdrdudk,fwdkif
a&;om;azmfjyonfh woufwmrSwfwrf;pmtkyfwGif xdkuJUodkUjyKrlygu twKywda&;om;enf;
tpOftvmudk em;vnfaomy&dowf\ uJU&JUon*FKd[f tjypfqkdjcif;udk cH&zG,f&m&Sdayvdrfhrnf/
uREkfyfonf vufcH&&Sdxm;onfh txufyg jypfwifpmrsKd;udk onf;cH&rnfjzpfaomfvnf;
nHUzsif;rIrsm;udk jrKyfxm;&ef vlcsD;rGrf;p&m toufwmrsKd;udkomvQif a&;om;azmfjyrdygu
yg;&nfeyf&nf&Sdaom y&dowf\ jypfwifuJU&JUjcif;udk aMumufvSygonf/
twKywd pmtkyfrsm;teufwGif ausmfapmxif&Sm;qkH;jzpfaom ]abmhpf0Jvf} \ ]a'gufwm
*Refqif} pmtkyfwGif pma&;q&m abmhpf0Jvfonf rdrd\ nHUzsif;aom tcsufrsm;udk azmfjy
a'gufwm*Refqif\ awmufajymifaom ajymykHqdkykH pum;vkH;rsm;udkum; wavQmufvkH; azmfjy
cJUonfhtwGuf pma&;ol abmhpf0JvfrSm vlnHUwa,muf[l xifrSwfzG,f&mjzpfoGm;\/
odkU&mwGif ol\ twKywdpmtkyfrSm urmay:wGif a&;cJUMuorQaom twKywdrsm;teuf
t*Fvdyfbmomjzifh a&;om;onfh 4if;pmtkyfonf tjcm;tjcm;aom twKywdpmtkyfrsm;xuf
tjywftouf omvGefaumif;rGefygayonf[k urmausmfpma&;q&mBuD; raumav;u
-7-
a&TOa'gif;
-8-
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
q&mBuD;a&TOa'gif;
woufwmrSwfwrf;ESifh tawG;tac:rsm;
yxrydkif;
uREkfyf\ rSw fw rf;
vlwa,mufonf pkHaxmufrif;BuD;xH tvkyfavQmufxm;onfhtcg rif;BuD;onf xdkvl\
Oy"d&kyfudk oabmusonfESifh 4if;\t&nftcsif;udk prf;oyf oifhawmfvQif &mxl;cefUxm;
vdkaom tBuHjzpf\/ okdUjzpf rif;BuD;onf rdrdodvdkaom yk*dKvfwOD;\trnf? ae&yfESifh
tvkyftudkifwkdUudk ajymjyNyD;vQif xdkyk*dKvftm; rsufpdatmufrS taysmufrcHyJ aeUa&mnyg
t&dyfozG,f wG,fuyfvkdufygvsuf 4if;ajymorQ vkyforQ tvkH;pkHudk rdrdxHodkU tpD&ifcHpm
wifydkU&rnfhtaMumif; ajymjyav\/ tvkyfavQmufxm;aomvlonf rif;BuD;odvdkaom yk*dKvf
ESifh rdwfaqGvnf;r[kwf? &efolvnf;r[kwfav&um; xdkyk*dKvfajymorQ vkyforQwkdUudk rdrd
jrif&onfhtwdkif;? Mum;&onfhtwdkif; wdusrSefuefpGm a&;om;tpD&ifcH&ayvdrfhrnf/ raumif;
aom tcsif;t&mrsm;udk zkH;zdjcif;vnf;r&Sd? aumif;aom tcsif;t&mrsm;udk csHUxGifjcif;vnf;
rjyK? csD;ajrSmufjcif;vnf;rjyK? acsmufwGef;jcif;vnf;r&Sd? rdrd\ tjriftMum;twdkif; &dk;om;pGm
tpD&ifcHayvdrfhrnf/
xdkenf;wlpGm uREkfyfrSmvnf; rdrdtaMumif;udk a&;om;&mwGif txufyg pkHaxmufavmif;uJUodkU
oabmxm; tom;vnf;r,l? &Sufvnf;r&Suf? [kwfrSeforQudk ]t&if;wdkif;} a&;om;azmfjy
&ef BuH&G,fygonf/ pkHaxmufavmif;onf xdkyk*dKvf\ pdwftBuHrsm;udk odEdkifcGifh &Sdrnf
r[kwfay&m? uREkfyfrSmrl rdrdtBuHtpnfESifh pdwful;rsm;udkyg od&onfjzpf pkHaxmuf\
tpD&ifcHpmxuf jynfhpkHEdkifcGifh &Sdygonf/ rnfolrqdk EIdufEIdufcRwfcRwf ppfaq;vkdufonfhtcg
taumif;csnf;vnf; rjzpfEdkif/ tqdk;csnf;vnf; rjzpfEkdif/ taumif;ESifhtqdk; (tenf;ESifh
trsm;) a&m>yrf;vsuf&Sdjcif;udkom awGU&ayvdrfhrnf/ uREkfyfudk,fvnf; enf;twl
taumif;ESifhtqdk; a&maESmvsuf &Sd&rnfomjzpf&m aumif;aom tcsuftvufrsm;udk
azmfjyonfhtvSnfhwGif ]*kPf,lonf} odkUr[kwf ]<um;0gonf} [l olwyg;pGyfpGJrnfudkvnf;
raMumuf? raumif;aom tcsuftvufrsm;udk azmfjyonfhtvSnfhwGif ]w,fa&SmfwJUvlyJ} [l
olwyg; uJU&JUrnfudkvnf;r&Suf? aumif;vQifaumif;oavmuf? raumif;vQif raumif;
oavmuf &dk;om;pGm wifjyvdrhfrnf jzpfygonf/
-9-
a&TOa'gif;
- 10 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 11 -
a&TOa'gif;
tEdkifusifhcH&jcif;
uREkfyf\ uHqdk;jcif;wckrSm uav;b0rSp ausmif;xGufonfhwdkifatmif udk,fhxufBuD;aom
oli,fcsif;rsm;ESifhcsnf; aygif;oif;& tEdkifusifhjcif; tcH&qkH;wa,mufjzpfonf/
tjcif;t&monf uREkfyf\ pdwfaeoabmxm;udk woufvkH;twGuf ajymif;vJoGm;ap&onf[k
,lq\/ yxrOD;qkH; uREkfyftm; tEdkifusifhaom tdrfeD;csif; upm;azmfrSm ausmif;raerD
av;ig;ESpfom; t&G,fjzpf\/ xdkoli,fonf uREkfyfxuf okH;ESpfcefU toufBuD; uREkfyfu
olUtm; cspfvdkufykHrSm rdbrsm;ESifhcGJ olESifhtwl tdyfcGifh&vQif tdyfEdkif\/ (um; uREkfyf\
tjypf[k qdk&rnfxifonf/) eHeufvif;vQif xdkoli,ftdrfodkU ul;oGm; pm;&kH tdyf&kHrQ
avmufom tdrfodkUjyefawmhonf/ waeUywfvkH; olUaemufrS waumufaumuf vdkufae
awmh\/ okdUqdkvQif xkdoli,fuvnf; uREkfyftm; uREfkyfcspfovdk cspfcifwG,fwmjcif; &Sdyg
oavm? r[kwfacs/ uREkfyf pm;p&mwck&SdvQif wa,mufwnf; rpm;EdkifyJ olUqDodkU ,lajy;
MunfjzLpGm a0pm;Muonf/ tdrf&Sdao;vQifvnf; olu ],lacstkH;} [k ckdif;ojzifh ckd;auR;&
ao;onf/ olU pm;p&m&Sdaom tcgrlum; uREfkyftm; wzJUw&GJUrQray;yJ &,fumarmumESifh
aMumifawmifMunhf pm;wwfonf/ rQavmufom qdkygrlum; uREkfyf\pdwf xdcdkufjcif;
r&Sdyg/ trSwfvnf;rxm;yg/ uREkfyfpm;p&m&wdkif; 0rf;ajrmuf0rf;om ,lajy; cJGa0pm;aomuf
onfom jzpfygonf/ okdU&mwGif 0rf;enf;zG,f taumif;qkH;aom tjyKtrlrSm xdkoli,fonf
uREkfyfESifh &,fumarmum aysmf&TifpGm upm;ae&jcif;xuf uREkfyfidk,dkaeonfudk jrif&vQif om
oabmus[ef&Sd\/ olu jrif;pD;csifonfqdkvQif uREkfyfrSm rEdkifhwEdkifESifh ausmydk;&\/
ESpfa,mufpvkH; aysmfMu w[D;[D;&,f\/ twefMumaomf xdkoli,fonf pdwfazmufjyef
vm ]][JUjrif;-aES;w,fuG? jrefjrefajy;}} [kqdkum uREkfyf\ ajcovkH;rsm;udk ol\
ajcaxmufjzifh cwfav&m uREkfyfvnf; ',D;',dkifESifh wwfEdkiforQ jrefjrefajy;&\/
txJrSyif olu tm;r&ao;yJ 0g;jcrf;wacsmif;udk qif;,l ausmay:odkU jyefwufNyD;vQif
uREkfyf\aygifrsm;udk w&GD;&GD;&dkufav&m uREkfyfrSm ajy;,if; [yfxdk;vJ idk&ygawmhonf/
wGifrS olu tm;&yg;& [uf[ufyufyuf &,farmavawmhonf/
- 12 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
oDv&Sifausmif;
xdktcsdefrSp rdbrsm;onf uREkfyftm; [dkaumifESifh raygif;rdap&ef pmoifausmif;okdU ydkUav
awmhonf/ ausmif;rSm oDv&SifBuD;wyg; wnfaxmifxm;onfh pmoifausmif; jzpfav&m
uREkfyfxuf &SpfESpfcefUBuD;aom (rdcif\nDr) ta':wa,mufESifhtwl ausmif;wuf uREfkyftm;
- 13 -
a&TOa'gif;
- 14 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
,ckrS zGifhajymjcif;
odkU a&;om;jcif;twGufaMumifh rdbrsm;tay: uREkfyfpdwfxm;ykHudk pmzwfolwdkU txif
vGJrnf pdk;ojzifh &Sif;vif;azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyfonf txufyg tjzpftysufudk rdcifzcif
wkdUtm;vnf;aumif;? uG,fvGefoltm;vnf;aumif;? ,ck&Sdaeaom nDwa,muftm; vnf;
aumif;? tjcm;ol wpkHwa,muftm; vnf;aumif; woufywfvkH; wBudrfwcg wcGef;wyg'rQ
zGifhajymjybl;jcif; r&Sdonfum; rSefygonf/ woufvkH;rajymyJ jrKHxm;cJUygvsuf ,ckrS xnfh
a&;&jcif;rSm uREkfyf\ pdwfajymif;vJykH tjcif;t&mrsm;udk jynfhpkHatmif azmfjyrnf[k azmfxkwf
aMunmxm;cJUonfhtwkdif; vlUobm0udk wifjyvkdaomaMumifh jzpfygonf/ 1930 jynfhESpf
yJcl;NrdKUivsifBuD;wGif uREkfyfwkdU\ tdrfom;tm;vkH;onf (rdcifvnf;ygonf) tdrfay:rS
qif;ajy;Mu vrf;rBuD;ay: av;bufaxmufolaxmuf? 0rf;vsm;arSmufolarSmuf &SdaeMupOf
uREkfyfonf vIdif;rsm;ozG,f tvdyfvdyfxvsuf&Sdaom ajrBuD;udkjrif& tm;ri,fpbl; i,frd
onf/ tm;i,fjcif;um; tcdkiftrmqkH;[l pdwfcs,kHMunfxm;onfh r[myx0DajrBuD; udk,f
- 15 -
a&TOa'gif;
pdwfwkdpjyKjcif;
aemufwaeUeHeuf uREkfyftdyf&mrSxaomtcg EGm;EdkUonfykPm;r a&mufaeavNyD/ rMumao;
rDu uREkfyftenf;i,f rusef;rrmjzpfonfESifh OD;av;wa,mufu MuufjzLuav;waumif
]crJ} ay;xm;&m uREkfyfonf MuufjzLuav;udk tvGefcspf wayGUayGUwydkufydkufESifh upm;avh
&Sd\/ rusef;rrmNyD;cgpjzpf rdbrsm;onf uREkfyftm; aeUwdkif; EGm;EdkUt0ufom; aomufap
av&m ykPm;rxHrS eHeufwdkif; EGm;EdkU,l&efrSm uREkfyf\wm0efjzpf\/ uREkfyfonf ykPm;rudk
jrif EGm;EdkUxnfh&ef ZvkH,lNyD;vQif ykPm;ra&SUcsxm; rsufESmopfpOf ykPm;ronf EGm;EdkUudk
csifhxnfhNyD;aemuf xGufoGm;\/ uREkfyfonf rsufESmopfNyD;aemuf EGm;EdkUZvkH&Sd&modkU avQmuf
vm&m MuufjzLuav;onf ZvkHxJrSEGm;EdkUudk EIwfoD;jzifhESpfum aomufaeonfudk awGU&\/
wGif uREkfyfonf Muufuav;udkzrf; ajrBuD;ay:okdU aygufvkduf&m raoaomfvnf;
qefUiifqefUiifESifh twefMumcH&&Smonf/ rdbrsm;onf uREkfyf\ &ufpufaomtjyKtrludk
jrifMu tHUtm;oifhum wa,mufrsufESmudk wa,muf MunfhaeMu\/ vludkaomf
vnf;aumif;? wd&pmefudkaomfvnf;aumif; &uf&ufpufpuf jyKvkyfjcif;rSm tBudrfonf
yxrtBudrfjzpfonf[k rdcifuajym ]]Muufuav;aomufvdkU b,favmufukefoGm;rSmvJ
om;&,f}} [k qdk\/ uREkfyfjyKvkdufjcif;rSm rdcifxifonfhtwdkif; EGm;EdkUudk EsajrmaomaMumifh
ayavm? ,refnOfhu ESruav;\ jzpftifudk jrif&ojzifh pdwfwkdvsuf&SdaomaMumifhayavm/
odkUwnf;r[kwf xdktaMumif;ESpf&yf aygif;pyfjcif;aMumifhayavm rajymEdkifatmif&Sdygonf/
rJtdk;wef;&yfu Guf
- 16 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
atmufjynfqif;Mujcif;
waeUo uREkfyf\zcifonf yJcl;NrdKUe,f wm0blwm usKdufy'dkif&Gm&Sd ol\ baxG;wa,muf
xHrS pmwapmif&&Sd\/ (4if;baxG;rSm rdcif\Zmwdjzpfonfh a&Tbdke,frefusnf;wkH&GmrS
- 17 -
a&TOa'gif;
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
jyefvmMujcif;
wm0blwm&kHokdUa&mufMu vufrSwf0,f&mwGif rdcifonf vlBuD;twGuf vufrSwfwapmif
om0,f uREkfyftwGuf uav;vufrSwf r0,fawmhacs/ tvmc&D; uREkfyftwGuf
0,fygvsuf tjyefc&D; r0,fjcif;rSm ydkufqHenf;yg;aomaMumifh[k uREkfyfod&\/ okdU&mwGif
blwm&kHrS rD;&xm;tvkyform;wa,mufESifh em;vnfrI,lxm;onf[k aemifwGif rdcifu ajym
od&\/ rD;&xm;qdkufcgeD;wGif blwm&kH0 apmifhvsuf&Sdaom vufrSwfppfESifh vJGap&ef
rdcifonf uREkfyftm; rD;&xm;tvkyform;\vufodkU tyfvdkuf\/ tpDtpOftaMumif;udk
bmrQem;rvnfaom uREkfyfrSm xdkvlESifhtwlvdkufoGm; blwm&kH\tjyifodkU a&mufcJUNyD;
aomfvnf; w&yfwaus;wGif vlpdrf;wa,mufESifh Mum&SnfpGmae&jcif;udk &GHUonfESifh tjyifodkU
a&mufNyD;umrS rdcif&Sd&modkU jyefvm\/ rdcifurl uREkfyf\OD;acgif;udkacguf jyefoGm;
ckdif;ojzifh xGufvmjyef\/ aemufwBudrfjyefoGm;&m cyfememacguf vTwfvdkufjyef\/
wwd,tBudrfrlum; rdcifonf emBunf;pGm acgufvTwfvkdufav&m uREkfyfrSm OD;acgif;udk
yGwfowf&if; udk,fhrdcifxHodkU udk,foGm;rdjcif;twGuf tacgufcH&onfrSm em;rvnfEdkifatmif
jzpf ]b,fhES,f[mygvdrfh? b,fvkdygvdrfh} ponfjzifh tBuD;tus,f pdwf&Ijcif;aMumifh
uREkfyf\obm0 ql;wacsmif;aygufvmcJUjyefavNyD/ taMumif;udk BuD;jyif;vmaomtcg
rdciftm; uREkfyfuajymjy&mwGif rdcifrSm rsuf&nfrsm;0dkif;vmonfhtxJrS &,farmvsuf
]]ighom;ES,f rSwfrdvdkufwmygvm;uG,f? tarvJ pdwf&IyfvGef;vdkUa[h}} [kajymojzifh uREkfyf
- 19 -
a&TOa'gif;
zcifa&mufvmjcif;
rEav;odkU uREkfyfwkdUom;trdokH;a,muf jyefa&muf (rdcif\pum;t&) wvwdwd jynfhaom
aeU zcifjyefa&mufvmojzifh tvGef0rf;omMuav&m? 0rf;tomqkH;vlrSm zcifjzpf
0rf;omrItenf;qkH;rSm uREkfyfyifjzpfavonf/ zcif\0rf;omjcif;udk em;vnfEdkifMurnf
jzpfaomfvnf; uREkfyf\ 0rf;omrIenf;yg;ykHudk &Sif;jyzdkUvkdayvdrfhrnf/
tcsKdUaomrdcifrsm;onf pD;yGm;a&;tajctaet& usqif;aomtcgrsm;wGif om;orD;rsm;tay:
MuifemrIavsmhyg;ouJUodkU aigufvm;? irf;vm;? &dkufvm;? ESufvm; jyKwwfMuav&m zcif
jyefra&mufrD uREkfyfwkdUom;trdokH;a,mufonf tnHHUqHk;aom [if;rsm;udkom pm;Mu&aomf
vnf; rdcifonf uREkfyfwkdUarmifESrtay: a&S;uxufydk Muifemonf/ rkefUyJom;a&pm
ponfrsm;udkvnf; awmif;wdkif;0,fauR;onf/ xdkUxuf ta&;BuD;onfrSmum; uREkfyftm;
vnf; ([dkaumifESifh aygif;jcif;rSwyg;) vGwfvyfjcif;ay;xm; t&yfxJwGif vnfcsifwkdif;
vnfywfcGifh&onf/ oDv&Sifausmif;rSvnf; EkwfvdkufNyDjzpf uREkfyfrSwfrdorQ uav;b0wGif
taysmfqkH;aom umvtpdwftydkif;wck jzpfavonf/ zcifjyefa&mufvmaom tcgrlum;
txufygtcGifhta&;rsm; qkH;&IH;&acsawmhrnf[k uREkfyfodaomaMumifh uRwfuRwfvGwfvGwf
0rf;omjcif;r&SdaMumif;udk uREkfyfrSwfrdonf/
tvkyf&kHa&GU jcif;
rsm;rMumrD zcifonf tvkyform;rsm;udkjyefpk ydef;wef;zdeyftvkyfudk jyefaumuf\/
odkU&mwGif rJtdk;wef;t&yfrSm aps;csKdESifhtawmfvSrf; tjcm;aomzdeyfaxmifq&mrsm;vnf;
t&yfxJwGif wOD;rQr&Sdav&um; aps;csKdxJzdeyfqdkifxGufaom qdkif&Sifrsm;onf t&yfodkU
rvmvdkMuyJ jzpfaeMuojzifh ta&mif;yg;vS\/ okdUjzpf zcifonf aps;csKdtaemufbuf
&Sdaom yJykyfwef;&yfuGufwGif tdrfcef;uav;iSm; tvkyform;rsm;ESifh tvkyf&kHuav;
zGifhav\/ tdrfcef;uav;rSm cyfusOf;usOf;jzpf rJtdk;wef;aetdrf tdyf±&NyD; yJykyfwef;
tdrfcef;rSm tvkyf&kHtwGufoufouf jzpfavonf/ zcifESifh tvkyform;rsm;onf xrif;udk
- 20 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
vlausmif;odkUa&mufjcif;
waeUo rdcifESifhtwl eef;wGif;oljzpfcJUbl; tvGefcifrifcJUMuonf qkdaom rdef;rBuD;
wa,mufonf (touf 30cefUrQom &Sdao;ojzifh ,cktjriftm;jzifh rdef;rwa,muf[k
ac:&rnfjzpfaomfvnf; xdkpOfutjriftm;jzifh ]rdef;rBuD;} [k a&;vkduf&onf/ xdkrdef;ronf
uREkfyf\rsufpd waeUwjcm;BuD;BuD; oGm;ykHudkvnf; azmfjyygrnf/) uREkfyfwkdUaetdrfodkU
tvnftywfvmav&m ausmif;olt&G,f rdef;uav;wa,mufvnf; ygvmavonf/ rdcifwkdU
pum;ajymvsuf&SdMupOf uREkfyfESifhrdef;uav;onf upm;azmfjzpfvmMu tawmfcifrifvsuf
&SdMuavNyD/ rdef;uav;rSm uREkfyfxuf okH;ESpfavmufBuD;vdrfhrnfxifonf/ {nfhonf rdef;rBuD;
onf rdcifESifh pum;ajym&mrSm uREkfyf\taMumif;udkar;onfwGif rdcifu i,fvGef;aom
aMumifh oDv&Sifausmif; tprf;xm;NyD;rS Ekwfxm;&aMumif; ajym\/ (rdef;rBuD;rSm tysKdBuD;
jzpf ausmif;axmifpm;onf[k od&onf/) xdktcg rdef;rBuD;u ol\ausmif;rSm tdrfawmf&m
bk&m; ta&SUbuf&SdaMumif;? uREkfyftm; olUausmif;xm;vQif zcifESifhtwl vdkufvm nae
wGifvnf; zcifESifhtwl jyefEdkifaomaMumifh tvGeftqifajyaMumif; ajym\/ (yJykyfwef;ESifh
ol\pmoifausmif;rSm wjyausmfausmfrQom a0;onf/) xdkUaemuf rdcifu i,fvGef;vQif
ausmif;om;BuD;awGu ESdyfpufwwfaMumif;ajym&m q&mrBuD;u ]]pdwfomcsyg cifav;&,f?
uRefrudk,fwdkif apmifhNyD;Munfhay;yghr,f? rylygeJU? b,folrS rESdyfpufygbl;}} [kajymNyD;vQif
uREkfyftm; olUteD;odkUac:,lum ausmoyf&ifoyfjzifh csKdompGmacsmharmh,if; pum;ajymav\/
uREkfyfonf q&mr\ MuifemykH&aomtjyKtrludk oabmusonfwaMumif;? if;ESifhtwl
ygvmaom rdef;uav;tm;vnf; csufcsif;yifcifrifvsuf&Sdonfu waMumif;aMumifh rdcifu
ar;aomtcg ]]ausmif;aeygr,f}} [k tajzay;vdkufav\/
ESpfoufvSaomypnf;
if;aeUnae zcifjyefvm rdcifuajymjyaomtcg ynmudk tvGefvdkvm;aom uREkfyf\
zcifrSm 0rf;ajrmuf0rf;omjzpf uREkfyftzdkU t0wftpm;opfrsm; csKyfMuNyD;vQif oyf&yfatmif
jyifqif ausmif;okdUtyfMuavonf/ rJtdk;wef;ESifh tdrfawmf&mbk&m;rSm ig;ESpfom;
- 21 -
a&TOa'gif;
- 22 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
pdwf0ifpm;aomtcsuf
oDv&Sifausmif;rS vlausmif;odkU a&mufaomtcgrl (uBuD;) (cauG;) tu&mrsm;udk oif&
(uBuD;a&;u) odkU a&mufaomtcg uREkfyf\pdwf jzpfay:vmaom tjcif;t&mwckudk
rSwfrdao;onf/ uREkfyfuJUodkU (uBuD;a&;u) (cauG;a&c) ponfjzifh ]tH} Mu&aom
uav;rsm;u wwef;? rsufESmcsif;qdkiftwef; (uBuD;a&uowfuuf) (cauG;a&uowfcuf)
ponfjzifh ]tH} Mu&olrsm;&SdMu\/ ausmif;olausmif;om;tm;vkH;onf xdkacwf pmoif
ausmif;rsm;\ xkH;pHtwdkif; atmftHMu&m tcsKdUuvnf; toHukef[pf tHMu\/ (onfrS
tusifhyg ouFef;0wfNyD; pmtHaomtcg ]][meHeH? [meHeH}} [l tHMujcif; jzpf[ef&Sdonf/)
vlausmif; uREkfyfonf q&mrBuD;xHodkU wkdifawmjcif;\ tusKd;r&Sdjcif;udk odvmonfjzpf
uREkfyftay: ]npf} aom ausmif;om;qdkvQif uREkfyfxuf 2ESpf 3ESpf avmufom toufBuD;ol
jzpfygu zufwG,f owfavawmhonf/ npfcsifoluvnf; rsm; owfykwf&onfrSm
aeUwdkif;vdkyif jzpfaeawmh\/ wGif q&mrBuD;onf uREkfyftm; cPcP&efjzpfaom
aumifuav;qdkum zd&dkufawmhonf/ rdcif\ rdwfaqGjzpf vdrmap&efqkdaom &nf&G,fcsuf
jzifh olwyg;xuf zd&dkufjcif;vnf; jzpfygvdrfhrnf/ odkU&mwGif uREkfyftzdkUrlum; vm;vm;rS
rw&m;aom q&mrBuD;[l rausrcsrf;jzpfcJU&onf/ aemufydkif; uREkfyfpOf;pm;rdonf
um; q&mrBuD;onf tysKdBuD;jzpf om;orD;rarG;bl;onfhtwGufaMumifh uav;oli,frsm;\
jyemrsm;udk rodom;qdk&Gm;vSonf[k qkH;jzwfcsufcsrdygawmhonf/
uREkfyf\ zcif
uREkfyftaMumif;udka&;vQif uREkfyf\rdbrsm; taMumif;udkvnf; azmfjyygrS uREkfyftzdkUrSm &kyfvkH;
ay:ayvdrfhrnf/ uREkfyf\zcifrSm a&Tbdkawmifvuf (jrif;e,f[kac:onf/) refusnf;wkH&Gmom;
OD;at&mjzpf\/ zcif\trnfrSm jrefrmjynfwGif tvGef&Sm; rMumao;rDurS emrnfwlaom
qdkif;bkwfwckudk awGU&bl;onf/ zcifESifh emrnfwlaomaMumifh vludk,fwdkifudkvnf;
awGUjrifvdkapumrl ,aeUwdkifrawGU&bl;ao;ay/ a&Tbkdawmifvufudk ]jrif;e,f} [k ac:wGif
jcif;rSm jrefrmbk&iftqufquf vufxufwGif jrif;trIxrf; (jrif;wyfppfom;) rsm; xGufaom
e,fjzpfaomaMumifh jzpf\/ uREkfyfudk,fwkdif (jrif;yJGorm;wa,muf r[kwfaomfvnf;)
jrif;0goemygoljzpf jrif;ESifhywfoufaom A[kokwavhvm&mwGif if;e,fom;rsm;uJUodkU
jrif; ]tom;us} pD;enf;taMumif;udk em;vnfol &Sm;yg;aMumif;awGU&\/ refusnf;wkH&Gm
- 23 -
a&TOa'gif;
*kPf,lwwfjcif;
uREkfyf\zcifrSm uREkfyfuJUodkU ]vlpkH} wa,mufr[kwf? tvGef ]&dk;} onfh tEG,ftqufjzpf
bkd;pOfabmifqufwdkifatmif aot&ufudkvQmay:wGif rwifbl;jcif;udk tom;,l ajymavh
&Sdolrsm; jzpfMu\/ zcifrSm aqGBuD;rsKd;BuD;jzpf if;e,fw0dkuf&Sd &Gmrsm;wGif ol\aqGrsKd;
r&Sdaom&Gm[l r&Sdonfhjyif aqGrsKd;rsm;rSmvnf; pm;EdkifaomufEdkif tajctae&SdMuolrsm;jzpf
tcsKdUrSm v,fajr{u<u,f0olrsm; jzpfMuavonf/ uREkfyfBuD;jyif; &efukefol&d,wdkufwGif
t,f'DwmjzpfvmNyD;aemuf tcGifh,l xdke,fodkU tvnftywfa&muf&mwGif zcifESifhuREkfyfwdkU
vSnf;wpD;jzifh [dk&Gmonf&GmvSnfhvnfum ]]ighom;t,f'DwmjzpfvmNyDuG,f}} [k aqGrsKd;rsm;
tm; ajymjy&jcif;? ]]'D[mu ighnDuG,fh? 'D&GmrSmawmh olu ajrydkif&SifoaX; wa,mufuG,fh}}
[l uREkfyftm; ajymjy&jcif;wdkUaMumifh zcifrSm tarmom;&Sdawmhonf/ zcifonf rdcifESifhrwl?
ol\aqGrsKd;twGuf tawmf*kPf,lcsif&Smonf/
oDaygrif;udko m arQmfMujcif;
zcifonf &Gmausmif;bkef;BuD;\ nDESpf0rf;uJGawmfoljzpf ([dkacwfu xkH;pHtwdkif;) udk&if
tjzpfESifh av;ig;ajcmufESpfcefU aecJU&m toufjynfhaomtcgwGif &[ef;cHzdkU bkef;awmfBuD;u
pdwful;xm;\/ awm&Gm arG;zGm;&oljzpfonfhtjyif bkef;BuD;ausmif;wGif ESpfaygif;twefMum
aecJU&oluvnf; jzpfonfESifh tvGefUtvGef ]&dk;} &Smonf/ odkU&mwGif &[ef;cHEdkifonfh
t&G,fodkU a&mufaomtcg tawmfyg;&nfeyf&nf&dSykH&aom ol\zcifonf &[ef;cHjcif;udk
tm;ray;yJ rEav;NrdKUodkUqif; oDaygbk&if\ vTwf&kH;wGif pma&;uav;tjzpfESifh trIxrf;
- 24 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
q&mawmf\aus;Zl;
uREkfyf\t&yfrSm zcifxuf 2 vufrcefUjrifh 5ay 10vufr &SdaomaMumifh trsKd;taqGxJwGif
t&yftjrifhqkH;wa,muftaejzifh vljzpfvm&onf/ zcifonf ]vl&dk;vlaumif;BuD;} wa,muf
jzpf a'goenf;onf? ESdrfhcsonf/ odrfarGUEl;nHUaom pdwfoabm&Sdonf? aMumufwwfonf?
A[kokwvdkvm;onf[k uREkfyfem;vnf\/ rdcif\tazurl ]vlnHU} wa,muf[k xifaom
aMumifh ol\orD;ESifh aumif;aumif;BuD; oabmrwl[k uREkfyfMum;&bl;\/ odkUaomf &dk;om;ykH
&jcif; wckwnf;aMumifh ay;pm;vdkufjcif;jzpfonfqdk\/ odkUqkdaomfvnf; zcifonf pOf;pm;
OmPf acvSolwa,muf r[kwfay&m awmifolrd&dk;zvm tpOftvmwdkUaMumifh cyfEkHEkH&SdykH
&aomfvnf; rEav;NrdKU yk*dKvfxl;wyg;jzpfoaom Nrdwfq&mawmfbk&m;ESifh awGUqkH&
onfwGifrS OmPfyGifhvif; (olUacwfESihfol) vlwvkH;olwvkH; jzpfvmcJUavonf/ (pD;yGm;a&;
udkrqdkvdk? rd&dk;zvm t,ltqrsm;udk pGefUy,f0Huonf h owd&Sdjcif;udkqdkvdkygonf/)
uREkfyf\ rdcif
rdcifrSmrl rif;wkef;bk&if\ ]pm;awmfcJ} (xrif;[if;csuf&ol) rS aygufzGm;cJUoljzpf\/
xdkacwfrl &Sifbk&if\ ]zdeyfudkif}? ]xD;rdk;}? ]uGrf;tpfudkif} paom trIxrf;rsm;yif rsufESm
BuD;aom acwfjzpf xrif;[if;csuf&aomtvkyfrSm *kPfi,fonf[k r,lqMuay/ uREkfyf
tbdk;\ &mxl;udktaMumif;jyK uREkfyf\rdcifrSmvnf; t&G,fa&mufaomtcgwGif ]rif;ESpfyg;}
wkdU\ ]pmawmfzwf} jzpfvm&onf/ t&G,fi,fao;aomaMumifh (18ESpforD;) pmawmfzwf
BuD;rsm; jzpfMuonfh ]ocifBuD;} rsm;vufatmufwGif pmawmfzwfuav;rQom jzpfcJU&ao;
- 25 -
a&TOa'gif;
a'goBuD; aomtrsKd;
zcif\pdwf El;nHUodrfarGUoavmuf rdcifrSm pdwfqwfjcif;? pdwfxufjcif;? pdwfwif;jcif;?
r[kwfrcHwwfjcif;? raMumufwwfjcif;paom tjcif;t&mwkdU&Sd\/ wae&m rdciftm;
]a'goBuD;aomtrsKd;} [l a&;om;bl;&m rdcif\taz (uREkfyf\tbdk;) taMumif;udk owd&
a&;cJUjcif;jzpf\/ uREkfyfi,fpOfu rdcif\armifwa,muf (uREkfyf\OD;av;) tm; olUxuf
BuD;aom vlwa,mufu tEdkifusifhum apmfum;vdkuf&mwGif tbdk;onf tom;rsm; qwfqwf
wkefatmif a'goxGufonfESifh xdkoludk oGm;owfygawmhrnf[k "m;udkifvsuf xGufoGm;
ojzifh aqGrsKd;tm;vkH;u 0dkif;awmif;yefMuaomfvnf; r&yJ&Sd&mwGif xdkvl\zcifonf
tbdk;taMumif;udkod om;ESifhtwl ajy;vmNyD;vQif tbdk;tm; 0efcsawmif;yefMuavonf/
okdUESifhvnf; tbdk;u rausEdkifao;onfESifh apmfum;oludk,fwkdif ESpfcsuf? okH;csufrQ
]taxmif;cHNyD;onfhaemufrS auseyfavawmhonf/ ae&m xdkom;tz ajy;vmjcif;rSm
tbdk;\a'goudk aMumufomr[kwf? ]pm;awmfcJ} wa,muf[laom &mxl;udkvnf; &GHUMuykH
&onf[k uREkfyfxifrd\/ jrefrmbk&ifrsm;\ rif;rIxrf;rsm;tm; t*Fvdyfvufxuf uREkfyf
i,fpOfutxd av;pm;rI&SdMujcif;udkvnf; uREkfyfrSwfrdonf/
tbdk;\Mo0g'
- 26 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 27 -
a&TOa'gif;
oifMum;ykHerlem
tar;tajzudk OyrmwckjyygOD;rnf/
]]vl b,fhES,fa&;ovJ}}
]]va&;ESpfacsmif;iif vl}}
]]b,folUudk vlac:ovJ}}
- 28 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
]]&kyfemrfESpfyg;udk vlac:ygonf}}
]]&kyfb,favmuf&SdovJ}}
]]&kyf tX0DoH (28) &Sdygonf}}
]]bmudk ]emrf} ac:ovJ}}
]]pdwf? apwodufudk emrfac:ygonf}}
]]apwoduf b,favmuf&SdovJ}}
]]apwoduf 'Gdynmo (52) &Sdygonf}}
]]pdwfwck ,kwf 90? tus,f 121yg; &Sdygonf}}
]]pdwf b,favmuf&SdovJ}}
]]b,fpdwf b,fpdwfrsm;wkef;}}
]]avmbrlpdwf 8ck? a'gorlpdwf 2ck? arm[rlpdwf 2ck aygif;tukodkvf 12ck}} ponfjzifh 89
rsKd;aom pdwfwkdUudk a&wGuf&Gwfqdkjy&avonf/ onfrSm ]usufpm} yifjzpfaomfvnf; 7
ESpfom;t&G,f oli,fuav;wa,mufu y&dowfxJ oGufoGufvufvuf &Gwfqdkjyjcif;udk
jrifMuMum;Mu&aom t&yfolt&yfom;rsm;u ]]'Doli,fuav;o*KwwfaeNyD}} [k uREkfyftm;
csD;rGrf;um ayGUMu? zufMu? rkefUa<u;Muavonf/
taumif; ESifhtqdk;wGJjcif;
onfum; uREkfyftzdkU [efusvSyg\/ odkU&mwGif taumif;ESifhtqdk; 'GefwJG jzpfwwfaom
Zmwm&Sifjzpfonf[k euwfq&mBuD; wa,mufu (aemufydkif;wGif) a[mbl;onfhtwkdif;
q&mawmf\ ]vufoyfarG;} wynfhuav;wa,muf jzpf&jcif;twGufaMumifh raumif;aom
tjcif;t&mrsm; wGJvsufvdkufygvmawmhonf/ ausmif;odkU uREkfyfra&mufrDtcsdefu pmawmf
- 29 -
a&TOa'gif;
tEdkifusifhc HcJU&ykH
txufwGif azmfjycJUbl;onfhtwdkif; uREkfyfrSm (xdkacwfu ausmif;om;oli,fwkdU\ upm;enf;
jzpfonfh) ]ayoD;ypfjcif;} vufajzmifhjcif;twGufaMumifh trsm;tm;jzifh Edkifwwfoljzpfonf/
ydkufqHwjym;vQif ayoD; (a*:vD) 10vkH;& upm;Mu&mwGif waeUwGif ydkufqH 2jym;? 3jym;
ponfjzifh aeUwdkif;vdkyif Edkifavh&Sd\/ uREkfyftm; rdbrsm;u waeUvQif rkefUzdk;ydkufqH 2 jym;
ay;avh&Sd&m ayoD;ypfjcif;rS Edkif&jcif;aMumifh wyJ? ig;jym; okH;ae&\/ ayoD;ypfMu&mwGifvnf;
cyfBuD;BuD; ausmif;om;0dkif;ESifh uav;0dkif;[l ESpf0dkif;&Sd&m uav;0dkif;wGifrl txufyg
ausmif;om;wa,mufrSwyg; uREkfyfonf vuftajzmifhqkH;jzpf\/ xdkausmif;om;onf uREkfyf
tm; olESifh ESpfa,mufwnf;upm;&ef aoG;aqmifav&m uREkfyfrSmvnf; vltuav;wa,muf
r[kwfaomaMumifh jiif;y,fcJU\/ okdU&mwGif xdkoli,fonf uREkfyfxuf toufokH;ESpfcefU
BuD;onfjzpf uREkfyftm; acsmhcsnfwcg? jrLcsnfwvSnfh? acsmufcsnfwrsKd;jzifh? aeU&SdorQ
uyf El;ESyfav&um; uREkfyfrSm olESifhupm;&ef oabmwlrdavawmhonf/ wcgw&H olu
npfonfESifh uREkfyfu rcHyJ owfykwfMu&mwGif 7 ESpfom;ESifh 10 ESpfom; jzpfaomaMumifh
uREkfyfyifem &IH;&avonf/ uJUodkU jzpf&zefrsm;vwfaomf uREkfyfrSm olESifh rupm;yJvnf;
rae&? upm;wdkif;vnf; &IH;&onfom jzpfaomaMumifh uREkfyf&cJUaom rkefUzdk;ydkufqHESpfjym;rSm
wjym;zdk;rQ rkefUrpm;&yJ olUvufxJodkU a&mufoGm;ygavawmhonf/
odkUqdkvQif vGwfajrmuf&ef enf;vrf;r&Sdoavm? q&mawmftm; tb,fhaMumifh ravQmufxm;
oenf;[k ar;&ef&Sd\/ bkef;BuD;ausmif;om; [lonfrSm bkef;BuD;tm; b,frQavmuf aMumuf&
onfudk bkef;BuD;ausmif;om;rsm;om odMuayvdrfhrnf/ uREkfyfonf q&mawmf\ vufoyfarG;
wynfhuav; wa,mufyif jzpfaomfvnf; avQmufxm; wdkifawmjcif; rjyK0HUacs/ wcgu
onf;rcHEdkifvSojzifh q&mawmftm; avQmufxm;wdkifwef;&mwGif q&mawmfonf xdkoli,ftm;
&dkufzl;\/ odkU&mwGif xdkoli,fonf twGufaMumifh uREkfyftay: wkd;qkd;vmavm&m
q&mawmftm; avQmufxm;&efyif r0HUyJ&Sdawmhonf/ tb,fhaMumifh okdUjzpf&oenf;[k
- 30 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
ausmif;vufa0SUyGJrsm;
xkdausmif;om;onf uREkfyftay: qdk;onfxuf qdk;vmao;\/ olESifh ayoD;ypfMuojzifh
uREkfyf\rkefUzdk; ydkufqHESpfjym;ukef ausmif;wufcsdef ra&mufao;onfhtcg olu ayoD;rsm;
xkwfacs;NyD; qufvufupm;zdkU rsufESmcsKdaoG;av&m uREkfyfrSm olUudk&GHUonfESifh rjiif;0HUyJ
qufvuf upm;&\/ ydkufqHwjym;zdk; ta<u;wifoGm;aomtcg eufjzefwGif t&if;wjym;?
twdk;wjym;[kqdkum uREkfyfxHrS ydkufqHESpfjym;awmif;\/ ray;[kjiif;vQif vk,l\/
]]bkef;BuD;udkavQmufvQif rif;aoayawmh}} [k uREkfyftm; Ncdrf;ajcmufao;\/ uREkfyfrSm
if;t&G,fwGif rdcif\owdrsKd;r&Sd/ zcif\ aysmhnHUaompdwfrsKd; &Sd[efwlonf/ odkUESifhyif
&G,fwlcsif;jzpfygu &IH;onfjzpfap? Edkifonfjzpfap tavQmhray;yJ wG,fowfcJUbl;onfh tBudrf
aygif;vnf; rsm;cJUvSygNyD/ xdkacwfrSm acwfESifhrwlatmif ausmif;om;csif; owfykwf
xkd;BudwfMujcif;rSm aeUwdkif;udpjzpfonf/ q&mawmftm; ravQmufpwrf;qdk oabmwl
owfykwfMuaom vufa0SUyJGuav;rsm;rSm waeUvQif wyJGESpfyJG&SdNrJjzpf\/ xdkacwf EdkifiHausmf
vufa0SUorm;BuD;rsm; jzpfMuonfh rdk;BudK;? ay:odkif;? usm;ysH? usm;euf ponfwkdUuvnf;
tdrfawmf&mbk&m; ajrmufbuf&Sd ]bk&m;ikwfwdk} teD;wGif &kHoGif;vsuf&Sd&m ausmif;om;BuD;
rsm;onf ausmif;om;uav;ESifh ausmif;om;vwfrsm;udk ajrSmufay; ]rif;urkd;BudK;uG? rif;u
ay:odkif;uG? rif;u aygifjzLibuG? rif;u tkwfESJzkwfzkd;wkwfuG} ponfjzifh emrnfBuD;rsm;
rSnfhNyD;vQif &G,fwlcsif;wJGay;um xkd;owfap\/ owfykwfMupOftwGif; if;wkdUu vufa0SU
qdkif; toGm;rsKd;udk yg;pyfjzifhwD;ay;Mu&m uav;rsm;vnf; rdkufpdwf0if oJoJrJrJ xdk;owfMu
avawmhonf/ odkUjzifh uREkfyfuJUokdUaom ausmif;om;i,fuav;rsm;rSm EIwfcrf;pkwfjywf
jcif;? ezl;a&mifjcif;? rsufuGif;ndKjcif; ponfh 'Pf&m'Pfcsufrsm;ESifh tdrfodkUjyefMuonfu
rsm;avonf/ enf;tm;jzifh uREkfyfwkdU ausmif;om;i,fuav;rsm;rSm ]wdkufMuuf} uav;
ozG,f ]cGyf} zdkU OD;rav;yJ jzpfukefMuavNyD/
trsKd;rsKd;nSOf; qJykH
- 31 -
a&TOa'gif;
- 32 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
Nrdw fq&mawmf
Nrdwfq&mawmf\ausmif;rSm 'udP0efwdkufwGifomru rEav;NrdKUay:&Sd bkef;BuD;ausmif;rsm;
teufwGif ausmif;om; tpnfum;qkH;aom ausmif;jzpf ausmif;om;rdbrsm; onfvnf;
rEav;om;rsm;tm; a&wGufjcif;tvkdUiSm wa,mufpD 1?2?3 ponfjzifh &Gwfqdkap&m aemufqkH;
ausmif;om;u 64 [k qdkvkdufjcif;udk uREkfyfrSwfrdygao;onf/ rSwfrdykHrSm xdkausmif;om;onf
a&mifxkH;uav;ESifh a&SUokdUudkif;um olUtvSnhfa&mufatmif apmifhMunfhae&mrS olUtxufu
vlu 63[k qdkvdkufonfESifhwNydKifeuf olu ]]ajcmuf? ajcmuf? ajcmufq,hfav;}} [k
qdkvdkuf&m wausmif;vkH; 0dkif;&,fvkdufMu\/ uREkfyfvnf; tjcm;ausmif;om;rsm;ESifhtwl
&,fvdkufrdonf/ xdkoli,frSm ]pum;xpf} olwa,mufjzpfav&m uREkfyfrSmvnf; xdkaeUrSp
pum;xpfvmawmhonf[k rSwfrdonf/ tjcm;ausmif;om;rsm;tm; ]rul;} yJ uREkfyf wa,muf
wnf;udkom ul;&jcif;rSmum; ([kwfr[kwftyxm;) uREkfyf\xifjrifcsufudk oufqkdif&m
ae&mwGif azmfjyygrnf/
xl;jcm;aomq&mawmf
Nrdwfausmif; (]bdwfausmif;} ac:Muonf/) \ pnfum;jcif;taMumif;&if;rSm q&mawmf
OD;eEonf Nrdwfe,fom;jzpf t*FvdyfvufatmufodkU tvsifqkH;usa&mufcJUonfh e,fjzpf
onfhtavsmuf rEav;NrdKUwGif acwftrSDqkH;aom &[ef;wyg;jzpf\/ acwfrSDykHum; bkef;BuD;
- 33 -
a&TOa'gif;
]pmjzL} oif&awmhrnf
bkef;BuD;ausmif; uREkfyftouf udk;ESpfom;t&G,fwdkif a&mufvwfaomf armfvNrdKifNrdKU
aumhu&dwf&GmrS bJGUawmf OD;wdavmuac: &[ef;wyg;onf rEav;NrdKUodkU <ua&mufvm&m
t*Fvdyfpmwwfjzpf ausmif;om;rsm;tm; t*Fvdyfpmoifay;vdkonf qkdaomaMumifh Nrdwf
q&mawmf\ausmif;ESifh tHusjzpfaeawmhonf/ tjcm;aom bkef;BuD;ausmif;rsm;rSm *Pef;
ocsmFudkrQ oifay;zkdU oabmrwlyJ&Sd&m t*Fvdyfpm (pmjzL)rlum; vufcHzdkUa0;ao;\/ wGif
OD;wdavmurSm Nrdwfq&mawmf\ ausmif;wGif oDwif;okH; pkaqmif;NyD; &&Sdxm;aom
ausmif;om;okH;av;q,fwkdUtm; t*Fvdyfpmoifjyay;av&m uREkfyfrSmvnf; wa,muf tyg
t0ifjzpf\/ vuf&Sdausmif;om;aygif; 60ausmfteuf ]pmjzL} oifawmhrnfqkdojzifh tcsKdU
vnf; EkwfxGuf tcsKdUvnf; wkd;vmav&m EkwfxGufoGm;onfh ausmif;om;rsm;teuf
uREkfyf\ ]cspfwD;} vnf; ygoGm;NyDjzpfaomaMumifh uREkfyftzdkUrSm 0efxkyfBuD;wck uscJUayNyD/
aps;csKdawmf yxrrD;
- 34 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
aiG&Tifaom&ufydkif;
rD;avmifNyD;onfhaemuf &ufowywfausmfausmfrQtwGif; rD;avmifuGif;BuD;onf uREkfyfwkdU
ausmif;om;t&G,f oli,frsm;tzdkU&m tifydkUvdkifpifXmeBuD;wck jzpfaeawmh\/ 1950jynfhESpf
avmufqDu &efukefodkU uREkfyfqif;oGm;&mwGif aeUcsif;ncsif; olaX;jzpfoGm;onfh ]bdkif
ukefonf} rsm; taMumif;udk pD;yGm;a&;orm;tcsif;csif; ajymMujcif;rsm; Mum;&onfhtcg uREkfyf
rSm i,fpOfu aps;csKdawmfrD;avmifuGif;BuD;udk bGm;ueJowd&rdonf/ eHeufvif;onfESifh
wNydKifeuf ykyk&G&G[lorQonf rD;avmifuGif;BuD;okdU avQmufvmMu oHaumufwacsmif;pDESifh
[mudkvSef [dk[mudkzGifh ponfjzifh tESHUtjym; xdk;qGarGaESmuf &SmazGMuav&m ae0ifonfh
tqkH; wusyf ESpfusyf ig;usyfwefrsm;udk vlwdkif;vdk& 50dwef 100dwef wdkifatmif &Muol
rsm;vnf; &SdMuavonf/ tcsKdUrSm a&TqdkifaiGqdkifwef;rS a&TcJaiGcJrsm;udkyif &&SdMuonfqdk\/
jymykHxJrSm &Sm&Muaom ypnf;rsm;udk apmifh0,f,lMuonfh vmbfjrifolrsm;vnf; &efukef
Muufwef;yrm ay:vmMuonf/ uREkfyfonfvnf; rdbrsm;rodapyJ ausmif;tm;vyfcsdefwGif
tjcm;ausmif;om;BuD;rsm;ESifhtwl vkduf jymykHudkarTjcif;jzifh waeUvQif okH;yJav;yJrQ &&Sd
av&m rkefUzdk;ESpfjym;om&aom oli,fwa,muftzdkU vmbfoyfyum&TifvS vGefpGm auseyf
cJUav\/
- 35 -
a&TOa'gif;
]aps;orm;} jzpfvmMujcif;
uREkfyf txl;ojzifh wifjyvdkaomtjcif;t&mrSm ydkufqH&Tifbl;jcif;aMumifh uREkfyfysufpD;vm&
ykHyif jzpfavonf/ aps;csKdawmfBuD; jymykHjzpfpOfu okH;yJwrwf okH;Edkifaom ausmif;om;rsm;
onf jymykHay:wGif qdkifwef;rsm; jzpfvmaomtcg ydkufqH0ifayguf r&SdMuawmhojzifh
BuHrdBuH&m BuH&awmhonf/ (xdkacwfurl acgufqJGwvkH; wyJ? rkefUwDESpfjym;? zmvl'g
cGufuav; wyJ? cGufBuD;wrl;? pD;u&uf wjym; av;vdyf? ]zifqDpGyf} okH;vdyf &aomacwf
jzpfaomaMumifh okH;yJwrwfqdkvQif oaX;om;rsKd;ozG,f okH;EdkifMuonf/ uREkfyfwkdUausmif;
oaX;OD;bZH\ om;wa,muf&Sd&m olyif rkefUzkd;ajcmufjym;om&onf/) ausmif;om;rsm;onf
aps;csKdjymykH (pm;usuf) uG,faysmuf wJwef;qdkifrsm; ay:aygufvm&mwGif (vdkufpifydwfvdkuf
aom ukefonfBuD;rsm;uJUodkU) pD;yGm;a&; tusyftwnf;awG awGUBuKH&av\/ wGif
tcsKdUausmif;om;rsm;onf aps;qdkifrsm;rS tvpfEIdufaompepfudk wDxGifMu\/ txl;ojzifh
ukefpkHa&mif;aom usLvD,mqdkifrsm;rSm if;wkdUusufpm;&maomXmejzpf\/ ausmif;om;
cyfBuD;BuD; av;ig;a,mufwkdUonf ausmif;tm;csdefwGif aps;csKdodkUoGm; jyefvmaomtcg
a*:vDrsm;? riftkd;rsm;? vufudkifyk0grsm;? cJwHrsm; tp&Sdonfh ypnf;uav;rsm; toD;oD;
ygvmMu&m wa,mufvQif ig;rl;wef? ajcmufrl;wef ponfjzifh&cJUMu\/ if;wkdU\ ]yG} jcif;udk
jrifMu& aps;csKdoGm;aom ausmif;om;ta&twGuf yGm;rsm;vm&m aemufqkH;wGif ydkufqH
&Tifaom oaX;om;ESifh vufzGmaomrdbwdkU\om; tenf;i,frSwyg; aps;orm; jzpfukefMu
avawmhonf/
twkjriftwwfoif
waeUo uREkfyfonfvnf; ausmif;om;BuD;rsm;\ ydkufqH&Tifjcif;udk oGm;&nfusvsuf&SdpOf
uREkfyfudkcifrifaom ausmif;om;BuD;wa,mufu ]]a[haumifazodef;? igeJUvdkufcJUygvm;uG?
bmrSrcufbl;? igvkyfovdkom Munfhvkyf}} [k qdkum vpfykHvpfenf;udk oGefoifav&m uREkfyf
vnf; vkdufygoGm;av\/ uREkfyfwkdUtzJGUrSm okH;av;a,muf&Sd uREkfyfonf olwkdU\ vpfykH
vpfenf;udk vufawGUoifcef;pm ,l&kHom,lcJUNyD; yxrwacgufjyefvmcJU\/ 'kwd,wacguf
rl uREkfyf\ tzGJUom;rsm;u ypnf;rsm;0,fcsifjyK aps;qpfvsuf&SdMupOf uREkfyfonf
zvfa*:vD'dk;BuD;wvkH;udk EIduf,l cg;ydkufxJodkUxnfhvdkuf\/ EIduf,laomtcgwGif vufwkef
aomfvnf; cg;ydkufxJodkU xnfhNyD;onfhwdkifatmif qdkif&Sifu rjrifaomaMumifh ]w,f[kwfwJU
tvkyfygwum;} [k ESpfodrfhrd\/ xdkcP tjcm;qdkifrS usLvD,mukvm;wa,muf ajy;vm
uREkfyf\cg;ydkufudk EIdufprf;onfwGif zvfa*:vDBuD;udk awGUoGm;\/ wGif qdkif&Sifqif;vm
- 36 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
Bum;&cJaom t*FvdyfpmoH
Nrdwfq&mawmf\ ausmif; OD;wdavmua&mufvm t*Fvdyfpm oifpjyKonfwGif rdbrsm;
onf ausmif;eD;aom &dkifwef;&yfrS &ifESifwHcg;odkU a&TUajymif;Mu&jyef\/ &efESifwHcg;ESifh
'udP0efwdkufrSm 17 ]jy} a0;aomfvnf; rdbrsm;onf Nrdwfq&mawmfudk MunfndKonfu
waMumif;? uREkfyftm;vnf; t*Fvdyfpm oifapvdkonfwaMumif;aMumifh t&yfa&TUaomfvnf;
ausmif;ra&TUyJ a0;vSaomc&D;udk aeUwdkif; toGm;tjyef vrf;avQmufap\/ &efESifwHcg;
&yfuGufrSm rdcif\aqGrsKd;rsm; aexdkifMuaom &yfuGufjzpfav&m (uREkfyf\tbdk;vnf; &Sdao;
onf/) uREkfyfonf oli,fwef; ]y&dkifrm} zwfpmtkyfwGif pD-at-wD-uufwf (Cat) tm&fat-wD &ufwf (Rat) tufpf-at-wD qufwf (Sat) ponfjzifh zwfjyaomtcg tbkd;ESifh
wuG rdcif\ aqGrsKd;rsm;onf 0dkif;tkHem;axmifMu&if; ]vQmvdyfoH} yg yDoonf? em;axmif
aumif;onf ponfrsm;jzihf csD;rGrf;MuaomaMumifh uREkfyf&ifaumh *kPf,lrdjcif;udk rSwfrdyg
ao;onf/ xdkpOfu t*Fvdyfpm[lonfrSm t&yfolt&yfom;rsm;tzdkU Mum;&cJvSaomaMumifh
tdfrfeD;em;csif;rsm;yif vmem;axmifMuonf/ uREkfyf\tbdk;url tjcm;aom a&S;vlBuD;rsm;
uJUodkU ]pmjzL} [l r&Iwfcsonfhjyif ]]ighajr;wa,muf ]vlpkH} uav; jzpfawmhr,f}} [k 0rf;om
tm;& ajym&Smao;\/ uREkfyfuvnf; aemufydkif;wGif twdk;ESifh ]pkH} jyvdkufjcif;udk tbdk;
wa,muf jrifroGm;&&Sm[k ,ckowd&rdao;onf/
tm*kHaqmifaomacwf
aetdrfrS ausmif;okdUoGm;aomtcg uREkfyfonf pdefyDwmausmif;teD;rS jzwfoGm;& tvGefw&m
t*Fvdyfpum;ajymonfh pdef hyDwm ausmif;olrsm; ajymoHudk Mum;&onfwGif tvGefajymcsif
- 37 -
a&TOa'gif;
wrsKd;wzkHaqmhjcif;
a&Twacsmif;ajrmif; abmifwavQmuf&Sd a&pyfwGif uecdkyifrsm;? qifESmarmif;yifrsm;? ukvm;
rsufpdyifrsm; aygufa&mufvsuf&Sd&m if;tyifrsm;\ xdyfzsm; teDa&mif? t0ga&mif? tndK
a&mif&Sdaom ykpOf;aumifrsm; em;vsuf&Sd\/ uREkfyfwdkU nDtpfudkESpfa,mufonf jrif;NrD;wyifpD
&Sm wbuftzsm;udk 0g;jcrf;wck\ xdyfcsnfum tjcm;buftzsm;wGif ESrf;aphyrmP&Sdonfh
- 38 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
a&Tw acsmif;\jzm;a,mif;rI
uREkfyfwkdU nDtpfudkESpfa,mufonf &efESifwHcg;rS ausmif;odkU xGufvmMu&mwGif a&S;OD;pGm
a&Twacsmif;udk jzwfausmfonfh tajrmufwef;wHwm;odkU a&mufMu\/ xdkae&mrSp 'udP
0efwkdufbufodkU csKd;0if&onfh qdkif;wef;wHwm;odkU ra&mufrD a&qdyfaygif; w'gZifcefUrQ&Sd&m
0dZ,rif;om;\ aemufygwynfhrsm;tm; bDvl;rrsm;u tm&kHtrsKd;rsKd;wkdUjzifh jzm;a,mif; aoG;
aqmifavawmhonf/ xdkacwfu a&Twacsmif;rSm ,ckuJUodkU a&qkd;ajrmif;r[kwf? rw&m
txufrS pD;qif;vmcJU? vGefawmif;? 0g;&if;wkwf? awmifNyKH;? o&uef? uefydkif paom &Gm
rsm;udk jzwfausmfNyD;vQif tdk;zdkudkausmf rEav;NrdKUxJodkU 0ifvmonfh a&&Sifacsmif; jzpfaom
aMumifh tawmfMunfvif woGifoGifpD;qif;vsuf&Sd\/ a&udkjrif&vQif (aoawmhrS aoa&m)
ajy;qif; ckefayguf,uful;csifwwfaom ausmif;om;t&G,f uREkfyfwdkUnDtpfudkESpfa,mufrSm
a&qdyfwdkif; tjcm;oli,fuav;rsm; aysmf&TifpGma&csKd;Mujcif;udk jrif&jcif;? wbGrf;bGrf;
ul;,ufMuaom a&oHESifh jrL;wl;atmf[pfMuaom oli,foHrsm;udk Mum;&jcif;? arSmfyif
uav;rsm; arsmvuf&Sdaoma&rS &eHUwrsKd;udk &I&Iduf&jcif;? a&\at;jraomtawGUudk
pdwful;jzifh vGrf;&jcif;wnf;[laom tm&kHtrsKd;rsKd;wkdU\ aoG;aqmifrIaMumifh a&qdyf wckESpfck
- 39 -
a&TOa'gif;
pdwfaA'g\vufoHv dk
uREkfyfwkdU rlvBuH&G,fcsufrSm cPwjzKwf a&csKd;NyD;aemuf ausmif;csdefrSDatmif wufMu&ef
jzpf\/ wcgw&Hvnf; ausmif;wufrSD wcgw&Hvnf; ausmif;wufaemufusojzifh t&dkuf
cHMu&\/ xdkUaemufwGifrl taysmfMuL; ausmif;csdefvGefoGm;aom tcgrsm;wGif t&dkufcH&
rnfudk aMumufonfESifh ausmif;rwufyJ ausmif;ajy;zdkU oabmwl qkH;jzwfvkdufMuav\/
wcgw&HwGifvnf; tdrfvkyf&efay;vkdufonfhtvkyf (Home Work) udk rvkyfcJUrdMuojzifh
t&dkufcH&rnf[k odonfESifh a&qdyfrS wrifrwufyJ ausmif;ajy;vkdufMu\/ aemufwaeUwGif
aeraumif;aomaMumifh[k vdrfajymjcif;tm;jzifh t&dkufvGwfatmif BudK;pm;Mu\/ odkU&mwGif
uREkfyf\ynma&;twGuf rnfonfhrdbESifhrQrwlatmif *&kpdkufwwfaom uREkfyf\zcifonf
ausmif;odkU &Hzef&Hcg0ifvm ,refaeUu uREkfyfwdkU ausmif;rwufjcif;ESifh qkH;pnf;onfhtcg
uREkfyfwkdU\ tvdrfay: ]ESpfxyfuGrf;} t&dkufcHMu&\/ q&mawmfonf ausmif;ajy;aom
ausmif;om;tm; Murf;jyifay:wGif tvsm;arSmufap ajcvufrsm;udk ausmif;om;av;a,muf
wkdUu wbufpDudkifxm;pOf BudrfvkH;jzifh 10csufwdwd &dkufavh&Sd\/ uREkfyfwkdU t&dkufcH&jcif;udk
zcifjrif&aomfvnf; rauseyfao;ojzifh tdrfodkUa&mufaomtcg xyf&dkufao;\/ zcif\
vufrSm toufBuD;NyDjzpfaom q&mawmf\vufxuf jyif;aomaMumifh ESpfqokH;q ydkem\/
wcgu uREkfyftm; zcif&dkuf armifyktm; olUtaz(rdcif\armif) u&dkufav&m orD;a,mufz
ESpfa,mufonf udk,fhom;udkudk,f &dkufMu&mwGif wa,mufESifhwa,muf olUxufigematmif
vufpGrf;jyMuonfh vuPmESifh zcifu uREkfyf\vufarmif;udk aq;jyif;vdyfrD;ESifhxdk;qJwGif
OD;BuD;u armifyk\i,fxdyfudk ydef;wef;zdeyfjzifh ckwfvkdufonfESifh aoG;rsm;jzmqif; vmawmh
onf/ armifykrSmvnf; uREkfyf\ar;aph trm&GwfuJUodkU xdyfwnfhwnfhwGif okH;vufrcefU&Sdaom
trm&GwfBuD;wck ao&mygoGm;&Smonf/ uREkfyf\zcifrSm tjcm;aomzcifrsm;xuf t&dkufoef
onf rSefaomfvnf; ynmvdkvm;jcif;ESifh uREkfyf\rkdufrJjcif;udk uREkfyfem;vnfonf jzpfaom
aMumifh txufyg &dkufjcif;rsKd;twGuf pdwfxJ rnfodkUrQr&SdcJUyg/ okdU&mwGif uREkfyf\pdwfxJ
xdcdkufapaom &dkufjcif;rsm;vnf;&Sd oufqdkif&mae&mwGifrS azmfjyygrnf/
- 40 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
zcifESifh ]eifvm;igvm;}
uREkfyftm; t*Fvdyfpmoifjyonfh OD;wdavmurSmvnf; uREkfyf\zcifESifh ]eifvm;igvm;}
qkd&avmufatmif t&dkufoefvSaom q&mwyg;jzpf\/ &Hzef&Hcg ausmif;ajy;wwfonfh
txJrSyif twef;xJ ausmif;om;q,fa,muf&Sdonfhteuf 'kwd,aomfvnf;aumif;? wwd,
aomfvnf;aumif;? vkdufEdkifcJUoljzpf\/ usuf&efay;vdkufaompmudk aeUwkdif;ppf wvkH;
r&vQif BudrfvkH;jzifh wcsuf&dkufavh&Sd&m uREkfyfyif waeUvQiftenf;qkH; okH;av;csuf
t&dkufcH&onf/ t&dkufvGwfaom ausmif;om;[lum; wa,mufrQr&SdcJUacs/ aeUpOf
wwfaompmudkomru pma[mif;rsm;udkvnf; &ufowywfwBudrf (tzdwfaeUwdkif;) jyefvnf
ppfaq;avh&Sd&m xdkaeUtwGufrSmrlum; Budrf2vkH;3vkH; jzef;jzef;uJG&onfcsnf;jzpfavonf/
odkUESifhvnf; uREkfyfwkdU ausmif;om;rsm;onf OD;yOif;taMumif;udk wcGef;rQraumif;ajymjcif;
rMum;&? q&mu wynfhtm;&dkufjcif;onf xkH;pHjzpfonf[k vufcHMu q&mtay:wGif
cspfaMumuf&dkaopdwf &SdMuonfcsnf; BuKHcJU&avonf/ wcgu OD;yOif; rusef;rrm&Sd&mwGif
(pmoifrI&yfem;cGifh&&Sd ausmif;om;rsm;xkH;pHtwkdif; 0rf;omMuonfhtxJrSyif) OD;yOif;\
usef;rma&;twGuf rdbozG,f pdk;&drfylyefMujcif;udkvnf; BuKH&bl;onf/
uREkfyf\tpfudkw0rf;uJG armifykESifh uREkfyfrSm ]ausmif;ajy;a&m*g} pJGuyfvsuf&SdMu rnfrQyif
&dkufESufqkH;raomfvnf; &ufaygif;ESpfq,fokH;q,frQavmufom ausmif;rSefrSefwufMu
waeUwGif a&qdyfrsm;\ jzm;a,mif;rIaMumifh ausmif;ajy;NrJwdkif; ajy;Mujyefav\/ uREkfyfwdkU
vkyfMuykHum; aysmfp&mBuD;awmh r[kwfvSyg/ ausmif;rwuf&vQif NyD;a&mqkdaom ]ysif;pdwf} rsKd;
0ifvmjcif;om jzpfwef&monf/ a&qdyfa&csKd; rGef;wnfhtcsdefcefUwdkif a&mufaomtcg
tvGefa&0ojzifh EIwfcrf;rsm;jym ckdufcdkufwkefcsrf;at;vm&mwGif uREkfyfwkdUonf ukef;ay:odkU
wuf yufvufvSefum aevSef;Mu\/ &ifbwfylaomtcg 0rf;vsm;arSmuf ausmudk
aeylvSef;Mu\/ odkUjzifh wudk,fvkH; &Sef;&Sef;awmuf ylavmifvmonfhtcg a&xJodkU ckefqif;
Mujyefavonf/ waeUywfvkH; xdkuJUodkUylcsnfat;csnf cHcJUjcif;twGufaMumifh tusifh&NyD;
uREkfyfBuD;jyif;vmaomtcgwGif tat;rdjcif; enf;yg;avoavm[k xifrdonf/ okdU&mwGif
,ck tbkd;BuD;jzpfvmaomtcgrl olwyg;enf;wl tat;rdwwfvmaomaMumifh if;txifudk
jyifqifvdkuf&jyefonf/ qmavmifaomtcgrsm;wGif a&Twacsmif;ajrmif;aygif tcsKdUtdrfrsm;&Sd
NcHrsm;xJrS rmvumoD;? oajyoD;paom opfoD;rsm;udk cl;pm;Mu vQmESifh EIwfcrf;rsm;
jymvsuf&SdMu&m tdrfjyefcgeD;wGifrS ovJESifhyGwfwkdufum a&aq;cJUMuavonf/
- 41 -
a&TOa'gif;
ausmif; tdyfausmif;pm;
rdbrsm;onf uREkfyfwkdU\ ausmif;ajy;a&m*gudk tjrpfjywfatmif rukoEdkifyJ&Sd&mwGif
ESpfa,muf wGJvsuf &SdaomaMumifhom ausmif;ajy;Muonf[k,lq uREkfyf\OD;BuD;onf
armifykudk ausmif;Ekwfvdkufav\/ xifvnf;xifp&may/ uREkfyfrSm wa,mufwnf; ausmif;
wuf&onfrSp ausmif;wufjyefonf/ tdrfokdUvnf; (axGrcif;&aomaMumifh) apmapm
jyefa&mufonf/ wcgw&H jrif;&xm;tqifoifhaomtcgrsm;wGif aemufNrD;ckdpD;cJUojzifh om
apmapmyif a&mufao;\/
odkU&mwGif rdbrsm;onf uREkfyfwa,mufwnf; c&D;a0;BuD; oGm;&jcif;twGuf oem;MuonfESifh
pdwful;wrsKd; &Mujyef\/ bkef;BuD;ausmif; udk&ifvlxGuf ausmif;tdyfausmif;pm; av;ig;
a,muf&Sd&m uREkfyftm;vnf; ausmif;tdyfausmif;pm;tjzpfESifh tprf;xm;Mu\/ uREkfyfuvnf;
ajcanmif;oufomonfuwaMumif;? tdrfrSmxufausmif;wGif uav;bm0 ajy;vTm;upm;zdkU
tcsdefvnf;&? tcGifhvnf;omonf waMumif;aMumifh oabmwlvdkuf\/ (uREkfyf\zcifrSm
uREfkyftm; ynmvnf;wwf tvGefvnf; ]vdrfrm} apcsifaomaMumifh tdrfwGif t&yfxJu
oli,frsm;ESifh upm;cGifhrjyKyJ &NyD;aompmrsm;udk &Gwfaeap\/ Buufaumif; BudK;ESifh ruGmap&}
[laom pum;rSm zcif\aqmifyk'fjzpf uREkfyftay:wGif 4if;twdkif;usifhokH;&\/ upm;jcif;
onf bmrQtusKd;r&Sd? pmtHjcif;omvQifynmwwfaponf[k cPcPajymavh&Sd\/) okdUjzpf
uREkfyfonf ausmif;tdyfausmif;pm;aezdkU pDrHaomtcg 0rf;omrdav\/
ausmif;[if; av;
aeUausmif;om;rsm;teufyif ti,fqkH;jzpfaom uREkfyfrSm udk&ifvlxGuf ausmif;tdyfausmif;
pm;rsm; txJwGifrl tjywftowf ti,fqkH;jzpfvm&jyefavNyD/ eHeuf bkef;awmfBuD;ESifh
OD;yOif;rsm;? xkdUaemuf udk&ifrsm;bkOf;ay;NyD;onfh xrif;[if;rsm;udk uREkfyfwkdU ausmif;om;rsm;
pm;Mu&mwGif 0ufom;? Muufom;paom [if;aumif;uav; wcGufwavygao;\/ xrif;yJG
xdkifMuonfESifh wNydKifeuf ausmif;om;BuD;rsm;onf tvGefrsufpd&Sif vufoGufolrsm;
jzpfonfhtavsmuf [if;aumif;rsm;udk yef;uefygarSmufoGef ,lvkdufMu&mwGif uREkfyftzdkUrSm
iHjym&nfazsmf? csOfaygif[if;? pm;awmfyJrsm;ESifh rQpfavmufom usefavawmhonf/ [if;aumif;
uav; wwkH;jzpfap ygrSpm;wwfaom uREkfyfrSm xrif;udk tEdkifEdkifrsKdcs&\/ aemufweyfwGif
]olwkdUvdk vufoGufrSjzpfrnf} [k oabmydkufum OD;atmifEIdufzdkU BudK;pm;yg\/ odkU&mwGif
ausmif;om;BuD;rsm;onf uREkfyf\vufxJrS vk,lMuonfcsnf; BuKH&\/ okdUjzpf uREkfyfrSm
- 42 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
jyefajy;cJUjcif;
uREkfyfonf ausmif;tdyfausmif;pm;tjzpfwGif tpm;taomufqif;&Jaomfvnf; vGwfvyfpGm
upm;cGifh &jcif;aMumifh pdwfnpfavmufatmif r&SdvSay/ zcifu upm;cGifhvkH;0ray;jcif;
twGufaMumifh uREkfyfrSm upm;jcif;udk txl;ckHrifaom oli,fwa,muf jzpfvmonfxif\/
ausmif;tdyfausmif;pm;b0 npmpm;NyD; xifovkdae&jcif;twGuf tvGefaysmfaomfvnf;
nOfhtcsdefrsm;rl ausmif;om;BuD;rsm;\ usDpm;jcif;aMumifh pdwfnpf&\/ rdbrsm;ESifh cGJcGm
rtdyfcJU&bl;onfh uREkfyfrSm cGJump vGwfvyfjcif;aMumifh aysmfrdaomfvnf; &ufowywfMum
&Sdaomtcg rdcifudk vGrf;qGwfaompdwfjzpfvm nOfhtcsdefrsm;wGifrl nId;i,fpjyKvmavNyD/
txJwGif ausmif;om;BuD;rsm;u teif;cdkif;jcif;? aygifudk vufoD;ESifh jznf;nSif;pGm xkckdif;
jcif;? rD;cGufrIwfaomtcg OD;pGef;zkwfudk qGJoluqJG? ausmudk qdwfoluqdwf? cg;udk
]uvdxkd;} oluxkd; ponfjzifh usDp,fMuavawmh\/ nwdkif;vdkyif xdkuJUodkU tenf;ESifhtrsm;
usDpm;Mu&mrS wnrl oef;acgifausmfonfhwdkifatmif uvdMuav&um; eufjzefnae ausmif;
qif;csdefwGif uREkfyfonf tdrfawmf&mbk&m;xJokdU 0ifcsifjyK 17jya0;aomc&D;udk w[kefwnf;
ajy;um armBuD;yef;BuD;ESifh tdrfodkUa&mufvmjcif;udk rSwfrdygao;onf/ rdbrsm;tm; tjzpf
tysufudk ajymjy&mwGif uREkfyftm; ausmif;tdyfausmif;pm; rxm;awmhyJ aeUausmif;om;
tjzifhESifh ausmif;wufapygawmhonf/ (4if;tjzpftysufaMumifh ayavmrod? uREkfyf BuD;jyif;
vmaomtcg uav;oli,frsm;udk idkatmif usDpm;csifwwfolrsm;tm; &efolozG,f tjrifuyf
vSygonf/)
- 43 -
a&TOa'gif;
&efyJGrdo Gm;jcif;
jrif;&xm;aemufckHay:wGif 0rf;vsm;arSmufum aexm;wus ckdpD;vmpOf wcgw&H jrif;&xm;
onf &kwfw&uf &yfvkdufonfjzpfap? rvdkaomvrf;bufodkU auGUcsKd;vdkufonfjzpfap
&kwfw&uf avQmqif;&jyef\/ auGUoGm;aomtcg ukvm;onf aemufodkU vSnfhMunfhckdufESifh
BuKH uREkfyfudkjrifojzifh MumyGwfudkjyoGm;&m uREkfyfuvnf; vufoD;uav;udk jyvdkufao;
onf/ wcgw&HwGifrl 0rf;vsm;arSmufum ckdpD;pOf vrf;ab;rS vlaemufuav;wa,mufu
]]a[;...*gvd0gvm;}} [kac:um &xm;aemufNrD;odkU vufnId;nTefjyojzifh ysm,D;ysm,m
avQmqif;vkduf&\/ aemufuscJUvQif &TDueJjrnfvmaom MumyGwfonf ausmay:odkU
- 44 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
EIwfwdkufcsay;jcif;
uREkfyfonf zcif\obm0udk rdcifobm0uJUokdU rBudKufEdkifaomfvnf; zcif\ ynmvkdvm;
aom 0goemtaMumif;udk csD;usL;azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyf okH;ESpfausmfav;ESpfom;&Sd pum;
ajymwwfpjyKonf qdkvQifyif zcifonf zdeyfvkyfzdkU ud&d,mrsm; 0,f&efoGm;wdkif; uREkfyftm;
yckH;ay:wGifxrf;vsuf vuPma&;okH;yg;? wdydaom b*0g? a[wkypa,mpaom pmrsm;udk
EIwfwkdufcsay;ojzifh uREkfyf &GwfqdkwwfaeavNyD/ uBuD;cauG;rQ roif&ao;rD txufyg
pmrsm;udk ryDuvmyDuvmjzifh vlBuD;rsm;a&SU &Gwfqdkckdif;jyjcif;tm;jzifh tom;,lwwf&Sm
onf/ uREkfyftm; vlxl;uav;[l tjcm;olrsm;u csD;rGrf;Muaomtcg zcifrSm tvGef *kPf,l
aomfvnf; uREkfyfrlum; 0rf;omjcif;r&Sd? tjcm;uav;rsm;uJUodkU rupm;&jcif;twGufom
0rf;enf;rdonf/ BuD;jyif;aomtcg pOf;pm;rdonfum; arsmufyJGjyaomtcgwGif y&dowfu
MobmvufckyfwD;jcif;twGuf 0rf;omjcif;r&Sdaom arsmufuav;ESifh wlavawmhonf[l
jzpfonf/
ynmtm;ay;ykH
bkef;BuD;ausmif;wGif t*Fvdyfpmoifcgp ausmif;om;okH;av;q,fcefU wNydKifeufwnf;
oifMu&m okH;vcefUMumaomtcgwGif tawmfqkH;aom ausmif;om; 10a,mufudk a&G;
xdyfwef;wwef; zGJUvkdufonfwGif uREkfyfonf 'kwd,vdkuf\/ yxr&aom ausmif;om;onf
- 45 -
a&TOa'gif;
xdyfxkd;wuf&aompepf
bkef;awmfBuD;ausmif; OD;wdavmu\ pmoifykHxl;qef;aom tcsufwckudk azmfjy&ayOD;rnf/
aeUpOfwufay;aom pmrsm;udk wvkH;r&vQif wcsuf&dkufaMumif; azmfjycJUbl;&m? okH;wef;odkU
uREkfyfwdkUa&mufMuaomtcg OD;yOif;onf ausmif;om;rsm;tm; udk,fwdkif&dkuf& vufanmif;
aomaMumifhayavm? okdUwnf;r[kwf BudrfvkH;zdk; rwwfEdkifaomaMumifhayavm rqdkEdkif? qkH;rykH
wenf; wDxGifvdkuf\/ uREkfyfwdkU ausmif;om;q,fa,mufonf pDwef;vsuf &yfaeMupOf
xdyfqkH;ausmif;om;tm; pmwvkH;ar;vkduf\/ xdkolu ajzEdkifvQif 'kwd,vltm; tjcm;
pmwvkH;ar;\/ ,if;okdU wa,mufpDar;oGm;&m rajzEdkifol&Sdonfhtcg aemufvltm;ar;
xdkoluajzEdkifvQif rajzEdkifaomvl\xdyfudk wcsufxkd;NyD; ol\ae&modkU wuf&\/ rajzEdkif
atmufodkUa&TUay;&aomvlrSm rQESifhrNyD;ao;yJ aemufwvkH;ar;jyef&m rajzEdkifjyefu ajzEdkif
aom atmufvl\ xdyfxkd;jcif;cH&NyD; wae&mqif;&jyef\/ pmwvkH;rS rusufcJU&ol jzpfygrl
wa,mufNyD;wa,muf wwef;vkH;\xdyfxkd;cH&if; atmufqkH;okdU a&mufoGm;avawmh\/ wcg
w&HwGif cufaompmwvkH;udk xdyfqkH;vltm;ar; rajzwwfojzifh 'kwd,vltm;ar;&m xkdol
uvnf; rajzwwfvQif ]aemufwa,muf? aemufwa,muf} qdkum wwef;vkH;qkH;atmif
- 46 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
wenf; awmhaumif;onf
ausmif;om;rsm;onf ueOD; cyfrSefrSef ]xdk;} Muaomfvnf; aeU&uf&SnfMumaomtcgwGif
ighudkememxkd;onf? olUudknSmonf ponfrsm;jzifh trSwfxm;um &efNidK;zGJUvmMu\/ rdrdtm;
ememBuD;xkd;aomvludk tcGifh&aomtcgwGif ememBuD;jyefxkd; rdrdtm;nSmaomvludk nSm
xkd;\/ OD;yOif;onf ememxkd;jcif;udk cGifhvTwfaomfvnf; nSmxkd;aomvludkac: ]]'Dvdkxkd;&
w,fuG}} [kqdkum xkdol\OD;acgif;udk ememBuD;xkd;jyavonf/ wGif uREkfyfwdkUrSm rnfolU
tm;rqdk ememxkd;vQifomxkd;onf? ]nSm}onf[lum; rvkyf0HUMuawmhay/ xdkUjyif uREkfyfwdkU
twef;xJ toufvnf;BuD; 00wkwfwkwfESifh Avaumif;aom ausmif;om;BuD;wa,muf
&Sd&m xdkolu xkd;&aomtvSnfhwGif cyfrSefrSefxkd;aomfvnf; av;vHvSaom ol\vufoD;BuD;
aMumifh uREkfyfuJUodkUaom aumifuav;rSm ykyk0ifoGm;av\/ uREkfyfwkdUteufwGif touf
tBuD;qkH;jzpf ydefydef&Snf&Snf ausmif;om;BuD;wa,mufvnf; &Sdao;\/ xdkolrSm 18 ESpfom;
t&G,fwGif t&yf 5ay 10vufrcefU &SdaeavNyD/ uREkfyfonf xdkvlBuD;tm; xdk;&ef&Sdaomtcg
ol\OD;acgif;udk rSDatmifrvSrf;Edkifojzifh ckefxdk;&m tm;vkH;u&,fMu\/ wcgurl vltrsm;
&,fMurnfpdk;onfhvuPmESifh ol\OD;acgif;udk ikHUay;&m onfrSmvnf; oufom&mr&yJ
&,fNrJwdkif; &,fMuavonf/ (ppftwGif; ouFef;0wfaeonfh xdkvlBuD;tm; bkef;BuD;ausmif;
wausmif; awGUqkHrdMu&mwGif taMumif;udk oluyifajym &,fMu&ao;onf/) xdkvlBuD;
onf uREkfyfawGUbl;orQaom vlrsm;teufwGif oabmtaumif;qkH; wa,mufjzpf\/ xkd
tcsdefrl uREkfyfxuf t&yfwvufrcefUavmufom jrifhawmh\/ (,ckrlum; ysHvGefawmfrl
&SmavNyD/) uREkfyfrSm twef;xJwGif tawmfqkH;xJujzpfygvsuf (eHygwfcsdwfxJwGif ygonf/)
waeUvQif tenf;qkH; av;ig;csuf txkd;cH&ojzifh vl0BuD;\ vufoD;csufrdaomaeUrsm;wGif
OD;acgif;usdef;ao;&m nHUzsif; q,fhav;ig;csuf txkd;cH&olrsm;tzdkUrSm b,fvdkae&SmMurnf
rajymwwfay/ uREkfyfwdkUonf waeUvkH; twef; txufESifhatmuf qif;csnfwufcsnf &Sdae
Muav&m aemufqkH;tcsdefwGif rdrdwkdU\ ae&mtpDtpOfudk rSwfom;xm; aemufwaeUwGif
4if;tpDtpOftwdkif; &yfMu&av\/ ,ckjyefMunfhaomf rnfonfhausmif;wGifrS rBuKHcJU
- 47 -
a&TOa'gif;
vlwdkif; atmifapaomenf;
1900 jynfhESpfwGif qdkif;wef;&yf wdkufwvkH;iSm; 'udP0efwdkuf Nrdwfausmif;rS ausmif;om;
aygif; 90 100rQ ajymif;a&TUNyD;vQif Ak'omoemEk*(bD?wD?tif) tpdk;&pmppfcH t*Fvdyfjrefrm
ESpfbmomoif ausmif;BuD;trnfESifh pwifzGifhvSpfcJUavonf/ xdyfqkH;jzpfaom uREkfyfwdkU
ausmif;om;q,fa,muftm; t*Fvdyfpm poifaomtcsdefrSonf 4if;ESpf 'DZifbmvwGif
- 48 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
q&mESifhw ynfhoabmxm;
ae&mwGif OD;yOif;OD;wdavmutaMumif; qufvufazmfjyyg&apOD;/ OD;wdavmuonf
uREkfyfwdkU ig;wef;odkUwufaomESpf &[ef;b0udk aysmfydkuf[efr&SdyJ vlxGuf tdrfaxmifus
oGm;avNyD? OD;wdavmutm; uREkfyfwkdUausmif;om;rsm;u rnfrQavmuf cspfaMumuf&dkao
&SdMuykHudk BuD;jyif;vmaomtcgwGif tcsif;csif;ajym &,frdMuao;onf/ &,frdMujcif;rSm
uREkfyfwdkU BuD;jyif;vmMu touf30ausmf 40t&G,fwGif om;r,m;tvkyftudkifESifh jzpfae
Muaomfvnf; wcgw&H vl0wfvJNyD;jzpfonfh OD;wdavmuESifh rawmfwq qkHrdMu&m
q&mwpfcGef;? t&Sifbk&m;wcGef;? cifAsm;uRefawmfwcGef;ESifh ua,mifacsmufcsm;jzpfum
aMumuf'l;wkefvsuf pum;rajymwwfatmif jzpfMu&aomaMumifh jzpfavonf/ uREkfyf
udk,fawGU tjzpftysufwckudk azmfjy&aomf 1919ckESpfwGif uREkfyfonf ol&d,wdkuf r*Zif;
t,f'DwmtjzpfESifh vkyfudkifvsuf&SdpOf OD;wdavmu (vltrnf OD;xGef;0if;) onf wkdufay:okdU
wufvm uREkfyfESifh uyfvsuf&Sdaompm;yJGwGif xkdifaom t,f'Dwmwa,mufESifh pum;ajym
onfudk uREkfyfjrifygvsuf EIwfquf&rnfudk aMumufonfESifh rjrifcsifjyK ikHUaevdkuf\/
aemufwacguf jyefaomtcgrl &dkif;&musawmhrnf[k atmufarh xdkif&mrSxNyD; EIwfquf
onfwGifrS OD;yOif;(q&m)u 0rf;omtm;&ESifh zufvSJwuif;jyKayonf/
]]ig waeUu wacgufvmao;w,fuG,fh? rif; r&Sdbl;vm;}}
]]wifyg? wynfhawmf-uRefawmf tvkyf&IyfaevdkU armfhrMunfhvkdufrdvdkUyg q&m}} [k jyefajym
&onf/
q&monf vlyg;wa,mufjzpf uREkfyftaMumif;udk &dyfrdojzifh NyKH;pdpdMunfhjcif;udkvnf;
uREkfyfem;vnfonf/ q&monf wynfhwa,muf t,f'Dwmjzpfjcif;twGuf *kPf,l&Smonfh
- 49 -
a&TOa'gif;
usDpm;vGefjcif;
ausmif;om;csif;u ESdyfpufbl;jcif;rsm;udk pmjzifha&; rSwfom;xm;avoavm[k ajymcsif
onf/ ajymMuap? qkdif;wef;ausmif;okdU ajymif;cgpwGif uREkfyfcH&onfh tjzpftysufwckudk
azmfjyvdkao;\/ zcifonf zdeyfaxmifq&m jzpfonfhtavsmuf uREkfyftwGuf ydef;wef;zdeyf
uav;rsm; qef;qef;jym;jym;vSvSyyjzpfatmif py,f&S,f csKyfvkyfay;avh&Sd\/ ausmif;om;
wdkif;onf uREkfyf\zdeyfuav;udk ikHUMunhfMu\/ Munhfvnf;Munfhoifh\/ waeUo
OD;wdavmuonf aysmfbG,fNrdKUodkU tvnf<uoGm; jyefvnf<ua&mufvm&mwGif q&mrsm;
a&m? ausmif;om;rsm;yg wausmif;vkH;BudKqdkMuzkdU pDpOfxm;\/ xdkaeUwGif ausmif;om;wdkif;
0wfaumif;pm;vSESifh vmMu blwm&kHodkU pDwef;um vrf;avQmufMu&rnfjzpf\/ qdkif;wef;
ausmif;rSm ESpfxyfwdkufjzpf atmufxyfwGif zdeyfpD;&aomfvnf; tay:xyfwGif zdeyfcRwf
Mu&\/ uREkfyfrSm tay:xyfodkU udpwckESifhwufoGm; avSum;wGif zdeyfqef;uav;udk
cRwfxm;cJU&m jyefqif;vmaomtcg rawGU&awmhacs/ zdeyfuav;rSm rnfol\ zdeyfESifhrQ
rwlaomaMumifh rSm;Edkifp&mr&Sd? wrifwum aemufajymif 0Sufxm;onfjzpfap ckd;xm;
onfjzpfap jzpf&ayrnf/ zdeyfaysmufaom udprQavmufESifh q&mrsm;tm; wdkif&ef xkH;pH
r&SdaomaMumifh udk,fhzmom&Sm&\/ rawGUacs/
'kua0'em
pmydkU&xm;onf rEav;blwm&kHokdU aeUv,fwem&DwGif qdkufrnfjzpf ausmif;om;rsm;onf
12 em&DwdwdwGif qdkif;wef;ausmif;rS pDwef;um xGufMu&efjzpf\/ &moDrSm waygif;vjzpf
jcpfjcpfpvefatmif yljyif;vsuf&SdavNyD/ uREkfyf zddeyfaysmufjcif;udk q&mrsm;tm; rajym0HU
- 50 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
rnfo l\tjypfay;enf;
uREkfyftay: zcifu cspfcifykH? *&kpdkufykHwkdUrSm rsm;vGef;tm;BuD;onf[k awmifhwrdaom tcg
rsm;vnf; &Sd\/ OD;wdavmu jyefa&mufvmonfhaemuf waygif;vjynfhausmf 5 &ufaeUwGif
a&Tpm&Hbk&m;yJGokdU <u&efpDpOf&m OD;yOif;u uREkfyftm; ]]4if;\wlESpfa,mufESifhtwl vkdufcsif
vdkufEdkifonf}} [k trdefU&Sd uREkfyfvnf; ra&mufbl;onfh a&Tpm&HyJGokdU vkdufcsifvSonfESifh
0rf;ajrmuf0rf;om vufcHav\/ tdrfokdUa&muf rdbrsm;tm; ajymjyaomtcg rdcifu
cGifhjyKaomfvnf; zcifurl taMumuftuef uefUuGufav\/ okdUuefUuGuf&mwGif rnfonfh
taMumif;rS rjyEdkifyJ oludk,fwdkifrygaom vrf;c&D;wGif uREkfyfwa,mufwnf; ygonf/
OD;yOif;udk vkdufydkUonfhyGJuawmh wtdrfvkH;vnf;ygMuonf/ txJrSyif uREkfyf\ vkHNcKHa&;
twGuf pdwfrcsaomaMumifh bk&m;yJGodkU rxnfhvkdufEdkifqdkjcif;rSm (OD;yOif;udk,fEIdufuyif)
vGefvGef;onf[k ,lqaeavNyD/ okdUaomf OD;yOif;onf zciftm; rnfokdUrQrajym? ]]rifhzmom
Munhfvkyfav}} [k uREkfyftm; vTJxm;\/ uREkfyfum; 11 ESpfom;t&G,f&SdavNyD/ a&Tpm&H
- 51 -
a&TOa'gif;
,luvpf vlrjzpf
1901ckESpfwGif uREkfyfwkdU twef;om; 10a,mufonf 5wef;okdUwufMu&\/ OD;wdavmu
onf ausmif;tkyfcsKyfa&;ESifhywfouf rauseyfonfhvuPmESifh uREkfyfwkdUtm; udk,fwdkif
roifjyawmhyJ twef;jyq&mrsm; iSm;&rf;oifjyap&m q&maygif;av;ig;a,muf vJvS,fonfh
txJwGif q&mjzpfwef;atmifol wa,mufrQryg&SdyJ 7wef;atmifcgpvlrsm;? pma&;jyKwfrsm;?
tvkyfvufrJU Akdvfujym;wa,muf ponfjzifh ESpfvwBudrfcefU tajymif;tvJ jzpfae\/
twef;om;rsm;onf t*FvdyfbmomwGif awmfMuaomfvnf; topfpufpuf bmom&yfwck
jzpfaom ]*JMoarBwD} tcuftcJawGUMu\/ xdkpOfurl ],luvpf} [kac:Mu tvGefcuf
onfhtaejzifh ],luvpfvlrjzpf} [k ausmif;om;rsm;ajymMu\/ tawmtwGif; ausmif;u
vnf; qdkif;wef;&yfrS rvGefaq;&dk;0if;okdU a&TUajymif;&jyefav&m q&mrsm;u ],luvpf} udk
vli,frsm; oabmaygufatmif roifjywwfonfh twGufaMumifh pmar;yJGwGif ausmif;om;BuD;
av;a,mufrQom atmifjrif (uREkfyftygt0if) ausmif;om;uav; ajcmufa,muf us&IH;Mu
- 52 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
uREkfyf\ ewfrif;BuD;
uREkfyfwdkUausmif;rSm xdyfqkH;wef;jzpfaom 5wef;orm;rsm; atmifMuaomtcgwGif 6wef;
zGifhEdkifaom tajctaer&SdonfESifh pdefyDwm? atbDtrfpaom c&pf,efomoemjyK ausmif;BuD;
rsm;okdU ajymif;a&TU qufvufoifMum;Mu\/ atmifjrifaom ausmif;om;rsm;ESifh twl
ratmifjrifaom ausmif;om;rsm;onfvnf; txufygtaMumif;aMumifh ajymif;a&TUoGm;Mu
ojzifh twef;wl ausmif;om;a[mif;qdk uREkfyfwa,mufwnf; usef&pfavawmhonf/ tjcm;
ausmif;om;rsm; ajymif;a&TUjcif;xuf uREkfyftm; tumtuG,fay;cJUonfh ausmif;om;BuD;
wa,muf ajymif;a&TUoGm;jcif;aMumifh uREkfyf\pdwf xdcdkufykHudk azmfjyvdkygao;onf/ ol\
trnfrSm ]xGef;vS} [kac: (uREkfyf\rdbrsm;rSwyg;) uREkfyftay: wu,f arwmu&kPm
xm;onfh yxrOD;qkH;aom ausmif;om;wa,mufjzpf\/ xdkolonf bkef;BuD;ausmif;
ausmif;om;uav;rsm;tm; vufa0SUwdkufay;onfh ausmif;om;BuD;rsm;teufwGif wa,muf
tygt0ifjzpf uREkfyfESifh ]owfbuf} a&G;ay;aomtcgrsm; uREkfyftay: nSmwmrI&Sdjcif;udk
uREkfyf&dyfrdcJUonf/ tjcm;ausmif;om;BuD;rsm;u uREkfyfxuf tenf;i,fBuD;aom ausmif;om;
ESifh ]buf} ay;rnfjyKaomf udkxGef;vSu ]rvkyfygeJUuG? 'Duav;u tdrfta0;BuD;vm&&Smwm}
[kajym nDwlrS uREkfyfESifhwGJay;\/ ]cspfwD;} u uREkfyftm; ]ypnf;0g;&rf;zrf;} aom tcgrsm;
wGifvnf; udkxGef;vSuyif u,fq,fcJUojzifh uREkfyfrkefUpm;&\/ udkxGef;vSonf uREkfyfxuf
ig;ESpfcefUBuD; ol\nDyif uREfkyfxuf ESpfESpfcefUBuD;ao;&m nDt&if;u uREkfyftm; tEdkif
usifhrnf jyKjcif;udkyif olodygu uREkfyfbufrSvdkuf\/ olwkdUnDtpfudkonf tcsif;csif;
pum;rajym/ udkxGef;vSonf uREkfyfwa,mufwnf;udkom ta&mw0if&Sd olUnDxufyif
uREkfyfudk cspfonf[kyif xifrd\/ [kwfr[kwfum; rajymwwf/ uREkfyfurl 4if;txifaMumifh
udkxGef;vStm; wkd;cspfrd&m? udkxGef;vSuvnf; twGufaMumifh wdk;MuifemykH&onf/
okdUjzifh uREkfyfwdkUESpfa,mufrSm wESpfxufwESpf cifrifvmMu &G,fwlr[kwfaomfvnf;
wyl;wGJwGJ &SdMuav\/
- 53 -
a&TOa'gif;
ausmif; ajymif;a&TU&jcif;
- 54 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
ausmif; BuD;\t&Sdef
vGefcJUaom 2ESpfcefUrSp ausmif;om;wdkU BuKH&wwfaom 'kursm;rS vGwfajrmufovdk jzpfcJU
aomfvnf; uREkfyftzdkU 6wef;ausmif;om;b0 (1903-ckESpf)rSm rarhEdkifqkH;aom tjcif;t&m
rsm;jzifh jynfhESufvsuf&Sd\/ ausmif;om;wdkif; (txl;ojzifh i,f&G,folwkdif;) onf
ausmif;wausmif;rS wausmif;okdU ajymif;a&GUoifMum;&onfhtcg &GHUwGefUwGefUjzpfwwfjcif;rSm
"rwmyif jzpfonfxif\/ uREkfyftzdkU&mum; xdkrQavmufru xdwfvefUwkefvIyfzG,fBuD;
wckyif jzpfcJU&onf/ yxrtcsuf uREkfyfonf i,fpOfuvlaMumufwwf\/ (uREkfyfzcifrSm
vnf; xdkenf;wlyifjzpfcJU&m? om;tzESpfa,mufvkH;rSm BuD;jyif;vmMuaom tcgwGifrS
olUenf;ESifhol vlaMumufwwfaoma&m*g aysmufuif;vmMuonf/) 'kwd,tcsuf uREkfyf
aecJU&aom Ak'bmomausmif;rSm xdkpOfu ausmif;om;OD;a& w&mcefUrQom&Sdonfh t&yf
ausmif;uav;rQomjzpf&m? tar&duefausmif;rSmrl ausmif;om; 300ausmf&Sd BuD;us,faom
taqmufttkHBuD;rsm;? tcReftwufawGESifh jrifhrm;vSaom bk&m;&Sdcdk;ausmif;BuD;? us,f0ef;
aom0if;BuD;? abmvkH;uGif;BuD; ponfwkdUjzifh x,fx,f0g0g cefUcefUnm;nm;? om;om;em;em;
&SdvSonfjzpfaomaMumifh t&yfom;rsm; jzwfoef;oGm;vmjcif; rjyK0HUavmufatmif t&Sdeftapmf
BuD;vSonf/ xdkodkUaomausmif;BuD;odkU ausmif;uav;rS ausmif;om;wa,mufjzpfonfh uREkfyf
a&mufoGm;&onfhtcg ajrBuD;udkyif &J&Jreif;0HUavmufatmif ausmuf'l;wkefrdygonf/
(onfrSm bkef;BuD;ausmif;om;\obm0 jzpf[efwl\/ bkef;BuD;ausmif;om;rsm;onf
ausmif;0if;xJ zdeyfcRwfMu&onf/) wwd,tcsuf 6wef;jyq&m q&mEdkifrSm ausmif;q&m
rsm;teufwGif emrnfBuD;wa,mufjzpf {&mrausmif;om;BuD;rsm;udkyif ]rsOf;vkH;} ESifh
&dkufonf[k ajymoHMum;&\/ uREkfyfrSm Ak'bmomausmif;wGif ESpfESpfcefU t&dkufvGwfcJU
- 55 -
a&TOa'gif;
orma'oewf
tar&duefausmif;okdU ydkUaomtcg uREkfyf\ tm;udk;BuD;wckrSm ig\ ]orma'0ewfBuD;}
udkxGef;vSwa,muf &Sdonf[laomtcsufyifjzpf\/ uREkfyfonf ausmif;wuf&aom yxr
eHeuf a&mufvQifa&mufcsif; udkxGef;vSudk vdkuf&SmawGU&m udkxGef;vSonf uREkfyfudkjrif&
0rf;omaomfvnf; Ak'bmomausmif;rSmuJUokdU uREkfyfESifh wyl;wGJwJGvkyfcsif[ef rwlawmhyJ
olESifhtwef;wl&G,fwl ausmif;om;BuD;tcsif;csif;om aygif;oif;csifykH&onf/ ausmif;om;
&G,fwlcsif;rsm;teufwGifvnf; udkxGef;vSonf ]0dkif;xdkifq&mBuD;} jzpfaejcif;udk awGU&\/
olum; rnfonfhy&dowf? rnfodkUaomvlpm;rsKd;ESifh aygif;oif;qufqH&onf jzpfap
]acgif;olBuD;} jzpf&rnfh vlwa,muf[l uREkfyfodNyD;jzpfygonf/ udkxGef;vSonf uREkfyf
arQmfvifhouJUodkU tumtuG,fay;EdkifrnfhykH r&aomfvnf; ]]ta&;taMumif;&SdvQif ighudkajym}}
[k rSmxm;azmf&ayojzifh txkduftavsmuf tm;&SdcJUrdonf/
"ro Dcsif;oDqdk&jcif;
9 em&Dxdk; bk&m;&Sdckd;ausmif;BuD;rS acgif;avmif;BuD; xdk;onfESifhwNydKifeuf uREkfyf&ifxJ
'dwfueJjzpfoGm;\/ okdUxdwf&jcif;rSm ausmif;wufzdkUvefUonfhtxJwGif Ak'bmom ausmif;
rSmuJUokdU vufvIyfacgif;avmif;rsKd;r[kwfyJ BudK;BuD;jzifhqGJ&NyD; ]wm0g} pifjrifhBuD;ay:rS
w&yfvkH;Mum;&avmufatmif jrnf[def;aom acgif;avmif;oHBuD;uvnf; vludkvSefUay;
ouJUokdU &SdaomaMumifhjzpf\/ ausmif;wufaomtcg ausmif;om;rsm;onf rdrdwdkU\
twef;rsm;odkU roGm;&ao;yJ ausmif;BuD;tay:xyf&Sd cef;raqmifBuD;odkU oGm;Mu&\/
ausmif;tkyfq&mBuD;u rkwfqdwfarG;BuD;wzGm;zGm;ESifh pifjrifhay:xdkifvsuf&SdpOf 300 cefUrQ
- 56 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
MunfEl;zG,faomtoH
c&pf,ef"roDcsif;oHudk rMum;&bl;onfh uREkfyfrSm tawmfcefUnm; pdwfxdckdufapaom
aw;oHjzpfonfxif\/ uREkfyfonf Ak'taMumif;t&mudk cefUnm;pGm pDukH;a&;pyfxm;onfh
]aAm"danmifa&T? Ak'a[atmuf? qef;Mu,faygufom;? a&mifawmufyvif? ordkufjyifxuf}
tp&SdaomvuFmBuD;udk rdcif\ csKdat;cefUnm;vSaomtoHjzifh &Gwfqdkjyjcif;udk Mum;&bl;
yDwdjzpfcJUbl;onfjzpfygvsuf c&pf,ef"roDcsif;udk Mum;&aomtcgwGif wrsKd;pDcefUyg
ayonf[k atmufarhrd\/ Ak'\tjzpfawmf? *kPfawmfwkdUESifh ywfouf yDwdjzpf&atmif
&Gwfqdkjcif;udk rMum;&bl;&SmMuyJ ]]Ak'H o&PH *pmrd}} [l bkef;awmfBuD;rsm; &GwfqdkoHrQ
avmufudkom Mum;&bl;onfh &yfa0;rStyfESHxm;aom ausmif;om;uav;rsm;tzdkUrSm c&pf,ef
"roDcsif;udk Mum;&jcif;wckwnf;ESifhyif pdwfMunfEl; 4if;bmomudk t[kwfBuD;xifum
ul;ajymif;,kHMunf oGm;&Smjcif;onf tHUMoxdkufonfr[kwf[k uREkfyfpOf;pm;rdygonf/
"roDcsif; qdkNyD;Muonfhaemuf qkawmif;jcif;ESifh ausmif;udpt00wkdUudk ausmif;tkyfBuD;u
ajymjyjcif; ponfjzifh aqmif&GufNyD;MuaomtcgrS ausmif;q&mrsm;ESifh ausmif;om;rsm;onf
cef;rBuD;rSqif;vmMu twef;toD;oD;odkU 0ifMu&avonf/
ajEaumif;vSaom q&mEdkif
6wef;oifjyaomtcef;rSm wausmif;vkH;wGif tus,fqkH;jzpf aMumufvSygonfqkdaom
uREkfyftm; NzJacsmufouJUodkU &Sdaejyef\/ jzpf&ykHrSm uHtm;avsmfpGm 4if;ESpf 6wef;
- 57 -
a&TOa'gif;
tuJprf; Mujcif;
uREkfyfuaMumufrnfhom aMumuf&onf/ q&mEdkif\&dkufjcif;udk wBudrfrQ rcHcJU&bl;yg/
ausmif;BuD;udkaMumufonfESifh q&mudkyg a&maMumufjcif; jzpf[efwlygonf/ tar&duef
ausmif;okdU a&mufcgptcsdef uREkfyfonf twef;xJwGifti,fqkH;jzpf (&G,fwlwa,muf
ESpfa,mufawmh &Sdygonf/) ]cJrSefbl;aom pmoli,f} qdkouJUodkU uREkfyftm; tEdkifusifhMu
vdrfhrnf txifESifh ukyfukyfuav;aepOf tuJprf;aomausmif;om; ESpfa,mufokH;a,mufESifh
BuKH&ao;\/ wpfa,mufuuREkfyftm; aumfzD (ESpfjym;wef) wcGuf twdkufcdkif; tjcm;
wa,mufu vufudkify0gudk uyfawmif;\/ rkefUzdk;ESpfjym;om&aom uREkfyfrSm xkdoltm;
uREkfyfraomufyJ aumfzDwdkufvdkufEdkifaomfvnf; vufudkify0gudkrl tvGefESajrm\/ xdk
vufudkify0grSm atmufjynfu t&D;wa,mufu ydkUvdkufonfh wxnfwnf;aom ydk;vufudkif
y0gav;jzpf tem;uGyfwGif aq;a&mifpkHjzifhESdyfxm;onfh tvHuav;rsm; yg&Sdjcif;udk
- 58 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
wwfoavmufrjy0HUjcif;
6 wef;&SdpOf twef;om;rsm; tvGefaMumufMuaom q&mEdkif uG,fvGefav&m twef;wGif
vnf; 5 wef;rSmuJUodkUyif ausmif;q&mav;ig;a,muf\ oifjyjcif;cHcJU&\/ 4if;twef;wGif
uREkfyfrSm t&SdefESifhvefU ausmif;om;wkdif;udkaMumufNyD; OD;acgif;razmf0HUyJ &SdonfESifh tnw&
ausmif;om;uav;wa,muf jzpfaecJU\/ wcgw&H t*Fvdyfbmom&yfESifh ywfoufaom
ar;cGef;wckudk tjcm;twef;om;rsm; rajzEdkifMuyJ&Sd&m uREkfyfajzwwfvsufESifhyif rajz0HUonf
ESifh qdwfqdwfaevdkufrdjcif;rsm;vnf;&Sd\/ ausmif;om;b0wGif 6wef;rSmuJUodkU wdrfjrKyf
aom tjzpfrsKd;udk uREkfyftzdkU&m wcgrQrBuKHzl;ay/ xdkESpf pmar;yJGusif;yaomtcg ynm0ef
- 59 -
a&TOa'gif;
(Mr. Wedderspoon) udk,fwdkifvm t*Fvdyfbmom&yfwGif EIwfwdkufar;cGef; Oral Test
tajctaewuf vmjcif;
7wef;odkU wuf&aomtcg uREkfyfrSm twef;xJomru ausmif;yif vlwvkH;olwvkH;
jzpfvmcJUavNyD/ jzpfvmykHum; twef;q&monf t*Fvdyfbmom tprf;pmar;yJGrsm;wGif
uREkfyfcsnf; yxr&jcif;udk awGU&onfESifh paumvm;&Spfpmar;yJGodkU oGif;zkdU uREkfyftm;
a&G;cs,f\/ uREkfyfESifhtwl tjcm;ausmif;om;okH;a,muftm;vnf; a&G;cs,f&m 4if;wkdUteuf
wGif puf&Sifw&m;olBuD;OD;&Dvnf; yg0if\/ (xdkokH;a,mufvkH;rSm 7wef;ausmif;om;qdkvQif
ausmif;wGif tawmfrsufESmyGifhvef; txufwef;ausmif;om;BuD;rsm;\ todtrSwfjyKjcif; cH&
avonf/ uREkfyf\ ]orma'0ewf} udkxGef;vSrSmvnf; twGufaMumifh uREkfyftm; ausmoyf
&ifoyfjyKvkyfum csD;usL;ayonf/ olUESpfwGif olvnf;0ifcJU&\/ okdU&mwGif tar&duef
ausmif;rS paumvm;&Spfatmifol wa,mufrQ rxGufcJUay/
qEjyjcif; wrsKd;
ausmif; uREkfyf\tajctae wkd;wufvsuf&SdpOf tdrfrlum; usqif;vsuf&Sd\/ zcifonf
ausmif; tajctaeaumif;jcif;udk Mum;od& uREkfyftm; t0wfaumif; tpm;aumif;rsm;jzifh
ajrSmufpm;aomfvnf; ]Muufaumif; BudK;ruGm} qdkaom ol\aqmifyk'ft& uREkfyftm; vdrfrm
onfxuf vdrfrmatmifqkd a&S;uxufyif usyfwnf;csifao;\/ uREkfyfrSmvnf; t&G,f
tavsmuf pGef(avwHcGef)vTwfjcif;? xkyfqD;jcif;? zefwkdUjcif;? zefckefjcif; paom upm;enf;
rsm;udk upm;csif\/ xkdtcsdef uREkfyftoufrSm q,fhav;ig;ESpf &SdNyDjzpf&m xdkacwfu
]pGefvTwfjcif;} tvkyfrSm vlysKdayguft&G,frSp touf 25?30 t&G,fwdkifatmif upm;Mu
- 60 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
xGufajy;csifpdwfay:vmjcif;
aemufokH;av;&ufwGif uREkfyfausmif;rSjyefvmaomtcg zcif&Sdaeojzifh pmtkyfrsm;udkcs
xkH;pHtwkdif; aumif;uifodkU armfhMunfhae\/ rMumrD zcifvnf; t0wfrsm;vJ xGufoGm;
ojzifh uREkfyfvnf; a&mufvkH;ESifhavwHcGefudk (0Sufxm;aomae&mrS) xkwfvm\/ avwHcGefudk
uav;wa,mufu ]xkd;} ay;ojzifh cg;udkaumhum ]wkyf} vsuf&SdpOf zcifjyefvm &dkufjyef\/
olUyg;pyfuvnf; ]eifhavmufrsm;yg;vkdU[,f? igwrifjyefMunfhwm? eifupm;r,fqkdwm
igodw,f}} [k ajym\/
wGif uREkfyf\pdwfxJ b,fuJUodkUjzpfoGm;onfrod? a&mufvkH;a&m? avwHcGefyg aygufcJG
ypfvdkufNyD; xdkaeUrSp avwHcGefrvTwfawmhacs/ okdUaomf taumif;r[kwf? zciftay:wGif
tvGefUtvGef rauseyfaompdwf jzpfay:vmonf/ awmfvSefcsifaompdwfrsKd;um; r[kwf?
xGufajy;csifaompdwf jzpfvmcJUonf/ uREkfyf\rdcifonf zcif\ apwemvGefuJjcif;udk
em;vnf uREkfyftm; &Hzef&Hcgupm;cGifhay;zdkUajym&m wcgw&HwGif rdciftm; rjiif;vdkonfESifh
cGifhjyKjcif;rsm;&Sdyg\/ okdU&mwGif trsm;tm;jzifhrlum; NidrfNidrfxdkifaeNyD; pmtHjcif;onf vlwdkif;
tzdkU (uav;oli,frsm;rusef) taumif;qkH;jzpfonf[k wxpfcs rSwf,lxm;avonf/
- 61 -
a&TOa'gif;
upm;rkef;aomzcif
uREkfyfwkdU aexdkifvsuf&Sdaom *kHwef;&yfaq;&dk;0if;xJwGif uREkfyfESifh &G,fwlcsif;jzpfonfh
a,musfm;uav;rsm;ESifh rdef;uav;rsm; ig;a,mufajcmufa,muf&Sd&m rdef;uav; ESpfa,muf
okH;a,mufwkdUrSm zcifu (avmuDrIa&;&mESifh ywfouf) q&mwqluJUodkU tav;jyKaom
yk*dKvfBuD;wOD;\ orD;rsm;jzpfMu\/ vomaomnOfhrsm;wGif uREkfyfwkdU a,musfm;uav;?
rdef;uav;rsm;onf (q,fhokH;av;ESpf t&G,frsm;jzpfMu) xkyfqD;wrf;? zefwdkUwrf;?
zefckefwrf; ponfh xkdacwfuupm;Muaom enf;rsm;twdkif;upm;Mu\/ tvGefvnf;
aysmfMu\/ uREkfyfonf ausmif;pmrsm;udk usufNyD;aomtcg 4if;wkdUESifhtwl upm;csifvS\/
okdU&mwGif zcif\ upm;rkef;aom0goemaMumifh &Hzef&HcgrQom upm;cGifh&\/ xdkuJUodkU
tcGifh&jcif;onfyifvQif rdcif\tultnDaMumifhjzpf\/ wcgw&HwGif upm;cGifhjyKxm;ojzifh
upm;aecdkuftwGif;rSmyif {nfhonfwa,mufa,muf a&mufvm (Nrdwfq&mawmf oifMum;
xm;cJUonfh) ]vlb,fhES,fa&;yghr,f}? ]bmudkvlac:ovJ} tp&Sdaom ar;cGef;rsm;jzifh tar;
tajz jyKvkyf&ef uREkfyftm; ac:,lavh&Sdavonf/ zcifonf uREkfyfynmwwfjcif;udk vkdvm;
&kHom ruao;yJ wwfjcif;udkvnf; vlodatmifjycsifwwfonfh 0goem&Sdoljzpfavonf/
]vlb,fhES,fa&;yghr,f} tp&Sdaom tar;tajzrsm;rSm i,f&G,fpOfu ]yJGus} cJUbl;aomfvnf;
7wef; ausmif;om;wa,mufjzpf 14-5ESpft&G,f&Sdaeaom uRekfyftzdkU&m &Sufwwfwwf
&Sdrdygawmhonf/ xdktxJwGif ]{nfhonfaMumifhayavm} [laom awG;awmrI 0ifvmwwfao;
onfjzpf uREkfyftzdkU&m vGefpGmyif rausreyfjzpfcJU&onf/ a,musfm;uav; wa,muf
jzpfonfh uREkfyftzdkU rQavmuf uwfuwfowfowf usyfusyfwnf;wnf; qkH;ryJUjyif
ay;onf qkdygvQif uREkfyfxufokH;ESpfrQi,fonfh ESrwa,muftwGufrlum; ajymzG,f&m
r&Sdawmhacs/ olUxufBuD;onfh rdef;uav;rsm; aysmfaysmfBuD;upm;aeMujcif;udk udk,fhtdrfay:rS
jrif&jcif;? Mum;&jcif;rSwyg; a&maESmupm;cGifh&onfhtBudrfaygif; tvGefenf;vS\/ tdrf
zcifr&SdyJ &yfa0;okdUoGm;aeonfh tcgrsKd;rSwyg; ESruav;rSm upm;cGifhr&SdaomaMumifh
rdef;uav;b0wGif 10BudrfrQyif upm;bl;&Smygav\avm[k uRekfyf wGufcsufoem;rdygonf/
- 62 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
yGJckd ;Munfh&jcif;
yJGcdk;MunfhrIESifhywfouf uREkfyft&dkufcH&ykHudk rSwfrdygao;\/ uRekfyfwkdU\ aetdrfwGif rdb
rsm;onf txufxyftdyf uREkfyfESifharmifykrSm atmufxyfwGif tdyfMu\/ (armifykrSm 4if;\
rdcifzcifwkdU uG,fvGefNyDjzpf uREkfyfwdkUESifh twlae\/) tjcm; tvkyform; ESpfa,muf?
okH;a,mufwkdUvnf; atmufxyfwGiftdyfMu\/ wnFOfho uREkfyfwdkUaetdrfESifh ESpfjyjcm;aom
&yfuGufwGif q&mykESifh udkbausmhwkdU\ &kyfao;yJGcHav&m uREkfyfwkdUnDtpfudkESifh tvkyform;
rsm;onf naeapmif;uwnf;u xdknwGif yJGMunfhMuzdkU wkdifyifxm;Mu\/ (zcif\0g'rSm
udk,fhtdrfudk,faeaom tvkyform;rsm;tm; csKyfcs,fjcif;r&Sdaomfvnf; uREkfyfwkdUtdrf ae
aom tvkyform;rsm;tm;rl olUqEtwkdif; vdkufemapvdk\/ twlae tvkyform;rsm;onf
zcif\oabmudk odMuonfESifh yJGMunfhzdkU cGifhrawmif;0HUMuacs/) xdknOfh txufxyfwGif
zcifwkdU tdyfMuonfESifh wNydKifeuf uRekfyfwkdUnDtpfudkESifh tvkyform; okH;a,mufwkdUonf
zdeyfu&d,mrsm;jzpfonfh ckH? om;a&? oJBudK;? z0g; paom ypnf;rsm;udk tdyf&mrsm;ay:wGif
pDcif;xm; tay:,H apmifNcKHay;NyD;vQif q&myk\&kyfao;yJGokdU oGm;Muav\/ q&mykESifh
udkbausmhwdkUuvnf; em;0ifqdrfhavmufatmif aumif;Muygayonf/ udkbausmhonf q&m
ykESifh cGJcGm pifNydKifaxmifrnfh tBuH&Sdonfudk q&myku&dyfrd ]]ausmhazvif? raewrifoGm;?
tarvifrsm;&acstkH;awmhr,f}} [laomaw;csif;jzifh rif;om;udkbausmhtm; ]ceJU} av&m
- 63 -
a&TOa'gif;
tvdrfrdjcif;
]]&TD;? &Trf;? AsKH;? Asif;}} [laomtoHrsm; Mum;&jcif;ESifhtwl ajcovkH;? aygif? ausm ponfwkdUrS
pyfzsOf;zsOf;a0'emrsm; cHpm;& tvl;vl;tvJvJESifh ysm,D;ysm,m xvdkufMu&mwGif armifykESifh
uREkfyftm; ]*syfvSefwkwf} ESifh &dkufaeaom zcifudkjrifMu&\/ (]*syfvSefwkwf} [lonfrSm
pufcsKyfxm;aom ouvyfoJBudK;udk twGif;tjyifvSef&eftwGuf jyKvkyfxm;onfh vufeuf
ud&d,mwckjzpf&m tvsm;wawmifomom&Sdonfh cRefxufaom 0g;jcrf;wckjzpfonf/ 4if;rSm
&ifhrmaom0g;udk acsmarGUatmif "m;jzifhoyfxm;jcif;jzpf&m rnfrQavmuf&ifh rnfrQavmuf
rmaom 0g;jzpfonfudk armifykESifhuREkfyf todqkH;jzpfonf/ zcifonf BudrfrokH;yJ 4if;wkwfudk
tNrJokH;avh&Sd\/) jzpf[efvuPm&SdonfrSm uREkfyfwkdUonf yGJrSjyefvmMuaomtcg tawmf
nOfheufNyDjzpf tcgwkdif;uJUodkU apmapmrxEdkifMuyJ tdyfaysmfvsuf&SdMuonf zcifu &dkufEId;
jcif;jzpfonf[k xifaeMu\/ okdU&mwGif xdkokdUum;ruao;? nOfhuwnf;u zcif atmufodkU
qif;vm zkH;xm;aomapmifrsm;udk vSefMunfh&mwGif uREkfyfwdkUudkrawGUyJ zdeyfud&d,mrsm;
pDcif;xm;jcif;udk awGUoGm;cJUavNyD/
- 64 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 65 -
a&TOa'gif;
tazmfaumif;vQif ygwwfjcif;
,cktcsdefrS jyefMunfhaomf xdkpOfu pdwfxm;onfvnf;aumif;? tBuHtpnfonf vnf;
aumif;? cspfBudKufygonfqdkaom arwmpdwf (vdifpdwf"mwf) onf vnf;aumif; ,kwdywdr&Sd/
bmavmufrQvnf; eufeJBuD;us,fonf r[kwfacs/ okdU&mwGif xdkpOfu uREkkfyf\ pdwftxif
rSmrl uRekfyf\ESvkH;om;wGif tcspfa&m*gBuD; pJGuyfaeNyDjzpfaomaMumifh waeUrjrif&vQif
ao&awmhravmuf txifa&mufvsuf&Sd\/ okdUjzpf uREkfyfwkdUoli,fcsif;ESpfa,mufonf
pmtkyfuav;rsm;udk,fpDESifh tdrfrSxGufvmMu aemfrefausmif;bufqDodkU csKd;um a&TusD;jrifh
bk&m;qDodkU okwfMuav\/ uREkfyfrSm ausmif;rajy;yJ twefMum aecJUNyD;onfhaemuf tvG,f
wulESifh ausmif;ajy;rdjcif;rSm tjrpfrjywfcJUonfh ]a&m*ga[mif;} jyefxjcif;yif jzpfwef
&monf/ uREkfyf\ nHUzsif;csufwckrSmvnf; wu,fcifrifolwa,mufu raumif;rIudkjzpfap?
aumif;rIudkjzpfap uREkfyfwa,mufwnf;jyKvkyfzdkU wdkufwGef; r&aomfvnf; wkdufwGef;oluyg
jyKvkyfrnfqdkvQif bmrqdkvdkuf vkyfcsifwwf? vkyfrdwwfjcif;yif jzpfavonf/ rQavmuf
tazmfcifrifwwfol wa,muftzdkU wu,fhvl,kwfrmrsm;ESifh cifcifrifrifjzpfzdkU tcGifhr&
cJUjcif;rSm uREkfyf\ uHaumif;jcif;wck[l qdk&ayrnf/
cspfrScspfygavp
uRekfyfwdkUESpfa,mufonf a&TusD;jrifhbk&m;odkU a&mufMuaomtcg aemfrefausmif; rwufao;
ojzifh ausmif;olausmif;om;rsm;onf ausmif;0if;BuD;twGif; wpkxkdwpk &SdaeMuav&m
a&TusD;jrifhbk&m;ESifh aemfrefausmif;rSm ausmufvrf;rQom jcm;vsuf&SdonfwGif uREkfyfwkdUESpf
a,mufonf bk&m;tkwfwHwdkif;ay:odkU wufum uREkfyfwkdU\ rdef;uav;rsm; jrifatmif
rsufESmjyvdkufMu\/ rdef;uav;rsm;onf uREkfyfwkdU vmMurnf[l rodMuaomaMumifh jrifMu
aomtcg tHUMoMuykH&aomfvnf; 0rf;ajrmuf0rf;omjzpfMuonfh vuPmr&Sdacs/ uREkfyfonf
4if;wdkU\trlt&mudk rauseyfonfESifh oli,fcsif;tm; ajymaomtcg oli,fcsif;u ]]ighvl&m?
olwkdUrSmvJ ausmif;olausmif;om;awG&Sdw,fuG? 0rf;omtm;& rsufESmxm;rsKd;jyvdkufvdkU
&dyfrdoGm;vQif &Sufp&mBuD; jzpfaerSmaygh}} [k ajymjyojzifh auseyfvkduf&avonf/ ausmif;
wufoGm;onfhaemuf uREkfyfwdkUonf a&TusD;jrifhbk&m;0if;twGif;&Sd Z&yfrsm;? wefaqmif; rsm;
odkU vSnfhvnfMunfh&Ijcif;? ckHwef;vsm;&SnfBuD;rsm;ay: yufvufvSefum pdwful;,Ofjcif;?
wa&;warmtdyfjcif;jzifh tcsdefjzKef;Mu&\/ rGef;wnfhcgeD;wGif aemfrefausmif;odkU aps;a&mif;&ef
vmMuaom rkefUonfrsm;xHrS ukvm;yJokyfwjym;zdk;ESifh b&maMumfwjym;zdk;pD 0,fpm;Mu\/
(uREkfyfrSm 7wef;odkU a&mufonftxd rkefUzdk;ESpfjym;om& 8wef;a&mufrS wyJ&avonf/)
- 66 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
refu snf;oD;pm;enf;wrsKd;
12em&Drxdk;rDu 2jym;zdk;0,fpm;xm;Muonfh b&maMumfESifh ukvm;yJokyfwdkUrSm okH;em&Dxdk;aom
tcg 0rf;xJwGif nufnufaMuMuonfh vuPmESifh qmavmifrGwfodyfvsuf &SdMuavNyD/
ausmif;wufaom aeUrsm;wGifvnf; enf;twl 2jym;zdk;rQom pm;&ygvsuf rQavmuf
rqmvS? xdkaeUrl tNidrfraeMuyJ [dkavQmufonfavQmuf? [dkckefonfvTm; vkyfMuonfh
twGufaMumifh tdrfrSpm;cJUaomxrif;a&m? b&maMumfESifh ukvm;yJokyfwkdUyg aphaphnufnuf
aMuukefMuonfESifh ][yfwyfpGJ} qdk&ravmuf raeEdkifrxdkifEdkif &yfwnf&mr&atmif qmavmif
rGwfodyfvsuf &SdMuavNyD/ ydkufqHvnf; wjym;rSrusefawmhacs/ wGif uREkfyfwkdUonf
refusnf;yifay:odkUwuf refusnf;oD; (r'efoD;)rsm; cl;Mu&m cg;ydkufwvkH;pD&cJU qif;vm
Mu\/ wHwdkif;udkrSDvsuf pm;Murnfjyifaomtcg wawmifhrQpD pm;NyD;onfhaemuf qm;ryg
ojzifh rpm;EdkifyJjzpfaeMu\/ teD;tyg; tdrfrsm;&Sdaomfvnf; todr[kwfaomaMumifh
rawmif;0HUMuacs/ xdktcg oli,fcsif;u ]]aetkH;uG}} [kqdkum olaomufNyD;ypfxm;aom
uGrf;oD;zufaq;vdyfESpfwkdESifh refusnf;udkif;tajcmufrsm;udk vdkufaumufNyD;aemuf pkykH
rD;&IdUav\/ aemufqkH; rD;Nidrf; jymykHuav;usef&pf&mwGif olonf cg;ydkufxJrS refusnf;oD;
rsm;udk xkwf jymESifhwdkUpm;&if; uREkfyftm; acgif;ndwfac:avonf/ uREkfyfonf olvkyfovdk
vkyf jrnf;Munfh&m? qm;ESifhwkdUpm;&jcif;xufyif aumif;ao; cyfcsKdcsKdt&omwrsKd;
0ifvmonf[kyif xifrd\/ rnfodkUyifjzpfap? uREkfyfwkdUonf refusnf;oD;wcg;ydkufpDudk
enf;jzifh cRwfvkdufMu rGwfodyfjcif;ajyaysmufMuavNyD/
tajcmufwdkufyDwdjzpfykH
ausmif;qif;csdefwkdif a&mufaomtcg uREkfyfwkdU\ rdef;uav;ESpfa,mufonf ausmif;xJrS
twlwGJum xGufvmMu tdrfbufodkUjyefMupOf aemufodkU rMumrMumvSnfhMunfhMu\/
odkU&mwGif uREkfyfwkdUurl tjcm;ausmif;olausmif;om;rsm; jrifMurnfpdk;onfESifh cyfvSrf;vSrf;
- 67 -
a&TOa'gif;
owif; aygufMum;avNyD
uREkfyf tdrfodkUjyefa&mufaomtcg zcifa&mrdcifyg rsufESmxm;wrsKd; jzpfaeMujcif;udk jrifvkduf
&ojzifh &ifxJ'dwfueJjzpfoGm;\/ igvkyforQawGudk odoGm;ukefavNyD[k &dyfrdaomfvnf;
b,frQavmufodMuonf? b,fuJUodkUodxm;Muonf qdkjcif;udkrlum; csufcsif; uREkfyf rod&
ao;/ aemifwGifrS od&jcif;jzpfonf/ rdzrsm;odMuykHum; okdUwnf;/ uREkfyfausmif;aNy;onf
qdkvQif rMumrwif rdbrsm;odapzdkU zefwD;wwfonfh xkH;pHtwkdif; zcifonf ausmif;odkU
0ifrMunfhonfrSm MumvSNyDjzpfygvsuf xdkaeUwGifrS (bmowif; Mum;&onfrod) 7wef;
ausmif;cef;odkU 0ifMunfh&m? uREkfyfausmif;ajy;aMumif;od& tdrfodkUjyefvmNyD;vQif uREkfyf
taMumif;udk pkHprf;av\/ wGif rdbrsm;Mum;od&onfrSmum; uREkfyfonf aemfref
ausmif;oluav;wa,mufESifh pmay;pm,lvkyfaeaMumif; (pifppfrSm aw;xyfwyk'fpDom
ay;Mubl;ygonf/) xdkrdef;uav;onf uREkfyfudk cspfBudKufonfr[kwf? uRekfyfESifhtwl
ausmif;ajy;aom oli,fcsif;ESifh orD;&nf;pm;jzpfaMumif;? 4if;wkdUESpfa,mufvkH;onf uRefkyfudk
tumtuG,f,lNyD; BudKufaeMu uREkfyftm; ]vSdrfh} xm;Mujcif;jzpfaMumif; ponfrsm;jzifh
owif;&&Sdxm;Mu\/ 4if;owif;twkdif; [kwfr[kwfudkrl uREkfyf ,aeUwdkif rajymEdkifyJ
&Sdygawmhonf/
t&Su fBuD;uJG&jcif;
- 68 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 69 -
a&TOa'gif;
&Sufwwf omqdk;onf
aemfrefausmif;oluav;ESifh ywfouf rdbrsm;\ xifjrifcsufonf [kwf r[kwf? rSef rrSef
udkvnf; uREkfyf pkHprf;&eftvdkr&Sdawmh? rdbrsm;u rdrdwkdUom;udk rQavmuf tonf;EkHonf
[k txifa&mufMujcif;onfyifvQif udk,fhudk,fudk&SufvS xkdrdef;uav;udk b,ftcgrS vSrf;
rMunfhawmhyg/ wvcefUtwGif; uREkfyfonf tdrfeD;csif; t&yfolt&yfom;uav;rsm;ESifh
vnf; rupm;? vlolav;yg;jrifatmifyif rxdkifawmh? ausmif;oGm;ausmif;jyefrsm;wGif ajrBuD;
odkUikHUum rsufESmudkatmufcsvsuf ajcukefokwfoGm;ygonf/ wu,fht&G,f ra&mufao;ol
jzpf &SufaMumufaompdwfonf Mum&SnfpGmrjzpfyJ wvausmfcefU&Sdaomtcg oufom&m&
aysmufrwwf&Sdaomfvnf; udk,fhudk,fudk EkHonfxifaom pdwfrlum; rQavmuf azsmufzsufzdkU
rvG,fulojzifh toufav;ig;q,f t&G,fwdkifatmif tpGef;xifvsuf&Sdygawmhonf/ xdktcsdef
rSp uREkfyfrSm tenf;i,fpum;xpfcJU&mrS udkd,fhudk,fudk ydkowdjyKrdonfhtwGuf (More
Selfconscious) ydkqdk;vmygonf/ a&S;OD;pGm pum;xpfjcif; ul;pufcJUykHtaMumif;udk
txufwGif azmfjycJUbl;&m uREkfyfrSm e*dkuwnf;u tjcm;vlrsm;xuf udk,fhudk,fudk vSnfhMunfh
rdwwfaom tavhtusifh&Sdoljzpf twlwl&,frdMujcif;jzpfygvsuf uREkfyfwa,mufwnf;
udkom ul;pufcJUjcif; jzpf[efwl\/ udk,fwkH;vkH;jyvdkuf&onfhaemufrl omqdk;vmonf[k
uREkfyf owdjyKrdygonf/ (udprsKd; uREkfyftvGef&Sufwwf a&csKd;cef;xJyif a&vJydkif;ygrS
a&csKd;wwfoljzpf&m bkd;BuD;tdkjzpfvmaomtcgrS oufom&m&awmhonf/ xdkUaMumifhvnf;
rdbrsm;\ 'Pfay;jcif;onf uREkfyf\pdwfudk omxdcdkufapcJUonf/
- 70 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
&wemykHqdkufaomESpf
8wef;odkU wuf&aomESpf (1905ckESpf)onf uREkfyftzkdU&m ausmif;om;b0wGif ]]&wemykH
qdkuf}} aomESpf [l qdkoifh\/ tvGefcspfcifaom twef;om; okH;a,mufwNydKifeufwnf;
&&Sdonfhjyif [dlvlonfvlrsm;uvnf; ac:csifajymcsif&SdMuonf/ ausmif;okdUa&mufonfrSm 2ESpf
jynfhcJUNyDjzpf rkwfqdwfzGm;BuD;ESifh ausmif;tkyfBuD;udkvnf; rvefUawmh/ rkd;xkd;onf[k
xifcJUrdaom ]wm0g} tcRefBuD;udkvnf; aMumufp&mrxifawmh/ (ausmif;om;wa,mufESifh
wdwfwqdwf wufyif MunfhNyD;cJUavNyD/) ausmif;om;jriforQonf uREkfyfudk ]us,f} vdrfhrnf
[lvnf; rpdk;&drfawmh/ ausmif;onf igwkdUausmif;jzpfonf[k ydkifydkifEdkifEdkif oabmxm;Edkif
cJUavNyD/ uREkfyfonf i,fpOfuwnf;u twdwfudk jyefajymif;owd& vuf&SdtajctaeESifh
EIdif;,SOfMunfhwwfaom tavh&Sdolwa,mufjzpfav&m 8wef;odkU wuf&NyD;onfhaemuf 6wef;
ausmif;om;uav;tjzpfESifh a&S;OD;pGm ausmif;wuf&aom eHeufudk owd&rdwkdif; awmifay:rS
awmifajcokdU jyefMunfh&onfhES,f tajctaeuGmjcm;ykHudk NyKH;rdygonf/
Mumavaumif; avjzpfvmjcif;
at?bD?trf ausmif; uREkfyfwkdU\ 7wef;q&mESifh 8wef;q&mwdkUrSm tdrfeD;csif; jzpfMuonfh
tavsmuf 8wef;odkU uREkfyfwkdU wufoGm;Muaomtcg 8wef;q&monf twef;om;opf
- 71 -
a&TOa'gif;
vlacsm udkzdk;0dkuf
- 72 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
rSwfom;avmufaom pkHprf;enf;
bk&m;&Sdckd;ausmif;\ awmifbuf&Sdaom BudKUyifatmuf ]jrmvufcsm} ay;Muaom ausmif;
om;BuD;rsm;teufwGif udkzdk;0dkufESifh udkazwkdUonf tajymifajrmufqkH;aom q&mBuD;rsm;
jzpfMuonf[k uREkfyfrSwfrd\/ udkazrSm txufcsif;wGif;e,f rif;uif;NrdKUom;wa,mufjzpf
aEG&moD ausmif;(45)&ufydwfwkdif; rdrd\XmaeokdU jyef&oljzpfav&m wESpfwacgufjyefwkdif;
&nf;pm;wa,muf xm;EdkifoljzpfonfESifh ol\vufcsmrsm;onf qifajymif;qifuJGjzpf
pdwf0ifpm;zG,f aumif;vSayonf/ udkzdk;0dkufrlum; rEav;om;jzpf XmeDjyefumrS wESpf
wa,mufr[kwf? &kyfuvnf; tvGefacsm? tajymuvnf; tvGefaumif;? oyfoyf&yf&yfESifh
0wfaumif;pm;vS 0wfwwfolvnf; jzpfaomaMumifh (uREkfyf\cefUrSef;ajct&) wvwa,muf
- 73 -
a&TOa'gif;
]abmf'g} tvkyform;rsm;
8wef;&SdpOf uREkfyf\tusifhqkd;rsm; uyfa&mufvmjcif;udk azmfjy&ayOD;rnf/ zcif\tvkyfrSm
tawmfwkd;wufvm zdeyfcsKyftvkyform;aygif; av;ig;q,fjzpfvmav&m rsm;aomtm;jzifh
udk,fhtdrfrSudk,fcsKyfvkyfNyD; vmydkUMuaomfvnf; wusdyfcefUwdkUrSmrl uREkfyf\tdrf csKyfvkyf
Muavonf/ 4if;wkdUteufwGif ]z0g;xdk;} aom rdef;rtvkyform;rsm;vnf; &SdMu 4if;wkdU
tcsif;csif; cspfBudKufNyD; tdrfaxmifusolwdkUvnf; renf;vSay/ tvkyfvkyf&kHomru csufjyKwf
pm;aomufNyD; tdrftdyfMuaom a,mufsm;rdef;rrsm;yif av;ig;a,muf &Sdwwfao;\/
vlysKdtvkyform; ESpfa,mufcefUavmufrSmrl uREkfyfwkdUtdrf abmf'gaeMu vcav;usyfrQESifh
xrif;auR;&jcif;udkvnf; rSwfrdygao;onf/ xrif;vc av;usyf[lonfrSm acwfwGif
vufzuf&nfMurf;zkd;yif r&SdaomaMumifh tHUzG,f&mwck jzpfaeayvdrfhrnf/ tvkyform;
wa,mufvQif 10-12 usyfrQom aeUwGufudkufMu 15 usyf &aom tvkyform;onf
vl&nfcRefwa,muf jzpfvm&aom acwfjzpf\/ rnfodkUyifjzpfap av;usyf[laom xrif;zkd;
- 74 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 75 -
a&TOa'gif;
npfpdwful;pufjcif;
pmudka&;om;aom ,cktcsdefyif uREkfyfonf xdkvl\rsufESmudk jrifvsuf&Sd &ifxkrem
jzpfrdygonf/ okdU&mwGif xdkpOfurl rnfodkU&SdrnfxifMuoenf;/ tjcm;tvkyform;rsm;enf;wl
Budwf&,frdygonf/ tb,faMumifhenf;[lrl uREkfyfonf tvkyform;rsm;ESifh a&maxG;
,Sufwif ae&onfwGif 4if;wkdU\pdwf"mwfrsm; ul;pufvsuf&SdygaomaMumifhwnf;/ odkU
jzpf&jcif;rSm &kwfw&ufcsufcsif;r[kwf? wjznf;jznf; wpwp ajymif;vJjcif;jzpf olwyg;
'kua&mufjcif; t&omcHwwfvmjcif; jzpfavonf/ ]twkjrif twwfoif} [laom pum;
onf tvGefrSef\/ okdU&mwGif taMumif;ESifhywfouf wifjy&ef wcsufusefao;\/
uREkfyfwkdU\ aetdrfodkU ]obm0acgif;aqmif} pdwf"mwfrsKd;&Sdaom tvkyform;wa,muf
a&mufvm&m xkdolonf wvcefUtwGif;yif tdrf&Sdtvkyform;rsm;\ acgif;aqmifBuD; jzpf
vm\/ aumif;aombufjzpfap? qdk;aombufjzpfap xdkolvkyforQ vkdufvkyfMu\/
xkdolOykofapmifhvQif tm;vkH;Oykofapmifhcsifaompdwf jzpfay:vmMu xkdol xef;&nfaomuf
vQifvnf; tenf;qkH; wykvif;pD aomufMuavawmh\/ uREkfyf\zcifonf xdkolU taMumif;
udk &dyfrdvmaomtcsdefrSp 4if;tm; acsmhaygif;&\/ uREkfyfrlum; tvkyform;acgif;aqmif
wa,mufESifh cifrif&jcif;udkyif t[kwfBuD;xifum jzpfoifhonfxufydk &if;ESD;rdonfwGif
xkdol\ ]npf} pdwfrsm;onf uREkfyfodkU tawmfBuD; ul;pufvmcJUavonf/ ]ikwf&dkuf} jcif;
paom txufyg ,kwfrmrIrsm;rSm xkdol\ wDxGifrIrsm;jzpf\/ uREkfyf\ tZswoEmef
,ckwdkif udef;atmif;csifudef;atmif;vsuf&SdOD;rnfh ]npf} pdwfuav;rsm;onf xdkol csxm;cJU
onfh rsKd;aphjzpf&rnf[k qdkcsifonf/ ]udef;atmif;csif udef;atmif;vsuf &SdOD;rnf} [l {uef
r[kwfonfh taeuefoabmrsKd; a&;om;jcif;rSm vlvm;ajrmufvmaomtcgwGif uREkfyfonf
taemufwdkif;rS urmausmf0wKpmtkyfBuD; tajrmuftjrm;udk zwf&I&onfwGifrS udk,fhudk,fudk
jyKjyifwefoavmuf jyKjyifxm;onf[k ,lqaomaMumifhjzpfygonf/
avmif;upm;enf;trsKd; rsKd;
tvkyform;acgif;aqmifxHrS uREkfyfodkU ul;pufvmonfh tusifhqdk;wckrSm avmif;upm;jcif;yif
jzpf\/ ]]olwyg;udk tqdk;rcsygESifh? vlwGifygvkdU EGm;udk usm;udkufonf r[kwfavm}} [k
qdkMuvQifvnf; ]]olUudktqdk;csjcif; r[kwf&yg? ul;pufjcif;udkom wifjyjcif;jzpfygonf}} [k
ajzqdk&ygrnf/ Oyrm rD;aoG;udkudkifrd vufrnf;cJUvQif rD;aoG;\tjypfr[kwf? udkifrdol\
- 76 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
avmif;upm;jcif;\ qdk;&Gm;ykH
rS wqifhwufjyefaomf vomaomnOfhrsm;wGif tdrfa&SU&Sdaom a&wGif;ay:wGif tyef;ajz
oa,mifESifh ]tayguf20} qGJMu\/ uREkfyfvnf; yg0ifwwfavNyD/ upm;enf;rSm wrwf
okH;rl;xdatmif t&IH;tEdkif&Sdwwfaom upm;enf;jzpf uREkfyftzdkU vufudkif&atmif &Sm&onfh
tusifhqkd;wck wwfvm&jyefavNyD/ zcifonf ydkufqHtdwfxnfhxm;aom tusudk ckwif
ajc&if; wkdifwGifcsdwf tdyfavh&Sd&m uREkfyfonf zciftdyfcsdefwGif wdwfwqdwfxvm
om;a&tdwfxJrS rl;aphrwfaphuav;rsm;teuf (2 usyfzdk;cefU&Sdwwfonf/) rl;aphwaphjzpfap?
- 77 -
a&TOa'gif;
yxrtBudrf cspfBudKufrdjcif;
8wef;&SdpOf uREkfyfwkdU\0if;xJwGif uav;oli,frsm; vGefqGJwrf;upm;Mu&\/ xdkESpf
rEav;NrdKUwGif rdk;acgifvS tcsKdUt&yfrsm; naewdkif; vGefyJGBuD;rsm;usif;yav&m w&kwfwef;
vGefyGJrSm tvGefBuD;us,f BudwfBudwfwdk;pnfum;vSonf/ uREkfyfwdkU oli,frsm;vnf; tjcm;
t&yfrsm;rS vGefyJGBuD;rsm;udk twk,l nwdkif; vGefqGJwrf;upm;Mujcif; jzpfay&m a,musfm;
uav; rdef;uav;rsm;omru vlBuD;rsm;vnf; (usm;a&mryg) yg0ifMu\/ upm;jcif;qdk
bmrQcGifhrjyKcsifaom uREkfyf\zcifyifvQif w0if;vkH; qlnHvsuf&SdaomaMumifh cGifhjyK&awmh
onf/ vGefyGJwcsDqGJNyD; &yfem;vsuf&SdpOf rdef;rBuD;wa,muf\ &ifcGifxdkifvsuf pdwf0if
pm;aom trlt&mESifh uREkfyftm; pdkufMunfhaeaom rdef;uav;wa,muf\ rsufESmonf
uREkfyf\rsufvkH;rsm;ESifh wyfueJqdkifvdkufrd\/ xdktcdkuf rdef;uav;\rsufESmonf vqef;
12&uf vrif;ESifh yPm&vsuf&SdaomaMumifh uREkfyftm; olu xif&Sm;pGm jrifaumif;rSjrifrnf/
- 78 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
woufwmwGif taysmfqkH;aomyJG
8 wef;ausmif;om;tjzpf (1905 ckESpf)onf uREkfyftzdkU&m ]&wemykHqdkufaomESpf} jzpfonf
[k txufwGif azmfjycJUay&m 4if;ESpfwGif yxrOD;qkH; wu,fcspfBudKufolESifh rsufESmcsif;
qdkif&onfh MunfEl;p&mtjzpfrsKd;tjyif tjcm;aom aysmfp&mBuD;wckESifhvnf; BuKHcJUayonf/
4if;rSmum; a&Tpm&Hbk&m;yJGodkU oGm;&aom tjcif;t&maywnf;/ uREkfyf 5wef;&SdpOfu
]ro'g&nfo'g&nf} oGm;cJU&jcif;aMumifh xifoavmuf raysmfcJU&ojzifh t>rufrQavmufom
azmfjycJU&m wacgufrl rdk;rjrifavrjrif qdk&ravmuf aysmf&TifcJU&onfhtwdkif; a&S;acwf
a&Tpm&Hbk&m;yJGESifh acwfbk&m;yJGwkdU\ jcm;em;ykHudk rrSDvkdufolrsm; em;vnfpdrhfaomiSm
a&;om; azmfjyvdkuf&ayOD;rnf/
- 79 -
a&TOa'gif;
yGJx GufMuNyD
ausmif;ydwf&ufwumwkdUwGif t&SnfqkH;jzpf (xdkacwfu 45&uf ydwfonf/) ausmif;ol
ausmif;om; taygif;wkdU\ tarQmfvifhqkH;jzpfonfh aEG&moD ausmif;ydwfvkdufonfwGif uREkfyf
onf ajcaxmufESifhajrBuD; xd&onfrxifyJ avay: 0JysHvm&onfhES,f ausmif;rStdrfodkU
ajcukefokwfum jyefvmcJU\/ ESpfwdkif;vnf; &ufwGif aysmfyg\/ ESpfrlum; txl;wvnf
aysmfvSygonf/ taMumif;rlum; nwGif a&Tpm&Hbk&m;yJGodkU oGm;Murnf[k odxm;&aom
aMumifhaywnf;/
tdrfodkUa&mufonfESifhwNydKifeuf bk&m;yJGodkUoGm;&eftwGuf csufjyKwfaMumfavSmfjcif;? vSnf;rsm;
iSm;&rf;jcif;? ypnf;rsm;jyifqifMujcif; ponfwkdUudkjrif&onfrSm uREkfyftzdkU&m NidrfNidrfxdkif
raeEdkifyJ aqGUaqGUckefrQ aysmfvSygawmhonf/ wpfpkHwpfa,mufaomolonf uREkfyftm;
ewfjynfokdU tvnftywf vdkufrnfavm[k ar;jim;tHU/ uREkfyfu a&Tpm&HujyefrS vdkufrnf[k
ajymvdrfhrnfxifonf/ waygif;vjynfhausmf 5&uf n 9em&D tcsdefcefU (vxGufcsdef)wGif
uREkfyfwkdUtdrfrS vSnf;ESpfpD;ESifh t&yfxJrS vSnf;av;ig;pD;wkdUonf wtdrfudkwtdrf toHjyKum
wNydKifwnf; twlwuG xGufvmMu\/ uREkfyfrSm &ifxJ jrL;xl;vGef;vS ratmifhEdkifonfESifh
aw;csif;wyk'f [pfqdkvdkufrdonf/ uREkfyfwkdUtdrfrS vSnf;ESpfpD;teuf wpfpD;wGif uREkfyfwkdU
tdrfom;rsm;ESifh rdef;rtvkyform;rsm; ygMu tjcm;wpD;wGif a,musfm;tvkyform;rsm;ESifh
uREkfyfwdkU pD;eif;vdkufygMu&m zcifrlum; taysmftyg;rBudKufqdkum rvdkufygacs/ rSefaom
pum;udk qdk&vQif uREkfyfonf vGwfvGwfuRwfuRwf aysmfcsifaomaMumifh zcifrvdkufygjcif;
twGuf 0rf;omonf/ uREkfyf\zcifrSm t*Fvdyftac:tm;jzifh Kill-Joy aysmfjcif;udk rMunfh
Edkifol[k ac:&rnfxifonf/
atmifyifv,furf;&dk;wpfavQmuf
uREkfyfwkdU\t&yfrS vSnf;rsm;onf atmifyifv,furf;&dk;odkU a&mufMuaomtcg vSnf;wef;
&SnfBuD;ESifh qkHrdMu 4if;txJ ae&m,lum tygt0ifjyKvsuf armif;ESifMuav\/ xdktcsdef
rl vrif;onf tawmfjrifhvmNyDjzpf vSnf;wef;BuD;\ &Snfvsm;jcif;udk jrifEdkifavNyD/
okdU&mwGif rnfrQavmuf &Snfvsm;onfudkrl rjrifEdkifacs/ rEav;wNrdKUvkH;rS bk&m;yJGoGm;
rsm;onf tcsdefwGif ae&mokdUa&mufatmif (vem&D)jzifh vSnf;armif;vmjcif; jzpfaom
aMumifh aygif;qkHrdMu&mwGif ESpfjyokH;jy &Snfvsm;ygvdrfhrnf/ xdkpOfurl AD&dkvSnf; wpD;wavrS
wyg; jrif;&xm;? jrif;vSnf;? rdkwmum;? a'gufuwf? buf*Dpaom ,mOfrsKd;ryg/ aygif;rdk;ESifh
- 80 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
at;at;aq;aq;acwf
&maygif;rsm;pGm yg0ifonfh vSnf;wef;BuD;jzpf wcgw&HwGif vSnf;wpD;wavrQ ]0if&dk;} usKd;
wwfao;&m xdktcgwGif vSnf;wef;BuD;wwef;vkH; &yfem;um vSnf;orm;tm;vkH; 0dkif;0ef;
ulnD vkyfudkifay;Mu&\/ tcsdeftpdk;&ouJUokdU &Sdaomacwfjzpf ]rNyD;ao;bl;vm;} ]jrefjref
vkyfMuprf;yg} ]aemufusaevdrfhr,f} ponfjzifh nnf;nLjcif;? a&&Gwfjcif;r&Sd/ vSnf;orm;awG
tvkyfvkyfcdkufwGif bk&m;oGm;rsm;onf [dkrSmw0dkif; onfrSmw0dkif; ponfjzifh pk&kH;um oDqdk
uckefaeMu\/ vSnf;orm;rsm;rSmvnf; ]0if&dk;} twGuf opfyifckwfolckwf? jzwfoljzwf?
xpfolxpf? ajzmifholajzmifh? a&Gola&G? ]wa,mufwcsuf ausmif;om;vuf} qdkbdodkU 0dkif;0ef;
vkyfudkifvkdufMu&m bmrQMumao;onfrxif&rD 0if&dk;wacsmif; ckwfNyD;acsmNyD;oGif;NyD; jzpf
qufvuf xGufEdkifMuavNyD/
aysmf&rSauseyfaomvlrsKd;
- 81 -
a&TOa'gif;
- 82 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
tvkyfudk,fpDESifh
&Srf;rdzk&m; &SifrGefv\ em;awmif;uscJUonfqdkaomacsmif;udk jzwfausmf pcef;csrnfhae&modkU
a&mufMuaomtcg o&ufyifBuD;rsm;onf t&Gufcsif;xdrwwf qufpyfum aygufa&mufvsuf
&Sd w&yfwnf;rS twlvmMuaom vSnf;rsm;onf w0dkif;wnf;jzpfatmif eD;uyfpGm a&G;cs,f
Mu zsm? &dkif? oifjzL;rsm; cif;olucif;? uefUvefUumrsm; umoluum? rD;zdktwGuf usif;
wl;oluwl;? zdkuaemuf&Smolu&Sm? o&ufzl;aumufoluaumuf? a&cyfolucyf? wHjruf
vSJoluvSJ? xif;acGoluacG tvkyfudk,fpDESifh aysmf&GifpGm aqmif&Gufvsuf&SdMu\/ txJwGif
wnvkH; wa&;rQrSdwfcJU&olr&SdyJ vSnf;ay: aMumifawmifvkdufcJU&olcsnf; jzpfaomfvnf;
vwfqwfvdkufMuykHrSm ESif;cHxm;onfh yef;yGifhrsm;ozG,f tzl;tnGefUwvlvlESifh ckefqGckefqG
jzpfvsuf&SdMuavonf/ rnfodkUqdkap uREkfyfwa,mufrlum; txl;wvnf&TifjrL;vsuf&Sd\/
taMumif;rlum; zcifrMunfromESifh vdkufcJU&onfh vGefcJUaomav;ESpfu wacgufESifh
nDtpfudkarmifESr rdcifESifhwuG tdrfeD;csif;rsm;yg vm&onfh wacguf\ jcm;em;ykHudk rMum
cP owd&vsuf &SdayaomaMumifhwnf;/
waygif;vjynfhausmf 5&ufaeUn xGuf 6&ufaeU eHeufa&mufNyD; ESpfntdyfum vjynfh
ausmf 8&ufeHeufwGifrS jyefMu&aomyJGjzpf &uftawmf&Snfoavmuf MunfEl;zG,f aumif;vS
onf/ ESpfpOfvmonfqdkaom ig;BuD;rsm;udkMunfh&jcif;? jrpfi,fqdyf a&csKd;&jcif;? (OoQpfoD;
rsm; aygvSonf? wjym;zdk; 8vkH;&onf/) aps;wef;BuD;wavQmuf avQmuf&jcif;? a&Tpm&H
ykwD;rsm; 0,f vnfyif;pGyf&jcif;? xl;qef;aom apwDawmfudk zll;&jcif;wkdUrSm vltrsm;
aysmfwwfMuaom tjcif;t&mrsm; jzpfayonf/ uREkfyftzdkU&mum; a&csKd;NyD;wufvm
o&ufuif;rsm; wzkwfzkwfa<uusvsuf&Sdonfh o&ufyifBuD;rsm;\ t&dyfatmuf yltdkufp
jyKvmonfh waygif;v&moDwGif yufvufvSefum rkefUyJom;a&pmrsm; 0g;ae&jcif;onf
aysmfp&mtaumif;qkH;[k qkH;jzwfcJUygonf/ tjcm;aom aysmfp&mBuD;wckrSm o&ufyifBuD;rsm;
atmuf eHeufpmnpm pm;aomufMu&mwGif w&yfwnf;twlvmMuaom vSnf;rsm;rS
w0dkif;ESifhw0dkif; wzGJUESifhwzGJU tqef;tjym; [if;cGufaumif;rsm; tay;t,lvkyfMujcif;aMumifh
[if;aygif; q,fhav;ig;cGufpm;& armarmESifh aysmfaysmfBuD;&Sdaeaom uREkfyftzdkUrSm wouf
wGif wqufwnf; tNrdef&SufqkH;aom xrif;ig;eyf[l rSwfwrf;wif&ygonf/
apwDawmf\ xl;jcm;csufrSm tjcm;aom apwDawmfrsm;uJUodkU ta&SU? taemuf? awmif? ajrmuf
wnf; [laom t&yfav;rsufESmodkU wnfhwnfhwl&l rsufESmrrlyJ cyf&GJU&GJU cyfapmif;apmif;
&Sdaejcif;yif jzpfavonf/ &Srf;rdzk&m; &SifrGefvtm; bk&ifu jynfawmfjyefap&mwGif apwDawmf
udk jrwbufjzifhywfum opmjyK vSnfhvkdufjcif;aMumifh apmif;&GJUoGm;onf[k ajymMuav
onf/ uREkfyfrSm cyfi,fi,fuwnf;uyif pdwful;,Oform;wa,mufjzpf tu,fwEK
- 83 -
a&TOa'gif;
aemufq kH;aysmfenf;wck
vjynfhausmf 8&ufaeU eHeufapmapmuyif aumfaZm? uefUvefUum? zsm? &dkif? oifjzL; rsm;
&kyfodrf; tjyefc&D;twGuf jyifqifMuavNyD/ bk&m;yJGwGif aemufqkH;aom aysmfjcif;taejzifh
umvom;rsm; aysmfMuonfhtjcif;t&mwckudk rSwfrdao;\/ vSnf;rsm;onf em;awmif;us
acsmif;udk jzwfausmfMu&mwGif tjyefc&D;tzdkU tqif;bufurf;yg;onf cyfajyajy &Sdaomf
vnf; twufbufurf;yg;rSm tawmfrwfapmufaomaMumifh vSnf;ay:rSvlrsm; tm;vkH;qif;
vSnf;cGufcsnf; wufMu&\/ okdUESifhyif urf;yg;\ rwfapmufjcif;aMumifh EGm;rsm;onf
wudk,fvkH; taMumNydKif;NydKif;xonfudk jrif&avmufatmif tm;cJ &kef;wufMu&\/ wGif
twufbufurf;yg; umvom;rsm;onf pk&kH;um apmifhaeMu vSnf;rsm;udk wpD;NyD;wpD;
urf;yg;twufBuD;wGif wGef;wifay;Mu\/ w,fawmfwJUvlawGygwum;[k rcsD;rGrf;vkdufyg
ESifhOD;? 4if;wkdUonf vSnf;wpD;udk urf;yg;apmuftwufBuD;twdkif; wGef;wifMu xdyfodkU
a&mufcgeD;wGif &kwfw&uf vTwfypfvdkufMuav&m EGm;ESpfaumifrSm vG,ful&mrS trSwfwrJU
tcufawGU&onfESifh t&Sdefysufum EGm;a&mvSnf;yg vefusoGm;av\/ tjcif;t&mudk
apmifh MunfhMuaom y&dowfuvnf; &,farmMuav\/
okdUjzifh vSnf;wpD;vQif wacgufrQ 'vdefUacgufauG; jyefusvmNyD;rS aemufwBudrf twuf
wGif xdyfodkUa&mufatmif wGef;wifvkdufavonf/ Avaumif;aom EGm;BuD;rsm;vnf; rouf
omacs/ tb,fhaMumifhqdkaomf oefpGrf;vSaom EGm;BuD;rsm;udk urf;yg;xdyfodkU a&mufvkqJqJ
wGif vTwfay;vkduf&kHESifhrNyD;yJ vufvTwfcgeD; rodromESifh jyef qGJcsvkdufMuaomaMumifh
jzpfavonf/ tvGeftrif;oefpGef;aom EGm;rsm;ESifh yg;eyfaom vSnf;orm;rsm;rSwyg;
',D;',dkifESifh aemufjyefvdrfhusMujcif;tm;jzifh y&dowftm; wBudrfjzpfap azsmfajzoGm;Mu&
onf csnf;jzpfavonf/
- 84 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
acwfpm;aomaw;wyk'f
8 wef;&SdpOf uREkfyftm; txufwef;ausmif;om;BuD;rsm;ESifh ESD;ESD;&if;&if; jzpfaponfh tjcif;
t&mwck ay:aygufcJUjcif;udk rSwfrdygao;\/ xdkacwfu ausmif;om;rsm;\ xkH;pHwckrSm
atmufwef;ausmif;om;rsm;onf txufwef;BuD;rsm;rS ausmif;om;rsm;udk MunfndKpGmESifh
armfhMunfhMu txufwef;ausmif;om;rsm;url atmufwef; ausmif;om;uav;rsm;tm;
]]zkwfavwJUig;yd &Sdonf[krrSwf}} qdkaom pum;uJUokdU vlzwfrxifwwfMuay/ waeUo
uREkfyfonf aeUausmif;wufcgeD; 15 rdepfcefU vdkao;aomtcsdefwGif 8 wef;oifaom
ausmif;cef;xJ py,foufBuD;qdkonfh ]ywjrm;rSef*l} oDcsif;udk wD;wdk;oDqdkjyovsuf&SdpOf
tcef;tjyifbufrS avQmufoGm;Muonfh udkxGef;vStygt0if 9 wef;ausmif;om;wpk Mum;
onfESifh 0ifvmMu udkxGef;vSu ]]a[hazodef;? 'DoDcsif;udk rif;tptqkH;&ovm;}} [k
- 85 -
a&TOa'gif;
cufcJpGmul;&jcif;
ae&m 4if;aw;csif;\ vlBudKufrsm;ykHESifh cJ,Of;pGm uREkfyf&ykHudk azmfjy&ayOD;rnf/ rEav;
NrdKUwGif xdkacwfu &kyfao;rif;om; rif;orD;rsm; oDqdkonfh aw;csif;rsm;onf tvGef
acwfpm;\/ Zmwfrif;om; OD;zdk;pdefBuD;rSm xdktcsdefwGif ay:aygufNyD;jzpfaomfvnf; aemuf
(uREkfyftxift&) 2 ESpf avmufMumrS ol\oDcsif;rsm;udk umvom;rsm; vrf;avQmufqdkaom
tjzpfodkU a&mufvmonf/ xdkpOfu txl;emrnfBuD; ,aeUwdkif tpm;xdk;&ef (okdUr[kwf
EIdif;,SOfajym&ef) ray:aygufao;onfh &kyfao;rif;orD;ESifh rif;om;rsm;um; q&myk?
udkbausmh? py,foufBuD;? udkpdefcdk? udkzl;ndKwdkU jzpf\/ 4if;wkdU\yg;pyfrS aw;csif;
tqef;rsm;onf umvom;rsm;\ yg;pyfodkU a&mufonfhtcg 4if;wkdUonf bm*sm? Aswfapmif;
paom wl&d,mrsm;ESifh wGJum ntcsdefrsm;wGif vrf;rsm;ay:avQmuf oDqdkwwfMuavonf/
tcsKdUaomvrf;rsm;rSm xdkuJUokdUaom wD;0dkif;rsKd; w0dkif;NyD;w0dkif; avQmufvmwwfojzifh
vrf;eHab;rS tdrfrsm;rSm acwfa&'D,dkrsm;ozG,f tqufrjywfvkbeef; em;axmif&
avonf/ uREkfyf&xm;aom py,foufBuD;\ ]ywjrm;rSef*l} aw;csif;rSm ay:cgpvnf;jzpf
umvom;rsm;vnf; r&ao;? useatmif oDqdkwwfolvnf; r&Sdao;yJ tvGefvnf; vlBudKuf
rsm;onfESifh wefzdk;&SdvSaom aw;csif;wyk'fjzpfay\/ xdkUaMumifhvnf; udkxGef;vStrSL;&Sdaom
ausmif;om;BuD;rsm;onf uRekfyfxHylqmjcif; jzpfavonf/
- 86 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
*kPfj'yfBuD;cJUaom 9 wef;
1905 ckESpfukefwGif 8 wef;atmif 1906 ckESpfwGif 9 wef;odkU wuf&av&m twef;rSm
wuokdvf0if (Entrance) twef;jzpf ausmifwGif tjrifhqkH;jzpf\/ xdkpOfu jrefrmjynfwGif
,leDAmpDwD r&Sdao;ojzifh wuodkvf0ifpmar;yJGudk umvuwm;,leDAmpDwDrS ppfaq;&ay&m
tjcif;t&monfyif 9 wef; ausmif;om;rsm; ajczsm;axmufp&m jzpfcJUavonf/
taMumif;rlum; 9 wef;pmar;yGJrSm tuf(zf)at? bDat pmar;yGJrsm;enf;wl b*Fvm;pmar;yGJ[k
ac:aomaMumifhaywnf;/ uREkfyfwdkU ausmif;om;rsm;onf jrefrmjynf oD;oefU,leDAmpDwD
r&Sdjcif;aMumifh *kPfi,fonf[l em;rvnfMu? b*Fvm;udk txifBuD;Muwkef;jzpf b*Fvm;
pmar;yGJ 0if&jcif;onfyif *kPfj'yfBuD;wck[l rSwfxifcJUMuavonf/ ausmif;om;wdkU
rnfonf pmar;yGJatmif twef;wuf&onfqdkvQif 0rf;omMuNrJ jzpfaomfvnf; wuodkvf
0ifac: 9 wef;okdU wuf&jcif;uJUokdU 0rf;omjcif;? *kPf,lrdjcif;um; rBuKHcJU&bl;yg/ uREkfyf
tzdkUrSmrl aetdrfywf0ef;usift&yfrsm; 9 wef;orm;[l xdkpOfuvnf;r&Sd? ,cifuvnf;
r&SdcJUbl;onfhtwGufaMumifh tawmfb0ifjrifhcJUrdyg\/ twGufaMumifh uREkfyftay:
remvdkolrsm; &SdMuaomfvnf; uREkfyftm; ynm&Sduav;wa,mufozG,f av;pm;Muonfh
twef;uav;orm;rsm;vnf; ajrmufjrm;pGm&SdMuayonf/ tcsKdUrdbrsm;onf 4if;wkdU\
av;ig;wef; ausmif;om;uav;rsm;udk uREkfyfESifhtwl pmusufygapqdkum uREkfyfwkdU\
aetdrfokdU ydkUxm;jcif;rsm;&Sd\/ xdkvlwkdU\pdwf ]y@dwmeOao0em} qdkonfh r*Fvm
w&m;awmftwdkif; ynm&Sduav;wOD;xH qnf;uyfygap[laom oabmESifh ydkUMuavoavm
rqdkEdkifay/ uREkfyf\zcifum; tawmf*kPf,lykH&onf/
- 87 -
a&TOa'gif;
- 88 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
aumif;vdku fo nfhpmtkyf
uREkfyf,lcJUrdaom pmtkyfrSm csm;vfpf'pfuif;a&;onfh bmebD&wfcs (Burnaby Rudge)
pmtkyfjzpfav&m uREkfyfonf 4if;0wKudk BudK;pm; zwfygaomfvnf; t&om cHEdkif
avmufatmif jynfhpkHpGm em;rvnfonf waMumif;? 0wKtqifhtwef;uvnf; (uREkfyf\
t&G,fESifh rvkdufatmif) jrifhvGef;onfwaMumif;aMumifh 4if;0wKpmtkyfudk csxm; udkazxHrS
yoDykHjyif0wKudk iSm;&rf;zwf&Iavonf/ yoDykHjyif0wK aumif;vkdufykHum; ajymrukefEdkif atmif
&Sdygawmh\/ vGefyJG qkHcJUbl;aom rdef;uav;ESifh orD;&nf;pm; r[kwfjim;aomfvnf; pdwfxJ
cspfBudKuf aeU&SdorQ rsufvkH;csif;qkdifvsuf &SdMuNyDjzpf&m yoDykHjyifxJygonfh 0wKaygif;
rsm;pGmwkdUrS (Zmwfvdkuf) rif;orD;rsm;onf xdkrdef;uav;\ &kyfqif;oPmeftwdkif;csnf;jzpf
rif;om;uav;rSmvnf; uREkfyfudk,fwdkifcsnf; jzpfaeavawmhonf/ vlysKdayguf t&G,fvnf;
jzpfjyef? pdwfxJ BudKufxm;olvnf;&Sdjyef? pdwful;,Ofwwfaom tavhtxkHuvnf;&Sdjyef?
ausmif;ydwfxm;onfh tm;vyfcsdefvnf; jzpfjyefav&um; uREkfyfrSm pmtkyfudkzwfvdkuf?
csxm;NyD; pdwful;vkduf? wzef aumufzwfvdkuf? ESpfNcdKufaom pmydk'frsm;udk ul;,lvkduf
ponfjzifh (tdyfcsdefpm;csdefrSwyg;) tcsdef&SdorQ zwfavawmhonf/ twGufaMumifh tjrwf
wck ay:xGufonfrSm zcifonf uREkfyftm; tvGefpmBudK;pm;onfqdk bm*smwvkH; 0,fay;
ayonf/ (zcifonf wD;rIwfoHudk tvGef&GHUrkef;olwa,muf jzpf&um; 4if;tjyKtrlrSm
uREkfyftm; tpGrf;ukeftvdkvdkuf&Smjcif; jzpfavonf/)
- 89 -
a&TOa'gif;
- 90 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
om"uwck
9 wef;q&m rpwmtif;*vpfpfrSm t*Fvdyfpum;ajymjcif; tvGefoGuf tvGefrSef tvGef
awmfykHudk taxmuftxm; wifjyygOD;rnf/ waeUo Aef;armfNrdKUrS t*Fvdyfpmwwf jrefrm
e,fydkif0efaxmuf wa,mufonf uREkfyfwdkUESifhtwl 9wef; oifvsuf&Sdaom 4if;\om;xHodkU
tvnfvm&mwGif ausmif;tkyfBuD;udk,fwdkif 0efaxmufBuD;tm; uREkfyfwdkUtwef;okdU vdkufydkU\/
xdktcdkufwGif q&mtif;*vpfpfonf uREkfyfwdkUtwef;om;rsm;tm; ]0gwmvl;ppfyJG rwkdifrDwn}
[laom t*FvdyfvuFmwyk'fudk oifjyvsuf&Sd&m? ausmif;tkyfBuD;ESifh 0efaxmufBuD;wdkU 0ifvm
Mu ausmif;tkyfBuD;u q&mtm; ]]oifomoifyg}} [k ajymjyNyD; ckHvGwfwckwGif 0ifxdkifMu\/
q&mtif;*vpfpfvnf; qufvuf oifjyav&m vuFmxJrS cufcJaom pmydk'frsm;udk twef;
om;rsm; em;vnfatmif &Sif;vif;ajymjyjcif;tvkyf olrwlatmif oGufvufjcif;? jywfom;
jcif;? pdwfygvufyg&Sdjcif;? pum;tokH;tEIef; wdusrSefuefjcif;wnf;[laom t*Fgrsm;aMumifh
ausmif;tkyfBuD;ESifh 0efaxmufBuD;wdkUonf wa,mufrsufESmudkwa,muf cPcP vSrf;Munfh
Mujcif;udk uREkfyfwkdU jrif&\/ aemufqkH; 0efaxmufBuD;ESifh ausmif;tkyfBuD;wkdUonf auseyf
tm;&aom trlt&mESifh xoGm;Muaomtcg q&mtif;*vpfpfonf pmtkyfudkydwf wbufodkU
vSnfhcdkufwGif uREkfyfwkdU ausmif;om;tcsif;csif;vnf; rQavmufaumif;aom oifjyjcif;udk
- 91 -
a&TOa'gif;
'kwd,om"u
we*FaEGwaeU q&mtif;*vpfpfonf ol\ ]tcspfawmf} uav;rsm; jzpfMuonfh armif&DESifh
uREkfyftm; apmapmBuD;vrf;avQmuf&ef csdef;qdkac:iifoGm; tdk;zdkbuf&Sd Aspfpuf&kHudk jy\/
oludk,fwdkifu tvGefrnf;olwa,mufjzpfaomfvnf; rEav;NrdKUay:&Sd rsufESmjzLt&m&SdqdkvQif
q&mESifh rodolr&Sdoavmuf todtuRrf;aygonfhtavsmuf Aspfpuf&kHrefae*smtm; uREkfyfwkdU
ESpfa,mufudk puf&kHwckvkH;odkU vkdufjyap\/ NyD;aomtcg tmV*D(pD) vrf;&Sd AD,mem
a[mfw,fodkU uREkyfwdkUESpfa,mufudk ac: eHeufpmauR;&m &kHawmfBuD;rS t&Sef;wdkU txef;wkdU
\ w&kwfacgufqGJrsm;ESifh aps;csKdteD;rS jrefrmrkefUwDqdkifrsm;avmufom pm;cJUbl;onfh uREkfyf
tzdkUrSm t*Fvdyfa[mfw,fodkU yxrtBudrf a&mufbl;jcif;jzpf tcif;tusif;ESifh pm;aomuf
zG,f&mrsm;\ om;em;ykHrsm;udk tHUMorqkH;atmif ai;Munfhrdygawmhonf/ (trSefrSm AD,mem
a[mfw,f\ om;em;vSjcif;aMumifh r[kwfvSyg/ xdkacwfu &kHawmfBuD;rS acgufqGJqdkifrsm;
onf acwf vQef;pdefa[mfw,fuJUokdU oyfoyf&yf&yfr&SdyJ ayusHaom opfom;pm;yJGwGif
npfywfaom ckH&Snfay: aqmifhaMumifhxdkifum pm;Mu&aomaMumifh jzpfygonf/ 0rf;yJOykH
pm;yGJBuD;wGif azG;azG;jzLjzL yef;yGifhykHrsm; xnfh&ufxm;onfh pm;yGJcif;t0wfBuD; cif;vsuf
yef;pdkufc&m;ESifhwuG qGwfqGwfjzLaom vufokwfy0grsm;udk yg;vSaom zvfcGufxJ
xnfhum jyifqifxm;jcif;rsKd;udk rnfonfhqdkif rnfonfhtdrfrQ rjrif&bl;ao;yg/ xdkacwf
uREkfyfwkdU\ tdrfomr[kwf? rdbrsm;xuf pD;yGm;a&;tqifhtwef;jrifhaom tdrfrsm;yif
]vkdufxrif;} udk a<uZvkHjzifhrxnfhyJ qefaq;jcif;awmif; okH;Muwkef; jzpfygonf/)
yxrqkH; t*FvdyfeHeufpm
a[mfw,fxJokdU uREkfyfwdkU 0ifoGm;MuonfESifh wNydKifeuf *g0ef&Snf? tusvuf&Snfrsm;jzihf
oyf&yfpGm 0wfqifxm;onfh Adkvfujym;ruav; okH;a,mufwkdUonf q&mtif;*vpfpftm;
uAsmu,m qD;BudKEIwfqufum tl,m;zm;,m; pum;ajymMuav&m? uREkfyfrSm tvGef
tHUMovsuf &SdonfhtxJrSyif AsKdif;okH;aumifESifh usD;waumif awGUMuonf[k owd& NyKH;rd
ygonf/ Akdvfujym;rav;okH;a,mufrSm rQavmuf jzLvSaomaMumifhr[kwf? uREkfyfwkdU\
- 92 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 93 -
a&TOa'gif;
a0vmrif;om;ESifh yvdyfa&m*g
1906ckESpf ukefcgeD;wGif jrefrmjynfodkU t*FvefjynfrS a0vmrif;om; Prince of Wales
(yOrajrmuf a*smhbk&ifavmif;) tvnftywfa&mufvm rsm;rMumrDtwGif; &efukefNrdKUESifh
rEav;NrdKUBuD;rsm;wGif yvdyfa&m*g tBuD;tus,f jzpfavawmhonf/ xdkpOfu aumVm[v
pum;wcsKdUudk uREkfyfrSwfrdao;\/ tcsKdUu rEav;NrdKUodkU a0vmrif;om; a&mufvmpOf
tvGefpnfum;onfudk jrif rif;om;u t&m&Sdrsm;tm; ]]pnfum;vGef;tm; BuD;w,f}} [k
ajymaomaMumifh vlOD;a&aygrsm;jcif;jyemudk ajz&Sif;&eftwGuf NAdwdoQtpdk;&u yvdyfa&m*g
udk wrifwum zefwD;onf[k ajymMu&m ,kHMunfol tawmfrsm;onfudk awGU&\/ tcsKdU
uvnf; tpdk;&onf t&yfxJ yvdyfydk;rsm;udk vliSm;vTwfaMumif;? waeUaomf yvdyfydk;
vTwfaomvludk (ydk;ygaom <uufrsm;ESifhwuG) t&yfom;rsm;u 0dkif;zrf;NyD; &dkufESufar;jref;
ppfaq;Mu&mwGif xkdvlu aiG&vkyf&ygonf[k ajzmifhcsufay;aMumif;? xdktjcif;t&mudk
uREkfyf\tpfudk armifyku udk,fwdkifjrifcJU&onf[k uREkfyftm; ajymjy uREkfyfyif ,kHcJUbl;
ygonf/ wNrdKUvkH;rlum; pum;udk ,kHMunfcJUonfrSm tawmfuav;MumcJUavNyD/ waeUo
- 94 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
aMumufrufzG, fa&m*gqdk;
xdktcsdef rEav;NrdKUtajctaerSm aMumufp&mBuD;wck jzpfaeygawmhonf/ xGufajy;
wdrf;a&Smif aeMuolawG tawmfrsm;aeojzifh NrdKUrSm ajcmufuyfwdwfqdwfvsuf&Sd&m vrf;
avQmufoGm;onfhtcg vrf;wbufwcsufwGif okH;tdrfrSmwtdrf? av;tdrfrSmwtdrf ponf
jzifhom ae0HUol&Sdawmhonfudk awGU&\/ aeolr&Sdonfh tdrfvGwfrsm;wGifvnf; tdrfa&SU
jrifavmufaom ae&mrsm;wGif P-1 P-2 paom pmvkH;rsm;udk aq;eufjzifh xif&Sm;pGm
a&;xm;jcif;udk awGU&\/ t"dyg,frSm yvdyfa&m*gjzifhaool wa,muf? okdUr[kwf ESpfa,muf?
okdUr[kwf okH;a,muf&SdNyD[k qdkvdkjcif;jzpf\/ wtdrfwavrSmrl P-4 av;a,muftxd trSwf
tom;rsKd;udkyif awGU&avonf/ tcsKdUtdrfrsm;a&SUrl jymykHuav;wGif rD;cdk;uav;wvlvlyif
awGU&wwfao;\/ t"dyg,frSm 4if;tdrf em&Dydkif;twGif;uyif vlwa,mufa,muf
yvdyfa&m*gESifh aoqkH; tdrf&Sdt0wftpm;rsm;udk rD;ykH&IdUxm;jcif;yif jzpfavonf/ wdwfqdwf
vsuf&Sdaom NrdKUBuD;wGif txufyg tjcif;t&mrsKd;wkdUudk awGUjrif&onfhtcg tb,folonf
rwkefvIyfracsmufcsm;yJ &SdEdkifygrnfenf;/
wdrf; a&SmifcGifh&jcif;
uREkfyfrSm tawmfacsmufcsm;vsuf&SdNyDjzpf rdbrsm;tm; wdrf;a&SmifMuzdkUylqm\/ okdU&mwGif
zcif\ (avmuDrIa&;&mwGif) q&mwql todtrSwfjyKxm;onfh yk*dKvfBuD;u tpdk;&onf
yvdyfa&m*gudk wrifvkyfonfqdkjcif;udk r,kHMunfonfESifh yvdyfa&m*g\ ul;pufwwfjcif;
- 95 -
a&TOa'gif;
awmtvkduf aysmfwwfjcif;
uREkfyfrSm zcif\&GmodkU aumufBuD;wufcsdefrsm;wGif &Hzef&Hcg a&mufbl;aomfvnf; av;ig;&uf
cefUrQom aecJUbl;&m wacguf Mum&SnfpGmae&onfwGifrS uREkfyf\aoG;xJ yg&Sd[ef
wlonfh awmifolobm0rSm OD;acgif;jyLjyonfhES,f ay:xGufvmavNyD/ uREkfyfonf
awmifolrsm;vkyfMuonfh (xdktcg aqmif;&moDjzpfonfhtwdkif;) pyg;odrf;jcif;? pyg;e,fjcif;?
pyg;avSUjcif;? vSnf;armif;jcif;? jrif;pD;jcif; ponfh "avh[lorQwGif tvGefpdwf0ifpm;
aysmf&TifpGm ulnDaqmif&Gufay;wwfavNyD/ ntcsdef vomomwGif aumufvIdif;ykHBuD;ay:
EGm;xD;rsm;a&m EGm;rrsm;yg a&>yrf;yl;wGJxm;onf/ BudK;pudkudkifum EGm;rsm;\tv,frS ywfcsm
vSnfhvsuf ][dkEGm; u&dk? 'DEGm; u&dk} ponfrsm;jzifh atmfaigufum pyg;e,f&jcif;tvkyfonf
tvGef aysmfp&maumif;vS csrf;rSef;rod? at;rSef;rod aumufvIdif;ykH rnufrcsif; oef;acgif
ausmfatmif tvkyfvkyfay;avonf/ EGm;vnf; armif;wwfonf/ jrif;vnf; ususee pD;wwf
onf/ ]EGm;ajy; EGm;vkduf} vnf; armif;wwfonf/ rkd;&moDr[kwfojzifh xGef,ufjcif;tvkyfudk
roifcJU&aomfvnf; BuD;vmaomtcg wwfatmifoifcJUao;onf/ uREkfyfonf awmifol
v,form;rsm; vkyfaeus tvkyfrsKd;[lorQwGif 0goemygvS aysmf&GifpGm aqmif&GufEdkifonf
jzpfaomaMumifh ]igonf NrdKUay: vljzpf&jcif;um; rSm;avonf} [k xifrdvmygawmhonf/
uREkfyfonf 4if;a'o ESpfvokH;vcefUMum okH;av;&GmrQ vSnfhvnfaexdkifvsuf&Sd\/
zcifonf wacgufwav tvnfa&mufvm&mwGif ]]armifBuD;&JUom;u awmifolbm0 aysmfykH
&w,f? tpfudkBuD;&JUom;u EGm;aumif;aumif; armif;wwfaeNyD}} ponfjzifh aqGrsKd;rsm;u
tm;yg;w& ajymMuonfhtcg tazonf oabmus[efrwlacs/ (EGm;armif;wwfonf qdkjcif;
rSm ]EGm;ajy;? EGm;vkduf} armif;wwfjcif;udk qdkvdk awmifolwkdif;rwwfonfh ynm&yfwck
jzpfonf/)
- 96 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
pmar;yGJus&IH;jcif;
1907ck ESpfOD;wGif uREkfyfonf rEav;okdUjyefa&muf rwfvtwGif; 9wef;pmar;yJG ajzqdk
&\/ uREkfyfrSm ]yvdyfajy;} ae&jcif;aMumifh waMumif;? twef;pmrsm;xuf 0wKrsm;zwfjcif;wGif
pdwf0ifpm;cJUaomaMumifh waMumif; pmar;yGJwGif us&IH;cJUavonf/ pmar;yGJajzqdk tNyD;
wvausmfrQ tm;vyfaomtcsdefrsm;wGif zcifonf pwD;b&m;om;ukrPDrS pma&;BuD; Gead
Clerk ESifh tuRrf;w0ifjzpf uREkfyftm; tulpma&;tjzpfESifh vkyfudkif&ef tyfESHxm;onfESifh
pwD;tvkyf&kH;odkU rSefrSefwufcJU&\/ pma&;BuD;uvnf; uREkfyftm; t*Fvdyfpm ta&;tom;
wGif tpGrf;tp&Sdonfqdkum pmay;pm,lbuf tvkyfoGif;ay;zdkU BuH&G,fcsuf&Sd\/ tu,f
xdkESpf pmar;yGJatmifjrifcJUygu uREkfyfrSm pwD;b&m;om;ukrPDwGif pma&;jzpfvmzdkU
vrf;rsm;\/ (Mum&Snf vkyfcsifvdrfhrnfawmh rxifyg/) 9wef;pmar;yJGwGif uREkfyfonf
yx0D0ifbmom us&IH;onf[k od&\/ trSeftwdkif;ajym&vQif uREkfyftzdkU&m yx0D0if
bmom&yfuJUodkU ajcmufaoGUNiD;aiGU pdwf0ifpm;rIenf;yg;aom bmom&yfonf r&Sdacs/
jynfrS bm0wKypnf;xGufonf? xkdjynfrS bmukefxGufonf qdkjcif;rsm;udk rSwfom;&jcif;
uJUodkU t"dyg,fr&Sdaom ynm&yfonf avmu r&Sdawmh[k xifcJUrdygonf/ pdwf0ifpm;rI&SdrS
avhvmrSwfpm;csifwwfaom uREkfyf\0goemt&qdkvQif aemufwESpf atmifcJUjcif;onfyif
tHUzG,fwck jzpfawmhonf/
r[mt&Sufu JG&ykH
- 97 -
a&TOa'gif;
Budrf;armif;jcif; cH&ykH
ausmif;om;rsm;onf q&mBuD;yg &,fvdrfhrnftxifESifh vGwfvyfpGm &,fvdkufrdMuav&m
tvGefpdwfqdk;aom q&mBuD;rsufESmudk jrifvkdufMu&onfwGifrS ,wdjywf toHwdwfoGm;
Muavawmh\/ xdkUaemuf q&mBuD;u uREkfyftm; ]]rif; t*Fvdyfpm b,favmufawmfaeayr,fh
yx0D0if ratmifvQif b,fawmhrS rif;ratmifEdkifbl;? aiGwq,fudk a&xJvTifhypfwmeJU
twlwlyJ}} [k ajym\/ (xdkacwf b*Fvm;pmar;yGJ 0ifaMu;rSm aiGwq,fjzpfonf/) trsm;
tm;jzifh vlawmfuav;vkyfvmcJUaom uREkfyfrSm tvGef&SufonfESifh rsuf&nfrsm; 0dkif;vsuf
&SdavNyD/ wGifrS q&mBuD;u ]]wckawmh&Sdyg&JU? rif;u &mZ0ifawmh enfenf;awmfw,f?
- 98 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
ynmpkHoifjyaom udkaz
uREkfyfESifh cifrifonf[k azmfjycJUaom ausmif;om;okH;a,mufteuf armif&Dwa,mufwnf;
atmifoGm; pufacGrSm ao&SmNyDjzpf&m uREkfyfESifh udkazwdkUom usefavawmhonf/ uREkfyfrSm
5wef;wGifwBudrf? 9wef;wGif wBudrf us&IH;cJUNyD;aomfvnf; twef;xJwGif ti,fqkH;wa,muf
jzpfaeao; q&mtif;*vpfpfu (Little Fellow) aumifi,fuav;wa,muf[k
ac:onfhtwdkif; vlwdkif;uac:Mu\/ 9wef;atmifonfhESpfwGifrS NAKef;ueJxGm;vm 5ayESifh
10vufr&Sd t&yfjrifholwa,muf jzpfvmcJU&m twef;xJrl ]tnufqkH;} vluav;wa,muf
jzpfcJUojzifh abmvkH;upm;jcif; tvkyfrsKd;udk ta0;rS armfhMunfh&kHom wwfEdkifcJUygonf/
udkazESifh uREkfyfrSm ]uHwltusKd;ay;} us&IH;cJU&jcif;jzpf wa,mufESifhwa,muf ydkrdkwG,fwmrI
&SdvmNyD;vQif wa,muf\tdrfodkU wa,mufvm twlwuG pmusufMuavonf/ udkazonf
uREkfyfxufvnf;BuD; tawmf ]pkH} aom ausmif;om;BuD;wa,muf jzpfonfhtavsmuf bm*sm
qJGjcif; paom *DwtvkyfrsKd;wGifomru ydk;yef;jcif;qdkif&m ]jrm#Dum} ESifh ywfoufvnf;
wwGwfwGwf oifjyay;avonf/ odkU&mwGif uREkfyfrSm ]q&maumif;wynfh} ryDojcif;udk
a&SUwavQmufwGif awGU&ygvdrfhrnf/
tNydKiftqdkif pma&;jcif;
uREkfyfwkdU oli,fcsif;av;a,mufwGJwGif pufacGuG,fvGef armif&Dwa,mufwnf; 9wef;
atmifNyD; &efukefNrdKU ]bufywpf} aumvdyfodkU tdkifatoif&ef a&mufoGm;av&m uREkfyfESifh
armif&DwdkUonf tawmfrSefrSef t*Fvdyfbmomjzifh pmay;pm,ljyKvkyfMu\/ xdkacwfu
t*Fvdyfvdk 8wef;? 9wef;a&muf rawmufwacguf a&;wwfonfqdkvQifyif t*Fvdyfvdk
pmay;pm,lvkyfMuaom tavhtx&SdMu\/ jrefrmvdk avhusifhol[l wa,mufrQ rawGUcJU&
ay/ uREkfyfrSmvnf; t*Fvdyfpmudkom cspfwwf t*Fvdyf0wKrsm;udkomzwfNyD; t*Fvdyfvdkom
(acwftm;avsmfpGm) avhusifhvmcJUonfhtwdkif; pma&;jcif;tm;jzifh toufarG;&vQif jrefrm
pma&;q&mwa,muf\ b0udk tdyfrufrQyif rrufcJUay/ xdktcsdefwGif BuD;yGm;xGef;um;
- 99 -
a&TOa'gif;
jzLpifaomarwm
1905ckESpf vGefyGJwGif rsufESmcsif;qdkifcJUbl;onfh rdef;uav;onf 1908ckESpf uREkfyf 9wef;
atmifaomtcgwGif ola&muREkfyfyg tysKdvlysKduav;awG jzpfukefMuavNyD/ okH;ESpfrQaom
tcsdefumvtwGif; uREkfyfonf olUrsufESmudk tenf;qkH; waeUwBudrfjrif&atmif BudK;pm;
rjrif&vQif ausauseyfeyfrtdyfEdkifyJ jzpfcJU\/ uREkfyf\arwmum; ajym r,kHEdkifavmuf
atmif jzLpifygonf/ uREkfyfrSm udkazESifh udkzkd;0dkufwkdU\ ]vufcsm} rsm;udk Mum;em&jcif;aMumifh
a,musfm;ESifhrdef;r cspfBudKufMu&mwGif vdifjyem\ &nf&G,f&if;oabmudk em;vnfNyD;
jzpfygonf/ odkUESifhvnf; uREkfyfonf xdkrdef;uav;taMumif;ESifh ywfouf pdwful;,Of
rdaom tcgrsm;wGif npfnrf;aompdwful;rsKd; vkH;0ryg&Sd/ rsufESmcsif;qdkifxdkifNyD; Munfhae
csifaom qErsKd;xuf rausmfvGefbl;aMumif; ajym&Jygonf/ cspfBudKufcef;rsm;vSaom yoDykHjyif
0wKrsm;udk zwf&IqJ zwf&Icdkufrsm;yif 4if;rdef;uav;tm;owd& Zmwfvkdufae&mxm;um
pdwful;,Ofavh&Sdaomfvnf; &kefU&if;Murf;wrf;onfh &m*ESifhywfoufaom pdwful;w&HwqpfrQ
rjzpfay:bl;jcif;udkvnf; (,kHcsifrS ,kHMuap) &J&Jyif a&;vkduf&ygonf/ udprsKd;ESifh
ywfouf uREkfyf\ pdwfxm;jzLpifjcif;udk om"uwck wifjy&aomf xdkacwf umvom;
rsm;onf rnfonfhrdef;uav;um; ]umwpf} aumif;onf? cg;ao;&ifcsDNyD; zGrf (Form)
awmifhwif;onf ponfrsm;jzifh csD;usL;pum;ajymoH Mum;&onfhtcg uREkfyf\pdwfxJ
- 100 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
Munfhaumif;vkdufyk Hu
rMumao;rDu oddef;azjrifha&;onfh ]taz} taMumif;udk zwfMunfh&mwGif uREkfyfESifh pdwful;
csif; wkdufqdkifykHudk owd& NyKH;rdygao;onf/ odef;azjrifhrSm olUtaz ajrwdkif;pma&;BuD;\
q&mocifjzpfonfh rsufESmjzLv,f0efudk txifBuD;cJUbl;onfESifh v,f0ef\ ]acs;} onf
b,fvdkrsm; &Sdacsrnfenf;[k wrifwum Munfhbl;onfqdk\/ uREkfyfrSmvnf; uJUodkU
wrifwum rMunfhbl;apumrl rdef;uav;\acs;onf tjcm;vlrsm;\acs;uJUodkU eHaumif;rS
eHvdrfhrnf/ olUacs;rlum; b,fenf;ESifhrQ eHvdrfhrnfr[kwf/ zkwDa'0D\ udk,feHUuJUodkU
cyfoif;oif;&Sd&rnf? cHwGif;eHUrSmvnf; arT;BudKifaevdrfhrnf/ eHeuf tdyf&mrSxcgpwGif tjcm;
rdef;rrsm;uJUokdU rIefrIefokefokef r[kwf? rzD;rvdrf;yJESifh MunfMunf&Tif&Tif oyfoyf&yf&yf&Sd&rnf
ponfrsm;jzifh pdwful;rdbl;ygonf/ rdef;uav;\ ]Munfhaumif;} jcif;um; vlwdkif;u
csD;rGrf;oHMum;&yg\/ uREkfyftzdkU&mrl olUxufvSaom rdef;rrsm;udk xdkpOfuvnf;aumif;?
xdkUaemufvnf;aumif; awGU&bl;yg\/ okdU&mwGif oluJUokdU tqifajy ]Munfhaumif;} aom
rdef;r[lum; wa,mufrQyif rawGU&bl;yg/ tjcm;aom a,musmf;rsm;vnf; udk,fh&nf;pm;udk
twdkif;yif rSwfxifMuavoavm rajymwwfay/
_______
- 101 -
a&TOa'gif;
'kwd,ydkif;
azodef; rS armifazodef;odkU
taMumif;BuD;av;&yf
]armifazodef;} jzpfvmaom u@wGif uRekfyfonf vGefcJUNyD;aom azodef;b0ESifh
ywfoufonfh tawG;tac:rsm; jzpfay:vmjcif;udk wifjy&ygOD;rnf/ azmfjyvwHUaom
tjcif;t&mrsm;rSm pmayusrf;*efrsm;rS awGU&Sdjcif;vnf;r[kwf? taemufwdkif;ynm&Sdrsm;xHrS
vufcH&&Sdjcif;vnf;r[kwf? uREkfyf\ tawGUtBuKHrsm;t& tajccH jzpfay:vmonfh uREkfyf\
tawG;tac: oufoufrQom jzpfygaomaMumifh BudKufrSvnf; vufcHEdkifonf/ rBudKufvQif
y,fEdkifMuygonf/ uREkfyf\wifjycsufrSm vlow0gonf av;ckaomtaMumif;wkdUaMumifh
vlawmf? vla&Smf? vlaumif;? vlqdk;? vl&Iyf? vlvnf? vl&dk;? vlrdkuf ponfjzifh trsKd;rsKd;
jzpfvmMuonf[k qdkvdkygonf/ xdkav;ckwdkUum; (1)rdcifxHrS&aom t&nftcsif;rsm;?
(2)zcifxHrSqufcH&&Sdonfh aumif;qdk;t&nftcsif;rsm;? (3)ow0gudk,fEIdufu b0tpOf
tquf vdkufygvmonfh 0goemaumif;qdk;rsm;? (4)ywf0ef;usif\ jyKjyifrIaMumifh jzpf&onfh
aumif;qdk; tcsuftvufrsm; [l&dS&m tqdkygav;ck\ a&maESmaygif;pyfrIonf ]azodef;}
- 102 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
zcifxHrS&aomtarG
(1)zcifxHrS qufcH&&Sdonf[k uREkfyf,lqonfh aumif;qdk;tjcif;t&mrSm (u)aMumufwwf
jcif;? (c)ESajrmwwfjcif;? (*)&dk;jcif; (Simpleness) wdkUjzpf\/ (u)aMumufwwfjcif;rSm
zcifxHrS qufcH&&Sdonf qdkaomfvnf; uREkfyfonf rdrd\ aMumufwwfjcif;twGuf auseyfrI
r&Sd? zcifurl ]aMumufwwf0efuif;} qdkaom pum;twdkif; auseyfpGmvufcH\/ okdUjzpf
uREkfyftzdkUrSm 0rf;xJ aMumufwwfaomfvnf; xdktjcif;t&mudk rBudKufaomaMumifh
BudK;pm;NyD; &J&\/ Oyrm wapaMumufaomfvnf; ajcmufwwfonfqdkaom ae&modkU
pGefUpm;NyD;oGm;\/ aoewfrudkifwwfyJ rkqdk;rsm;ESifh awmvdkufvnf\/ onfwkdUrSm
pGefUpm;cef;0wKrsm; zwfjcif;? a&;jcif;wkdUaMumifh jzpfay:vmonfhpdwf"mwf jzpfayonf/
(c)ESajrmwwfjcif;wckrSm Mumavqdk;avjzpfvmonfudk awGU&\/ bdk;BuD;tdkjzpfvmaom
tcsdefwGif pD;yGm;pkzdkUr[kwfaomfvnf; tdkcgrS vufrUJjzpfNyD; qif;&Jrnfudk aMumufonfESifh
i,fpOfuxuf vufwGefUvsuf&Sd\/ (*)&dk;jcif;[lonfrSm ]&dk;om;jcif;} ESifh wjcm;pDjzpf\/
zciftzdkUrSm &dk;jcif;a&m &dk;om;jcif;yg &Sdaomfvnf; uREkfyfrlum; &dk;jcif;udkomqufcH
&dk;om;jcif;rlum; tvkyform;rsm;ESifh zufvSJwuif;aecJU&jcif;aMumifh zcif\tqifhtwef;udk
rrSDawmhyg/ okdU&mwGif olvdkigvdk vlwa,mufavmufawmh &dk;om;ygao;onf/ onfrSm
vnf; tvkyform;rsm;xHrS ul;pufvmjcif;rsm;udk 0wKaumif;rsm;jzifh wkdufzsufEdkifaomaMumifh
jzpfygonf/ zcifuJUokdU ]&dk;jcif;} rSmvnf; uREkfyf\ tvkyfoabmjzifh wdkufzsufcJUygNyD/
pma&;q&m? owif;pmq&mwa,muftaejzifh ]vl&dk;} vkyfaerjzpf? ]&dk;om;jcif;} um;
jzpfEdkifygonf/ em;vnfMuapvdkonfrSm ]&dk;om;jcif;} onf csD;rGrf;xdkufoavmuf ]&dk;jcif;}
onf EkH&m t&ma&mufawmhonf/
- 103 -
a&TOa'gif;
oHo&mtpOfu ygvmjcif;
(3) uREkfyf b0tpOftqufrS vdkufygvmonf[k ,lqonfh 0goemaumif;qdk;rsm;rSm
(u)tazmfaumif;vQif bmrqdkjyKcsifwwfonfh rBuHUcdkifaom pdwf"mwf (txl;ojzifh raumif;
aombuf om ]tnSmvG,f} wwfonf/) (c)bmrqdkodcsif pl;prf;csifwwfaom pdwfrsKd;?
(*)tqef;topfqdkvQif (tusKd;&Sdr&Sd tyxm;) jrnf;prf;csifwwfaom 0goem?
(C)olwyg;\xifjrifcsufudk *&krpdkuf? rdrd\,kHMunfcsuftwdkif; usifhBuHcsifwwfjcif;wdkU
jzpfavonf/ (u)rBuHUcdkifaompdwf[lonfrSm raumif;jcif;oufouf[l qdk&ayrnf/
pdwfonf uREkfyf\avmuBuD;yGm;a&;udk trsm;qkH;zsufqD;\/ BuD;jyif;vmaomtcg
jyKjyifzdkU BudK;pm;aomfvnf; atmifjrifrIenf;vSonf/ (c)bmrqdkodcsif pl;prf;csifwwfaom
pdwfrsKd;onf qdk;onf[k rqdkoifh? aumif;usKd;yif ay;wwfyg\/ (*)tqef; topf
jrnf;prf;csifwwfaom 0goemaMumifh taumif;a&mtqdk;yg BuKHcJU&bl;yg\/ (C)udk,fh
,kHMunfcsuftwdkif; usifhBuHwwfjcif;rSm tcsKdUu ]acgif;rmonf} [k qdkMurnfjzpfaomfvnf;
udk,fh[mudk,fawmh auseyfvsuf&Sdygonf/ udk,fh,kHMunfcsuftwdkif; usifhBuHrdjcif;aMumifh
'kuawGU&onfjzpfap? vluJU&JUcH&onfjzpfap cH&eftoifh&Sdygonf/ ,aeUwdkifvnf; aemifw
r&yg/
- 104 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
ywf0ef;usif\ jyKjyifrIESpfrsKd;
(4) ywf0ef;usif\ jyKjyifrIqdkonfudkrl ESpfydkif;cJG azmfjyvdk\/ (u)rdrdu a&G;cs,fcGifhr&SdyJ
taMumif;tm;avsmfpGm cH&jcif;? (c)rdrdudk,fu BudKufESpfouf vufcHjcif;[l ydkif;jcm;
vdk\/ (u)rdrdu a&G;cs,fcGifhr&SdyJ taMumif;tm;avsmfpGm cH&jcif;[lonfrSm rdbrsm;\
qkH;ryJUjyifrIESifh xdef;odrf;tkyfcsKyfrIwdkUtjyif i,f&G,fpOfu tawGUtBuKHrsm;vnf; yg0if\/
uREkfyf\obm0 wacsmif;NyD;wacsmif; aygufa&mufvmcJUonfh ]ql;} rsm;rSm uREkfyfu
jyKjyifEdkifjcif;r&Sd? ]ta&rxl} onfh i,f&G,fEke,faom t&G,fwGif rnfolrqdk xdkuJUodkU
awGUBuKHcHpm;&ygu uREkfyfuJUodkUyif jzpfvmzkdUrsm;ayvdrfhrnf/ oli,fbm0 upm;jrL;wl;jcif;
onf tvsif;tusKd;r&Sd[laom zcif\ qkH;renf;onfvnf; uREkfyfbmrQrwwfEdkifyJ cH&
uREkfyftm; ]pdwfcsOf} aygufap\/ tvkyform;rsm;\ npfcsif? ESyfcsif? avmif;upm;csifaom
tavhtusifhrsm; ul;pufjcif;onfvnf; uREkfyfbmrQrwwfEdkifyJ cHvdkuf&jcif;jzpf\/ rnfonfh
oli,frqdk uREkfyfuJUodkU tvkyform;rsm;ESifh vufyGef;wwD; ae&onfqdkvQif uREkfyfuJUokdUyif
jzpfvmzdkU rsm;ayvdrfhrnf/ okdUjzpf ]azodef;t&G,f} wavQmufvkH;wGif uREkfyfonf
ywf0ef;usif\ jyKjyifrIudk bmrQrwwfEdkifyJ cHcJU&jcif;jzpfonf[k qdkvdkyg\/ yrmqdkaomf
jrpfaMumif;wGif a&pD;tvdkufarsmyg&onfh azmifESifhwlygonf/
awmfvSefEdkifavmufonfh ywf0ef;usif
(c) ausmif;xGuf armifazodef;t&G,fodkU a&mufvmaomtcgrl jrpfaMumif;wGif a&pD;tvdkuf
arsmyg&apumrlvnf; azmifESifhrwlyJ avSmfwufyJUwuf tjynfhtpkHygonfh avSESifh wlygawmh
onf/ xdkt&G,frl tvkyform;rsm;tv,f ypfcscH&jcif;rsKd; r[kwfyJ taygif;toif;udk
rdrd\oabmtwdkif; a&G;cs,fEdkifcGifh&SdcJUavNyD/ azodef;t&G,f jyKcJUbl;onfh trSm;rsm;twGuf
rdrdudk,fudk tjypfrqdkcsifaomfvnf; armifazodef;t&G,frSp woufwmvkH;\ trSm;rsm;
twGufrl wm0ef,lzdkU 0efav;vdrfhrnfr[kwfyg/ xdktcsdefrSp trSm;r&Sdawmh? vlvdrfrm
wa,muf jzpfvmawmhonf[k ajymqdkvdkonf rxifMuygavESifh/ BuD;us,faom trSm;BuD;
rsm;vnf; rSm;cJUygonf/ ydkif;jcm; azmfjy&jcif;rSm rdrdtwGuf toa&qnfvdkjcif;r[kwf?
vl\obm0udk uREkfyfem;vnfovdk &Sif;vif;atmif wifjyvdkaomaMumifhrQom jzpfyg\/
okdU&mwGif i,fpOfuaygufcJUonfh ql;rsm;twGufrlum; uREkfyfbmrQrwwfEkdif/ ]]rsufESmcsKd
uav;ESifh EIwfvQmcsKd oabmaumif;vSygonf}} qkdaom vlwa,mufjzpfzdkUrlum; rnfonfh
enf;ESifhrQ uREkfyfrwwfEdkifawmhNyD/ (jzLaumifonf ,kefuav; jzpfrvmEkdifouJUodkUyif/)
- 105 -
a&TOa'gif;
acwfynmwwf &Sm;aomacwf
1908 ckESpfwGif 9 wef;atmifjrifcJUavNyD/ acwf wuodkvf0ifpmar;yGJ atmifjrifolrsm;ESifh
xdkacwfu atmifjrifolrsm;rSm ]rsufESmyGifh} &m rEIdif;,SOfEdkifatmif uGmjcm;\/ xdkacwfurl
b*Fvm;pmar;yJGac: 9 wef;atmifol tvGef&Sm;ao;\/ tar&duefausmif;rS ESpfpOf 9 wef;
orm; av;ig;&Spfa,mufrQ ajzqdkMu&m wESpfrS wa,mufwavrQom atmifaomESpfaygif;
woDwwef;BuD; &SdcJUbl;\/ uREkfyfwdkUESpfurl 11 a,mufoGif; 2 a,mufwnf;usNyD; 9
a,muf atmifaomESpfjzpf ausmif;tkyfBuD; vufyef;aygufcwfcsifrwwfjzpfonf[k
Mum;vkduf&\/ txufjrefrmjynfrSm xdkpOfu t*Fvdyfpmwwf tvGef&Sm;ao; av;ig;wef;
rQESifh rD;&xm;&kHydkif? oabFmpma&;? NrdKUtkyfpma&;? ukrPDpma&;? ajrwdkif;pma&; ponfjzifh
jzpfEdkifMuay&m ta&;ydkif&kH;rsm;yif 7wef;atmifaom pma&;BuD;rsm; rif;rlEdkifaom acwfjzpf
avonf/ a&S;OD;pGm aiGpm&if;rif;BuD;jzpf xdkaemuf &efukef aumfydka&;&Sif;rif;BuD;
jzpfvmonfh OD;qufrSm yxrOD;pGm bDatatmifaom txufjrefrmjynfom;qdk NAdwdoQ
tpdk;&\ txl;csD;ajrSmufjcif;cH&\/ jrefrmvlrsKd;teufrS yxrOD;pGm &mZ0wf0efBuD; (D.S.P.)
cefUxm;jcif;cH&onfh OD;xGef;rif;rSmvnf; txufjrefrmjynfom;rsm;teufrS yxrOD;pGm 9 wef;
atmifoljzpf 9 wef; atmifvufrSwfudk bk&ifcHudk,fwdkifu tcrf;tem;ESifh tyfESif;onf[k
Mum;&bl;avonf/ (acwf 9 wef; orm;rsm;um; vljzpfaemufusonf[k atmufarh&SmMu
rnf xifonf/)
rD;yGifhatmif vnfjcif;
uRekfyf 9 wef; atmifaomtcsdef rdbrsm;onf zdeyfaxmifq&mtvkyfudk pGefUvTwf rEav;rS
0ufvufodkU ajymif;a&TUNyD;vQif ]csdwfukefwkdufukef} yGJpm;tvkyfudk vkkyfudkifvsuf&SdMuavNyD/
rdbrsm;onf uREkfyftm; &efukefaumvdyfausmif;okdU ydkU&ef pdwful;&Sdbl;aomfvnf; pD;yGm;a&;
tajctae raumif;ojzifh rwwfEdkifyJ&SdcJU\/ odkUjzpf uREkfyfonf ausmif;xGufaom
tcsdefrSmyif tpDtpOfr&SdyJ 0ufvufodkUrvdkufrl rEav;NrdKUwGif zcif\ nD0rf;uJG
wa,muf\tdrf wnf;cdkum Ak'bmomausmif;wGif ausmif;q&muav; 0ifvkyf\/
- 106 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
yJGMunhfESpf
ausmif;xGufNyD; ausmif;q&mvkyfaomtcsdefwGif uREkfyf rdwfaqGopfrsm; wkd;yGm;vsuf
&SdavNyD/ ausmif;om;b0rl ausmif;om;tcsif;csif;rQom taygif;toif;jyKvkyfcJUav&m
ausmif;xGufNyD;onfhaemuf udkazrSmvnf; ol\XmeD (rif;uif;) okdU jyefoGm;NyDjzpf aps;csKdxJrS
aps;onf umvom;rsm;? ausmif;xdkausmif;rsm;rS ausmif;om;BuD;rsm;? pma&;pmcsD
uav;rsm;? ydkufqH&Sdaom rdbrsm;\ om;awavuav;rsm; ponfwkdUESifh tuRrf;w0if
jzpfcJU&avNyD/ vlpkteufwGif uRekfyfuJUodkU 9 wef; atmifol wa,mufrQr&Sd? t*Fvdyfpmyif
oifbl;Muol enf;yg;vSaomaMumifh xdkolwkdUonf uREkfyftm; ]vlawmf} uav;wa,muf
taeESifh vufcHMu 0rf;ajrmuf0rf;om rdwfzGJUMu\/ ]jrm} jyemrsKd;rSwyg; t&yf&yf
A[kokwESifh qdkif&mwGif uREkfyf\pum;udk em,lMu\/ MunfhvdkufMuonfh ZmwfyJG? &kyfao;yJG?
tNidrfh? &kHyJG qdkonfrsm;rSmvnf; wnrQrvkyfoavmuf jzpf\/ woufvkH; pdwfcsvufcs
rMunfhcJU&orQ ,ckrS twdk;ESifhcs Munhf&\/ zdk;pdefBuD;? pdefuwkH;? atmifAv wnf;[laom
ZmwfyJGrsm;? pdefa'G; pdefaX; wnf;[laom rdef;rZmwfrif;om;rsm;? q&myk? udkbausmh?
py,fouf? udkpdefcdk? udkzl;ndK? udkzkef;rdk; wnf;[laom &kyfao;rsm;? pdefokH;BuD;? 'kwd,pdefokH?
bdvyfjyefpdefwif? tvkHpdefwif? pdefqif? tkef;pdef? jruav;? jraoG;? a&ausmfpdefyk? qDaMumf
{pdef wnf;[laom tNidrfhrsm;? cspfzG,f? cspfp&m?a&T'*Fg;? wufwdk; paom tNidrfhvlysufrsm;udk
- 107 -
a&TOa'gif;
0wKajymorm;b0
umvom;oli,fcsif;rsm;ESifh rawGU&aomtcsdefrsm;ESifh yGJrMunfhaomnrsm;wGif uREkfyfonf
yoDykHjyif0wK tqifhtwef;rS wufvmcJU xdkacwfu tvGefemrnfBuD;vSonfh NAdwdoQ
eef;wGif;t&IyfawmfykHBuD; (Mysteries of the Court of London) 0wKBuD;udk vnf;aumif;
vef'efNrdKU t&IyfawmfykHBuD; (Mysteries of London) 0wKBuD;udk vnf;aumif; nOfheuf
vSatmif zwf&I\/ vdifudpESifhywfouf yoDykHjyif0wKrsm;onf pdwf0ifpm;zG,faumif;
aomfvnf; uav;oli,ftqifhtwef;rQom&Sd t&IyfawmfykH0wKBuD;rsm;um; umvom;t&G,f
BudKuf jzpfonfESifh rtdyfyJzwf&rnfqdkygu zwfEdkifaom 0wKBuD;rsm;jzpf\/ tysKdvlysKd
t&G,frsm; tzdkU&mwGif &nf;pm;xm;csifpdwf jzpfay:vmatmif a&;om;onfh 0wKrsKd;udk
azmfjyygqdkvQif 0wKBuD;ESpftkyfudk a&G;cs,f&ayvdrfhrnf/ 0wKBuD;rsm; zwfbl;ol
tcsif;csif; pum;ajymMu&rnfqdkvQif rtdyfwrf;ajymEdkif\/ ajymvnf;ajymcJUbl;\/ waeUo
uRekfyfonf twef;wl rdef;uav;wa,mufESifh ppfudkif;awmif&dk;wGif qkHrdMu 0wKBuD;
rsm;udk ESpfa,mufvkH; zwfbl;MuonfESifh xdkifajymvdkufMu&m eHeufqGrf;csufolrsm;
xMuaomtcgwGifrS vluJU&JUrnfpdk;onfESifh tdyf&modkU 0ifMu&onf/ rdef;uav;
vnf;aumif;? uREkfyfvnf;aumif; cspfBudKufol&SdESifhNyD; jzpfom awmfawmhonf/ odkUr[kwf
ygvQif pdwfazmufjyefaumif; azmufjyefMuvdrfhrnf xif\/ tjcm; vlysKduav;rsm;um;
rajymwwf? uREkfyftzdkUrSmrl xdktcsdef tvGefopm&Sd ]zGJESifhqefuJG} [laom pum;ykHtwdkif;
oabmxm;rdygawmhonf/ wcgw&H yJGr&Sdaomnrsm;wGif uREkfyfESifh umvom;wpkwdkUonf
vomom ckwifBuD;ay:wGif yufvufvSefvsuf uREkfyfu txufyg t&IyfawmfykH0wKBuD;rsm;
udk ajymjyavh&Sd&m? twJGaygif; wq,fausmfpD&Sdaom 0wKrsm;jzpfygvsuf tptqkH; jyef
ajymEdkif okH;av;nrQ qufvufajym&avonf/ onfrSm umvom;rsm;tv,fwGif
rsufESmyGifhvef;aponfjzpf uREkfyfuvnf; armyef;onf[k ratmufarhcJUacs/
- 108 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
olwyg;xufyif xl;avoavm
Ak'bmomausmif; ausmif;q&mvkyfvsuf&SdpOf uREkfyfonf oli,fcsif;rsm;ESifhtwl yJGMunfh&kH
omru awmifNyKH;yJG? &wemh*lyJGrsm;odkU oGm;cJU&m xdkrdef;uav;vnf; 4if;\tdrfom;rsm;ESifh
oGm;Muojzifh tvGeftljrL;cJUbl;yg\/ a&Tpm&Hbk&m;yJG aysmf&jcif;rSm ydk;yef;rI ryg&Sdaom
aMumifh (EIdif;,SOfjcif;tm;jzifh) ajcmufuyfuyf&Sdonf[k qdk&rnfjzpf&m txufygyJGrlum;
tvGefpdkajyvS &ifwzdkzdkjzpfcJU&ygawmhonf/ &ifzdk&jcif;rSmum; yJGwGif tenf;qkH;
av;ig;BudrfrQ rdef;uav;ESifh rsufESmcsif;qdkif&acsawmhrnf[k arQmfvifhcsuf&Sd owd&wdkif;
&ifxJ zdkueJvIdufueJ jzpf&ygawmhonf/ rsufESmcsif;qdkifcGifh &awmhrnf[k pOf;pm;vdkufrd&kHESifh
&ifzdkvIduf&jcif;rSm tjcm;vlrsm; BuKHbl;Muavoavm rajymwwf/ uREkfyftzdkUrl csJUxGifjcif;
r[kwf wu,fyifjzpfygonf/ onfaMumifhvnf; ig\arwmonf tvGefeufeJBuD;us,f
- 109 -
a&TOa'gif;
- 110 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
tvpfray;aom rdcif
uREkfyfonf awmifNyHK;yJGwGif rdef;uav;ESifh wBudrfrQ rsufESmcsif;qdkifcGifh r&ojzifh 0rf;enf;pGm
jyefcJU&aomfvnf; (aemuf 15&ufwGif usif;yonfh) &wemh*lyJG okH;av;BudrfrQ jrifcJU&ojzifh
auseyfcJU&ygonf/ rdef;uav;wa,muftm; pdwfxJu cspfBudKufonfh tjcm;vlysKduav;rsm;
tzdkU&mwGif b,fuJUokdU &SdMuonfrqdkEdkif? uREkfyftzdkU&mwGifrl rsufESmudk wcPwmuav;rQ
jrif&zdkUta&;onf udpBuD;wckozG,f oabmxm;rdygawmhonf/ waeUwBudrfrQ jrifzdkUta&;
twGuf olwkdUtdrfa&SUodkU bmudprQr&SdyJ vrf;ovm;&av&m wacgufrjrif&vQif aemuf
wacguf xyf avQmuf&jyefonf/ ta0;t&yfaeoljzpfvQif awmfygao;\/ ,ckrSm
okH;tdrfavmufom jcm;aomaMumifh om*Gusonfxif\/ txJwGif tdrfeD;yg;csif;rsm;u
&dyfrdoGm;rnfudkvnf; &Sufvdkufrdao;\/ &wemh*lewfyJGodkU twloGm;Muonfh oli,fcsif;
ajcmufa,mufcefUteuf okH;a,mufavmufu rdef;uav;tm; ydk;yef;vsuf&Sd&m olwkdUurl
ajymifajymifBuD;ydk; aemufrS waumufaumufvdkufMuaomfvnf; uREkfyfurl olwdkUrodapyJ
]tkHUykef;} ydk;enf;rsKd;jzifhvnf; olwkdUESifhtwl wyl;wJGwJG vkdufygvsuf&Sdavonf/ xdkvlpkteuf
wa,mufwavurl uREkfyftm; ]]cifAsm;eJU tdrfeD;csif;yJAsm? usKyfwdkUuawmh cifAsm;udk
uyf&rSmyJ}} [lyif ajymbl;avonf/ xdkrdef;uav;\ xljcm;aom tajctaewckrSm 4if;\
rdcifonf rnfhonfhvrf;okdUrQ wa,mufwnf;rvTwf? tjcm;rdef;uav;rsm;ESifhvnf; taygif;
toif; rvkyfapyJ wOD;wnf;aom orD;ysKduav;udk rsufpdatmufu taysmufrcH qdk&
avmufatmif xdef;odrf;apmifha&Smufxm;jcif;yif jzpfavonf/
auseyfpGmESifh tHUMojcif;
- 111 -
a&TOa'gif;
- 112 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
tuJprf;vkdu fykH
ywjrm;apwDbk&m;atmuf&Sd 0g;csufqdyfurf;odkU oabFmqdkufuyf oabFmay:rSqif;NyD;
olUacsmifighacsmif wufMu&mwGif rdef;uav;wkdUtkyfpk wnf;ckdrnfhacsmiftrnfudk rar;vdkuf
rdonfESifh uGJ&acsawmhrnfavm[k wxdwfxdwfjzpfrdao;\/ okdU&mwGif uREkfyfausmif;q&m
tzJGUESifh wacsmifwnf; wnf;cdkMuonfudk awGU& 'kwd,tBudrf 0rf;tomBuD; omcJU&
jyefygonf/ naeydkif;wGif ausmif;q&mrsm;ESifh uREkfyfwkdUonf ]acsmifvnfacsmifywf}
xGufMurnf[k Z&yfrS qif;vmMu&mwGif acsmift0if0&Sd Z&yfuwkH;ay: xdkifaeMuonfh
uREkfyf\tysKdBuD;ESifh pHa'0DudkawGU&m (pHa'0DrSm rdef;uav;tm; uREkfyf\pdwful;jzifh rSnfh
xm;aom emrnfjzpfonf/) tysKdBuD;u ]]armifazodef;wdkU b,fxdatmif oGm;MurvdkUvJ}} [k
ar;onfESifh uREkfyfu ]]b,f&,fvdkUr[kwfygbl; trBuD;? acsmifvnfacsmifywfygyJ}} [k
jyefajym\/
]]'Dvdkqdk tjyefawmh yef;cl;cJUaemf? NAdZifyef;awG aygvSNyDwJU}}
- 113 -
a&TOa'gif;
]]b,folyefrSmvJAs}}
]]trBuD; yefrSmayghuG,fh}}
]]trBuD;vJ yefayghAsm? 'djyifvlvJ yeftkH;rSaygh? [kwfbl;vm;}}
wGif tysKdBuD;onf pHa'0Dtm; NyKH;pdpdrsufESmxm;ESifh
]]yefyghr,fawmf yefyghr,f? cl;om cl;cJUyg}} [k ajymvkduf\/
vSrf;Munfhvkduf&m
pHa'0Du
- 114 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
rarhEdkifaom rsufESmxm;
bk&ifrwOD;wa,mufESifh pum;ajymvsuf&SdpOf pum;wvkH; rSm;oGm;ojzifh bk&ifru
tvdkrusonfhtaejzifh rsufvkH;jyL;MunfhcH&aom rif;cpm;a,musfm;onf uREkfyfxufydk
xdwfvefUwkefvIyfvdrfhrnf rxifay/ trSefudka&;&vQif uREkfyfonf pHa'0Dtm; cspfBudKufvsuf
&Sdaomfvnf; ua&mfacsmfr,f jyuf&,fpum;ajymzdkU vkH;0r0HUyJ bk&ifrwa,mufuJUokdUyif
aMumuf&GUHvsuf&Sdjcif; rSefygonf/ ]]igawmhoGm;NyD? pdwfqdk;oGm;NyD? b,fhES,fvkyfrvJ?
b,fhES,frS rvkyfwwfbl;? cH&kHyJ}} [k atmufarhum oli,fcsif; udkazudkom wrf;wrdyg
awmhonf/
rsufckef;csDjcif;onf tvkdrusaom t"dyg,frSwyg; bmrQr&Sd/ igawmh vGJNyDqdkum ,lBuKH;r&
jzpfvsuf&Sd\/ t*Fvdyf0wK tajrmuftjrm;zwfzl; 19ESpfom; &SdNyDjzpfaom uREkfyfuJUodkU ]a0;}
aom vli,fwa,mufonf acwfwGif &Sdvdrfhrnfrxifay/ uREkfyfonf pdwfESvkH;
nId;i,fpGmESifh acsmifxJrSxGufvm apmapmckdufu pHa'0DESifhtysKdBuD;wkdU xdkifcJUMuonfh
Z&yfuwkH;ay:wGif wa,mufwnf;xdkifae\/ cPrQMumaomtcg tysKdBuD;wa,mufwnf;
xGufvm pyfNzJNzJrsufESmxm;ESifh ]]a[harmifazodef; rif;u rudk bmajymvdkufwmvJ a[h}} [k
ar;vkduf&muREkfyfrSm rsufESmxlyloGm;\/
]]pdwfqdk;oGm;ovm; trBuD;&,f}}
]]igharmifu w,f t ao;wmudk;}}
]]b,fvdkygvdrfh trBuD;&,f}}
- 115 -
a&TOa'gif;
zdko Hay;jcif;
xdkn ausmif;q&mtzGJUESifh uREkfyfwkdUonf ywjrm;apwD awmifxdyfodkU wufMuav&m
vrf;wavQmufvkH;wGif uREkfyfuJUodkU aw;csif;qdkEdkifol wa,mufrQr&dSay/ cspfBudKufygonf[k
zGifhajymjcif;? wkHUjyef0efcHjcif; r&Sdao;aomfvnf; uREkfyf\pdwfxJrl ]igwdkUESpfa,mufum;
b0wGif rvGJEdkifawmhNyD? eHeuf aeUv,f n tcsdefra&G; olUrsufESmudk r0rcsif; MunfhEdkif
ayawmhrnf? eD;eD;uyfuyf MunfhEdkifayawmhrnf} [laom pdwful;onf vrf;wavQmufvkH;
cPuav;rS vyfonfrxif? ay:NyD;,if; ay:,if; jzpfaeawmh\/ acsmifrS xGufcgpwGif
OD;zdk;pdefBuD;\ opmxm;aw;csif; wyk'fudk (&ifxJ jynfhvQHvGef;onfESifh) [pf oDqdkvdkuf
\/ ]rodef;nGefU&,feJU armifpdef[m? *a[ESpfjzmul;? a&Tezmpl;&,feJU? a&Tezl;pm av;av;
aemfAs? aMomf-pyfMum;ewfrsm;a&;rS a&;wwfyav} wyk'fudk pHa'0DwdkU Mum;avmufaom
ae&m oDqdkNyD; &yfxm;vkdufonfwGif tysKdBuD;u ]]a[harmifazodef; qkH;atmifqdkuG,fh aemf}}
[k ajymvkdufNyD; pHa'0D? tarBuD;? tysKdBuD;ESifh tjcm;tdrfoltdrfom;wkdU\ toHrsm;jzifh
0g;ueJ&,fvkdufMuav&m yef;ray;zdkU ajymxm;onfh q&mbOD;u ]]q&mazodef;u
- 116 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
rarhEdkifaom nwn
awmifxdyf&Sd ywjrm;apwDbk&m;okdU a&mufMuaomtcg awmfovif;vqef; 14 &uf v
uvnf; xdefxdef0if;vsuf {&m0wDjrpfBuD;udk xif;xif;BuD; jrif&jyef? apwDawmfvnf;
za,mif;wdkifrD;rsm;jzifh 0if;0if;vuf&Sdaejyef? wD;vdkufonfh e&nf;oHuvnf; qdwfNidrfaom
awmifxdyf ntcsdefwGif tonf;ESvkH;wdkUudk ,pfoGm;aprwwf om,mjyef? uREkfyf\
pdwf"mwfuvnf; arQmfvifhcsuftrsKd;rsKd;wdkUjzifh jynfhwif;azmif;um;vsuf &Sdjyefav&um;
MunfEl;&TifjrL;vkdufykHrSm woufwmwGif rarhEdkifqkH;aom nwntaejzifh ESvkH;om;wGif
wHqdyfESdyfcwfvsuf &Sdayawmh\/ tcspfESifhywfouf bmwckrQ r,fr,f&& r&Sdao;jcif;um;
rSefyg\/ okdU&mwGif rsufESmudk Munfhae&vQif bmvdkao;onf[k rawmifhwyJ auseyfjcif;\
txGwftxdyfodkU a&mufonf[k ,lqavmufatmif wif;wdrfa&mifh&Jjcif; &SdcJUaom uREkfyf
tzdkUrSm rQavmufaom csrf;omrIonfyif {&mrokcBuD;wck jzpfaeavNyD/ pHa'0Donf
tjcm;a,musfm; wOD;wa,mufESifhrQ vufrxyforQ umvywfvkH; uREkfyfonf vuf&Sd
tajctaexufwkd;NyD; reD;pyfcsifvnf;aeap? twdkif;ESifhyif av;ig;ESpf apmifhaeEdkifonf
[lvnf; xdkpOfu xifcJUrdygonf/ ywjrm;apwDbk&m;yGJawmfrS tjyefc&D;wGif oabFmay:
twlpD; vdkufcJUMu&m tarBuD;onf a&S;uESifhrwlyJ uREkfyftm; pdwf0ifpm;aom
rsufESmxm;rsKd;ESifh cPcP vSrf;Munfhonf[k owdjyKrdcJUonf/ okdUaomf onfrSmvnf;
uREkfyf\txifrQom jzpfEdkif\/ Munfhjcif;um; rSefygonf/ pdwf0ifpm;jcif; [lonfrSmum;
uREkfyf\txifoufouf jzpfEdkifonf[k awG;rd\/ pHa'0DESifh yufouforQwGif uREkfyfonf
udk,fudkudk,f txifrBuD;yJ tNrJ wGefUqkwfvsuf&SdcJU\/ BudKufvGef;tm;BuD;aomaMumifh
ayavm? odkUr[kwf rdrdudk,fudk ,kHMunfrI Confidence r&Sdaom 0goemaMumifhayavm
rajymEdkifyg/ rnfokdUqdkap ydk;yef;jcif;tvkyf tvGefnHUolwa,muf jzpfjcif;udk
a&SUwavQmufwGifvnf; awGU&ygvdrfhOD;rnf/
tysKdBuD;rSwqifh
- 117 -
a&TOa'gif;
- 118 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 119 -
a&TOa'gif;
- 120 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
]]rdwDvmudk bmvkyfvJAsm}}
]]olUarmifwa,muf&Sdw,f r[kwfvm;? 'DtaMumif;udk wdkifyifrvdkUwJU? armifuom rdbrsm;eJU
pDpOfxm;ayawmh}}
]]olUarmifu oabmrwlbl; qdk,ifaumAsm}}
]]trav; pdwfomcs? olUarmifu 7wef; atmifwJUvlqdk,if ay;pm;vkdufwJU? igharmifu
2wef;awmif ydkaeao;w,f}}
tysKdBuD;jyefcgeD; uREkfyfu aomufa&tkd;pifteD;wGif ]yef;} taMumif; ajymvdkufrd
rsufarSmifBuD;ukyfovdk? rsufckef;csDovdk vkyfoGm;ykHtaMumif; ajymjyvkduf&m tysKdBuD;u
]]'DtaMumif; cPcP ajymNyD; trBuD;wdkU &,fMu&ao;w,f? igharmifu w,f&dk;wmudk;}} [k
&,farmumajym jyefoGm;av\/
wGifrS ppfudkif;awmif&dk; acsmifavSum;twufwGif pHa'0Du uRekfyftm; vSnfhMunfhvdkuf
aom rsufESmxm; ]]armif&ifhtykHeJUawmh vGJukefMuygvdrfhr,f}} [laom t"dyg,f&Sdjcif;udk
awG;qEdkifygawmhonf/ ]ywjrm;apwDyJGawmf vdkufrdayvkdUaygh? EdkUjzifh vGJawmhrSmyJ?
uHaumif;vdkU ygwum;} [kvnf; uREkfyf pOf;pm;rdygonf/
jzLpifaomarwm
pHa'0Dudk ydk;yef;cJUaom tjzpftysufwGif tcsdefonf uREkfyftzdkU&m arQmfvifhcsuftrsm;qkH;?
atmifjrifzdkU teD;uyfqkH;aom tcsdeftydkif;tjcm;jzpf xdknOfh uREkfyfonf pHa'0DtaMumif;udk
ajymwwfMuonfh oli,fcsif; umvom;rsm;\0dkif;okdU roGm;awmhyJ udk,fhtdrfyif pdwful;
,Ofvsuf&Sd\/ pdwfxJ&Sdaom tjcif;t&mudk a&;&vQif ,cifurl pHa'0DtaMumif;
ajymMujcif;udk em;axmifEdkifaomfvnf; nOfhrl csD;rGrf;jcif;udkvnf;aumif;? uJU&JUjcif;udk
vnf;aumif; rMum;csifaompdwfjzifh aecJUavNyD/ ]]udk&ifwkdUeJU bmqdkifvdkUvJ}} [k ar;vkduf
csifonfjzpf&m xkduJUodkU ar;&avmufatmifuvnf; uREkfyftzdkU&mwGifvnf; bmrQr,fr,f&&
ydkifqdkifao;onf r[kwfaomaMumifh xdk0dkif;udk a&SmifcJUjcif;jzpf\/ udk,fhtjzpfudk jyef
ppfaq;vkdufonfhtcg tysKdBuD;\ pum;oufoufrQom &Sdao; 4if;\pum;xJyif
]]BudKufygonf}} [l zGifhajymjyjcif;rsKd; ryg&Sd? olUtxifoufoufrQom &Sdao;\/ odkU&mwGif
- 121 -
a&TOa'gif;
zcif\ tpDtpOf
xdkaeUnaewGif zcifa&mufvm\/ zcif\rsufESmudk jrifvkduf&onfESifh wNydKifeuf zGifhajym
&rnfh udpudk owd& 'dwfueJjzpf&\/ zcifurl ]]obufcg rif;vdkufcJU&r,fa[h?
ausmif;q&mBuD;udkajymNyD; tm;vkH;jyifqifxm;}} [k ajymonfESifh uREkfyfu ]]cGifhcHcJU&rSmvm;}}
[k ar;&m ]]r[kwfbl; wcgwnf;xGufcJU&rSm}} [kajymojzifh OD;acgif;BuD;oGm;\/ aemufqkH;
uREkfyfod&onfrSmum; a&TbdkNrdKU ta&;ydkif&kH;wGif tulpma&;vkyfzkdUtwGuf [ufuvuf
pma&;BuD;ESifhwuG &kH;tkyfpma&;BuD;ESifhyg pDpOfcJUNyD;jzpfaMumif;? okH;vtwGif; tvkyfwck
&vdrfhrnfhtaMumif; ajymonfwGif uREkfyf\rsufESm aoG;qkwfNyD; jzLzyfjzLa&mfjzpfoGm;onf
xifvkdufrd\/ uREkfyfu acwqdkif;zkdU ajymaomfvnf; vufrcHonfESifh pHa'0DtaMumif;ESifh
tysKdBuD;\ pum;rsm;taMumif;udk ajymjyav\/
- 122 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
Mobmay;Mujcif;
oDwif;uRwfvqef; 13 &ufaeUrSm ousoD[bk&m; qGrf;awmfBuD; uyfaomaeUjzpf uREkfyf\
aoG;pkemvnf; jynfaygufonfESifh xdkaeUrSmyif rEav;odkU qif;vmcJU\/ naecif;wGif
blwm&kHodkUqdkufa&muf umvom; oli,fcsif;rsm; &Sdaomae&modkU oGm;av&m wusdyfcefU
rQaom oli,fcsif;rsm;onf xdknOfh ousoD[qGrf;awmfBuD;uyfodkU oGm;Mu&eftwGuf
pk&kH;vsuf&SdonfESifh tqifoifhawGU&onf/ 4if;wkdUonf uREkfyfudkjrifvQifjrifcsif; ]][pf[pf
[l;a&;}} [k okH;Budrf Mobmay;vkdufMuojzifh uREkfyf tHUtm;oifhoGm;\/ pkHprf;Munfhaomtcg
4if;wkdUonf zcif\pum;udk pHa'0D\rdcifu vufcHvdkufaMumif; owif;Mum;MuNyD;
- 123 -
a&TOa'gif;
xl;qef;aomMunfhjcif;
xdknOfh uREkfyfonf oli,fcsif;rsm;ESifhtwl ousoD[bk&m;yJGokdU vdkufoGm;aomfvnf;
pHa'0Dudk jrifvdkao;onfESifh vlpkESifhcJGNyD; wa,mufwnf; vkduf&Sm\/ pHa'0DwdkU om;trdonf
bk&m;yGJokdU ESpfwdkif; vmwwfjcif;udkvnf; uREkfyfodNyD;jzpf\/ bk&m;ay:odkUa&muf
ta&SUajrmufaxmifhtay:rS &yfNyD; bk&m;zl;olrsm;tm; vSrf;MunfhvdkufpOf usOf;ajrmif;aom
taygufuav;wGif pHa'0DESifhuREkfyf rsufESmcsif;qdkif &yfvsufom; qkHrdMuavawmh\/
xdktcdkuftwefU rdcifudkrjrif&yJ pHa'0Dwa,mufwnf; &Sdae&m uRekfyfu 0rf;yef;wom
EIwfqufvdkufrnftjyKwGif ol\ xl;qef;aom rsufESmxm;udk jrifvkduf&onfESifh wefUueJ
&yfxm;vdkuf&\/ pHa'0Donf uREkfyftm; tvGefajymcsifaom pum;wcGef;&Sdonfh vuPmESifh
pdkufMunfhNyD;rS aemufodkU vSnfhMunfhvkduf&m tarBuD;a&mufvmonfESifh rajymawmhyJ qdkif;
xm;vdkuf\/ okdU&mwGif pum;ajymcsifykH&onfh vuPmrSmrl ol\rsufESm usefvsufyif
&Sdao;\/ tarBuD;a&mufvm uREkfyfudkjrifaomtcg uREkfyfarQmfvifhaom rsufESmxm;rsKd;
r[kwfyJ &Sufovdkvdk tm;emovdkvkd jzpfaejcif;udk awGU&\/ rnfodkUyifjzpfap tarBuD;um;
uREkfyfudkjrif&onfhtwGuf 0rf;omykHr&jcif;um; aocsmvSonf/ uREkfyfonf om;trd
ESpfa,mufvkH;\ trlt&mudk em;rvnfEdkifonfESifh EIwfqufrnfhtBuHudk &kyfodrf;
usOf;ajrmif;aom wHcg;0wGif wdrf;a&Smifay;vkduf&m a&SUrSxGufvmaom pHa'0Donf ,cif
rsufESmxm;twkdif; wcsufvSnfhMunfhao;aomfvnf; tarBuD;rlum; rsufESmikHUoGm;awmh\/
rdef;rBuD;um; olUorD;tm;ydk;aom vlysKduav;rsm;udk Munfh&mwGif tvGef rsufvkH;&Jol
wa,muf jzpfaomaMumifh ol\ nOfhtjyKtrludk uREkfyf em;rvnfatmif &Sdawmhonf/
- 124 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
tarBuD;nmw,f
uREkfyfonf oli,fcsif;rsm;ESifh rqkHawmhyJ wa,mufwnf;jyefvm tysKdBuD;\tdrfokdUoGm;&m
tysKdBuD;rSm 4if;\nDrrsm;ESifh yGJMunfhoGm;MuaomaMumifh rawGUcJU&acs/ owd&Sdaom vlysKd
uav;wa,muf jzpfcJUvQif pum;vufcHNyD; w&yfvkH;odaeMuaomudp jzpfaomaMumifh
olwkdU\tdrfodkU wdkuf&dkufwufNyD; ar;cGifh&Sd\/ uREkfyfvnf; ar;csifvkdufonfrSm tl,m;vsuf
&Sd\/ okdUaomf wa,mufwnf; rwuf0HU? tazmfac:&rnfhvlvnf; rjrif? oli,fcsif;
udkazudkom wrf;wrdygawmhonf/ aemufqkH; uREkfyfonf yJGodkUrjyefawmhyJ aetdrfodkU jyefvm
baxG;\rdef;rxHwGif pHa'0DwdkUtaMumif;udk pkHprf;ar;jref;av\/ ta':uvnf; zcif\
pum;udk vufcHvkdufonfqdkapumrl vGefcJUonfh av;ig;&ufavmuftwGif; ukefonfydkif;rS
vlwa,mufu aiGrnfrnfrQ wifornfqdkaomaMumifh tarBuD;u vufcHvkdufovdkvkd
Mum;&aMumif;? c&D;a&mufrqdkufjzpf naeu uREkfyftm; rajymyJxm;cJUaMumif; ponfjzifh
ajymjyav\/ pum;t& axmufvdkufaomf om;trdESpfa,mufwkdU\ rsufESmxm;onf
t"dyg,fay:vGifvsuf &SdavNyD/ uRekfyf rnfrQavmuf rcHcsifvkdufonfudk azmfjy&ef vdkrnf
r[kwfay/ odkUaomf uREkfyftzkdU&m udk,fhodum udk,frvkHatmif jzpfaejcif;rSm zcif\pum;udk
olUrdcifu vufcHvdkufonfqdkaomfvnf; pHa'0Dudk,fu cspfBudKufygonf[k OD;wdkufjzpfap?
wqifhpum;jzpfap zGifh[0efcHbl;jcif; r&SdonfhtwGufaMumifh uREkfyfonf pHa'0Dudk qlEdkifcGifh
r&Sd? tarBuD;udkom qlEdkifrnf? uREkfyfqlcsifolum; tarBuD;r[kwf? pHa'0Djzpfaeojzifh
*Gusvsuf&Sd\/ 0w&m;odaom orD;wa,mufonf rdb\oabmtwdkif; ay;pm;aomvludk
,lcsifvQif ,lEdkifcGifh&Sd\/ cspfBudKufygonf[k zGifh[0efcHonfhpum;rsKd; OD;wdkuf&&Sdrxm;onfh
vlysKdwa,mufu rdbay;pm;wdkif; ,l&acsrnfavm[k qlylzdkU tcGifhta&;&Sdonf r[kwfay/
oli,fcsif;rsm;\ tm;ay;rI
xdknOfhwGif uREkfyfrSm *Rrf;o'gvefatmif cH&cufvsuf&Sd\/ &Sufvnf; &Sufonf/ tvGefvnf;
ESajrmonf/ pHa'0Dudk a'gyGcsifaomfvnf; (azmfjycJUonfhtwkdif;) a'gyGydkifaom tcGifhta&;
uREkfyf r&Sdacs/ tarBuD;tay: a'gyGEdkifaomfvnf; bmrQ tusKd;&Sdrnfr[kwf/ om
t&SufuJGMuzdkUom jzpfvdrfhrnf[k uREkfyfwGufrd\/ odkUaomf ousoD[bk&m;yJG pHa'0D\
rsufESmxm;udk owd& ]bmrsm;ajymcsifygvdrfh} [k odcsifaomqE jzpfvm\/ ae&mwGif
uREkfyf\nHUzsif;rI 0ifvm\/ owd&SdoljzpfcJUvQif b,fenf;ESifhrqdk od&atmifvkyfrnfjzpf\/
- 125 -
a&TOa'gif;
- 126 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 127 -
a&TOa'gif;
uREkfyf\ tdyfruf
waeUo tysKdBuD;xHrS pmwapmif&&Sdav&m 4if;pm pHa'0Donf aiG 5000d udkvnf; rruf?
vludkvnf; rvdkcsifygqdkum idk,dkonfhtwGufaMumifh tarBuD;u vufavQmhvdkuf&aMumif;
yg&Sdonf/ uREkfyfonf tarBuD;\ vkyfykHaMumifh pHa'0DESifhywfouf &Sufvnf;&Suf? a'gvnf;
azmif;onfESifh olUtaMumif;udk arhaysmuf&ef BudK;pm;vsuf&SdpOf (atmifjrifjcif; r&Sdyg/)
tysKdBuD;\pmudk vufcH&&SdonfwGif zdESdyfxm;onfhAl;nGefUudk vTwfay;vdkufjcif;uJUodkU cspfpdwf
onf aeUcsif;ncsif; BuD;xGm;vmawmh\/ tysKdBuD;\pmwGif pHa'0Du uREkfyftay:
rnfuJUodkU pdwfxm;onfudk tus,fw0ifh azmfjyjcif;r&SdyJ uREkfyfuqufvkdvQif toifh&Sd
vdrfhrnf[laom tysKdBuD;\ wifjycsufrQom yg&Sdavonf/ uREkfyfonf pHa'0Dudk vdkcsif
vdkufonfrSm aovkrwwf jzpfae\/ odkU&mwGif udprsKd; tvGef&SufwwfonfhtxJwGif
wBudrfvnf; t&SufuGJcJU&NyD jzpfaomaMumifh csDwkHcswkHjzpfum rqkH;jzwfEdkifyJ jzpfae\/
xkdnOfh tdyfrufxJwGif tarBuD;onf idk,dkvsuf&Sdaom pHa'0Dtm; rdcif\pum;udk
em;raxmif&aumif;avm[k Budrf;armif;vsuf&Sdjcif;udk jrif&onf/ tdyf&mrS vefUEdk;&mwGif
uREkfyfonf jyefrtdyfawmhyJ csufcsif;x pmwapmifa&;av\/
tarBuD;xHay;pm
4if;pmrSm tarBuD;xHodkU ay;&efjzpfav&m t"dym,frSm pHa'0Dtm; cspfBudKufvmcJUonfrSm
okH;ESpfausmfrQ &SdcJUNyDjzpfaMumif;? pHa'0Du arwmudk wkHUjyefonf[k xifrdcJUaomfvnf;
pkHprf;cGifhr&aomaMumifh ,aeUwdkif twdtus rod&ao;aMumif;? t&G,fvnf; i,fMuao;
ojzifh ausmif;rSxGufvmNyD;aemuf tvkyftudkifwckck aexm;wus &&SdaomtcgrS vli,fcsif;
awGUcGifhr&cJUvQif vlBuD;csif;aphpyf,lzdkU BuH&G,fxm;cJUaMumif;? ywjrm;apwDyGJawmfrS tjyefwGif
tysKdBuD;udk vTwfajymcdkif;onfhtwGuf zcifudk uwdkufu&dkuf apvTwf&jcif;jzpfaMumif;?
xdkUaemuf tarBuD;nmjcif;aMumifh t&SufuGJ&jcif;udk tus,fw0ifh ra&;om;vdkawmhygaMumif;?
okdUaomf pHa'0Dtay: xm;&SdaomarwmrSm olwyg;wkdU\arwmESifh wlrnfrxif/ tvGef
jzLpifaom arwmrsKd;jzpfonfhtavsmuf arwmudk pHa'0Du wkHUjyefonfjzpfap rwkHUjyefonf
jzpfap (uREkfyfudk ayvm,suHxm;NyD;) pHa'0Du rMunfjzLaom vlwa,mufa,mufESifh
ZGwft"r em;csonfhtvkyfrsKd;udkawmh awmif;yefvdkaMumif;? rdrdudk,fwdkif rnfolESifh taMumif;
ygonfjzpfap? pHa'0DtzdkUrSm oludk,fwdkifrESpfNrdKUonfh a,mufsm;rsKd;ESifh ay;pm;cH&jcif;tm;jzifh
pdwfqif;&J&onfqdkvQif rdrdrSmvnf; woufywfvkH; pdwfcsrf;omEdkifzdkU &Sdawmhrnf r[kwf
aMumif;? aemufqkH; awmif;yefvdkonfrSm vlysKdaygufuav;rQom &Sdao; tnGefUwvlvl
- 128 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
cspfp&maumif; aomzcif
pmxnfhvkdufNyD;aemuf &ufowywfcefUwGif zcifa&mufvmav\/ rsufESmrSm tvGef&Tif
vmonf/ zcifonf uREkfyftm; tjyifodkUac:oGm; vrf;avQmuf,if; atmufyg tjzpftysuf
udk ajymjyavonf/ pHa'0D\rdcifxHrS 0ufvuf&Sd rdcifzcifwdkUxHodkU vlwa,muf vTwfvkduf
aMumif;? uREkfyftm; &efukefaumvdyfausmif;odkU (rdbESpfOD;pif) ydkUay;onfjzpfap? odkUwnf;
r[kwf rdwDvmNrdKU ta&;ydkif&kH;wGif pHa'0D\armifBuD;u tvkyfwck oGif;ay;onfjzpfap
uRekfyfBudKuf&m a&G;EdkifaMumif;? oabmwlnDcJUvQif tvkyfrS EIwfxGufcJU&ef rSmxm;vkduf
aMumif; ajymjyav\/ uREkfyfrSm tvGef0rf;omonfhtxJrSmyif t&Suf&bl;jcif;udk owd&
onfESifh &kwfw&uf vufrcHao;yJ rdcifzcifwkdU\ oabmxm;udk pkHprf;av&m]]igwkdUuawmh oabmusygw,fuG,f}}
]]taruaum}}
]]oluawmif ydkNyD; cspfaeESifhao;w,f armifa&U}}
]][dkwkef;utwGuf r&SufMubl;vm; tazwdkU}}
]]bmjzpfovJuG,fh? tarBuD;u vTJayr,fh orD;u [dkvludk jiif;abmf&vQif awmfa&maygh}}
uREkfyfonf uREkfyf\zciftm; vlvm;ajrmufaomaeUrSp erf;csifaompdwfrsKd; wBudrfwcgrQ
jzpfcJUbl;onfr&Sd/ wBudrfrSmrl zuferf;vdkufcsifonf/ ArmhxkH;pH r[kwfaomaMumifhom
atmifh xm;vdkuf&\/ (rdcifonf pHa'0Dtay: oHa,mZOfwG,f&Smjcif;udk aemifwGifrS wkd;
od&onf/)
- 129 -
a&TOa'gif;
uREkfyf\nHUzsif;rI
uREkfyfonf ta&;ydkif&kH;rS EIwfxGuf zcifESifhtwl 0ufvufodkU vkdufygoGm;NyD;vQif
wacgufwGif uREkfyfESifh rdcifwdkU rEav;okdU oGm;Mu\/ uREkfyf\ESrvnf; ygonf/
baxG;\tdrfokdU a&mufMuaomtcg xdknOfhwGif rdcifESifhESrwdkUonf pHa'0DtdrfodkU oGm;MuzdkU
tpDtpOf&Sd\/ tcsdefwefaomtcg om;trdESpfa,mufwdkUonf xdktdrfokdUoGm;Mu&m uREkfyfrSm
aocsmaygufudp jzpfaomaMumifh wkefvIyfjcif;r&SdvSaomfvnf; tenf;i,f a&muf&ufcwf
jzpfvsuf&Sd\/ 15rdepfcefU Mumvwfaomf uREkfyfrSm NidrfoufpGm apmifharQmf raeEdkifojzifh
pHa'0DwdkUtdrfa&SUrS vrf;avQmufoGm;&m uREkfyf\ESrESifh pHa'0Donf tdrfa&SU0if;xJ ckH&Snf
wckay:wGif vrf;bufodkU rsufESmvSnfhum ,SOfxdkifvsuf&Sdonfudk jrif&\/ vqef; 12 &uf
vrif;onfvnf; pHa'0DESifh ESruav;wdkU\ rsufESmrsm;ay:odkU xif;xif;BuD;omvsuf&Sd&m
uREkfyftm; NyKH;vsufMunfhaeMuaom olwkdU\ rsufESmrsm;udk xif&Sm;pGmjrif&\/ rdcifESpfOD;wkdU
um; tay:xyfwGif uREkfyftaMumif;udk ajymvsuf&SdMurnf[k uREkfyfodEdkif\/
tdrfudkausmfvGef wjycefU vrf;avQmufvmcJU&mwGif jAKef;ueJ tBuHwckay:vm\/ uREkfyf
onf pHa'0D\EIwfrS tajz&atmif ar;vdkaomqEudk owd& tcsdefonf tvGef
tcGifhomaom tcsdefaumif;aywnf;[k qkH;jzwfum vSnfhvmcJU\/ vrf;c&D; &GHU&Suf
wwfaom 0goemtavsmuf pdwful;wck ay:vmjyefonfrSm pHa'0DESifh ESruav;xdkifaom
ckH&SnfodkU 0ifxkdif&vQif ESrudk &SufzdkUaumif;onf/ olu tvkdufodpGm a&Smifz,fay;vQif
awmfyg\/ ESrtm; z,fay;zdkU udk,fwdkifajym&vQif &Sufp&mBuD;jzpfvdrfhrnf/ okdUaomf
rwwfEdkif? ESrudk &SufraeEdkifawmh[k pdwfwif;um qufvufavQmufvmcJU&m teD;okdU
a&mufjyefawmhvnf; ESrudk&Sufjcif;? pHa'0Dudk&GHUjcif;wdkU ESpfckaygif;NyD; aMumuf'l;wkefvm
onfESifh 0if;xJodkUr0ifyJ ausmfvGefavQmufoGm;av\/ twefausmfvGefNyD;aemuf jyefvSnfhvm
um csKd;0ifrnf jyKjyefawmhvnf; ,ciftwkdif;yif wGefUaejyefonfESifh qufvuf
avQmufoGm;&jyef\/
enf;twkdif; okH;acgufwdwd ausmfcsnfjyefcsnf vkyfae&mwGif 'l;wkefjcif;rSm oufom&mr&yJ
wkd;om wkefvm\/ wwd,tacgufrl udk,fhudkudk,f qifajcay; taMumif;&Smonfh
taejzifh tdrfay:rS rdcifESpfOD; qif;vmjcif;udkyif awmifhwouJUodkU jzpfae\/ (,cka&;aom
tjcif;t&mrsm;onf wu,fh[mr[kwfyJ 0wKa&;jcif;jzpfcJUvQif obm0usatmif ra&;wwf
aom 0wKa&;orm;wa,muf [lyif uREkfyftm; pGyfpGJaumif; pGyfpJGMuayvdrfhrnf/ bmaMumifh
rQavmuf pHa'0Dudk &GHU&onf rajymwwfacs/ uREkfyfbuf tm;vkH;&Sd &GHUp&m bmrQ
r&SdaMumif; odvsufESifh 'l;wkef&onfrSm ]iwf} csif jzpf&rnf[k aemifwGif uREkfyf a&&Gwfrd
bl;onf/) aemufqkH;acguf ESruav;u ]]armifBuD;vm;}} [k vSrf;ar;um tm;ay;vkduf
- 130 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
Zmwmwkdufjcif;
uREkfyfonf tdrfodkU OD;atmifjyefajy; rdcifESifhESr jyefvmrnfudk apmifhvsuf&Sd&m uREkfyfxuf
i,f&G,fonfh rdef;rom;uav;jzpfaom ESru uREkfyftm;Munfh &,fonfwGif uREkfyfrSm
wrsKd;&Suf&jyefonf/ &Suf&jyefykHum; rdrd\nhHzsif;jcif;udk tprStqkH;wdkif jrifoGm;onf[k
uREkfyf od&aomaMumifhaywnf;/ rdcifygvmaomowif;rSm pHa'0D\tarBuD;u ]Zmwmwdkuf}
vdkygonf qdk uREkfyf\Zmwmudk ydkUvdkuf&ef jzpfavonf/ uREkfyf\rdbrsm;onf tvkyf
rsKd;wGif t,kHtMunfr&Sdojzifh uREkfyf\Zmwmyif zGJUxm;NyD;r&SdonfESifh topfzJGU ydkUvdkuf&
onf/ ZmwmESpfapmifudk aiGzvm;BuD;wGif xnfh yk@m;ynm&Sd OD;u0dxHodkU tarBuD;
udk,fwdkif oGm;NyD; wdkufav&m ae&mrus[k a[mvkduf\/ pHa'0DrSm bDvl;euwfjzpf
uREkfyfrSm vleuwfjzpfonfqdk&m vlESifhbDvl; rwnfh[kqdk\/ ay;pm;cJUvQif bDvl;u vludk
pm;vdrfhrnfqdk\/ uREkfyfrSm tcsif;t&mrsKd;udk r,kHMunfonfESifh ]]pm;csif pm;ygap?
cHp&m&SdvQif cHzdkU toifh&Sdygonf}} [k pum;jyefaomfvnf; tarBuD;u olUorD; rkqdk;rjzpf
rcHEdkifonfh taersKd;jzifh vSnfhywfum pum;jyefvmonf/ bkef;BuD;ESpfcg&Suf jzpf&jyefavNyD/
BuH&mr&avNyD
xdknOfh uREkfyfonf pHa'0DESifh ESruav;&Sdaom ckH&SnfodkU csOf;uyf pHa'0DxHrS pum;wcGef;
tcdkiftrm&atmif awmif;,lEdkifcJUygrlum; (awmif;&kHuav;rQ awmif;0HUvQif &vdrfhrnf[l
vnf; ,kHMunfonf/) rnfonfh tajctaersKd;ESifh &ifqdkif&onfjzpfap auseyfpGm &ifqdkif&J
yg\/ pum;wcGef; &vdkufonfqdkuwnf;u uREkfyf\ &GHUaompdwfonf (ya,m*q&mu
ajccsKyfvTwfvdkufaom pkef;ua0uJUodkU) aysmufjy,foGm;NyD; ajym&J? qdk&J? BuHpnf&J jzpfvm
vdrfhrnf xifygonf/ ,ckaomf pHa'0Dtay: a'gojzpfavmufonfh tajccH &Smr&ojzifh
a'gopdwf\ wif;rmaom taxmuftyHUvnf; r&yJ&Sd&um; bmvkyf&rnfrod? tawmf
- 131 -
a&TOa'gif;
zdaxmif;cH&jcif;
rdcifwkdUum; 0ufvufodkU jyefoGm;MuavNyD/ rdcifrSm Zmwmwkdufjcif;\ ]ta[m} udkyif
Mum;roGm;&acs/ rdbrsm;tm; ajymjy&efrSm uREkfyf\wm0ef jzpfaecJUavNyD/ rnfuJUodkU
ajym&ygrnfenf;/ uREkfyf\pdwfudk ppfvkdufaomf vJG&jcif;aMumifh ESajrmrdjcif;xuf &Sufjcif;u
ydkvsuf&Sd\/ t*Fvefjynf tcsKdUvli,frsm;onf tvdkrusaom udpwck jzpfay:onfhtcg
oabFmom;tjzpfESifh vdkufygoGm;NyD; wjynfwEdkifiHodkU vGifhMuonfqdk&m jrefrmjynf
]xkduJUodkUvkyf jzpfEdkifvQif aumif;avpG} [k atmufarhrd\/ uREkfyfonf t&yfxJwGif rsufESm
razmfyJ tdrfxJukyfum tBuHxkwfvsufomae\/ waeUo zcif\q&mwql[l azmfjycJU
bl;onfh yk*dKvfBuD;xHodkU csOf;uyf ]pdwfajyvufaysmuf} pum;ajymvsuf&SdpOf xdkyk*dKvfBuD;
tm; uREkfyfu pHa'0DtaMumif;udk wpkHw&m pum;pyf[yfjcif; r&SdygyJvsuf ajymvdkufjcif;rSm]]rif;wkdUvufxufu w,fcufw,fuG,fh? pum;wvkH;udk wefzkd;rxm;Mubl;? awmifvdkvdk
ajrmufvkdvkd ,D;wD;,m;wm;eJU [dktpqJG? 'Dtpudkif? aemufqkH;usawmh rif;xufomwm
r&vQif rif;eJU ay;pm;vkdufrSmyJ}} [k vTwfueJ ajymvdkufav\/ uREkfyfrSm rsufESmrsm;
xlyl&Sdef;zdef; oGm;\/ uREkfyfem;vnfjcif;um; wrsKd;? olxifonfum; wrsKd;jzpfae\/ uREkfyfu
ZmwmaMumifhxif&m olurl tarBuD; }qEmb,m} rsm;wdkif; orD;uvnf; oabmwl vdkufem
vsuf&Sdonf[k xif\/ yk*dKvfBuD;um; ]vlyg;BuD;} wa,mufjzpf olUtxif rSefcsifrSefEdkif
onf[k uREkfyfpOf;pm;rd\/ rSefjcif;rSm;jcif; tyxm; zcifudk,fu av;pm;aom (zcifonf
tawmftwef yk*dKvfrsm;udk av;pm;rIenf;olwOD; jzpfonf/) q&morm; wOD;wa,mufu
uREkfyftay: txifao;cH&jcif; (t&l;vkyfcH&onf xifjcif;) twGuf ajymrjyEdkifatmif
&SufvSygonf/ yk*dKvfBuD; orD;ysKdrsm; &Sdjcif;twGufaMumifh om&SufvSonf/ uREkfyfu
uJUodkU r[kwf&yg? ZmwmaMumifh jzpf&ygonf[k ajz&Sif;ajymjy&efyif tvdkr&SdawmhyJ
yk*dKvfBuD;udk OD;cs aemufwaeUwGif 0ufvufodkU jyefoGm;ygawmhonf/
- 132 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
a&Tb dktvkyf&jcif;
0ufvufodkU a&mufaomtcg rdbrsm;tm; uREkfyf\0rf;wGif; ]AvkHqef} vsuf&Sdaom
tjcif;t&mudk zkH;zdum oifhavsmfatmifrQavmufom ajymjyNyD;vQif a&TbdkNrdKUopfawm&kH; vc
40d ESifh pma&;tvkyfudk tqifoifh 0ifa&mufvkyfudkifygawmhonf/ rEav;rS xGufvmcJUonfh
aemufwGif uREkfyfonf pHa'0DtaMumif;udkvnf; rpOf;pm;? rnfolUtm;rQvnf; pyfrajym?
(uREkfyf\ ae&yfa[mif;jzpf rdwfaqGa[mif;rsm;vnf; &SdaeMuonfh) pHa'0D\ t&yfokdUvnf;
roGm;yJ vrf;jzwfvkdufonfrSm uREkfyf\ yxrtdrfaxmif usonftxd jzpfygonf/ pHa'0DrSm
uREkfyf tdrfaxmifusaomtcsdef tysKdBuD;tjzpf &Sdao;\/ uREkfyf\rSwfwrf;udk ae&m
acwausmfvGm; pHa'0DtaMumif;udk tNyD;wkdif vufpowfvkdufygOD;rnf/
jzpfaMumif;i,frS ukefpif
1920 jynfhESpf uREkfyfonf ol&d,wdkufrSxGufcJU& wwd,tBudrf tdrfaxmifjyKjyef&m (,ck
vuf&Sd tdrfaxmifyifjzpfonf/) uREkfyfwdkUvifr,m;onf ZeD;\XmeDjzpfaom jrawmif&GmrS
rdbrsm;&Sdaom refusnf;wkH&GmodkU a&mufvmMu\/ uREkfyf\rdcifonf wwd,ZeD;udk jrifvQif
jrifcsif; auseyfonfhvuPm&Sday&m ZeD;uvnf; rdciftm; MuifemykH& wbufESifhwbuf
a&pufygMu[ef&Sdonf[k uREkfyf tuJcwfrd\/ waeUo rdciftm; Muifemaomtrlt&mESifh
- 133 -
a&TOa'gif;
- 134 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
&Sif;vif;csuf
txufyg tjcif;t&mrsm; jzpfay:vm&ykHrSm odkUwnf;/ 1910 jynfhESpf uREkfyf yxr
tdrfaxmifus 1912 ckESpfwGif iSufzsm; tBuD;tus,f zsm;av&m iSufzsm;aysmufaomtcgwGif
uREkfyf\pdwfonf aemufawmufawmufjzpfcJU\/ (tBuD;tus,f zsm;emolwkdUonf a&m*g
aysmufaomtcgwGif xdkuJUodkUjzpfolrsm;vnf; &Sdonf[k uREkfyfMum;bl;\/) uREkfyf pdwfaemuf
ykHum; qkd;qkd;&Gm;&Gm;r[kwf? 0wfopfpm;opfrsm;0wf vrf;avQmufjcif;? avyef;jcif;?
igvkyfvQif bmrqdkjzpfEdkifonf[k txifBuD;rdjcif;wkdU jzpfavonf/ okdUjzpf uREkfyfonf
tzsm;aysmuf aq;&kHrS qif;vmaomtcgwGif t0wftpm;trsKd;rsKd; vJvS,f a&TrsufrSef
wyfum wkwfaumufESifh vrf;avQmuf\/ pHa'0DwkdU\ tdrfa&SUudk (olESifh vJGuwnf;u)
a&SmifuGif;vmcJU&m xkdtcgurl pdwfazmufjyefonfhtavsmuf t&SuftaMumuf r&SdawmhyJ
wGifwGifBuD; vrf;avQmuf pHa'0DESifh wcgw&H rsufESmcsif;qdkif awGU&aomtcgwGif NyHK;
jycJUao;\/ tjyKtrlrsm;udk jrif&aom pHa'0Donf uREkfyf\ pdwfazmufjyefjcif;udk r&dyfrd
onfESifh wzefvm ydk;jyefonfxifaomaMumifh ikyfaeaom Muifempdwf jyefay:um rdcifxHodkU
vmjcif; jzpfwef&macsonf/
wa&;a&;ay:vmjcif;
uREkfyfonf rdcif\pum;udk Mum;&aomtcgwGifrS pHa'0D\ oabmxm;ESifhywfouf oHo,
uif;&Sif;onfhtavsmuf atmufyg tjzpftysufuav;rsm;onf pdwfxJwGif wa&;a&; ay:vm
awmhonf/ ywjrm;apwDbk&m;yJGwGif pHa'0DwdkUtkyfpku Z&yfokdU tvsifa&mufESifh xrif;pm;
aecdkufwGif uREkyfwdkUvlpk a&mufvmMu uREkfyf\toHudk Mum;&onfESifh wNydKifeuf
- 135 -
a&TOa'gif;
- 136 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
BuD;yGm;csifpdwf ukefcrf;ykH
tu,f pHa'0Donf &mxl;&Sdaomvlwa,muf? okdUr[kwf ydkufqH&Sdaom a,musfm;
wa,mufESifh vufxyfonfqdkygu uREkfyfonf baxG;ESpfa,mufxHokdU csOf;uyf
vufvSrf;rSDoavmuf wwfEdkiforQ tjrifhqkH;tqifhtwef; rdef;uav;wa,mufa,mufudk
&Edkif&ef tm;usrcH *kPfwk *kPfNydKif oabmrsKd;ESifh BudK;pm;aumif; BudK;pm;rdvdrfhrnf
xifonf/ ,ckrSmrl (olwkdUtqdktwdkif;) euwfcsif; rwdkufqdkif vGJMu&mwGif oludk,fwdkif
rSmvnf; tdrfaxmifjyKonf[k rMum;&aomaMumifh xdkuJUodkU BudK;pm;zdkUrvdkyJ jzpfae\/
okdU&mwGif uREkfyf\ pdwfxm;ESifhywfouf BuD;pGmaom ajymif;vJcsufwck jzpfay:vmcJUykHrSm
,cifurl igonf pHa'0Dudk olwyg;om;r,m;xuf atmufrusapyJ qifjyifEdkifap&ef
&mxl;XmeE& wkd;wufatmif BudK;pm;&rnf[laom pdwftBuHtpnfrsKd; &SdcJU&m ,ckrSmrlum;
BuD;yGm;wdk;wufa&;twGuf vkH;0 owdr&oavmuf jzpfcJU&avNyD/ vlysKduav;b0 vScsif
ycsif 0wfcsif pm;csif pdwfrsKd;vnf; uG,faysmufoavmuf jzpfae\/ xkdpOfu a&TbdkNrdKUxJwGif
zGifhonfh t&yfxDwckwGif uREkfyfonf ZmwfxkyfokH;xkyfygonfh "mwfpufwck xDayguf&m (300d
avmufwef aiGwefzkd;&Sdaomacwf jzpfaomaMumifh awmfawmf 0,favmuf csrf;avmufonf/)
4if;"mwfpufudk a&mif;NyD; t0wftpm;ESifh tokH;taqmifrsm; 0,frnf[k pdwful;NyD;rS pD;yGm;
tajc,dkifojzifh rEav;odkU wzefajymif;a&GUaexdkifvsuf&Sdonfh rdbrsm;xHokdU ydkUvdkufygonf/
onfrSm aiGa&;ESifhywfouf rdbrsm;twGuf uREkfyftrsm;qkH; pGefUpm;axmufyHUvdkuf
&bl;jcif;yif jzpfyg\/ (rdbrsm; ajymif;a&TUaexdkifMuaom &yfuGufrSm pHa'0DwdkUESifh
twlaeaom ,cif&yfuGufr[kwf? rdcif\ tpfr0rf;uJGwa,mufaeonfh "m;wef;&yfuGuf
jzpf\/) uREkfyfonf rdbrsm;ESifh ESruav; nDuav;rsm; tay:wGif Muifempdwf uif;rJUol
wa,muf r[kwfaomfvnf; pHa'0DeSifh vJG&onfwGif vlUb0udk awmfawmfBuD; pdwfysufoGm;NyD;
bmudkrQ *&krpdkufcsifawmhyJ rxDw&D jzpfvmcJUjcif;aMumifh 0w&m;ysufuGufrI rsm;vSygonf/
pHa'0DESifh taMumif;yg&vQif vlUb0udk auseyfNyD; ,ckxuf 0w&m;odaom om;aumif;
wa,muf jzpfvmvdrfhrnf[k xifrdygonf/ (odkUaomf onfrSm txifrQomjzpfyg\/)
rdbrsm;\ tBuHtpnf
- 137 -
a&TOa'gif;
uREkfyf\ 0goemwck
uREkfyf\pdwful; rif;orD;[lonfrSm tenf;qkH; oem;urm;&Sdvdrhfrnf[k xifxm;\/
xkduJUodkUum; rawGU&acs/ &kyftqif;udk xm;ygOD;/ zD;vdrf;jyifqifrIESifh ywfouf
olUacwfESifhol a&SUqkH;rSajy;vsuf&Sdaom pHa'0Dtm; rsufpdusvmcJUaom uREkfyfrSm ]a'gif;wd
armif;wd} ESifh awmfovdk0wfqifxm;aom rdef;uav;udk jrif&aomtcg rnfodkUrQ rxdcdkufyJ
&Sdae\/ tjcm;wcsufrSmvnf; uREkfyfudk,fuom cyf&dk;&dk;ESifh 0wfykHcyf&dk;&dk; &Sdaeonf/ rsufpd
usawmh xdyfwef;rS uswwfcsifonfjzpf&m rdef;uav;uvnf; uREkfyftay: pdwf0ifpm;onfh
trlt&m rawGU&acs/ tu,f olUbufu pdwf0ifpm;rIawGU&vQif uREkfyfbufuvnf;
ajymif;vJjcif; &Sdaumif;&Sdayrnf/ pHa'0Dudk uREkfyfpJGcJUjcif;rSm tjcm;aomtaMumif;rsm;xuf
uREkfyftay: pdwf0ifpm;rI&Sdjcif;udk vGefyGJrSp tcgcyfodrf; xif&Sm;pGmazmfjyaomaMumifh
jzpf\/ rdef;uav;wa,mufonf rdk;ysHatmif vScsifvSap? uREkfyftay: pdwf0ifpm;jcif;
&Sdonfudk rawGU&vQif uREkfyf pJGrufvdrfhrnfr[kwfacs/ wzef uREkfyftay: &dk;om;pGm
pdwf0ifpm;jcif;&Sdonfudk uREkfyf awGU&aomtcgwGifvnf; uREkfyfuwkHUjyef pdwf0ifpm;jcif;
&Sdvmwwfygonf? onfum; uREkfyf\ toufwmwavQmufvkH; 0goemaywnf;/
a,musfm;jzpfap? rdef;rjzpfap? vlBuD;jzpfap? vli,fjzpfap uREkfyfonf twdkif;yif
oabmxm;wwf\/ odkUjyK&rnf[k wrifwum tpDtpOfa&;qJGxm;jcif; r[kwf? uRekfyf\
- 138 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
txifBuD; cH&jcif;
1910 jynfhESpf ESpfvnfavmufwGif uREkfyfonf v,f,mpdkufysKd;a&;rif;BuD;&kH;wGif vc 50d? 5d?
75d pma&;tvkyfudk &&Sd\/ &kH;rSm rEav;NrdKU tjcm;om&kH;rsm;ESifhrwlyJ 9 wef;atmifaom
pma&; trsm;qkH;&Sdaom &kH;jzpf t*Fvdyfpmynm tqifhtwef;jrifhrm;aom vlrsm;csnf;
awGU&\/ tjcm;&kH;BuD;rsm;rS pma&;rsm;onf ]atmufqdkuf} &MuaomaMumifh tpdk;&vcudk
avQmhxm;[efwlay&m &kH;rlum; uREkfyfonf vpmti,fqkH;jzpf 300d txd&aom
pma&;BuD;rsm;yif &Sdavonf/ &kH;BuD;rSm a&Tbdk&kH;rsm;uJUokdU t*Fvdyfpm rawmufwacguf
a&;wwf&kHruyJ awmfawmf om;om;em;em;a&;wwfonfh pma&;rsm;&SdMu t*Fvdyfpm
0goemygaom uREkfyftzdkU pdwf0ifpm;rI&SdvSonf/ uREkfyfrSm vufESdyfpufpma&;uav;
wa,mufrQom jzpfaomfvnf; tvGefzwf&cufaom tdkifpDtufpft&m&SdBuD;rsm;\ ]aomh}
vufa&;udk zwfEdkif rSefuefpGm pufESdyful;,lEdkifjcif;twGufaMumifh rMumrD emrnfuav;
xGufvm\/ waeUo xDeHygwfrsm;taMumif;udk &kH;tkyfESifhwuG pma&;tm;vkH; 0dkif;zGJUum
aqG;aEG;vsuf&SdMupOf (xdkacwf &efukefaMu;eef;xD &Sdonf/) t*Fvdyfujym; &kH;tkyfpma&;BuD;
u ]]111111 (wpfajcmufvkH;) odkUr[kwf 222222 (ESpfajcmufvkH;) rSp *Pef;xyfaom
xDvufrSwfrsKd;onf tjcm;aomeHygwfrsm;xuf aygufzkdUcJ,Of;onf }} [k ajym&m uREkfyfu
]]twlwlyifjzpfonf}} [k ajym\/ tjcm;pma&;rsm;vnf; 0ifrpGufMuyJ em;axmifvsuf &Sd\/
&kH;tkyfu qifajcqifvuf taMumif;jy uREkfyfuvnf; (Law of Probability) jzpfwef
&maom vuPm Oya'pnf;urf;t& wGufjy\/ aemufqkH; uREkfyfu EIwfjzifhajym&jcif;udk
tm;r&onfESifh t*Fvdyfvdk pmjzifh a&;om;wifjy\/ &kH;om;tm;vkH;onf uREkfyf\ ajzvTmudk
0dkif;0ef;em;axmifMu&m tawmfauseyfMu &kH;tkyfudk,fwdkifuvnf; ]]Theory pmvdkawmh
- 139 -
a&TOa'gif;
- 140 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
yxr tdrfaxmif
okdUaomtajctaewGif uREkfyfonf uREkfyfwdkU&kH;rS pma&;uav;wa,mufESifh pum;pyfrd
Mu ajrwdkif;ausmif;q&mBuD;\ orD;ESpfa,muf tdrfodkU tvnfvdkufoGm;\/ orD;ti,f
rvSrSL;rSm rsufckef;rsufvkH; vSolwa,mufjzpf pHa'0D\pGJrufjcif;rsKd; r[kwfapumrl
awmfavmufNyD[k oabmus\/ uREkfyf tdrfaxmifzuf&Smjcif;rSm ]tavmokH;q,f} &SdvS\/
pHa'0D vifr,lrD OD;atmif r,m;,lrnfqkdum aemufrS vlvkdufouJUokdU tajy;tvTm; pdwful;
awmh\/ ae&mrl pHa'0Dudk &GHUjcif;rsKd; vkH;0r&SdawmhyJ &J&JBuD;pum;qdk jrefjrefBuD;
pDrHvdkuf&m &ufydkif;rQtwGif;avmufyif vufxyfNyD;pD;oGm;cJUavNyD/ xdkpOfurl pHa'0D vifr&rD
tdrfaxmifjyK&jcif;onfyif ]atmifNyD atmifNyD} [k pdwfxJu a<u;aMumfrdygao;onf/ (tu,f
aemufydkif;wGif od&onfhtwdkif; pHa'0D\arwmudk pdwfcs& zGifh[0efcHaompum;wcGef;
&&Sdxm;cJUygrlum; uREkfyfonf aoonftxd apmifhqdkif;aecJUvdrfhrnf xifrdygonf/ pHa'0DrSm
29 ESpf t&G,fwGif uG,fvGef uREkfyfrSm touf 30 rQ&SdygavNyD/)
&mxl;wufjcif;
xdktawmtwGif; uRekfyfrSm &mxl;wkd;wufvsuf&Sdyg\/ tu,f pHa'0Donf xdktcsdefwGif
tdrfaxmifjyKNyD;jzpfcJUygrl uREkfyfonf tvkyfwGif olvdkigvdk BuD;yGm;csifaompdwfrsKd;&Sd
olwkdUpHkwGJxuf omatmifqdkum 0D&d,pdkufvdrfhrnfxif\/ ,ckrSm pHa'0Donf tysKdBuD;yif
&Sdao; uRekfyfrSm aemufqHwiifiif jzpfvsuf&Sd\/ &kH;wGif awmfawmf tpteaumif;aom
pm;a&;uav;wa,muf jzpfaeygvsuf olwyg;enf;wl rBudK;pm;yJ 0wfaus0wfukefrQ
avmufom tvkyfvkyfvsuf&Sd\/ rif;BuD;url uRekfyfudk tawmftxifBuD; tjcm; pma&;
wa,muftay:okdU ausmfum uREkfyftm; ol\ awmvdkufpma&; cefUvdkuf\/ vcrSm 75dusyf5dusyf-100dusyf rQom jzpfaomfvnf; c&D;p&dwf 100dausmf &avonf/ rif;BuD;onf
v,f,mpdkufysKd;a&;Xmeudk vnf;aumif;? or0g,rXmeudk vnf;aumif;? vufrIynmXmeudk
vnf;aumif; okH;Xmeudkif& Xmewckwckonf jrefrmwjynfvkH;twGuf jzpf&um; e,fvSnfh
- 141 -
a&TOa'gif;
&efu kefodkUyxrtacguf
rif;BuD;\ awmvdkufpma&;b0wGif uREkfyfonf jrefrmjynf rD;&xm;vrf;wavQmufESifh
oabFmvrf; wavQmufvkH;wGif ra&mufbl;aom NrdKU[lr&Sd? a'oE&A[kokw trsm;BuD;
&cJUyg\/ or0g,rtoif;udpESifh aomfvnf;aumif;? v,f,mpdkufysKd;a&;udpESifh aomf
vnf;aumif;? vufrIynma&;udpESifh aomfvn;faumif; wckr[kwfwck? wae&mr[kwf
wae&mokdU tNrJoGm;ae&onfhjyif &efukefokdUvnf; vwdkif; a&muf&onfu rsm;\/ uREkfyfrSm
xdktcsdefu &efukefNrdKUokdU aumif;aumif;a&mufbl;ol r[kwfao;onfESifh &efukefNrdKUESifhwuG
NrdKUolNrdKUom;rsm;tm; txifBuD;cJUykHudk azmfjy&ygOD;rnf/ 1912 ckESpf? azazmf0g&DvwGif
&efukefNrdKU *sLbvDa[mvf&kHBuD; uREkfyfwdkU\ vufrIynmXmeu BuD;rSL;usif;yonfh
vufrIynmjyyJGBuD; jyKvkyf&mwGif rif;BuD;ESifhuREkfyfonf cyfapmapm BudKwifqif;oGm;Mu
rif;BuD;u yJcl;uvyf wnf;&m uREkfyfvnf; olESifhtwl wnf;&\/ (twlqdkaomfvnf;
tapcHrsm;ESifh tdyf&jcif; jzpfonf/) wacgufrSm uREkfyftzkdU&m yxrtacgufjzpf yuwd
awmom;wa,mufESifh bmrQrjcm;? tvGef wGefUqkwfvsuf&Sd\/ (awmvkdufpma&;ae&mrSm
pma&;BuD; udkjrpf\ ae&mjzpf udkjrpf cGifh,loGm;aomaMumifh uREkfyf wufvkyf&jcif;jzpf&m
udkjrpfvnf; uREkfyfudk vm tultnDay;ayonf/) ra&mufbl;ojzifh &GHUaMumufvsuf&Sdaom
&efukefNrdKUBuD;wGif *sLbvDa[mvf&kHBuD; EdkifiHvkH;qdkif&m jyyJGBuD;wckudk uREkfyfwa,mufwnf;
(rif;BuD;vufatmuf) OD;pD;vkyfudkif&rnfqdkvQif xGufajy;rdvdrfhrnfxif\/ udkjrpfu
]]rvefUeJUaemf udk,fhvl? rodwm&Sd usKyfudkar;? &J&Jomvkyf}} [k cPcP tm;ay;&Sm\/
uREkfyfum; pma&;zdkUqdkvQif raMumuf? Am[D&tvkyfrsKd;rlum; 0goemrygaomaMumifh bmrqdk
cufonfcsnf; xifrd\/ rnfrQyif tm;ay;&Smaomfvnf; uREkfyfum; vefUrqkH;atmif jzpfae
ygawmhonf/
wu,fawmfaom vlwa,muf
- 142 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
yxrtBudrf pdwfysufrdjcif;
- 143 -
a&TOa'gif;
toGifwlcsif; awGU&ykH
xdkuJUodkU 0ifaiGuav; awmfawmfaumif;vsuf&Sdaom tcsdefwGif uRekfyf\ cRwf,Gif;csuf
uav;rsm;onf OD;acgif;jyL xGufvmMuavNyD/ pHa'0DESifh taMumif;ygcJUygrlum; uREkfyfonf
vcESifhpm; c&D;p&dwfudk udk,fhom;r,m; vSyatmifqdkum uspfuspfygatmif xkyfNyD; pkxm;
onfjzpfap? okdUwnf;r[kwf olUvuf0,fokdU tyfum pkaqmif;xm;onfjzpfap jyKvkyfvdrfhrnf
xif\/ ,ckaomf aiGuav;&TifvmonfwGif aysmfaysmfuav; aecsifwwfaom 0goem\
zsufqD;jcif;udk cH&avawmhonf/ &kH;okdU a&mufcgpu udkcifarmifwifhtrnf&Sd pma&;
wa,mufESifh uREkfyfonf jrifvQifjrifcsif; cifrifMu\/ olonf bdvyfodkU oGm;a&muf
ausmif;wufcJhol Nzpfonf/ taysmfbufwGif tcsdefjzKef;cJUjcif;aMumifh pmar;yGJratmifcJUyJ
aemufqkH;wGif &kH; pma&;tjzpfESifh 0ifa&muftrIxrf;&avonf/ uREkfyfawGUbl;orQaom
]bdvyfjyef} rsm;teufwGif vlonf bdvyf\ aysmfp&maumif;jcif;udk tusteqkH; ajymjy
- 144 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
]pJG}wwfaom 0goem
waeUo udkcifarmifwifhonf uREkfyftm; bdvd,ufckHwckHodkU ac:oGm; tjcm; vlw
a,mufESifh upm;jy&m pkHcsifaom0goem&Sdonfh uREkfyfonf tvGefw&m pdwf0ifpm;pGmESifh
apmifhMunfhvsuf&Sd\/ olwkdU upm;NyD;Muaomtcg uREkfyfonf usLwHudk aumufudkif
abmvkH;rsm;udk xkd;Munfh\/ tvGef t&omawGUvSonf/ xdkUaemuf udkcifarmifwifhtm;
oifjyay;ap bdvd,ufxdk;awmh&m waeUwjcm; 0goemBuD;vmawmh\/ wwfEdkifvQif upm;
csif\/ okdU&mwGif xdkpOfurl uREkfyf\vcrSm 50drQom &ao;onfESifh wem&DvQif wusyf
ay;&aom upm;enf;rsKd; wcgw&HrQavmufom upm;Edkif\/ rif;BuD;\ awmvdkufpma&;
jzpfvmaomtcgrl wvvQif 0ifaiG 200dcefU &&SdvmonfjzpfaomaMumifh bdvd,ufckHwGif
tcsdef twefMumBuD; jzKef;EdkifcJUavNyD/ rif;BuD;ESifh e,fvSnfh&mwGif a&mufav&mNrdKUBuD;rsm;
bdvd,ufckH&SmNyD; tm;vyfoavmuf upm;ygawmhonf/ uREkfyfrSm tm;upm;tvkyfrsKd;
jzpfap? avmif;upm;tvkyfrsKd; jzpfap tavhtusifhrvkyfyJ aeawmhrSaeap? tavhtx
vkyfvdkufonfESifhwNydKifeuf ]pJG} wwfaom tusifhqdk;&Sd\/ bdvd,ufponfh tm;upm; tvkyf
rsKd; vnf;aumif;? bm*sm? pE&m;? apmif; paom twD;trIwfrsKd; vnf;aumif;? tpjyK
vkdufvQif ]pJG} wwfaomaMumifh tjcm;vlrsm;xuf wwfvG,f\/ okH;vavmuf usifhvkdufvQif
wESpform;avmuf wwfvm\/ okdU&mwGif tcReftrGefjzpfvmzdkUum; Zmwmyg[efrwlacs/
tcsKdUu uRekfyf\ wwfvG,fjcif;aMumifh txifBuD;wwfMu\/ okdU&mwGif a&SUavQmufawmh
bmrQr[kwfvSjcif;udk awGUMu&onf/ bdvd,uf uREkfyfpJGvkdufykHudk azmfjy&aomf vl
ESpfa,mufxdkifaeMujcif;udk jrif&onfhtcg uREkfyf\ae&mrS ]u,feif} (Cannon) xkd;
prf;awmh\/ tdyf&mxJ yufvufvSeftdyfpOf jcifaxmifudk bdvd,ufckHozG,f xm;NyD;
]u,feif}? ]tif;aemhfzf}? ]ayghwf} ponfjzifh pdwful;ESifh xkd;upm;awmhonf/ xkdpOfurl
bdvd,ufxkd;jcif;uJUodkU pdwf0ifpm;zkdUaumif; aysmfp&maumif;aom tvkyfonf urm
- 145 -
a&TOa'gif;
r,m;&ykH ta&;BuD;jcif;
uREkfyf\rdwfaqG udkcifarmifwifhESifh uREkfyfrSm bdvd,uf0goemtdk;csif; wl\/ ol\0ifaiGrSm
(uREkfyfuJUodkU c&D;p&dwfr&aomaMumifh) rrsm;vSaomfvnf; ol\ rdba&m? a,murBuD;uyg
0dkif;0ef;axmufyHUMuonfESifh uRekfyfuJUodkUyif okH;EdkifjzKef;Edkifolwa,mufjzpf\/ okdU&mwGif
jcm;em;csufwck&SdonfrSm olonf ]pdwfwdkif;us} rdef;rwa,mufudk &&Sdxm;oljzpf olUtdrfrS
wyg; tjcm;ae&mwGif tenf;qkH;tcsdefjzKef;\/ bdvd,ufckHokdU wcgw&HwGifom vm
wem&DcefUESifh jyefoGm;avh&Sd\/ uREkfyfvnf; pHa'0DESifhqdkvQif olUtwdkif; jyKvdrfhrnfxif\/
,ckaomf (uREkfyf\ZeD; tjypfr&Sdaomfvnf;) pHa'0DuJUodkU vIdufvIdufvSJvSJBuD; r[kwfvS
aomaMumifh aiG&TifonfqdkvQifyif bdvd,ufckHrsm; tvGeftrif; tcsdefjzKef;rdygawmhonf/
ZeD;rSmvnf; uREkfyfxufi,fvS (vufxyfpOfu 16ESpfrQom&Sdao;onf/) acsmifacsmif
vnfvnf ae&onfqdkvQif awmfavmufNyDqdkum auseyfEdkifonfjzpfaomaMumifh uREkfyfrSm
ausauseyfeyfyif waeUwjcm; aysmfaysmfyg;yg; aevsuf&Sdygawmhonf/
wckNyD;wck wwfvmykH
waeUo &rnf;oif;NrdKUAdkvfwJwGif rif;BuD;ESifhuREkfyf pwnf;csvsuf&SdMupOf rif;BuD;onf
&rnf;oif; &mZ0wf0efBuD;tm; AdkvfwJodkUzdwf npmauR;\/ (4if;wkdUESpfa,mufrSm t*Fvef
jynf wNrdKUwnf;ae ausmif;aebufoli,fcsif;rsm; jzpfMuonfqdk\/) olwkdUESpfa,mufonf
vomomwGif AdkvfwJ0&HwmodkUxGuf a&cJpdrfbD,maomuf,if; wnvkH; pum;ajymMujcif;
udk uREkfyfjrif& tvGefoGm;&nfusrd\/ ]w,fNyD; Zdrf&SdwJU tvkyfygwum;} [k atmufarhrd\/
xkdnOfhrSmvnf; txl;yltdkufvS (arv&moDjzpfonf/) tvGefylaoma'ojzpfonfh &rnf;oif;
NrdKU a&cJpdrfbD,m aomufMu&jcif;rSm (tjrnf;trsKd;rsKd;udkvnf; bGdKifukvm;u jyifay;onf/)
- 146 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
tnHUcHcJU&jcif; w&yf
bdvd,ufaMumifh woufwGifwBudrf tnHUcHcJU&bl;jcif;udk wifjyvdkygao;\/ e,fvSnfh&mrS
jyefa&mufvm&mwGif we*FaEGaeUaeUv,fjzpf uREkfyfonf r*Fvmvrf;teD;&Sd bdvd,ufckHodkU
oGm;rd\/ xdkaeUwGif tm;vyfMuonfhtavsmuf pma&;awmfawmfrsm;rsm; vma&mufMu
wwJGNyD;wwGJ upm;Mujcif;udk usefolrsm;onf tvSnfhr& xdkifapmifh,if; MunfhaeMu&\/
(xkH;pHrSm a&S;OD;pGma&mufolu a&S;OD;pGmupm; wwGJNyD;wwGJ udk,fhtvSnfha&mufrS x
upm;Mu&\/) wem&DcefUapmifh uREkfyftvSnfhokdU a&mufojzifh upm;rnf[k uREkfyfwkdU wwGJ
xvdkuf&mwGif cyfaxmifaxmifarmif;armif; vlwa,muf xvm olUtvSnfhjzpfonf[k
jiif;um pm;yJGudk,l\/ uREkfyfuvnf; udk,fhtvSnfhjzpfonf[kqdkum pm;yGJ&zkdU BudK;pm;\/
olu olU[mol wu,f,kHMunfavoavm? okdUwnf;r[kwf tEdkifusifh&ef BuHpnfavoavm
rajymwwfacs/ uREkfyfonf ckHwGif xdkoludk jrifbl;aomfvnf; vlcsif;um; rodMu/ uREkfyf\
txifrSm xdkolonf t&yfxJu ]*sydk;} wa,mufjzpfonf xif\/ ol& udk,f& vkMu&mwGif
xdkolonf uREkfyfudk wGef;ypfojzifh uREkfyf ,dkifoGm;\/ vJawmhrvJyg/ uREkfyfum; tvGef
&SufoGm;avNyD/ olonf uREkfyfxuf Avtenf;i,fomaomfvnf; ol\Avudk raMumuf?
*sydk;vlrdkufwa,muf jzpfonfxifaomaMumifh wpkHwckjzpfcJUvQif uREkfyfyif t&Suf&rnf[k
pOf;pm;rdonfESifh atmifhcHvdkuf&\/ &SufvkdufonfrSmum; aovkrwwfjzpfawmh\/ xdkaeUrS
p uREkfyfonf 4if;bdvd,ufckHodkU roGm;awmhyJ tjcm;ckHrsm;okdUom oGm;\/ waeUo
udkjrpfu ]]cifAsmhaumifawmh ajymif;oGm;NyDAsKdU}} [k ajymojzifh ]]b,faumifvJ}} [k ar;&m
]]cifAsm;eJU ckHvkMuwJUaumifav}} [k ajym\/ xdkpOfu udkjrpfr&Sdjcif;udk uREkfyfrSwfrd
]]cifAsm;vJ Mum;oudk;}} [k ar;ojzifh Mum;aMumif; jyefajym\/ ]]olu b,fajymif;&atmif
bmaumifvJAs}} [k uREkfyfuar;&m ,pfrsKd;buf qdkifxdkift&m&Sd (R.E.O) jzpfaMumif; ajym\/
- 147 -
a&TOa'gif;
wm0efBuD;vSo nf
waeUo rif;BuD;ESifh uREkfyfonf rdwDvm'dpBwdwf rvIdifbufwGif or0g,rtoif;rsm;
xlaxmifjcif;? ppfaq;jcif;ESifh ywfouf e,fvSnfhvsuf&SdMu\/ rpwmuavwifrSm vlysKd
BuD; t&m&Sdwa,mufjzpf tdrfaxmifrIypnf; taumif;qkH; okH;wwfoljzpf&m awmwufaom
tcgwGif ol\ypnf;rsm;twGuf vSnf;okH;pD; tNrJwrf; qifh&\/ ol\ yef;uefcGufa,muf?
ZGef;? cuf&if;? "m;? zvfcGuf paomypnf;rsm; xnfhonfh opfom;aowmBuD;rSm bdvyfrS
0,fvmcJUjcif;jzpf tvGefoyf&yfpGm vkyfxm;jcif; jzpfaomaMumifh ypnf; wckESifhwck tMum;
wGif ouvyf t0dkif;uav;rsm;? t&Snfuav;rsm;? av;axmifhuav;rsm; ponfjzifh cHxm;
&mwGif ypnf; wckESifhwck rxdEdkifojzifh rawmfwq aowmBuD; vdrfhusapOD;awmh ypnf;rsm;
ruJGaMuEdkifay/ 0goemygaom uREkfyfonf bGdKifukvm;\ rD;zdkxJokdU 0ifMunhf&m rD;zdk
ud&d,mrsm;rSm uwfwavmufxJutwdkif; qef;jym;pkHvifvSygayonf/
awmwufMu&mwGif uREkfyftjyif csmy&mpD ESpfa,muf? ypnf;xdef; bwvm wa,muf?
pm;yJGxkd;wa,muf? xrif;csuf (Cook) wa,muf? vufaxmufxrif;csuf wa,muf?
]uGwfpfarwD;} ac: tdk;wdkufukvm;uav;wa,muf yg&Sd\/ wcgw&HwGif NrdKUBuD;rsm;
- 148 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
olBuD;rsm;\ tusifhqdk;wck
waeUo uREkfyfwdkUonf awm&Gmuav;w&Gm or0g,rtoif;udptwGuf Z&yfwckwGif
(AdkvfwJr&Sd) pwnf;cstdyfMu&m nOfhokH;em&DtcsdefwGif okH;rdkifcefUa0;aom blwm&kH rD;&xm;
pD;Mu&ef jzpf\/ awmvkdufpma&;\ wm0efrSm vdktyfaomvSnf;rsm;udk vdktyffaomtcsdefwGif
Z&yfodkUa&mufatmif olBuD;tm;qifhxm;&ef jzpf\/ tcsKdU&GmolBuD;rsm;onf toif;rif;BuD;\
&mxl;BuD;jcif;udk odMuaomfvnf; tkyfcsKyfa&;bufrS e,fydkif0efaxmuf? ykvdyfbufrS
&mZ0wf0ef paom t&m&Sdrsm;avmuf raMumufMuyJ cyfayghaygh vkyfwwfMuaomaMumifh
vdkaomypnf;rsm; qifhawmif;&mwGif pma&;tzdkU tawmf*&kpdkuf&\/ olBuD;rsm;u ayghrnf
om ayghMuonf/ uREkfyfwkdUXmerS t&m&SdBuD;rsm;onf vSnf;cudkvnf;aumif;? xif;? a&?
Muuf? MuufO paom ypnf;rsm; twGufudkvnf;aumif; owfrSwfxm;aom EIef;twdkif;
tjynfht0 ay;Muonfom jzpfavonf/ e,fbuft&m&Sdrsm;xHrSrl rawmif;0HUonfESifh
r&vkdufonfrsm;vnf; Mum;&bl;avonf/ odkUESifhvnf; tcsKdUolBuD;rsm;onf toif;
rif;BuD;tm; tqdyfr&Sdaom ]a&a>r} [k oabmxm;um aumif;pGmrav;pm;yJ aewwfMu\/
tjcm;ypnf;um; ta&;rBuD;? vSnf;rsm;udk tcsdefESifh&zdkUum; vGefpGm ta&;BuD;vS\/ tb,fh
aMumifh qdkaomf rD;&xm;rrSDvdkuf[kqdkvQif bmajymajym pma&;BuD;\tjypf jzpf&aomaMumifh
aywnf;/
- 149 -
a&TOa'gif;
tqlcH&jcif;
aemufwpcef;odkU eHeuf 8 em&DavmufwGif qdkufa&mufMu (NrdKUBuD;jzpfonfhtavsmuf)
AdkvfwJ wnf;cdkMuMu\/ csmy&mpDrsm;? bwvmrsm;? xrif;csufrsm;onf rdrdwdkUESifh qdkif&m
ypnf;rsm;udk aexm;wus pDpOfjyifqifvsuf&SdMupOf tapcHrsm; acgif;csif;&dkufum wD;wdk;
wdkifyifvsuf &SdMujcif;udk jrif ]]bmjzpfMuwmvJ}} [k uREkfyfu ar;\/ ]]rdk;awmh rD;avmif
awmhr,f pma&;BuD;a&}} [k bwvmu ajymojzifh uREkfyf xdwfvefUoGm;\/ ]]b,fvdk
jzpfwmvJ}} [k uREkfyfu xyfar;awmh rif;BuD;\ &Gufzsifukvm;xdkifwGif csdwfxm;&onfh
acgif;tkH;uav; ususef&pfaMumif; od&av\/ ]][m 'Dvdkqdk rjzpfbl; aps;xJoGm;NyD; r&
&atmif &Sm0,facs}} [k ajymum csmy&mpDwa,mufudk uREkfyf vTwfvkduf\/ rif;BuD;onf
eHeufpmpm;NyD;rS &Gufzsifukvm;xdkifay:wGif owif;pmzwfavh&SdaomaMumifh tcsdef&ao;
onf[k atmufarhum pdwfrylvSyJ &Sdao;\/ rnfonfhenf;rqdk ypnf;uav;rsKd;twGufrSm
tapcHrsm;\tvkyfjzpf &kH;aowmBuD;okH;vkH;udk ypnf;aphpkHatmif xnfhcJUzdkU wm0ef,l&onfh
pma&;BuD;\ tyl r[kwfEdkif[k cyfayghayghyif atmufarhvkduf\/ tvGefqkH;wGufvdkufvQif
]olwkdUtm; qlonfudk ig jrif&acsawmhrnfavm} [lom atmufarh olwkdUtwGuf ylyefrd
ao;\/ acgif;tkH;uav;wvkH;0,fzdkU apvTwfvdkufaom csmy&mpD armifjyL;vnf; jyefrvmacs/
]]vluav; pm;p&m,lcJU}} [k rif;BuD;u awmif;vdkufaomtcgyif armifjyL; a&mufrvm
ao;acs/ uREkfyfonf xrif;csufukvm;tm; jznf;jznf;csuf&ef ]]tmpaw;bmbl? tmpaw;}}
[k vufodyfxdk; ajymxm;&\/ rif;BuD;onf pm;p&m wyJGNyD;wyJGpm; okH;yJG ukefonfU
wdkifatmifvnf; armifjyL; ay:rvmao;acs/ ]]owif;pm,lcJU}} [k ac:vdkuf&mwGifrS armifjyL;
onf NrdKUxJrS zwfzwfarmajy;vm vufxJwGif acgif;tkH;uav; ygvm\/
- 150 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
qlNyD; acsmhjcif;
tdkifpDtufpf t&m&Sdwkdif;onf uJUodkUr[kwf? rif;BuD;rpwmuavwifonf vlqef;
wa,muf jzpfjcif;udk BuKHbl;olwdkif; odMuygonf/ ol\0goemum; qlp&m&SdvQif BuD;i,f
ra&G; qlwwf csD;ajrmufp&m&SdvQifvnf; olUvludk rwufwufatmif xdk;wifay;wwf
avonf/ uREkfyfonf taMumif;udk odyg\/ &kH;tkyfuvnf; uREkfyf awmvdkufpma&;
jzpfawmhrnf qdk&mwGif ]]azodef;awmh aumfwmyJ? odyfuHaumif;w,f? 'Daumifav; BuD;yGm;
awmhr,f}} [k tjcm;pma&;rsm;tm; ajymbl;avonf/ okdU&mwGif uREkfyf\ZmwmrSm tpdk;&
trIxrf;tjzpfESifh BuD;yGm;zdkU ygvm[efrwlacs/ rif;BuD;onf uREkfyftm; qlNyD; em&D0ufcefU
Mumaomtcg uREkfyfudk ac:jyef\/ rsufESmxm;rSm cyfcsKdcsKdjzpfaecJUavNyD/ uREkfyfu
rwfwwf&yfvsuf&Sd&m rif;BuD;u teD;okdUcsOf;uyf&ef ajymojzifh ol\&Gufzsifukvm;xdkif
teD;wGif xdkif&avonf/ xkH;pHtwdkif; olu t*Fvdyfvdkajymaomfvnf; pma&;u jrefrmvdkajzrS
oabmusonf/ ]]uRefawmfrsKd;}}? ]]t&Sifbk&m;}} paom pum;vkH;rsm;udk Adkvfrsm; ESpfoufMu
onf/
]]rifhtouf b,favmuf&SdNyDvJ}}
- 151 -
a&TOa'gif;
uREkfyf pdwfaumufavNyD
rdrdtvkyf BuD;yGm;apvdkaompdwf&Sdonfh pma&;uav;wa,mufonf tvGefqlwwfonf[k
emrnfBuD;aom t&m&SdwOD;u yg;udkvdrfjzpfum pum;ajyajymjcif; cH&onfqdkygu pdwftm;
- 152 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
tqifrajyrIw ck
rif;BuD;\ awmvdkufpma&;onf xrif;csuf ukvm;okH;a,mufrSwyg; rif;BuD;\ bwvm?
pm;yJGxdk;ESifh &kH;csmy&mpD ESpfa,mufwdkUtm; (tm;vkH; Armrsm;jzpfonf/) e,fvSnfhpOftwGif;
xrif;auR;&aom xkH;pHwck udkjrpfu vkyfxm;cJU\/ tvkyfvTJay;cgeD;wGif udkjrpfu ]]'djyif
XmeawGrSmawmh 'DvdkxkH;pHr&Sdygbl;? usKyfuawmh xkH;pHvkyfxm;cJUrdNyD? cifAsm;vJ auR;vkdufyg
Asm? olwkdUrSm c&D;p&dwfuvJ jzpfavmufatmif r&&SmMuygbl;}} [k rSmxm;cJUbl;avonf/
uREkfyfvnf; udkjrpf rSmxm;cJUonfhtwdkif;yif auR;ygonf/ &kH;csmy&mpDwa,mufu csufjyKwfrI
twGuf wm0ef,lyg\/ usefolrsm;um; tvum;pm;Mujcif;jzpf\/ pm;Mu&kHESifh rNyD;ao;/
bwvmESifh pm;yGJxkd;onf uREkfyftm; i,f&G,faom vluav;wa,mufqdk udkjrpfuJUodkU
rav;pm;csifyJ rxDrJUjrif jyKcsifMuykH&\/ rpwmuavwif\ 0goemwckrSm ol\bwvmudk
vufoyfarG;xm;NyD; &kH;tvkyfrSwyg; t&yf&yfudprsm;wGif ]vl,kHawmf} wa,muftaejzifh
wdkifyifwwf ]tcspfawmf} wa,mufyif jzpfcJUavNyD/ or0g,rXmebuf trIxrf;Muaom
NrdKUtkyfrsm;? 0efaxmufrsm;onf rif;BuD;\tdrfodkU 0ifMuaomtcg bwvmudk a&S;OD;pGm
csOf;uyfNyD; tmvmyovmypum;ajymNyD;rS 0ifMu\/ tcsKdUrSm bwvmtwGuf tao;tzGJ
vufaqmifuav;rsm;yif ygvmwwfMu\/ wcgw&H bwvmuyif NrdKUtkyf0efaxmuf
rsm;tm; ]]OD;wdkUt&yfrSm [0graygbl;vm;? uRefawmf eJeJ&csifw,fcifAsm}} [k qdkum
rSmxm;vkduf&m t&m&Sdrsm;vnf; ,lcJUMu&\/ pifppfrSm bwvmonf t&m&Sdrsm;tm;
aumif;usKd;aomfvnf;aumif;? qdk;usKd;aomfvnf;aumif; bmrQ wwfEdkifonfr[kwf? wrif
- 153 -
a&TOa'gif;
tpDtpOfwrsKd; vkyfjcif;
aemufwacgufwGif Aef;armfNrdKU a&TusD;em; bk&m;yJG v,f,mpdkufysKd;a&;jyyJG ygonfESifh
uREkfyfwdkUvlpkonf jrpfBuD;em;rS tpdk;&oabFmuav;ESifh pkefqif;vmMu\/ uREkfyfwdkUESifhtwl
'kwd,v,f,mpdkufysKd;a&;0efBuD;vnf; ygvm&m ol\pma&;BuD;ESifh uREkfyfonf bdvd,uf
upm;buf jzpf tvGefaysmfMuonf/ uREkfyftzdkU pm;aomuf&ef tpDtpOfrSm rif;BuD;\
- 154 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 155 -
a&TOa'gif;
yxrjrpfusOf;
{&m0wDjrpfonf jrpfBuD;em;qdyfurf;yif tjcm;NrdKUrsm;rS qdyfurf;rsm;xuf usOf;ajrmif;vS
ygavNyD/ odkU&mwGif oabFmxGufvmcJU yxrjrpfusOf; (First Defile) okdU a&mufaom
tcg jrpfwck\t&G,f r[kwfawmhyJ acsmif;uav;\t&G,f jzpfvmawmh\/ jrpfaMumif;
usOf;ajrmif;avav a&rsm;onf pkpkvmav jzpf&aomaMumifh a&pD;vnf; tvGefxef
tvGefw&mvnf; eufykH&onf? tcsKdUae&mrsm; 'vwGef; xkd;qif;aoma&onf a&SU
qD;umvsuf&Sdaom awmifBuD; okdUr[kwf ausmifaqmifBuD;rsm;udk t[kefjyif;pGmESifh
wdkufcdkufonf jzpfaomaMumifh a&rIefa&rTm;rsm;onf wzGm;zGm; jyefUpif wa0ga0g
wa[ma[m jrnfaomtoHjzifh qlnHvsuf&Sd\/ urf;wbufwcsufum; tvGefjrifhrm;aom
awmifBuD;rsm;onf ZGwftwif; xkd;qif;aom jrpfa&vkH;udk tomwMunf vrf;rz,fay;csifyJ
uwfoD;uwfowf vkyfMuonfh vuPmESifh [dkrSqD; onfrSwm;? [dkrSmck onfrSmcH
twefwef BudK;pm; taESmifht,SufjyKonfhES,f ae&mwumwdkif;wGif twdkuftcH vkyfae[ef
wl\/ tcsKdUae&mwGif wbuf&Sdaom awmifBuD;onf (ajy;oGm;aom vlwa,mufudk
ajcxkd; cHvkdufjcif;uJUodkU) jrpfa&vkH;\a&SUrS ausmufpGef;wckxkwfum uefUvefUcHvkduf&m
jrpfa&vkH;onf ausmufpGef;udk tMurf;enf;jzifh NzdKzsuf&ef rwwfEdkifaomtcgwGif tEkenf;jzifh
yGef;wD;atmif wjznf;jznf; vkH;yg;yg;ap\/ wcgw&HwGif jrpfaMumif;onf rnfrQ usOf;ajrmif;
ygoenf;[lrl oabFmOD;rSxkdif a&SUodkUarQmfMunfhum vdkufvmaom uREkfyfonf a&SUwnfhwnfh
awmifBuD;qD;vsuf &Sdjcif;udkom jrif& jrpfaMumif;vkH;vHk;aysmufNyD; awmifBuD;udk
oabFmOD;jzifh aqmifhawmhrnfhqJqJ &Sd&mwGifrS vuf,mbufaomfvnf;aumif;? vuf0Jbuf
aomfvnf;aumif; a&aMumif;uav;ay:vm 4if;bufodkU qwfueJvSnfhum auGUcsKd;vdkuf
jcif;udk jrif&ygawmhonf/ jrpfaMumif; usOf;ajrmif;&onfhtxJwGif ]wawmifqpfcsKd;}
auGU&onfh ae&maywum;/ xdkuJUodkU csKd;auGUvsuf&SdpOf wcsufwcsufwGif oabFmOD;rSjzpfap?
wcsufwcsufwGif oabFmyJUydkif;rSjzpfap ckefcsvdkufygu urf;ay:odkU a&mufEdkifrnf[lyif
xif&avmufayonf/
- 156 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
vlUpdwfonf cufvS\
4if;jrpfusOf;t&yf wbufwcsuf&Sd awmifBuD;rsm;onf jrifhjrifhrm;rm;BuD; &SdMu opfyifrsm;
xlxyfpGm aygufa&mufvsuf&SdMuojzifh uREkfyfjrifbl;onfh awmifrsm;teufwGif tpdrf;vef;qkH;
jzpfay&m jrpfaMumif;\ usOf;ajrmif;jcif;aMumifh oabFmESifh uyfvsuf&Sd&kHru tcsKdU ae&mrsm;
wGif oabFmay:odkUyif rkd;vsuf&Sdonfxif&\/ opfyifrsm;ay:vnf; arsmufrsm;ESifh awmiSuf
trsKd;rsKd; &SdMu arsmufoH? iSufoHESifh a&oHwdkU pkaygif;a&maESmum em;xJokdU xkd;0ifonf
jzpfaomaMumifh tcsKdUae&mrsm;wGif oabFmay: tcsif;csif; pum;ajym rMum;Edkifavmuf
atmif qlnHpGm &Sdaeawmhonf/ (c&D;rSjyefvm 1917 ckESpfxkwf &lyeED 0wKudk uREkfyf
a&;om;&mwGif xdkpOfu jrifawGUcJUaom &Icif;twdkif; rSwfrdoavmuf a&;xnfhcJUjcif;
jzpfavonf/) txufxyf vdkufygvmMuaom AdkvfBuD;ESpfa,mufwkdUonf &Gufzsif
ukvm;xdkif udk,fpDESifh rSefajymif;udk Munfhvkduf? 0DpuDqdk'gudk usKdufcsvdkuf? wa,mufu
aq;jyif;vdyf? wa,mufu aq;wHudk zGmvkduf? pum;wajymajymESifh vdkufygvmMu&m
uREkfyfwdkU pma&;ESpfa,mufrSmrl rSefajymif;vnf;ryg/ 0DpuD&Sdaomfvnf; raomuf0HUMuonfESifh
vufzuf&nfMurf;udk pD;u&ufESifh jrnf;&kHjzifh auseyfMu&onf/ vlUpdwfonf cuf\/
uRekfwkdUonf vufzuf&nfMurf;rQESifh auseyfMu&mrS AdkvfESpfa,muf bmvkyfaeMuonfudk
odvdkMu avSum;rS acsmif;MunfhvkdufrdMu&mwGif 0DpuDqdk'gudk jrifMu&onfESifh uREkfyfwkdU\
vufzuf&nfMurf;rSm Zdrfr&SdyJ jzpfoGm;&ygawmhonf/ wGif bmrqdk jrnf;prf;csifwwfaom
uREkfyf\0goemonf [kwfrS[kwfygav\avm [k ,kHrSm;jcif;wBudrf jzpfcJUrdbl;ygonf/
xkacsvTmawmif;cH&jcif;
vrf;wGif wnOfhtdyf aemufwaeUwGif Aef;armfNrdKUokdU qdkufa&mufMu\/ 'k0efBuD;onf
Aef;armfta&;ydkifESifh cifrifoljzpf 4if;\tdrf wnf;cdkav&m rif;BuD;ESifh uREkfyfrSm AdkvfwJ
wnf;ckdMu\/ xdknOfh uREkfyfESifh pma&;BuD; udkbcifwkdUonf a&TusD;em;bk&m;yJGodkU acw
avmufom oGm;Mu 0goemtdk;rsm; jzpfMuonfhtwdkif; bdvd,ufckH tcsdefjzKef;MuNyD;
ckHydwfrS udk,fhae&mokdU toD;oD;jyefoGm;Mu\/ aemufaeU eHeufcif; uREkfyfonf vkyfp&m
tvkyfrsm;udk vkyf eHeufpmpm;NyD;onfESifhwNydKifeuf tapcHwJ&Sdaom uREkfyf\tdyf&mokdU
0iftdyfav\/ aeUv,f ESpfem&DcefUwGif udkbcifvmEId;NyD; ]]AsKdUq&mBuD; xMunfhygOD;As? cifAsm;
pm;yJGrSm rD;avmifaeav&JU}} [kajym\/ uREkfyfonf AkdvfwJatmufxyf&Sdaom uREkfyf\
tvkyfpm;yJGokdU oGm;Munfh&m rif;BuD;u xkacsvTmawmif;xm;onfh pmwapmifudk awGU&\/
t"dym,frSm aeUv,f 12 em&Davmuf tvkyf&Sd ac:&m rawGU&aMumif;? aeUcif;tcsdefwGif
- 157 -
a&TOa'gif;
&kH; ajymif;jcif;
aemufrsm;rMumrD 'k0efBuD;\ [ufuvyfpma&;BuD; cGifh,loGm;&mwGif &kH;ajymif;zdkU avQmufxm;
\/ rif;BuD;\ awmvdkufpma&;ESifh 'k0efBuD;\ [ufuvyfpma&;\ vcrSm twlwl
jzpfaomfvnf; uREkfyf\ vuf&Sd&mxl;onf wufvrf;&Sd c&D;p&dwfvnf; ydkaomaMumifh
&kH;tkyfESifhwuG tjcm;pma&;rsm;u uREkfyf\tBuHtpnfudk zsufMu\/ okdU&mwGif uREkfyfrlum;
BuD;yGm;jcif;udk oabmrxm;? bwvmwa,muftm; OD;pm;ay;onfh rif;BuD;wa,muf\
vufatmufwGif vufyGef;wwD;ae&onfh awmvdkufpma&;tvkyf pdwfcsrf;omrI r&SdEdkifNyD[k
qkH;jzwfum &kH;ajymif;vkdufygawmhonf/ okdUjzpf uREkfyfonf pDbDvdkif;&Sdaom rif;BuD;&kH;rS
aAm"dukef;&Sdaom v,f,mpdkufysKd;a&; 'k0efBuD;\&kH;odkU ajymif;a&GUvkdufygawmhonf/ v,f,m
- 158 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 159 -
a&TOa'gif;
uHaumif;vkdU axmifrus
waeUo vqef;w&ufaeUwGif rif;BuD; &kH;ppfvmrnfhtaMumif; pm&&Sdav&m xdkaeUrSm 28&uf
aeUjzpf okH;&ufomusefawmh\/ OD;acgif;rD;avmifcJUavNyD/ a&Tuav; &SdpkrJUpkudk a&mif;cs
vkdufvQifvnf; 300drQavmufom &EdkifrnfjzpfNyD; rxl;awmhNyD/ rD;cHaowmxJwGif &kH;aiG
200davmuf &Sdao;\/ 4if;udk,lNyD; oli,fcsif; vlv,fwa,mufudk ac: w&kwfuvyfodkU
wufupm;&m yxrwGif 200davmufEdkifNyD; aemufqkH; ajymifygavawmhonf/ cufacsNyD?
rnfokdUvkyfrnfenf;/ xGufajy;vQifvnf; tusKd;r&SdNyD/ aemufqkH; vukefrnfhaeUwGif
uREkfyfonf tjzpftysufudk [kwfwkdif;rSef&mazmfjy 'k0efBuD;oem;avmufatmif pmwapmif
a&;vkduf\/ wnvkH;a&;NyD; eHeufapmapmwGif uREkfyf\a,mufzudk ydkUcdkif;vkduf&m ]]csufcsif;
vmcJU}} [k 0efBuD;xHrS pum;jyefvm\/ 0efBuD;onf MuifemaomrsufESmxm;ESifh uREkfyftm;
Munfhvsuf aiG1000dausmfudk olu pdkufxnfhxm;onfhtaMumif;? olESifhtwl
awmwuf&modkUvkdufNyD; &&Sdaom c&D;p&dwfjzifh jyefqyf vcudk uRekfyf pm;EdkifaMumif;
ajymav&m uREkfyfonf rpwmaomfrfqiftm; OD;okH;BudrfcsrdcJUygonf/ xdkaeUrSp uREkfyfonf
yk*dKvftm; aus;Zl;&SifBuD;tjzpf arwmydkUjcif;? uefawmhjcif;tm;jzifh t&dktaojyKcJU&m ,aeU
wdkifvnf; ol&Sd&mt&yfodkU rSef; arwmydkUvsufyif&Sdygonf/ uREkfyfonf rdrdudk,fudk
axmifuszdkU Zmwmryg[k atmufarhcJU&m zqyvtpdk;& vufxufwGifrS axmifodkUydkUjcif;
cHcJU&\/ okdUaomf tjypfr&ojzifh axmifusjcif;r[kwf? tcsKyfcH&jcif;om jzpfonf[k
udk,fh[mudk,f ajzqnfrdygawmhonf/
aysmfyJGpm;xGufjcif;
xdktcsdefrSp uREkfyfonf c&D;p&dwf&vdkrIaMumifh 'k0efBuD;\ awmvdkufpma&; vkyf&av&m
t&m&SdESifh vdkuf&jcif;rSm rif;BuD; rpwmuavwifESifh vdkuf&jcif;xuf aysmfp&maumif;
vS\/ xpfueJqdkwkdif; qlwwfylwwf Budrf;armif;wwfonfh t&m&SdESifh vkduf&NyD;aemuf
- 160 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 161 -
a&TOa'gif;
xl;qef;aom tjcif;t&mwck
tdrfodkUjyefa&mufNyD;aemuf &ufowwywftwGif;wGif uREkfyfrSm tBuD;tus,f zsm;cUJavNyD/
tzsm;BuD;vGef;aomaMumifh wcsDwcsDwGif ]wuf} oGm;NyD; tMumBuD; owdvpfvsuf&Sd&m
uREkfyf\ yg;acsmif&kd;rsm; ig;\yg;[ufuJUodkU um;csnfpkcsnf jzpfaejcif;udk rdbrsm;? r,m;ESifh
r&D;wdkU jrifMu&onf[k aemufwGif ajymMu\/ uREkfyf\ rdbrsm;um; zsm;puwnf;u
a&mufaeMuavNyD/ (xl;qef;aom tjcif;t&mwckrSm tzsm;aysmufaomtcgwGif uREkfyf\
yg;acsmif&dk;ESpfbufwdkUonf rdarG;wdkif;zarG;wdkif; r[kwfawmhyJ cyfum;um;jzpfvmonf[k
vlwdkif;u ajymavonf/) xdkuJUokdU cPcPwuf&mwGif jyKpkoltm;vkH;onf uREkfyf
aoacsawmhrnfxifMu idkukefMuonfqdk\/ aemufqkH; uREkfyftm; rEav;aq;&kHBuD;okdU
ydkUMu\/ rydkUrDurl q&m0efac: ukMuygonf/
odyfqdk; wJUiSufzsm;wJU
rEav;aq;&kHBuD;rSm xdkpOfu BuD;BuD;us,fus,f r[kwfao;/ Paying Ward ydkufqHay;
&aom 'kwd,wef; olemcef;rSm txufxyf qif0ifaqmifuav;wGif wnf&Sd uREkfyfESifh
Akdvfujym; av;ig;a,mufrQom &Sd\/ ydkufqHray;&onfh Free Ward tcef;rsm;rSmvnf;
jrefrmvlem tvGefenf; w&kwf ukvm; bdef;pm;rsm;avmufom &SdMu\/ ydkufqHay;&aom
tcef;rSm t&yfom;rsm;twGuf waeUwusyf? tpdk;&trIxrf;rsm;twGuf waeU&SpfyJrQom
ay;&onf/ aq;&kHokdUa&mufcgp nwdkif;vkdvdkyif tzsm;BuD; 106 'D*&D&SdNyD; owdr&ojzifh
nwdkif;yif OD;acgif;ay:okdU a&cJtdwfwif&onf/ waeUo uREkfyf\vufrrS aoG;azmuf,l
oGm;jcif;udk odvdkufaomfvnf; bmvkyfrnfrodojzifh trSwfrJU aevdkufrd&m oli,fcsif;
armif&D (xdkpOfu NrdKUtkyfjzpfaeonf/) a&mufvmrS od&awmhonf/ armif&Donf vlemar;&ef
a&mufvm uREkfyf\ckwifteD;wGif uyfvsufxdkifae&mrS acgif;&if;wGif csdwfxm;aom
pm&Gufudk jrifonfESifh xMunfh\/ wzefjyef xdkifaomtcgrl ukvm;xdkifudk cyfvSrf;vSrf;
- 162 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
ZGwf'&Gwf 0goem
ae&mwGif uREkfyf\ pdwfazmufjyefjcif;aMumifhayavm? wcgw&HwGif ZGwf'&Gwf vkyfcsif
wwfaom 0goemaMumifhayavm rajymwwf/ uREkfyfvkyfykHwckudk azmfjyygOD;rnf/ uREkfyfrSm
evHxpjzpfaomfvnf; aumif;aumif;BuD; tzsm;jywfao;[efr&SdonfESifh xrif;[if; rauR;
ao;yJ aygifrkefUESifh EGm;EdkUudkcsnf; pm;ae&\/ wa,mufwnf;qdkvQifvnf; atmifhtnf;Edkif
ygao;\/ ,ckrl emvHxlvsuf&SdMuonfh Adkvfujym;uav;rsm;u uREkfyfteD;wGif Muufom;
[if;ESifh xrif;pm;Muonfudk jrifae& arx&Gef Matron AdkvfrBuD;tm; awmif;&m okH;&uf
avmufapmifhzdkU ajym\/ wGif uREkfyf\ pdwfxJ igonf ,aeUn Muufom;pm;NyD;
aocsifao&ap? pm;jzpfatmifpm;rnf[k oEdXmefcsvkdufav\/ aq;&kHay:wGif rnfoltm;rQ
ckdif;p&mr&SdyJ ae&mwGif rnfodkUvkyfonf xifMuoenf;/ uREkfyfonf tdrfomokdU oGm;ra,mif
a,mifESifh aq;&kHtay:xyfrS qif;vm aq;&kHa&SU qdkufaom "mwf&xm;rsm;onf
aq;&kHvlemt0wftpm;ESifh wufvmaom uREkfyftm; jrifMu wa,mufudkwa,muf
MunfhMu\/ uREkfyfurl rjrifcsifjyK xdkifvdkufvm\/ aps;csKdteD; bDvrf; (xdkpOfu
cspfwD;wef;ac:onf/) okdU a&mufaomtcg "mwf&xm;ay:rSqif;NyD; qdwfom;uifESifh
Muufom;uif wrwfzdk;pD 0,f\/ xdkae&mpm;aomf anSmfapmfeHaevdrfhrnfqdkum rdbrsm;
wnf;cdkonfh aq;&kH0if;tdrfokdU ,loGm;NyD; tm;vkH;ajymifatmif xdkif pm;vdkufonf/
- 163 -
a&TOa'gif;
'l;axmufawmif;yef&jcif;
tHHUMovsuf&Sdaom rdbrsm;udk ESpfodrfhap&ef oifhawmfatmifajym vufzuf&nfMurf; wc&m;
00BuD;aomufNyD;aemuf uREkfyfonf "mwf&xm;ESifhyif aq;&kHBuD;okdU jyefoGm; acsmarmpGm
a&mufyg\/ vrf;c&D;om acsmarmygonf/ arx&Gef AdkvfrBuD;ESifhrlum; tBuD;tus,fyif
racsmarmyg/ uRekfyfxGufoGm;onfrSm pkpkaygif; wem&DcJGcefU Mumvdrfhrnfjzpf&m xdktawm
twGif; q&mrBuD;onf cPcP vmar;onf[k ujym;uav;rsm;u ajymMu\/ uREkfyf
rlum; tqlcHzdkU jyifNyD;jzpfaomaMumifh tvGeftrif; rwkefvIyfvSacs/ odkUaomf uREkfyfonf
q&mrBuD;taMumif;udk rqGu odcJUygrlum; xGufaumif;rS xGuf0HUrnf xifonf/
qlvdkufykHum; yGufyGuf&dkufoGm;awmh\/ t*Fvdyfpum;vkH;&dk;&dk; tac:&SdorQ qdk;rdkufnHUzsif;
aom tjyKtrlESifh ywfouforQ ukefcJUygavNyD/ yxr uREkfyfonf ]em;jyif tdwfr&Sdbl;} [k
oabmxm;um qlcsifwkdif;qlonfrsm;udk rxDw&Dvkyfae\/ AdkvfrBuD;onf uREkfyf\
cyfat;at;vkyfaeaom trlt&mudk jrifonfwGif omqlvmNyD;vQif emrnf&dkif;rsm; ac:&kHESifh
rNyD;awmhyJ q&m0efBuD;udk wdkif&rnf? xdkrSwqifh uREkfyf\tvkyfXme rif;BuD;okdUvnf;aumif;?
0efBuD;okdUvnf;aumif; wkdif&rnf ponfrsm;jzifh qufvufqlyljcif;udk em;NiD;vmNyDjzpf
rnfuJUokdU jyK&ygrnfudk pOf;pm;\/ uREkfyfonf tBuHwck&onfESifh q&mrBuD;tm;
vSrf;Munfhvdkuf&m tenf;qkH; rdcift&G,f&Sdaom rdef;rBuD;wa,muf jzpfaejcif;udk awGU&
tdyf&may:wGif rxDw&Dxdkifae&mrS xNyD;vQif olUa&SUwGif 'l;axmufvsuf ]]uRefawmfrSm;ygw,f
tar? 'DtwGuf uRefawmf 0rf;enf;ygw,f? 'ghaMumifh uRefawmfwdkU Ak'bmomt& tESdrfhcsqkH;
jzpfwJUenf;eJU uRefawmf 0efcsawmif;yefygw,f tar}} [k qdkum vuftkyfcsDvsuf wu,fh
apwemESifh 0wfcsvdkufav\/ rdef;rBuD;onf uREkfyf\ &dk;om;ykH&aom tjyKtrludk jrifvdkuf&
onfESifhwNydKifeuf ol\yg;pyfrS a&&Gwfqlyljcif;rsm;rSm rD;udka&jzifh Nidrf;owfvdkufonfhES,f
csufcsif;&yfoGm; uREkfyfrsufESmudk aphaphMunfh,if; trsufa'go ajyaysmufonfh vuPmESifh
rqdkpavmufuav; NyKH;vmvsuf (That will do) ]]awmfavmufygNyD}} qdkum xGufoGm;
av\/ ujym;uav;rsm;vnf; tHUMoaomtrlt&mESifh uREkfyftm; Munhfvsuf&Sd&mrS
wa,mufu (That fellow is wise) ]]'Daumif awmfawmfynm&Sdw,f}} [k olwdkUtcsif;csif;
ajymavonf/ (olwdkU\pdwfxm;udk uREkfyfqifjcifvdkufonfhtcgwGif ]]yJGaumif;wck vufvGwf
oGm;onf}} [k atmufarhMuykH&onf/)
- 164 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
acw pdwfazmufjyefjcif;
wveD;yg; aq;&kHwuf usef;rmojzifh qif;vmaomtcg uREkfyfrSm (txufydkif;wGif tenf;
i,f a&;om;azmfjycJUonfhtwkdif;) ]b0ifjrifh} onfh cRwf,Gif;csufwck usef&pfcJUygonf/
okdU&mwGif taMumif;udk (b0ifjrifholwdkU\ xkH;pHtwdkif;) udk,fh[mudk,f odonfr[kwf?
aysmufoGm;aomtcgrS qifjcifjcif;tm;jzifh od&jcif;jzpfygonf/ xdkpOftcgESifh ywfouf
&,fp&muav;rsm; jzpf&ykHudk azmfjyvdkygao;onf/ iSufzsm;aysmuf aq;&kHrSqif;vmNyD;
cGifhwv,lxm;onfh tcdkufwGif uRekfyfonf a&TrsufrSefwvuf (xdkacwfrSm a&TrsufrSefwyfvQif
*kPf&SdonfxifMu bDatwdkif;vdkyif wyfMuNyD; &[ef;i,fuav;rsm;vnf; wyfcsifMuonf/)
cs,f&Dwkwfaumufwacsmif;? qdwfom;a&vuftdwfjzLwpkH (xdkacwfu Adkvfrrsm; pGyfMuonf/)
acgif;aygif;tvJvJ? (bDataygif;awmh rwwfao;? &efukefa&mufrS wwfygonf/) tqif
aMumifaom ydk;vkH;csnf? zJvkHcsnf tvJvJ (zJvkHcsnfrSm tvGefawmufajymif acwfwGif
a,musfm;rsm; r0wfMuawmhay/) aumif;ayhqdkonfh quZkH; (Sexone) bGwfzdeyf (xdkacwf
vlwa,mufESifhwa,mufonf tjcm;t&mudk rMunfh? zdeyfudk a&S;OD;pGm vSrf;Munfhonfh
wdkifatmif zdeyfaumif;NydKifMuaom acwfjzpfonf/ wenf;qdkaomf zdeyfaumif; pD;EdkifrS
acwfrDonf[k ,lqMuonf/) &SyftuFsD vufrma<uwdkuf? pdwfwkvkyfxm;onfh zvf
&SyfMu,foD;? acgif;aygif;p &Snf&Snf? ydk;tppf ajctdwf? qwfcsouvyf eufjyma&mif
aumif;aumif; ponfwdkUudk tvJvJ 0wfqif vrf;avQmufavonf/ qdwfom;a& vuftdwf
jzLrSwyg; tjcm;aom t0wftpm; tjyiftqifrSm ravsmfonfr[kwf? olUacwfwGif a&SUqkH;rS
ajy;jcif;rQom jzpfaomaMumifh uREkfyftaMumif;udk wavQmufvkH; odolrsm;u NyKH;Muaomfvnf;
w&HpH vlrsm;url armfhMunfhMu&onf/ t0wftpm;wGifomru pdwfxJuvnf; igvkyfvQif
bmrqdkatmifjrif&rnf[k xifjrifvsuf&Sd&m pHa'0Dudk &J&JMunfh NyKH;jcif;twGufaMumifh rdcif
xHodkU vmNyD; idk&SmykHudkvnf; txufwGif azmfjycJUygNyD/ xdkpOftcgu pHa'0DESifh ESruav;wdkU
,OfxdkifaeMuonfh tcGifhta&;rsKd; BuKH&vQif 0ifar;&kHomru vufudkyif qJG0HUvdrfhrnf
xifonf/ odkUqdkvQifvnf; atmifjrifrnfjzpfaMumif;udk aemuftaMumif;t&mrsm;u oufao
cHvsuf&Sdonf/
rdwfaqGopfrsm;
- 165 -
a&TOa'gif;
b0ifjrifhaomfvnf; rqdk;vS
]b0ifjrifh} vsuf&Sdaomtcsdefu uREkfyfonf pHa'0DwdkUt&yfrS vrf;avQmufjyefvm Ak'bmom
ausmif;teD;okdU a&muf&mwGif ausmif;tkyfjzpfaeaom udkxGef;&Sdefudk owd&onfESifh EIwfquf
OD;rnf[k csKd;0ifcJU\/ tcsdefrSm ausmif;tm;csdefjzpfonfESifh ausmif;tkyfBuD;ESifh tjcm;q&mrsm;
onf tcef;wcef;wGif twlwuG xdkifvsuf&SdMu udkxGef;&Sdefu q&mrsm;tm; vufcsmay;
- 166 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 167 -
a&TOa'gif;
- 168 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 169 -
a&TOa'gif;
aumvdyfcsif; uGmjcm;ykH
taMumif;udk xif&Sm;ap&ef udk,fawGUtjzpftysufwckudk azmfjyyg&ap/ rif;BuD;\
awmvdkufpma&;tjzpfESifh &efukefokdU qif;oGm;pOf a&Twd*kHbk&m;ajc&if;wGif bkef;BuD;ysH
tBuD;tus,fwck&Sd&m xdknOfhwGif uREkfyfonf *syfqifaumvdyfausmif;om; oli,fcsif;rsm;
- 170 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
a&TOa'gif;
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
om"kac:&jcif;
xdknwGifrS uREkfyfonf rnfonfhenf;ESifhrQ jyefr&Edkifawmhonfh tcGifhta&; qkH;&IH;rIudk
vIdufvSJpGm ESajrmrdygawmhonf/ okdUaomf aumvdyfausmif; raeEdkifjcif;rSm uREkfyf\tjypf
r[kwf? twdwfuH\ nHUzsif;rIjzpfonf[k qkH;jzwfvkdufojzifh 0rf;enf;avmufatmif r&Sdyg/
twdwfuHudkcsNyD; 0rf;enf;jcif;onf uREkfyf\0goemr[kwfyg/ xdkUaMumifhvnf; uREkfyfonf
tjcm;vlrsm;xuf vlvm;ajrmufuwnf;u pdwfqif;&JrI enf;cJUygonf/ awG;NyD;aqG;jcif;[l
tvGefenf;jcif;udk qdkvdkygonf/ xdkpOfu uRekfyfonf 'kwd,tdrfaxmifESifh om;uav;
- 173 -
a&TOa'gif;
uREkfyf\ tm;udk;
OD;xGef;&SdefESifh rawGUrD txufygtaMumif;rsm;udk rpOf;pm;&ao;aomtcgurlum; igBudK;pm;
vQif omEdkifonf? tenf;qkH; wlEdkifonf/ igh olwyg;xuf rnHUaom OmPf&Sdonf
ponfjzifh txifa&mufcJU\/ csmvfpf'pfuif;\ arQmfwvifhvifh (Great Expectations)
0wKBuD; ypfyfonf yef;yJorm;vifr,m;ESifh BuD;jyif;cJU& cyfi,fi,fuyif ynmoifay;NyD;
(Gentleman) vlukHxHtwef;tpm;jzpfatmif oGefoifay;cJU&m txdkuftavsmuf xajrmuf
atmifjrifyg\/ odkUaomf i,f&G,fEke,fpOfuwnf;u oGefoifay;jcif; jzpfvsufESifhvnf;
wuodkvfausmif;xGufwa,mufudk rrSDEdkifaMumif; awGU&onf/ wuodkvfausmif;BuD;rsm;onf
vli,frsm;\ trlt&mESifh pdwfaeoabmxm;udk jyKjyifcGifh trsm;qkH;&aom XmeBuD;rsm;
jzpfMuonfhtavsmuf (Good Breeding) \ wefzdk;udk em;vnfatmif vkyfMuNyD;vQif
ausmif;olausmif;om;wkdUtm; udk,fpDukd,fiS trsm;qkH; cH,l&&SdMuzdkU wdkufwGef;vkduf&onf/
uRekfyftzdkU&mrlum; txufygenf;twdkif; oabmaygufvmojzifh rdrdESifhrqdkifaMumif;
em;vnfaomtcsdefrSp vlrIqufqHa&;qdkif&mwGif ajymifajrmufzdkU rBudK;pm;awmhyJ pdwful;
OmPfESifh uavmifudkom tm;udk;&ygawmhonf/
ESrwpfa,muftaMumif;
ae&m uRekfyf\ arG;aygufazmfrsm;taMumif;udk nSyf azmfjy&ayOD;rnf/ armifESr
&Spfa,muf arG;onfhteuf ig;a,mufrSm i,fpOfuyif aoqkH;Mu ESrwa,mufESifh
nDwa,mufrQom BuD;jyif;atmif touf&SifMu\/ uREkfyf\ rSwfwrf;tpavmuf ESruav;
tm; tvGefMuifem olUtwGufaMumifhyif rdcifzcifrsm;tay:wGif tjypfwifcsifaom pdwfrsKd;
jzpfay:cJUbl;aMumif; a&;om;azmfjycJUbl;&m t&G,fra&mufwa&muf tcsdefrSp wOD;ESifhwOD;
- 174 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
nDESifh wlrsm;
- 175 -
a&TOa'gif;
pdwfavvGifhjcif;
uREkfyf\rSwfwrf;udk tcsdefumvtm;jzifh a&SUodkU ausmfvTm;jcif;? tawG;tac:rsm;udk azmfjyjcif;
tjzpftysuftaetm;jzifh eHab;okdU acsmfxGufjcif; ponfwkdUudk ae&mwGif &yfwefU
1914ckESpfodkU jyefqif;um qufvufazmfjyygawmhrnf/ xdktcsdefwGif uREkfyfonf v,f,m
pdkufysKd;a&;bufqdkif&m 'k0efBuD;\ awmvkdufpma&;tjzpfESifh trIxrf;vsuf&Sd&m 0efBuD;u
pdkufqyfonfh ta<u;rSmvnf; ausvkeD;ygNyD/ (w&mausmfavmuf usefawmhonf xif\/)
txufydkif;wGif t&dyft>ruf azmfjycJUbl;onfhtwkdif; (uREkfyf\ Zmwmt&) tvkyftudkif
ajymif;vJzdkUtcsdef qdkufa&mufvmonfhvuPm &Sd\/ e,fvSnfh&aomtvkyfudk ]tDwDwD}
- 176 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
tvkyfjyKwfavNyD
waeUo uRekfyftm; u,fq,fonfh 'k0efBuD; rpwmaomfrfqif cGifh,loGm;av&m avvGifh
vsuf&Sdonfh uREkfyf\pdwfonf rkefwdkif;ESifh wdk;a0SUouJUokdU A&rf;Awm jzpfvmcJUavNyD/
r,m;wuJG om;wuJG tdrfr&Sd ,mr&Sd jzpf tvkyfwufcsifpdwfyif r&SdyJjzpfvm\/ uREkfyf\
pdwftajctaeudk ,ck a&;om;azmfjy&mwGif ]jzpfrSjzpf&av} [k qdkMurnfjzpfaomfvnf;
xdktcsdefurl rnfolurQ xl;jcm;onfrxif? jzpf&dk;jzpfpOftwdkif; [lom xifMu&\/
we*FaEGaeUwaeU uRekfyfonf rdwfaqGwa,mufESifhtwl ppfudkif;acsmifodkU tvnf
- 177 -
a&TOa'gif;
yxrurmppf
tvkyfjzKwfvdkufaMumif; Mum;& ppfudkif;NrdKU bdvd,ufckHrS jyefvmaomtcg uRekfyf\pdwfxJ
0rf;enf;jcif;vnf; r&Sd/ tm;i,fjcif;vnf; r&Sd/ trIxrf;oufav;ESpfudk ESajrmjcif;vnf;r&Sd/
aemifa&;twGuf pdk;&drfylyefjcif;vnf; r&Sd/ (,kHrS ,kHMurnfavm rqdkEdkif/) t&D;wa,mufu
ay;vdkufonfh aiGuav; okH;q,frQESifh (ESrxHrS tultnDrawmif;) uRekfyf\ a,mufz&Sdonfh
wGHaw;NrdKUokdU xGufvmcJU\/ (tpdk;&aiGrsm;udk avmif;upm;ypfcJUpOfuvnf; uRekfyfonf
rdbrsm;tm;vnf;aumif;? tawmf<u,f0aom BuD;awmftm;vnf;aumif; tylruyfyJ udk,f
jyKvQif udk,fcHrnfqdkum 0efBuD;xHodkU pma&;jcif;rSwyg; rnfolUtm;rQ ajymrjyojzifh
rdbrsm;onf aoonfwdkifatmif taMumif;udk odroGm;Muacs/) wGHaw;&Sd a,mufzrSm
(r,m;\ armifBuD;) ajrpm&if; tifpydwfawmfjzpf uREkfyfa&mufvmjcif;udk 0rf;omtm;&
c&D;OD;BudK jyKygayonf/ ZeD;ESifhorD;rlum; a&eHacsmif;NrdKUwGif olUzcifESifhtwl aexdkifvsuf
&Sd\/ uREkfyfonf ZlvdkifvwGif wGHaw;odkUa&muf Mo*kwfv 4 &ufaeUwGif yxrurmppfBuD;
jzpfawmhonf/ ppfjzpfaomaeUwGif ajrwdkif;pma&;wa,mufu NAdwdoQESifh jyifopfwdkUu
wbuf? *smreD? MopBwD;,m;wkdUu wbuf wdkufMuonf[k ajymjy&m t*Fvdyfudk
tvGeftxifBuD;vsuf&Sdonfh t*Fvdyfausmif;om;wa,mufjzpfaom uRekfyfu ]]bmcHEdkif
vdrfhrSmvJAsm? cifAsmh *smreD csufcsif;jyKwfoGm;rSmaygh}} [k vTwfueJ ajymvdkufrdjcif;udk
- 178 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
a,mufzwdkif; u ,kHMunfjcif;
uREkfyfonf a,mufztm; tvkyfjyKwfcJUonf[k rajymyJ EIwfxGufcJUonf[k ajymxm;\/
(pum;rSm rkom;jzpfaomfvnf; pifppftm;jzifhrlum; rjyKwf jyKwfatmif wrifvkyfjcif;
jzpfaomaMumifh rkom;BuD;r[kwf[k ,lqxm;onf/) a,mufzonf rEav;NrdKU tdrfeD;csif;
tjzpfESifh aecJUbl;pOfuyif uREkfyftm; tvGefcifrif uRekfyfajymjyaom t*Fvdyf0wKrsm;udk
if;wdkUvifr,m; em;axmifMu&jcif;tm;jzifh uREkfyftay:wGif tBuD;tus,f wG,fwmrI
&Sdayonf/ olonf acwfynmwwf r[kwfojzifh t*Fvdyfpm tvGefwwfcsifolwa,muf
jzpf&m uRekfyfu olESifhtwl awmvdkuf t*Fvdyfpmoifay;jcif;? 0wKrsm;ajymjyjcif;? ol\
tvkyftudkif txdkuftavsmuf ulnDa&;om;ay;jcif; ponfwdkUaMumifh olESifhtwl aevsuf
&Sdaom tpfudkt&if;xufyif uRekfyfudk ydkcspfcifjcif;rSm vlwdkif;jrifavmufatmif xif&Sm;
ygonf/ okdUjzpf a,mufzonf uREkfyfa&mufvmjcif;twGuf olUtzdkU 0efrav;onfhjyif
taumif;pm;csifwwfaom uREkfyf\0goemudk odonfhtavsmuf taumif;qkH;aom [if;
xrif;rsm;jzifh tvGefMunfjzLpGm csufjyKwfauR;arG;ygayonf/ aumif;rGefaom [if;vsmrsm;udk
vQmay: ydkxufjrufaumif;rGefap&efqdkum bD,muav;rsm;yif &Hzef0,fay;ao;\/
okdU&mwGif uREkfyftwGuf rQavmuf tvdkrvdkufzdkU uRekfyfu ajym&ef owd&ygonf/
okdUESifhvnf; ,kwfpGtqkH; awmwufMuaomtcgrsm;wGif 0,frdatmif 0,fcJUygao;onf/
uREkfyfonf a,mufzaumif;aMumif;udk azmfjyavav uRekfyftzdkU&m aus;Zl;uef;&m
a&mufavav &Sdaejcif;udk aemifwGif awGUMu&rnfjzpfaomfvnf; rSefuefonfhtwdkif;
a&;om;azmfjy&ef wm0ef,lxm;aomtm;jzifh uREkfyf\ qkd;jcif;rdkufjcif;twGuf rnfuJUodkU
tjypfwifMuapumrlvnf; ruG,fr0Suf wifjy&ayrnf/ uREkfyf\ xl;jcm;csufwckrSm
tdrfaxmifokH;quf &SdcJUonfhteuf a,mufzrsm; &Sdavonfcsnf; jzpfav&m a,mufzrsm;
tm;vkH;onf uRekfyf\ ]bufom;} rsm; jzpfMuonfcsnf; jzpf\/ r,m;rsm;ESifh uJGcJUaomf
vnf; a,mufzrsm;onf uREkfyfESifh cifrifaomrdwfaqGaumif;rsm;tjzpfESifh qufvufwnf&Sd
Mu uRekfyf\aetdrfodkU 0ifxGufoGm;vmum tqufrjywfyJ aewwfMuonfcsnf; jzpf
avonf/
- 179 -
a&TOa'gif;
ZeD;udk ac:&jcif;
wGHaw;NrdKU a,mufzESifhtwl okH;av;vcefUrQ aexdkifrdMu&mwGif a,mufzonf uREkfyftm;
a&eHacsmif;NrdKU ol\zcifESifhtwl aexdkifvsuf&Sdaom ZeD; (ol\ESr) ESifh orD;uav;udk
oGm;ac:&ef wdkufwGef;av\/ uREkfyfonf tvkyfvufrJUjzpf 0ifaiGr&Sdao;rD tawmtwGif;
a,mufztay: wm0efwufrnfudk tm;emonfESifh twefwefjiif;aomfvnf; rD;zdkacsmifwGif
olUZeD;twGuf tultnD &apEdkifonfqdkum txyfxyf wdkufwGef;csufaMumifh a&eHacsmif;odkU
oGm; ac:&av\/ azmfjyvwHUaom tjzpftysufrSm uREkfyf\ toufwmwavQmufvkH;wGif
t&SufqkH;jzpfaomfvnf; ta&;BuD;aom tjzpftysufwck jzpfonfhtwGufaMumifh ausmfvTm;
roGm;yJ [kwfrSefonfhtwdkif; azmfjyygawmhrnf/
]aAGaAmuf} &awmhrnf
a&eHacsmif;rS jyefa&mufvmMuaomtcg yxr uREkfyfwdkU ZeD;armifESHESpfpkHonf tvGef
oifhjrwfMu aysmfaysmfyg;yg; pm;pm;aomufaomufjzifh vGefpGmauseyfvsuf&Sd\/ uREkfyfwdkU
orD;a,mufz ESpfa,mufvkH;rSm tpm;orm;rsm;jzpfMu aumif;ayhqdkaom [if;rsm;udk
a,musfm;rsm;u pdwful;NyD; rdef;rrsm;u csufjyKwfMu rMumcP aysmfyGJpm;xGufMu\/
nOfhtcsdefrsm;wGif uREkfyfu 0wKrsm;ajymjcif;jzifh azsmfajz\/ uREkfyfrSwfrdaom 0wKrsm;
ukefaomtcg a,mufzonf pmtkyfopfrsm;0,fay; uREkfyfuzwfNyD; bmomjyefajym&\/
0wKqkH;aomtcg if;0wKZmwfvr;fudk rdrdwkdUxifjrifovdk a0zefMu\/ uREkfyftzdkU&mwGif
vnf; aemifaemifwGif 0wKa&;orm;wa,muf jzpfvmzdkU taxmuftyHUjzpfap ynmwkd;vsuf
&Sd\/ waeUo a,mufz\ ZeD;\ rdwfaqG om;trdESpfa,mufonf tvnftywf a&muf
vmMuav&m orD;jzpfolrSm uRekfyfwdkUESifh &G,fwl ]tvGwftvyf} jzpfavonf/ if;wkdU
om;trdonf okH;av;&ufrQ wnf;ckdoGm;Mu&m uREkfyfrSm 0wKajym&mwGif em;axmifol
ta&twGuf rsm;jym;vmonfESifh om pdwfygvufyg ajymav\/ odkUjzifh wacgufjyif
ESpfacgufvmMu tm;vkH; tuRrf;0ifonfxuf 0ifvmMu&mwGif a,mufzvifr,m;wkdU
uvnf; aysmfyJGpm;xGufMuzdkU cPcP pDpOf vSnf;jzifhwrsKd;? avSjzifhwzkH xGufMu\/
xdkaeU&ufrsm;wGif uREkfyfwkdU orD;a,mufzonf tvGwftvyfjzpfaom rdef;rESifh ta&m0if
onfxuf 0ifvmMuavNyD/ a,mufztwGuf trSefrod&aomfvnf; uRekfyftzkdUrSmrl if;rdef;r
tay: ]pdwfuGuf} jcif;r&SdyJ &dk;&dk;wef;wef; cifrifrdjcif; jzpfygonf/ okdU&mwGif a,mufsm;
ESifhrdef;r ta&mw0ifqufqHaom xkH;pHr&Sdonfh jrefrmvlrsKd; jzpfonfhtavsmuf uRekfyf\
ZeD;onf uREkfyftay: vnf;aumif;? a,mufz\ZeD;onf a,mufztay: vnf;aumif;
- 180 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
qlyljcif;cH&ykH
uREkfyf\ ZeD;onf t0g;r0&Smaom rdef;rwa,muf jzpf\/ uREkfyfu {nfhonfrdef;rESifh
ywfouf cyfwGefUwGefUjzpfoGm;jcif;udk ol&dyfrdaomfvnf; y&d,m,f[efaqmifjcif;jzpfonf[k
t"dym,faumuf,l\/ waeUo uREkfyfwdkUvlpkonf aysmfyGJpm;xGufMu a&qdyfwckwGif
a&ul;vsuf&SdMu&m uREkfyfwdkUteD;wGif avmif;avSuav;wpif;onf arsmvsuf&Sd\/ uREkfyfwkdU
onf avSuav;ay:okdU wufMuaomtcg tjcm;vlrsm; wwfEdkifaomfvnf; {nfhonfrdef;rrSm
rwwfEdkifyJ 0rf;vsm;xdk;vdkuf? vefusvdkuf jzpfae\/ wGif uREkfyfonf teD;okdUcsOf;uyf
]&if&Sm;} xm;aom vkHcsnftxufqifhudk ausmbufrSudkifum avSay:odkU ajrSmufwifay;vkduf
av\/ xdkUaemuf ZeD;\rsufESmokdU vSrf;Munfhvdkuf&m tvGefrausrcsrf;jzpfaeaom trlt&m
udk jrifvkduf&\/ if;\txifrSm uREkfyfESifh {nfhonfrdef;ronf tawmf em;vnfrI&SdaeMuNyD[k
,lq[ef&Sd\/ xkdnOfh ZeD;onf uREkfyftm; trsKd;rsKd; emvdkcHcuf ajymavawmh\/ ZeD;u
{nfhonfrdef;ronf uREkfyfuJUokdUaom tvkyfvufrJUwa,mufudk ta&;vkyfrnfr[kwfaMumif;?
ol\armifBuD; tifpydwfawmfudk ]jzKwf} &atmif vmjcif;jzpfaMumif;? tvkyftudkif r&SdyJ
vsufESifh ]ursif;ausmx} csifonfhtwGuf tvGefESvkH;emvSaMumif;? rdef;rudk uREkfyfu
b,fvdkyif ydk;yef;aomfvnf; tzufvkyfvdrfhrnf r[kwfaMumi;f? &atmifydk;EdkifvQif q,fjyef
,loGm;apvdkaMumif; ponfrsm;jzifh &Snfvsm;pGm qlylygawmhonf/ uREkfyfonf udk,fhtdrfwGif
udk,fhtvkyftudkifESifh aeEdkifaomtcgrsKd; uJUokdU qlyljcif;cH&ygu x ]wD;} vdkufvdrfh
rnfjzpfonf/ ,ckrl olUarmifBuD;\tdrf rSDcdkuyf&yfae&pOf wrifwum ]ESSdrfvkH;} rsKd;
ajymonf[k pdwfemonfwaMumif;? tvkyfvufrJUwa,mufudk tzufvkyfvdrfhrnfr[kwf
qdkjcif;onfvnf; uREkfyf\rme (Vanity) udk xdcdkufonfwaMumif;aMumifh wpkHw&m jyef
rajymyJ xdkrdef;rudk &atmif,lrnf[k qkH;jzwfcsufcsvdkufav\/
xGufajy;Mujcif;
- 181 -
a&TOa'gif;
- 182 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
uREkfyf\ pma&;0goem
15&ufcefU a&;rdaomtcg uREkfyf\ rdbrsm;? ZeD;ESifh nDwkdUonf a&;NyD;aom pm&Gufrsm;udk
zwfcsifMuvSavNyD/ nDonf NyD;orQaom pm&Gufrsm;udk ,lzwf tvGefaumif;onf[k
csD;rGrf;&mwGif rdbrsm;uvnf; odcsifMuukefavNyD/ okdUjzpf 0ufvuf aexdkifvsuf&SdMuaom
OD;av;rsm;? t&D;rsm;? nDrsm;? ESrrsm;udk tm;vkH; ac:,lpk&kH;NyD;vQif nDu zwfjypOf
vufzuf&nfMurf;0dkif;jzifh em;axmifMuav\/ vlysKdvSnfh0wKrsm;avmufom zwfbl;Mu
xdwfvefUwkefvIyfzG,frsm;? tonf;at;zG,ftjcif;t&mrsm; yg&Sdaom uREkfyf\0wKrsKd;udk
rMum;bl;? rzwfbl;Muonfh aqGrsKd;om;csif;tm;vkH;wkdUrSm tvGefpdwf0ifpm;Muvsuf
tm;yg;w& csD;rGrf;tm;ay;Muygayonf/ rnfonfh0wKudkrQ rzwfcJUbl;onfh uREkfyf\zcif
udk,fwdkifrSmyif ]]aumif;oa[h? odcsifvSNyDa[h}} ponfrsm;jzifh cPcP ajymvsuf&Sd\/
Em0HoESifh 0dZ,um&D 0wKrsm;udk nufnufaMuvmcJUaom rdcifudk,fwdkifuvnf;
]]qe;fw,fa[h? 'grsKd; rMum;bl;bl;a[h}} [kqdkum wNyKH;NyKH;ESifh tm;ay;&Smonf/ aemiftcg
vlBudKuf rsm;rrsm;? ykHESdyfxkwfa0rnfhol &Sdr&Sdudkyif raocsmao;aomfvnf; uREkfyftzdkUrSm
rdbrsm;ESifh tdrfoltdrfom;rsm;? aqGrsKd;nmwdrsm;u oabmusonfqdk&kHESifhyif MunfEl;0rf;jrL;
vsuf &SdygavNyD/ okdUjzifh uREkfyfonf ESpfna&;NyD;wdkif; wwd,nwGif vlpkvla0;ESifh
em;axmifMuygawmhonf/ aemufydkif;rl ntcsdefa&;aom aumfyDrsm;udk aeUtcsdefwGif
zl;puufpm&Gufay: tacsmul;&ygonf/ pmt&SnfBuD; a&;om;jcif;rSm tBudrfonf
yxrtBudrfjzpfaomfvnf; zl;puufpm&Guf rsufESm 140ausmf&Sdaom &efBuD;atmif0wKudk
tMurf;rStacsm ul;&mwGif pmrsufESmav;ig;&GufwGifrS wvkH;wavrQom trSm;jyifcsuf
&Sdjcif;onf uREkfyf\ xl;jcm;csufw&yf jzpfonf[kqdkoifh\/ awmfvfpwGdKif paom
pma&;q&mBuD;rsm;onf rdrdwkdUa&;aompmudk okH;av;ig;Budrf (wcgw&H q,fBudrfrQyif)
jyifqifa&;ul;Muonf[k Mum;&\/ urmausmfpma&;q&mBuD;rsm;ESifh EIdif;,SOfcsufxkwfum
olwkdUum; jyifa&;&onf? uREkfyfum; jyifra&;&aomaMumifh uREkfyfuyif omao;onf[k
qdkvdk&if;r[kwf&yg/ uREkfyf\0goemudk azmfjyjcif;rQom jzpfyg\/ uREkfyfonf pmtkyfudk
rqdkxm;ESifh aqmif;yg;wyk'fudkyif ESpfBudrfokH;Budrf jyifa&;&vQif ysif;onfESifhyif ao&vdrfhrnf
xif\/ a&;NyD;aompmudk jyefzwfonfhtcg trSm;&SmzdkUavmufom *&kpdkufrday&m om
aumif;atmif &nf&G,fcsufrlum; &SdcJvSygonf/ xdkUtwGufaMumifh awmfvfpwGdKifwkdUuJUodkU
yxrwef; pma&;q&mwa,muf rjzpfvmvQifvnf; auseyfEdkifygonf/
- 183 -
a&TOa'gif;
bBuD;baz\OmOf
if;ESpf arvukefcgeD;wGif uREkfyfwkdUvifr,m;onf 0ufvufNrdKUrS &efukefodkU qif;vmMu
a,murrsm;\aetdrf wnf;cdkaexdkifMuonf/ ajymif;a&TUMujcif;\ &nf&G,fcsufrSm 0wKa&;
orm; wa,muftzdkU&m &efukefNrdKUBuD;onf awmNrdKUuav;xuf tayguftvrf;yGifh
arQmfvifhp&m rsm;onf[k wGufrdaomaMumifh jzpf\/ uREkfyf\ZeD; arG;aygufazmf (olyg)
&Spfa,mufrQ&Sd&m a,murBuD;rsm;onfvnf;aumif;? r&D;rsm;? c,frrsm;? a,mufzrsm;onf
vnf;aumif; uREkfyftay: Muifemjcif;? umuG,fjcif;? cifrifav;pm;jcif; &SdMuonfjzpf
uREkfyftzdkU&m pdwfcsrf;omrI &Sdygayonf/
- 184 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 185 -
a&TOa'gif;
wwd,ydkif;
(armifazodef;rS udkazodef;odkU)
ol&d,wkdufom; jzpfvmjcif;
1917 ckESpf? azazmf0g&DvwGif uREkfyfonf ol&d,r*Zif; t,f'DwmtjzpfESifh ol&d,
wdkufom;wa,muf jzpfvm\/ ol&d,wdkuftkyfESpfa,muf (OD;bazESifh OD;vSaz) wdkUonf
uREkfyf\ vufpGrf;vufpudk jrifMuonfESifh ol&d,r*Zif;xkwfzdkU tBuHjzpfay:vmonf[k
aemifwGifod&\/ vcrSm yxrwGif 75d jzpfaomfvnf; okH;vavmufwGif 100d? 110d? 180d
okdUwkd; jrifhay;Muygayonf/ uREkfyfa&;cJUaom 0wKESpftkyfteuf ]&efBuD;atmif} 0wKrSm
a&S;OD;pGm a&;jcif;jzpfaomfvnf; ol&d,wdkufu ]&wemykH} 0wKudk tvsiftokH;jyK 1916ckESpf?
atmufwdkbmvrSpNyD; ol&d,owif;pmwGif &ufjcm;xnfhay;\/ if;aemuf pmtkyftjzpfESifh
xkwfaomtcgwGifvnf; olUacwfwGif Best Seller twGifus,fqkH; a&mif;&onfh pmwtkyf
jzpfvmygonf/ uREkfyf ol&d,wdkufom;wa,muf jzpfcgptcsdef &wemykH0wKrSm pmtkyf
tjzpfESifh xGufvmjcif;jzpf&m eHeuftcsdefwGif uREkfyf wdkufodkUa&mufoGm; pmtkyfa&mif;
pma&;u tNrdKUNrdKUrS vufvDrSmxm;Muaom &wemykH0wKpmtkyf tzkH;pdrf;rsm;udk olUpm;yJGa&SU
jzefUcif;xm;ojzifh wcef;vkH; pdrf;vsuf&Sdjcif;udk uRekfyfawGU&onfESifh pma&;q&mvufopf
wa,muftaejzifh tvGefauseyfESpfodrfhrdjcif;udk rSwfrdygao;onf/ xdkacwf 0wKpmtkyf
tajrmuftjrm; ay:xGufao;onf r[kwfonfhtavsmuf wdkufoGm;wdkufjyef tcsdefrsm;wGif
"mwf&xm; (bwfpfum;ray:ao;)? rD;&xm;rsm;ay: pma&;pmcsD tvkyforsm;rsm;\
a0zefcsufrsm;udk Mum;&onfrSmvnf; tm;&Sdp&m aumif;vSygayonf/ (acwfrl
jrefrmjynfwGif 0wKESifh pma&;q&m\ae&mudk &kyf&SifZmwfum;ESifh Zmwfvkdufrsm;u
,loGm;MuonfhvuPm &Sday\/)
]acG;0ifpm;} t,f'Dwm
ae&mwGif uREkfyfESifh tuRrf;w0ifjzpfcJUaom ol&d,wdkufom; (pma&;q&mrsm;)
taMumif;udk a&;om;azmfjy&ayOD;rnf/ ol&d,r*Zif;udk 1917ckESpf? rwfvwGif pwif
xkwfrnf[k owfrSwfxm;&m uRekfyfrlum; azazmf0g&Dv w&ufaeUrSp tvkyf0if&rnfjzpf\/
- 186 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 187 -
a&TOa'gif;
ajymykHq ef;vSjcif;
pm;yJGwGif twlxdkifrdvQifxdkifrdcsif; udkausmfu jrefrm0wKrsm;taMumif;ESifh ywfouf
ol&d,wkdufodkU uREkfyf t*Fvdyfvdk a&;ydkUbl;aom pmwapmifudk ol zwfvkduf&uwnf;u
uREkfyftay: txifBuD; vlcsif;awGUvdkaMumif;? owif;pm w&ufjcm;xnfhvsuf&Sdaom
&wemykH0wKudkvnf; olzwf oabmusaMumif;? olvnf; ]bDatarmifwifhESifh uacsonf
r,fjrifh} 0wKwyk'f a&;cJUbl;aMumif; ponfjzifh ajymav&m rQESifhyif uREkfyfonf
udkausmfESifh tawmfBuD; &if;ESD;oGm;cJUavNyD/ uREkfyfuvnf; ol&d,acgif;BuD;rsm;udk (&wemykH
0wK xnfhuwnf;u tvum;&) zwfvmcJU&m if;wdkUrSm udkausmf\vuf&m jzpfaMumif;
,ck od& csD;usL;ygaMumif;? rdrdrSm 0wKESpfyk'fa&;cJUbl;aomfvnf; owif;pmacgif;BuD;rsm;
a&;zdkUqdkvQif tdyfrufrQyif rruf0HUaMumif; ajymjyav&m oluvnf; oabmusykH&onf/
aeUv,f vufzuf&nfaomufcsdefwGif udkausmfonf uREkfyftm; tdrfodkUac:oGm; ol\ZeD;ESifh
rdwfqufay;NyD;aemuf t*Fvdyfpmtkyfrsm;taMumif;udk aqG;aEG;Muav&m uRekfyf\ pmzwf
pkHjcif;udk csD;rGrf; oludk,fwdkifrSm toifhtwifhrQavmufom zwfbl;aMumif; 0efcHavonf/
- 188 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
q&mvGef;\csD; usL;csuf
azazmf0g&Dv w&ufaeU uREkfyf r*Zif;t,f'Dwm jzpfvmaomtcg ol&d,onf av;xyf
wkdufBuD;wGif atmufqkH;wxyfudkom iSm;Edkifao;onfjzpf vkyfom;ESifhae&m rrQatmif
usOf;usyfonfhtwGufaMumifh q&mvGef;ESifh uREkfyfwdkUtwGuf pm;yGJwckwnf;om ae&may;Edkif
avonf/ wGif uREkfyfwkdUESpfa,mufonf aeUwdkif; rsufESmcsif;qdkifxdkifMu axG&mav;yg;
pum;ajymcGifh &Mu\/ q&mvGef;onf uRekfyftm; rEav;om; qdkuwnf;u pdwf0ifpm;onfh
vuPm &Sday&m uREkfyfuvnf; EIwfcrf;arG;a&;a&;ESifh tNrJuGrf;pm;avh&Sdojzifh ]tnm*dkuf}
&Sdaom vlBuD;tm; jrifvQifjrifcsif; MunfndKrdygonf/ q&mvGef;rSm uREkfyfxuf touf
14ESpfBuD; xdkpOfu 42ESpf &SdNyDjzpf&m touf40ausmfvQif {&mrvlBuD;wa,muf[l
xifcJUrdaom uREkfyf\rsufpd tawmfBuD;&ifhNyD[k atmufarhcJUygonf/ q&mvGef;uvnf;
udkausmfenf;wl uREkfyfESifh a&pufygonfhvuPmESifh ol\wkdufcef;odkU ac:oGm; aeUv,fcif;
rsm;wGif ol\wkdufcef; wa&;warmtdyfum tyef;ajzzdkU tNrJzdwfMum;xm;ygonf/
uREkfyfonf q&mvGef;ESifhvnf;aumif;? udkausmfESifhvnf;aumif; a&pufygaomfvnf; if;wkdU
ESpfa,mufrlum; &if;ESD;Mu[efrwlacs/ olwkdUESpfa,muftaMumif;ESifh ywfouf udkausmf
ajymbl;aom pum;wcGef;udk uREkfyfrSwfrd\/ waeUo olwkdUESpfa,mufonf jrefrmpmay
- 189 -
a&TOa'gif;
q&mawmfOD;Owr
- 190 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 191 -
a&TOa'gif;
- 192 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
]rSD;}aom 0wKrsm;
1917ckESpf? rwfvxkwf yxrOD;qkH; ol&d,r*Zif;wGif uREkfyf\ ]]armifodef;wif rodef;&Sif}}
0wKwdkwyk'f xnfhoGif;NyD;aemuf wdkuftkyfOD;vSazu &Sm;avmh[krf; (Sherlock Holmes)
\ pkHaxmuf0wKrsm;udk rSD;NyD; jrefrm0wKa&;&ef tBuHay;onfhtavsmuf {NyDvxkwf
ol&d,r*Zif;wGif ]pkHaxmufarmifpH&Sm;} 0wK a&S;OD;pGm ay:xGufvmygawmhonf/ xdkpOfurl
t*Fvdyfpmwwfol ,ckxuf &Sm;ao;onfhtxJwGif 0wKzwfolrsm;vnf; tvGefenf;yg;Mu
ao;&um; armifpH&Sm;0wKrsKd; zwf&olwkdUu armifpH&Sm;onf a&TOa'gif;\ pdwful;jzifh
a&;om;jcif;jzpfonf[k rSwfxifMu\/ armifpH&Sm;0wKudkvnf;aumif;? &wemykH0wKudk
vnf;aumif; taMumif;jyK a&TOa'gif;tm; csD;usL;pum;ajymoHrsm;udk uREkfyfMum;&onfhtcg
&efBuD;atmif0wKudk csD;usL;jcif;uJUokdU uRekfyf *kPfr,lrdjcif; rSefygonf/ tcsKdUaom
t*Fvdyfpmwwfrsm;url uREkfyftm; (Plagiarism) ckd;csonf[k ESdyfESdyfe,fe,f pGyfpJGcsifMu
ygonf/ cdk;csjcif;[lonfrSm vlrodatmif wuGufwav cdk;csjcif;rsKd;udk qdkvdk taemufwdkif;
jynfrsm; tBuD;tus,f&Iwfcsjcif; jzpfyg\/ armifpH&Sm; tp&Sdaom uREkfyf\0wKrsm;rSm
wenf;tm;jzifh bmomjyefrQomjzpf&m wdkuf&dkufjyefcJUvQif Eke,fao;aom jrefrmpmzwf
y&dowftzdkU pdwf0ifpm;rI enf;yg;vdrfhrnf[k od&Sd&aomaMumifh ]rSD;} &kH oabmrsKd;jzifh
a&;om;jcif; jzpfygonf/ acwfwGif pmzwfolaygrsm;vmojzifh ]rSD;} jcif;xuf wdkuf&dkuf
oufouf jyefjcif;onf omoifhavsmfonf[k qdkcsifqdkEdkifaomfvnf; vGefcJUaom ESpfaygif;
40ausmf tcsdefurl ]rSD;aom0wKrsKd;udkyif (wdkuf&dkufbmomjyefjcif;xuf) ydk zwfcsifMu
ygonf/ ]rSD;} aomtvkyfonf pma&;q&mtwGuf pm;omonfum; rSefygonf/ aemufayguf
pma&;q&muav;rsm;onf a&S;vlrsm; pm;omjcif;udk remvdkMuonfh vuPmESifh awmifaumf
ajrmufaumf uavmfa&;om;Mujcif;rQom jzpf[efwlygonf/ uREkfyfonf vnf;aumif;?
uREkfyfaemuf ]rSD;} Muaom pma&;q&mrsm;onfvnf;aumif; rdrdwdkU ]rSD;} aom 0wKpmtkyfrsm;
atmifjrifrIaMumifh vufraxmif&JMuonf r[kwfyg/ olrsm;xuf tvsifarG; pm;vdkuf&
ayonf [lom atmufarhMuygonf/
yxrOD; *sme,f
- 193 -
a&TOa'gif;
- 194 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
[efBuD;yefBuD; vkyfrdjcif;
tawmtwGif; uREkfyf\ ajczsm;axmufaom tjypfuav;rsm;vnf; yg&Sdao;\/ 1917-20
jynfhESpfrsm;wGif ol&d,aeUpOfowif;pmtwGuf 0wKrsm;udk uREkfyfwa,mufwnf; ]'kdifcH} a&;&
aomtjzpfodkU a&mufcJUavNyD/ ol&d,aeUpOfowif;pm t,f'Dwm OD;buav;onf tjcm;
pma&;q&mrsm; ydkUMuonfh 0wKrsm;udkvnf; rBudKuf? uREkfyftm;vnf; a&;ay;zkdU rajymcsifyJ
jzpfae\/ uREkfyfrSmvnf; jrefrmhAsL[m*sme,f? jrefrmhEk*[*sme,f ponfwkdUwGif aps;EIef;
aumif;aumif;ESifh a&;&aomaMumifh ol&d,aeUpOftwGufrl olwkdUuawmif;rS a&;ay;awmhrnf
[k [efBuD;yefBuD;vkyfvm\/ wGif OD;buav;onf tjcm;pma&;q&mwa,muf a&;onfh
0wKwyk'fudk aeUpOfowif;pmwGif xkH;pHtwkdif; xnfhay;vdkuf&m wvrQrMumrD pmzwfol
rsm;u 0dkif;qlMuojzifh &yfypfvkduf&\/ okdUESifh uREkfyftm;vnf; ta&;rcdkif;? uREkfyfuvnf;
r*Zif;twGufom wm0ef&Sdoljzpf aeUpOfowif;pmtwGuf rcdkif;yJra&;[k ayuyfae\/
ol&d,wkdufwGif txufydkif;vlBuD;rsm;jzpfMuaom OD;vSaz? OD;bazESifh OD;buav;wkdUonf
uREkfyfuJUodkUaom tjcm;vkyfom;rsm;tay:wGif AsL&dku&ufqefMuonf[k uREkfyf xifaom
- 195 -
a&TOa'gif;
tqifrajyrIrsm;
ol&d,wdkufESifh ywfouf uREkfyftnHUcHcJU&ykH tjcif;t&mudk razmfjyrD ol&d,wkdufom;
tcsKdUESifh uREkfyf tqifrajyrIuav;rsm;&SdykHudk azmfjyygOD;rnf/ ol&d,t,f'DwmtzJGUwGif
uREkfyfonf vctBuD;qkH; r[kwfaomfvnf; (OD;bazESifh OD;vSaz 300d rQpDvnf;aumif;?
OD;buav; 180drQvnf;aumif;? vG,ftdwfOD;bvIdifESifh olBuD;a*ZufOD;cifarmifwkdUrSm uRekfyf
ESifh ydefromvdrfromrQvnf;aumif;? udkboef;rSm uREkfyfESifh wef;wlrQvnf;aumif; &&SdMu
onf/ wkduftkyfESpfa,mufrSwyg;) uREkfyfrSm 0wKrsm;ESifh tjcm;pmayrsm; a&;om;jcif;aMumifh
0ifaiGtaumif;qkH;wa,muf jzpfae\/ &efukefom;wa,mufr[kwfyJ raeUwaeUurS &efukef
odkU a&mufvmoljzpfonfESifh <um;vdkvSr[kwf? tnmom;wa,muftaejzifh txifao;rcH&
apjcif;iSm awmfawmfBuD; ajymifajymifvufvuf 0wfqifavh&Sd\/ (xdkacwfrSm acwfESifhrwl?
a,musfm;csif; tNydKif0wfaomacwfjzpf\/) acwfwGif acgif;aygif;vnf; ae&mwdkif;
raygif;Mu? csnfvkHcsnfESifh bkHbdkifzdeyfavmufjzihf NyD;Muolrsm;aomfvnf; xdkacwfrl
pma&;pmcsD twef;tpm;vlrsm;onf udk,fwdkifaygif;&aom bDataygif; (armifhusufoa&
acgi;faygif;r[kwf) ydk;? okdUr[kwf ouvyf? odkUr[kwf wmzufwmtuFsD? aemfefx&uf?
odkUr[kwf quZkH; paom zdeyfaumif;rsm;udk vlwdkif;vdk 0wfqifMuonf/
uREkfyf\ toufwmwavQmufvkH;wGif (xdkacwfuuJUodkU &efukefNrdKU a,mufsm;csif; t0wf
NydKifaomacwfudk rBuKHcJU&bl;ay) wdkuftkyfOD;vSazrSm ydk;om;awmif&Snfudk aeUwdkif;0wf
vkHcsnfESifh tvkyfwufaomaeUyif rjrifbl;acs/ t,f'Dwm OD;buav;vnf; ydk;vkHcsnf
]xnfvJ} ESifh opfvGifaom tuFsD? zdeyfrsm;udk aeUwdkif;0wf\/ OD;bazum; (aiGpkorm;
wa,mufjzpf) t0wftpm;bufwGif oifhwifh&kHrQ 0wfavonf/ uREkfyfrlum; 0ifaiG
aumif;onfhjyif ]tnmom;} udk txifao;rcHEdkifonfhtwGufaMumifh OD;buav; paom
vlpkxuf rnHUatmif 0wfqifcJUonf/ uREkfyf\ *dkufqdkufajymif;vJvmjcif;udk jrifMu&aom
tcg uREkfyftm; rsufESmxm;wrsKd;ESifh MunfhMuonf[k uREkfyfxifonf/ olwkdUa&SUrS uREkfyf
- 196 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
ol&dt,f'DwmtzGJU
okdUaom tajctaewGif olwkdUESifh a&maESmaygif;oif;jcif;onf taumif;qkH;enf;vrf;
jzpfjcif;udkvnf;aumif;? a&maESmjcif;tvkyfwGifvnf; rdrdutemcH ]arQm} jcif;onf t&m
a&mufqkH; jzpfjcif;udkvnf;aumif; aemifaomtcg uREkfyfem;vnfygonf/ Oyrm [dkw,f
wck if;wdkUa&mufaeMupOf uREkfyf0ifoGm;aomtcg olwkdUpm;yJGwGif 0ifxdkifNyD; wcGufpD
wdkufvdkufvQif (uREkfyf wwfvnf;wwfEdkifygonf/) tajctae tawmfaumif;oGm;rnfjzpf\/
xdkuJUodkU ESpfBudrfokH;Budrf 0wfjyKvdkufygu tm;vkH; ae&musoGm;&rnfjzpf\/ ,ckaomf uREkfyf
tm; qD;rac:aom vlrsm;[kqdkum xdkvlpkudk rjrifcsifjyK olwkdUESifh ta0;qkH;aom pm;yJG
wckodkUoGm;NyD; wa,mufwnf; xdkifaomuf\/ (ol&d,t,f'DwmtzJGUwGif vlvwfydkif;url
vG,ftdwfOD;bvIdifrSwyg; tenf;tusOf; aomufwwfolrsm;ygonf/ okdUaomf ,pfxkyfrsm;
um; r[kwfMuyg/ ao&nft&ufaomufjcif;ESifh ywfouf vltrsm;ESifhuREkfyf t,ltq
uGJvJGrI&Sd\/ aemufydkif;wGif tcsKdUvlrsm;onf uREkfyftm; ]]yDrdk;eif;BuD;wa,muf t&ufaomuf
wwfw,fqdk}} [k ar;wwfMu&m uREkfyfu ]]uRefawmfvJ aomufwwfwmyJ}} [k vkH;ydk
oufouf jznfhpGufajzqdkavh&Sdygonf/) xdkpOfu t,f'DwmtzGJU0ifrsm;teuf aemiftcgwGif
raeEdkifonfh ],pfxkyf} jzpfoGm;Muolrsm;vnf; &SdMuonf/ okdUaomf uREkfyfrlum; xdkuJUodkU
rjzpfapyJ rdrd\pdwfudk xdef;odrf;EdkifcJUjcif;twGuf auseyfygonf/ aomufwwfbl;jcif;twGuf
&Sufp&mBuD;wck[l r,lqyg/ uREkfyf\tbdk;u ]]a,musmf;uav;qdkwm ]pkH} rSuG,fh}} [laom
pum;wvkH;udk uREkfyf oabmusbl;aMumif; azmfjycJU&m ]pkH} jcif;[lonfrSm ok&mar&,
oufoufudkom qdkvdkjcif;r[kwfaMumif;udk a&SUwGif tvsOf;oifhaomae&m &Sif;vif;azmfjy&
ygOD;rnf/
tjrifuwfp&mvlwa,muf
uREkfyftm; 0ifaiGuav;aumif; ]axmifvTm;aom tnmom;wa,muf} [k tcsKdU wkdufom;
rsm;u tjrifuwfvmMuonf[k uREkfyfxifvmaomtcsdefrSp uREkfyfonf azmfjycJUonfh
- 197 -
a&TOa'gif;
- 198 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
rdbESpfyg;udk yifhac:cJUjcif;
- 199 -
a&TOa'gif;
rvdkolrsm;\vufcsuf
&efukefodkU jyefa&mufonfrSm w&ufaemufusaomfvnf; tpdk;&tvkyfr[kwfojzifh udp
r&SdEdkifqdkum pdwfylyefjcif;r&Sdacs/ nwGif oabFmqdkuf aemufwaeU tvkyfwdkufodkU
- 200 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
qufpyif; cscH&jcif;
pGyfpJGcsufudk xkacs&m ta<u;,ljcif; r,ljcif;onf ta&;r[kwf/ vufaxmufrefae*sm
[laom &mxl;udk tokH;jyK ,ljcif;[kwfr[kwfonfom ta&;BuD;\/ xdkpOftcgu 0ufqif
wdkufonf tvkyftudkif&Sdaom pma&;pmcsDrsm;tm;yif ]vcxkwfay;} ta<u;ay;vsuf&Sd&m
ol&d,wdkuf t,f'Dwmwa,mufjzpfaom uREkfyftzdkUrSm vufaxmufrefae*smwa,muf[l
vdrfvnfvSnfhzsm;aezdkU rvdkjcif;rSm tvGef&Sif;aomtcsufjzpf\/ wif&Sdaomta<u;rSmvnf;
40drQomjzpf rnfonfh tvkyform;tm;rqdk ,kHMunfEdkifavmufaom ta<u; jzpf\/
odkUygvsuf oHwGJarmifESifh&efjzpfaom pma&;onf olUudk csJvifhcsfvkyfonfhtwGuf uREkfyf
tay: tmCmwxm;onfhvuPmESifh uREkfyfr&Sdcdkuf 0ufqifukrPDtm; bmawGajymonf
rqdkEdkif/ ol&d,wdkufodkU 0g;&rf;vmuyfjcif; jzpfavonf/ rnfodkUyifjzpfap uREkfyfonf
vufaxmufrefae*smwa,muftaejzifh ta<u;,ljcif; rjzpfEdkifonfudk &Sif;vif;pGm xkacs
OD;vSazxHodkU wifydkUvdkuf&m OD;vSazu udpudk pkHprf;&eftwGuf uREkfyftm; qwfpfyif;
Suspension vkyfvdkufonf[laom pmjyefvmonfESifh uREkfyf tdrfodkUjyefvmcJUonf/
uREkfyfonf xdktcsdefrl b,folawGu acsmufcsxm;onf[k r&dyfrdao;yJ uREkfyf\ tvGef
&Sif;aom xkacscsufudk &kwfw&uf vufrcHjcif;rSm tukodkvfuH zdpD;ESdyfpufjcif;oufouf
jzpfonf[k oabmydkufvsuf&Sdonf/
- 201 -
a&TOa'gif;
tvkyfjzKwfcH&jcif;
tdrfodkUjyefa&muf rdbrsm;tm; tjzpftysufudk ajymjyaomtcg zcifonf q&mvGef;ukd
odonfESifh xdknwGif if;\tdrfokdUoGm;\/ uREkfyftzdkUrSmrl tu,f tvkyfjyKwfapOD;awmh
a&TOa'gif;trnfESifh 0wKa&;pm;vQif ,kwfpGmtqkH; acRacRwmwm pm;Edkifavmufonf[k
,kHMunfaomaMumifh pdwfylyefavmufatmif r&SdvS/ okdUaomf rdbrsm;udk ZGwfac:vmcJUonfh
tacgufwGifrS pdwfrcsrf;omzG,f jzpf&onfqdkum olwkdUtwGuf 0rf;enf;rdygonf/ xdkn
zcifjyefvmaomtcg q&mvGef;vnf; ygvm\/ uREkfyfMum;od&onfrSm zcifESifh q&mvGef;
onf OD;vSaz\tdrfokdU a&mufcJUaMumif;? tusKd;taMumif;udk ajymjyaomtcg OD;vSazu
]q&mhvlu bmrS0efrcHbl; q&m&JU? rcufbl;vm;}} [k ajymaMumif;? okdUjzpf uREkfyfu 0efcH
apvdkaMumif;ESifh zcifua&m q&mvGef;uyg uREkfyftm; wdkufwGef;Muav\/ uREkfyfu tjypf
r&SdyJvsufESifh bmudkrS0efcHp&mr&SdaMumif; ajymaomtcg zcifu ]]bmyJjzpfjzpf tazwdkU
pdwfcsrf;omatmif 0efcHvdkufyg ighom;&,f}} [k zdajymjyef&m q&mvGef;uvnf; ulnD
ajymjyef\/ olwkdU\ xifjrifcsufum; [kwf[kwfr[kwf[kwf OD;vSazu 0efcHapvdkonfh
twdkif; 0efcHvdkuf tvkyfrjyKwfvQif tm;vkH;at;oGm;rnf[k qdkMuavonf/ uREkfyfum;
rBuHwwfatmif jzpfaeavNyD/ tptqkH; ouFm&Sif;cGifh&vQif uREkfyf tjypfr&SdaMumif;
azmfjyEdkifavmufygvsuf zcifESifh q&mvGef;wkdUu wzufowfzdNyD; 0efcHcdkif;aeMu&mwGif
jiif;qef&efrwwfEdkifawmhyJ if;wkdU\qEtwkdif; vdkufemygawmhrnf[k ajymNyD;vQif pm&Guf
w&GufwGif ]]uRefawmf 0efcHygonf}} [k a&; q&mvGef;\vufodkU ay;vdkufojzifh q&mvGef;
vnf; NyKH;NyKH;&Gif&Gif jyefoGm;av\/ xdkUaemuf &ufowwywfcefUavmufwGif uREkfyf\ ]trI}
udk 'g&dkufwmbkwftzGJUodkUwif aqG;aEG;NyD;vQif uREkfyftm; tvkyfrS xkwfy,fvdkufonf
[laomtrdefU csrSwfvdkufMuavonf/
,lusKH;r&jzpf&ykH
uREkfyf\jypfcsufrSm vufaxmufrefae*sm [efaqmifonf qdkjcif;yifjzpf&m uREkfyfonf
0ufqifukrPDokdUvnf;aumif;? tjcm; wpkHwa,mufaom yk*KdvfokdUvnf;aumif;? rdrdudk,fudk
vufaxmufrefae*sm jzpfygonf[l EIwfjzifhvnf;aumif;? pmjzifhvnf;aumif; b,feHa&m
tcgurS ajymqdka&;om;jcif; r&SdcJUbl;ygvsuf (trSefrSmvnf; vufaxmufrefae*sm jzpf&jcif;
xuf t,f'Dwmjzpf&jcif;udk uREkfyf ydk*kPf,lygonf/) zcifESifh q&mvGef;wkdU\ wdkufwGef;rI
- 202 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 203 -
a&TOa'gif;
0wKa&;pm;zdkUtBuH
uREkfyftm; tvkyfjzKwfvdkufjcif;udk q&mvGef;udk,fwdkif tdrfokdUvm ajymaomtcg q&mvGef;
u ]armifazodef;&m rifhudk ol&d,wdkufwckwnf;rSm vkyfpm;zdkU rifhtaru arG;xm;wm
r[kwfygbl;uGm}} [k ajym\/ uREkfyfvnf; oabmaygufyg\/ uREkfyf\pdwf xdcdkufjcif;rSm
0rf;a&;twGufr[kwf? rdbESpfyg;wdkUudk ac:vmcJU&mwGifrS jzpf&aomaMumifh uREfkfyftwGuf
&Sufvnf;&Suf rdbrsm;udkvnf; oem;onfwaMumif;? uREkfyf tvGefMunfndKaom wdkuftkyf
OD;vSazu rvdrfhwywfajymNyD; jzKwfypfonf[k xifonfwaMumif;aMumifh 0rf;enf;rdjcif;
jzpfygonf/ odkUaomf rnfonfhudptwGufjzpfap Mum&SnfpGm pdwfrnpfwwfaom uREkfyf\
0goemtwdkif; av;ig;&ufrQ tem;aeNyD;aemuf tvkyfxGuf&Smygonf/ waeUwGif uREkfyfwdkU
aexdkifvsuf&Sdaom MunfhjrifwdkifrS &efukefodkU xGufvmcJU ,cifu 0wKa&;ay;zdkU ajymbl;
aom ykHESdyfwdkufrsm;odkU 0if pum;pyf\/ ykHESdyfwdkufom;rsm;onf uREkfyf\0wKrsm; pGHjcif;udk
od olwdkUtwGuf a&;ay;&ef [dkuajymonfuajymESifh wdkufwGef;Mubl;&m uREkfyfrSm ol&d,
r*Zif;tjyif jrefrmhAsL[m*sme,f wckvkH;twGufvnf; wm0ef,lxm;&onf jzpfaomaMumifh
vufrcHyJ vSefypf&onfcsnf;jzpf\/ xdkaeU yxrykHESdyfwdkufodkU 0ifoGm;aomtcg ykHESdyfwdkuf
ydkif&Sifu uREkfyftaMumif;udkMum;& 0rf;enf;aMumif; ajym\/ 0rf;enf;onf[kom ajymonf/
ol\rsufESmxm;um; vIdufvSJaomtrlt&m r&SdvSacs/ wGif uREkfyfonf vmcJUaomudp
taMumif;udk rajymawmhyJ EIwfquf xGufvmcJU\/ 'kwd,tdrfokdU 0ifoGm;aomtcg xdkvlrSm
ykHESdyfwdkufydkif&Sifwa,mufum; r[kwf? okdUaomf jrwfvdrfhrnftxifESifh uREkfyf\ 0wKpmrludk
0,fNyD; &dkufESdyfa&mif;zdkUpdwful;jzifh ]pmrl} awmif;bl;ol jzpfavonf/ oluvnf; 0rf;enf;
pum;ajymav&m yxrvlxuf vIdufvJSykH&onfESifh uREkfyfu 0wKpmrltaMumif; pkHprf;\/
xdkvlurl ypfypfcgcgawmh rajym? odkUaomf ,cifuay;ygrnf qdkbl;aomEIef;\ xuf0ufrQom
ay;csifawmhonf/ uREkfyfonf tajctaewGif wtdrfwufqif; rvkyfcsifawmhonfESifh
olajymonfhEIef;twdkif;yif vufcH p&HaiG 50d ,lvmcJUNyD;vQif 0wKwyk'f pa&;ygonf/
- 204 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
a'gojzpfp&m
xdktcsdef uREfkyfwdkU\ aiGa&;aMu;a&;tajctaerSm r[efvSacs/ &orQudk [kwdywd
rpkaqmif;yJ cyfazgazgokH;vmcJUonfhtxJwGif cGifhwv&onfhtwGif;uvnf; c&D;vSnfhvnfcJU
Mujcif;aMumifh vufusefaiG ajymifoavmufjzpfaeavNyD/ rdbrsm;\vuf0,f qdkifuav;
a&mif;cJUonfh aiGuav; &Sdjcif;udk uREkfyfodaomfvnf; tultnDrawmif;[k oEdXmefcsxm;NyD;
jzpf\/ rdcifu ]]igwdkUrSm eJeJyg;yg; ygygao;w,f}} [k ajymjcif;udkyif uREkfyf vufrcHyJ
]]udpr&Sdyg}} [k ajymxm;\/ tawmtwGif; uREkfyfonf 0wKwyk'fudk BudK;pm;yrf;pm;
a&;vsuf&Sd\/ okdU&mwGif pdwfrMunfomrIaMumifh xifoavmufraygufyJ &Sdae\/ p&HaiG 50d
teufrS tdrfvc 30d ay;vdkuf&aomaMumifh 20d rQom pm;zdkUusef&m rnfrQavmuf acRwmap
umrl 10&uftwGif; ukefacsawmhrnf/ odkU&SdpOf uREkfyfonf udpwckESifh &efukefodkUoGm;
tdrfodkUjyefa&mufvm&mwGif rdbrsm; rsufESmraumif;Mu[k xifrd\/ tdrfay:odkUwuf
tajctaeudk Munfhvdkuf&mwGif rdbrsm;tdyfaom uRef;ckwifBuD;r&SdawmhyJ tdyf&mrsm;rSm
Murf;ay:cif;xm;jcif;udk awGU&\/ ZeD;onftm; ar;aomtcg ol\nDrodkU aiG 30d ESifh
a&mif;vdkufaMumif; ajymjyavonf/ uREkfyf a'goxGufvdkufykHrSm ZeD;tm; wydkif;pD wzJUpD
qkwfNzJypfvkdufcsifonf/
rBuKHbl; onfha'go
jzpf&ykHum; odkUwnf;/ rdbrsm;tdyfaom ckwifrSm tydkvnf;jzpf tdrfvnf;&Iyfonf
qdkum cGifhroGm;rDu a&mif;zkdUajymbl;jcif;um; rSefonf/ okdU&mwGif ,ckrl rdbrsm;
tdyfaeMu&ojzifh tydkr[kwfawmhonfhjyif uREkfyf &efukefoGm;aeonfh tcdkufwGifrS a&mif;NyD;?
jzKwfNyD;? a&TUajymif;NyD;? aiGacsNyD; jzpf&acsoavm[k uREkfyf a'gyGjcif;jzpfavonf/ rnfolUtm;
a&mif;vkdufoenf;[k ar;aomtcg olUnDrodkUa&mif;vkdufonf[k ajym\/ wGif uREkfyfonf
tenf;i,f pdwfoufom&m& ]]a[m'gjzifh awmfygao;w,f? aiGjyefay;&kH &Sdwmaygh}} [k
ajym&mwGif ZeD;u ta&mif;t0,fjyKvkyfNyD;jzpf udpNyD;jywfaeojzifh aiGjyefay;&ef rjzpfEdkif
aMumif; ajym\/ uREkfyfu ]]tjcm;vlr[kwf? udk,fhnDrjzpf &atmif,lay;&rnf}} [kk ajym&m
ZeD;u rjzpfEdkifaMumif;ESifh ]bl;} cHvsuf&Sd\/ rdbrsm; tdyfaeMuaomckwifudk uREkfyfr&SdcdkufwGif
a&mif;vdkufjcif;twGuf a'gojzpfjcif;onf bmrQr[kwfao;? olUnDrxHrS jyef,lrjzpfEdkif[k
ajymvdkufaomtcg xGufvmaom a'gorSmrlum; vlwaumifvkH;udk tpdrf;vkduf udkufpm;
- 205 -
a&TOa'gif;
uREkfyf\ tBuH
xdknOfh rdbrsm;ESifh nDwdkUu 0ufvufodkU jyefMuawmhrnf[k ajym&m uREkfyfrSmvnf;
tBuHtpnf&SdonfESifh olwdkU\tBuHudk oabmwlvufcHvkduf\/ aemufwaeUwGif if;wkdU
okH;a,mufonf 0ufvufokdUjyefMu&ef blwm&kHodkUoGm;Muav&m uREkfyfvnf; vdkufydkU\/
uREkfyfwkdU rdom;zom;wpkonf ckwiftjzpfESifh ywfoufvnf;aumif;? ZeD;ESifhywfouf
vnf;aumif; wcGef;rQrajymyJ tjcm;taMumif;t&mrsm;udkom ajymMu\/ blwm&kHwGif
rD;&xm;vufrSwf,l&ef udptwGuf nDudkrcdkif;yJ uREkfyfudk,fwdkif oGm;,l\/ rD;&xm;ay:
twlxdkifaeMu&mrS rD;&xm;xGufzdkU 0DpDrIwf&mwGif rdcifu ]]ighom;? &xm;xGufawmhr,f?
qif;avuG,f}} [k owday;\/ uREkfyfum; NidrfoufpGmxdkifae\/ odkUESifh rD;&xm; xGufaom
tcg uREkfyfonf tydkwpfapmif0,fvmcJUaom vufrSwfudk rdbrsm;tm; xkwfjyygawmhonf/
uREkfyfonf rdbrsm;\ oabmudkod taMumif;udk rwdkifyifyJ wdwfwqdwf BudwfNyD;
pDrHjcif; jzpf\/ wdkifyifygrlum; ,kwfpGmhtqkH; rdcifuzsufonfESifh taMumuftuef jiif;qef&
OD;rnf jzpfavonf/ uREkfyf\nDrSwyg; rdbESpfyg;wdkUurl uREkfyf\vkyfykHtwGuf tHUMo
0rf;enf;jcif; jzpfMuykH&onf/
tajctaezefw D;jcif;
uREkfyfonf tjzpftysufudk aemifwGif tBudrfBudrfawGU&aom a,mufztm;vnf; rajym?
rnfolUtm;rQvnf; ajymjyzdkUrvdk[k ,lqrdonfESifh a&ikHaecJU&m waeUo ZeD;udkodaom
vlxkrtrmu ar;ojzifh wBudrfwnf; ajymjybl;\/ rtrmu ]]r,m;udkawmh xm;ygawmh?
uav;awGudkawmh oem;zdkUaumif;w,f}} [k rSwfcsufcsavonf/ uREkfyfonf uav;awGESifh
ywfouf rtrmtm; rnfokdUrQ r&Sif;jycJUaomfvnf; uREkfyf\ om;orD;rsm;tay: uREkfyf
pdwfxm;ykHudk ae&mwGif &Sif;jy&ayOD;rnf/ 'kwd,tdrfaxmifESifh 0ufvuf (&efBuD;atmif
0wK pa&;aomaeUu) arG;onfhorD;uav; qkH; aemufxyf &efukef om;wa,muf orD;
ESpfa,muf zGm;jrifonfhteuf uREkfyf\rdbrsm;ESifh vdkufvmNyD; 'kwd,tdrfaxmifESifh uJGcJUaom
tcgwGif om;wa,muf orD;wa,muf usef&pfcJU\/ yxrtdrfaxmifESifhvnf; orD;
- 206 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
jrpfnmokdU wufMujcif;
rEav;odkU a&mufMuaomtcg rdbrsm;rSm 0ufvufodkUjyefMu&ef jzpfaomfvnf; uREkfyfrSm
vdkufzdkU&SufonfESifh (rdbrsm;vnf; jyefzdkU&Suf&SmMu&m tjcm;enf;vrf;r&Sd jyef&SmMu&onf/
odkUaomf rdcif\qdkifuav;rSm tNyD;tjywfra&mif;cJUyJ rdcifu ]t&Sif} a&mif;xm;cJUonf[k
aemifwGifod& awmfygao;\/) uom'dpBwdwf xD;csKdifhNrdKUwbufurf;&Sd jrawmif&GmwGif
opfawmbuf taumuf0efaxmufjzpfaeaom oli,fcsif; udk0ifharmfxHokdU oGm;vnf&ef
- 207 -
a&TOa'gif;
- 208 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
jrawmifodkUqdkufavNyD
vrf;wGif ESpfntdyfNyD;aemuf uREkfyfwdkUvdkufygvmaom ukefoabFmonf jrawmifqdyfurf;
nOD;tcsdefwGif qdkufuyfavonf/ uREkfyfwkdUqif;cgeD; azmifBudKorm;BuD;u ]]armif&ifwdkU
usKyfa[mwJUaA'ifudk rarUeJUaemf}} [k ajymvdkufao;&m uREkfyfu ]]a[mwJUtwdkif;om rSefygap
Asm? cifAsm;udk wckck uefawmhygr,f}} [k &,fumarmum ajymcJU\/ jrawmif&Gmonf
xD;csKdifhNrdKU\ ta&SUbufurf;wGif&Sd xD;csKdifhbuf awmifxdyfwGif jrodef;wefapwDawmfonf
vnf;aumif;? jrawmifbufvnf; awmifxdyfwGif azmifawmfOD;apwDawmfonf vnf;aumif;
"mwfrD;rsm;0if;xdefvsuf vGefpGmyPm& MunfndKzG,faumif;vSygbdonf/ okdUaomf uREkfyfrSm
- 209 -
a&TOa'gif;
oli,fcsif;udk0ifharmf
uREkfyf\oli,fcsif; udk0ifharmfrSm taumuf0efaxmufjzpf &Gm\tpGef&Sdaom opfawm&kH;okdU
(ypnf;uav;rsm;udk ulvDiSm;) avQmufvmMu&m a&mufaomtcg udk0ifharmf\rsufESmudk
jrif& uREkfyf0rf;omykHrSm woufwGif awmfawmfBuKHcJonfh 0rf;omenf;rsKd;jzpf\/ udk0ifharmf
uvnf; uREkfyfwdkUnDtpfudktm; jrif&mwGif rarQmfvifhyJ awGU&jcif;jzpfonfqdkum 0rf;omtm;&
c&D;OD;BudKjyKonfwGifrS uREkfyfrSm awmfawmftm;wufvmygawmhonf/
udk0ifharmfonf uREkfyfESifh&G,fwl jzpfav&m (uREkfyfxuf w&ufwnf;BuD;onf/) uREkfyfrSm
ESpftdrfaxmifysufcJU&NyD jzpfaomfvnf; olUrSmrl vlysKdBuD;tjzpfESifh rdbrsm;tm; vkyfauR;vsuf
&Sdojzifh uREkfyf tvGefMunfndKNyD; &Sdckd;csifpdwf jzpfrdygonf/ xdkolonf ausmif; wwef;wnf;
twl ynmoifcJUolljzpfaomfvnf; ol\ usDpm;wwfaom0goemaMumifh uREkfyfESifh tcifrifqkH;
oli,fcsif;wa,muf r[kwfcJUay/ okdU&mwGif &efukefaumvdyfausmif;odkU a&mufaomtcgrSp
vli,f ]vlaemuf} uav;wa,muftjzpfrS vlBuD;vlaumif;wa,muf jzpfoGm;&kHru udkuGef;?
udkxGef;&Sdefpaom vlawmfvlaumif;uav;rsm;ESifh aygif;oif;qufqH&jcif;aMumifh a&a&
vnfvnf ywfywfeyfeyf&Sdaom vlwa,muftjzpfodkU a&mufoGm;cJUavNyD/ uREkfyfonf
udkuGef;? udkxGef;&SdefwdkUESifhtwl udk0ifharmftm; &efukef rawGUcJU&bl;ygu olUxHodkU vmzdkU
a0;pG/ olUudkjrifvQif a0;a0;u a&Smifajy;csifaompdwfrsKd; &Sdvdrfhrnfjzpf\/ rQavmuftxd
aemufajymifaom ausmif;om;wa,mufjzpfygonf/ odkUaomf &efukefaumvdyf av;ESpfrQ
- 210 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
Nrawmif&Gm
xdknOfh xrif;pm;aomufNyD;Muaomtcg udk0ifharmfu ]]vmMuAsKdU? cifAsm;wdkUudk jrawmif&Gm
taMumif; od&atmif vdkufjytkH;r,f}} [k qdkum taEG;xnfuav;rsm;0wfzdkU ajym\/
(uREkfyf\ xl;jcm;csufwckrSm om;r,m;ESifh uJGcJU&onfhtcgwdkif; t0wfwxnf udk,fwckESifh
qif;vmcJUonfhtjzpfrsKd;udk ESpfBudrfvkH; BuKHcJU&jcif;jzpfonf/ wBudrfrl nDygaom
t0wftxnfrsm;udk cGJa00wf& awmfygao;\/) &moDrSm oDwif;uRwfvjynfhausmfrQom
&Sdao;aomfvn;f &efukef tawmftaeMumvmcJUaom uREkfyfwdkUtzdkUrSm nOfheufcsdefwGif
awmfawmfuav; at;pjyKavNyD/ udk0ifharmfrSm jrefrmrif;vufxufu aMu;eef;0ef\ ajr;jzpf
tom;0g rsufvkH;jyL; EIwfcrf;arT;aumif;aumif;ESifh vlacsmvlcefUwa,muf jzpfav&m
vlysKdvnf;jzpfjyef? t&m&Sdwa,mufvnf;jzpfjyef (aemifwGif od&onfhtwdkif;) pdwfBuD; r0if
wwfyJ &Gmom;rsm;ESifh a&ma&maESmaESmvnf; aewwfjyefav&um; jrawmif&Gm vlcspfvlcif
aygaom t&m&Sdwa,muf jzpfae\/
olonf rdef;rvdkufpm;aom 0goemr&Sdaomfvnf; tysKdacsm&Sdaom vlBuD;vlaumif;rsm;\
tdrfodkU rdwfjzpfaqGjzpf jy&rnfqdkum wtdrfwufqif; vSnfhvnfwwfav&m uREkfyfwkdUtm;
nwGif jrawmif&GmtysKdacsmrsm;udk jy&rnfqdkum ac:oGm;jcif; jzpfavonf/ txuf
azmfjy&myg t*Fg&kyfrsm;ESifh jynfhpkHaom udk0ifharmftzdkUrSm ysLysLiSmiSm {nfhrcHcsifaom tdrf&Sifr&Sd?
tdrfay:odkU wufoGm;MuonfqdkvQif aumfaZmcif;NyD; vufzuf&nfMurf;ESifh tjrnf;jzpfap?
okdUr[kwf aumfzDESifh bDpuGwfrkefUaowmjzpfap wnfcif;auR;arG;Muonfcsnf; jzpf\/ wtdrf
ESpftdrfrQ wufrdMuvQif uREkfyfonf jrawmif&Gm\ xl;jcm;csufwckudk owdjyKrd\/ uREkfyf\
- 211 -
a&TOa'gif;
0&efwmrS&Icif;
jrawmif&GmwGif ,cifu taumuf0efaxmuf[l r&SdcJU? udk0ifharmfonf yxrOD;qkH;
taumuf0efaxmufjzpf if;twGuf aetdrfoD;jcm;aqmufvkyfxm;jcif; r&Sdao;yJ opfawm&kH;
taqmufttkHudkyif 0efaxmufaetdrftjzpfESifh tokH;jyK&\/ {&m0wDjrpfonf jrawmif&Gm
teD;wGif xkH;pHtwdkif; awmifESifhajrmuf rpD;qif;yJ auGUauGUaumufaumuf &Sdonfjzpf
jrpfurf;yg;ay: wnfxm;onfh&Gmrsm;\ xkH;pHtwkdif; &Gm&SnfBuD;jzpf&m a&Tbdke,fbufrl
&Gmrsm;onf trsm;tm;jzifh cyf0dkif;0dkif; &SdMuavonf/ jrawmif&Gm\ taemufbuftpGef;
(&GmNrD;) opf0g;jzifh aqmufvkyfxm;onfh tdrfjrifh (AdkvftdrfBuD;) ESpfaqmif&Sd&m wtdrfrSm
awmtkyfBuD;twGufjzpf 'kwd,tdrfrSm taumuf0efaxmuftwGufjzpf\/ tdrfESpfaqmifvkH;
- 212 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
jrawmifol tysKdacsmrsm;
&Sif;ygOD;tHU/ {&m0wDjrpfonf txufwGif azmfjycJUonfhtwdkif; jrawmif&GmteD;wGif
auGUauGUaumufaumuf pD;qif; tcsKdUae&mrsm; urf;yg;NydKvsuf &SdaomaMumifh
jrawmif&Gmonf wckwnf;aom a&qdyfudkom tokH;jyKEdkif\/ if;a&qdyfrSmvnf; opfawm&kH;
a&SUwnfhwnfh &Sdae\/ xdka&qdyfwGif 0g;azmifrsm;vnf; (wazmifNyD;wazmif) tNrJvdkyif
qdkufuyfvsuf&Sd&m a&cyfolrsm;vnf; azmifay:okdUwuf (a&aumif;a&oefU &apjcif;iSm)
azmiftpGef;odkU avQufoGm;NyD;rS a&cyfMu\/ a&csKd;olrsm;vnf; if;enf;twdkif;yif jyKvkyf
Muonf/ okdUjzpf naecif;tcsdefrsm;wGif jrawmifw&GmvkH;&Sd tysKd[lorQonf ig;a,muf
wwef;? ajcmufa,mufwwef; ponfjzifh a&tdk;rsm;&Gufum a&qdyfokdU vmMuav&m
opfawm&kH;0&efwmrS xdkifvsuf wnaerQ arQmfMunfhvdkufygu jrawmif&Gm&Sd tysKdaygif;pkHudk
wa,mufrusef jrif&onf[k qdkEdkifavmufayonf/ (opfawm&kH; vlysKdvlacsm opfawm
t&m&Sdwa,muf &Sdaejcif;onf jrawmifoltysKdrsm;twGuf a&cyf&jcif;tvkyf NiD;aiGUjcif;
ajyaysmufapavoavm rajymwwfay/) rnfokdUqdkap a&qdyfodkU npfwD;npfpkwf rvmyJ
oyfoyf&yf&yf 0wfqifvmapzdkU wdkufwGef;csufwck jzpfaponf[lum; uREkfyf ,kHMunfonf/
a&qdyfodkUvmMuaom tysKdrsm;onf yGJaeyGJxdkif xGuf&ouJUokdU 0wfaumif;pm;vSBuD;
r[kwfaomfvnf; o&ufxnfvkHcsnfvwfvwfESifh (wwfEdkifolrsm;u) tuFsD'dkbDcsrQavmuf
udkawmh 0wfqifvmMuonf/ qHyifaumif;olrsm;uvnf; qHyifzm;vsm;csum vmwwfMu
ay&m oeyfcg;yef;yef[lonfrSm tysKdwdkif;vdkyif yefqifvmMujcif;udk awGU&\/ a&tdk;udk
acgif;ay:wGif &Gufxm;&aomfvnf; a&pD;usNyD; oeyfcg;ysufjcif; r&Sd&avatmif tysKdwkdif;
vdkyif usifvnfrI&Sdavonf/ uREkfyfwdkUvlpkonf 0&efwmxdkifvsuf a&qdyfbufodkU
arQmfMunfhaeMupOf opfawm&kH;bufodkU rodrom rxifr&Sm; apmif;iJUrMunfhrdaom tysKd
[l r&Sdjcif;udkvnf; uREkfyf owdjyKrd\/ wGif uREkfyfu udk0ifharmftm;-
- 213 -
a&TOa'gif;
teD; MunfhwrsKd;
- 214 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
udk0ifharmf\ 0goemwck
ae&m oli,fcsif; udk0ifhfarmfESifh ywfouf uREkfyfudk tuJcwfEdkifavmufp&m jzpfay:vm
aom taMumif;t&mwckudk trSwf& azmfjy&OD;rnf/ uREkfyfwkdUonf azmifpGef;wGif (a&nmrS)
a&csKd;Mu rdef;rBuD;okH;a,mufwkdUvnf; atmufydkif;rS a&csKd;vsuf&SdMu\/ azmifpGef;jzpfonfh
twGufaMumifh a&onf ae&m tawmfeuf raxmufrdyJ&SdonfESifh a&ul;rwwfolrsm;rSm
azmifudkudkifwG,fvsuf a&csKd;Mu&\/ odkUESifhyif a&ul;rwwfolrsm;tzdkUrSm ab;tE&m,f
ruif;vSay/ uREkfyfwdkUrlum; a&ul;wwfolrsm;jzpf azmifudkvTwfum jrpfjyifodkU xGuful;Mu
avonf/ (ae&m uREkfyfa&ul;wwfykH qef;Mu,fjcif;udk azmfjy&ayOD;rnf/) uREkfyfonf
bkef;BuD;ausmif;om;uav; b0uwnf;u a&Twacsmif; Budrfzefrsm;pGm a&csKd;cJUjcif;
- 215 -
a&TOa'gif;
tacsmifa&ul; wwfjcif;
- 216 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
udk0ifharmf\ i,frlay:jcif;
uREkfyfwdkUvlpkonf azmifpGef; a&csKd;vsuf&SdMupOf azmif\atmufydkif;wGif rdef;rBuD;
ESpfa,mufokH;a,mufvnf; a&csKd;vsuf&SdaMumif; a&;om;azmfjycJU&m udk0ifharmfonf a&csKd;&if;
wef;vef;rS rdef;rBuD;rsm;&Sd&modkU avQufoGm; azmifpGef;udk vufwbufjzifh udkifwG,fum
a&csKd;aeaom rdef;rBuD;teD;odkU csOf;uyfvsuf]]bmvkyfwmvJAs a':jrifh}}
]]a&csKd;wmaygh 0efaxmufrif;}}
- 217 -
a&TOa'gif;
tqif; ESifhtcsif;
- 218 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
zl;pma&;ewf
- 219 -
a&TOa'gif;
- 220 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
oHa0*&zG, fw &yf
- 221 -
a&TOa'gif;
- 222 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
acgif;rmwJUvluav;awG
xdknOfh &GmxJrS tbdk;BuD;wa,muf a&mufvm ajcuefcH&aomvli,frSm tvl;tvJ
jzpfaeaMumif;? 0efaxmufrif; vdkufMunfhzdkUtaMumif; awmif;yefajymqdkav\/ udk0ifharmfonf
csufcsif;xvdkuf&m uREkfyftm;vnf; tazmfvkdufcJUzdkU ac:oGm;avonf/ &kH;ay:rSqif;
awmtkyfBuD;\tdrfa&SUodkU a&mufMu&mwGif taMumif;jcif;&mudk Mum;odESifhNyD;jzpfaom
awmtkyfBuD;onf tdrfay:rSajy;qif;vm jrawmif&Gmom;rsm; raumif;aMumif;? bmrQ
r,kH&aMumif;? vl&rf;um;uav;rsm;vnf; &SdaMumif;? 0efaxmufrif;udk,fwdkif rvdkufoifh
aMumif;ajymum wm;qD;av\/ (awmtkyfBuD;um; e,fwGif ESpfaygif;rsm;pGm aebl;oljzpf
e,ftaMumif;udk udk0ifharmfxuf ydkodonf/) wGif udk0ifharmfu ]]b,fhES,fvJAsKdU
udkazodef;}} [k ar;&m uREkfyfu ]]cifAsm;oGm;vQifawmh usKyfvdkufrSmyJ}} [k jyefajymonfESifh
]]udkif;vmAsm? oGm;r,f}} [kqdkum xGufvmMuavonf/ toufig;q,f ausmfNyDjzpfaom
awmtkyfBuD;url ]]awmfawmfacgif;rmwJU vluav;ESpfa,mufyJ}} [laom rsufESmxm;rsKd;ESifh
Munfhae&pfav\/ ajcuefcH&aom vli,f\tdrfokdU a&mufMuaomtcg (0efaxmufESifh
ywfoufaom trIjzpfonfESifh) vli,faqGrsKd;rsm;omru w&GmvkH;vdkyif pk&kH;a&muf&Sd aeMu
avNyD/ uREkfyfwdkUonf tdrfay:okdUwuf vlemteD; xdkifMu&m vlemrSm cg;udkuefrdaom
'PfaMumifh &Gmol&Gmom;rsm; 0dkif;0ef;ESdyfES,fay;aeMu\/ uREkfyfonf vlem\rsufESmudk wcsuf
vSrf;Munfhvkduf&mwGif a0'emjyif;xefykHr&aMumif; tuJcwfrdonfESifh y&dowfudk vSrf;Munfh
vdkufjyef\/ if;wkdUteufwGif a&cyfqdyf jrifvdkuf& uREkfyfrSwfrdaom rdef;racsmuav;udk
awGU&\/ olUteD;wGifvnf; &kyfcsif;cyfqifqifwlaom rdef;racsmuav;ESpfa,mufudkvnf;
jrif&av&m nDtpfrrsm; jzpfwef&monf[k tuJcwfrd xdktwdkif; rSefuefjcif;udkvnf;
aemifwGif od&onf/ nDtpfrokH;azmfwdkU \rsufESmrsm;rSm &Srf;qefonfxifrd&m onfvnf;
rSefuefaMumif; awGU&onf/ &Gmol&Gmom;rsm;onf udk0ifharmf\ ajcuefrIESifh ywfouf
wpdwfudk wtdwfjzpfatmif csJUxGifajymqdkvsuf&SdMu&m uREkfyfrSm vlUpdwfudk tuJcwfoavmuf
ajyvnfatmif rajymwwfonfESifh pum;jzifhrulnDyJ &Gmom;vli,frsm;\tuJudkom
apmifhMunfh ae&ygawmhonf/ &Gmolrsm;teufwGif tawmfpum;wwfaom rdef;rBuD;
- 223 -
a&TOa'gif;
opfo if;xGufjcif;
- 224 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
qifypfx Gufjcif;
n10em&D tcsdefcefUwGif &Gmom;ESpfa,mufa&mufvm teD;&Sdv,fawmwGif qif&dkif;0if
pm;aeaMumif; owif;ay;vm\/ wGif udk0ifharmfonf aigufueJx &dkifz,faoewfudk
qGJudkifav&m awmtkyfBuD;u ]]0efaxmufrif; rawmfygbl;xifygw,f}} [k owday;aomfvnf;
udk0ifharmfu ]]bmjzpfovJ awmtkyfBuD;&JU? ypfcGifh&Sdw,fr[kwfvm;}} [k ar;\/ awmtkyfBuD;
u ]]ypfwmuawmh ypfEdkifcGifh&Sdygw,f? odkUaomf pdk;&drfvdkU ajymjcif;yg}} [k jyefajym\/
udk0ifharmfu ]]Oya'vGwfuif;vQif awmfNyDAsm? qifudkawmh raMumufygbl;? wcgrS qif
rypfbl;vdkU prf;Munfhcsifw,f}} [k ajymajymqdkqdkESifh qif;rnfjyKNyD; ]]udkazodef;aumAsKdU
vkduf0HU&JUvm;}} [k ar;\/ trSefudkajym&vQif ausmif;aepOfu udk0ifharmf\ usDpm;jcif;rsm;udk
- 225 -
a&TOa'gif;
- 226 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
c&D;qufMujcif;
aemufwaeUeHeufwGif uREkfyfwdkUvlpkonf aumfzDaomufNyD;aemuf c&D;xGuf&ef jyifqifMu
av\/ awmtkyfBuD;wdkUvlpkrSm jrawmifbufodkU vnf;aumif;? uREkfyfwdkUvlpkrSm erf;aygif;
pcef;odkU vnf;aumif; qufvufc&D;xGufMu&ef jzpf\/ ypnf;rsm;udk qifESpfaumifay:okdU
wif udk0ifharmf\ wynfhrsm;? awmacgif;rsm;? pma&;armifjrESifh uREkfyf\ nDawmfarmifwkdUu
wzGJU? udk0ifharmfESifhuREkfyfwkdU aemufrS aoewfxrf;vkduf&onfh wynfhwa,mufu wzJGU
vrf;avQmufvmMu\/ ypnf;rsm;wifonfh qifESpfaumifudk yxr rSDatmif vkdufEdkifMu
aomfvnf; wa&GUa&GUwtdtdESifh oGm;Muonfxif&aom qifESpfaumif\ ajcvSrf;BuJrIaMumifh
Mum&SnfpGm rSDatmifrvdkufEdkifMuyJ okH;uJGuJG oGm;avawmhonf/ udk0ifharmf\tBuHrSm
vrf;c&D;wGif acsuav;? '&,fuav;rsm; awGUvdkawGUjim;qdkum aoewfxrf;aom wynfh
aemuf vkdufygvmonfhtwGuf uREkfyfwkdUokH;a,mufrSm aemufqkH;tzGJU jzpfaeavonf/
vrf;avQmufoGm;MupOf uREkfyfrSm rQavmufeufaomawmodkU wBudrfrQ ra&mufbl;onfESifh
pdwf0ifpm;zG,faom tjcif;t&mrsm;udk awGU&\/ ]pdrfhBuD;? NrdKifBuD;? &dyfBuD; awmawmif
aea&mifrc} [laom &uefBuD;twdkif; tvGefBuD;rm;xlxyfaom opfyifBuD;rsm;wGif aygifvkH;
cefUwkwfaom EG,fBuD;rsm; ywf&pfvsuf aeaysmufrxdk;onfh vSnf;vrf;ay: avQmufoGm;pOf
opfyg;ysOf;BuD;rsm;udk jrif& aomEkwdK&frkqkd;onf q'efqifrif;\tpG,fudk jzwf&ef
oGm;pOfu awmtkyfudkvnf; owd&rd\/ wae&m a&tdkifwck bGm;ueJay:vm qwf
okH;av;aumifudkvnf; awGUvkdufojzifh udk0ifharmfonf wynfhvufrS aoewfudk vSrf;,l
vkduf\/ odkUaomf qwfrsm;um; aysmufoGm;avNyD/ wGif udk0ifharmfonf aoewfudk
wynfhvufodkU jyefray;yJ oludk,fwdkifxrf;um avQmufvm\/ okdU&mwGif rnfonfh
awmaumifudkrQ rawGUyJ erf;aygif;okdU a&mufvmMuygawmhonf/
- 227 -
a&TOa'gif;
awm0ufw aumif&jcif;
qdkufa&mufaomaeU vltm;vkH; tem;,lvsuf&Sd&m udk0ifharmfonf awmacgif;wa,mufESifh
&Gmrkqdk;wa,muftm; aoewfay;vdkuf vlESpfa,muf trJ&SmxGufMuonf/ a'oum;
orif? '&,f? awmMuuf? awm0ufrS pdkif? ajymif? BuHU? qifodkUwdkifatmif awmaumifpkHaom
a'ojzpf&m pifppfrSm jrefrmwjynfvkH;wGif awmwd&pmeftpkHqkH;jzpf bk&ifcH qm[mukwf
bwvmESifh t*Fvdyft&m&SdBuD;rsm;tzGJUwdkU vGefcJUaomESpfu awmypf&ef vma&mufcJUMu
bl;avonf/
- 228 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
tb,fhaMumifh t&ufaomufoenf;
wefaqmifrkef;v rjynfhao;aomfvnf; pdrfhBuD;NrdKifBuD;rsm;\ tv,f&Sdaom erf;aygif;
AdkvfwJrSm qD;ESif;rsm;&Hvsuf&Sd uREkfyfwdkUnDtpfudktzdkU&m tawmfuav; csrf;at;aeNyDjzpf&m
0ufom;uifrsm; pm;jzpfaomtajcokdU a&mufonfESifhwNydKifeuf udk0ifharmfonf ema&;
zsm;a&;twGuf aq;0g;tjzpf ,laqmifvmcJUonfh tdua&Smb&ef'DwvkH;udk xkwfav\/
uREkfyf MunfEl;vdkufykHrSm ajymzG,f&mr&Sdacs/ (uREkfyftm; t&ufBudKufwwfonf[k txif
a&mufMuaom vlrsm;onf ]uREkfyf MunfEl;onf} [k a&;vdkufaomtcg NyKH;Muvdrfhrnfjzpf&m
uREkfyfESifh t&uftaMumif;udk ae&m &Sif;vif;a&;om;&ayvdrfhrnf/) uREkfyfonf pifppf
tm;jzifh t&ufudk BudKufjcif;r[kwf? tpm;aumif;udk BudKufjcif;jzpf\? t&om&Sdaom tpm
wckudk onftwdkif;pm;jcif;xuf t&ufuav;wcGufavmuf aomufNyD;rS pm;onfhtcg
t&omydkjcif;rSm uREkfyf\udk,fawGUjzpf\/ woufywfvkH; uREkfyf t&ufaomuforQwGif
rl;csifaomufjcif;r[kwf? pm;aumif;csif aomufjcif;jzpf\/ rl;,pfjcif;oufoufudk
BudKufwwfaomvlrsm;onf pm;p&mrygcsifaeap? aomufp&m&vQifNyD;a&m[k oabmxm;wwf
- 229 -
a&TOa'gif;
Zdrf&Sdaomnwn
udk0ifharmfonf ]iSufawm acG;awm} wuf&onfh opfawmt&m&Sdwa,muf jzpfaomfvnf;
iSufzsm;umuG,f&efqdk t&ufaomufaomvlwa,muf r[kwfygay/ awmxJ zsm;emvQif
okH;rnf/ odkUaomf umuG,f&efqdk aomufwwfolr[kwfacs/ odkU&mwGif ]]toufudk
taocHrnf? aot&ufudk vQmay:rwif}} [k 0g<um;ajymqdkwwfMuonfh t,loD;aom
vlpm;rsKd;wa,mufum; r[kwfay/ rdwfaqGoli,fcsif;rsm;tm; xrif;pm;yJG auR;aomtcg
- 230 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
bk&ifcH trJypfjcif;
qm[mukwfbwvmonf jrefrmjynfodkU bk&ifcHtjzpfESifh ESpfBudrfwdkif vma&muftkyfcsKyf
bl;onfhteuf yxrtBudrf (1918ckESpfavmufxifonf/) bk&ifcHjzpfpOfu c&pfprwf
&ufowywf (Christmas Week) twGuf uom'dpBwdwftwGif;&Sd erf;aygif;AdkvfwJ
pwnf;csum trJypfxGufMu&ef tpDtpOfjyKvkyfMu\/ c&pfprwf&ufowywf [lonfrSm
'DZifbmv 25&ufaeUrS Zefe0g&Dv w&ufaeUtxd jzpfav&m Edk0ifbmvqDavmufuwnf;u
opfawmbufqdkif&m awmMuyf? awmacgif;? awmtkyfuav;? awmtkyfBuD;rS p 0efaxmuf
wdkifatmif if;udptwGuf BudKwifpDrHMu&\/
xdk&ufrsm;twGif; opfawmt&m&Sdrsm;tzdkU&mwGif opfawmudponf ta&;rBuD;ao;? bk&ifcH
awmvnfvmrnfh udponfomvQif ta&;BuD;\/ opfawmvkyfief;ESifh ywfouf 0w&m;
wpkHw&m vpf[if;ayghavsmhrI&SdcJUvQif xkacsvTmawmif;cH&&kHrQavmufESifh NyD;Edkifaomfvnf;
- 231 -
a&TOa'gif;
bk&ifcHqdkufa&mufjcif;
enf;jzifh awmaumifrsm;udk BudKwifum jzm;a,mif;aoG;aqmifxm;onfjzpf 'DZifbmv
tv,favmuf a&mufonfqdkvQif qm;BudKufwwfaom awmaumif[lorQonf (rBudKufaom
awmaumifrsKd;vnf; cyf&Sm;&Sm; &Sdvdrhfrnf/) erf;aygif;&Gmywf0ef;usifwGif ajccsif;vdrfrwwf
aygrsm;vsuf&Sd\/ xdktawmtwGif; if;ywf0ef;usifwGif Muufuav;? iSufuav;rQ rypf&[k
wm;jrpfxm;\/ tb,fhaMumifhqdkaomf aoewfoHMum;vQif waumifwavjzpfap xdwfvefU
xGufajy;rnfudk pdk;&drf&aomaMumifhaywnf;/ erf;aygif;&Gmom;rsm;onfvnf; erf;aygif;AdkvfwJ
ESifhwuG ywf0ef;usifudk ajymifpifatmif vSJusif;okwfoifxm;Mu&ay&m if;wkdUtzdkUrSmvnf;
woufwGifwcg BuKH&cJaom ]awmvnfyJG} BuD;jzpf arQmfwvifhvifh &SdaeMuav\/ aeU&uf
eD;uyfvmaomtcg erf;aygif;&Gmonf &Gmi,ftjzpfrS NrdKUuav;tjzpfodkU ajymif;vJ
- 232 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
om;aumifrsm;\oif;csKdif;
uom'dpBwdwf erf;aygif;awmrSm wd&pmef&dkif;rsm; aygvnf;ayg pkHvnf;pkHaomaMumifh
rkqdk;rsm;\ ewfjynf (Paradise of Hunters) [k if;wkdUac:Mu\/ jrefrmwjynfvkH;wGif
BuHUrsm;onf tydkif;wGifom awGU&onfqdk&m rkqdk;rsm; wcgw&H awGU&wwfaomfvnf;
ynwfxm;aom wd&pmefrsKd;jzpfaomaMumifh rnfolrQ ypfcGifhr&qdk\/ bk&ifcHESifhtzJGUrlum;
Oya'txufrS vlpkjzpfaomaMumifh bmaumifrqdk ypfEdkifcGifh&SdMu&m ypfvnf;ypfMuonfqdk\/
rsufESmjzLt&m&Sd aoewform;rsm;onf vnf;aumif;? olwkdU\trdefUESifhypfaom rkqdk;rsm;
onf vnf;aumif; aeUa&mnyg ypfvkdufMuonfrSm rdk;rTefoGm;awmhonf/
awmaumifrsm;rSm ,cifuwnf;u w0dkuf pkH&kH;aeMuatmif qm;ykHrsm;jzifh jzm;a,mif;
xm;jcif; jzpfay&um; &Gmom;rsm;u aoewform;rsm;&Sd&modkU ]awmacsmuf} ay;vdkuf&mwGif
olwkdUu ukvm;xdkifay:rS ZdrfESifhxdkifNyD; waumifNyD;waumif ypfcsvkduf&kHom &Sdonfqdk\/
awmaumifrsm; aovdkufMuonfrSm aomufaomufvJ&Sd wESpfwBudrfrQavmuf enf;
twdkif; trJypfxGufMurnfqdkvQif rMumrDtwGif; awmjyKef;oGm;zG,f&m &Sdonfqdk\/ &Gmom;
rsm;rlum; if;wdkUtwGuf a0pk&&Sdaom tom;rsm;udk Muyfwifajcmufvkyfjcif;? aevSef;
trJajcmufvkyfjcif; ponfjzifh tawmfpD;yGm;jzpfMu tvGefaysmfMuonfqdk\/ aemufqkH;
- 233 -
a&TOa'gif;
- 234 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
]opfoif; } tvkyf
pm;aomufNyD;Muaomtcg uREkfyfwkdUvlpkESifh opfckwform;rsm;onf uRef;yifBuD;rsm;&Sdaom
tpdk;&opfawmBudK;0dkif;okdU xGufMuav\/ AdkvfwJrS ESpfrdkifausmfokH;rdkifcefU a&mufMuaom
tcgwGif opfoif;&rnfh uRef;awmBuD;odkU a&mufMu\/ ]opfoif;} jcif; [lonfrSm tjcm;
r[kwf? uRef;yifBuD;rsm;udk aoatmifowfay;&aom tvkyfyifjzpf\/ xkdpOfurl uRef;opfrsm;
xkwfvkyfjcif;tvkyfudk jrefrmopfukefonfrsm;teufrS [kwdywdvkyfEdkifolenf;yg; bDbDwDpD?
pwD;vfb&m;om;? ruf*&*g paom EdkifiHjcm;ukrPDBuD;rsm;om vkyfudkifEdkifMuavonf/
jrefrmopfukefonfrsm;rSm aiG&if;rvkHavmufonfhjyif NAdwdoQtpdk;&uvnf; jrefrmukefonf
rsm; vdkufemzdkUcJ,Of;avmufatmif pnf;urf;Oya'rsm; jyKvkyfxm;jcif;aMumifh rvkyfEdkifyJ
&SdMu&onf[k jrefrmukefonfrsm;u ajymMu\/ udk0ifharmfurl jrefrmukefonfrsm;\
ruRrf;usifrIvnf; ygonf[k ajymbl;\/ rnfodkUyifjzpfap jrefrmukefonfrsm;rSm ]aumfvJ
ewfowf} [kac:aom uRef;opftydeftajcmufrsm;rSwyg; vkyfEdkifol r&SdMuacs/ EdkifiHjcm;
ukrPDBuD;wcku uRef;awmwckudk avvHqGJNyD;aemuf if;awmrS uRef;opfrsm;udk ckwfcsif&m
ckwfvSJ ,l&onfr[kwf? opfoif;aom opfawmt&m&Sdu oifhawmfonfxifaom
uRef;yifrsm;udk a&G;cs,fowfrSwf ]owf} ay;&\/
rnfonfhuRef;yifudk owfay;oifhonf qkd&mvnf; opfawmOya't& twdtus owfrSwf
xm;onfjzpf&m opfawmt&m&Sdu if;pnf;urf;Oya'twdkif; owfay;&jcif;jzpf\/
ukrPDrsm;\tvdkrSm rdrdwdkUavvHqGJxm;onfh uRef;awmxJrS tacsmqkH;? tvSqkH;aom
uRef;yifBuD;rsm;udk vSJ,l&efjzpfav&m tpdk;&url tBuD;qkH;? tacsmqkH;rsm;udkcsnf;
owfay;onfr[kwf? wyifESifhwyif yl;uyfvGef;ojzifh rBuD;yGm;Edkifaom uRef;yifrsm;udkvnf;
nSyf xnfhcsifao;onf/
opfoif;t&m&Sdonf ukrPDrsm;\tBudKufcsnf; vkyfay;ygu txuf tpdk;&t&m&Sd\
Budrf;armif;jcif;cH& tpdk;&\tBudKufcsnf; vkyfjyefyguvnf; ukrPDrsm;\ twkdiftawm
cH&avonf/ ,if;uJUodkU twkdifcH&aomtcgvnf; txuft&m&Sdu tpdk;&\ tusKd;udk
Munfhwwfaom opfoif;t&m&Sdqdk csD;usL;onfr[kwf? rQwatmifrvkyfwwfaom t&m&Sd
- 235 -
a&TOa'gif;
- 236 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
arT;vkdu fonfh0ufacgif;
uREkfyfrSm opfawmtrIxrf;wa,muf r[kwfaomfvnf; omreft&yfom;rsm;teufwGif
vIyf&Sm;rI tavhtusifh&Sdolwa,muf jzpfonfhtavsmuf yifyef;jcif;xuf qmavmif
rGwfodyfjcif;u uJvGefvsuf&Sd\/ jyefMuawmhrnf[k AdkvfwJbufokdU ajcOD;vSnfhuwnf;u
uRekfyfrSm usif;BuD;xJrS0ufacgif;udk owd& jrifvdkaZmESifh pm;vdkaom tmomqEwdkUonf
tNydKiftqdkif jzpfvsuf&Sd\/ 0efcHxm;onfhtwdkif; tpm;orm;wa,mufjzpf qmqmESifh
udkufzJUum 0g;csifvSNyDjzpfaomfvnf; usif;udkazmfvkdufaomtcg rnfodkUaom tqif;
&Sdonf[k MunfhvdkonfhaZmrSmvnf; rao;vSacs/ opfyifBuD;atmuf&Sdaom ,refnOfhu
rD;ykHrSm jymylrsm;ESifh aEG;vsuf&Sdao;&m udk0ifharmf\xrif;csuf armifbdk;uGef;onf jymrsm;udk
a&S;OD;pGm z,f&Sm; aemufwGif ajrBuD;udk wl;,uf\/ zufrsm;ay:vmaomtcg ajrBuD;rsm;udk
qufvuf jznf;nSif;pGm z,f&Sm;NyD;aemuf 0ufacgif;xkyfudk tay:odkU owdBuD;pGmESifh
rwif&\/ aemufqkH; ywfcsufxm;aom ESD;rsm;udk ajz zufrsm;udk zGifhvdkufonfESifh
tNydKifeuf arT;BudKifaomteHUonf ESmacgif;okdU wkd;0ifvmjcif;ESifhtwl eDndKndKtqif;&Sdaom
MumndKUa&mif0ufacgif;vnf; ay:vmygawmhonf/ zkwfenf;\ xl;jcm;csufrSm teHUt&om
ESifhjynfhpkHonfh "mwfaiGUrsm; (Volatile Gases) wkd;xGufaysmufjy,fjcif; r&Sdap&yJ txkyf
twGif; ydwfavSmifae&onfhtwGufaMumifh tvGefarT; tvGef ]av;} aom t&omESifh jynfhpkH
jcif;yif jzpfavonf/ uREkfyfwdkUonf xrif;udk wdkU&kHwkdU 0ufacgif;zkwfESifh 0rf;wGif;om;
[if;udkcsnf; t0BuD; pm;vdkufMu&m uREkfyfrSm naecif;twGuf opfoif;&modkU rvkdufEdkif
awmhyJ tdyf&mxJ tcsdefukef&ygawmhonf/ uREkfyfonf A[kokwtwGuf opfoif; vdkufcJU
aomfvnf; weHeufESifhyif vkHavmufNyD;jzpf aemufaeUrsm;wGif erf;aygif;&GmESifh ywf0ef;usif
wkdUudk vSnfhvnfMunfh&Ijcif;jzifh tcsdefukefapygonf/
- 237 -
a&TOa'gif;
qifaumufjcif; \tE&m,f
wnae uREkfyfonf erf;aygif;&GmteD;w0dkufwGif vrf;avQmufvsuf&SdpOf qifOD;pD; udkjronf
cRef;uav;udkudkifvsuf vrf;avQmufvmjcif;udkawGU& ar;Munfh&m ]qifaumuf} oGm;rnf[k
ajymonfESifh uREkfyfvnf; vdkufoGm;\/ qifrsm;rSm tjcm;wd&pmefrsm;uJUodkU tpmauR;zdkU
rvkdyJ eHeufapmapmvTwfvdkufNyD; naecif;wGif ]aumuf} ,l&avonf/ vTwfcgeD;
vufESpfbufudk oHBudK;&Snfwacsmif;jzifh xl;cwf BudK;wef;vef;ESifh vTwfvdkufjcif;jzpf\/
a&SUvufrsm;udk xl;cwfxm;onfhtwGufaMumifh qifonf ajcvSrf;usJusJ rvSrf;Edkifojzifh
waeUtwGif; c&D;a0;pGm roGm;EdkifyJ&Sd&m wef;vef;usvsuf&Sdaom oHBudK;&Snfuvnf;
qifoGm;aomvrf;udk nTefjyvsuf&Sdavonf/ odkUjzpf qifaumufaom naecif;tcsdefwGif
qifOD;pD;onf oHBudK;aMumif;BuD;twdkif; vdkufjcif;tm;jzifh qif&Sdaomae&mokdU a&mufEdkif
avonf/ uREkfyfESifhqifOD;pD;onf &GmrSxGufuwnf;u xif&Sm;pGmay:vsuf&Sdaom oHBudK;
aMumif;BuD;twdkif; pum;wajymajymESifh vkdufoGm;Mu\/ ajymMuaomtaMumif;t&mrSm tjcm;
r[kwf? qifOD;pD;tvkyfESifh qifrsm;\obm0taMumif;yif jzpfavonf/ wrdkifausmfausmf
ESpfrdkifcefU a&mufMuaomtcg qifOD;pD;\ pdk;&drfruif;&Sdaom trlt&mudk uREkfyf jrif&onfESifh
ar;Munfh&m ol\qifronf tcgwdkif;qdkygu rQavmuftuGmta0;wGif awGUwwf ,aeU
rawGU&onfrSm xl;jcm;aMumif; ajymjy\/ uREkfyfrSm ol\pum;aMumifh tenf;i,f
pdwfroufomaomfvnf; c&D;a0;a0; vrf;avQmuf&&kHjyifr&Sdqdkum ajzqnfEdkifygonf/
qufvuf avQmufMuaomtcg qifOD;onf rMumcP &yfum&yfum em;pGifh\/
]]bmvkyfwmvJ}} [k uREkfyfuar;&m ]]cavmufoHudk em;axmif&onf}} [kajym\/ rdkif0ufcefUrQ
qufvufavQmufvmMuonfwGifrS cavmufoH wcsufwcsuf oJUoJUuav;Mum;& uREkfyf
tm;wufvm\/ cavmufoHonf wjznf;jznf; us,fonfxufus,fvm uREkfyfwkdUvnf;
cyfokwfokwfavQmufvmMupOf awmfawmfeD;uyfvmonfxifumrS jAKef;ueJ toHwdwfoGm;\/
wGif qifOD;pD;onf uREkfyftm; vufjyumtcsufay; wefU&yfckdif;onfESifh pdk;&drfpGmjzifh
&yfvdkuf&\/ cavmufoHonf ig;puefUavmufwGif wcsufwcsuf Mum;vmcJU&mrS ,ckrl
wrdepfcefU wdwfqdwfvsuf&SdavNyD/
]]bmjzpfwmvJAs udkjr}}
]]cavmufoH wdwfoGm;wmu bmaMumifhvJAsm}}
]]qif&dkif;eJUawGUvQif qifru cavmufoHrMum;&atmif vnfyif;eJUnSyfxm;wwfw,f q&m}}
]]olUudk vlrawGUap&atmifvdkUvm;}}
- 238 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 239 -
a&TOa'gif;
- 240 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
owdjyjcif;
qifudkrlum; wa,mufwnf;pD;bl;ygNyD/ odkU&mwGif vnfyif;udk um;,m;cG xdkif&jcif;
jzpfaomaMumifh qif\ Murf;wrf;aom *kwfarG;rsm;onf aygifrsm;ESifh wifyg;wkdUudk pl;vS
ygonf/ twefi,foGm;rd qif\ajcvSrf;ESifh vIyf&Sm;ykHtjcif;t&mudk &dyfpm;rdvmaomtcg
rdrdrwwfao;aom tjcif;t&mwckudk oifcGifhBuKHu wwfatmifoifcsifwwfaom uREkfyf\
0goemtwdkif; vnfyif;udk cGrpD;rl qifOD;pD;rsm;uJUodkU OD;uif;xdyfrS ajcwJGavmif;cs pD;zdkU
BudK;pm;awmh\/ uREkfyfonf cGxm;aom ajcaxmufrsm;udk wjznf;jznf;&kyfodrf; (oHBudK;udk
vufrvTwfyJ) OD;acgif;xdyfodkU wa&GUa&GU a&GUvm\/ qif\OD;acgif;EGJUykHudk Mumav
oabmaygufav &SdvmonfwGif aemufqkH; oHBudK;udk aemufjyefudkifvsuf OD;uif;ay:wGif
wifyg;vTJxkdifum ajcwJavmif;csvsuf pD;Edkifygawmhonf/ AkdvfwJokdUa&mufvmaomtcg
udk0ifharmfwkdUvlpk a&mufESifhMuNyDjzpf&m oli,fcsif;udk0ifharmftm; qifOD;uif;xufrS EIwfquf
vdkuf&jcif;onf uREkfyftzdkU&mwGif atmifjrifrIBuD;wck jzpfygawmhonf/ wGif udk0ifharmfu
]]cifAsm;[mu oHBudK;udk udkifxm;wmudk;As? vufvTwfpD;rSaygh}} [k ajymvkdufonf/ uREkfyfonf
csufcsif;yif vufvTwfpD;vdkufonf/ tjcm;vlwa,mufu xkduJUodkUajymvkdufvQif uREkfyf
jyKvkyfvdrhfrnfr[kwf? udk0ifharmfrlum; ol\usDpm;jcifudk woufvkH;cHcJU&ojzifh owdd
aMumifonf[k xifrnfpdk;aomaMumifh (vdrfhusNyD; usKd;awmhrSusKd;ap) pGefU vkyfjyvdkufjcif;
jzpfavonf/ udk0ifharmfESifh uREkfyfonf a&SUwGifvnf; tjzpftysufuav;rsKd;awG &Sdyg
ao;onf/
qifpdwfaumufjcif;
jrawmifqdyfurf;wGif aps;oabFmrsm;onf &ufowwywfvQif wBudrfrQ qdkufuyfav&m
oabFmrqdkufrD w&ufwGif udk0ifharmfu ]]cifAsm; pm;csifwmawG MunfhNyD; 0,f&atmif
udk,fwdkif vkdufoGm;acsAsm}} [k uREkfyftm; cdkif;\/ &dum0,f&efrSm uREkfyfwdkUtwGufom
- 241 -
a&TOa'gif;
- 242 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
rpdk;wkdU nDtpfrwawG
uREkfyfwdkUonf udk0ifharmf\ opfawm&kH; pcef;cs qifOD;pD;ESpfa,mufwkdUu csufjyKwf&ef
wm0ef,lMuonf/ odkU&mwGif uREkfyfwdkUnDtpfudktwGufrl jrawmiftaumufpma&;BuD;u
uREkfyfwdkU&SdaeorQ wm0ef,lygayonf/ xdk&ufwGif uREkfyfwdkUrSm jrawmif&Gm todtuRrf;
tawmfaygrsm;vsuf&SdNyDjzpf&m cyfwnfwnf vnfywf&rnfhtdrfrsm;odkU aeUcif;tcsdefwGif
EIwfquf uREkfyfESifhrsufrSef;wrf;rdonf &GmOD;&Sd tysKdacsmnDtpfrrsm;tdrfodkUrl ae0ifNyD;
aemufrS a&mufygonf/ xdknae ukefoabFmrsm;qdkufuyfcsdefwGif uREkfyfonf 0,f&ef&Sdaom
pm;p&mypnf;rsm;udk pm&if;jyKvkyf rpdk;vufodkU ay;tyfxm;vdkuf\/ rpdk;rSm azmfjycJUbl;aom
nDtpfrrsm;teuf tBuD;qkH;jzpfav&m uREkfyf\ZeD;avmif; jzpfaomfvnf; trSefudkazmfjy&vQif
- 243 -
a&TOa'gif;
rarhEdkifaomxrif;weyf
uREkfyfonf tpm;ESifhywfouf pdwfxm;ykH tawmfqef;onf[k qdkMuvdrfhrnfxif\/
rnfrQavmufaps;BuD;aom pm;p&mjzpfap pm;csifonfqdkvQif ydkufqHudk rajrmfjrifyJ (wBudrf
wcg jzpfap) 0,fpm;&rS auseyf\/ aeUpOftzdkUrSmvnf; vufvSrf;rSDoavmuf wwfEdkiforQ
taumif;qkH;udk 0,fpm;avh&Sd\/ odkU&mwGif wcgw&Hrlum; aumif;aomtpmwckudk tvG,f
wulESifhr&yJ cJcJ,Of;,Of; &Sm&rnfqdkvQifvnf; 'kurcHrl tnHUqkH;aom tpmudkyif
ausauseyfeyfBuD; pm;Edkifygonf/ jrawmifrS qifESpfpD;ESifh xGufvmMu aygufeuf
AdkvfwJuav; ntdyfMurnfjyK&mwGif npmtwGufudk qifOD;pD;ESpfa,mufu wm0ef,l
csufjyKwfMu\/ xrif;pm;csdef eD;aomtcg uREkfyfwdkUnDtpfudkrSm tvGefqmavmifvsuf
&SdavNyD/ (qifpD;jcif;onf vrf;avQmufjcif;wrQ vIyf&Sm;jcif;aMumifh tvGefqmwwfonf[k
qiform;rsm;u ajymMuonf/) uREkfyfonf rD;zdkacsmiftvkyfrsKd; 0goemygonfESifh rnfonfh
[if;rsm; csufMuavoenf;[k [if;tdk;rsm;udk zGifhMunfhvdkuf&m usufNyD; rD;zdkteD;
uyfxm;aom [if;tdk;uav;xJ &Srf;yJykyfESifh c&rf;csOfoD;[if;udk vnf;aumif;? rD;zdkay:
wnfxm;aom [if;tdk;uav;xJ a&wGif ig;ydcwfNyD; wnfxm; yGufyGufqlaejcif;udk
- 244 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
t"dym,f&Sdaom c&D;wacguf
aemufwaeUwGif erf;aygif;odkUa&mufMu okH;av;&ufcefUMumaomtcg udk0ifharmfu uREkfyf
tm; xD;csKdifhaiGwdkufodkU olUtwGufESifhwuG tvkyform;rsm;ESifh awmtkyfawmacgif;rsm;
twGufyg vcxkwfckdif;\/ udk0ifharmfonf jrawmifodkU uREkfyfoGm;vdkjcif;udk &dyfrd[efwlonf/
vcrSm Edk0ifbmvtwGufjzpf 'DZifbmv 4&ufaeUwGif uREkfyf xGufvmcJU\/ wBudrfwGif
jrif;ESifhxGufcJU nDawmfarmifrygacs/ jrif;twGufrSm tqifoifhvSonf/ a&TvDjrpfbufrS
jrif;rsm;ESifhvmMuaom opfukefonfESpfa,mufonf jrawmifodkUtoGm;wGif erf;aygif;odkU
- 245 -
a&TOa'gif;
- 246 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
wjznf;jznf;,drf;nGwfjcif;
xdkaeUnaewGif uREkfyfonf rpdk;wkdU\tdrfokdUoGm; ig;z,faMumfESifh cJvHacsmif;rsm; (olwkdU
t&yfwGif ]aygif;wif;} [kac:onf/) jyKvkyfjyifqifxm;&eftwGuf ydkufqHay; rSmxm;cJU\/
xdknOfhwGif ig;z,faMumfESifh aygif;wif;udk t0pm;rnftBuHESifh taumufpma&;BuD;\ npm
xrif;udk toifhtwifhom pm;cJU\/ pma&;BuD;uawmfu ]]b,ftdrfursm; tpm;aumif;
auR;zkdU zdwfxm;w,f rqdkEdkifbl;? uRefrwkdUtdrfu xrif;udkawmif 0atmif rpm;awmhygyJvm;}}
[k ceJUpum; ajymvkduf&m uREkfyfrSm rpdk;wkdUtdrf pDrHxm;cJUaom aygif;wif;taMumif;udk
owif;oefUoefUMum; ajymvkdufjcif;jzpfonf[k rouFmonfESifh rsufESm&Sdef;ueJ jzpfoGm;rd
ygonf/ uREkfyf\pdwfudk EIdufEIdufcRwfcRwf ppfaq;vdkufaomtcg vrf;c&D;wGif opfukefonf
u rpdk;onf nDruav; armifuav;rsm;udk OD;pD;tkyfcsKyfum ]0dkif;vkyf0dkif;pm;} tjzpfESifh
xdef;odrf;apmifha&Smufvsuf &Sd&Smonf[k ajymvkdufuwnf;u uREkfyfpdwful;xm;onfh
rdef;uav; ESpfa,mufokH;a,mufteuf rpdk;bufodkU u&kPmoufoGm;jcif; jzpfwef&m
acsonf/ uREkfyfvdkcsifonfrSm &kyf&nfoem;urm; &Sdwmcsif;wlvQif Muifemwwfaom
pdwf&Sdoludk a&G;cs,frnfjzpf&m tdrfoltdrfom;rsm;tay: tBuD;tuJtjzpfESifh MuifemwwfvQif
vifom;tay:vnf; Muifemwwfvdrfhrnf[k wGufudef;&onf/ ]cspf} zdkUqdkonfrSm pHa'0DESifh
- 247 -
a&TOa'gif;
aygif;wif;ESifhig;z,faMumf
xdknOhf uREkfyfonf taumufpma&;BuD;tdrfrS npmpm;NyD;aemuf rpdk;wkdU\tdrfodkU cyfapmapm
oGm;a&muf\/ apmapmoGm;jcif;rSm aygif;wif;zkwfjcif;udk tptqkH; jrifvdkaomaMumifh jzpf\/
uREkfyf\0goemwckrSm aumif;aomtpmudk pm;&&kHESifhrNyD;yJ udk,fwdkif vkyfwwfonftxd
apmifhMunhfvdkjcif;yif jzpfavonf/ uREkfyfa&mufoGm;aomtcg ig;z,faMumf t&SufBuD;rsm;rSm
aMumfNyD;jzpf eHeHyifESifh MuufoGefNrdwfrsm;u wyef;uefjym;? ig;z,faMumft&SufBuD;rsm;u
wyef;uefjym; tjynfhaMumfNyD; aygif;wif;zkwf&kHrQom usefavawmhonf/ ig;z,faMumfrsm;rSm
rD;zdkacsmifaMumf& aygif;wif;rlum; {nfhcef; aqmif;rD;zdkwGif zkwfEdkifavonf/ if;a'o
wavQmuf aqmif;rD;zdk[lonfrSm Murf;ysOfwGif taygufazmuf Murf;ysOfESifhtnD
jyKvkyfxm;aom av;axmifh rD;zdkjzpf\/
rD;zdkonf Murf;jyifxufjrifhcJUvQif rD;&Sdefonf rD;vIHol\ ajcaxmufrsm;odkU ra&mufyJ
ajcovkH;avmufom a&mufEdkifrnfjzpfaomaMumifh Murf;udkazmufNyD; wjyifwnf;jzpfatmif
vkyfxm;&jcif; jzpfavonf/
- 248 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 249 -
a&TOa'gif;
a0hv nfvnfajymaejcif;
apmapmcdkuf aygif;wif;ESifhig;z,faMumfudk eHeHyifMuufoGefNrdwfESifh pm;vdkuf? vufzuf&nf
Murf; aomufvkduf? aq;wHzGmvkdufjzifh 0dkif;zGJUpum;ajymMuNyD;aemuf twefnOfheufvmaom
tcg armifnDruav;rsm;onf olwkdU\tdyfcef;odkU toD;oD;0ifMuav&m rdcifwa,muf
omvQif ]aq;Aef;} udkxkwf if;\tcef;0xdkifum uGrf;oD;zufaq;vdyfrsm; vdyfvsuf
&Sdav\/ uREkfyfrSm ESpftdrfaxmifysufcJUNyDjzpf vlysKdpum;ajymzdkU (pHa'0DESifh wkef;uuJUodkU)
&GHUjcif;wGefUjcif; r&Sdaomfvnf; tcsdeftrsm;BuD;&Sdonfqdkum axG&mav;yg; pum;udk ajymvsuf
&Sd\/
tarBuD;\tcef;rSm (tdyfcef;okH;cef;&Sd tawmfus,faomtdrfBuD; jzpfaomaMumifh) tawmf
uav;a0; ajymcsifaompum;udk olrMum;atmif ajymEdkifaomfvnf; ]ajz;ajz;aygh} [k
oabmxm;\/ ,aeUn ajymawmhrnf[lyif wxpfcsqkH;jzwfjcif; rjyKao;acs/ rpkd;
pdwf0ifpm;ykH&onfrSm &efukefNrdKUBuD;taMumif;jzpf a&Twd*kH? odrfBuD;aps;? wd&pmef&kH ponfh
a&mufoifha&mufxdkufaom ae&mrsm;taMumif;udk wGifwGifBuD;ajymjy,if; ]]rpdk;wkdU wacguf
avmufawmh a&mufatmifvmzdkU aumif;w,f}} [laom pum;rsKd;xuf eD;uyfatmifrajymyJ
a0hvnfvnfjzifhom tcsdefukefap\/ oef;acgifwdkifvwfaomf Murf;jyifrS trIdufo&dkuf
vSnf;cs&eftwGuf azmufxm;onfhMurf;aygufrS ]zkwfueJ} toHMum; Munfhvkduf&m
aq;jyif;vdyfwdkwckonf Murf;aygufteD;wGif rD;cdk;wtltlESifh avmifvsuf&Sdjcif;udk awGU&\/
- 250 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
tajctaeuwGef;ydkUjcif;
rpdk;onf apmifwxnfESifh acgif;tkH;wvkH; ,lvmcJU rD;zdkteD;&Sd aumfaZmay:wGif uREkfyf
twGuf wifxm;\/ xdkcP tdrfa&SU0&efwmrS ajcoHMum; uREkfyfem;pGifhvdkuf&m avSum;rS
wjznf;jznf;qif;oGm;aom ajcoHrsm;udkMum;&\/ vuPmrSm uREkfyfwdkUtm; tdrfjyif0&efwmrS
acsmif;MunfhNyD; jyefqif;oGm;aomajcoH jzpf[efwl\/ jrawmif&GmwGif ]vltmus,f} uav;
wa,mufwav&Sdaomfvnf; uREkfyfwdkU a&Tbdke,fuJUodkU &dkufrI? owfrI jzpfbl;onf r&Sdaom
aMumifh uREkfyf rwkefvIyfvS? rpdk;vnf; ajErysuf&Sdaeonf/ aemufwcP ]0kef;?'kef;?
jAKef;?'dkif;} jrnfaomtoHrsm; Mum;&av&m tdrfx&HESifh trdk;rsm;rSm cJrsm;? xif;acsmif;rsm;?
0g;vkH;rsm; xdrSefaomtoHrsm;jzifh qlnHvsuf&Sdawmh\/ armif? nDr uav;rsm;ESifh tarBuD;
vnf; rD;zdkteD;odkU pk&kH;a&muf&SdvmMu\/ uREkfyfonf aq;wqkHudk nSdaomuf pOf;pm;&m
ab;tE&m,f&Sdonf[k rpdk;&drfaomfvnf; rBuKHbl;aomtjzpfaMumifh rnfokdUjyK&rnfrodyJ
jzpfae\/ xif;acsmif;xif;prsm;onfvnf; qufvuf rdk;&GmqJyif jzpfae\/ xdkcP
toHcyfpmpmESifh rdef;rwa,muf\ Budrf;armif;oHudk tdrfa&SUrS Mum;&av&m tarBuD;u
]]rdrkd;vm;[JU} [k atmfar;um wHcg;udkzGifhvdkuf\/ rdrdk;rSm rpdk;\ tdrfaxmifuJGnDrwa,muf
jzpfav&m teD;tyg;&Sd tdrfwGifae&mrS cJoHMum;NyD; Budrf;armif;umxvmcJUjcif; jzpfavonf/
ol\cifyGef;rSm a&TvDokdUoGm;ckdufjzpf tdrfwGif wa,mufwnf;ae&aomfvnf; tdrfaxmifuJG
jzpfaomaMumifh wBudrfESpfBudrfrQom jrifbl;\/ ]][JUaumifawG eifwkdUowd 'gyJvm;?
wqdwf&Sd tdrfudkraygufMueJU? ighudkaygufvSnfhMu? vmMuav}} [k atmf[pfum uREkfyfwkdU
tdrfa&SUokdU vm&yfav&m cJoHrsm;vnf; csufcsif;&yfpJoGm;av\/ xdkUaemuf rrdk;onf
tdrfa&SU0&efwmokdU wufvm avSum;xdyf&yfum ]]eifwdkUumvom;awG owdu 'gyJvm;?
- 251 -
a&TOa'gif;
xl;jcm;aomtcsufrsm;
uREkfyfrdef;r,ljcif;ESifh ywfouf xl;jcm;aomtcsuftaejzifh tdrfaxmifwckysufwdkif; t0wf
wxnfudk,fwckESifh qif;vmcJU&ykHudk azmfjycJUNyDjzpf&m rdef;r&aom tcsdef&moDESifhywfouf
xl;jcm;csufudkvnf; azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyfonf wwd,tdrfaxmifjzpfaom rpdk;udk 1920
jynfhESpf? 'DZifbmv 5&ufaeUwGif vufxyf\/ yxrtdrfaxmifudk 1910jynfhESpf? 'DZifbmv
10&ufaeUwGif vufxyf\/ 'kwd,tdrfaxmifESifh 1914ckESpf? 'DZifbmv 15&ufaeUwGif
xGufajy;Muonf/ okH;a,mufvkH;rSm 'DZifbmvcsnf;jzpf 5*Pef;ESifh pm;jywfaom &ufrsm;
csnf; jzpfonf/ rQomruao;? pHa'0D\rdcifu ay;pm;ygrnfqdk uRekfyf\zcifu
a&TbdkokdUvmNyD; uREkfyftm;ac:oGm;aom &moDrSmvnf; 'DZifbmvyif jzpfavonf/ (okdUjzpf
'DZifbmva&mufwdkif; bmrsm;jzpfacsOD;rvJ[k vnfyif;wqefUqefU arQmf&OD;rnfuJUokdU jzpfrd
ygonf/) rpdk;ESifh vufxyfaomaeUESifh ywfouf xl;jcm;csufwck&Sdao;onfrSm uREkfyfwdkU
vufxyfaomaeUonf c&pfou&mZf 1920jynfhESpf 'DZifbmv 5&ufaeUvnf;aumif;?
jrefrmou&mZf 1282ckESpf wefaqmifrkef;vqkwf 10&ufaeUvnf;aumif;? jzpf ,leDbmpDwD
- 252 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
pHa'0DESihfrpdk;
uREkfyfonf udk0ifharmf\aiGxJrS aiGw&mEIwf,lxm; usefaomaiGrsm;udk taumufpma&;BuD;rS
wqifh ,cifopfukefonf\vufodkU yg;vkduf&m udk0ifharmfxH aumif;rGefpGma&mufaMumif;
jyefpm&&Sd\/ (if;aiGw&mudk urf;eD&GmwGif uREkfyf ausmif;axmifaomtcg jyefqyf&m
udk0ifharmfu aiGudkr,lyJ olUemrnfESifh ausmif;om;wa,muf xm;ay;zdkUajymojzifh olUqE
twdkif; uREkfyf vufcHvdkufygonf/) udk0ifharmfonf uREkfyfESifh pHa'0DtaMumif;udk tvkH;pkHod
pHa'0Dudkvnf; jrifbl;oljzpfav&m ol\jyefpmxJ rpdk;onf pHa'0DxufvSoljzpf uREkfyf
auseyfxdkufaMumif; 0rf;yef;wom a&;&Smygayonf/ udk0ifharmfrSm rpdk;udkvnf; MuifemykH
&onf/ pHa'0DESifhrpdk;udk EIdif;,SOfa&;jcif;twGufaMumifh uREkfyf 0rf;omzdkUrSwyg; tjcm;
bmrQr&Sday/ odkU&mwGif pHa'0Dudk uREkfyf oabmuscJUrjdcif;rSm if;\ &kyftqif;oufouf
r[kwf? 0wfpm;qifjyifykHaMumifhcsnf; r[kwf? uREkfyftm; &ifckefvIyfaponfh (razmfjyEdkif
paumif;aom) obm0wck jzpfaomaMumifh tawmftwefvlrsm; em;vnfMuygrnfavm[k
,kHrSm;oHo, jzpfrdygonf/
pHa'0DtaMumif;udk jzwfxm;cJUonfrSm twefMumNyDjzpf uG,fvGefonfrSm MumvSNyD
xif&avmufaomfvnf; 1919ckESpfurS uG,fvGefjcif;jzpfaomaMumifh rpdk;ESifh taMumif;ygaom
tcsdefwGif uG,fvGefonfrSm wESpfrQom &Sdygao;onf/ uREkfyf\rdcifurl rpdk;ESifh pHa'0DwdkU
cyfqifqifwlonf[k ajymbl;jcif;udk apmapmydkif;u azmfjycJUbl;ygNyD/ rdcifonf pHa'0Dudk
cifrif if;ESifhwlaom rpdk;udkvnf; cspfcifaMumif; ajymbl;ygonf/ rdcif\pum;t&rSm
]]ndKacsmeJU0gacsm wrsKd;pDxm;ygawmh? pHa'0Du tqiftjyifomw,f? rpdk;u udk,fvkH;
udk,fayguf ydkvSw,f? rpdk;&JU udk,fvkH;udk,faygufrsKd;u rdef;rxJrSm &Sm;ayw,fuG,f? wifeJU
&ifeJU odyftcsKd;usw,f? eef;awmfxJu tysKdawmfawGxJrSm wa,mufjrifbl;w,f}} [k
ajymbl;&Smonf/ uREkfyf\rdcif txl;ojzifh cspfcifzG,faumif;aom tcsufwckonfum;
uREkfyf rdef;r,lcJUaomtcgwdkif; rdbudkrwdkifyifyJ uREkfyf\oabmtwdkif; ,lcJUonfcsnf;
- 253 -
a&TOa'gif;
- 254 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 255 -
a&TOa'gif;
ausmif;q&m jzpf&jyefjcif;
1922ckESpfOD;wGif uREkfyfonf &efukefodkUqif;NyD; pma&;q&mtjzpfESifh toufarG;zdkU rpdk;ESifh
wdkifyif&m oabmwlMuavNyD/ wGif udk0ifharmfu jrawmif ol&SdaeorQumvywfvkH; rcGJ&?
0rf;a&;twGuf olMunfhNyD; pDrHay;rnf[k ajym\/ udk0ifharmfajymonfqdkvQif jiif;zkdUcufaom
vlwa,mufjzpfjcif;udk uREkfyfodNyD;jzpf\/ aemufqkH; jrawmiftxuf 18rdkifcefUa0;onfh
urf;eD&GmwGif t*Fvdyfausmif;axmifzdkU pDpOfav\/ urf;eD&Gm opfukefonf av;ig;OD;&Sd
if;wkdUwGif ausmif;om;t&G,f om;rsm;vnf; &SdMu\/ rdbrsm;onf om;rsm;udk t*Fvdyfpm
oifvdk NrdKUBuD;rsm;odkU ydkUcsifMuaomfvnf; (jrefrmrdbrsm;\ xkH;pHtwdkif;) om;uav;rsm;udk
pdwfrcsjcif;? tpm;taomuf qif;&Jrnfudk pdk;&drfjcif;? rcGJekdifjcif; paom tcuftcJrsm;aMumifh
&Gmausmif;om xm;Mu&m udk0ifharmfu uREkfyftaMumif;ajym t*FvdyfpmoifzkdU wdkufwGef;
vkduf&mwGif 0rf;ajrmuf0rf;om oabmwlMuavonf/ opfukefonfokH;OD;onf tdrfwvkH;udk
0,f ausmif;wnfNyD;vQif ausmif;om;rsm; pkaqmif;vdkuf&m 15a,mufESifh ausmif;vc w&m
ausmfcefU &&Sdav\/ xdkpOfurl xif;? a&? aetdrf ponfwkdU&aom vifr,m;ESpfa,muf
twGufrSm if;aiGrQonf aumif;pGmvkHavmufonfjzpf uREkfyfonf if;tvkyfudk vufcHvdkuf
avonf/ odkUjzpf azazmf0g&Dvqef;wGif uREkfyfwdkUvifr,m;onf a,mufzuav;
wa,mufESifhtwl urf;eD&GmodkU ajymif;a&TUoGm;Muav\/
auseyfzG,faomESpf
uREkfyfonf Ak'bmomausmif;wBudrf? tar&duefausmif;wBudrf? nDawmfarmif\ ausmif;
wBudrf vydkif;rQavmufpD ausmif;q&mvkyfcJUbl; uREkfyftzdkU tqef;topfr[kwf? taMumif;
odNyD;jzpfaom tvkyfwck jzpfygonf/ uREkfyfem;vnfonfum; tvkyfonf cPwjzKwf
twGuf pdwf0ifpm;zG,faumif; aysmfp&mBuD;wckyif xif&aomfvnf; tvGef NiD;aiGUvG,faom
tvkyfrsKd;jzpfavonf/ q&myg&rDygaom yk*dKvfrsm;twGufrSm rwwfaomvl? odkUr[kwf
- 256 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
]vyfuD;}
1923ckESpfOD; uREkfyfonf jrif;waumif0,f jrif;pD;tavhtusifh jyKvkyf\/ jrif;rSm t&dkif;
r[kwf? ]tom;us} oifNyD;jzpf&m uREkfyfrSmvnf; tawmftwef jrif;pD;wwfNyD;jzpf tvGef
[efusvsuf&Sd\/ uREkfyfonf a&S;acwft*Fvdyf0wKrsm;udk zwf&uwnf;u jrif;pD;jcif;
tvkyfudk ]&l;} rwwf oifcsif a&Tbdke,fwGif OD;ab;? baxG; paomaqGrsKd;rsm;\ jrif;rsm;udk
tcGifhBuKHwdkif; iSm;pD;jcif;tm;jzifh omref&Gmom;wa,mufrQavmufawmh wwfajrmufvsuf
&Sdyg\/ jrif;pD;0goemygaom uREkfyftzdkU&m omusifvnfpGm pD;wwfatmif yg&rD
jznfhay;&ma&mufonfh tjcif;t&mwckudk azmfjy&ygOD;rnf/ (pGefUpm;&jcif; 0goemygaom
uREkfyftzdkUrSm jrif;pD;jcif;onf tE&m,f&Sdwwfjcif;udk rqGuwnf;u em;vnfNyD;jzpfygonf/)
uREkfyf0,f,lvkdufaom jrif;rSm jrif;aumif;jrif;qwfwaumifjzpfay&m jrif;&Sif (tif;wkdif)
pD;yGm;a&;tajc r[efaomfvnf; olUjrif;udkcspfonfESifh ra&mif;yJ zufwG,fxm;onfwGif
ausmif;om;wa,muf\zcifu ZGwfwG,fuyf 0,fay;aomaMumifh uREkfyf &vdkufjcif;
jzpfavonf/ jrif;ay:okdUwuf wacgufavmuf armif;Munfhvdkufuwnf;u jrif;um;
igESifhawmfonf[k wcgwnf; oabmusvkdufrd\/ jrif;ykuav;rsm;omaygaom xdke,f
av;ayav;vufr[laom ]a'guf} onf t&yfjrifhaom uREkfyftzdkU&m &cJvS oifhawmfvS
- 257 -
a&TOa'gif;
avsmfvkduf&jcif;
- 258 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
jrif;pD; 0goem
uREkfyfonf vyfuD;udk pdwfwkdif;us Edkifeif;atmif rpD;EdkifyJ&Sd&mwGif jrpfwbufurf;rS
jrif;pD;orm;emrnfausmfwa,mufudk ac: avhusifhap\/ xdkolrSm ]tom;us} NydKifyGJrsm;wGif
avmif;aMu;ESifhpD;cJUbl;onfh aMu;wef;pm; jrif;pD;orm;wa,muf jzpf\/ uREkfyf\
BuH&G,fcsufum; vyfuD;udkol Edkifeif;atmif pD;jzpfvQif olUxHrS pepf,lNyD; a&TvD&Dk;rSjrif;ESifh
Opm&Sifcsif; NydKifpD;&efjzpfavonf/ avmif;aMu;rSm tajrmuftjrm;r[kwf? aiGav;ig;q,f
rQom jzpfaomfvnf; Edkif&onfqdkvQif jrif;twGufa&m vltwGufyg <um;csifaomaMumifh
jzpfavonf/ xdkaiG50drQudk Edkif&eftwGuf uREkfyfonf aiGw&mausmfESpf&m tukefcHzdkUvnf;
OD;av;rnfr[kwfacs/ tawmtwGif; a&TvD&dk;jrif;&SifxHrSvnf; rcHcsifpzG,f qGay;onfh
pum;oHrsm; Mum;vsuf&Sd\/ vyfuD;udk jrif;pD;orm;wpfOD;apvQif qwlavmif;rnf/ uREkfyf
(ausmif;q&m) pD;vQif ESpfav;ay;rnf ponfjzifh toHay;vsuf&Sd\/ (trSefrSm tawmf
oduRrf;olrsm;jzpf uREkfyfxHrS aiG50dudk &vdkr[kwf? rcHcsifatmif ceJUjcif;rQomjzpfonf/
taMumif;udkvnf; uREkfyf &dyfrd\/ okdU&mwGif jrif;csif;vnf;aumif;? vlcsif;vnf;aumif;
Edkifudk Edkifvkdufcsifonf/) aMu;wef;pm;jrif;pD;orm;onf 5&ufwywfwkdif; vyfuD;udk
avhusifhay;aomfvnf; NydKifyGJoGif;avmufatmif Ekdifeif;aomtajcodkU ra&mufacs/ av;ywf
- 259 -
a&TOa'gif;
tywfwukw f avhusifhykH
jrif;pD;orm; vufavQmhaomfvnf; uREkfyfum; vufravQmhao;acs/ uREkfyf pOf;pm;rdonfrSm
um; vyfuD;onf (jrif;pD;orm;vnf; odNyD;jzpfonfhtwdkif;) wkd;ajy;zdkUrvdk? &Sd&if;ajctwdkif;
razmufapyJ wnfwnfBuD;ajy;zdkUom vdkonf/ wnfwnfBuD;ajy;,if; azmufoGm;jcif;rSm
a'goBuD;jcif;aMumifh? okdUr[kwf pdwfxefvGef;aomaMumifh jzpfonf/ pdwfxefaomjrif;udk
tvGeftrif;rxefatmif xdef;csKyf&efrSm jrif;pD;orm;onf ZufudkomtokH;jyKEdkifonf/ igonf
Zufudkifjcif;tvkyf aMu;wef;pm;jrif;pD;orm;xuf usifvnf&ef wwfEdkifzdkUr&SdNyD/ okdUjzpfvQif
igonf vyfuD;udk rnfonfhenf;ESifh xdef;odrf;tkyfcsKyf&ef jzpfEdkifygrnfenf;/ wGif
tBuHwck ay:vm\/ vlESifhjrif;onf ]Zuf} jzifhom qufoG,fEdkifonfr[kwf? pdwfjzifhvnf;
qufoG,fEdkif&rnf/ odkUaomf pdwfjzifh b,fuJUodkU qufoG,facsrnfenf;/ okdUESifh tBuHwck
xyfay:vmonfrSm ighudk cspfcifatmifvkyfNyD; ighpdwfudk jrif;odatmifvkyfay;ygu
ightvkdtwkdif; vkdufemwef&monf[k pOf;pm;rdonf/ xdkaeUrSp uREkfyfonf vyfuD;ESifh txl;
]vufyGef;wwD;} ae\/ Adkufoyfausmoyf vkyfay;\/ Muifemaom toHESifh jznf;nSif;pGm
pum;ajym\/ iSufaysmfcGHpaom jrif;BudKufwwfonfh tpmuav;rsm;udk uREkfyfudk,fwdkif
auR;\/ jrufudkyif tcgwdkif;uJUodkU ausmif;om;uav;rsm; rauR;apyJ udkifwdkifauR;\/
]pD;vSJUcs} aomtcgvnf; jrefjrefajy;zdkU? odkUr[kwf jznf;jznf;ajy;zdkU ponfudk EIwfjzifh
trdefUay;\/ jrif;\OmOfwckrSm odyfajy;zdkU wdkufwGef;&efrvdk? ajy;onfxufajy;NyD;
ajcrEdkifyJ ]azmuf} oGm;rnfudkom pdk;&onf/ uJUokdU wpwp avhusifh,l&mwGif
vyfuD;onf uREkfyf\tvdktwdkif; tawmfBuD; vdkufvmonfudk awGU&\/ ajzmifhjzL;vsuf
&Sdaom jrif;vrf;rBuD;ay: wnfhwnfhBuD; ajy;vsuf&SdpOf ol\0goemtwdkif; wkd; wkd;
ajy;csif\/ uREkfyfonf ol\ajc&yfajcuJudk ausmay:rS tuJcwfvsuf vdkufvm&m tvGef
ajy;aeaom tajcokdU a&mufygvsuf wkd;NyD; ajy;csifao;aom ol\pdwfudk uREkfyf&dyfrd&mwGif
]]ighom; ajz;ajz;uG,fh}} [k jznf;nSif;pGm owday;vkdufonfESifhwNydKifeuf NidrfhueJ NidrfhueJ
jzpfoGm;jcif;udk awGU&\/ odkUr[kwfvQif a'goawG0ifvmNyD; [wfxkd;vJrwwfajy;&mrS
wowfBuD; ]azmuf} oGm;NyD; xdef;r&atmif jzpf&ayawmhrnf/ enf;jzifh uREkfyfonf
tjcm;vlrsm; r&dyfrdapyJ rdrd\jrif;udk wjznf;jznf; avhusifh,lygawmhonf/ wcgw&HwGif
tu,fvTwf prf;csifaomtcg &GmteD;&Sd jrif;vrf;ay:wGif rarmif;yJ awmvrf;odkUxGufum
]vTwf} prf;av&m vyfuD;onf uREkfyf\pum;udk em;axmifaMumif; awGU&av\/
- 260 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
awmtkyfudkodef;az
ae&m udkodef;aztaMumif;udk azmfxkwf&ayOD;rnf/ udkodef;azonf udk0ifharmf\
vufatmufcH tif;&Gmtaumufpma&; jzpfav&m (xdkUaemufrS awmtkyfBuD;jzpfonf/) rpdk;ESifh
uREkfyf taMumif;ygonf[k Mum;uwnf;u jrawmifokdUvmNyD; wrifMunfhcsifavmufatmif
uREkfyftay: pdwf0ifpm;vsuf&Sdonf[k ajymbl;\/ okdUaomf urf;eDokdUa&mufrS vm
Munfhjzpfonf/ olESifhuRekfyf awGUaomtcg uREkfyf\tdrfwGifjzpf udk0ifharmfvnf; &Sdonf/
udkodef;azESifhuREkfyf awGUMu rsufESmcsif;qdkifvdkufMuonfESifh wNydKifeuf (toufcsif;
&G,fwljzpfonf/) wa,mufESifhwa,muf cifrifMurnfh vlESpfa,mufjzpfjcif;udk ESpfa,mufvkH;
yif odMuaomfvnf; cyfNydKifNydKifoabmxm;Mujcif;udkvnf; &dyfrdMu\/ NydKifcsifonf qdk&m
tjcm;r[kwf? rnfolu ]pkH}onf qdkjcif;udk NydKifvdkMujcif;yif jzpfonf/ trSefrSm olonf
w0dkufwGif ]vlvnf}BuD;wa,muftaejzifh emrnf&xm;oljzpf uREkfyfudk txifBuD;NyD;vQif
uREkfyfESifhprf;vdkjcif; jzpfavonf/ ol\pdwfudk uREkfyf tuJcwfrdaomfvnf; pGefUpm;jcif;paom
tvkyfrsKd;rSwyg; olESifhuREkfyf r,SOfNydKifEdkifjcif;udk uREkfyfod tapmBuD;u vufajrmufNyD;
jzpfygonf/ Oyrm 0DpuDb,fESpfcGuf? bD,mb,fESpfykvif; ukefatmifaomufEdkifjcif; paom
tvkyfrsKd;udk uREkfyfonf rnfolESifhrQ rNydKifvdkyg/ odkUaomf tzJGUESifhaomufMuvQif
udk,fhwm0efausNyD; ajErysuf xdef;odrf;EdkifzdkUum; BudK;pm;ygonf/ yxrpawGUaom
aeUyif uREkfyfonf udkodef;aztm; rnfonfhudprsKd; NydKif0HUonf? rnfonfhudp rNydKif0HU?
rNydKifcsif ponfjzifh tMurf;tm;jzifh &Sif;vif;jyvdkuf&m tuif;yg;aom vlwa,mufjzpf
olUe,fudk,fhe,f ydkif;jcm;NyD; AdkvfvkyfMu&ef em;vnfoGm;Muygawmhonf/ odkU&mwGif
vlESpfa,mufNydKif AdkvfvkcsifaomtcsufrSm jrif;pD;twwfyif jzpfavonf/
- 261 -
a&TOa'gif;
- 262 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
]]tkef;cGHUajcu b,favmuf&SdovJAsm}}
]]cifAsmhvyfuD;u tckajy;wJUtwdkif; ajy;vQifawmh EdkifEdkifygw,f? EdkUayr,fh avmufpmudk
jzwfxm;cJUovdkawmh rjzwfEdkifaybl;? [dku uyfvdkufNyDqdkawmh cifAsmhaumifu azmufrSm
pdk;&w,f}}
]]usKyfaumifu 'D[m ajcukefr[kwfao;ygbl;}}
]][kwfyghrvm;Asm}}
]]vm vkdufcJU? usKyfjyr,f}}
uREkfyfonf udkodef;azudk awmvrf;odkUac:oGm; vrf;c&D; uREkfyfu &Gmvrf;wGif
ajcukefpD;jyvdkufygu tkef;cGHU&SifodoGm;vQif aMu;wGefUoGm;rnfudk pdk;&drf&aMumif; ajymjy&m
udkodef;azvnf; oabmwlavonf/ vrf;ajzmifhaomwae&mokdU a&mufMuaomtcg
uREkfyfonf vyfuD;udk wacgufpD;jyvdkuf&m ZufowfvdkufaomtcgwGif udkodef;azcsOf;uyf
uREkfyfvufudk qJGvIyf,if; ]]tom;usawmh cifAsm; usKyfxufomayw,fAsm}} [k vIdufvSJpGm
0efcHayonf/ (uREkfyftzkdU atmifyGJwckaywnf;/)
- 263 -
a&TOa'gif;
rdw faqGokH;a,muf
rbdef;bk&m;yJGrSm waygif;vjynfhavmufwGif usif;yrnfjzpf&m if;vqef;avmufwGif
udk0ifharmfESifh udkodef;azwkdUonf urf;eD&GmodkU jrif;rsm;ESifh a&mufvmMu\/ udkodef;az ol\
jrif;ESpfaumif ygvmonfhjyif udk0ifharmfvnf; jrif;om;trdESpfaumif ygvm\/ udk0ifharmf
onf xD;csKdifhNrdKUtkyfBuD; (rrav;\cifyGef;) ajymif;a&TUoGm;&mwGif jrif;rom;trdudk 0,f,l
xm;vdkufNyD;vQif uREkfyfxHodkUydkUxm;&ef ,lvmcJUjcif;jzpfavonf/ ol\jrif;rBuD;rSm tkef;oif
[kac: ]wmywf} yGJrsm;wGif oGif;bl;NyD; EdkifcJUbl;aomjrif;rBuD; jzpfavonf/ xdknOfh
udk0ifharmfESifh udkodef;azwkdUonf uREkfyf\ausmif; wnf;cdkMuav&m taumuf0efaxmufESifh
taumufpma&;[lonfrSm &mxl;tm;jzifh tqifhtwef;uGmvSrf;aomfvnf; udk0ifharmf\ e*dk
0goemt& vufaxmuftrIxrf;rsm;ESifh ta&mw0if aewwfonfhtjyif uREkfyftm;
ESpfa,mufvkH;u cifrifaom oli,fcsif;wa,muf[l oabmxm;MuonfESifh tm;vkH;
*kPf&nfwlrsm;ozG,f aysmfaysmfyg;yg; pm;pm;aomufaomuf qufqHMuavonf/ (xdktjyK
trlrsKd;aMumifhvnf; NrdKUtkyfuawmfrrav;u uREkfyfa&SUwGif udk0ifharmftm; Budrf;armif;bl;jcif;
jzpf\/) odkU&mwGif udkodef;azrlum; tuif;yg;aom vl&nfvnfwa,mufjzpf ]ta&m0ifvQif
t&dkaowefwwfonf} qdkaom jrefrmpum;ykHtwdkif; tjypfwifavmufp&m trSm;rsKd;
ryg&Sdatmif owdxm;wwfoljzpfavonf/ vlokH;a,muf wn pum;ajymvdkufMu&
onfrSm okH;ESpfavmuf aygif;oif;qufqHvdkuf&ouJUokdU ydkrdk&if;ESD;jcif; &SdoGm;Muavonf/
wcsdef uREkfyfu vyfuD;ESifh a&TvDrStef;cGHwkdU wbufESifhwbuf csdefvsuf&Sdjcif;taMumif;?
[dkbufu uREkfyfudk,fwdkifpD;vQif ESpfav;ay;rnf[k pum;oHypfaeaMumif;? vyfuD;udkuREkfyf
avhusifhxm;ojzifh EdkifEdkif;pGmpD;EdkifNyDjzpfaMumif; ajymjy udkodef;azuvnf; [kwfrSefaMumif;
axmufcHajymjyav&m udk0ifharmfvnf; tvGefpdwf0ifpm; tm;ay;avonf/ udk0ifharmf
wa,muf cspfp&maumif;vdkufykHrSm aiGudkEdkifvdkaomaMumifhr[kwf? ol\oli,fcsif;wa,muf
emrnfwvkH;&rnfhtwGuf 0rf;omaomaMumifh tm;ay;tm;ajrSmufjyKjcif; jzpfavonf/
- 264 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
rcHcsifaomowdjyrI
aemufwaeUnae uREkfyfwdkUonf jrif;rsm;udk ajcprf;Munfh&ef &Gmhjyif jrif;vrf;odkU
xkwfMu\/ ajcprf;vkdufjcif;rSm udkodef;az\ avmufpmESifh udk0ifharmf\ azmif;0wfrBuD;
tkef;oifwdkUjzpfavonf/ udk0ifharmfu ol\jrif;rBuD;udk udkodef;az\ emrnfBuD;aom
avmufpmESifh ,SOfMunfhvdk udkodef;azuvnf; ol\avmufpmudk wmywfyGJrsm; Edkifbl;onfh
tkef;oifESifh ajcprf;csifvSonf/ avmufpmudk udkodef;azpD;rnfjzpf&m tkef;oifudk rnfoltm;
wif&rnfrod jzpfae\/ &Gmom;rsm;teufrS 'kef;jrif;pD;bl;ol r&Sd/ uREkfyfrSmvnf; ]tom;us}
avmufom pD;bl;oljzpf a&Smifawmifawmif vkyfae\/ wGif udk0ifharmfu ]]b,fhES,fvJAs
udkazodef;? cifAsm;u awmufwufajy;&wJU tom;usavmufom pD;0HUwmvm;? 'kef;ajy;awmh
cifAsm; aMumufovm;}} [k ar;vkduf&m uREkfyfonf vkHcsnfudkcRwf vdkvdkr,fr,f cH0wf
cJUaom abmif;bDwdkudk jyifygawmhonf/ ,cifuwBudrf qifOD;uif;ay: vufvTwfpD;zdkU
ajympOfu azmfjycJUbl;onfhtwdkif; uREkfyfonf tjcm;rnfolajrSmufay;rQ vkyfrnf r[kwf
aomfvnf; udk0ifharmfwa,muftay:um; owddESifhywfouf a<u;a[mif;qyfzkdU&Sd\/
txJwGif udkodef;az&SdaeaomaMumifhvnf; om owdjycsifao;\/ okdUjzpf uREkfyfonf
jrif;rBuD;ay:okdU vTm;wuf jrif;vrf;ay:wGif udkodef;azESifhtwl ]wmpl} ygavawmhonf/
avmufpmESifhtkef;oif
jrif;pD;orm;wkdUrnfonfrSm ]jrif;pdrf;} udk csufcsif;wcgwnf; pD;&dk;xkH;pHr&Sd/ pD;&rnfh jrif;
taMumif;udk od&atmif tenf;qkH;wacgufwavjzpfap armif;Munfh&pNrJjzpf\/ uREkfyfum;
tkef;oiftaMumif;udk bmrQrod? csufcsif;wufNyD; wmplrdvdkufavNyD/ uREkfyfonf rnfonfh
jrif;ay:jzpfap ]zifNidrf} aomaMumifh vdrfhusrnfudkum; raMumuf? rawmfwq ],l} ajy;rnf
udkom pdk;&drfrdonf/ odkUaomf jrif;rBuD;rSm touftwef&ifhNyDjzpf xdkavmuf r ]jrL;} wef&m
[k tuJcwf&onf/ jrif;vrf;ay: [dkbufonfbuf,SOfum udkodef;azESifhuREkfyfwdkU &yfvsuf
&SdpOf wa,mufa,mufu a&SUrS vufudkify0gjyvdkufojzifh uREkfyfonf vTwfvdkuf\/
udkodef;azrlum; avmufpmudk &kwfw&ufrvTwfyJ uREkfyfu vSnfhMunfhvdkufumrS vdkufvm\/
uREkfyfrSm avhusifhNyD;aom'kef;jrif;udk wcgrQrpD;bl;aomaMumifh yxr tvdkufcufrnf
xifrdaomfvnf; xdkuJUokdUr[kwfyJ ykcufvTJouJUodkU ndwfueJ ndwfueJ &Sdatmif tvGef
nifompGmajy;wwfaom jrif;rBuD;jzpfonfESifh ZdrfESifhvkdufum udkodef;azudk vSnfhMunfhvdkuf
- 265 -
a&TOa'gif;
- 266 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
]]b,fhES,fvJ udkodef;az}}
]][dkudpuvJ &Sdao;w,f 0efaxmufrif;}} [k ulajymaomfvnf; ]]atmifr,f bmjzpfwwf
ovJAs? &ufta0;BuD; vdkao;wmyJ}}
uREkfyfonf udk0ifharmftaMumif;udk odNyD;jzpf pdwfqdk;rcHcsifonfESifh ausmif;om;wa,muf
tm; vyfuD;udk ,lcJUap\/ a&mufvmaomtcg tkef;oif wyfqifxm;onfh om;a&
ukef;ESD;udk jzKwf vyfuD;odkU ajymif;qifay;\/ tkef;oif\ om;a&ukef;ESD;rSm Zufa&mukef;yg
topfjzpfavonf/
aoavmufaomjrif;yJG
wcsDwGif uREkfyfu vyfuD;udkpD; udkodef;azu ol\avmufpmESifh wmplMujyefavonf/
uREkfyfonf tkef;oifudkpD;&pOfu rprf;bl;aom ]jrif;pdrf;} vnf;jzpfonf? yxrOD;qkH;
'kef;pD;&jcif;vnf; jzpfonfqdkum awmfawmfwkefvIyfrdygonf/ udk0ifharmfudk rcHcsifom
pD;&onf/ aiG50davmuf &zdkUtwGufrQqdkvQif pD;rdvdrfhrnfrxifyg/ vyfuD;udkpD;zkdUrlum;
'kwd,'kef;yGJ jzpfvmonfhjyif udk,fhjrif;udkudk,f pD;&jcif;jzpfonfqdkum (ajcysufoGm;rnf
pdk;jcif;rSwyg;) pdk;&drfwkefvIyfjcif; tvQif;r&SdcJUacs/ um; uREkfyf\ trSm;wckaywnf;/
vufudkify0g jyvdkufonfESifhwNydKifeuf udkodef;azonf 'kef;roif&bl;onfh vyfuD;tm;vnf;
toufBuD;aom tkef;oifenf;wlyif txifrBuD;apumrl ol\avmufpmrSm wacgufajy;NyD;NyD
jzpf aemufcsefrae&pfawmhyJ vyfuD;ESifhtwlwlyif vTwfav\/ odkUaomf pdwfxJurl
cyfayghaygh oabmxm;onfqdk\/ vyfuD;onf yxr ]'kef;} ajy;&rnfrxifaomaMumifh
ajctef;wef;wef; jzpfaeao;\/ okdU&mwGif a&SUodkUwufajy;aom avmufpmudkjrif uREkfyf
uvnf; Zufudk wGef;ay;vdkuf&mwGif olajy;csifwdkif; ajy;cGifh&ojzifh pdwfwkdif;us awGU&onfh
vuPmESifh tm;ukefnSpfxkwfNyD; ajy;avawmhonf/ udkodef;azonf cyfat;at;vkyfae&mrS
avmufpmudkrSDvmaom vyfuD;udkjrif& tHUtm;oifhNyD; ESifpD;av\/ xdktcg jrif;ESpfpD;
wdkUonf &ifabmifwef;ajy;vsuf&Sd&m 'kef;ajy;aeusjzpfaom avmufpmonf vyfuD;xuf
tvsm;wkdaomfvnf; wckefwckefwGif vyfuD;xuf tvSrf;us,f\/ vyfuD;rSmrl 'kef;
oifxm;jcif; r&SdaomaMumifh um;aeatmif rckefwwfaomfvnf; tvGefajcoGufatmif
ajy;&Sm\/ okdUjzpf avmufpmu okH;ckefrQESifha&mufaom c&D;wmudk vyfuD;u av;ckefckefum
rSDatmifvdkuf&\/
- 267 -
a&TOa'gif;
- 268 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 269 -
a&TOa'gif;
- 270 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
um; udk0ifharmfwnf;
uREkfyfonf wkefvsufyif&Sd&Smao;onfh vyfuD;tm; yGwfoyfacsmharmhumjzifh jznf;nSif;pGm
pum;ajymNyD;rS wufpD; udk0ifharmfxHodkU wjznf;jznf; vmcJUMuav\/ tdrfodkUa&mufvQif
a&mufcsif; tvkdufodaom udkodef;azonf b&ef'DwcGufudkiJU a&ra&myJ uREkfyftm;
ay;ojzifh armfhcsvdkufNyD;rS uREkfyf ajzmifhwef;pGm pum;ajymEdkifygawmhonf/
wu,fowdaumif;aom vlrsm;onf odkUaom tawGUtBuKHrsm;wGif b,fuJUodkU &SdMurnf
rqdkEdkif? wu,fhowdr[kwfyJ pGefUNyD;&J&aom uREkfyftzdkUrSm tjzpftysufudk jyefawG;rdwdkif;
tlwkefonf;wkef &SdvSygawmhonf/ okdUaomf vkyfrdwmrSm;avjcif;[k udk,fhudk,fudk
tjypfwifaom 0goemr&Sd/ raoraysmuf (tenf;qkH; rusKd;ryJU) vGwfajrmufvmcJU&NyD
jzpfaomaMumifh BuKHawGUcJU&orQonf ]tjrwf} [l oabmydkufrdygonf/ uREkfyfu tptqkH;
tao;pdwfjyefajym jrpfurf;yg;apmufteD; uREkfyf\ ab;tE&m,ftaMumif;udk Mum;&onf
wGif udk0ifharmfonf wqdwfuav;rQom rsufESmxm;ajymif;oGm;vdkufNyD;aemuf ][m; [m;
[m; [m;} ESifh 0rf;omvSonfhES,f &,farmav\/ udkodef;azESifh uREkfyfwdkUrlum; wa,muf\
rsufESmudk wa,mufMunfhum ]um; udk0ifharmfaywnf;} [k pdwfxJu rSwfcsufcsrdMu
av\/ xdkUaemuf udkodef;azESifh uREkfyfrSm avmufpmESifh vyfuD;udk pD;Muonfh jrif;yGJ
taMumif;udk tjyeftvSefajym pum;rukefEdkifatmif &Sdygawmhonf/ udkodef;azu olpD;bl;cJU
orQaom 'kef;yGJrsm;teufwGif pdwft0ifpm;qkH;jzpfaMumif; tm;&yg;& 0efcHav&m uREkfyf
tzdkUrlum; ajymzG,f&mr&Sdawmhacs/ xdkcP jrif;rsm;udk ukef;jzKwfNyD;Muaom wynfhrsm;onf
vyfuD;wGifwyfxm;onfh (udk0ifharmf\) om;a&ZufBudK;opfudk ,lvm uREkfyfwdkUtm;
jyav\/ oa&ZufBudK;opfrSm jrif;\yg;pyfteD;&Sd ESpfae&mwGif tjcm;ae&mrsm;rSmuJUokdU
r[kwfawmhyJ t&G,fw0ufcefUwdkifatmif ao;odrfvsuf&Sdjcif;udk awGUMu&av\/ udkodef;az
u]]atmifr,fav; vl[JU? qJGvJ qGJEdkifygayhAsm? cifAsm;udk usKyfu Avawmh rNydKif0HUbl;AsKdU?
om;a&ZufBudK;topfBuD;udk odrf0ifoGm;wmygyJvm;? 'gavmufqGJwmawmif r&yfbl;qdkawmh
cifAsmhaumifu Zufudk oGm;eJUudkufNyD; ],l} ajy;awmhwmudk;As? cifAsm; uHaumif;vdkUAsKdU?
- 271 -
a&TOa'gif;
vyfu D;ysufavNyD
xdknOfh uREkfyfodkUokH;a,mufonf naeydkif;u jrif;pD;jcif;taMumif;udk qufvufajymMupOf
udkodef;azonf vyfuD;\ajcpGrf;udk csD;rGrf;,if; ]]aeprf;ygOD;As? cifAsm;u olUem;em;uyfNyD;
ukef;atmfwm b,fu&wJUenf;vJAs}}
]]cifAsm;vkyfwmjrifvdkU usKyfvdkufvkyfwmyJ? vyfuD;u usKyfudk odyfem;axmifw,fAs? usKyfu
wrif avhusifhxm;wm}}
if;aemuf uREkfyfonf vyfuD;tm; wdwfwqdwf avhusifhxm;ykHtaMumif;udk olwkdUESpfa,muf
tm; tao;pdwf zGifh[ajymjy&mwGif udkodef;azu]]armifrif;BuD;om;u 'ghaMumifh olUjrif;udk 'gavmufEdkifaewmudk;As? usKyfu jrif;pD;
aumif;vSacsuvm;vdkU atmufarhaewm? vufpowfawmh pdwfynmeJU Budwfoifxm;wmudk;}}
]]oifxm;wmawmif ,lajy;wmudkawmh rwwfEdkifbl; q&ma&U}}
]]aMomf-[kwfw,f 'Dvdkqdk usKyfwck pdk;&drfw,fAsKdU}}
]]b,fvdk pdk;&drfwmvJAs}}
]]cifAsm;jrif; ysufoGm;NyDxifw,f}}
- 272 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
vefUNyD;
ajy;csifwdkif;
udk0ifharmf0rf;enf;jcif;
xdknOfh udk0ifharmfu rbdef;bk&m;yJG &ufowwywfausmfvdkao; tcsdef&SdaomaMumifh
vyfuD;ESifh tkef;cGHwkdU pD;zdkUudpudk pum;rjzwfvdkufao;zkdU taMumif;? oluyif aiG50d &IH;csif&IH;
pdkufxkwf avmif;rnfjzpfaMumif; ajymygonf/ xdktcg uREkfyfu jrif;ESpfaumif NydKifyJG
avmif;aMu;onf y"mer[kwf? jrif;\*kPfESifh jrif;&Sif\*kPfom y"mejzpfaMumif;?
avmif;aMu;qwlESifh pD;Muaom jrif;yGJjzpfcJUvQif &IH;onfjzpfap? Ekdifonfjzpfap ta&;rBuD;vS
- 273 -
a&TOa'gif;
udk0ifhfarmfE SifhcJG&jcif;
vyfuD;udk wzefavhusifh&ef rjzpfEdkifaMumif; awGU&aomtcg uREkfyfrSm urf;eD&GmwGif
ausmif;q&mvkyf&jcif;udk NiD;aiGUpjyKvmcJUavNyD/ tawmtwGif; udk0ifharmfrSmvnf;
jrawmifrS awmifwGif;BuD;odkU ajymif;a&TU&eftrdefU a&mufvmcJUavNyD/ oGm;cgeD; udk0ifharmf
onf uREkfyfxHodkU EIwfquf&efvm rnfonfhenf;ESifhrqdk &Gm okH;ESpfaphatmifaezdkU
wdkufwGef;av&m uREkfyfuvnf; oabmwlvkdufygonf/ xdktcsdef uREkfyfu urf;eD&GmokdU
a&mufonfrSm ESpfESpfjynfhcJUavNyD/ a&S;a[mif;aESmif;jzpfrsm;taMumif;udk ajymvsuf&SdMupOf
udk0ifharmfonf rpdk;tm; ajcovkH;udkvSefjy 7wef;&SdMupOf uREkfyfu cJwHESifhxkd;bl;onfh
trm&Gwfwckjzpfonf[k ajymjyav\/ uREkfyfonf xdktaMumif;udk vkH;0arhaeojzifh
olajymawmhrS owd&vmygonf/ jzpfysufykHrSm waeUo uRekfyfonf *syefydk;tusFD topf
uav;ESifh ausmif;wuf twef;xJ olUa&SUrSxkdif&onfwGif uREkfyf\ tusDFvnfukyfay:odkU
rifpufuav;rsm; cs\/ uREkfyfonf udk0ifharmfwkdU\ tzGJUawmifhjcif;udk rodao;onfh
ausmif;om;opfjzpf olUudk raMumufao;yJ aemufodkU zswfueJvSnfhum ol\ajcovkH;udk
cJwHESifh pGyfueJ xkd;vdkufrdonf/ twGufaMumifh udk0ifharmfwkdU om;csif;av;a,mufwkdUonf
uREkfyfudk 0dkif;ESdrfMuav&m waumif<uufjzpfaom uREkfyfrSm wavQmufvkH; tnHUcHcJU&
avonf/ rpdk;a&SUwGif udk0ifharmfu trm&Gwf&ykHudk ajymjyaomfvnf; uRekfyfurl Zmwfa[mif;
udk rvSefawmhyg/ qifOD;uif;xuf vnf;aumif;? 'kef;jrif;pD;jcif; vnf;aumif; udk0ifharmf
tm; uREkfyf owdjycJUjcif;rsm;rSm xdktaMumif;rsm;aMumifh jzpfygonf/ cGJcgeD; 0rf;enf;jcif;udk
- 274 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
cPcPawGU Mujcif;
uREkfyfonf tvkyfwck NiD;aiGUvmonfqdkvQif if;tvkyfudk pGefUvTwfcsifaom qEonf
waeUwjcm; jyif;xefvmwwfonfh 0goem&Sd\/ udk0ifharmf ajymif;a&TUoGm;aomtcg
udkodef;azonf uREkfyf\pdwfudk &dyfrd (q,frdkifcefUa0;onfh) ol\ tif;&GmokdU rMumcP
aysmfyGJpm;zdwfonfESifh uREkfyfvnf; jrif;ESifh aeUcsif;jyefoGm;avh&Sd\/ opfukefonfrsm;onf
taumufpma&;BuD;jzpfaom udkodef;aztm; w&kwf[dkw,f (acgufqGJzdk) wGif cPcP
0wfjyKavh&SdMu&m uREkfyftm; naeapmif;rS zdwfac:aomfvnf; jrif;aumif;&Sdoljzpf aeUcsif;
jyef oGm;jzpfatmif oGm;vdkufao;\/ uREkfyf\ 0goemwckrSm &if;ESD;aomrdwfaqG jzpfvmol
wa,muftm; pmzwfcsifatmif zsm;a,mif;jcif; wkdufwGef;jcif; jyKvkyfavh&Sd\/
udkodef;azrSm (c&pf,efwa,muf jzpfonfhtavsmuf) t*Fvdyf0wKuav;rsm; tenf;i,f
zwfavh&Sd&m uREkfyfESifhqkHrdwkdif; pmtkyfrsm;rsm;zwfatmif wkdufwGef;jcif;aMumifh pmzwf0goem
wkd;wufvsuf&SdavNyD/ tif;&Gm&Sd w&kwf[dkw,fxJ aysmfyGJpm;Muonfhtcgwkdif; udkodef;azESifh
ol\ ]wum} opfukefonfrsm;tm; t*FvdyfykHjyif0wKrsm;jzifh azsmfajzavh&Sd&m udkodef;azonf
zwfoifhzwfxkdufaom t*Fvdyfpmtkyfpm&if;udk uREkfyfxHrSawmif;,l rSmvnf;rSm zwfvnf;
zwfavonf/ odkUESifholonf pma&;tqifhtwef; trIxrf;rsm;teufwGif t*Fvdyfvdk tawmf
uav; a&;wwfcRwfwwfolwa,muf jzpfvm\/ uREkfyfrSmvnf; olUxHrS pmtkyf tawmf
rsm;rsm; iSm;zwf&onfESifh ESpfOD;ESpf0 tusKd;&SdMuygonf/ udkodef;aztzdkUrSm opfawm0efxH
tpD&ifcHpmrsm;wGif ta&;tom; wkd;wufvmonfjzpf aemif awmtkyfBuD;tjzpfodkU
wkd;wufcefUxm;cH&jcif;wGif taMumif;w&yfjzpfonf[k 0efcHajymqdkayonf/
vlonfonf[k pG yfpJGcH&jcif;
udkodef;azwa,muf &Sdaejcif;aMumifh uREkfyftzdkU azsmfajzrIwck jzpfaomfvnf; urf;eD&Gm
uREkfyf NiD;aiGUjcif;um; wjznf;jznf; wkd;wufvsuf&Sd\/ wGif tysif;ajzzdkU tcGifhtvrf;wck
jzpfay:vm\/ waeUo qifacgif; (bDbDwDpDukrPDrS qifrsm;ESifh qifOD;pD;rsm;udk tkyfcsKyf
- 275 -
a&TOa'gif;
qifESifhawmvnfjcif;
wnaewGif udkodef;aza&mufvm olBuD;udknSif;ESifh ]awmvnf} zkdU wdkifyifMu\/ urf;eD&Gm
olBuD; udknSif;rSm uREkfyf\ausmif; wnfaxmifonfh opfukefonfokH;OD;teufwGif wOD;jzpf
uREkfyfwkdUvlpkESifh pm;abmfaomufbufwa,mufvnf; jzpfavonf/ xkd&uf bDbDwDpD
ukrPDrS qifrsm;onf urf;eD&GmokdU a&mufvsuf&SdMu&m olBuD;onf qifOD;pD;rsm;ESifh
awmvnfzdkU tpDtpOfvkyf udkodef;azuvnf; oabmwlavonf/ olwkdU\tpDtpOfrSm
aemufwaeUnaewGif qifESpfpD;ESifh ]awmeif;} Mu udkodef;azESifh olBuD;wkdUu aoewf
- 276 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 277 -
a&TOa'gif;
- 278 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
vlaorIjzpfOD; rvdkU
aemufwaeUnae qifESpfaumif&av&m udkodef;azESifhuREkfyfonf qifwpD;ay:xkdif
olBuD;udknSif;onf 'kwd,qifay:wGifxdkifum ,cifudkif;awmodkU oGm;Mujyef\/ wacguf
rl uREkfyfrSm acsmifcsdpGmxdkif&aomaMumifh pdwfat;vufat; vnfMu&ayawmhrnf[k xifpm;
rd\/ odkU&mwGif vlom;\wGufudef;rsm;rSm rnfonfhtcgrS pdwfcs&onf r[kwfvSacs/
wBudrfrl xGufuwnf;u wem&DeD;yg;rQ aemufusaomaMumifh vnfcsdefenf;rnf
pdk;MuonfESifh uwdkufu&dkuf pDrHMuonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf ae0if arSmifoGm;onf
qdkvQif (udkodef;aza&m olBuD;yg rsufpdrIefolrsm; jzpfaomaMumifh) om;aumifudkjrifzdkU
cJ,Of;rnf jzpfaomaMumifhwnf;/ udkif;awmodkU a&mufMuaomtcg olBuD;ygaomqifonf
vuf0JbufodkUvnf;aumif;? udkodef;azESifhuREkfyf ygaomqifonf vuf,mbufodkU
vnf;aumif; ESpfpkcGJum jzefUvnfhMuav\/ taMumif;rlum; qifESpfpD;twl vSnfhMuvQif
waumifwnf;aomtrJudk ESpfaumifvkH;ypfcsifMu e,fusOf;rnfjzpfayaomaMumifhwnf;/
qifwpD;wnf; xGufcJUpOfurl acswaumifawGUao;? qifESpfpD;xGufvmumrS uREkfyfwkdUvnf;
rawGU? olBuD;wkdUbufuvnf; bmoHrQ rMum;&acs/ udkif;awmBuD;rSm wrdkifxufri,f
us,f0ef;onfjzpf olwkdUbufrSajcoHudk uREkfyfwkdUrMum;? uREkfyfwkdUbufrSajcoHudkvnf;
olwkdU rMum;Edkif/ om;aumifawGU aoewfESifhypfrSom Mum;EdkifMurnfjzpfavonf/
ae0ifoGm;avNyD/ vjynfhausmf&ufjzpfaomaMumifh va&mifudkvnf; tm;rudk;Edkif? usef&Sd
aeao;aom ]qnf;qm} a&mifuav; aysmufoGm;vQif jyefMu&awmhrnf/ qnf;qma&mifonf
rSdefonfxuf rSdefvsuf&Sdvm&m jrif&onfqdk&kH arS;rSdefpGm a&;a&;uav;rQom jrifMu&aom
tcsdef qifOD;pD;u ]]q&m q&m a&SUu awmqifq&ma&U}} [k wD;wdk;ajymvdkuf\/
awmqif&dkif;ESifhawGUvQif qifaygufomjzpfwwf ausmay:rSvludk *&krpdkufyJ qif,Ofrudk
vkdufwwf\/ udkodef;az\rsufpdrSm odkUaomtcsdefrsKd;wGif tokH;r0ifonfESifh ]]udkazodef;?
Munfhprf;AsKdU}} [k uREkfyftm; wD;wkd;ajymvkduf\/ uREkfyfonf qifOD;pD;jyonfh vuf0Jbuf
qDodkU cyfapmif;apmif; Munfhvdkufaomtcg uREkfyfwkdU\qifxuf tenf;qkH; wawmifcefU
jrifhrnfxif&aom qifaumifBuD;\ OD;uif;BuD;udk jrif&ojzifh ]][kwfw,fAsKdU? {&mr qifBuD;
ygwum;}} [k jyefajymvdkuf\/ wGif qifOD;pD;u ]]oluvdkuf,if cufw,f? ypfawmhq&m}}
[k ajym pum;rqkH;rDyif udkodef;az\aoewfrS 'dkif;ueJ toHxGufoGm;\/ aemufwcP
]]bmvkyfMuwmvJ usKyfwdkUyg}} [k wkef,ifpGmESifh atmfajymvkdufaom olBuD;\toHudk
Mum;&av\/ ]][m apmufusKd;eJNyDAsKdU}} [k udkodef;azESifh qifOD;pD;wkdUu wNydKifeufwnf;
ajymvdkufMu\/
- 279 -
a&TOa'gif;
vufajzmifhjcif;
xdkUaemuf udkodef;azu ]]xdoGm;ovm;AsKdU udknSif;}} [k ar;vkdufojzifh olBuD;u ]]xdawmh
rxdygbl;? uHaumif;vdkUygvm;Asm? usKyfwkdUESpfa,muftMum;u usnfqHjzwfoGm;wmyJ}} [k
ajym,if; olwkdU\qifonf uREkfyfwkdUqDokdU csOf;uyfvm\/ wjznf;jznf; eD;vmaom
tcgwGifrS uREkfyfESifhqifOD;pD;wkdU\ trSm;onf bGm;ueJay:vmawmhonf/ olBuD;ESifh qifOD;pD;
wkdUonf olwkdU\qifay:wGif a&SUESifhaemufxdkifvsuf &SdMuaomfvnf; olwkdU\qifonf
uREkfyfwdkUESifh cyfapmif;apmif;&Sdaeaomtcg qifay:wGif xdkifvsuf&Sdaom olBuD;ESifh
qifOD;pD;wdkUESpfa,mufonf uREkfyfwdkU\ae&mrS MunfhaomtcgwGif qif\OD;uif;BuD;ozG,f
(rxif&Sm;aomtvif;a&mif) jrifMu&jcif; jzpfavonf/ udkodef;azonf (ol\txif)
qif&dkif;\OD;uif;BuD; tv,fwnfhwnfhokdU rSef; &dkifz,fESifhypfvkduf&m usnfqefonf
olBuD;ESifh qifOD;pD;wkdUtMum;rS jzwfoGm;jcif;jzpfavonf/ olBuD;\ em;&Gufwbufudkyif
umywfxdrSefoGm;ao;onf[k ajym\/ uHaumif;aywum;/ tu,f usnfqefonf
vuf0JbufodkUjzpfap? vuf,mbufodkUjzpfap wvufrcefUrQuav; wdrf;apmif;oGm;jim;tHU
olBuD;tm;jzpfap? qifOD;pD;tm;jzpfap wa,mufa,mufudk xdrSefacsawmhrnf/ ,ckrl
qifOD;uif;\tv,fqdk ypfxnfhvdkuf&mwGif tv,fwnfhwnfh A[dkcsufodkU 0ifoGm;onfESifh
vlESpfa,muftMum;rS uRwfuRwfvGwfvGwf jzwfoGm;jcif;jzpfavonf/ taMumif;udk
od&aomtcg uREkfyfwdkU wkefvIyfMu&onfrSm ajymbG,f&mr&Sdacs/ txJwGif twkefvIyfqkH;
aomvlrSmum; em;&GufwGif umywfrSefcH&onfh olBuD;udknSif;yif jzpfavonf/ olBuD;u
udkodef;aztm; ]]cifAsm;vufajzmifhykHuawmh tHUMoavmufw,fAsKdU? wbufudk eJeJuav; wdrf;
oGm;vQif uREkfyfwdkUwa,mufa,muf aoNyD;yJ}} [k wkefvsuf&Sdao;aomtoHESifh ajymavonf/
udkodef;az vufajzmifhjcif;ESifhywfouf uREkfyfudk,fawGUwckudk azmfjy&ayOD;rnf/
awmacsmufMujcif;
udk0ifharmf ajymif;a&TUoGm;NyD;aemuf waeUo urf;eD&GmodkU udkodef;az a&mufaecdkufwGif
(wvwacgufavmuf a&mufwwfonf/) &GmESifh rdkifw0ufcefU a0;aomae&m ]tcif;}
vkyfpm;aom vlwa,mufonf uREkfyf\ausmif;odkUvm ol\tcif;ESifh uyfvsuf&Sdaom
awmuav;xJwGif acs? '&,f? awm0uf? usm;opf paom awmwd&pmeftrsKd;rsKd; ckdatmif;
jcif;udk jrif&bl; ]awmacsmuf} &ef tvGefaumif;aMumif; ajymjy\/ xdktcsdefwGif aoewfypf
0goemygaom awmtkyfuav;wa,mufESifh ykvdyft&m&Sdwa,mufonfvnf; &GmodkU
a&mufaeMu tjcm;wtdrf wnf;cdkvsuf&SdMu\/ uREkfyf\ausmif;rl udkodef;az &Sdae
- 280 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 281 -
a&TOa'gif;
usm;opfawGU&jcif;
uREkfyfonf awmacsmufjcif;udk rjrifbl; vdkufMunfhvdkonfESifh udkodef;aztm; pkHprf;Munfh&m
udkodef;azu txufygtwdkif; ajymjyonfwGif rQavmufqdkygu tE&m,frrsm;vS[k
oabmxm;um twlvdkuf&ef qkH;jzwfvkdufav\/ xdkaeUnae okH;em&DtcsdefcefUwGif
aoewform;av;a,mufESifh uREkfyfonf awmacsmuf&rnfhae&mokdU a&mufMuaomtcg
&Gmom; 30cefUESifh acG;ajcmufaumifcefU a&mufaeMuavNyD/ tvkyfrsKd;wGif q&mBuD;jzpfaom
udkodef;azonf tjcm;aoewform;okH;a,mufwkdUtm; ae&mcsxm; olUtwGufvnf; ae&m
wck ,lav&m uREkfyfonf olESifhtwl aeavonf/ xdkUaemufrS awmacsmufrnfh &Gmom;rsm;
tm; csKHawm\ tjcm;bufodkU vTwfvdkuf\/ csKHyifrsm;rSm ]ukef;aA'g} ac:onfh tyifrsm;jzpf
vufckyfwazmifcefU jrifhav&m jrefrmjynf\ a&rsufESmjyifwGif aA'gyifrsm; wkd;yGm;aygrsm;
vsuf &SdMuonfhenf;wl if;tyifrsm;onfvnf; tnma'owvTm;wGif wkd;yGm;vsuf&Sdjcif;
aMumifh ]ukef;aA'g} [k trnfay;Mujcif; jzpfonfqdk\/ uREkfyfESifh udkodef;azwdkUonf
ukef;aA'gawmtpGef; opfyifwyifatmufwGif xdkifvsuf&SdMupOf uREkfyfu]]tE&m,fawmh &SdEdkifrxifaygifaemf udkodef;az}}
]]jzpfawmh jzpfcJygw,f? odkUaomf jzpfawmh jzpfbl;w,fAsKdU? cifAsm;tzdkU pdwfcs&atmif
'Dopfyifay:u wufMunfhygvm;Asm}}
udkodef;azESifh udk0ifharmfwkdU\ jcm;em;csufrSm udk0ifharmfonf tajctaersKd;wGif uREkfyftm;
opfyifay:okdUwufzdkU pum;pyfvdrfhrnfr[kwf/ olESifhtwlaeaprnf jzpfavonf/
]]'Dvdkqdk usKyf opfyifay:u wufMunfhr,fAsm}}
]]wufyg? usKyfu 0efaxmufrif;OD;0ifharmf r[kwfygbl;}}
uREkfyfonf udkodef;aztm; aus;Zl;wifaomfvnf; zGifhrajymyJ opfyifay:odkU wufav\/
opfyifxufrSrl ukef;aA'gyifrsm;ay:rSausmf &Gmom;rsm;udkyif jrif&onfESifh &Icif;aumif;
vSonf/ udkodef;azu]][dkvlawG a&mufukefMuNyDvm;AsKdU}}
]]a&mufukefMuNyDAsKdU? ayokH;av;&mavmuf a0;vdrfhr,fxifw,f}}
- 282 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
]]pDwef;ukefMuNyDvm;}}
]]pDwef;Muwkef;yJAsKdU? a[m NyD;MuNyDAsKdU}}
xdkcP ]]a[;? [m;? 0l;? 0g;}} [laom toHrsm;udkvnf;aumif;? ]]jzKef;? 0kef;? *sKH;}} [laom
&dkufoHESufoHrsm;udkvnf;aumif;? ]]0kef;? a0g? *def? *if}} jrnfaom acG;oHrsm;udkvnf;aumif;
Mum;Mu&av&m uREkfyfonf olUae&mESifhol apmifhaeMuaom aoewform;rsm;udkvnf; jrif&
toifhjyifqifMujcif;udkvnf; awGU&onf/ toHrsm;onf wjznf;jznf;eD;vm us,fonf
xuf us,fvmMu&m tawmfeD;uyfvmaomtcgwGif wvIyfvIyfjzpfaeaom ukef;aA'gyifrsm;
\ xdyfzsm;rsm;udkyif opfyifay:rS uREkfyfjrif&\/ w0ufcefUa&mufvmMu uREkfyfwdkUESifh
ayw&mausmfcefUta0;wGif acG;waumifonf ]]*def *def}} jrnfvsuf aemufokdUjyefqkwfajy;aom
toHudk Mum;&\/
]]bmvJAsKdU udkodef;az}}
udkodef;azonf vufjyvsuf ]]usm;vm;? usm;opfvm;yJ? wdwfwdwfAs}} [k wD;wdk;ajym\/
vuPmrSm acG;onf usm;? okdUr[kwf usm;opfESifhawGUojzifh vefUjzpfap? ykwfrdaomaMumifh
jzpfap jyefqkwfajy;Mujcif; jzpf[efwlonf/ opfyifxdyf vkHNcKHpGm&Sdaeaom uREkfyfurl pdk;&drf
p&mr&SdonfESifh usm;jzpfap? usm;opfjzpfap raMumuf/ jzpfcsif;jzpfvQif usm;taumifBuD;
jzpfapcsifonf/ aemufwcP uREkfyfwdkU&Sdaeaomae&mESifh wnfhwnfhBuD;wGif ukef;aA'gyif
rsm;onf wvIyfvIyf&Sd&mrS vIyf&Sm;rIonf wjznf;jznf; a&GUvm aA'gawmuav; ecrf;
tpGef;odkU a&mufcJUavNyD/ taumifwrsKd;rsKd; vmaejcif;jzpf&rnf[lum; uREkfyf awG;qEdkif
onf/ udkodef;azvnf; xdkae&modkUyif pl;pdkufumMunfhaejcif;udk uREkfyfjrif&\/ aemuf
wcP vIyf&Sm;vsuf&Sdaom aA'gyifrsm;tMum;rS OD;acgif;wjcrf; ay:vm&m usm;opf
waumif\ OD;acgif;jzpfonf[k uREkfyfod&\/ udkodef;azvnf; jrifykH&\/ uREkfyfurl
udkodef;az ypfvdkufawmhrnf[k arQmfvifhvsuf&Sd\/ udkodef;azrlum; rypfyJ aoewfESifhom
csdefxm;\/ aemufwcP usm;opfonf udkodef;azudk jrifvdkufonfhvuPmESifh jAKwfueJ
wGefUqkwfum OD;acgif;jyef0ifoGm;NyD;aemuf aA'gyifrsm;\tzsm;onf usm;opfoGm;aom
vrf;aMumif;twdkif; vIyfoGm;Mujcif;udk opfyifay:rSuREkfyf jrifvdkuf&\/ yxr udkodef;az
rypfvdkufjcif;udk pdwfxJu tjypfwifcsifaomfvnf; usm;opfaemufrS &Gmom;rsm;&Sdaejcif;udk
csufcsif;owd& udkodef;azrypfvkdufjcif;taMumif;udk em;vnfygonf/ uREkfyfonf aA'gyif
xdyfzsm;rsm; vIyfoGm;aom usm;opfvrf;aMumif;udk rsufpdESifhvdkuf Munhfvsuf&SdpOf if;
t&yfqDrS uGdefueJ acG;atmfoHMum;&jcif;ESifhtwl vlrsm; tvefUwMum; atmf[pfMuaom
toHrsm;udkvnf; Mum;&\/ aemufwcP aA'gcsKHawmudkazmufxGuf vsm;ueJ vsm;ueJ
- 283 -
a&TOa'gif;
awm0ufx Gufajy;ykH
usm;opfazmufxGufoGm;jcif;aMumifh vlrsm;ESifhacG;rsm; tawmfz&dkz&J jzpfoGm;onfhvuPmESifh
tvefUwMum; atmfvdkufMuNyD;aemuf &Gmom;rsm;onf wzefwmplMujyef uREkfyfwdkU &Sd&m
bufodkU ,ciftwdkif; qufvufacsmufxkwfvmMujyef\/ uREkfyfonf aA'gyifxdyfzsm;
uav;rsm; vIyf,drf;jcif;udk opfyifxufrS arQmfMunfhaepOf taumifwaumif ajy;vmonfh
vuPmESifh uREkfyfwdkUbufodkU aA'gyifxdyfzsm;uav;rsm; vIyfvmonfh vrf;aMumif;udk
jrif&\/ taumifonf &yfcsnfajy;csnf vkyfvmjcif;\ txdrf;trSwfrSm aA'gyifxdyfzsm;
uav;rsm;u jyvsuf&Sd\/
vIyf&Sm;jcif;onf awmuav;\tpGef;tzsm;okdU a&mufvmavNyD/ aemufqkH; aA'gawm
tpGef;rS jyL;Munfh[efESifh awm0ufwaumif\ ESmoD;zsm;uav; ay:xGufjcif;udk uREkfyf
jrif&\/ awm0ufonf udkodef;az&Sdaeaomae&mESifh wnfhwnfhr[kwf? ayw&mavmuf
uGmvSrf;vdrfhrnf/ udkodef;azvnf; if;udkjrif\/ odkUaomf rypfao;yJ aoewfESifhcsdefxm;\/
10puefUrQ awGvsuf&yfaeNyD;aemuf awm0ufonf aA'gawmuav;xJrS &kwfw&uf
w[kefxdk;ckefxGufNyD;vQif awmuav;udk aemufcdkif;um wnfhwnfhBuD; avQmufajy;av\/
udkodef;azonf awm0ufudk aoewfESifh csdefvdkufpOf (vlvdkufjcif;r[kwf? aoewfvdkufjcif;
jzpfonf/) awm0ufESifh&Gmom;rsm; wwef;wnf;r[kwfaomae&modkU a&mufonfESifhwNydKifeuf
]'dkif;} ueJ wcsufypfvdkuf&m awm0ufonf ajrBuD;ay: vdrfhoGm;jcif;udk jrifvdkuf&\/ uREkfyf
0rf;omrnfjyKqJwGif awm0ufonf ajrBuD;ay:rSx ,ciftwdkif; ajy;jyef\/ udkodef;azonf
ESpfvkH;jyL;aoewfwGif xdk;xm;onfh vufusef,rf;awmifhjzifh wcsufqifh ypfvdkufojzifh
awm0ufonf vdrfhoGm;jyef\/ wBudrfrl awm0ufonf rxEdkifawmh&kHomru vIyfyif
rvIyfEdkif&Smawmhacs/ (&Sm[laom u&kPmpum; a&;om;jcif;rSm ,aeUtjrifESifh a&;jcif;jzpf&m
xdkpOfutjrifrlum; rsm;rsm;aoav yDwdjzpfav &SdcJUygonf/) xdktawmtwGif; tjcm;
aoewform;rsm; &Sd&mrSvnf; aoewfoHrsm; w'dkif;'dkif;Mum;vsuf&Sd\/ pkpkaygif; 6csufxuf
enf;rnfrxif/ okdUaomf aemufqkH; pkpkaygif; awm0uf 3aumif &&Sdavonf/
- 284 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 285 -
a&TOa'gif;
- 286 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
usm;udku faomjrif;
aemufwaeUeHeufapmapm tdrfeD;csif;? &Gmom;wa,mufonf udkodef;azxHokdUvm ol\
jrif;uav;udk ,refnOfhu usm;udkufaMumif;? jrif;aoaumifudk a&TUxm;aMumif; ajymjy&m
aoewf0goemtdk;jzpfaom udkodef;azonf nwGif ]vifhapmifh} &ef qkH;jzwfav\/
xdkUaemuf olBuD;udknSif;udk ac: uREkfyfwdkUonf jrif;&Sif&Gmom;ESifhtwl jrif;aoaumif&Sd&modkU
vdkufoGm;Mu\/ urf;eD&Gm\ taemufbufwGif oif;csKdif;&Sd&m if;oif;csKdif;ESifh wzmvkH
cefUwGif jrif;aoaumifudk awGUMuav\/ ,refaeUnaeurl om;trdESpfaumifvkH; jyefrvmyJ
oef;acgifausmfrS jrif;rBuD;waumifwnf; jyefvmonfqdk\/ eHeufvif; jrif;&Sifu vdkuf&Sm
&mwGif ae&mawGU&jcif; jzpfavonf/ udkodef;azESifh udknSif;wdkUonf tajctaeudkMunfh
wdkifyifMu&m jrif;aoaumifrSm opfyifESifh tawmfuGmvSr;fojzifh twdkif; ]vifhapmifh} &ef
rjzpfEdkifqdk\/ okdUjzpf oifhawmfaom opfyifwyifudk a&G;cs,fMuNyD;vQif if;wGif ]vifhpif}
xkd; jrif;aoaumifudk vifhpifESifh ay20 uGmavmufodkU qJGxm;&ef jrif;&Siftm; ajymjyav\/
jrif;&Sif\oabmxm;rSm vifhapmifh usm;udkypfjcif;tm;jzifh ol\jrif;uav; jyef&Sifvmrnf
r[kwfaomfvnf; rdrd\jrif;udk udkufowfonfhusm;udk aoatmifypfMuvQif olUtzdkU&m
t&omwrsKd;&Sdonf[k ,lqavonf/ um; vltrsm;wkdU\ obm0aywnf;/ udkodef;azu
rnfonfhopfudkif;wGif vifhpifxdk;&rnfhtaMumif;udk jrif;&Siftm; nTefMum; uREkfyfwdkU jyefvm
Mu&m jrif;&Sifonf &Gmom;vli,frsm;udkac: nTefMum;csuftwdkif; aqmif&Guf&pfMuavonf/
olrwlaom rdcif
azmfjy&efwcsuf usef&pfonfrSm uRekfyf\rdcifonf urf;eD&GmodkU tvnfvmcdkufjzpf
uREkfyfESifhudkodef;azwkdU cifrifMuykHudk awGU&jcif;aMumifh 0rf;omvsuf&Sdonf/ rdcif\ xl;jcm;
csufwckrSm om;ESifhcifrifonfqdkvQif rnfolrnf0gra&G; cifrifwwf&Smonf/ zcifuJUodkU
vlESifhaygif;oifhonf? xdkvlESifhraygif;oifh ponfjzifh oGefoifnTefMum;&ef 0goemr&Sd?
uREkfyf,lcJUaom r,m;rsm;tm; cifrifouJUodkU uREkfyf\ rdwfaqGoli,fcsif;rsm;tm;vnf;
cifrifonfcsnf; jzpf\/ rdcif\tjyKtrlonf rSefonfjzpfap? rSm;onfjzpfap uREkfyfurlum;
uREkfyf\rdciftm; (olrwlaomrdcif) [l twGufaMumifhyif ydkcspfcifygonf/ uREkfyfESifh
txl;cifrifaom rdwfaqGrsm;rSmvnf; olUae&mESifhol awmfMuonfjzpf rdcif\tjyKtrlonf
tvkH;pkH NcKHMunfhvdkufaomtcg rSm;onf[krxifyg/ uREkfyf\r,m;rsm;ESifh ywfoufjzpfap?
- 287 -
a&TOa'gif;
vifhapmifhMujcif;
5em&D xdk;NyD;onfESifhwNydKifeuf udkodef;azESifholBuD;wdkUonf aoewfwvufpDESifh xGufMu
av&m uREkfyfvnf; vufcsnf;Avm vdkufygoGm;av\/ uREkfyfonf tawmftwef
wkefvIyfjcif;&Sdonfum; 0efcH&ayrnf/ okdU&mwGif aMumuf&GHUaomaMumifhum; r[kwf
(udkodef;az\ ]vuf} udk tvGef,kHMunftm;xm;onf/) usm;udk awGUrSawGU&ygrnfavm[k
pdk;&drfaomaMumifhrQom jzpf\/ vrf;c&D; olBuD;u rMumao;rDtwGif;u a&TvD&Dk;rS
olBuD;wa,muf vifhapmifh&mwGif usm;u vifhpifudkckefqGJ z&dkz&J NyKwfusrnftjyK usm;\
OD;acgif;udk aoewfwcsuf xdrSefoGm;onfESifh olBuD;rSm toufcsrf;om&m&aMumif; ajymjy
onfwGifrS uREkfyfrSm tawmfwkefvIyfoGm;rdygonf/ wGif udkodef;azu xdkolBuD;apmifhaom
vifhpifrSm opfyiftqifroifh usm;vGwfavmufatmifrjrifhyJ cyfedrfhedrfh vkyf&aomaMumifh
jzpfaMumif; ajymjyonfwGifrS pdwfoufom&m&ygawmhonf/ vifhpifaqmifvkyfxm;aom
ae&modkU a&mufMuaomtcg uREkfyf\ yxrOD;qkH;ar;cGef;rSm vifhpifonf usm;vGwfavmuf
atmif jrifhyg\avm [lonfyifjzpf\/ olwkdUESpfa,mufvkH;u ]]vGwfavmufygonf}} [k
ajym&mwGifrS twefpdwfat;oGm;ygonf/ odkUESifhvnf; vGwfavmufrvGwfavmufudk udk,fydkif
OmPfESifh csifhcsdefrdygao;onf/ vihfpifrSm 0g;rsm;udk ]ukvm;azmif} zGJU aqmifvkyf
xm;jcif;jzpf&m vl ]ESpf&yf} avmufom jrihfonfESifh pdwfrcswcs&Sd\/
okdU&mwGif uREkfyfonf ]tdwfpywf} ESpfa,muf\ tqkH;tjzwfudk oHo,jzpfaMumif; razmfjyyJ
opfyifay:odkU a&S;OD;pGm wufygonf/ (trSefudka&;&vQif tcsdefra&G; usm;a&mufvmEdkifaom
ae&mrsKd;wGif a&S;OD;pGmwuf&rS vkHNcKHygonf/) okH;a,mufvkH; vifhpifay:odkU a&mufMuaom
tcg uREkfyfu aoewform;ESpfa,muf\tv,f xdkif\/ xl;awmh rxl;yg/ okdUaomf
tv,frSxdkif& pdwfvkHNcKHygonf/ aeom;wus xdkifrdMuaomtcg uREkfyfonf tajctaeudk
vSrf;arQmfMunfhvdkufonf/
- 288 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
qD;awmifhaom'ku
9em&Dausmfvwfaomf uREkfyfrBuKHbl;onfh ]awm\wdwfqdwfjcif;} udk yxrtBudrf BuKH&\/
*l\wdwfqdwfjcif;udk BuKH&bl;ay&m awm\wdwfqdwfjcif;onf (uREkfyf\pdwfwGif) xdkUxuf
yif eufeJao;\/ qkd;&Gm;aomtjcif;t&mwckrSm ae0ifNyD;uwnf;u jcifaumifrsm;onf
- 289 -
a&TOa'gif;
awmaumif0ifvmjcif;
11em&D ausmfavNyD/ usm;vnf; ray:vmao;acs/ uREkfyfrSmrl aeomxdkifom&SdoGm;
usm;vmrnhfta&;udk *&kpdkufEdkifjyefavNyD/ okdUaomf jrif;wapaMumufjcif;rlum; xyf
ay:vmjyef\/ qD;awmifhpOfurl wapvnf;raMumuf? usm;udkvnf;rvefU? tcH&cufaom
a0'emudkom owd&vsuf&Sd\/ 11em&DcGJvwfaomf cyfa0;a0;rS awm0ufwaumif vefU
- 290 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
ypfawmhypf&onf
usm;opfonf jrif;aoaumifrScGmNyD;aemuf jrifcif;\ywf0ef;usif&Sd arSmif&dyfxJodkU 0ifoGm;
av&m rkqdk;ESpfa,mufwkdUvnf; apmifhMunfhaeMu\/ twefi,fMumaomf uREkfyfwdkU\
vifhpifatmufwnfhwnfhrS cRwfcRwfjrnfaom toHESpfcsuf Mum;&av&m olBuD;u atmufodkU
vufnId;xdk;jy\/ usm;opfonf uREkfyfwdkUatmufodkU a&mufae opfudkif;ajcmufwckudk
eif;rd[efwlonf/ okdUaomf bmrQrMumrD w&SL;&SL;erf;vsuf wae&modkU a&TUajymif;oGm;\/
vuPmrSm uREkfyf\us,fi,feHU&onfESifh rouFm xGufcGmoGm;jcif; jzpfayvdrfhrnf/
xdktcsdefrSp usm;opfonf wae&mwnf; MumMumr&yfyJ [dkul;vdkuf onful;vdkuf
ponfjzifh jrif;aoaumifteD;odkU csOf;uyfvdkuf cGmoGm;vdkuf ponfjzifh *emrNidrfyJ
vl;vm;cwf jzpfaeawmhonf/ enf;jzifh em&D0ufcefUMumvwfaomf udkodef;azu
udknSif;tm; rkqdk;wdkUbmomjzifh tcsufay;vdkuf\/ (uREkfyfum; em;rvnf/ aemifrSod&onf/)
- 291 -
a&TOa'gif;
- 292 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 293 -
a&TOa'gif;
,kHcsifrS, kHyg
onfrSm ]xef;oD;a<ucdkuf usD;eif;cdkuf} jzpfEdkifjcif;udk uREkfyf em;vnfygonf/ odkU&mwGif
rdcif\ xl;qef;aom t&nftcsif;tcsKdUudk wifjyyg&apOD;? zwfNyD;aomtcgrS pmzwfol
udk,fwdkif qkH;jzwfcsufcsEdkifygonf/ rdcifonf touf30ausmfavmufuwnf;u w&m;ESifh
arGUavsmfoljzpf BuD;jyif;vmaomtcgwGif (Nrdwfq&mawmf\ Mo0g'twdkif;) tBudwfte,f
w&m;tm;xkwfjcif;? pdwfudkxdef;odrf;jcif;? npOf &Gwfzwfo&Zsm,fjcif; ponfwkdUaMumifh
wefckd;tmedoif tenf;ESifhtrsm; &&Sdonf[k vltrsm;u ,kHMunfMuonf/ (uREkfyfrlum;
,kHvG,fwwfol r[kwfjcif;aMumifh (Scientific Minded) ,kHMunfavmufvQif aemufqkH;rS
,kHwwfoljzpfonf/) om;rzGm;Edkifaomrdef;ronf rdcif\ ]y&dwfa&} aMumifh tvG,fwul
zGm;jrifEdkifonf[k ,kHMunfMuonf/ udkufwwfaomacG;onf rdciftm; rudkufjcif;udk uREkfyf
udk,fwdkif tBudrfBudrf BuKH&bl;onf/ rdcifonf rnfonfhacG;udkrS raMumufwwf? tdrfxJodkU
&J&J0if0HUonf/ txl;ojzifh qef;Mu,fonfrSm rdcif\tdyfrufrsm;onf t"dym,f&Sdaom
tdyfrufrsKd;jzpfwwf wpkHw&m jzpfrnfqdkvQif BudKwif tdyfrufwwfaomaMumifh aqGrsKd;
om;csif;rsm;onf rdcif\ owday;jcif;udk tvGefav;pm;Muonf/
tjcif;t&mudkrl uREkfyfudk,fwdkif r,kHw,kH&Sdygonf/ uREkfyfudk y#doaE&Sdonfhtcsdef rdcif
jrifrufaom tdyfrufrSm aumif;vGef;tm;BuD;aomaMumifh uREkfyfudk,fwdkifvnf; r,kHonfhjyif
yvTm;&musrnfpdk;aomaMumifh ae&m razmfjyvdkawmhyg/ qdkvdkjcif;rSm uREkfyfudk,fwdkif
[kwdywd xl;xl;jcm;jcm; rjzpfao;aomaMumifh if;tdyfrufESifh rxdkufwef[k ,lqvsuf
&Sdygao;onf/ rnfodkUyifjzpfap usm;? usm;opfwkdUrnfonf rdrdwdkU udkufowfxm;aom
taoaumif&Sd&modkU rvmcsifvnf;aeap? vmvQif cyfapmapmvmwwfjcif;ESifh xdknOfhu rdcif
y&dwf&Gwfjcif;&yfpJcsdefESifh usm;opfa&mufcsdefudk wdkufqdkifjcif;rlum; trSefyifjzpfygonf/
- 294 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 295 -
a&TOa'gif;
- 296 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
aus;pGyfaomvl
rauseyfcJUaom tjzpfa[mif;rsm;um; okdUaywnf;/ uREkfyf\ausmif;ESifh rsufapmif;xdk;
&Sdaom tdrfuav;wGif iSuform;wa,muf aexdkif\/ xdkolonf pufcsKyfaom tvkyf
udkvnf; wbufuvkyf\/ (urf;eD&GmwGif iSuform;tvkyfoufoufjzifh xrif;r0Edkif)
uREkfyfwdkU udpBuD;i,fjzifh c&D;oGm;&ef&Sdonfjzpfap? t0wftxnfrsm; csKyfvkyf&ef&Sdonf
jzpfap xdkvltm; tokH;csavh&Sd\/ wcgw&H olU ydkufqHjywfvyfvQifvnf; uREkfyfwdkUu
xkwfacs;avh&Sd\/ oluvnf; pum;acsmhajymwwfonfhtavsmuf uREkfyfwdkUtm; w&dkwao
qufqHonfESifh tawmfcifrif&if;ESD;onf[k xifrdygonf/ uREkfyfonf &Gmv,fvrf;wGif
jrif;pdkif;pOfu qiform;wa,mufudk wdkufrdbl;jcif;taMumif; azmfjycJUjcif;udk rSwfrdMu
ayvdrfhrnf/ xdkuJUokdUwdkufrdNyD;onfh aemufwaeUnaewGif uRekfyfonf &GmjyifodkU vrf;avQmuf
xGufvmcJU&m qiform;rsm;onf &Gmhjyif&Sd Z&yfwaqmifwGif wnf;cdkvsuf&SdMu\/
uREkfyfonf rdrdwdkufrdxm;aom qiform;udk owd& 0ifMunfhrnf[k Z&yfodkUavQmufvm&m
azmfjycJUaomiSuform;onf uREkfyfbufodkU ausmcdkif;um&yfvsuf Z&yfay:&Sdqiform;tm;
vSrf; pum;ajymvsuf&Sd\/ iSuform;u ]]cifAsm;wdkU qiform;qdkNyD; 'DwcsD tnHUcHvdkuf
avAsm}} [k ajymvsuf&Sd\/ (qiform;[lonfrSm vlawvlayrsm;jzpfonf[k emrnf&olrsm;
jzpfonf/) uREkfyfonf txufygpum;udk Mum;vkduf& qiform; rsufESmysufoGm;jcif;udk
jrifvdkufonfESifhwNydKifeuf jrif;ESifhwdkufrdaomtjzpfudk ajymjcif;jzpfonf[k &dyfrdavNyD/
iSuform;onf wpkHw&mjyefrajymyJ rsufESmysufvsuf&Sdaom qiform;udk jrifonfESifh
if;aemufodkU vSnhfMunhfvdkuf&mwGif uREkfyfESifh rsufESmcsif;qdkifvsuf &SdMuav\/ uREkfyfu
rsufESmxm;wrsKd;ESifhNyKH;jcif;udk olrMunfhEdkifyJ awmifajymrvdk ajrmufajymrvdkESifh bmrQrajymyJ
xGufoGm;avawmhonf/ wGif qiform;udk ausmif;odkUac: olauseyfap&ef aiG5usyf
ay;vdkufjcif; jzpfygonf/ uREkfyfonf iSuform;tm; a&S;enf;twl tokH;csygao;\/
okdU&mwGif olUudk,fu rsufESmcsif;rqdkif0HUawmhacs/ awmfawmfqdk;aom t&yfom;aywum;[k
rSwfcsufcs&bl;onf/
jrpf&dk;om;wkdU \OmOfqdk;
- 297 -
a&TOa'gif;
urf;eD&GmrSx GufcGmjcif;
1924ckESpf ZlvdkifvwGif {&m0wDjrpfa&onf tvGeftrif;BuD; ESpfaygif;rsm;pGm a&rwufcJU
bl;onfh urf;eD&Gmay:okdU cg;avmufxdatmif a&vTrf;rdk;\/ uREkfyf vyfuD;tjyif
udk0ifharmf\ jrif;om;trduvnf; &Sdae&um; if;wdkUtwGuf tpmESifh a&vGwfatmif
aZmif;vkyfay;zdkUrSm jyemBuD;wck jzpfaeawmh\/ tjcm;aom jrif;&SifEGm;&Sifrsm;onf
- 298 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
uREkfyf\ taetxdkif
0ufvufESifh ESpfrdkifa0;uGmonfh refusnf;wkH&GmokdU a&mufMuaomtcg uREkfyfwdkU ZeD;armifESH
ESifhtwl uREkfyf\ wynfha,mufzuav; atmifjrvnf; ygvm\/ zcifonf pmoifausmif;
axmif Ak'bmomqdkif&m pmayrsm;udk a,mufsm;uav;ESifh rdef;uav;rsm;tm; ol\
0goemtwdkif; (tcrJh) oifjyvsuf&Sd&m uREkfyf\nDurl om;a&pdrf;udk om;a&e,fjzpfatmif
vkyfaom vkyfief;wck wnfaxmifxm;\/ rdbrsm;onf rMumcP tvkyftudkif ajymif;vJ
avh&Sdaom uREkfyfa&mufvmjcif;twGuf tHUMojcif;r&Sd/ wvSnfhwywf twlwuG aexdkifcGifh
&MurnfhtwGufom 0rf;omykH&Muonf/ rdbrsm;\tdrfrSm cyfi,fi,fjzpfaomfvnf; 0if;NcHrSm
us,f0ef; NcHxJwGif wJuav; okH;av;wJ&SdaomaMumifh aeavmufxdkifavmuf&Sdyg\/
uREkfyf\tm;udk;rSm &efukefrS r*Zif;ESifh *sme,frsm;twGuf 0wKwdkrsm;a&;jcif;jzifh rdbrsm;ESifh
0dkif;vkyf0dkif;pm; aexdkifMu&ef jzpfavonf/
- 299 -
a&TOa'gif;
prf;oyfrI
uREkfyfonf touf 25ESpft&G,favmufu 'kwd,tdrfaxmifESifh 0ufvufwGif rdbrsm;ESifh
twlae pma&;q&mjzpfcgeD; pmtajrSmuftjrm; zwf&Ivsuf&SdpOf owdyXmefokwefusrf;udk
zwf&Ibl;\/ if;usrf; Ak'u rnfolrqdk usrf;wGif iga[monfhtwdkif; ckESpf&ufrQ
tm;xkwfjim;tHU? &[Emaomfvnf;aumif;? tem*grfaomfvnf;aumif; jzpfEdkifonf[k 0efcH
xm;jcif;udk awGU&\/ wGif uREkfyf tBuHjzpfonfrSm Ak'bmom0ifrsm;onf r*fw&m;
zdkvfw&m;wkdU\ rGefjrwfjcif;taMumif;udk ola&migyg ajymwwfMuaomfvnf; ckESpf&ufrQ
avmuf twGufyif enf;twdkif; prf;oyftm;xkwfol rawGU&onfrSm tHUMozdkUaumif;onf?
igrlum; waeUaeU tcGifhomaomtcgwGif enf;twdkif; prf;oyftm;xkwfMunfhrnf?
jzpfcsifjzpf? rjzpfcsifae? raorDtwGif; tenf;qkH; wBudrfjzpfap prf;jzpfatmif prf;Munfhrnf
[l qkH;jzwfcJUbl;avonf/
1925ckESpfwGif wnOfho uREkfyfonf refusnf;wkH&GmwGif rdbrsm;ESifh aqG;aEG;vsuf&SdpOf
1914ckESpfu jzpfcJUbl;aom pdwftBuHudk owd&onfESifh nOfhrSmyif tpjyK ckESpf&uf
tm;xkwfawmhrnf[k t"dXmefjyKvdkufygawmhonf/ [kwfrSefonfhtwdkif; zGifha&;&vQif
uREkfyfonf xdknOfh r*fzdkvfudkvnf;aumif;? edAmefudkvnf;aumif; vdkcsifvSaomaMumifh
r[kwf? (jywfom;pGm pOf;pm;avh&Sdaom uREkfyftzdkU&m bmrSef;rodaom t&mwckudk
vdkcsifonfqdkjcif;rSm t"dyg,fr&Sd) uREkfyf\ q&mrdbESifhwuG Ak'bmom0iftaygif;wdkU
wajymwnf;ajym wa[mwnf;a[mvsuf&SdMuaom r*fw&m;? zdkvfw&m;? edAmefw&m;wnf;
- 300 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 301 -
a&TOa'gif;
yDwdwrsKd;ayavm
rdcifzcifESifhwuG if;wkdU\ wynfh*dkPf;om;taygif;rSm wkefvIyfacsmufcsm;oGm;MuavNyD/
rdcifESifhzcifwdkUtm;vnf; if;wkdU\w&m;tjrifrSm rpifMu,fao;aMumif; ajymjy&m zcifuyif
a&S;OD;pGmoabmayguf if;nOfhyif rdcifem;vnfoGm;avonf/ xdk&ufrsm;twGif; uREkfyf
onf avmutaMumif;udkvnf; *&krpdkuf? avmuDESifhywfoufvnf; bmrQrajymawmhyJ
qdwfqdwfaeawmhonf/ wnOfh zcifESifhuREkfyfonf &GmxJutvSLwckodkU oGm;Mu&m
r@myfxJwGif zciftwGuf oD;oefUckH&Snfwck cif;xm;\/ zcifrSm "ruxduwa,mufjzpf
omrI? emrIrsm;wGif w&m;a[mavh&Sd&m xdknOfhwGifvnf; qdkif;rwD;rD em&D0ufcefU w&m;a[mzdkU
tpDtpOf&Sd\/ "ruxdujzpfaom zciftwGuf cif;usif;xm;onfh ckH&Snfay: om;tz
ESpfa,muf xdkifMu&mwGif uREkfyfonf aemufrSDudkrSDvsuf ykyk&G&G&Sdaeaom y&dowftm;
vSrf;Munhf,if; ]]olwkdUum; oHo&m usifvnfMu&&SmayOD;rnf? ightzdkUum; NyD;ayNyD}} [laom
pdwftBuH jzpfay:vmonfESifh wNydKifeuf uREkfyfwGif xl;jcm;aomcHpm;rIwck jzpfay:vm\/
Oyrm tvGefjrifhaom awmifBuD;udkwuf txG#fokdU a&mufaomtcg qdkzmBuD;ay:wGif xdkif
avnSif;cHvdkufonf cHpm;&onfh t&omrsKd;ESifh EIdif;,SOf&rnfxifonf/ qdkzmay:wGif
Nidrf;csrf;jcif;rSwyg; bmudkrQ owdr&EdkifouJUodkU uREkfyfrSmvnf; if;tcdkuftwefUwGif ig
oHo&mwm0efBuD; NyD;Nidrf;ayNyDqdkum BuD;pGmaom auseyfNidrfoufrIudk cHpm;&bl;onf/
(xdkpOfurl udk,fh[mudk,f tvkH;pkHudpNyD;NyDuJUokdU xifrSwfvsuf &Sdygonf/)
xl;qef;aom tjzpfrsKd;
aemufwaeUwGifrlum; uREkfyfonf Nidrf;csrf;aomt&omudk cHpm;,if;uyif wcsufwcsuf
vpfvpfoGm;\/ vpf twefMumwdkif; zcifujzpfap? rpdk;ujzpfap owd&atmif EId;avh
&Sd\/ wa,mufa,mufu EId;ojzifh owd&vmaomtcgwGif uREkfyf\pdwfxJ vGwfvyfpGm
avxJwGifae&mrS zsmvdyfacgif;xJodkU oGwfoGif;vdkufonfhtvm; usOf;MuKyfusyfwnf; vSonf
[k xifrdonfESifh bmaMumifhEId;csifMuoenf; [lyif ajymrd\/ wGif zcifESifhZeD;wdkUrSm
uREkfyfaoawmhrnfxif rJUwJUwJUjzpfukefMuavNyD/ rdcifurlum; ]]raoEdkifygbl;? rylMuygeJU?
aovQifaum bmjzpfao;vJ? aumif;aomaojcif;yJ}} [k qdkum BuHUBuHUcdkifvsuf &Sdayonf/
uREkfyftzdkU&mwGifrlum; ]vpf} &mrS aoEdkifojzifh wu,faooGm;onfqdkvQif uREkfyf BudKuf
rBudKuf qkH;jzwf&ef rvG,fulyJjzpfae\/ vpf&jcif;udk vGwfvyfonfxif& oabmusrd
aomfvnf; jyef owdr&awmhyJ wcgwnf; 0dnmOfcsKyfoGm;ygrl [kwfrS[kwfygp[laom
oHo, 0ifvmcJUygonf/ okdUjzpf uREkfyfonf zcifESifhZeD;udk owday;aombufodkU
- 302 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
ZeD;udk jyefydkUjcif;
tESdyfcHNyD;onfhaemufrl vpfawmhonfr&Sdyg/ okdU&mwGif w&m;ESifhywfoufaom pum;rsKd;rS
wyg; bmrQrajymcsifawmhyJ wa,mufwnf; udk,fhtm&kHESifhudk,f aecsifygawmhonf/ rpdk;wkdU
armifESrrlum; rsufESmromr,m &Sdae&SmMuavNyD/ rdrd\om;r,m; Munf&TifygrS aewwfonfh
0goem&Sdaom uREkfyfonf olwkdU\rsufESmnId;i,fjcif;udk jrif&aomfvnf; pdwf bmrQrxdcdkuf?
udk,fESifhbmrQrqdkifouJUokdU cyfat;at;yif aewwfvmonf/ onfwGif rdcifu rpdk;wkdU
armifESrudk jrawmifodkU acwtvnftywfoGm;apvQif aumif;vdrfhrnf[k tBuHay;onfESifh
uREkfyfudk,fwdkif if;wkdUtm;vdkufykdU&ef pDpOfMuonf/ tpDtpOfrSm rD;&xm;ESifh uom
a&mufatmif uREkfyfvdkufydkUNyD; if;wkdUtm; tpkefoabFmjzifh jrawmifodkUwifay;vdkuf&efjzpf\/
okdUjzpf uREkfyfESifh rpdk;wdkUarmifESronf 0ufvufrS rD;&xm;ESifh vdkufygoGm;Mu&m uREkfyfonf
rD;&xm;ay:wGif c&D;onfawGudk yDDyDoooJoJuGJuJGrjrifyJ tdyfrufxJrSmuJUokdU 0dk;0g;BuD;
jzpfae\/ if;wkdU\ vIyf&Sm;rIrsm;ESifh pum;oHrsm;onf uREkfyftzdkU bmrQt"dym,fr&Sd?
t&dyfrsm;ozG,f xif& uRufpDuRufpDrQom Mum;&\/ vrf;wavQmufvkH; twdkif;yif
jzpfae\/ eHeufwGif uomodkUa&mufMu naewGif olwkdUarmifESrudk Aef;armfrSvmaom
tpkefoabFmjzifh wifay;vdkuf&ef jzpfavonf/
- 303 -
a&TOa'gif;
- 304 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
&[ef; jyKjcif;
1287ckESpf? e,kefvqef; 2&ufaeUwGif uREkfyfonf urf;eD&Gm &[ef;jyKygonf/ odrfxJ
&[ef;y&dowfESifhwuG ur0gnSyf &[ef;jyK&mwGif udpESifhywfouf a*gwrAk' pDpOf
xm;awmfrlcJUonfh tcrf;tem;rSm t[kwfwu,f BuD;us,fcefUnm;vS tonf;ESvkH;
wkefvIyfzG,f aumif;ay&um; uREkfyfrSm tvGefjzpfcsifvSonfh &[ef;tjzpfodkU a&muf&jcif;
aMumifh 0rf;ajrmuf0rf;om&SdonfhtxJyif rwkefvIyfyJraeEdkifatmif &Sdae\/
rQavmufBuD;us,faom Oyor'uHaqmifjcif;udpBuD;udk 7&uf? 10&uf ponfjzifh ayghaygh
qq oabmxm;MuonfhvuPmESifh acwcP 'kvb&[ef;jyKMuonfh vlrsm;onf
b,fuJUokdUrsm; oabmxm;Muonfudk uREkfyf em;rvnfEdkifatmif&Sdawmhonf/ xdktcsdefrSp
- 305 -
a&TOa'gif;
wapaMumufao;oavm
&[ef;jyKNyD;onfhaemuf uREkfyfonf &Gm&Sdaom bkef;BuD;ausmif; oDwif;rokH;yJ &Gmhjyif&Sdaom
tkwfZ&yfBuD;wGif wyg;wnf;ae\/ taMumif;wckrSm &Gmbkef;BuD;onf w&m;0goemygaom
yk*dKvfrsKd;r[kwfyJ olvdkigvdk (A[kudp arGUavsmfaom) bkef;BuD;wyg;jzpf uREkfyfESifh yk*v
oyg, jzpfvdrfhrnfrxifaomaMumifh jzpf\/ (,cktcgrl if;bkef;awmfBuD;rSm vlxGufNyD;
om;ysKdorD;ysKdBuD;rsm;ESifh jzpfaeavNyD/) udkodef;azwdkUESifh vifhpifapmifhpOfu uRekfyf wap
aMumufwwfao;onf[k a&;cJUbl;&m wapaMumufwwfjcif; aysmufoGm;ykHudk ae&m
azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyfonf tkwfZ&yfBuD;ay:wGif wyg;wnf; usdef;vsuf&SdpOf yxrnOfh
qif;wkawmfteD;wGif pkykHxm;onfh za,mif;wdkifxkyfrsm;onf yvifay:rS jzKef;ueJusoGm;
xkH;pHtwdkif; &ifxJ 'dwfueJjzpfoGm;\/ wGif za,mif;wdkifxGef; xMunfh&m &SOfhwaumif
qif;ajy;onfudk jrifvdkuf&ojzifh pdwfat;oGm;\/ okdU&mwGif uREkfyf pOf;pm;rdonfrSmum;
igonf Z&yfxJ Mum&SnfpGmaernfjzpf rQavmuf xdwfvefUvG,fonfqdkvQif
tb,frSm jzpfEdkifygrnfenf;/ bmhaMumifh xdwfvefU&oenf;[k rdrdudk,fudk ar;jref;aomtcg
wapaMumufwwfaomaMumifh [laomtajz xGufvm\/ wGif rdrdudk,fudk qkH;ronfrSm
]]'DvdkqdkvQif b,fjzpfrvJ Ak'aCmo? (uREkfyf\bJGUjzpfonf/) rifhudk,frif; ]ig} r&Sdbl;
vdkUawmif odxm;w,fqdkNyD; wapacsmufrSmavmufudk aMumuf&ovm;? wapS&SdvdkU acsmufyg
- 306 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
"lwifaqmifvdkaomtBuH
a&SUokdU wqifhwufzdkU pdwful;ao;\/ &[ef;jyKpOfurl udpNyD;onftxd tm;xkwf&ef[laom
tBuHjzifh jyKcJU\/ 0wfNyD;onfhaemufum; rdrdodorQw&m;udk &Gmom;rsm;tm; a[majym
csifaomqE jzpfay:vm\/ uREkfyfa[mrnfhw&m;um; tjcm;aombkef;BuD;rsm; a[monfh
w&m;rsKd;r[kwf? igjyKwfzdkUw&m;jzpf xl;qef;onf/ xl;qef;aomw&m;udk a[mvQif
a[majymoltay: ,kHMunfrI (o'g) &SdrSjzpfrnf? &Gmom;rsm;u ]]wdkU&Gmu t*Fvdyfausmif;
q&myJ? waeUu ajymif;oGm;NyD; tckjyefvmwmyJ}} [kqdkum txifao;Murnfjzpf uREkfyf\
w&m; pGHzdkUcJ,Of;vdrfhrnf/ okdUqdkvQif if;wkdUo'gxufatmif rnfuJUodkUvkyf&rnfenf;
ponfjzifh pOf;pm;\/ tBuHwckaygufonfum; 'um'umrrsm;onf "lwifaqmifyk*dKvfrsm;udk
MunfndKwwfMuonf/ igudk,fwdkif "lwifaw&oudkaqmifvQif o'gwdk;wufMu ighw&m;udk
,kHMunfpGmemMuvdrfhrnf[k tBuHjzpf\/ wGif uREkfyfonf &[ef;'um OD;pkESifhudknSif;wkdU
tm; wkdifyif a&S;OD;pGm okomef"lwifaqmifNyD; oif;csKdif;aernfjzpfaomaMumifh wJuav;
i,fi,fwck aqmufay;zdkU ajym\/ udknSif;u oabmusykH&aomfvnf; vlBuD;jzpfaom OD;pku
cyfNyKH;NyHK;rsufESmxm;ESifh ]]ppcsif; odyfrvkyfygeJUtkH; OD;yOif;? ajz;ajz;vkyfyg}} [k avQmuf\/
ol\rsufESmxm;udk uREkfyf t"dym,faumufykHrSm ]]aomufaomufpm;pm; aevmcJUNyD; tckrS
odyftpGrf;jycsifoudk;}} [k uRekfyfem;vnfonf/ udk,fhudk,fudkppfvdkufaomf tpGrf;jycsifaom
&nf&G,fcsufvnf; txdkuftavsmuf yg&SdykH&onf/ wGifrlum; uRekfyfonf udk,hf[mudk,f
- 307 -
a&TOa'gif;
ajymif;a&TUzdkUBudK;pm;jcif;
ausmif;xdkifbkef;BuD;onf uRekfyf\taetxdkif odyfonf;vGef;jcif;twGuf tae&cufvmykH
&\/ udk,fawmfBuD;um; ausmif;om;ESifh orefpyfjcif; paom vuform;tvkyfrsKd; 0goem
ygav&m uREkfyfu tultnDvnf;ray;? cyfat;at;aejcif;twGuf taecuf[ef&Sd\/
aemufqkH; uREkfyfonf urf;eDausmif;wGif raevdkawmhonfESifh 0ufvufNrdKU bke;fBuD;ausmif;
wausmif; ae&ef rdbrsm;&Sdaom refusnf;wkH&GmodkU vmcJUav\/ aqGrsKd;rsm;teuf rdcifESifh
if;\ wynfhrsm;onf uREkfyf\ ouFef;0wfjcif;twGuf ESpfouf0rf;ajrmufMu zcifESifh
if;\wynfhrsm;um; uREkfyft&m&Sdwa,muf jzpfvmjcif;rsKd;uJUodkU 0rf;omtm;& &SdMuykHr&acs/
um; udpr&Sd/ 0ufvufbkef;BuD;ausmif; uREkfyf aecGifh&zdkUtwGuf tcuftcJawGUjcif;um;
udp&Sd\/ zcifonf uREkfyftwGuf aecGifh&zdkU bkef;awmfBuD;xH oGm;a&mufavQmufxm;&m
ae&mr&Sd[k ajymvdkuf\/ jzpf[efvuPm&SdonfrSm bkef;awmfBuD;onf uREkfyf\ tm;xkwfykH
rsm;taMumif;udk owif;Mum;& urf;eDbkef;awmfBuD;uJUokdUyif olUtwGuf taecufrnfudk
jrifonfESifh jiif;y,fvkdufjcif; jzpf[ef&Sdonf/ jzpfwwfaomobm0wckrSm y#dywdbuf
tav;ay;aom OD;yOif;uav;rsm;tm; y&d,wdoufouf bkef;awmfBudD;rsm;u vdkvm;Mu
[efr&Sdacs/ tm;vkH;r[kwfaomfvnf; trsm;tm;jzifh twdkif;yif Mum;&BuKH&bl;onf/
aemufqkH; uRekfyfonf refusnf;wkHbkef;BuD;ausmif;udkvnf; rBudKuf/ rEav; bkef;BuD;
ausmif;rsm;vnf; [efrnfrxifaomaMumifh urf;eDodkUyifjyef&ef qkH;jzwfvdkufavonf/
csD;rGrf;cH&jcif;
tcsKdUvlrsm;u *kPfazmfvdkonf[k xifcsifvnf;xifMuap/ uREkfyf\ &[ef;tjzpf tae
txdkifESifhywfouf auseyfrdaom tjcif;t&mwckudk azmfjy&ayOD;rnf/ uRekfyfonf urf;eD
ausmif;odkU rjyefrD rEav;NrdKU&Sdaom ESrxHokdU zcifESifhtwloGm; EIwfqufMu\/ &Srf;pk
blwmrSqif; bk&m;BuD;wdkufausmif;wausmif;wGif zcifESifhtuRrf;0ifonfh q&mawmfBuD;
wyg; &SdonfESifh 0ifa&mufzl;ajrSmfuefawmhMu&m q&mawmfBuD;onf uREkfyfudk jrifvQifjrifcsif;
pdwf0ifpm;aomtrlt&mESifh pdkufMunfhae\/ zcifonf rMumao;rDurS 0wfaom &[ef;
- 308 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 309 -
a&TOa'gif;
tjyeftvSef tuJcwfjcif;
tv,f&Sdaom tkwfausmif;xJokdU 0ifoGm;Muaomtcg cef;raqmifBuD;xJwGif wyg;wnf;
pmMunfhvsuf&Sdaom q&mawmfOD;0dok'ESifh awGU 0wfcsMu\/ q&mawmfrSm oufawmf
50cefU&Sd ajE&ifhusufjcif;udk csufcsif;yif uREkfyftuJcwfrdonf/ uREkfyfwdkU0ifvmjcif;udk
wa,mufpDMunfh[ef vuPmr&Sd? tm;vkH;udk odrf;usLH;MunhfvdkufykH&onf/ 0wfcsNyD;aemuf
uREkfyfudkvdkufykdUaom 'umBuD;onf q&mawmfESifhoduRrf;NyD;jzpf vma&mufaomudpudk
avQmufxm;\/ pum;qkH;onfESifhwNydKifeuf q&mawmfonf rnfolUtm;rQrMunfhyJ OD;acgif;
ikHUvsuf rdefUawmfrlonfrSm w0gtzdkU q&mawmfrSm wyg;wnf; ({upm) oDwif;okH;rnf[k
pdwful;&SdaomaMumifh rnfolUudkrQ vufcHzdkU tBuHr&SdaMumif;? tcsKdUaom&[ef;rsm;onf
awmausmif;qdkaomfvnf; &GmxJokdUxGuf yJGMunfhjcif;? [dktdrfonftdrf vnfywfjcif;
ponfwdkUaMumifh raumif;owif; jzpfcJU&aMumif;? okdUjzpf tm;yifemaomfvnf; tenf;qkH;
w0gtwGuf wyg;wnf;aernfBuHpnfaMumif; rdefUawmfrlav\/
uREkfyfrSm ausmif;\tajctaeudk tvGefBudKufvSojzifh ae&acsawmhrnf[k 0rf;omvsuf
&SdpOf pum;udk Mum;&aomtcg vGefpGmtm;avsmhvsuf&Sd\/ okdU&mwGif uRekfyfudk,fwdkifrlum;
rnfokdUrQ avQmufxm;jcif;rjyKyJ qdwfqdwfxdkifae\/ 'umBuD;url OD;yOif;rSm tjcm;yk*dKvf
rsm;ESifh wlrnfr[kwfaMumif;? avmuBuD;udk wu,fNiD;aiGU &[ef;abmifodkU a&mufvmjcif;
- 310 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
q&mawmfESifhaqG;aEG;jcif;
xdkUaemuf uREkfyftm;vdkufydkUaom 'umBuD;onf jyefawmhrnfjyK&m atmifjronf uREkfyftm;
jyKpk&ef vdkufvmcJUjcif;jzpfaomfvnf; ausmif;0if;BuD;wckvkH;wGif bkef;awmfBuD;ESifh uREkfyfrS
wyg; ausmif;om;udk&ifr&Sdojzifh ysif;&d&Smrnfudk uREkfyfjrifonfESifh jrawmifodkUjyef&ef
'umBuD;ESifhtwl xnfhay;vkduf\/ if;wdkUjyefoGm;NyD;aemuf uREkfyfaernfh ausmif;ay:odkU
wufMunfh&m ausmif;tdkBuD;jzpfaejcif;udk awGU&\/ vltjzpfqdkygrl ausmif;udkrBudKufvQif
tjcm;ausmif;odkU ajymif;a&TUrnfjzpfaomfvnf; rdrdtvG,fwul a&G;cs,fvdkufrdaom ausmif;yif
jzpfapumrl a&TUajymif;cJUvQif ]csD;xl} onf[k bkef;awmfBuD;u xifrnfpdk;aomaMumifh
rajymif;a&TUyJ aevdkufygonf/ bkef;awmfBuD;onf t&m&mwGif onf;cH taetxdkif
aumif;vSonf[k emrnfBuD;vSaomaMumifh if;\txifao;jcif; rcHvdkonfh &nf&G,fcsuf
vnf; &Sdygonf/ xdknOfh uRekfyfonf bkef;awmfBuD;ESifh aqG;aEG;Mu&m uRekfyfonf w&m;
tm;xkwfjcif;tm;jzifh awGU&aomtjrifudk twdtvif; azmfxkwfavQmufxm;jcif; rjyK
aomfvnf; w&m;"rESifhywfouf tvGef ]tuif;yg;} aom yk*dKvfBuD;jzpfonfESifh tjcm;
&[ef;uav;rsm;ESifh rwlaom uREkfyf\&nf&G,fcsufudk &dyfrd csD;rGrf;pum; rdefUawmfrlNyD;vQif
olUtzdkUrlum; b0 r*fw&m;zdkvfw&m;udk tvdkr&Sdao;aMumif;? t&daraw,sjrwfpGmbk&m;
yGifhawmfrlaomtcgrS if;\om0utjzpfESifh uRwfwrf;0ifzdkU &nf&G,fcsuf&SdaMumif; rdefUawmfrl
avonf/ aemufqkH; r*fw&m;zdkvfw&m;twGuf pdwftm;xufoefpGm tm;xkwfaom
- 311 -
a&TOa'gif;
oDwif;okH;MuykH
bkef;awmfBuD;\pum;udk Mum;&aomtcg uREkfyfonf ,ckb0 r*fzdkvfudk rvdkcsifao;
qdkaomtcsufaMumifh 0rf;enf;aomfvnf; uREkfyftm; em;vnfykH&jcif;twGuf 0rf;omrdonf/
rnfodkUyifjzpfap ,ckrS&[ef;jyKNyD; r*fzdkvfpum;ajymaom &[ef;uav;[l uJU&JUvdkaom
oabm? ESdyfe,fvdkaomapwem r&Sdjcif;um; xif&Sm;ayonf/ bkef;awmfBuD;onf uREkfyfESifh
twl oDwif;okH;Muaom&ufrsm;twGif; uREkfyftm;xkwfykHESifh OmPftjrifudk wD;acguf pkHprf;
Munfh&m waeUwjcm; auseyftm;&ykH&onf[k uREkfyf tuJcwfrdonf/ aumif;aumif;aernfh
OD;yOif;uav;rS [kwfygavrnfavm[laom oHo,rlum; a&mufaomaeUrSmyif uif;&Sif;
oGm;ygNyD[lvnf; 0efcHawmfrlonf/
uREkfyfwdkUonf t&kPfrwufrDxMu xD;csKdifhNrdKUxJodkU twlwuG qGrf;cH<uMu&m NrdKUt0ifwGif
cJGoGm;Mu\/ bkef;awmfBuD;rSm NrdKUxJ xdkifudk,fawmftjzpfESifh yifhzdwfxm;onfh tdrf
tajrmuftjrm;&Sd&m uREkfyfrlum; tdrfaygufaph&yf&rnfjzpf twloGm;&ef rjzpfEdkifacs/
xD;csKdifhNrdKUuav;\ o'gw&m;ESifh x<uvkHUv0D&d,&Sdjcif;rSm csD;usL;xdkufygayonf/
uREkfyfwkdUonf NrdKUxJodkU vif;vQifvif;csif; a&mufoGm;Muaomfvnf; wtdrfjcm; ESpftdrfjcm;
ponfjzifh qGrf;? qGrf;[if;wkdUESifh tdrfaygufrsm; toifhapmifhvsuf&SdMuay&m uREkfyfrSm
NrdKUqkH;atmifravQmuf&yJ w0ufavmufESifhyif pm;avmufatmif&onfESifh vSnfhjyefcJUav
onf/ ausmif; ausmif;om;r&Sdojzifhvnf; if;wkdUtwGuf aMumifhMupdkufzdkU rvdkacs/
uREkfyfwdkUonf wxyfwnf;bkOf;ay;olrsm;jzpf twlwuG qGrf;pm;avh&Sd&m ]xdkifudk,fawmf}
tjzpfESifh qGrf;cH&aom bkef;awmfBuD;twGuf rqdkxm;bd? tdrfaygufaph&yfum uroum
qGrf;cH&aom uREkfyftzdkUyif [if;aumif;rsm; vkHavmufpGm &ygayonf/ bufwGif tvGef
awmfayaom xD;csKdifhNrdKUolNrdKUom;rsm;ygay/
rdbrsm;a&mufvmjcif;
- 312 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
tBuD; tus,fzsm;avNyD
]]OD;yOif;? OD;yOif;}} [k bkef;awmfBuD;\toHjzifh ac:oHMum; ]]qGrf;cHxGufMupdkU}} [k
ajymvkdufonfwGifrS tHUtm;oifhvsuf&Sd\/ uREkfyf\txifrSm ckeifurS jrawmifujyefvmNyD;
tdyf&mxJokdU0if usdef;vkdufonfxif&m ,ck qGrf;cHxGufcsdef a&mufNyDqdkaomaMumifh wnvkH;
vlrSef;rodyJ ]wkH;} jzpfatmifzsm;cJUaMumif; od&awmhonf/ uREkfyfu rvdkufEdkifaMumif;?
- 313 -
a&TOa'gif;
xl;qef;aom owdrsm;
&[ef;b0&SdpOf BuH&G,fcsufr&SdyJvsufESifh uREkfyf &&Sd[efwlonfh owdxl;taMumif;udk
A[kokwtvdkUiSm ae&m xnfhoGif;azmfjy&ayOD;rnf/
- 314 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
'kwd,tBudrf
'kwd,tBudrfrSm {&m0wDjrpfudk oreform;ESifh ESpfa,mufwnf; ul;vmMupOfujzpf xdkpOfu
jrpfv,fwGif ava&mrkd;yg tBuD;tus,f usvmawmhonf/ a&ul;wwfaomaMumifh
aMumufvefUjcif;r&Sdaomfvnf; wudk,fvkH;rSm &TJ&TJpdkvsuf&SdavNyD/ wbufurf;okdU vG,fulpGm
a&muf qdkufuyfxm;aom azmifxufokdU csOf;uyfNyD;vQif rdk;cdkMu&onf/ azmifay:&Sdaom
vlrsm;onf c&D;OD;BudKMu azmifwJuav;xJokdU0if&ef yifhzdwfMuojzifh 0ifxkdifMuonf/
rkd;uvnf; &Gmwkef;? avuvnf; wdkufwkef;yif&Sd\/ uREkfyfonf azmifuav;xJ
aqmifhaMumifhxdkifvsuf&SdpOf 'umokH;av;a,mufESifh 'umrESpfa,mufwkdUonf uREkfyftm;
0dkif;&Hkum xdkifvsuf&SdMu\/ pufpufusatmif pdk&TJvsuf&SdMuaom ouFef;udk nSpfvnf;
vTm;cGifhr&? vJvS,f&efvnf; r&SdyJ uREkfyfonf vlrsm;tv,f a&pufvufESifh xdkifae&pOf
vkHNcKHpGm um&Hxm;onfr[kwfaom azmifwJxJodkU w0SL;0SL;wkd;0ifwdkufcwfaom avaMumifh
ouFef;onf a&cJyrm at;jrvmojzifh uREkfyfwudk,fvkH;rSm cdkufcdkufwkefvsuf&SdavNyD/
]]OD;yOif; at;&Smw,f}} [k 'umrrsm;u ajym&kHomajymEdkif bmrQrwwfEdkifacs/ uREkfyf
wudk,fvkH; wkefvkdufykHrSm iSufzsm;wufouJUodkU &Sdawmhonf/ 'umrsm;ESifh 'umrrsm;u
u&kPmoufaom rsufESmxm;rsm;ESifh uREkfyftm; MunfhaeMupOf uREkfyfu wkefjyae&onfrSm
&Sufp&maumif;onf[k atmufarhvmawmhonf/ wGifrS uRekfyfonf qwfqwfwkefaeaom
vufarmif;rsm;udk aphaphygatmifMunfhvsuf ]]rwkefeJU}} [k trdefUay;vdkuf\/ aemufwcP
- 315 -
a&TOa'gif;
wwd,tBudrf
wwd,tBudrfrSm q&mawmfrsm;tv,f toa&qnfEdkifcJUjcif;yif jzpfonf/ wckaom
rsufESmBuD;qGrf;auR;wGif &[ef;awmfav;ig;q,fcefU yifhzdwfxm;&m uREkfyfrSm 0gEkaom &[ef;
wyg;rQom jzpfaomfjim;vnf; acwfynmwwf&[ef;uav; jzpfonfqdk jrawmifq&mawmf
bk&m;BuD;u if;wdkUq&mawmfbk&m;BuD;rsm;\0dkif;okdU ac:,lqGrf;pm;aponf/ uREkfyfwdkU\
qGrf;0dkif; uREkfyfrSwyg; <uif;usefaomyk*dKvfBuD;rsm;onf &Gmxdk&GmwdkUrS ausmif;xdkifyk*dKvf
xdyfoD;BuD;rsm; jzpfMuonf/ qGrf;bkOf;ay;MupOf uRekfyfonf MumZH[if;csKdwZGef;udk vSrf;,l
aomufvdkuf&m i&kwfaumif;cwfxm;onfhtwGuf rTefwufoGm;NyD; vnfacsmif;xJ? ESmacgif;xJ
rS ,m;usdusdjzpfum ]cGD;} ueJ ]oD;} awmhrnfhqJqJ jzpfae\/ tu,f oD;vdkufrdacsaomf
qGrf;w0dkif;vkH; aya&npfywfoGm;NyD; pm;zdkUaumif;awmhrnfr[kwfyJ uREkfyfvnf; t&SufuGJ&
acsawmhrnf/ tjcif;t&mudk &dyfueJ owd&vdkufrdaom uRekfyfonf vnfyif;udk &kwfw&uf
udkifvsuf ]]roD;eJU}} [k trdefUay;vkduf&m rTefwufjcif; &kwfw&ufaysmufoGm; aumif;rGefpGm
qufvuf qGrf;pm;Edkifygawmhonf/ okH;Budrfteuf wwd,tBudrf atmifjrifjcif;twGuf
0rf;omrqkH; jzpfcJU&ygawmhonf/
- 316 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
e,l;bm;rm;wkduf
1926ckESpf? rwfvwGif uREkfyfwdkUZeD;armifESHESifh nDawmfarmifwkdUonf rdbrsm;ESifh cGJcGm
&efukefNrdKUodkU qif;vmcJUMuav\/ xdkpOfuyif &efukefNrdU aexdkif&ef tdrf&zdkU cJ,Of;aeNyD
jzpfaomfvnf; uREkfyfwdkUonf ukefonfvrf; qdkifcif;vsuf&Sdaom rdwfaqG udkcifarmifwifh\
wkdufcef; &uftenf;i,frQom wnf;cdkNyD;aemuf tvGefuHaumif;pGmESifh prf;acsmif;&yf
prf;acsmif;vrf;wGif tdrfcef;wpfcef; &&Sdygonf/ &efukefNrdKU tvkyf&zdkUESifh tdrfcef;&zdkUrSm
twlwlyif cJ,Of;cJU&m tvkyfa&m aep&myg a&Sma&Sm&SL&SL &vdkufjcif;twGuf uHaumif;vS
onf[k 0rf;omrdygonf/ um; [kwfygNyD/ odkU&mwGif owif;pmwdkufwwdkuf twGif;
a&;rSL;tvkyf[lonfrSm rnfonfhtvkyfrsKd;ayenf;/
uREkfyfonf uavmifjzifhtoufarG;aom tvkyfrsKd;udk oabmusonfhtavsmuf if;tvkyf
ESpfrsKd; wwfcJUygonf/ pma&;tvkyfrSmvnf; wenf;tm;jzifh ]uavmif} tvkyf[l ac:Edkif
ygonf/ ESpfrsKd;teuf uRekfyfonf pma&;tvkyfrsKd;udk rBudKuf/ udk,fydkifOmPfuav; xkwf
a&;&aom pma&;q&m? odkUr[kwf owif;pmq&mtvkyfrsKd;udk ydk ESpfouf\/ e,l;bm;rm;
owif;pmwdkufodkU a&mufoGm;aomtcg uRekfyf pdk;&drfonfhtwdkif; twGif;a&;rSL;tvkyfrSm
pma&;wydkif;? tkyfcsKyfa&;wydkif; tvkyfrsKd;jzpfjcif;udk awGU& uREkfyf tawmfwkefvIyfoGm;\/
refae*sif;t,f'Dwmjzpfaom udkbvIdifrSm tawmfcifriftm;udk;ykH& ]vlawmf} wa,muf[k
rSwf,lonfhvuPmESifh wm0efrsm;vTJay;\/ uREkfyfrlum; pma&;&kHoma&;csifNyD; pDrHtkyfcsKyf
aom tvkyfrsKd;udk tawmf&GHUrkef;oljzpf\/ tvkyfwdkufokdUa&muf uREkfyf\wm0efrsm;udk cGJa0
ay;vkdufuwnf;u ]igum; tvkyfrsKd; Mum&SnfpGm vkyfEdkifrnfhvlwa,muf r[kwf} [l
qkH;jzwfvkdufavNyD/ uREkfyf\tvkyfum; pmay;pm,l tenf;i,fyg&Sdonfhtjyif refae*sm
udkbvIdif vufrSwfxkd;apzdkUtwGuf uREkfyfu wm0efcHtaejzifh vufrSwftwdkxdk;&jcif;?
- 317 -
a&TOa'gif;
umv0dygwf aemufydk;wufjcif;avm
waeUo uREkfyfonf ol&d,wdkufwGif wkduftkyfOD;vSaz r&SdawmhyJ refae*sif;'g&dkufwm
ae&mwGif vkyfudkifvsuf&SdaMumif; owif;Mum;onfESifh 0wKrsm;a&;zdkU tquftoG,fvkyf&ef
a&mufoGm;\/ OD;bazu a&S;utwdkif; rSD;aom0wKrsm; a&;zdkUajymonfESifh oabmwl vufcH
cJUygonf/ xdkUaemuf uREkfyfESifh tuRrf;0ifbl;onfh pma&;wa,mufxHokdU 0if wkdufom;
a[mif;rsm;taMumif; pkHprf;ar;jref;&m tHUMozG,faom owif;rsm;om Mum;cJU&\/ ol&d,
wdkufrS uREkfyf tvkyfxkwfcHcJU&ykH tjzpftysufudk txufwGif azmfjycJUbl;&m trSefrSm uREkfyf
tjypf&Sdjcif;r[kwf? tvkyfwckck Mum&SnfpGmrvkyf&onfh uREkfyf\Zmwmtwdkif; uRekfyfu
xGufonfjzpfap? tvkyf&Sifu xkwfypfonfjzpfap wenf;enf;jzifh xGuf&olwa,muf jzpfyg
onf/ 1920jynfhESpfwGif uRekfyf tvkyfxkwfcH&pOfu uREkfyftm; 0dkif; wGef;xkwfMujcif;udk
txdkuftavsmufrQom &dyfrdcJU&m ,ckrSmrl if;pma&;u tao;pdwfajymjyjcif;aMumifh tvkH;pkH
od&SdcJU&ygonf/ ajcmufESpfrQaom tcsdefumvtawmtwGif; uRekfyfudk 0dkif;
wGef;Muonfh t,f'DwmESifh pma&;rsm;omru vl&dk;BuD;wa,mufjzpfaom wdkuftkyf OD;vSaz
udk,fwkdif taMumif;wrsKd;pDjzifh ol&d,wdkufrS xGufoGm;Mu& if;wkdUvlpkteufrS wa,mufrQ
rusef&SdawmhaMumif; ajymjyavonf/
OD;vSazum; uREkfyftay: rw&m;jyKusifhonf[k rpGyfpJGvdkyg/ ]wGef;} aomvlrsm;\ pum;udk
em;0ifojzifh uREkfyftay: txifvGJNyD; xkwfvdkufjcif;jzpfonf[kyif ,kHMunfygonf/
okdUESifhyif olvnf; roufom/ olUtay: tjcm;aom'g&dkufwmrsm;u txifvJGMuonfh
vuPmjzifh ol&d,wdkufESifh tqufjzwfjcif; cH&ygonf/ uREkfyfum; tcsufwGif tawmf
xl;qef;olwa,muf jzpf\/ ol&d,wdkufudpw
Gifomru uREkfyf\ toufwm aemufydkif;wGif
vnf; uREkfyf xifay:jcif;udk remvdkaomolrsm;onf olwkdUudk,fwdkif epfjrKyfoGm;jcif;udk
awGU&\/ uREkfyftm; uavmfxkwfcsifaomvlrsm;onf olwkdUudk,fwdkif vGifhpifoGm;jcif;udk
- 318 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
twwfrsKd;pkH &jyefjcif;
uREkfyfonf e,l;bm;rm; owif;pmwdkuf tvkyfvkyfvsuf&SdpOf oli,fcsif; udkcifarmifwifhESifh
]vkH;} rdMujyefonfESifh twwfaygif;pkH &jyefavNyD/ udkcifarmifwifhrSm bdvyfjyefwa,muf
jzpfonfhtavsmuf aysmfrIyg;rItvkyfrsKd;wGif ]'dk;uJUodkUarTU} Edkifolwa,muf[l qdkavmuf
ayonf/ [dkw,f pm;aomufjcif;? bdvd,ufxkd;jcif;? uvyfwufjcif;? jrif;yGJoGm;jcif; paom
taysmfrIESifh avmif;upm;rIrsm;wGif ol0goemrygaomtvkyf r&Sdacs/
txJwGif jrif;yGJwckrSwyg; uREkfyfvnf; tm;vkH;BudKuf olUxHwGif wynfhcH\/ jrif;yGJrSm
rlum; wGufcsufwwfaom uREkfyftzdkUrSm rnfonfhenf;ESifhrQ 0goemygEdkifp&m r&Sdacs/
avmif;upm;enf;rsKd;um; aiGaMu;wwfEdkifaom jrif;&Sifrsm;? 'g&dkufwmrsm;? jrif;yGJESifhqdkif&m
- 319 -
a&TOa'gif;
xl;qef;aomtdyfrufrsm;
uREkfyf\rdcifonf xl;qef;aomtdyfrufrsm; jrifrufwwfonf[k wae&m t>rufrQ
azmfjycJUbl;&m uREkfyfrSmvnf; rdcifxHrS ygvmavoavmrod? (Psychic) xl;qef;aom
pdwfobm0wrsKd; qufcH&&SdykH&\/ uREkfyf\tdyfrufrsm;rSm ]]xef;oD;a<ucdkuf usD;eif;cdkuf}}
[l rqdkEdkifavmufatmif xl;qef;vSaomaMumifh A[kokwtvdkUiSm azmfjy&ygOD;rnf/ uREkfyf
onf e,l;bm;rm; owif;pmwkduf twGif;a&;rSL; vkyfvsuf&SdpOf jrif;yGJ0goemygaom
udkxGef;oef;onf e,l;bm;rm;owif;pm t,f'Dwmvkyfvsuf&Sd\/ xkdESpfu &efukefjrif;yGJrsm;
wGif ]][dkw,fvdkufaZ;wm;}} ac: vQyfppf"mwftm;jzifh *Pef;rsm;ay:xGufonfh pufud&d,m
pwiftokH;jyKonf qdkaomaMumifh uREkfyfonf if;pufud&d,mudk jrifvdkonfESifh udkxGef;oef;
ESifhtwl jrif;yGJodkU vkdufoGm;\/ okdUaomf txufwGifazmfjycJUonfhtwdkif; oabmayguf
xm;onf jzpfaomaMumifh wjym;wcsyfrQravmif;yJ Munfh&kHrQomMunfhNyD; jyefvmcJUavonf/
aemufwaeUeHeuf tdyf&mrSxaomtcg (Daisy) ]a'pD} [laom jrif;\ trnfudk tdyfruf
rufonf[k owd&\/ tvkyfwdkufodkU a&mufaomtcg udkxGef;oef;tm; ]a'pD} [laom
jrif;trnf &Sdygoavm[k ar;Munfh&m &Sdonf[k ajym\/ okdUaomf aemufwywfwGif ajy;rnf?
rajy;rnf rodEdkifao;? Ak'[l;aeUrS od&rnf[k ajym\/ Ak'[l;aeUwdkifa&muf jrif;yGJ
[if'Duwf xGufvmaomtcg ]a'pD} ygonf[k ajym udkxGef;oef;u taMumif;udkar;ojzifh
uREkfyfu tdyfruftaMumif;udk ajymjy\/ udkxGef;oef;onf jrif;[if'Duwfudk wGufMunfhNyD;
aemuf ]a'pD} rSm ]cJ} jzifh rEdkifEdkif[k ajymaomfvnf; prf;Munfhcsifonf[kqdkum
aemufwywfjrif;yGJwGif uREkfyf vdkufoGm;\/ uRekfyf aiG 25usyf ygcJU&m udkxGef;oef;u
cJjzifh rEdkifEdkifyg[kajym vufOD;yGJrsm;rS jrif;rsm;udk xkd;cdkif;\/ a'pD\yGJrSm aemufqkH;yGJ
jzpfaeavonf/ uREkfyfonf ukdxGef;oef;\ jzm;a,mif;jcif;rsm;udk em;raxmifyJ (vufrSwf
twGuf 5usyfay;NyD;aemuf) usefaom aiG20dudk uspfuspfygatmif xkyfxm;\/ yOryJG
NyD;vwfaomf udkxGef;oef; waumifrSrwkdufaomaMumifh ygaomaiG ukefavNyD/ qXryGJwGif
- 320 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
'kwd,tdyfruf
xdkUaemuf wvcefUMum uREkfyf tdyf&mrSEdk;vmaomtcg (Larry.) ]vm&D} [laom t*Fvdyf
pmvkH;BuD; bvufbkwf a&;xm;jcif;udk tdyfrufxJ jrifvdkuf&onf[k owday:vm\/
xdkaeUrSm [if'Duwf xGufNyD;jzpf udkxGef;oef;udk ar;Munfh&m if;u ]vm&D} [laom jrif;&Sd
wywfvnf; ajy;rnfhtaMumif;? okdUaomf ]cJ} av;vGef;aomaMumifh Edkifvdrfhrnf rxif
aMumif; ajym\/ (udkxGef;oef;um; uREkfyfawGUbl;orQaom vlrsm;teufwGif ,kHcJqkH;aom
vlwa,muf jzpf\/) uREkfyfrlum; olajymcsif&m ajymap? ]vm&D} udk avmif;rnf[k oEdXmef
csxm;NyD;jzpf\/ jrif;yGJum; okH;&ufvdkao;\/ uREkfyfonf xdkpOfu NAdwdoQbm;rm; r*Zif;
twGuf pkHaxmufarmifpH&Sm; 0wKwyk'f 50dEIef;ESifh vwdkif;a&;vsuf&Sd\/ okdUjzpf uRekfyfonf
0wKwyk'fa&; r*Zif;wkdufodkU oGm;NyD;vQif paeaeUrS aiG50d vm,lrnfqdkum aumfyD
ay;xm;cJU\/ paeaeUwdkif a&mufaomtcg refae*sm udkqdkifu aiG50d r&SdaMumif;? 25usyfom
&SdaMumif; ajym pdwfysufpGmESifh if;udk ,lcJU&av\/
xdkUaemuf udkxGef;oef;ESifhtwl xGufvmMu&m udkxGef;oef;onf uREkfyf\ ]wpf} udk r,l
vdkonfhjyif uREkfyftm;yif ]vm&D} udkravmif;zdkU wavQmufvkH; zsufygao;\/ jrif;yGJodkU
a&mufMuaomtcg vm&DrSm jrif;yGJq,fyGJteuf aemufqkH;yJG\ tvsifwyGJ (udk;yGJ) wGif
ajy;rnf[k od&\/ wyGJESpfyJG ajy;NyD;aomtcg udkxGef;oef;u ]vm&D} udk uREkfyf wu,f
,kHMunfcJUvQif aiGrsm;rsm;Edkifapjcif;iSm wwd,yJG aocsmaygufEdkifrnfhjrif;udk (emrnfudkawmh
uREkfyf arhoGm;NyD/) avmif; &aomavsmfaiGjzifh vm&Dudkavmif;EdkifaMumif; ajym\/ uREkfyf
rSmvnf; avmb0ifvmNyDjzpf aiG50dygcJUzdkU pDpOfxm;NyD;rS 25dusyfom ygvmonfESifh raus
rcsrf; jzpfaeaomaMumifh olUpum;udk em;0ifoGm;\/ wGif aiG10d avmif;vdkuf&m ygoGm;
avonf/ olUrSmvnf; ajymifavNyD/ &IH;aomvlrsm;onf 0rf;[mwwf Edkifaomvlrsm;rSm
- 321 -
a&TOa'gif;
wwd,tdyfruf
wpkHwa,mufaomolu uREkfyftm; tdyfrufay;jcif; jzpfcJUvQif ]]vlum; xdkufwefaom
vlwa,mufr[kwf}} [k qkdum tdyfrufray;yJ aeavovm; rajymwwf/ xdkUaemufwGif
tdyfrufr&awmhyJ udk;ESpfcefUMumaomtcgrS tvGefxl;qef;aom tdyfrufwck ruf&jyefonf/
tdyfrufxJ uREkfyfonf w&kwfuvyfwGif av;aumif*sif xdk;vsuf&Sd\/ xdk*sifrSm
av;aumif*sif qdkaomfvnf; av;uGufwnf;r[kwfyJ tuGufaygif; 20cefU&Sd tuGufrsm;wGif
xkH;pHtwdkif; Muuf? 0uf? ig;&SOfh? zm;wnf;[laom t&kyfav;aumifr[kwfyJ *Pef;rsm;
a&;xm;onfudk jrif&\/ *Pef;rsm;rSmvnf; t*Fvdyf*Pef;rsm;jzpf\/ uREkfyfonf tjcm;
vlrsm;ESifhtwl ckH&Snfay:wGifxdkifvsuf *sifxdk;ae&m w&kwfu okH;BudrfzGifhjcif;udk jrif&\/
jrif&aom*Pef;rsm;rSm (14-8-6) wdkUjzpfav\/ tdyf&mrSEdk; *Pef;ygaom*sif[k r&SdygyJ
vsuf xl;xl;qef;qef; jrifrufjcif;udk pOf;pm;vsuf&SdpOf xdkaeUonfum; jrif;yGJaeU jzpfjcif;udk
jAKef;ueJ owd&\/ rQomruao;? xdkpOfurl ]]okH;aumifpGyf}} ay:vsuf &Sdjcif;udkvnf;
owd&\/ wGif okH;aumifpGyftwGuf tdyfrufjzpf&rnf[k awG;xifvdkufygawmhonf/
odkUjzpf tdrf&SdorQaom aiG30dudk ,lNyD; jrif;yGJokdU oGm;ygawmhonf/ wBudrfrl
udkxGef;oef;r&SdawmhyJ rdrdwa,mufwnf; oabmtwdkif; vkyfEdkifawmhrnf[k atmufarhrdyg
- 322 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
a&TOa'gif;
jyem&Sif;oGm ;jcif;
xdkUaemuf 7ESpfcefUMumaomtcg uREkfyfESifh v,f,mpdkufysKd;a&;rif;BuD;&kH;wGif twlwuG tvkyf
vkyfcJUbl; yxrtdrfaxmif rvSrl;ESifh qG,fay;aom oli,fcsif; udkrsKd;tHUonf uREkfyf\
tdrfodkU a&mufvm ESpfaygif;rsm;pGm uJGuGmaecJUaom oli,fcsif;jzpfonfhtavsmuf auR;arG;
jyKpk\/ xdkolrSm t*d,orm;wa,mufjzpf [kwdywd tvkyfrvkyfyJ acsmifvnfacsmifywf
jzpfae&Sm\/ udkrsKd;tHUu aiGacsmifacsmif&vdkoavm[k ar; ]upm;arSmf} oGif;ay;rnf[k
ajym&m uREkfyfu aiGvdkcsifaomfvnf; ]arSmf} udk r,kHMunfaMumif; ajym\/ odkUjzifh
avmif;upm;jcif;taMumif;udk qufvufajymjyMu,if; uREkfyfu txufyg jrif;yGJtdyfrufrsm;
taMumif; ajymjyav\/ uREkfyfu wwd,tdyfrufonf uREkfyf\OD;aESmufudk ,aeUwdkif tvkyf
ay;vsuf&SdaMumif; ajymjyav\/ vlum; wenf;tm;jzifh OmPfwrsKd;&Sdaom vlwa,muf
jzpfygayonf/ uREkfyf\pum; qkH;onfESifhwNydKifeuf udkrsKd;tHUu ]]cifAsm;[mu 6 eJU 9 eJU
vGJaewmudk;As? 9 aZmufxdk;Munfhrdawmh 6 jzpfoGm;wmaygh? tdyfrufu 9 jyygvsufeJU
cifAsm;u aZmufxkd;MunfhrdNyD; 6 jzpfoGm;awmhwmayghAs}} [k ajymavonf/ [kwfvnf;
[kwfayonf/ tdyfrufxJu*sifwGif vufudkif(tnSm)uav; uyfvsufyg&Sd&m 9 udk ajymif;jyef
Munhfvsufom; jzpfaeaomaMumifh 6[k uREkfyfjrifcJU&jcif; jzpf&ayrnf/ rnfodkUyifjzpfap
uREkfyftm; ESpfaygif;twefMumatmif 'kuay;vmcJUaom jyemwckum; &Sif;vif;oGm;ygNyD/
armifrif;BuD;om;tm; aus;Zl;wifygonf/ uREkfyf\tdyfrufrsm;rSm rnfolwOD;wa,mufu
ay;vmonfjzpfap? uREkfyfzmomuREkfyf jrifrufonfjzpfap uREkfyftzdkU&m woufvkH;twGuf
twdwfedrdwfuJUodkU t"dym,fay:vGifvSayonf/ tdyfrufokH;ckvkH; uREkfyftzdkU tcsnf;ESD;rjzpf?
- 324 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
avmif;upm;ykH pepfwck
e,l;bm;rm; owif;pmwdkuf tvkyfvkyfvsuf&SdpOf uREkfyfwdkU\ aysmfenf;trsKd;rsKd;teuf
,aeUwdkif rarhEkdifonfh uvyfwufjcif;tvkyfudk azmfjyvdk\/ rarhEdkifqdkjcif;rSm [mrsKd;
BuKHawGUcsifvSao;aomaMumifh r[kwf&yg/ acwf [mrsKd; r&SdawmhonfhtwGuf
a&S;jzpfa[mif;taejzifh atmufarhaomaMumifh jzpfygonf/ 1926ckESpf uREkfyfonf
]teDaxmif}[k Mum;bl;&kHom&Sd jrifvnf;rjrifbl;? upm;bl;zkdUum; a0;avNyD/ (acwf
vlrsm;onf ]teDaxmif} avmif;upm;enf;udk jrifbl;ol enf;yg;ayvdrfhrnf/) avmif;upm;
ykHrSm av;aumif*sifESifh vkH;0wl ]ygxef} ESifh tawmftwefwl\/ uREkfyfonf
avmif;upm;enf;udk tao;pdwf azmfjyvdkjcif;r[kwf? xdkacwfuupm;orm;rsm;\ ]ewfjynf}
wckudk a&;jycsifaomaMumifh jzpfygonf/ uREkfyfonf udkcifarmifwifhESifhtwl vrf;rawmf&Sd
w&kwfuvyfrsm;odkU oGm;avh&Sd\/ avmif;upm;olrsm;onf avmif;upm;enf;wrsKd;rsKd;
wwfcgpwGif Edkifwwfonf/ (Beginner's Luck) qdkaom t*Fvdyfpum;ykHwck &Sd\/
pum;ykHonf tjcm;olrsm;twGuf rajymwwf? uREkfyftzdkUrl rSefonfcsnf; awGU&\/ uREkfyf
wcgw&H pOf;pm;rdonfrSm upm;wwfcgpvlrsm; Edkifwwfjcif;rSm taMumif;rnfodkU
&Sdavoenf;/ rwwfwwwfESifh avmif;upm;vQif &IH;zdkUoifhygvsuf tb,fhaMumifh Edkif&
oenf;/ Edkifwwfonfqdkjcif;rSm ]OmPf} ygaom avmif;upm;jcif;rsKd;twGuf r[kwfEdkif?
uHoufouf avmif;upm;enf;rsKd;twGufom jzpf&ayrnf/ Oyrm bdvd,ufrwwfyJvsufESifh
avmif;wef;xdk;vQif &IH;zdkU aocsmav&m udk;rD;zJupm;vQifrlum; EdkifcsifEdkifEdkifayvdrfhrnf/
]teDaxmif} rlum; udk;rD;zJuJUodkU uHoufoufavmif;pm;jcif;jzpf wwfcgpvlrsm;vnf;
EdkifzdkUvrf;&Sdavonf/ uREkfyfonf udkcifarmifwifhESifhtwl w&kwfuvyfrsm;odkU oGm;aomtcg
]vufudkif} aiG 20d-25dusyfrQ ygavh&Sd\/ pupm;vdkufonf qkdvQifyif em&Dw0ufcefUtwGif;
aiGav;ig;q,f EdkifvdkufavNyD/ qufvufupm; 10d-15dusyf jyef&IH;onfqdkvQif acw
&yfem;NyD; EdkifrSom qufvufupm;\/ onfum; uREkfyf\ avmif;upm;pepfaywnf;/
- 325 -
a&TOa'gif;
uREkfyfawGU &Sdaompepf
ae&m avmif;upm;jcif;ESifhywfouf (BuD;jyif;vmaomtcgrS) uREkfyfawGU&Sdxm;aom
pepfwckudk azmfjyvdk\/ i,fpOftcgu v,f,mpdkufysKd;jcif;&kH; tvkyfvkyfpOf avmif;upm;
rd &IH;cJUbl;jcif;rsm;taMumif;udk azmfjycJUbl;&m xdkuJUodkUjzpf&jcif;rSm azmfjyvwHUaom ]pepf}
udk em;rvnfao;aomaMumifh jzpf\/ rnfolrqdk avmif;upm;enf;wck (]uH} jzpfap? ]OmPf}
jzpfap) upm;vdkufonfqdkvQif wxdkifwnf;twGif; &IH;csnfEdkifcsnfjzpfjcif;udk awGU&wwf
ayonf/ wavQmufwnf;&IH;jcif;? wavQmufwnf;Edkifjcif; qdkonfrsKd;rSm tvGefw&m awGU&cJ
ayonf/ rsm;pGmaomupm;orm;wkdU ajymwwfMuonfrSm ]]Edkifaewkef;u awmfvdkufrdvQif
aumif;om;Asm? reJbl;As? aiG300davmuf Edkifvdkufao;w,f? avmbBuD;NyD; qufupm;vdkuf
wm ajymifygava&mAsm}} [lonfyifjzpf\/ uREkfyfudk,fwdkif i,fpOfuvnf; tjzpfrsKd;
cPcP BuKHcJU&bl;\/ ]]Edkifwkef;rSm awmf&rnfqdkvQif qufNyD;rEdkifEdkif[k rnfolu ajymEdkif
oenf;}} [k ar;zG,f&m&Sd\/ [kwfawmh [kwfygonf/ odkUaomf uREkfyfawGUxm;aompepfrSm
okdUjzpf\/ EdkifaeorQ qufupm;oifh\/ Oyrm aiG100dEdkifae&mrS qufNyD;upm;ojzifh
200d-300dtxd qufEdkifonfqdktHU/ qufvufupm;ojzifh 150dcefU jyef&IH;NyD; tEdkif
150rQom usefawmhonfqdktHU/ uREkfyfrlum; b,fenf;ESifhrQ qufupm;awmhrnf r[kwfacs/
trsm;tm;jzifhrl 100davmuf jyef&IH;onfqdkvQifyif uRekfyf awmfcJUygonf/ pepfudk
tokH;jyKjcif;tm;jzifh uREkfyfrSm tcsKdUvlrsm;uJUodkU yufyufpufpuf rEdkifaomfvnf; yufyuf
pufpuf &IH;cJvSonf/ uREkfyfavmif;upm;wdkif; 10BudrfvQif 7Budrf 8BudrfcefU Edkifavh&Sd\/
xdkifvdkufuwnf;u awmufavQmuf &IH;aomtcgrsm;om uREkfyf &IH;&\/ odkUaom
tjzpfrsKd;rSm upm;orm;wdkif;yif BuKH&cJ\/ EdkifNyD;rS ]ajymif} &olwkdUom rsm;avonf/ *syef
wacwfvkH; uRekfyfrSm pma&;zkdUtcGifhr&SdaomaMumifh avmif;upm;jcif;jzifh toufarG;cJU&bl;&m
taMumif;udk oufqdkifaomtcef;wGifrS azmfjyygOD;rnf/
- 326 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 327 -
a&TOa'gif;
wm0efBuD;aomtvkyfwck
e,l;bm;rm;wdkuf twGif;a&;rSL; tvkyfonf ]Am[D&} tvkyfrsKd; jzpfaomaMumifh uREkfyf
rESpfoufaMumif; azmfjycJUNyDjzpf&m xdkrQru OD;aESmufajcmuf&ykHudk azmfjy&ygOD;rnf/ waeUo
0wfvkHawmf&wa,mufonf wdkufodkUvm ykHESdyfvkyfief;wcktaMumif; pkHprf;\/ tvkyfrSm
odkUwnf;/ ol\w&m;cHwa,muftm; [dkufukwfvTwfawmfu vlowfrIxif&Sm;onfqdkum
aopm;aoap[k BudK;rdefUcsxm;&m w&m;cHu t*Fvefjynf y&DADaumifpDodkU t,lcH0ifcsif\/
y&DADaumifpD\xkH;pHrSm if;odkU t,lcH0ifaomtrIrsm;wGif trIwGJudk jrefrmjynf vTwfawmfrsm;
rSmuJUodkU vufESdyfpufjzifh &dkuful;wifquf&kHjzifh rNyD;yJ trIwJGwckvkH;udk ykHESdyf pmtkyf
tjzpfESifh wifydkU&avonf/ pmtkyfrsm;udk (8tkyf xifonf) wifydkU&mwGif ,ckuJUodkU
av,mOfysH ray:ao;ojzifh oabFmESifhydkU&rnfjzpf\/ w&m;cHonf vTwfawmfrS BudK;rdefU
usNyD;onfhaemuf t,lcH&uf (&ufaygif;40 qdkvm;) &&Sd&m xdktcsdeftwGif; y&DADaumifpD
tzGJU\ vufodkU a&muf&rnfjzpf\/ oabFmwpif;onf xdkpOfu jrefrmjynfrS t*FvefodkU
&ufowokH;ywf tenf;qkH; oGm;&\/ twdkcsKH;vdkufaomf t*FvefjynfodkU t,lcH&ufrSDatmif
a&mufrnfhoabFmonf xdktcg jrefrmjynfrSxGufzdkU &&ufcefUrQom vdkawmh\/ t"dym,frSm
0wfvkHawmf&onf trIwGJpmtkyfrsm;udk 7&uftwGif; ykHESdyfNyD;pD;apvdkonf/ 7&uftwGif;
rNyD;ojzifh oabFmrrSDvdkufyJ &SdcJUaomf xdktvkyfonf tcsnf;ESD; tv[ jzpf&vdrfhrnf[k
qdkvdkonf/ 0wfvkHawmf&onf vufESdyfpufjzifh &dkufESdyfxm;onfh trIwGJudk xkwfjy
udkbvIdifESifhuREkfyfwdkUonf zdkrif\tultnDjzifh wGufcsufMu\/ uREkfyfwkdU\ wGufudef;t&rSm
if;tvkyfonf 10&ufcefUMumrnfh tvkyfwckjzpf vlydkrsm;ac:NyD; wGef;xdk;vkyfudkifrnf
qdkygu 7&ufrQESifh NyD;Edkifavmufonf/ 0wfvkHawmf&url tjcm;ykHESdyfwdkufrsm;rS jiif;y,fvdkuf
onfh vuPmESifh udkbvIdiftm; twif;tyluyfaeonfhjyif ykHESdyfcudkvnf; wef&mwefzkd;xuf
ESpfqay;\/ udkbvIdifum; aps;aumif;&onfqdkum vufcHcsifvSNyDjzpf&m zdkrifuvnf;
udkbvIdiftm; rsufESmvkyfcsifonfESifh vufcHzdkU wdkufwGef;vsuf&Sd\/ udkbvIdifonf bmrQ
rajymyJ qdwfqdwfaeaom uREkfyftm; ]]b,fhES,fAs udkazodef;}} [k ar;&m uREkfyfrlum;
pdwfav;vsuf&Sd\/ uREkfyfonf xkdtvkyf\ taMumif;jcif;&mudk 0wfvkHawmf& ajymjy
od&onfhjyif tvkyfudk vufcH vkyfaomtcgwGifvnf; zdkrifESifhwuG pmpDorm;rsm;tm;
aqmfEId;&rnfhwm0efrSm uREkfyftvkyfjzpfaomaMumifh EIwfroGufEdkifyJ jzpfae\/ udk,fwdkifvkyf
jzpfaom tvkyfrsKd;qdkygu (aps;aumif;&aomaMumifh) aESmifhaES;rnfr[kwfyg/
- 328 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
rBudK;pm;pbl; BudK;pm;jcif;
trIwGJudk ykHESdyfaomtvkyf pavNyD/ yxrwGif okH;&ufrQESifh tvkyfxuf0ufcefU NyD;pD;oGm;
onfjzpf udkbvIdifonf wNyKH;NyKH;&Sdum uRekfyfvnf; auseyfvSygonf/ uREkfyfonf
tvkyfwGif udk,fwdkifulnD vkyfudkifay;Edkifaom tuGufr&Sdaomfvnf; uREkfyf rjrifbl;&onfh
BudK;ay;w&m;cHtwGufaMumifh pdwfylonfESifh vkyfaeustvkyfudk csxm;um xyfcdk;uav;
tvkyfvkyfMuaom pmpDorm;rsm;qDodkU cPcP wufoGm;NyD; tvkyf NyD;oifhoavmuf
NyD;rNyD;udk Munfh&I\/ tvkyform;rsm;udk wkdufwGef;\/ tm;ay;\/ olwkdUvnf; BudK;pm;Mu
yg\/ odkU&mwGif yOraeUrlum; tvkyform;ESpfa,muf wkyfauG;auG;ojzifh tvkyfrqif;EdkifyJ
&Sd&mwGif OD;acgif;BuD;oGm;rdygawmhonf/ zdkriftm; vlpm;&atmif &Smapygaomfvnf; &efukef
a*Zuf owif;pmwdkufrS wa,mufwnf; &cUJ\/ if;udkvnf; vkyfcESpfq ay;&\/ aiGum;
udpr&Sd? vlESpfa,mufjynfhatmif r&jcif;twGuf pdwfylvSonf/ aemufwaeU vlESpfa,muf
xyfzsm;jyef&m uREkfyfwdkU rsufvkH;jyL;ukefMu&avNyD/ vlpm;&Smjyefawmhvnf; wa,mufwnf;
om & ,refaeUu qJG,lcJUonfh tvkyform;vnf; rvmEdkifawmhacs/ uRekfyfwdkUonf
ntcsdefrsm;yg ]tdkAmwdkif} vkyfzdkU pDpOfMu\/ uRekfyfonf Munfhjrifwdkif prf;acsmif;&yfuGuf
aexdkifvsuf&Sd&m ntcsdefrsm;wGif wdkufodkUvm tvkyform;rsm;udk tm;ay;&ao;\/
tdyfcsifajyatmif umzDrsm;0,f wdkuf&ao;\/ olwkdUvnf; tpGrf;ukef BudK;pm;Mu&Sm
ygayonf/ uREkfyfvkyfcJUavorQaom tvkyftrsKd;rsKd;wkdUwGif wBudrfuJUodkU vkyfcJUbl;jcif;
r&Sdbl;yg/ rdk;tvif;xkdifNyD; pma&;bl;aom naygif;rsm;pGm &Sdyg\/ odkU&mwGif rdrd\ avmb
tavsmuf a&;jcif;jzpf pdwfat;vufat;vnf; vkyf&ygonf/ ,ckrSmrl udk,fwdkifvnf;
rvkyfwwfyJ tvum; ]Asmrsm;} &aomtvkyf jzpfaomaMumifh pdwfyifyef;vSygonf/ xdkESpfwGif
&efukefNrdKU pmpDorm;avmu wkyfauG;tBuD;tus,f zsm;Muav&m pmpDorm;wa,muf
zsm;onfqdkvQif tvkyftwGuf tcsdefrSDatmif tvkyfqif;Edkifawmhonf r[kwfaomaMumifh
vlpm;xdk;EdkifzdkUom BudK;pm;&ygawmhonf/ tvkyftyf&rnfhaeUwGif pmtkyfrsm;rSm rNyD;wNyD;
&Sdae\/ qdkvdk&if;rSm oabFmrSDrnfqdkvnf; rSDEdkif\/ rrSDyJjzpfvQifvnf; jzpfEdkif\/
aemufydwfqkH;n tvkyform;rsm;vnf; rdk;vif;atmifvkyfMu uREkfyfvnf; tvkyfwdkuf
pm;yJGay:wGif tdyfcJU&ygonf/ tajy;tvTm; pmpD? uwdkufu&dkuf ykHESdyf? tjrefqkH; y&kMunhf?
aoajy;&Sifajy; csKyfvkyfMuyg\/ odkUaomf oabFmum; rrSDvdkufawmhacs/ pmtkyfrsm;NyD;aom
- 329 -
a&TOa'gif;
tvkyfrSEIwfx G ufjcif;
naeydkif;wGif 0wfvkHpma&;onf wdkufodkUwacgufvmjyef y&DADaumifpDodkU aMu;eef;&dkuf
xm;aMumif;? aemufoabFmESifh wifydkUvdkufygrnf[k &dkufvdkufaMumif;? okdUjzpf trIwJG
pmtkyfrsm;udk qufvuf NyD;atmifvkyfMuzdkUtaMumif; ajymav\/ tvkyform;rsm;vnf;
]awmfygao;&JU} qdkum tvkyfudk jyef aumufMuav\/ 10&ufcefUavmuf Mumaomtcg
pma&;onf wdkufodkUwzef a&mufvm ESvkH;romzG,faom owif;w&yfudk ajymjyygawmh
onf/
[dkufukwfvTwfawmfonf vlowfrIw&m;cH\ t,lcHtrIwGJrSm y&DADaumifpDodkU oabFmjzifh
tcsdefrDygroGm;aMumif; od&SdonfESifh w&m;cHtm; BudK;ay;zdkU trdefUcsvdkufojzifh xdkaeUyif
BudK;ay;vkdufNyDjzpfaMumif; ajymjyavonf/ tjcm;vlrsm;um; rqdkEdkif/ uREkfyfudk,fwdkifrSmrl
y&DADaumifpDodkU trIwGJ a&mufaumif;yg\[k arQmfvifhcJUrdonf/ aumifpDodkUa&muf zwf&INyD;
umrS y,fvkdufonfqdkvQif uREkfyfESifhrqdkif/ rnfonfhenf;ESifhrqdk aumifpDvlBuD;rsm; zwf&I
Mu&aumif;yg\[k arQmfvifhcJUrd\/ ,ckrSmrl xdktjzpfodkU ra&muf&yJ w&m;cHudk BudK;ay;
vkdufNyD qdkaomaMumifh uREkfyf\pdwfxJ ]cJavorQ oJa&us} jzpf&avNyD qdkum
twGif;a&;rSL;tvkyfESifh ywfouf tBuD;tus,f oHa0*&&SdoGm;cJUavNyD/ uREkfyfonf
taMumif;udk ukefpifatmif udkbvIdiftm; ajymrjyyJ tvkyfrsKd;ESifh uREkfyf rwef[k
ajymNyD;vQif 1926ckESpf? 'DZifbmv 31&ufaeUrSp xGufcGifhjyKzdkU ajymygawmhonf/
udkbvIdifonf vGefcJUaom av;vavmufrSp uRekfyftm; vc 125dtxd wdk;ay;vmcJU&m
Zefe0g&Dv 1&ufaeUrSp aiG150d ay;ygrnfqdkum wm;ygao;onf/ uREkfyfrlum; EIwfrSzGifh
rajymapumrl 500d&aomfvnf; rvkyf[k qkH;jzwfNyD;jzpfavonf/
- 330 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
qlNzdK;aomESpfwESpf
1927ckESpf? Zefe0g&Dv w&ufaeUonf uREkfyf\woufwmwGif ]vGwfvyfa&;aeU} [lyif
owfrSwfxm;rd\/ uREkfyfonf &efukefESifh tqufjywfvsuf&SdpOf &efukefodkU qif;vmEdkifatmif
vrf;cif;ay;ayaom udkbvIdiftm; aus;Zl;rwif&m usrnfpdk;aomaMumifh twGif;a&;rSL;
tvkyfudk ]rIdcsKd;rQpfcsKd;} rajymvdkyg/ tvkyfonf edrfhusonfr[kwf/ (udkbvIdifatmufwGif
uREkfyfyif&Sd t,f'DwmudkxGef;oef;ESifh wef;wljzpfygonf/) uREkfyf\0goemESifh rudkufnDjcif;
rQom jzpf\/ okdUjzpf 'DZifbmv 31&ufaeUnwGif uREkfyfonf udkcifarmifwifhESifh taysmfBuD;
aysmfvdkufrdygao;onf/ uREkfyfaysmfEdkifonfrSmum; e,l;bm;rm; owif;pmwdkuf tvkyf
vkyfvsuf &SdpOfuyif owif;pm? *sme,f? r*Zif; paom wdkufrsm;twGuf 0wKrsm; a&;ay;&ef
tquftoG,f jyKvkyfxm;NyD;jzpf wvvQif 200d? 250drQ&zdkU aocsmNyDjzpfaomaMumifh jzpf\/
rQomruao;? bmomjyeftvkyfESifh qdkif&mwGifvnf; udkbvIdifu tquftoG,f jyKvkyf
ay;ygao;onf/ xdkpOfu jrefrmjynfwGif 'dpBwdwfaumifpDrsm; pwifzGJUpnf;vsuf&Sd&m
]bdkifavm} ac: Oya'pnf;urf; pmtkyfrsm;udk wjynfvkH;&Sd 'dpBwdwfaumifpDrsm;u jrefrm
bmomjzifh &dkufESdyfvsuf&Sd\/ udkbvIdifrSm xdkpOfu rdwfaqGaygrsm;aom vlwa,mufjzpf&m
rsm;pGmaom 'dpBwdwfaumifpDrsm;u pu&Daw&Drsm;onf olESifh ausmif;aebuf oli,fcsif;rsm;
jzpfMu\/ if;wkdUonf e,l;bm;rm;wdkufodkU ]bdkifavm} rsm;udk t*Fvdyfvdk tyfvdkufMu
jrefrmvdkjyefNyD; pmtkyf&dkufESdyfay;&ef tyfESHMu\/ udkbvIdifonf bmomjyeftvkyfudk uREkfyf
tm; iSm;ygayonf/ 'dpBwdfwfaumifpD bdkifavmrsm;rSm wckESifhwck qifwl&dk;rSm;jzpfMu
trnfae&yfrQavmuf ajymif;vJay;&efom vdkayonf/ odkUjzpf 1927ckESpfonf tjcm;
tvkyfrsm;ESifh bmomjyeftvkyfrS 0ifaiGwdkUaMumifh uREkfyftzdkUrSm tvGefqlNzdK;aom ESpfwESpf
jzpf\/ xdkESpftwGuf 0ifaiGpkpkaygif;rSm 4200d&Sd wvvQif 350drQ wGufudef;us\/
xdkacwfu aiG350donf acwfwGif 1500d? 2000dcefUESifh nDrQaomaMumifh pma&;q&m
wa,muftzdkU ]qlNzdK;aomESpf} [k ac:jcif;rSm rrSm;vSacs/
- 331 -
a&TOa'gif;
- 332 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
uREkfyfpma&;ykH
]&l;} [laom pum;vkH; okH;EIef;rd&mwGif udkcifarmifwifhESifh uREkfyfwdkU bdvd,uf ]&l;} MuykHudk
azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyfonf xdkpOfu pHkaxmufarmifpH&Sm;ESifh tjcm;0wKwdkrsm; a&;cJU&mwGif
wyk'fvQif 50d&aom r*Zif;wdkuf ESpfwdkufokH;wkduf&Sd\/ xdkpOfu aiG 50drSm acwfaiG 200d?
300drQESifh wefzkd;nDrQaomaMumifh 0wKwdkwyk'ftwGuf renf;vS[k qdk&ayrnf/ (r*Zif;awG?
*sme,fawG ay:vdkufysufvdkufjzpfaom acwfjzpfonf/) uREkfyf 0wKa&;ykHrSm n&Spfem&D
avmufrS p rNyD;rcsif; xdkifa&;\/ rsm;aomtm;jzifh oef;acgifausmf vif;tm;BuD;wGif NyD;
wcgw&HwGifrl rdk;vif;aomfvnf; rNyD;ao;onfESifh rD;cGufudkNidrf;NyD; aea&mifjzifh quf
a&;\/ rdk;vif;atmifxdkifa&;aom aeUwGifvnf; tdyfawmhonfr&SdyJ aumfzDaomuf a&csKd;
NyD;vQif ]aumfyD} vdyfuav;udk udkif r*Zif;wkdufodkU oGm;\/ if;rS aiG50d awmif;,lcJU
u&dkufwD&D,ef; [dkw,fodkU oGm;&m udkcifarmifwifhvnf; a&mufaecJUavNyD/ if;[dkw,fwGif
- 333 -
a&TOa'gif;
- 334 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
tnmwcGifo dkU
1928ckESpf uREkfyfonf udkcifarmifwifhESifh aysmfaysmfaeaom taetxdkifrsKd;udk ]tD} vmonf
waMumif;? rdbrsm;udk cPcP owd& olwkdUraorD twlwuG aexdkifcsifaompdwf
jzpfay:vmonfwaMumif;? aernfqdku aeEdkifavmufaomtajctae &Sdvmonf waMumif;
aMumifh &efukefrS pGefUcGmzdkUtBuH jzpfay:vmav\/ tajctae&Sdonfqdkjcif;rSm ]txkyftxnf}
&SdvmaomaMumifh r[kwf/ r*Zif;? *sme,frsm;ESifh tquftoG,f jyKvkyfxm;NyD; ta0;rS
a&;ydkUvQifvnf; jzpfEdkifaomaMumifh jzpfavonf/
- 335 -
a&TOa'gif;
- 336 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
0rf;omMuykH
ol\rsufESm rQavmuf acgifacgifcef;cef; c&D;uGmvSrf;aomt&G,fokdU uREkfyf vdkufvm
vdrfhrnf rxifaomaMumifh uREkfyfESifhwlaom vlwa,muftaejzifh ai;Munfhjcif;? xdkUaemufrS
uREkfyfygwum;[k rSwfrd 0rf;omjcif;? vmrSvmyav[k tHUMojcif;? xyfavmif;
0rf;omjcif;? tm;&jcif;? auseyfjcif;? ESpfodrfjcif; paom tjcif;t&mrsm;onf olUxufig
wvSnfhpDvnf;aumif;? tvkt,ufvnf;aumif; xif&Sm;pGm azmfjyvsuf&Sdjcif;udk uREkfyf
awGU&onf/ aemufqkH;wGifrS udkodef;azonf a&pdkBuD;ESifh ajy;wufvm (Adkvfqefqef
vlwa,muf jzpfonfhtwdkif;) uREkfyftm; ayGUzufav&m Adkvfrqefaom uREkfyfurl uREkfyf\
t0wfrsm; pdk&TJrnfudk pdk;onfESifh cyfumum vkyfaerdygao;onf/ xdkUaemuf uREkfyfyg
a&qif;csKd; vli,fuav;rsm;ozG,f a&ul;NydKifjcif;? a&ESifhyufupm;jcif; ponfjzifh
tm;&atmif aqmhMuNyD;rS wufvmMu\/
udkodef;azonf tdrf&Sifopfukefonftm; [if;aumif;rsm; txl;wvnf &SmazGcsufjyKwf&ef
rSmxm; c&D;xGufaomtcg tNrJygaom b&ef'Dykvif;jzifh eHeufpm pm;aomufMu&m
tNrdef&SufqkH;aom eHeufpmweyftaejzifh ESpfa,mufvkH; rSwfwrf;wifrdMuygonf/ (udkodef;az
onf vnf;aumif;? uREkfyfonfvnf;aumif; eHeufcif;wGif aomuf&dk;xkH;pH r&Sdaomfvnf;
xdkaeUrSmrl oluvnf; tvkyfem;rnf? uREkfyfuvnf; c&D;yef;ojzifh wa&;tdyfrnfqdkum
Adkufum;atmifpm;zdkU ]Nrdefaq;} aomufMujcif; jzpfygonf/) xdknOfh udkodef;azESifh uREkfyfwdkU
pum;ajymvdkufMuykHrSm xdk&Gm ajymprSwfjzpfusef&pfonf[k Mum;od&avonf/ if; &Gmom;
rsm;rSm wnvkH; rtdyfwrf; pum;ajymaom oli,fcsif;ESpfa,muf[l BuKHbl;Mu[ef rwlay/
]]orD;&nf;pm;vJ r[kwfAsm? a,mufsm;tcsif;csif; 'Davmufawmif ajymEdkifwmrsm; tHUMoyg&JU}}
[k ajym&pfMuonf qdk\/
- 337 -
a&TOa'gif;
acgifv SaomAdkvfwJ
rsm;rMumrD udkodef;azonf oydwfusif;odkU awmtkyfBuD;tjzpfESifh ajymif;a&TUoGm;av&m uREkfyf
vnf; jrawmifESifh oydwfusif;udk acgufwkHUacgufjyef ul;cJUonf/ ae&mwGif wap
ajcmufjcif;ESifh ywfouf uREkfyf\pdwf ajymif;vJjyefjcif;udkvnf;aumif;? wapajcmufjcif;udk
yxrtBudrf BuKHcJU&bl;jcif;udkvnf;aumif; A[kokwtvkdUiSm azmfjy&ygOD;rnf/ udkodef;azESifh
ZeD; a':zl;ndKwkdUonf awmtkyfBuD;\tvkyfudk vufcH&ef oydwfusif;odkU ajymif;a&TUoGm;aom
tcg uREkfyfvnf; twlvkdufygoGm;\/ oydwfusif;NrdKU awmtkyfudkboif; vkyfudkifvsuf&Sd&m
udkodef;azu udkboif;vufrS tvkyfvTJajymif;,l&rnfjzpf udkboif;onf ukdodef;aztm;
oydwfusif; opfawme,fudk twlwuG vSnfhvnfjyo&ef jzpfojzifh uREkfyfvnf; if;wdkU
ESpfa,mufESifhtwl vkdufMunfh&ef jzpfavonf/ (udkboif;rSm opfawm0efaxmuftjzpfESifh
yifpif,lNyD;aemuf rEav; ydkufBuKH;&yf aexdkifvsuf&SdpOf 1949ckESpfwGif rEav;odkU u&if
olykefrsm; 0ifojzifh aygifwGif aoewfxdrSef aoqkH;oGm;&Smonf/ wkdkif;rif;BuD;OD;cspfaqGvnf;
waeUwnf;yif armfwmxdrSef tedpa&muf&Smonf/) uREkfyfESifh awmtkyfESpfa,mufwkdUonf
wynfhawmacgif;rsm;ESifhtwl vSnf;jzifh oydwfusif;rS 0g;jzLawmifodkU xGufvmcJUMu&m
vltm;vkH; ajcvsifavQmufMu vSnf;ay:wGif ypnf;rsm;avmufom wifvmMu\/ 0g;jzL
awmif wntdyf aemufwaeUwGif oydwfusif;rkd;ukwf um;vrf;rBuD;rS awmifbufodkU
zJUxGufvmMu\/ waeUvkH; e,fedrdwf\ vrf;aMumif;udk (ajrykHtwdkif;) udkboif;u
udkodef;aztm; jyo naecif;wGif &GmESifh okH;zmvkHcefUa0;aom opfawmAdkvfwJuav;odkU
qkdufa&mufMu\/
if;AdkvfwJrSm 0efaxmufudk0ifharmfESifh uREkfyfwdkU wnf;cdkMubl;onfh aygufeufAdkvfwJESifh
w&G,fwnf; wykHpHwnf;&Sd ESpfrsufESm tumt&Hr&Sdacs/ AdkvfwJESifh okH;zmvkHcefUa0;onfh
(trnfudk uREkfyfrrSwfrdaom) &Gm\tMum;wGif ocFsKdif;&Sdavonf/ uREkfyfwdkUonf ae0if
&Doa&m tcsdefwGif AdkvfwJodkU qdkufa&mufMu awmacgif;rsm;ESifh wynfhrsm;vnf; npm
csufjyKwfMu\/ awmacgif;rsm;onf AdkvfwJrsm; wnf;cdk csujfyKwfMuonfhtcg teD;&Sd
&GmodkU ul;oef;oGm;vmjcif;? Muufuav;iSufuav; &SmazG0,f,ljcif;? &GmrS vli,fumvom;
rsm;vnf; ESpfa,mufwwJG okH;a,mufwwJG ponfjzifh AdkvfwJodkU tysif;ajy vma&muf
Munfh&Ijcif; ponfjzifh tqufrjywfjcif;udk uREkfyf jrifbl;&aomfvnf; AdkvfwJrl
awmacgif;rsm;u &GmodkU ul;ajymif;jcif;udkvnf;aumif;? &Gmom;rsm;vm vnfjcif;udk
vnf;aumif; uREkfyfrawGU&acs/
- 338 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 339 -
a&TOa'gif;
wapacsmufjcif;ayavm
AdkvfwJuav;ay: uREkfyfwdkUvlpkonf 0dkif;zJGUum pum;ajymvsuf&SdMu&m pum;0dkif;wkdU\
xkH;pHtwdkif; waptaMumif;udkprdvQif waptaMumif;udkcsnf; qufvuf wa,mufNyD;
wa,muf rdrdwdkU\ udk,fawGUESifh Mum;bl;em;0rsm;udk ajymjyMuav&um; vltm;vkH;rSm
cRwfueJjrnfvQif vefUcsifaom tajcrsKd;odkU a&mufaeMuavNyD/ xdkcP AdkvfwJ\ 0g;x&H
bufudk ]]jzKef;? 0kef;? 'kef;? 'dkif;}} jrnfatmif cJoHrsm;ESifhxkoH Mum;&&kHrQru ajrqdkifcJ
tyJUt&GJUrsm;yif Murf;jyifay:odkU vSdrfh0ifvmMu\/ xdktcg cRwfcRwfjrnfoH rMum;0HUatmif
wzswfzswf vefUvsuf&Sdaom uREkfyfwdkUvlpkrSm ]cRwf cRwf} ru rdk;csKH;oavmuf jyif;xefaom
'kef;oHrsm; Mum;Mu& cJrsm; vdrfh0ifvmjcif;udkyif jrifMu&onfwGif ([efaumif;aomvlrsm;
jzpfaomaMumifh xrckefMu&kHr,fom &Sdawmhonf/) vufOD;yxr rsufESmi,fuav;rsm;ESifh
wa,mufudkwa,muf MunfhaeMujcif;udk uREkfyf rSwfrdygao;onf/ odkU&mwGif aemufwcP
- 340 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
ae&mvkMujcif;
xdkUaemuf uREkfyfwdkUonf usef&Sdao;aom awmt&ufudk a0iS aomufum owdjznfhwif;
NyD;aemuf xdkifapmifhaeMu\/ em&D0ufcefUMumaomfvnf; bmoHrQ rMum;&awmhacs/ okdUjzpf
uREkfyfwdkUonf tdyf&mrsm; jyifMuav&m tdyfzdkU ae&ma&G;MuykHudk owd& pmudka&;,if;
NyKH;rdygao;onf/
azmfjycJUNyD;onfhtwdkif; AdkvfwJrSm ESpfbufwGif tumt&Hr&Sdojzifh vkHNcKHrIr&SdaomaMumifh
tajctaersKd;wGif aMumufp&maumif;jcif;um; trSefjzpfygonf/ odkUaomf uREkfyfwdkU
okH;a,mufvkH;rSm udprsKd;wGif aMumufonf[k 0efrcHcsifolrsm;jzpf tdyf&mjyif&m
tv,frS ae&m&atmif rodrom BudK;pm;vsuf&Sd\/ (awmacgif;uav;rsm;rlum; ajc&if;
woD;wjcm; tdyfMuonf/) awmtkyfESpfa,mufESifh uREkfyfonf tv,facgifrS tdyfcsifMu
aomfvnf; wrifwum a&G;,ljcif;rsKd; r[kwfyJ rawmfwq tv,facgifrS ae&m&jcif;
jzpfonfhES,f [efvkyfum tdyf&mjyifMu\/ aemufqkH; uREkfyfonf bGif;bGif;orm; jzpfonfh
twdkif; vlpkxJwGif [efrvkyfawmh[k atmufarhum ]]cifAsm;wdkUuvnf; aoewfawGeJUAsm?
eHab;utdyfMu? usKyfu tv,futdyfr,f}} [k ajymifajymifajymonfwGif olwdkUvnf;
&,farmum z,fay;Muygonf/
tdyf&mokdU 0ifMuavNyD/ uREkfyfum; em&Dw0ufESifhvnf; raysmf? wem&DESifhvnf; raysmf/
ajcaxmufudk vmqGJacsrnfavm[laom tawG;onf cPcP jzpfay:vsuf&Sd\/
olwkdUtm;vkH;um; Nidrfvsuf&SdaeMuavNyD/ uREkfyfrlum; rsufpdvnf;rrSdwf0HU? apmifudkvnf;
acgif;NrD;rNcKHwwfonfhtwdkif; zGifhvsufom; ]aMumif} vsuf&Sd\/ aMumufp&mhtawG;rsm;vnf;
pdwful;&Sdwdkif; pkHaeavNyD/ odkUjzifh (uREkfyftxif) wem&DcGJcefU&Sdaomtcg ]*Rrf;? *sKH;? *Rif;}
- 341 -
a&TOa'gif;
uREkfyfwdkU\awG;xifcsuf
uREkfyfwdkUonf rSeftdrfrsm;xGef; jyemESpfckvkH;udk ajz&Sif;&ef BudK;pm;\/ apmapmydkif;u
cJrsm;ESifhaygufjcif;rSm rnfolrsm;jzpfavoenf;/ &Gmom;uav;rsm; ]aemufajymif} jcif; jzpfav
oavm[k uREkfyfu tBuHay;&m udkboif;u &Gmom;vli,frsm;onf AdkvfwJ\ emrnfBuD;
jcif;ESifh vefUMuojzifh ntcsdefrqdkxm;bd ae0if&Doa&mtcsdefyif rvm0HUMuaMumif;? &GmESifh
AdkvfwJtMum;wGifvnf; oif;csKdif;&Sdonfjzpf oif;csKdif;qdkvQif aMumufwwfaom &Gmom;rsm;
onf rnfonfhenf;ESifhrQ oif;csKdif;udkjzwfausmfNyD; AdkvfwJodkUvm0HUrnfr[kwfaMumif;? uREkfyf
wdkUvnf; aoewfyg&Sdjcif;udk olwkdUodNyD;jzpf uREkfyfwdkUtm; acsmufvSefUygu aoewfESifh
ypfvdrfhrnf[k olwkdU awG;rdvdrfhrnfjzpfaMumif;? xdkUaMumifh &Gmom;rsm; aemufajymifjcif;
rjzpfwef&m/ vQmxkwfjyaomo&JESifh if;udkvefUNyD;ao&aom awmtkyfwkdU ESpfOD;aygif;NyD;
cJrsm;ESifhypfMujcif; jzpfwef&monf[k ajym&m uREkfyfwkdUvnf; bmrQjyefrajymEdkifyJ &SdMuygawmh
onf/ xdkUaemuf ]*sKH;? *Rrf;? *Rif;} jrnfaom jyemudk qufvufpOf;pm;Mu&m onfrSmrl
if;t&yf awmqif&dkif;rsm;&Sd 0g;&kHyifrsm;udk csKd;zJUpm;aomufoGm;Mujcif; jzpfvdrfhrnf[k
udkboif;uyif ajym&m uREkfyfwdkUvnf; bmrQtBuHray;EdkifyJ vufcHvdkufMu&av\/ eHeuf
vif;aomtcg ywf0ef;usift&yfudk pkkHprf;Munfh&IMu&mwGif qifajc&mrsm;vnf; rawGU&?
vlajc&mrsm;vnf; rawGU&? o&JqdkonfrSmrl ajc&mrxifpaumif;[k em;vnfMuonfESifh
jyemESpfckvkH;rSm emembm0wdkU\ vufcsufayavm [laom awG;awmcsufjzifhom
vufpodrf;cJU&ygawmhonf/
- 342 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
bmomjyeftoif;ESifhqufjcif;
- 343 -
a&TOa'gif;
- 344 -
wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;
- 345 -