UNIVERZITET U SARAJEVU

FAKULTET ZA SAOBRAAJ I KOMUNIKACIJE

SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA:

Multimodalni transport
Tema rada:

ZADACI MARKETING LOGISTIKE, PRAENJE,

UTVRIVANJE I ANALIZA TROKOVA LOGISTIKE
Predmetni nastavnik:
Asistent:

V.Prof. Dr. Fadila Kiso

Student:
Broj indeksa:
Usmjerenje:
Godina studija:

Curi Hilmo, Kari Irma

6819, 6494
Zrakoplovno
III

Rezultat rada:

Sarajevo, januar 2015.

Sadraj

Uvod ........................................................................................................................................... 3
1.

SUTINA I ZADACI MARKETING-LOGISTIKE .......................................................... 4

2. VEZA IZMEU KVALITETA USLUGE I TROKOVA .................................................. 4

2.1. STRUKTURA I VELIINA LOGISTIKIH TROKOVA.......................................... 5
2.1.1 Trokovi posjedovanja zaliha.................................................................................................. 7
2.1.2 Trokovi nedostatka zaliha ..................................................................................................... 8
2.1.3 Trokovi skladitenja .............................................................................................................. 9

2.2.TROKOVI OBEZBJEENJA KVALITETA LOGISTIKE USLUGE .................... 11

3.0 SAVREMENI ZAHTJEVI U OBLIKOVANJU I RAZVOJU LOGISTIKIH SISTEMA
U FUNKCIJI OBEZBJEENJA KVALITETA USLUGE ..................................................... 12
3.1 NOVA LOGISTIKA STRATEGIJA SNADBJEVANJA, DISTRIBUCIJE, I
OEKIVANJA KUPCA KORISNIKA USLUGA .............................................................. 13
3.2 LOGISTIKI CENTRI (RTC) U FUNKCIJI OBEZBJEENJA KVALITETA
USLUGA .............................................................................................................................. 14
4.MARKETING-LOGISTIKA POSMATRANA SA ASPEKTA KORISNIKA
TRANSPORTA........................................................................................................................ 15
5.POTREBA PRAENJA I UTVRIVANJA TROKOVA LOGISTIKE ........................... 17
ZAKLJUAK .......................................................................................................................... 19

Uvod

Marketing logistika se odnosi na upravljanje tokovima sirovina i repromaterijala od izvorita

do mjesta prerade, na tokove materijala i polufabrikata u toku samog procesa proizvodnje,
kao i na tokove gotovih proizvoda do finalnih potroaa .
Bazu za utvrivanje iznosa trokova logistike u svakom logistikom sistemu predstavlja
analiza funkcionalnih elemenata svakog od podsistema logistike (nabavne,intrasistemske,
marketing logistike).
Ciljevi utvrivanja i praenja logistikih trokova u logistiko-distributivnom sistemu
mogu se grupisati na vie naina i sa vie stanovita.Utvrivanje logistikih trokova
predstavlja veoma obiman i kompleksan zadatak i zavisi od velikog broja faktora.
U istraivanjima je najvea panja posveena problemu utvrivanja logistikih trokova.
Logistiki trokovi, obuhvataju trokove svih aktivnosti koje se realizuju u cilju oblikovanja,
projektovanja, usmjeravanja, voenja i regulisanja protoka roba, energije i informacija i predstavljaju
ekonomsku mjeru "uspjenosti" funkcionisanja logistikih sistema.
Bennet, na primjer, definie logistike trokove na sljedei nain:
"Logistiki trokovi su trokovi rukovanja, transporta, skladitenja i sa time povezani
administrativni trokovi od narudbe sirovine do isporuke finalnog proizvoda krajnjem
korisniku".
Marketing logistika predstavlja dio sistema logistike. Ona obuhvata podruje na kojem se
realizuje isporuka robe klijentima.

1. SUTINA I ZADACI MARKETING-LOGISTIKE

Marketing logistika predstavlja dio sistema logistike. Ona obuhvata podruje na kojem se
realizuje isporuka robe klijentima. Za realizaciju principa logistike na ovom podruju moraju
biti ispunjeni sljedei preduslovi:
1. organizaciono spajanje djelatnosti skladitenja i transporta
2. projektovanje procesa, upravljanje i kontrola kretanja robe
3. povezivanje odreenog robnog toka sa odgovarajuim tokovima informacija
U posljednje vrijeme sve vie prevladava saznanje i uvjerenje da se cjelokupan transport robe
moe, s aspekta nacionalne privrede, poboljati, odnosno racionalizovati prvenstveno:
1. primjenom principa marketing-logistike kako na podruju moderne tehnologije integralnih
sistema transporta, tako i kod klasinih oblika transporta
2. primjenom standardizovane razmjene informacija izmeu svih uesnika u transportu
odnosno transportnom lancu
3. angaovanjem u eksploataciji specijalizovanih privrednih organizacija koje su u
mogunosti da kompletnim transportnim uslugama u veoj mjeri koriste potencijale
transportnog lanca.

2. VEZA IZMEU KVALITETA USLUGE I TROKOVA

Veza izmeu nivoa kvaliteta opsluge i trokova ostvarenih u okviru prevoznog procesa, kao i
logistikog sistema nije linearna.
Praksa je pokazala da je u uslovima kada je nivo kvaliteta usluge relativno nizak, sa malim
ulaganjima se moe ostvariti znaajno poveanje kvaliteta usluge i poveanje eljenog efekta.
Nasuprot ovome insistiranje na poveanju nivoa kvaliteta usluge u uslovima kada je on
relativno visok podrazumijeva veoma znaajna ulaganja. Ovakva ulaganja dovode do
znaajnog poveanja logistikih trokova ime i cijena finalnog proizvoda (usluge) raste ili se
u uslovima kada ne moe doi di promjene cijene finalnog proizvoda mora raunati sa
smanjenjem prohoda.

2.1. STRUKTURA I VELIINA LOGISTIKIH TROKOVA

Logistiki trokovi se u savremenim uslovima pojavljuju kao osnovni kriterijum pri
optimizaciji aktivnosti u okviru procesa plasmana finalnog proizvoda na trite i zadovoljenja
zahtjeva kupca. Investiranjem u njihovo sniavanje po pravilu se postiu najpovoljniji efekti,
pa otuda neprekidno raste interes za njihovim izuavanjem.

Tekoe utvrivanja strukture i veliine logistikih trokova proizilaze iz potrebe povezivanja

sa brojnim parametrima relevantnim za odvijanje procesa kao to je:
koliina robe
tehno-ekonomski zahtjevi robe za prevozom rastojanje prevoza
vrijeme potrebno za realizaciju aktivnosti
vrednosti robe
zahtjeva za pakovanjem
skladitenjem
transportom i sl.
Logistiki trokovi pokrivaju aktivnosti koje proizilaze iz same definicije i funkcije logistike.
Oni predstavljaju mjeru uspjenosti funkcioniranja logistikih sistema, odnosno logistikih
lanaca.
Logistiki trokovi, obuhvataju trokove svih aktivnosti koje se realizuju u cilju
oblikovanja, projektovanja, usmjeravanja, voenja i regulisanja protoka roba, energije
i informacija unutar sistema i izmeu sistema. Zapravo, oni obuhvataju trokove
rukovanja, zaliha, skladitenja i transporta i sa njima povezanih trokova od narudbe
sirovine do isporuke finalnog proizvoda krajnjem korisniku. Ilustracija trenda
procentualnog uea prosjenih logistikih trokova u trgovinskim i proizvodnim
preduzeima data je na slici 1.

Slika 1. Veliina logistikih trokova

Ipak, pored brojnih primjera, moe se prihvatiti tvrdnja nekih autora da problem
utvrivanja logistikih trokova nije jo uvek prilagoen sutini i potrebama logistike, ali se
svi slau da su oni visoki i da sadre znaajne tehnoloko-ekonomske rezerve. Tako Ugner
tvrdi da postojei nain prorauna trokova nije prilagoen potrebama logistike, trokove je
teko razgranii , i pri emu oni nisu ni definisani u potpunosti, nisu jasno prepoznatljivi niti
ogranieni.
Trokove logistike moemo posmatrati i na drugi nain kao:

fiksne ili varijabilne

direktne ili indirektne,
kao dio investicionih trokova, trokova radne snage, energije, trokova odravanja, kvaliteta
Utvrivanje logistikih trokova po kategorijama i mjestima nastanka u logistikom lancu
mogue je i preko :
prorauna vrednosti pojedinih kategorija logistikih trokova na bazi poznavanja jedininih
trokova pojedinih operacija ili faza procesa i vrednosti relevantnih tehno-eksploatacionih
karakteristika procesa
procjenom visine pojedinih kategorija logistikih trokova na bazi regresionih
jednaina .
Analiza strukture logistikih trokova moe se posmatrati sa aspekta mirovanja i sa aspekta
kretanja robe u logistikom lancu, odnosno statikih i dinamikih segmenata lanca .
Trokovi MIROVANJA ROBE se dijele na trokove skladitenja, trokove pretovara i
istovara, trokove zaliha i rukovanja robom.
Trokovi KRETANJA ROBE obuhvataju trokove prevoza i trokove rukovanja robom.
Za utvrivanje ovih trokova neophodno je da su poznati jedinini trokovi skladitenja (po
jedinici koliine i vremenskoj jedinici), jedinini trokovi prevoza i manipulacije, trokovi
prevoza na konkretnom ili prosjenom rastojanju po toni i sl. za odreeni vid i oblik prevoza.
Utvrivanje ovih trokova ima primjenu posebno kod rutiranja vozila, upravljanja zalihama,
kao i kod izbora optimalne koliine naruivanja (isporuke) i formiranje jedinica otpreme
(vagon, voz, kamion, kontener, palete i sl.)
Prema nekim autorima trokovi manipulacije (pretovara, utovara, istovara, uskladitenja i
skladitenja i slino) po pravilu se posebno ne analiziraju "ve se preko odreenih
koeficijenata inkorporiraju u transportne, odnosno skladine trokove". Ovo smatramo
pogrenim jer ne daju prave odgovore, posebno kod analize prevoznog procesa. Uticaj
statikih elemenata procesa (utovara, istovara i sl.) ima veoma razliito dejstvo na trokove i
vrijeme trajanja ciklusa prevoza i u direktnoj je zavisnosti od duine prevoznog puta robe,
veliine oblika rada sistema tehnizacije i posebno ukrupnjavanja,
jedinica tereta.
Osnovnu strukturu logistikih trokova mogue je utvrivati analizom osnovnih logistiki
operacija.

Uobiajeno je da osnovno razvrstavanje logistikih trokova podrazumijeva formiranje

sljedeih njihovih grupa :
1. trokovi posedovanja zaliha,
2. trokovi nedostatka zaliha,
3. trokovi skladitenja,
4. trokovi transporta,
5. trokovi oblikovanja proizvoda i
6. administrativni transport

2.1.1 Trokovi posjedovanja zaliha

Trokovi posjedovanja zaliha povezuju se direktno sa realnim trokovima koji nastaju kao
posljedica posjedovanja robe. Oni ne obuhvataju trokove tehnologije uvanja zaliha,
odnosno trokove skladitenja i manipulisanja. Najee oni obuhvataju trokove kapitala
uloenog u zalihe (a koji je mogao biti uloen u neku drugu aktivnost), trokove osiguranja,
trokove kamata, eventualnih poreza i sl. Odreivanje visine ovih trokova direktno je
povezano sa definisanjem odnosa:
koliina robe - vrijednost robe - vrijeme uvanja robe.
Trokove posjedovanja zaliha (T) je relativno lako utvrditi u uslovima kada je njihov nivo u
vremenu poznat i definisan u obliku funkcije.
U ovom sluaju do ukupnih trokova uz poznate ukupne jedinine trokove vezivanja
sredstava (h) i poznatu jednainu cijene proizvoda (c) ,definisanjem ukupnog nivoa zaliha
kako je to prikazano na slici 2.
Trokove posjedovanja zaliha izraunavamo pomou sljedeeg izraza :
t

ch
T
t dt
t t t

Slika 2.

U modelima koji tretiraju probleme logistike uopte a posebno logistikih

trokova,kada je neophodno izvriti prognozu visine trokova posjedovanja zaliha , koriste se
parametri koji opisuju procese koji slijede nakon ili koji prethode skladitenju .

2.1.2 Trokovi nedostatka zaliha

Trokovi nedostatka zaliha odnose se na sluajeve kada proces kojem je neki

proizvod neophodan prouzrokuje trokove zbog nedostatka . Najee se posmatraju dvije
vrste procesa:
proces proizvodnje i
proces potronje.
Nedostatak zaliha u procesu proizvodnje (sirovina, poluproizvoda ili gotovih
proizvoda) za posmatrani proces ima iste efekte. Bez obzira o kojim se zalihama radi ukupni
trokovi njihovog nedostatka povezuju se sa gubitkom zastoja proizvodnje i eventualnim
dopunskim trokovima za ponovno pokretanje proizvodnje. Gubitak proizvodnje, po pravilu,
odnosi se na oekivano vrijeme zastoja proizvodnje, koliinu robe koja je u tom vremenu
mogla biti proizvedena i moguim prihodom po jedinici proizvoda. Prihod i proizvedeni
rezultati se relativno jednostavno utvruju tako da se problemi mogu pojaviti jedino pri
definisanju oekivanog vremena zastoja. Ovo vrijeme je neophodno utvrditi na osnovu
oekivanih dogaaja koji mogu do njega dovesti. U okviru logistikih sistema najee se
razmatraju otkazi pojedinih elemenata ili celih tehnolokih linija u okviru proizvodnog
procesa koji obezbeuje zahtevane sirovine ili poluproizvode i otkazi ili zastoji izazvani bilo
kojim razlozima u okviru transportnih procesa. Bez obzira na prirodu zastoja ili otkaza, do
traenog vremena se dolazi na relativno jednostavan nain, statistikom analizom dogaaja iz
prolosti pri emu se kao rezultat dobija odgovarajua raspodjela verovatnoa. Posljedice
nedostatka zaliha u procesu potronje se manifestuju manjim obimom prodaje to upuuje
kupca na drugog proizvoaa od koga nabavlja traeni proizvod 1. U ovom sluaju trokovi
povezani sa odsustvom zaliha se mogu identifikovati kroz kvalifikovanje ukupnog broja
izgubljenih plasmana proizvoda . U postupku procijene visine ovih trokova najee se
operie sa njihovom srednjom vrijednou do koje se moe doi na vie naina u zavisnosti
od raspoloivih podataka.2

Dr. Risto A. Perii 2002, Beograd, Sistem kvaliteta usluga logistika i informatika

2.1.3 Trokovi skladitenja

Trokovi skladitenja obuhvataju sve aktivnosti povezane sa uvanjem zaliha. Broj ovih
aktivnosti zavisi od karakteristika tereta (robe) i mjesta skladita u okviru logistikih procesa
(lanca).
Trokovi skladitenja redovno ohuhvataju sledee faze:

USKLADITENJE
aktivnost koja obezbeuje istovar prevoznih sredstava i pozicioniranje jedinica teretana
odgovarajue mjesto u skladitu,
UVANJE ZALIHA
aktivnost kojom se obezbjeuje ouvanje eljenog kvaliteta uskladitene robe
(materijala), najee podrazumjeva odravanje odgovarajuih mikroklimatskih uslova
(hlaenje, zagrevanje i si.),
PRERADA
aktivnost kojom se obezbjeuje promjena fizikih, hemijskih ili nekih drugih
karakteristika uskladitene robe (materijala) u skladu sa zahtjevima korisnika
(najee podrazumjeva pakovanje, ukrupnjavanje, formiranje veih jedinica otpreme
(logistikih jedinica) i obeleavanje),
PRIPREMA POILJKE
aktivnost kojom se obezbeuje da se na osnovu ispostavljenih zahteva (porudbe) za robom
ona pripremi za otpremu, pri emu se ova priprema najee odnosi na obezbeenje
odgovarajuih koliina robe prema porudbi ili ugovorenoj isporuci,

Skladitenje- aktivnost koja obezbjeuje dopremu robe sa odgovarajueg mjesta u

skladitu do transportnog sredstva I utovar u transportno sredstvo.

Realizovanje administrativnih operacija: potrebne informaciono
administrativne operacije neophodne u procesu skladitenja.

Trokovi zaliha u javnim skladitima izraavaju se tarifama.Uobiajeno je da se cijela

skladine usluge tarifom definie u odnosu na jedinicu uskladitene koliine I vrijeme koje
roba provodi u skladitu.
U ovu cijenu ukljueni su svi relevantni trokovi. U praktinom utvrivanju trokova
skladitenja u okviru logistikih lanaca koristi se baza statistikih podataka I pokazatelja iz
prolosti, dovodei u vezu ukupne trokove u skladitom sistemu ostvarene u nekom period,
sa ukupnim obimom robonog rada u istom posmatranom periodu.U mnogim radovima koji se
bave utvrivanjem trokova skladitenja, veina njih kao karakteristine veliine izdvaja:
Fiksne trokove rada skladita
Jedinine trokove rukovanja materijalom
Ukupan promet robe kroz skladite
Jedinine trokove skladitenja
Srednji nivo zaliha u skladitu
9

Navodimo tri primjera utvrivanja trokova skladita:

Prvi primjer:
O= + *
+ *{ :2+
}
Drugi primjer utvrivanja trokova tretira na veoma slian nain:
O=
+ * +R*
Gdje je R- konstanta koja opisuje trokove povezane sa uvanjem zaliha.
Trei primjer posmatrane veliine povezuje definisanjem korelacije izmeu posmatranih
parametara na sljedei nain:
= + *
= +
*
+ *z
= +
* + *z
= +
* + *z + * n
Gdje je:
z- broj uskladitenih proizvoda
n- ukupan broj klijenata koji je oslonjen na skladite
Nakon definiranja konstanti ( A, B, C I E ) koji su prisutni u korelacionim funkcijama fiksni
trokovi se dobijaju kao :
= + + +
Na slian nain se dolazi I do promjenjivih torkova:
= *( +
+ + ) + z* ( + + + ) +n *
Oigledo je da se pri primjenjivanju ove metode za kvantifikovanje trokova skladitenja, kao
osnovni, mogu pojaviti problem povezani sa nemogunou da se definie linearna zavisnost
izmeu pojedinih parametara.
Isto tako, realno je oekivati da u izvjesnim sluajevima moe doci do promjene vrijednosti
konstanti u korelacijonim funkcijama.
Trokovi transporta u sebi sadre vie trokova koji se u najveem broju sluajeva moraju
odvojeno razmatrati. Oni zavise od koliine I vrste robe, stepena ukupnjenosti, primjenjene
tovarne jedinice, rastojanja prevoza izabranog vida I oblika transporta primjenjenog oblika
intermodalnosti, izbora kombinovanog transportnog lanca, stepena tehnologije I informatike,
duine ciklusa prijevoza I drugo.
Osnovnu grupu ovih trokova ine trokovi prevoza, trokovi pretovara I eventualni trokovi
zaliha u procesu transporta.
Trokovi prevoza za korisnika posljedica su I primjenjivanja posebnih tarifa o prevozu.
U svakom sluaju veliina trokova prevoza je posljedica koliine I vrste tereta koji se
prevozi, vida I oblika prevoza stepena ukrupnjavanja I standardizacije jedinica
tereta,rastojanja na kome se prevozi I jedininih trokova definisanih u funkciji od koliine ,
rastojanja, oblika I vida prevoza.

10

2.2.TROKOVI OBEZBJEENJA KVALITETA LOGISTIKE USLUGE

U posljednje vrijeme kao posebna kategorija trokova koja dobija sve vie na znaaju I u
oblasti logistike svakako su trokovi obezbjeenja logistikog kvaliteta- trokovi povezani sa
ostvarenjem odogovarajueg nivoa kvaliteta logistike usluge. Ova kategorija trokova
proistekla je iz TQM (total quality management) koncepta I predstavlja pokuaj da se iskae
kotanje ideala kvaliteta. Sam koncept kvalieta postao je jedna od kljunih oruja
konkurentske borbe na globalnom , svjetskom tritu.
Posmatrano sa aspekta logistike ovi se trokovi ne mogu posmatrati odvojeno od kvaliteta
logistikih procesa pa ih otuda I treba povezivati sa elementima kvaliteta logistike usluge.
Kao zakljuak se namee da je nain utvrivanja logisikih trokova, odnosno trokova
realizacije transportnih, manipulativnih I skladinih procesa uvijek posljedica postavljenog
cilja, primjenjene tehnologije I relevantnih karakteristika logistikog procesa koji se razmatra,
kao I poznavanje ponaanja statistikih I dinamikih elemenata konkretnog transportnog
odnosno logistiog lanca. Veuma je razliita vremenaska I trokovna struktura na malim (
npr. 100km) I vecim (npr. 300-500km) rastojanjima prevoza po jedinici transporta.
U sutini I logistiki trokovi I kvalitet procesa utiu na profit preduzea. Iz dosadanjih
razmatranja moe se zakljuiti da su logistiki trokovi I duina trajanja ciklusa dostave,
najznaajnije veliine koje opredjeljuju uspjenost poslovanja bilo kog preduzea davaoca
usluga. Oni se direktno ugrauju u cijenu finalnog proizvoda koji se plasira na trite I
samim tim utiu na dohotak koji proizvodno preduzee moe ostvariti.
Meutim pored djelovanja na logistike trokove I duinu trajanja ciklusa dostave postoji I
drugi, veoma znaajni instrument koji se moe koristiti u procesu ostvarivanja veih prihoda.
Ovaj instrument se definie kao kvalitet logistikih usluga.Potroa finalnih prozivoda pri
opredjeljenju za neki od ponuenih, alternativnih proizvoda pored njegove cijene I kvaliteta
prepoznaje I kvalitet usluge koji je ostvaren pri nabavci.
Poveanjem kvaliteta usluge moe se oekivati poveani promet, I naravno, samim tim I vei
prihodi od potronje finalnog proivoda. Pored ovog direktnog uticaja mogu se izdvojiti I ostali
uticaji kvaliteta usluga u okviru logistike koji mogu uticati I na same logistike I proizvodne
trokove.

11

3.0 SAVREMENI ZAHTJEVI U OBLIKOVANJU I RAZVOJU LOGISTIKIH

SISTEMA U FUNKCIJI OBEZBJEENJA KVALITETA USLUGE
1. Kretanja na tritu su sve vea a preduzea su prisiljenja na bre prilagoavanje tim
promjenama. U tim uslovima sve je znaajnija uloga logistike na tritu.
Ona obezbjeuje optimalno povezivanje transportnih lanaca ( po principu od vrata- do
vrata) ali istovremeno , I distribuciju robe u odreena podruja sa garantovanim I
kratkim rokovima isporuke ( princip: JIT) sve u cilju podizanja kvaliteta komplente
usluge.
2. Formiranjem zajednikog evropskog trita I poveanjem njegove ekonomske moi
dolazi do promjena u logistikoj strukturi kako logistike tako I trgovine. Promjene se
prvenstveno ogledaju u sve veoj koncentraciji odnosno opadanju broja isporuilacai
grupisanju kupaca sa izrazitom tendencijom racionalizacije tokova na relaciji
proizvodnja-promet-potronja. Pri tome se tei da proizvodnja I distribucija budu dio
jedne zajednike mree sa tendencijom podsticanja kooperacije izmeu isporuilaca I
izvrilaca usluga I kupaca.
3. Kao odgovor na promjene savremena integrisana logistika koncepcija zasniva se
upravo na meusobnom povezivanju prozivodnje I prodaje sa distirbucijom u cilju
povezivanja kupaca I isporuilaca u jedinstven logisiki koncept, odnosno logistiki
lanac.
4. Eliminisanjem unutranjih granica na evropskom prostoru dolazi do integrisanja
transportnih lanca na velikim rastojanjima posebno u meunardnom transport.
Tendencija je stvaranje uslova za integrisanje svih sistemskih elemenata u cilju
obezbjeenja kompletne logistike usluge koja obuhvata sve segmente logistikog
lanca saglasno eljama I zahtjevima kupca.
Ovo se jos naziva I individualno integrisani paketi usluga prema zahtjevu kupca
5. Savremena logistika tranja kako u industriji tako I u trgovini je zainteresovana za
vre meusobno povezivanje fizikih I informacionih tokova u cilju optimalnog
formiranja informacione logistike kao osnove za realizaciju usvojene logistike
strategije.
6. Deregulisanje unutranjeg europskog trita utjecalo je na porast znaaja logistikih
usluga. U ovim uslovima konukrentska prednost se ne moe bazirati samo na politici
niskih cijena ve I na poboljanju kvaliteta usluge isporuke, skraenjem vremena
protoka.
Logistiki sistemi se moraju odlikovati visokom pouzdanou mogunou JIT
distirbucije, fleksibilnou, racionalnim odnosom prema resursima I zadovoljavajuim
stepenom zatite ovjekove sredine.
12

3.1 NOVA LOGISTIKA STRATEGIJA SNADBJEVANJA, DISTRIBUCIJE, I

OEKIVANJA KUPCA KORISNIKA USLUGA
U oekivanju nastupajuih politikih I ekonomskih promjena svjedoci smo ubrzanog procesa
prestruktuiranja sadanjih I izgradnje novih logistikih sistema u zemljama Evropske Unije.
Prema tome, neposredno pre ove evropeizacije I otvaranja Istoka u naem okruenju vri se
temeljna analiza postojeih logistikih sistema I njihova priprema za nove oekivane zadatke.
Za oekivati je da e doi do prestruktuisanja trita prodaje I uvoenja nove strategije
snadbjevanja u cilju ostvarivanja integralnih sinergijskih efekata.
Nova strategija snadbjevanja proizlazi iz promjena u proizvodnim sistemima kao
generatorima tokova materijala I robe. Naime, trend promjena u proizvodnji znasniva se na
daljem smanjenju samostalnosti proizvodnih programa na principima make or buy .
poveanju feksibilnosti I vrem povezivanju u just in time koncepciju.
Obim primjene JIT e se udvostruiti u odnosu na stanje u 1995 god I posljednjih godina. To
znai da se analogno ovim trendovima mora ubrzano raditi na prestruktuiranju I dogradnji
logistikih sistema na baznim pravcima kroz nau zemlju, saglasno savremenim trendovima u
oblikovanju I razvoju distributivnih sistema I novim strategijama razvoja saobraajnih
sistema.
Distribucioni lanci koji ine distribucionu mreu moraju biti orjentisani prema kupcima.
Distributivne mree treba da su fleksibilne I u toj mjeri da I u promjenjenim uslovima
odgovaraju zeljama I zahtjevima kupca.
U funkcionisanju transportnog I distributivnog sistema postoje velike tehnoloke reserve
One se mogu eliminisati jedino primjenom savremenih tehnolgija transporta, poboljanjem
organizacije rada,izmjenom tehnolgija skladinih procesa, koordinacijom I kooperacijom svih
uesnika u transportnom procesu,centralizacijom skladita, koncentracijom robnog rada,
primjenom logistike, u posljednje vrijeme I city logistike itd.U velikom broju zemalja pa I
kod nas se sa uspjehom primjenjuju mnogi postupci racionalizacije ali je realizovani obim
racionalizacije u odnosu na cjelokupan obim distribucije I transporta kod nas I dalje veuma
skroman.
Nosioci optimizacije su najee velike transportne organizacije koje na podruju transporta u
sopstvenoj reiji ili u integraciji sa drugim privrednim organizacijama organizuju transportne
lance, I to najee na malom broju prevoznih relacija.Ovim zahtjevima najvise odgovaraju
logistiki centri I njigova razvijena mrea odnosno povezanost.

13

3.2 LOGISTIKI CENTRI (RTC) U FUNKCIJI OBEZBJEENJA KVALITETA

USLUGA
Broj I lokacija RTC-a u naoj zemlji su definisani I usvojeni mreom RTC-a 1986 I uvrteni u
prostorni plan Srbije I Crne Gore 1995.
Izgradnjom savremenih RTC-a koji raspolau sa skoro itavim asortimanom I pokrivaju
velike oblasti ( dvije ili vise zemalja) moe se razbiti kruta regionalna struktura RTC. U tom
smislu RTC-I u Beogradu, Novom Sadu, Niu, Kragujevcu,imaju izuzetne mogunosti, anse,
I porebu razvoja.
Zajedniko koritenje postojee infrastrukturhe kao I meusobna kooperacija u radu pojedinih
sistema logistikih centara, stvara idealne preduslove za ponudu homogenih I kvalitetnih
logistikih usluga. Logistiki centar takoe dozvoljava oslanjanje na multimodalne
transportne operacije, I jo optije kompleksne logistike operacije, ije su osnovne
karakteristike ukljuivanje u globalne logistike postupke organizacije I upravljanja fizikom
cirkulacijom robe, sredstvima koja pripadaju istom logistikom lancu.
Pored toga svaki logistiki centar olaskava I omoguuje tehnoloki svrsishodnu, operativnu I
ekonomski opravdanu vezu izmedu nosilaca trasporta. U okviru kooperacije izmeu
eljeznikih I drumskih transportnih organizacija sve vie prevlauje miljenje I ubjeenje da
se eljezniki transport robe na dugim relacijama prevoza moe ekonominije I kvalietnije
organizovat.Razvoj mree logistikih centara obezbeuje sve neophodne preduslove za
realizaciju tehnoloko-ekonomskih I ekolokih ciljeva,makro I mikro distribucije dobara.

14

4.MARKETING-LOGISTIKA POSMATRANA SA ASPEKTA KORISNIKA

TRANSPORTA
Marketing logistika, zbog toga to obuhvata aktivnosti vezane za isporuku I disponiranje
proizvoda krajnjim korisnicima, ima poseban znaaj sa aspekta kooperacije u transportu.
Nain dostave materijalnog dobra krajnjem korisniku, odnosno kupcu u principu rezultira iz
poslovne politike koju vodi odreena organizacija. Nova shvatanja I praksa dokazuju da je
cijena samo jedan od moguih oblika djelovanja na trite I da se na trite mora djelovati
svim instrumentima marketinga.
Interakcijski uticaj pojedinih instrumenata marketinga jo uvijek je malo istraena oblast, to
se posebno odnosi na marketing-logistiku. Istraivanje interakcije izmeu marketing-logistike
I ostalih elemenata marketinga posebno je znaajno sa stanovita prevazilaenja optih
problema strategijske prirode, u cilju smanjanja trokova I podizanja kvaliteta usluge.
U mnogim oblastima materijalne proizvodnje, danas je uoljiv trend proirivanja proizvodnih
programa uvoenjem novih proizvoda. Taj trend je posljedica strategije diferenciranja
trita. Svaki segment trita zahtijeva odreen proizvod ili posebne trino politike mjere.
Proirivanje proizvodnih programa postavlja nove problem pred djelatnosti koje realizuju
zadovoljenje zahtjeva, pakovanje I transport, a posebno ima negativan uticaj na poveanje
nivoa zaliha.
Sa logistikog aspekta loe oblikovanim proizvodima smatraju se produkti sa voluminoznim
pakovanjem, koje smanjuju gustinu transportne jedinice, proizvodi velike teine, nepravilnog
oblika, I neadekvatnih dimenzija, s aspekta uklapanja u logistike transportne jedinice.
(palete, kontenere, I dr. jedinice)
U savremenoj teoriji formiranja transportnih I tovarnih jedinica, smatra se idealnim kada je
tovarna jedinica jednaka jedinici proizvoda-jedinici skladitenja-jedinici transporta-jedinici
pretovara-logistikoj jedinici.
Kako je bolji kvalitet usluge isporuke, toliko su pozitivniji efekti plasmana robe. Ali, ako
usluga isporuke ne ispunjava oekivanje korisnika to se negativno odraava na tranju ove
vrste usluge.
Za poboljanje kvaliteta isporuke nije dovoljna samo reorganizacija klasinog podruja
distribucije robe, jer kvalitet usluge isporuke zavisi podjednako od kvaliteta procesa
realizacije porudbine, skladitenja pakovanja I konano samog procesa transporta.

15

Aktivnosti koje se obavljaju radi poboljanja kvaliteta usluge isporuke na ova etiri podruja
su aktivnosti marketinga. One su jednako usmjerene kako na formiranje tako I na proces
realizacije porudbine. U odnosu na klasine pojmove prodaja I plasman one mnogo jae
naglaavaju potrebe klijenenta, odnosno, krajnjeg korisnika. Meutim, ukoliko je kvalitetnija
usluga isporuke, toliko su po pravilu vei trokovi koje ona prouzrokuje. To znai da izmeu
zahtjeva sa visokim kvalitetom usluga isporuke I onog za niim trokovima treba iznalaziti
odgovarajui optimum. Kriterijumi za utvrivanje ovog optimuma zavise od specifinih
uslova poslovanja svakog preduzea.
Primjenom kriterijuma koji uzimaju u obzir specifinosti poslovanja radne organizacije,
ostvaruje se optimalno rjeenje. Odnosno, rjeenje koje se maksimalno pribliava najboljem.
Ono se mora u svakom pojedinom sluaju zasnivati na zahtjevima I potrebama korisnika, kao
I na zahtjevu za snienje trokova. Pod prvim od ovih zahtjeva podrazumijeva se
obezbjeenje takve usluge isporuke koja omoguava adekvatno snadbijevanje trita. Drugim
zahtjevom se pored usluge isporuke koja podmiruje potrebe I zatjeve trita, trai I
maksimalno mogue snienje trokova. Znai da se kod realizacije ovakve usluge, odnosno
isporuke, moraju iskoristiti sve mogunosti racionalizacije.

16

5.POTREBA PRAENJA I UTVRIVANJA TROKOVA LOGISTIKE

Utvrivanje ukupnih trokova logistike predstavlja znaajan zadatak, a vri se prije svega,
radi realizacije dva osnovna cilja:
1) Dobijanja informacija o udjelu trokova logistike u ukupnim trokovima jednog
proizvoda odnosno radi obezbjeenja neophodnih elemenata za kalkulaciju cijena I
trokova proizvoda;
2) U drugom sluaju trokovi logistike koji se odnose na pojedine proizvode
predstavljaju vaan instrument za planiranje optimalnog programa za proizvodnju
proizvoda.
Pored toga, trokovi logistike daju odgovore I na pitanja kakve e posljedice imati izmjene:
-asortimana proizvoda (npr. Uvoenje jednog novog proizvoda),
-koliine proizvoda (npr. Poveanje koliine proizvoda I prodaje za odreeni
procenat),
-prostornog razmjetaja (npr. Premijetanje proizvodnje jednog proizvoda iz jedne u
drugu fabriku), i
-vremenske strukture (programa za proizvodnju I prodaju na visinu I strukturu
trokova logistike)
Informacije ove vrste su od naroitog znaaja kako za strategiju upravljanja preduzeem, tako
I za donoenje svakodnevnih operativnih odluka na podruju poslovanja preduzea.
U principu, stope trokova logistike su usmjerene na pojedine proizvedene logistike usluge.
Poznavanje veliine I strukture trokova jedne usluge na podruju skladitenja transporta ili
manipulisanja moe da se koristi viestruko. Ovakvi podaci mogu se koristiti za
obraunavanje trokova logistikih usluga unutranjeg transporta, na primjer, kod uvoenja
posebnog trokovnog mjesta na podruju industrijskog transporta.
Ovi podaci obezbjeuju:
-utvrivanje optimalnog kvaliteta logistike usluge;
-izmeu kalkulacija za vei broj alternativnih postupaka; I
-obezbjeenje relevantnih informacija za izbor jednog optimalnog logistikog
postupka.
Najzad, ovakvi podaci omoguavaju rjeavanje velikog broja proizvodno-ekonomskih
problema planiranja proizvodnje. Za rjeavanje ovakvih problema trokovi logistike su od
naroitog znaaja. Trokovi logistike su znaajan indikator kod opredjeljenja za razliita
rjeenja tehnolokih projekata transporta, odnosno transportnog lanca.

17

Za utvrivanje trokova logistike neophodno je izvriti mnogobrojne I iscrpne analize.

Polaznu osnovu ove organizacije ini program proizvodnje, koji proizilazi iz ciljeva
preduzea I koji uslovljava utvrivanje potreba za uslugama prodaje, proizvodnje I nabavke.
Kao rezultat ovoga dobija se prema vrstama proizvoda vremenski, prostorni I koliinski,
tano utvren program logistikih usluga koje treba da se proizvedu. Za svaku od ovih usluga,
moraju se zatim, utvrditi odgovarajui trokovi logistike. Na ovaj nain, rjeavaju se upravo
oni problem koji utiu na trokove logistike usluge. Prema tome, kalkulacije za proizvode
preduzea, sadre trokove za pojedine usluge transporta, transporta, skladitenja I
manipulisanja.

Posebno, treba utvrditi kakvi su trokovi logistike vezani za korienje transportnih I

prenosnih sredstava, pogonskih materijala, radne snage, itd. Stepen iskorienja proizvodnih
faktora ima razliite posljedice na visinu I strukturu prouzrokovanih logistikih trokova.
Svakako da trokovi logistike zahtijevaju detaljnija razmatranja I vei prostor.
Steena iskustva u svijetu ukazuju na potrebe razrade odgovarajuih metodologija za
utvrivanje I praenje trokova logistike I kod nas.

18

ZAKLJUAK
Marketing logistika predstavlja dio sistema logistike. Ona obuhvata podruje na kojem se
realizuje isporuka robe klijentima.
Ona zbog toga ima poseban znaaj sa aspekta kooperacije u transportu.
Utvrivanje ukupnih trokova logistike predstavlja znaajan zadatak, a vri se prije svega,
radi realizacije dva osnovna cilja:
1) Dobijanja informacija o udjelu trokova logistike u ukupnim trokovima jednog
proizvoda odnosno radi obezbjeenja neophodnih elemenata za kalkulaciju cijena I
trokova proizvoda;
2) U drugom sluaju trokovi logistike koji se odnose na pojedine proizvode
predstavljaju vaan instrument za planiranje optimalnog programa za proizvodnju
proizvoda.
Trokovi logistike su znaajan indikator kod opredjeljenja za razliita rjeenja tehnolokih
projekata transporta, odnosno transportnog lanca.

19

LITERATURA
- v.prof.dr; Risto Perii, Savremene tehnologije transporta 1, 1995, Saobraajni fakultet
Beograd
- Dr. Risto A. Perii 2002, Beograd, Sistem kvaliteta usluga logistika i informatika
- internet, www.wikipedia.com

20