Nota Malb113 - Jun 2010

BAHASA MELAYU KORPORAT MALB113
BAB 1: STATUS DAN KEDUDUKAN BAHASA MELAYU DI MALAYSIA

1.1
Penentuan
nentuan Dasar Bahasa Kebangsaan
Perlaksanaan
Dasar/ Polisi
Bahasa
Perlaksanaan
Penggunaan
Bahasa Melayu
Perkembangan
Bahasa Melayu
Penulisan
1.2
Pemodenan
Pembakuan
Pendidikan
Pentadbiran
Dasar Bahasa Kebangsaan

Dasar ini meletakkan Bahasa Melayu sebagai Bahasa Kebangsaan dan termaktub dalam Perkara
152 Perlembagaan Persekutuan 1957 dan Akta Bahasa Kebangsaan 1963/67.
1.3
Perkembangan Bahasa Melayu

Proses perkembangan Bahasa Melayu ini terbahagi kepada tiga:
1.3.1
Sistem Penulisan
Sistem Ejaan Baru Bahasa Melayu diisytiharkan pada 16 Ogos 1972 berikutan usaha dari
kesepakatan MABIM.
1.3.2
Pembakuan Bahasa
Pembakuan bahasa melibatkan 4 aspek;

1.3.3
Ejaan - keselarasan vokal.

Sebutan - dilaksanakan pada 1984 tetapi ga
gagal.
Tatabahasa - (Tatabahasa Dewan).
Istilah - mengikut perkembangan bidang ilmu.
Pemodenan Bahasa
Apabila sesuatu bidang itu berkembang maka bahasa akan turut berkembang.
Cth: Perkembangan
kembangan sains dan teknologi - memperkayakan kosa kata Bahasa Melayu
1
MARDIAN SHAH OMAR @ UNITEN

Dalam penentuan Dasar Bahasa Kebangsaan, terdapat beberapa perkara penting yang
perlu diambil kira:
1.4
Kongres Bahasa Dan Persuratan Bahasa Melayu

1.4.1
Kongres Pertama
Dirancang pada 29 Oktober 1951 oleh ASAS 50 tetapi terpaksa dibatalkan kerana
masalah kewangan.
Kongres Pertama kemudiannya diadakan pada 12 April di Hotel Seaview Singapura.

Ia disertai oleh 20 persatuan penulis seluruh Semenanjung dan Singapura.
Tujuan Kongres Pertama:
Untuk menyatukan sebarang usaha badan persuratan Melayu.
Untuk membuat keputusan muktamad tentang kemajuan bahasa dan persuratan

Melayu.
Dua ketetapan telah dibuat :-
1.4.2
Menjadikan Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan.
Menubuhkan jawatankuasa menyelidik penggunaan tulisan jawi dan tulisan rumi

dalam Bahasa Melayu.
Kongres Kedua
Diadakan di Seremban pada tahun 1953 dan dihadiri oleh 24 buah pertubuhan badan
persuratan Melayu.
Ketetapan yang telah dibuat adalah:
Menjadikan tulisan rumi sebagai tulisan rasmi Bahasa Melayu tanpa mengenepikan
tulisan jawi.
Pada April 1955, seorang wakil rakyat telah mengemukakan usul agar Bahasa
Melayu dijadikan bahasa kebangsaan Persekutuan Tanah Melayu dalam mesyuarat
dewan perundangan persekutuan.
Ini juga bermakna kepentingan Bahasa Melayu dalam arena politik telah bermula.
2

1.4.3
Kongres Ketiga
Diadakan pada 21 September 1956 di Singapura dan Johor Bahru.
Antara usul yang dibuat: Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan perlu diamalkan.
Dewan Bahasa Dan Pustaka (DBP) perlu menerbitkan hasil kesusasteraan Bahasa
Melayu.
Mendesak kerajaan menjalin hubungan budaya dengan Indonesia.
Setiap lagu yang dicipta perlu menyanjung bangsa dan negara.
Filem-filem mesti menggunakan Bahasa Melayu yang baik dan sebutan yang
seragam.
Bahasa Melayu dijadikan bahasa pengantar dalam sistem pendidikan.
Mendesak kerajaan mengenakan undang-undang agar bahasa kebangsaan dihargai
dan diamalkan.
Menyokong Maktab Perguruan Bahasa untuk melatih guru-guru agar mahir
berbahasa Melayu.
Bekerjasama dengan Indonesia berkenaan sistem ejaan dan aspek-aspek bahasa
yang lain.
Pertukaran nama Balai Bahasa kepada Dewan Bahasa dan Pustaka.
1.5
Majlis Bahasa Indonesia Dan Malaysia (MABIM)
MABIM merupakan satu pertubuhan yang berkerjasama dalam bidang sistem ejaan
dan pembentukan istilah.
Kerjasama Malaysia-Indonesia bermula sejak 1956 hingga Jun 1967, iaitu apabila
satu perjanjian berkenaan kerjasama ini ditandatangani.
Pada 23 Mei 1972, satu pernyataan bersama Menteri Pendidikan MalaysiaIndonesia telah dipersetujui untuk melaksanakan :
i)
Sistem ejaan baru.
ii)
Membentuk satu jawatankuasa tetap bersama untuk mengembangkan
bahasa kebangsaan masing-masing.
Pada 16 Ogos 1972, pengumuman pemakaian sistem ejaan rumi yang baru bagi
kedua-dua negara.
Sejak pertemuan pertama hingga keenam, MABIM telah merumuskan dua pedoman
iaitu:i)
ii)
Pedoman umum ejaan Malaysia-Indonesia.

Pedoman umum pembentukan istilah.
Kesepakatan ini telah diperluaskan lagi apabila Brunei menyertai MABIM pada 11
November 1988 dan menukarkan namanya kepada MABBIM.
3
1.6
Kerjasama MABBIM telah menghasilkan lebih daripada 130,000 istilah yang

mencakupi lebih 80 bidang ilmu, hasil daripada 29 kali pertemuan.
Penyeragaman istilah menjadi agenda penting setiap kali persidangan pakar

MABBIM diadakan sejak 1988.
Penentuan Dasar Bahasa
Penentuan Dasar Bahasa melibatkan penentuan pemilihan bahasa iatu sendiri, iaitu
apakah bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi yang akan dipilih.
Masalah tidak akan timbul di negara yang hanya memiliki satu bahasa. Pemilihan ini
penting dan hanya boleh ditentukan oleh kelompok bahasa itu sendiri.
Situasi ini menimbulkan keperluan untuk memilih hanya satu bahasa atau varian
yang utama, bukan sahaja untuk tujuan komunikasi umum masyarakat dan alat
perpaduan rakyat bahkan untuk menjadi lambang keperibadian negara bangsa
tersebut.
Kriteria yang perlu diberi perhatian dalam pemilihan ini adalah berdasarkan faktor
sejarah, bangsa dan negara, faktor linguistik serta sosiolinguistik. Di Malaysia,
Bahasa Melayu memenuhi kriteria ini.
Alasannya ialah :i)

ii)
iii)
iv)
1.7
Bahasa Melayu pernah memainkan peranan sebagai lingua-franca.

Bahasa Melayu digunakan sebagai bahasa ilmu, perdagangan dan
persuratan.
Bahasa Melayu memiliki sistem penulisan yang sempurna.
Bahasa Melayu difahami oleh semua rumpun bangsa daripada pelbagai
kaum.
Satu lagi kriteria milik istimewa Bahasa Melayu ialah sifat keterbukaannya untuk
menerima perubahan dunia moden dan kedinamikan yang terletak pada
kemampuannya menerima dan menyerap kata asing.
Faktor-faktor inilah yang menyebabkan Bahasa Melayu diangkat menjadi bahasa

kebangsaan dan bahasa rasmi di Malaysia.
Masalah Dan Kekangan Pelaksanaan Dasar Bahasa
Masalah Semangat Dan Kesungguhan Pengguna

Kekurangan Bahan Bacaan dan Rujukan
Masalah Linguistik
4
1.8
Perkara 152 Perlembagaan Persekutuan
Perkara 152 Perlembagaan Malaysia memperuntukkan bahawa Bahasa Melayu

adalah bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi.
Antara kandungan Perkara 152 Perlembagaan Malaysia ialah:

1.9
Bahasa kebangsaan adalah Bahasa Melayu.

Boleh ditulis dalam apa-apa tulisan yang diperuntukkan oleh undang-undang
Parlimen dengan dua syarat iaitu:
i)
Tiada sesiapa pun boleh dilarang untuk menggunakan (belajar dan
mengajar) bahasa-bahasa lain sama ada rasmi atau tidak.
ii)
Tiada apa-apa yang boleh menyentuh hak kerajaan persekutuan atau
kerajaan negeri untuk memelihara dan meneruskan penggunaan dan
pengajian bahasa mana-mana kaum lain.
Dalam Fasal (1), Bahasa Melayu adalah bahasa kebangsaan selama 10 tahun selepas
merdeka dan bergantung seterusnya kepada Parlimen.
Dalam peruntukan Fasal (1), selama 10 tahun selepas merdeka Bahasa Inggeris
boleh digunakan dalam Majlis Parlimen, Dewan Negeri dan tujuan rasmi lain.
Selama tempoh 10 tahun selepas merdeka segala rang undang-undang yang
dikemukakan atau dipinda dalam Majlis Parlimen mesti menggunakan Bahasa
Inggeris. Begitu juga dengan segala Akta Parlimen dan perundangan kecil oleh
kerajaan persekutuan.
Dalam tempoh yang sama, semua perbicaraan dalam Mahkamah Persekutuan dan
Mahkamah Tinggi hendaklah menggunakan Bahasa Inggeris kecuali keterangan saksi
yang diambil dalam bahasa saksi tersebut, tidak perlu direkodkan dalam Bahasa
Inggeris.
Semua perbicaraan dalam Mahkamah Rendah hendaklah dijalankan dalam Bahasa
Melayu.
Akta Bahasa Kebangsaan 1963/67
Akta Bahasa Kebangsaan 1963 telah dikuatkuasakan mulai 11 April 1963

mengandungi 3 seksyen iaitu:i.
ii.
iii.
Tentang tulisan bahasa kebangsaan.

Bentuk angka.
Bahasa dalam borang rasmi kerajaan.
10 tahun selepas merdeka, Akta Bahasa Kebangsaan 1967 pula diluluskan dan mula
berkuatkuasa pada 1 September 1967 di Semenanjung Malaysia.
5
Akta-akta ini disemak dan disatukan dengan nama Akta Bahasa Kebangsaan
1963/67 dan berkuatkuasa pada 1 Julai 1971.
Antara kandungan Akta Bahasa Kebangsaan 1963/67 ialah:

Akta ini dinamakan Akta Bahasa Kebangsaan 1963/67.
Akta ini tidak boleh digunakan di Malaysia Timur.
Bahasa kebangsaan hendaklah digunakan bagi maksud-maksud rasmi.
Tiada apa-apa jua dalam akta ini yang boleh menyentuh hak kerajaan
persekutuan atau kerajaan negeri untuk menggunakan terjemahan bagi suratsurat atau perutusan rasmi dalam mana-mana bahasa lain, bagi apa-apa maksud
yang difikirkan perlu bagi kepentingan awam.
Yang Dipertuan Agong boleh mempamerkan penggunaan Bahasa Inggeris bagi

apa-apa maksud rasmi sekiranya difikirkan patut.
Yang dipertuan Dewan Negara, Yang Dipertuan Dewan Negeri atau Dewan
Rakyat boleh membenarkan ahlinya menggunakan Bahasa Inggeris ketika
membuat ucapan atau mengambil bahagian dalam Majlis Parlimen atau Dewan
Negeri.
Segala perbicaraan mahkamah hendaklah dalam bahasa kebangsaan atau

Bahasa Inggeris atau sebahagian dalam bahasa kebangsaan dan sebahagian lagi
dalam Bahasa Inggeris. Mahkamah dibenarkan membuat pilihan untuk
menjalankan perbicaraan dalam mana-mana bahasa atau kedua-duanya sekali.
Tulisan bagi bahasa kebangsaan ialah tulisan rumi. Bagaimanapun penggunaan

tulisan jawi tidak dilarang.
Bentuk angka dalam bahasa kebangsaan ialah bentuk angka arab.
Sungguhpun akta ini telah dikuatkuasakan pada 1 September 1967, ia memberi

kuasa kepada Yang Dipertuan Agong untuk membenarkan penggunaan Bahasa
Inggeris bagi maksud rasmi sekiranya perlu.
Yang Dipertuan Agong telah membenarkan penggunaan Bahasa Inggeris dalam

hal-hal seperti berikut:i)
ii)
Apabila Jabatan Undang-undang memberi nasihat kepada jabatan

kerajaan berdasarkan undang-undang bertulis yang naskah asalnya
dalam Bahasa Inggeris.
Apabila berhubung dengan kerajaan luar negara atau badan-badan
antarabangsa.
6

iii)
iv)
v)
vi)
vii)
viii)
ix)
1.10
Laporan dan preskripsi perubatan

Hubungan luar negara
Pihak Kastam
Fungsi Bahasa Melayu
Sebagai Bahasa Kebangsaan - 4 kriteria pemilihan Bahasa Melayu sebagai Bahasa

Kebangsaan.

1.12
Selepas berlaku tragedi 13 Mei 1969 Parlimen telah meminda perkara 10

Perlembagaan Malaysia dengan menjadikan isu bahasa sebagai isu sensitif yang
tertakluk kepada Akta Hasutan 1948 iaitu tidak boleh dipersoalkan kecuali
mengenai perlaksanaannya.
Pengecualian Penggunaan Bahasa Melayu Dalam Sistem Pentadbiran Awam
1.11
Apabila berhubung dengan pakar-pakar dari luar negara.

Dalam kursus atau latihan yang menggunakan teks sahih dalam Bahasa
Inggeris.
Dalam latihan yang dijalankan oleh pakar antarabangsa.
Di perwakilan Malaysia di luar negara.
Di Kementerian Kesihatan (preskripsi atau senarai ubat-ubatan doktor,
laporan pesakit dan pesanan atau laporan selepas pembedahan).
Di Kementerian Luar Negeri penggunaan Bahasa Inggeris juga
dibenarkan.
Begitu juga dengan Jabatan Hasil Dalam Negeri.
Sejarah Bangsa jumlah paling ramai dan penduduk asal.

Sejarah Negara bahasa beridentiti sendiri
Faktor Linguistik tulisan rumi dan jawi, lisan dan keseragamannya.
Faktor Sosiolinguistik lingua franca mendominasi bahasa pada ketika itu.
Fungsi Bahasa
Sebagai Bahasa Rasmi

Sebagai Bahasa Kebangsaan
Sebagai Bahasa Perpaduan
Sebagai Bahasa Ilmu
7

1.13
Contoh Soalan Peperiksaan Untuk Dicuba

1. Berikut adalah ketetapan yang menyebabkan Bahasa Melayu akhirnya digunakan
sepenuhnya dalam sistem pendidikan, kecuali ______________
A.
B.
C.
D.
Dasar Pendidikan Kebangsaan 1961

Akta Bahasa Kebangsaan 1963/67
Penyata Rahman Talib 1960
Penyata Razak Ahmad 1957
2. Pengecualian untuk menggunakan bahasa kebangsaan diberikan kepada beberapa aspek

berikut, KECUALI ___________________
A.
B.
C.
D.
1.14
Kedutaan luar negara yang berada di Malaysia

Kedutaan Malaysia yang berada di luar negara
Semua kursus atau latihan yang dijalankan oleh pakar
Semua preskripsi perubatan
Soalan Perbincangan
1. Bandingkan isi kandungan yang terdapat dalam Perkara 152 Perlembagaan Persekutuan dan
Akta Bahasa Kebangsaan 1963/67. Apakah kelebihan bagi kedua-duanya dalam
memartabatkan Bahasa Melayu?
2. Sebelum Bahasa Melayu digunakan, ia perlu melalui pelbagai proses perkembangan yang
cukup kompleks. Salah satu peringkat yang perlu dilalui oleh Bahasa Melayu ialah proses
pembakuan bahasa. Huraikan dengan ringkas konsep pembakuan dan apakah empat aspek
yang mendasari proses pembakuan itu sendiri.
3. Berdasarkan Akta Kebangsaan 1963/67 dan Perkara 152 Perlembagaan Persekutuan,
terdapat beberapa kelonggaran yang akhirnya menimbulkan beberapa masalah dalam
pelaksanaan Dasar Bahasa Kebangsaan. Nyatakan masalah dan kekangan yang timbul itu
yang kita dapat lihat hingga ke hari ini.
8
BAB 2: PERANAN DEWAN BAHASA DAN PUSTAKA DALAM MEMARTABATKAN

BAHASA MELAYU
Dewan Bahasa Dan Pustaka atau dikenali sebagai DBP adalah satu badan kerajaan yang diwujudkan
pada 1956 dan ditugaskan untuk menjaga serta memartabatkan Bahasa Melayu di negara kita ini.
Bangunan DBP ini beralamat di Dewan Bahasa dan Pustaka, Menara DBP, Jalan Dewan Bahasa, 50460
Kuala Lumpur, Malaysia. Bagaimana kita dapat menegtahui bahawa DBP adalah medium yang
dipertanggungjawabkan dalam memartabatkan bahasa Melayu ini? Kita dapat membuktikan ia dengan
melihat piagam pelanggan DBP itu sendiri iaitu,
Kami beriltizam untuk menghasilkan keluaran bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan dan bahasa
rasmi negara ini yang baku, bermutu dan berwibawa melalui perkhidmatan yang cekap, cepat dan
cemerlang. Dengan mengutamakan keperluan pengguna, kami menjanjikan keluaran dan perkhidmatan
yang mendukung peluasan fungsi teras kami, iaitu BAHASA, SASTERA dan PENERBITAN.
Dalam usaha untuk memartabatkan bahasa Melayu, DBP telah menyediakan bahan-bahan
rujukan kepada pengguna atau masyarakat. Antara bahan-bahan atau medium yang disediakan adalah :
Menyediakan bahan rujukan dan pedoman bahasa yang lengkap, terkini, berwibawa dan
selaras; berdasarkan keputusan Jawatankuasa Tetap Bahasa Melayu (JKTBM);
Menyediakan pangkalan data bahasa Melayu yang lengkap dan pelbagai maklumat
kepustakaan Melayu yang mudah dicapai oleh pengguna;
Memastikan segala pertanyaan/aduan tentang bahasa, sastera, penerbitan, dan

kepustakaan Melayu melalui telefon, faksimilie serta e-mel dilayan mesra dalam tempoh
24 jam. Segala pertanyaan/aduan bertulis dijawab melalui surat dalam tempoh tujuh (7)
hari bekerja dari tarikh penerimaannya. Sekiranya perkara tersebut masih belum selesai,
perkembangannya akan dimaklumkan pada setiap bulan sehingga perkara tersebut
selesai;
Melaksanakan kegiatan pengembangan, pemasyarakatan dan penataran sastera untuk

pelbagai khalayak pada peringkat kebangsaan dan antarabangsa;
Melaksanakan penyelidikan sastera tradisional dan moden yang bermutu dari segi
keilmuan, pemikiran dan estetika bagi memenuhi kehendak pelbagai pelanggan;
9
Memastikan pelbagai bentuk pengiktirafan dan penghargaan pada peringkat negeri,

kebangsaan dan antarabangsa diberikan kepada tokoh yang berwibawa dan karya yang
memenuhi piawaian yang ditetapkan;
Memaklumkan penerimaan manuskrip kepada penulis dalam tempoh tujuh (7) hari
bekerja selepas manuskrip diterima dan keputusan penerbitannya dalam tempoh (3)
bulan selepas manuskrip tersebut diterima. Manuskrip diterbitkan berdasarkan Gaya
Dewan dalam tempoh kurang daripada enam belas (16) bulan selepas manuskrip
diterima;
Memastikan majalah terdapat di pasaran tidak lewat dari 20 hari bulan pada setiap
bulan sebelum bulan terbitannya;
Menjamin hak penulis melalui Perjanjian Lesen Penerbitan; dan
Membuat bayaran dalam tempoh satu (1) bulan dari tarikh invois/bil diterima.
Ini menunjukkan bahawa DBP memandang serius dalam memartabatkan bahasa Melayu di dalam
masyarakat yang majmuk dinegara ini. Dewan Bahasa Dan Pustaka juga sememangnya menyedari
bahawa adalah amat penting mendedahkan generasi muda dengan bahasa Kebangsaan bukan saja
melalui pendidikan formal iaitu ketika mempelajarinya di dalam kelas tetapi juga melalui kegiatan luar.
Dengan aktiviti luar yang dilakukan ini, secara tidak lansung kita dapat mengeratkan perpaduan antara
kaum.
Pengisian di dalam program-program yang dianjurkan oleh pihak DBP antaranya adalah, aktiviti kreativiti
bahasa, mencetus buah fikiran bernas dan pembentukan sikap positif dalam diri pelajar. Program ini
juga berfungsi sebagai serampang dua mata, iaitu memberi kesedaran awal mengenai kepentingan
bahasa Kebangsaan dan bahasa yang menyatukan semua kaum di negara ini.
Kita dapat berbangga dengan DBP kerana sehingga kini, perlabagai kejayaan yang telah dicapai dalam
menaikkan taraf bahasa Melayu ini. Antara kejayaan yang dicapai oleh pihak DBP contohnya adalah,
Dari segi pembinaan korpus bahasa, negara boleh berbangga dengan penghasilan tidak
kurang daripada satu juta istilah dalam pelbagai bidang ilmu sehingga bahasa Melayu
berjaya dimartabatkan sebagai bahasa ilmu sains dan teknologi. Ia terbukti dengan
lahirnya tidak kurang daripada lima juta profesional dalam pelbagai bidang ilmu hasil
10

daripada pendidikan berteraskan bahasa kebangsaan. Selain itu, sistem ejaan juga
berjaya diselaraskan, bukan hanya pada peringkat kebangsaan, tetapi pada peringkat
serantau menerusi MABBIM (Majlis Bahasa Brunei-Indonesia-Malaysia) sejak 1972.
Dari segi perkamusan pula, DBP berjaya menghasilkan pelbagai jenis dan bentuk kamus,
iaitu kamus ekabahasa, dwibahasa dan kamus istilah, sama ada dalam bentuk buku
mahupun elektronik. Kamus ekabahasa dihasilkan yang menjadi rujukan utama ialah
Kamus Dewan yang sudah pun mencapai edisi keempatnya. Selain Kamus Dewan,
Kamus Pelajar yang sudah mengalami cetakan ke-20 bakal diterbitkan dalam edisi
keduanya, dan Kamus KBSR Dewan Bergambar untuk pelajar sekolah rendah juga sudah
dihasilkan edisi keduanya. Dari segi pembakuan tatabahasa, DBP juga berjaya
menghasilkan buku tatabahasa yang menjadi pegangan masyarakat, terutama dalam
sistem pendidikan, di samping menerbitkan beberapa banyak lagi buku tatabahasa yang
menjadi rujukan umum. DBP juga menerbitkan lebih daripada 10,000 judul buku dalam
pelbagai peringkat, bidang dan genre sebagai usaha memperkasakan korpus bahasa
Melayu.
Pembinaan dan pemasyarakatan sastera juga tidak diabaikan sehingga ribuan penulis
sastera sudah dihasil. Sehingga kini, sembilan sasterawan negara sudah dilahirkan.
Usaha memperkasakan bahasa dan sastera kebangsaan adalah agenda berterusan yang
giat dilaksanakan DBP.
Berdasarkan semua fakta ini, tentulah kurang tepat dan agak keterlaluan jika kita mengatakan bahawa
DBP tidak menjalankan tugasnya dengan cemerlang.
Masalah Yang Timbul Dalam Masyarakat Tentang Penggunaan Bahasa Melayu

Dalam proses memartabatkan bahasa Melayu ini, terdapat pelbagai masalah yang timbul. Antaranya
adalah tentang penggunaan bahasa Melayu di dalam pertuturan seharian masyarakat kini. Antara
kesalahan yg sering berlaku sejak kelakangan ini ialah bahasa Melayu yang digunakan di persekitaran
masyarakat Melayu secara khususnya dan Malaysia secara amnya sudah kehilangan piawainya. Anakanak muda Melayu mula menggunakan bahasa Pasar dan bahasa Rojak bukan sahaja dalam perbualan
harian mereka bahkan juga dalam penulisan (lihat ilustrasi di rencana bahasa Rojak). Perkataan11

perkataan seperti "balak", "awek", dan "poyo" bukan sahaja kedengaran tidak bertamadun, malah
merosakkan kesinambungan intonasi bahasa Melayu, yang pada asalnya memang menarik. Satu lagi
masalah adalah dalam perhubungan antara masyarakat Melayu dan bukan Melayu, perkataanperkataan seperti "gua", "lu" dan "kasi" tidak cuba untuk dilenyapkan malah dikekalkan penggunaannya.
Campuran bahasa Melayu dengan satu bahasa lain secara berlebihan seperti bahasa Inggeris seperti
penggunaan perkataan "best" menggantikan perkataan "bagus" sama sekali tidak membantu.
Selain daripada kerosakan-kerosakan terhadap bahasa Melayu yang diterima dan dipakai masyarakat,
kerosakan itu juga boleh datang dalam bentuk rasmi yang diterima oleh penjaga bahasa Melayu itu
sendiri seperti DBP. Hal ini jelas kelihatan apabila kamusnya dilihat mengimport secara berlebihan
daripada bahasa Inggeris istilah-istilah baru seperti "sukses", "famili", "tem", "gem", "frod" dan
sebagainya meskipun perkataan "kejayaan", "keluarga", "masa", "permainan" dan "penipuan" cukup
memadai. Pemimpin kerajaan Malaysia pada suatu ketika dahulu juga pernah menggalakkan masalah ini
(seperti kontroversi perkataan infotainmen dan penciptaan istilah bajet) dan lebih membimbangkan
adalah penerimaan dan penggunaan istilah-istilah ini secara meluas dalam media massa Melayu di
Malaysia.
Negara kini sedang pesat membangun dari segi ekonomi dan juga teknologi, ia telah disediakan oleh
pihak kerajaan untuk memudahka segala aktiviti yang dijalankan oleh masyarakat. Tetapi, dalam
kepesatan pembangunan teknologi dinegara ini, ia sedikit sebanyak telah menyumbang kepada
kerosakan dalam penggunaan bahasa Melayu. Antara contoh medium teknologi tinggi yang menjadi
penyumbang kepada kerosakan bahasa Melayu adalah sistem khidmat pesanan ringkas atau lebih
dikenali sbg SMS. Melalui internet juga, terdapat ruang-ruang dimana kita dapat berinteraksi dengan
sesiapa sahaja dengan bebas. Penggunaan kedua-dua teknologi ini juga secara tidak lansung telah
menggalakkan penggunaan bahasa Pasar atau bahasa Rojak.
Nama-nama bangunan di Malaysia juga lebih menjurus kepada nama-nama yang berteraskan
bahasa Inggeris. Sepatutnya kita harus berbangga dengan nama-nama yang berteraskan bahasa Malayu.
12

Ini secara tindak lansung menunjukkan kurang semangat dan kesungguhan masyarakat dalam
memartabatkan bahasa Melayu dan telah menjatuhkan nilai martabat bahasa itu.
Daripada penyelidikan serta fakta-fakta yang diperolehi, dapat dirumuskan bahawa pihak DBP
telah berusaha sedaya upaya dalam memartabatkan bahsa Melayu. Bagaimanapun, tanggungjawab itu
tidak boleh diletakkan pada bahu kerajaan semata-mata, tetapi juga memerlukan komitmen serta
pembabitan badan bukan kerajaan (NGO) selain masyarakat sendiri terutama sekali ibu bapa dan guruguru. Media massa juga perlu membantu dalam mempromosi dan menaikkan martabat bahasa Melayu.
13
BAB 3: KEKHILAFAN PENGGUNAAN BAHASA MELAYU & ASPEK TATABAHASA

3.1
Objektif Kursus
3.2
Masalah Bahasa Melayu Hari Ini
3.3
Melahirkan suatu kumpulan sasaran yang memahami konsep penggun

penggunaan bahasa yang
betul dalam medium tulisan mahupun lisan.
Memahami dan mengenal pasti teknik penulisan yang tepat dengan bahasa yang sesuai.
Mendedahkan para pelajar kepada masalah bahasa Melayu yang ada kini sekaligus dapat,
Melahirkan suatu kumpulan masy
masyarakat
arakat yang peka terhadap aspek kesalahan tata bahasa
yang ada.
Melahirkan masyarakat yang berketrampilan semasa berkomunikasi di samping
menunjukkan ciri-ciri
ciri kesantunan berbahasa.
Masalah semangat dan kesungguhan. masyarakat pengguna bahasa itu sendiri.

Kekurangan bahan rujukan dan terjemahan.
Kekurangan kosa kata dalam bidang
bidang-bidang tertentu.
Masalah linguistik dan kajian yang berkaitan dengannya.
Masalah sosiolinguistik dan percampuran bahasa.
Kata Pemeri
ata Pemeri terbahagi kepada dua:

Kata

3.4
ialah
adalah
Sekarang cuba kamu bezakan penggunaan di antara ialah DAN adalah.
BEBERAPA ASPEK KESALAHAN TATA BAHASA

3.4.1
KATA PEMERI
14

3.4.2
KATA SENDI
ke
Contoh :
Saya pergi ke Kuala Lumpur semalam.
Saya pergi ke sekolah menaiki bas.
di
Contoh :
rumahnya terletak di lereng bukit.
Kesalahan: Di bahasa Melayu love ialah cinta.
# Bezakan di sebagai sendi dan imbuhan
kepada
Contoh :
Sajak itu ditujukan kepada Radif Rahmat.
Wilayah Persekutuan terbahagi kepada tiga, iaitu Kuala Lumpur, Labuan dan
Putrajaya.
Hal ini perlu dilaporkan kepada pihak berkuasa.
# Kesalahan: Surat ini perlu dihantar kepada Kementerian Pendidikan.
pada
Contoh :
Pada hari itu saya ponteng kelas.
Mesyuarat itu bermula pada pukul 10.00 pagi.
Gantungkan baju ini pada dinding itu.
Sekarang kita lihat pula perbezaan di antara kata sendi dari DAN daripada.
Terdapat beberapa pengguna bahasa yang keliru dengan penggunaan kedua-dua kata sendi
ini.
Oleh itu, sekarang mari kita cuba membezakan kedua-duanya.
dari
Contoh :
Saya datang dari Johor.

Kesalahan: Hello, saya telefon daripada Kajang.
Dari mana hendak ke mana?
Perlawanan bola itu berlangsung dari pagi hingga ke petang.
Kata sendi nama dari digunakan di hadapan kata nama atau frasa nama yang
menyatakan arah, tempat, waktu atau masa.
15

Contoh yang menunjukkan tempat atau arah
Awak datang dari mana ?
Mereka baru sampai dari Kuching.
Lori itu datang dari arah kiri.
Kajian itu dibuat dari sudut ekonomi.
Contoh yang menunjukkan waktu / masa
Kerajaan itu terkenal dari kurun ke
ke-18.
Persatuan itu sering mengadakan perjumpaan dari semasa ke semasa.
Perangainya masih tidak berubah
berubah-ubah
ubah dari dahulu hingga sekarang.
Keadaannnya semakin tenat dari sehari ke sehar
sehari.
daripada
Kata sendi nama daripada hadir di hadapan kata nama atau frasa nama yang
menyatakan punca bagi manusia atau institusi, haiwan, benda, dan unsur abstrak,
sumber atau asal kejadian sesuatu benda, sebahagian daripada semua dan perbezaan
atau perbandingan.
16
Maka dengan penjelasan dan contoh di atas diharapkan anda dapat membezakan
penggunaan kedua--dua kata sendi tersebut iaitu dari dan daripada.
Kata sendi bagi, untuk dan demi.
Baiklah sekarang mari kita bezakan pula kata
kata-kata
kata sendi seperti bagi, untuk
dan demi.
Sebelum itu perlu dingatkan bahawa ada antara kata sendi ini yang boleh
digantikan antara satu sama lain pada ayat
ayat-ayat
ayat tertentu dan ada yang tidak.
Cuba bezakan ssekarang dengan membina ayat.
17
18
3.4.3
Kata Penguat
19

3.4.4
Kata Bilangan
Perkataan seperti sepuluh, seratus, lima ribu, semua, segala, sejumlah, beberapa,
sekalian.
Seluruh , sebilangan, seperti, beradap-adap, berkotak-kotak, masing-masing,
sesetengah dan sebagainya tergolong dalam kata bilangan.
Dalam pengunaan kata bilangan dalam ayat kita selalu membuat kesilapan dengan
perkataan yang mengikutinya .
Contoh :
Segala aspek-aspeksegala aspek

Ramai penguna-penguna.ramai penguna
Sebilangan besar ahli-ahli koperasisebilang besar ahli koperasi
Bagi perkataan masing-masing, perkataan yang mendahului tidak perlu digandakan.

Contoh:
Perserta pertandingan diminta mengambil tempat masing-masing (tempat tidak boleh
digandakan).
Bagi perkataan seperti dibawah ini, perkataan selepasnya tidak perlu digandakan.
Contoh:
satu, berbagai-bagai, pelbagai, para-para, sebahagian,
segenap, keseluruhan, kedua-dua, beribu-ribu, berguni-guni, tiap-tiap
3.4.5
Pemajmukan
Definisi
Ialah proses merangkaikan 2 kata dasar atau lebih yang membawa makna tertentu. Ada
kata majmuk dieja terpisah dan ada beberapa bentuk kata majmuk yang sudah mantap
dieja serangkai (dirapatkan) iaitu sebagai satu kata walaupun mengandungi 2 kata dasar.
20

Sekarang cuba berikan contoh kata majmuk?
Contoh kata majmuk yang sudah mantap
Setia + usaha = setiausaha
Antara + bangsa = antarabangsa
Beri + tahu = beritahu
Duka + cita = dukacita
Kaki + tanggan = kakitangan
Olah + raga = olahraga
Pesuruh + jaya = pesuruhjaya
Jawatan + kuasa =
jawatankuasa
Suka + rela = sukarela
Kadang + kala = kadangkala
Kerja + sama = kerjasama
Warga + negara = warganegara
Kata Majmuk Yang Tidak Mantap

Ialah kata majmuk yang dieja terpisah.
Contoh:
Perdana Menteri, kasih-sayang, terima-kasih, tunjuk ajar, ramah mesra, jalan raya
3.4.6
PENGGANDAAN
Iaitu proses mengandaan seluruh kata dasar untuk membentuk kata ganda. Masalah
yang timbul dalam aspek penggandaan ini ialah pengguna tidak tahu di mana
penggandaan perlu dilakukan.
Contoh:
Perdana Menteri
Setiausaha
Kakitangan
3.4.7
Buah tangan
Warganegara
Menteri Besar
Kata Ganti Singkat

Penggunaan Ku, Kau, Mu dan Nya
Contoh:
Ia memangil ku
- ia memanggilku
Dia memangil mu
- dia memanggilmu
Ke hadratnya
- ke hadratNya
Dia menoleh kepada ku
- dia menoleh kepadaku
Itu rumahnya
- itu rumahnya
21

3.5
Soalan Untuk Dicuba

1. Antara ayat-ayat di bawah ini yang manakah BETUL penggunaan tatabahasanya?
I.
II.
III.
IV.
Di zaman moden ini kita harus peka dan menguasai teknologi maklumat.
Dia gembira setelah menonton pertunjukkan sarkas itu.
Banyak ayam telah mati bergelimpangan di atas jalan raya itu.
Sejumlah para pekerja telah mogok akibat gaji mereka dipotong.
A. I dan III sahaja.
B. II dan III sahaja.
C. I, II dan III.
D. III dan IV sahaja.
2. Antara yang berikut yang manakah penggunaan kata berhuruf condong yang BETUL?
I.
II.
III.
IV.
3.6
Daripada saya duduk, lebih baik saya berdiri di sini.

Esah menggantungkan gambar ibu pada dinding biliknya.
Semua dokumen itu hendaklah dihantar kepada pihak Kementerian Pendidikan secepat
yang mungkin.
Dia menerima bungkusan itu daripada seseorang yang tidak dikenalinya.
A. IV sahaja.
B. I dan IV.
C. I, II dan III.
D. Semua di atas.
Soalan Perbincangan
1. Hari ini di muka-muka akhbar dan majalah banyak memperkatakan tentang fenomena
bahasa rojak. Bincangkan apakah bahasa rojak tersebut dan bagaimanakah fenomena ini
boleh berlaku?
2. Walaupun sudah lebih 50 tahun negara kita mencapai kemerdekaannya dengan
mendaulatkan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan, namun hari ini kita masih boleh
lihat terdapat banyak kesalahan bahasa yang berlaku di sana-sini. Bincangkan dalam aspek
apakah kesalahan ini sering berlaku, iaitu yang dapat kita lihat di papan-papan tanda dan
juga dokumen-dokumen bertulis kerajaan ataupun swasta.
22
BAB 4: KOMUNIKASI INTERPERSONAL, KOMUNIKASI TANPA LISAN &

KOMUNIKASI MEDIA
4.1
Apa Itu Komunikasi

4.2
Kemahiran Komunikasi

4.3
Proses memindahkan mesej atau maklumat daripada satu pihak ke pihak yang lain.
Dua pihak terlibat, iaitu pihak penghantar atau penyampai mesej dan penerima mesej.
Keberkesanan komunikasi bergantung kepada sejauh mana penerima dapat menerima
mesej dengan baik dan tepat.
Dapat cerminkan imej dan peribadi yang kita miliki.

Satu aset penting dalam dunia pekerjaan.
Cemerlang akademik tidak bererti cemerlang dalam komunikasi.
Dapat menjalinkan hubungan dengan pihak atasan, rakan sejawat, bawahan serta
pelanggan.
Imej positif sesuai dengan kedudukan atau jawatan yang dipegang.
Proses Komunikasi
1. Sumber dasar yang digunakan dalam penyampaian mesej dan dan bertujuan
memperkuatkan lagi pesanan itu sendiri.
2. Saluran penghubung @ jalinan komunikasi di antara dua atau lebih individu.
3. Hasil akibat daripada suatu komunikasi, iaitu sikap dan tingkah laku individu, sesuai @
tidak dengan apa yang kita inginkan.
4. Penyampai penghantar mesej kepada penerima atau khalayak.
5. Penerima pihak yang menerima mesej yang disampaikan oleh penyampai.
4.4
Ciri-Ciri Asas Komunikasi Berkesan
Mesej yang bermakna.

Kejelasan maklumat penghantar mesej perlu pandai memilih kata-kata @ simbol yang
sesuai semasa berkomunikasi.
Kepercayaan daripada penerima berkait rapat dengan aspek keperibadian seseorang
individu.
Kaedah penyampaian perlu bersesuaian dengan tujuan penyampaian maklumat.
Kesinambungan (proses yang berterusan) berhubungan.
Keupayaan penerima tahap keupayaan penerima bergantung kepada kesesuaian yang
dibuat oleh penyampai.
23

4.5
Jenis-Jenis Komunikasi
4.5.1
Komunikasi Interpersonal
4.5.2
Komunikasi antara individu

Berlaku secara bersemuka
Sekurang-kurangnya dua orang (dua hala)
Penggunaan 4M (Mengetahui, Memahami, Menghargai, Menghormati)
Mengetahui
a. ketahui latar belakang individu yang hendak dibicara.
Memahami
a. mengeratkan hubungan yang sudah wujud agar tahan lama.
Menghargai
a. menghargai orang lain boleh disampaikan melalui pujian. Strategi untuk
membuat satu kritikan seeloknya dimulakan dengan pujian terlebih
dahulu.
Menghormati
a. perasaan hormat perlu ada sama ada bercakap dengan orang lebih
berusia, sebaya atau lebih muda daripada kita.
b. bertujuan menjamin pertuturan yang sopan dan beradab sewaktu
proses komunikasi berlansung.
Komunikasi Khalayak
Menyampaikan maklumat kepada orang yang ramai.

Berlaku secara formal.
Mempunyai struktur dan bentuk tertentu.
4.5.3
Komunikasi Massa
Maklumat disampaikan melalui perantaraan media.
Pengantaraan dijadikan sebagai jarak antara penyampai dan penerima maklumat.
Ditentukan oleh saiz, ciri penerima dan khalayak.
Khalayak boleh terdiri daripada pelbagai golongan.
Tidak berlaku secara spontan dan tidak formal.
4.5.4
Komunikasi Tanpa Lisan
Menyampaikan maklumat yang sukar untuk dilahirkan melalui pertuturan atau

tulisan.
Pelengkap kepada ketiga-tiga jenis komunikasi di atas.
Boleh berlaku secara sendirian (emosi, personaliti dll)
24
4.5.5
Antara Komunikasi Tanpa Lisan

Isyarat gerak tangan
Isyarat simbol emblems
Simbol berserta lisan illustrators
Isyarat air muka
Lahir secara semula jadi
Boleh mengetahui perasaan dan peribadi seseorang
Isyarat nada suara
Dilahirkan bersama-sama ucapan lisan
Tinggi atau rendah suara membawa maksud yang berbeza
Boleh menggambarkan perasaan
Isyarat bahasa badan
4.6
Pergerakan badan semasa berkomunikasi
Mempunyai makna tersendiri.
Soalan Untuk Dicuba

1. Penerimaan mesej yang tepat maksud dan maklumatnya tanpa sebarang kekeliruan dan
salah faham amat penting dalam struktur sesuatu komunikasi. Hal ini merujuk kepada
____________.
A. kefahaman komunikasi
B. penghasilan komunikasi
C. penghargaan komunikasi
D. keberkesanan komunikasi
2. Antara yang berikut, perkara yang manakah tidak mempamerkan fenomena komunikasi
yang berkesan?
A. kaedah penyampaian
B. keupayaan penerima
C. saluran penyampaian mesej
D. kepercayaan penerima
25

4.7
Soalan Perbincangan
1. Nyatakan perbezaan di antara komunikasi khalayak dan komunikasi massa. Bagaimanakah
kedua-dua jenis komunikasi ini berhubungan dan saling berkait dalam proses komunikasi
yang berkesan?
2. Komunikasi yang berkesan dan bersistematik perlu melibatkan aspek 4M. Nyatakan apakah
konsep 4M tersebut dan bagaimana ia dikatakan mustahak dalam memastikan komunikasi
yang dibuat itu berkesan?
26
BAB 5: KOMUNIKASI ORGANISASI DAN KOMUNIKASI KHALAYAK

5.1
Jenis Komunikasi Dalam Organisasi

1. Komunikasi ke atas (upward communication)
Komunikasi antara pekerja dengan majikan
Pendapat, hasrat, kritikan dan sebagainya harus disalurkan dengan betul
dan penuh rasa hormat.
2. Komunikasi ke bawah (downward communication)
Komunikasi antara pihak majikan dengan pekerja bawahannya
Seorang ketua harus tegas dan bijak dalam membuat arahan dan arahan itu
perlu berdasarkan keperluan.
3. Komunikasi mendatar (horizontal communication)
Komunikasi antara pekerja yang setaraf, sama jawatan atau di bawah satu
bahagian yang sama.
5.2
Komunikasi Khalayak
5.3
Pengucapan Awam merupakan salah satu unsur dalam komunikasi khalayak.

Antara aktiviti-aktiviti pengucapan awam (public speaking) ialah, ceramah, ucapan dan
taklimat.
Aspek-aspek yang perlu dikenal pasti apabila menyampaikan aktiviti ini ialah :
i).
perucap penyampai ucapan.
ii).
audien orang atau kumpulan orang yang mendengar ucapan itu.
iii).
bahan
iv).
bahasa
v).
tatacara penyampaian
Menyusun Ucapan
Penyusunan ucapan boleh;
membantu perucap mengembangkan ideanya selengkap-lengkapnya.
membantu perucap membicarakan sesuatu tajuk dalam tempoh yang terbatas.
membantu audien menganalisis maklumat yang disampaikan
membantu audien mengenal pasti intipati ucapan; dan
membantu audien memahami konsep-konsep utama.
27

5.4
Langkah-Langkah Penyusunan Idea

Di antara langkah-langkah yang perlu diambil dalam menyusun idea ialah;
Mengenal pasti subjek yang mahu disampaikan.
Setelah diteliti ketepikan perkara-perkara yang tidak penting dengan topik.
Sediakan satu senarai idea-idea hujah utama.
Kumpulkan maklumat yang menyokong perkara-perkara utama.
Teliti dan halusi rangka sebelum menulis teks ucapan.
5.5
Membuat Pengenalan
Perkara-perkara yang boleh dilakukan untuk menimbulkan keberkesanan ialah;
memberikan perhatian terhadap setiap kata-kata dan pergerakan yang akan diperaga
kepada audien. Ini memerlukan perancangan.
membuat kenyataan yang kontroversial pada permulaan ucapan.
menunjukkan bahan tampak yang mempamerkan aspek utama ucapan.
mewujudkan perhubungan mata dengan audien.
memulakan ucapan dengan kutipan-kutipan ungkapan orang ternama, orang terkenal
dan tokoh-tokoh.
menyampaikan puji-pujian tertentu kepada audien.
5.6
Membuat Kesimpulan
Di antara perkara-perkara yang ditekankan dalam kesimpulan ialah;
Mengulas perkara-perkara utama dalam mesej dengan menekankan idea-idea pokok
tanpa memperincikannya.
Memberi penekanan kepada hujah yang paling penting.
Menyuarakan gesaan untuk bertindak khususnya pada ucapan berbentuk membujuk.
Mengukuhkan hujah-hujah yang masih lemah.
Meninggalkan tanggapan yang positif terhadap perkara-perkara utama agar audien
dapat bertindak balas terhadap perkara-perkara utama ucapan itu.
5.7
Bahasa
Merupakan alat peratusan atau penyampaian mesej sama ada yang berbentuk idea, konsep,
teori atau digunakan untuk memberi dan mendapatkan maklumat, untuk menjelaskan sikap dan
perasaan, untuk membuat laporan, untuk melakukan perbincangan, untuk mengajar, untuk
meyakinkan,dan ia adalah untuk mempengaruhi fikiran serta tindakan audien sasaran.
28

5.8
Penggunaan Bahasa Dalam Perucapan

Perucapan mempunyai empat tujuan apabila menyusun kata-kata, frasa klausa dan ayat-ayat
dalam teks ucapannya, iaitu;
1. Jelas
2. Menarik
3. Sesuai dengan audien
4. Berkaitan dengan sesuatu keadaan
5.8.1
5.8.2
5.8.3
Jelas
Bahasa hendaklah tepat dan konkrit. Segala idea hendaklah dijelaskan dengan
menggunakan bahasa yang senang difahami.
Berhati-hati apabila menggunakan bahasa yang teknikal. Seelok-eloknya berikan
makna atau erti kata-kata teknikal yang digunakan itu.
Berhati-hati apabila menggunakan perkataan yang mempunyai makna berlapis atau
bahasa konotatif.
Sentiasa menghuraikan apa yang dimaksudkan untuk mengelakkan kekeliruan dan
ketidakfahaman khususnya konsep-konsep yang diterapkan dalam teks ucapan.
Menarik
Mempelbagaikan corak percakapan atau wujudkan variasi dalam penggunaan
bahasa.
Perucap digalakkan menggunakan bahasa-bahasa yang cergas, retorik, bertenaga
dan imaginatif, menggunakan metafora, bahasa kiasan, bandingan dan yang
seumpamanya bagi menghidupkan persembahan ucapan.
Sesuai Dengan Audien
5.8.4
Perucap perlu mentafsir aras kebijaksanaan audien dengan menggunakan berbagaibagai laras bahasa semasa mempersembahkan ucapan mereka.
Berkaitan Dengan Sesuatu

Perucap perlu mengenal pasti perkataan-perkataan yang sesuai serta fleksibel.

Tajuk yang dibicarakan dan jenis audien juga boleh menjadi panduan untuk
menetukan jenis bahasa yang digunakan sama ada bersahaja, serius atau boleh
diselitkan dengan unsur jenaka.
29

5.9
Gaya Bahasa Dalam Perucapan

Ia merujuk kepada bagaimana tatatertib perucap menonjolkan diri. Antara komponenkomponen gaya bahasa yang berkesan dalam perucapan ialah
Tersendiri
- berlaku secara automatik iaitu hasil langsung daripada pengalaman perucap
tentang pesekitarannya.
- memerhati tokoh-tokoh di sekeliling yang mempersembahkan ucapan mereka.
Hubungkan Gaya Dengan Apa Yang Diperkata

-
Gunakan Ayat Aktif

-
ia lebih bersifat terus dan langsung.

penstrukturannya hendaklah mematuhi
Menerangkan).
Hukum
D-M
(Diterangkan-
Gunakan Bahasa Ekonomis.

-
5.10
ia boleh menjadikan mesej yang di sampaikan lebih menarik.

gaya perlu disesuaikan dengan kehendak atau tujuan sesuatu mesej itu
disampaikan.
Mengurangkan perkataan-perkataan yang tidak perlu.
Tatacara Penyampaian
Terdapat dua aspek iaitu aspek lisan dan aspek bukan lisan
1. Aspek Lisan Dalam Penyampaian
perucap mampu serta mahir dalam penggunaan bahasa.

2. Aspek Bukan Lisan Dalam Penyampaian
Gerakan Badan
-
tingkah laku fizikal

perucap perlu memastikan tiada tingkah laku yang mengganggu
penyampaian ucapannya.
Sifat Fisiologi
-
Iaitu bentuk fizikal perucap seperti bentuk badan, daya tarikan keseluruhan,
kebersihan diri, bau badan, rambut serta warna kulit memaparkan rasa
keyakinan.
30
Sentuhan
-
Sifat Suara
-
Perucap haruslah menepati waktu, punyai perancangan masa yang baik dan
memperuntukkan waktu untuk audien mengemukakan soalan
Sahsiah Rupa Diri

-
Berfungsi sebagai rangsang bukan lisan seperti pakaian, perhiasan, solekan

dan lain-lain.
Haruslah sesuai dengan acara, sama ada rasmi atau tidak rasmi.
Hubungan Mata
-
5.11
memberi peluang kepada perucap untuk mewujudkan hubungan fizikal

Berkesan dalam keadaan yang tidak formal dan jumlah audien yang sedikit.
Penggunaan Masa
-
dirujuk kepada mutu suara perucap sama ada nyaring, besar, kecil, lembap,
pantas dan vokalizer seperti : ya, um, er dan kata-kata atau frasa-frasa
tertentu yang sering dimasukkan dalam ucapan.
Bunyi seperti ini boleh mengganggu kelancaran penyampai. Ini patut
dihapuskan
Penggunaan Ruang
-
dilakukan dalam kumpulan audien yang kecil.

sentuhan seperti bersalaman dan boleh menimbulkan rasa mesra dan
keramahan perucap.
membantu mengekalkan minat audien. Perucap perlu mengekalkan

hubungan mata yang langsung sekurang-kurangnya daripada masa
berucap.
Elakkan penumpuan sepenuh perhatian kepada nota.
Hubungan mata membolehkan perucap mengesan daya tumpuan audien
terhadap ucapannya.
Kaedah-Kaedah Penyampaian
Terdapat empat kaedah asas dalam penyampaian ucapan iaitu ;
Hafalan perucap menulis, kemudian menghafal seluruh ucapannya.
31

Spontan apabila diminta menyampaikan ucapan secara tiba-tiba.

perlu seringkas dan seumum mungkin bagi mengelakkan kekaburan maklumat
(guna pengalaman peribadi).
Membaca Teks kaedah yang paling lumrah digunakan perucap iaitu menumpukan
kepada manuskrip dan sekali-sekala memandang audien.
Merujuk Rangka perucap hanya menyediakan rangka ucapan dengan memilih katakata kunci bagi isi ucapannya.
-
5.12
cara ini sangat ekspresif dan menghasilkan ucapan yang bersahaja serta
mudah mengubahsuai fakta.
Contoh Soalan Peperiksaan

1. Yang berikut merupakan antara komponen gaya bahasa yang berkesan dalam pengucapan,
KECUALI
A. menghubungkan gaya dengan apa yang diperkata.
B. lebih banyak mengunakan ayat pasif.
C. tersendiri dan unik melalui kemahiran yang dimiliki.
D. menggunakan bahasa yang ekonomis.
2. Berikut adalah antara kepentingan penyusunan ucapan kepada pengucap KECUALI

I.
membantu pengucap membicarakan sesuatu tajuk dalam tempoh yang tidak
terbatas.
II.
membantu pengucap mengembangkan idea dengan selengkap-lengkapnya.
III.
membantu khalayak mengenal pasti intipati ucapan yang disampaikan.
IV.
membantu pengucap menganalisis maklumat yang disampaikan.
A. I dan II.
B. I dan III.
C. I dan IV.
D. III dan IV.
5.13
Soalan Perbincangan
Bincangkan ciri-ciri seorang penyampai yang baik dan apakah yang perlu dilakukan oleh
seseorang penyampai itu apabila ingin menyampai atau melakukan sesuatu komunikasi
khalayak.
32
BAB 6: KESANTUNAN BERBAHASA, GELARAN & RUJUKAN KEHORMAT

6.1
Pengenalan
6.2
Kesantunan dikaitkan dengan pengunaan bahasa yang halus dan sopan serta melambangkan
nilai sosial dan budaya sesebuah masyarakat.
Kesantunan berbahasa diukur melalui penggunaan kata panggilan, gelaran dan rujukan
kehormat dan pemilihan setiap perkataan yang digunakan dalam organisasi
Merupakan aspek terpenting dalam penggunaan bahasa terutama dalam sektor korporat.
Penggunaan Bahasa Halus

Penggunaan Bahasa halus dapat dilihat dalam tiga aspek:
Kata Panggilan
Perbendaharaan Kata Arab
Pemilihan Kata
6.2.1
Kata Panggilan
Dalam budaya melayu,kata panggilan boleh terbahagi kepada beberapa bahagian.
Antaranya ialah
-
Kata Panggilan Berdasarkan Hubungan Kekeluargaan.

i) Keluarga Asas
keluarga yang terdiri daripada ayah, ibu dan anak-anak
Peranan
Kata Panggilan
Ayah
Ayah, bapa, pak, abah
Ibu
Ibu, mak, mama
Anak atau adikberadik
Kakak, abang, adik, along, angah, alang,

ateh, usu, Kak Alya, Abang Mat, Kak Ani
dan sebagainya.
33

ii) Keluarga Kembangan
keluarga yang lebih luas daripada keluarga asas.
Peranan
Kata Panggilan
Datuk
Datuk, tok, tok wan, aki dan pakwe
Nenek
Nenek, nek, tok, opak, dan makwe
Pakcik
Pakcik, pak long, pak ngah, pak lang, pak teh, pak uda, pak usu,
dan sebagainya.
Makcik
Makcik, mak long, mak ngah, mak lang, mak teh, mak uda, mak
usu, dan sebagainya.
Sepupu lelaki
lebih tua)
(yang
Abang
Sepupu
Perempuan
(yang lebih tua)
Kakak
Sepupu
lelaki
&
perempuan (yang lebih
muda)
Adik
Sepupu (yang sebaya)

dan anak saudara.
Panggilan mengikut nama individu tersebut.
34
Kata Panggilan Berdasarkan Hubungan Bukan Keluarga

Antara kata panggilan yang tergolong dalam kategori ini ialah,

Peranan
6.3
Kata Panggilan
Wanita yang belum berkahwin
Cik
Wanita yang telah berkahwin
Puan
Lelaki (telah atau belum berkahwin)
Tuan/Encik
Wanita (secara umum)
Saudari
Lelaki (secara umum)
Saudara
Gelaran
Dalam masyarakat Melayu, kesantunan berbahasa mengambil kira aspek gelaran yang tepat
untuk menyapa seseorang individu. Gelaran ini terbahagi kepada lima kategori, iaitu :
6.3.1
Gelaran Warisan
Gelaran yang diwarisi oleh seseorang melalui perwarisan keturunan keluarganya.

Sesetengah gelaran ini merujuk kepada keturunan bangsawan
Gelaran Warisan terbahagi kepada tiga pecahan iaitu :

Kedudukan
Gelaran
Warisan / keturunan
raja
Raja (Perak dan Selangor), Tunku (Johor dan Negeri Sembilan), Tengku
(Kelantan, Pahang, Kedah dan Terengganu)
Warisan bangsawan
Megat dan Puteri (Perak), Nik (Kelantan), Wan (Kelantan dan Terengganu),
Abang (Sarawak), Datu ( Sabah), Tan (Kedah), Tun ( Terengganu)
Warisan biasa
Syed, Sayid, Syekh, Syarifah, dan Siti
35

6.3.2
Gelaran Anugerah Kerajaan
Gelaran yang dianugerahkan oleh kerajaan dari semasa ke semasa kepada individu
yang dianggap telah berjasa kepada agama, bangsa dan negara. Antara gelaran
anugerah ini ialah,
Anugerah
Gelaran
Anugerah Tertinggi daripada Kerajaan Persekutuan untuk lelaki

dan wanita.
Tun
Gelaran untuk isteri kepada Tun
Toh Puan
Anugerah kedua tinggi daripada Kerajaan Persekutuan untuk

lelaki dan wanita
Tan Sri
Gelaran untuk isteri kepada Tan Sri
Puan Sri
Anugerah daripada Kerajaan Negeri untuk lelaki dan wanita.
Datuk,(Datuk Seri,Datuk
Paduka, Datuk Setia)
Gelaran untuk isteri kepada Datuk
Datin/Toh Puan (Selangor)
Anugerah daripada kerajaan Selangor kepada wanita sahaja
Datin Paduka
6.3.3
Gelaran Anugerah Ikhtisas

Anugerah yang diperoleh di atas kejayaan atau pencapaian individu terbabit dlam
bidang akademikatau ikhtisas.
Anugerah ini tidak boleh diwarisi oleh anak atau ahli keluarga lain.
Anugerah ini diberikan tanpa mengambil kira faktor jantina.
36
Gelaran
Anugerah
Anugerah bagi professor yang telah mencapai
kemuncak bidang akademik.
Professor Emeritus / Professor Diraja
Anugerah bagi pangkat paling tinggi dalam bidang

akademik.
Professor
Anugerah bagi pangkat kedua tinggi dalam bidang

akademik
Professor Madya
Anugerah bagi lulusan doktor falsafah (PhD.) dan

bidang perubatan
Doktor
Anugerah bagi yang telah berjaya berkhidmat dalam

perkembangan dunia akademik.
Cikgu
6.3.4
Gelaran Keagamaan.
Merujuk kepada gelaran bagi mereka yang terlibat dengan bidang keagamaan di
Malaysia.
Terdiri daripada anggota kerja Jabatan Agama Islam dan ada juga kepada mereka yang
telah menunaikan fardu haji.
Gelaran
Kedudukan
Mufti dan pemimpin agama (ulama)
Sahibul Samahah
Kadi
Sahibul Fadilah
Pengarah Jabatan Agama Islam (Negeri Selangor)
Sahibul Saadah
Lelaki yang telah menunaikan fardu haji
Haji / Tuan Haji
Wanita yang telah menunaikan fardu haji
Hajjah / Puan Hajjah
37

6.3.5
Gelaran yang Digabungkan
6.4
Merujuk kepada beberapa jenis gelaran atau panggilan yang digabungkan untuk
merujuk kepada seseorang individu tertentu.
Berlaku apabila seseorang tersebut memiliki status sosial yang tinggi dalam
masyarakat dan pada masa yang sama, mereka penerima gelaran anugerah
daripada kerajaan.
Gelaran ini boleh digabungkan menurut urutan tertentu. Kebiasannya, gelaran
kurniaan kerajaan akan mendahului semua gelaran yang lain. Contoh
Penggunaannya ialah:
i.
Kekeluargaan + Keagamaan = Mak Haji, Pak Haji
ii.
Kekeluargaan + Warisan = Mak Ungku, Pak Ungku, Mak Nik, Pak Nik
iii.
Kurniaan Kerajaan + Akademik/Ikhtisas + Warisan + Keagamaan =
Tan Sri Professor Raja Haji Kamaruddin Osman
Rujukan Kehormat
Merupakan kata-kata rujukan yang dikenakan kepada sasaran menurut taraf sosialnya dan
merujuk kepada penggunaan gelaran atau panggilan yang digunakan dalam sistem protokol.
Rujukan Kehormat terbahagi kepada kepada 3 bahagian atau pecahan, iaitu:

i.
ii.
iii.
i.
Rujukan Kehormat Berdasarkan Gelaran Diraja.

Rujukan Kehormat Berdasarkan Gelaran / Status Sosial.
Rujukan Kehormat Berdasarkan Kerjaya.
Rujukan Kehormat Berdasarkan Gelaran Diraja.

Kedudukan
Rujukan Kehormat
Yang Dipertuan Agong dan Raja Permaisuri Agong
Ke Bawah Duli Yang Maha Mulia Seri Paduka Baginda
Sultan dan Sultanah/Tengku Ampuan, Raja dan

Permaisuri, Yang DiPertuan Besar.
Duli Yang Maha Mulia
Balu Sultan/Raja/Yang DiPertuan Besar
Yang Maha Mulia
Raja Muda / Tengku Mahkota
Duli Yang Teramat Mulia
38
Anak Raja Bergelar
Yang Teramat Mulia
Kerabat Diraja
Yang Amat Mulia
Gelaran warisan biasa
Yang Mulia
ii.
Rujukan Kehormat Berdasarkan Gelaran / Status Sosial.

digunakan ketika berkomunikasi dengan mereka yang berkedudukan dan memiliki
status sosial yang tinggi di kalangan masyarakat.
Gelaran/Kedudukan
Rujukan kehormat
Wakil Rakyat yang memiliki gelaran Tengku (Kerabat Diraja)
Yang Berhormat Mulia
Tun, Toh Puan, dan isteri Yang Di Pertua Negeri
Yang Amat Berbahagia
Tan Sri, Puan Sri, Datuk seri, Datin Seri, Datuk, Datin, Datin
Paduka dan Datin Sri.
Yang Berbahagia
iii.
Rujukan Kehormat Berdasarkan Kerjaya

merujuk kepada kerjaya seseorang individu dan hanya digunakan kepada seseorang
yang memegang jawatan sahaja.
Kerjaya / Pangkat
Rujukan Kehormat
Perdana Menteri, Timbalan Perdana Menteri, Menteri

Besar Dan Ketua Menteri
Yang Amat Berhormat
Menteri, Timbalan Menteri, Anggota Parlimen, Ahli DUN.
Yang Berhormat
Ketua Hakim Negara
Yang Amat Arif
39
Hakim
Yang Arif
Ketua Polis Negara
Yang Amat Setia
Ketua Turus Angkatan Tentera Malaysia
Yang Berbahagia Jeneral/Leftenan

Jeneral.
Kerjaya / Pangkat
Rujukan Kehormat
Ketua Turus Tentera Darat
Yang Berbahagia Jeneral/Leftenan

Jeneral/Mejar Jeneral
Ketua Turus Tentera Laut
Yang Berbahagia Laksamana Laut
Ketua Turus Tentera Udara
Yang Berbahagia Komodor Udara
Pegawai Tinggi Kerajaan (Pegawai Kanan/Ketua

Jabatan)
Yang Amat Berusaha
Pegawai Tinggi Kerajaan
Yang Berusaha
Ketua Pengarah/Pengarah, Ketua Pengurus/Pengurus,

Residen/Pegawai Daerah.
Yang Berbahagia
Pemimpin Kecil (Ketua Kampung,penghulu, Ketua Dan

Guru)
Yang Dihormati
40

6.5
Pemilihan Perkataan
Setiap perkataan memiliki nilai sama ada halus, kasat atau kesat.
Pemilihan perkataan yang bersopan-santun dan beralas menggambarkan kehalusan dan
keluhuran budi pekerti seseorang.
Terdapat pelbagai interpretasi terhadap perkataan tertentu dalam kalangan masyarakat
melayu. Contoh perkataan yang sinonim ini dianggap kesat, kasar dan kurang sopan untuk
digunakan.
mencekik terlalu kasar
makan neutral (tidak kasar dan tidak pula terlalu sopan)
jamah lebih halus dan paling sopan.
Pemilihan kata dalam kesantunan berbahasa terbahagi kepada tiga iaitu, bahasa halus,
bahasa kasar, dan bahasa kesat.
Bahasa Halus - bahasa yang paling sopan dalam tatatingkat pemilihan perkataan
-
Bahasa Kasar - bahasa yang kurang sopan untuk digunakan terutamanya apabila
berkomunikasi dengan individu yang lebih dewasa.
-
penggunaannya cukup meluas, tidak kira semasa berkomunikasi dengan

orang yang lebih tua ataupun sebaliknya.
Namun bahasa kasar masih boleh digunakan semasa berkomunikasi dengan

mereka yang sebaya, atau sejawatan dengan
Bahasa Kesat - bahasa yang dikategorikan sebagai bahasa untuk mencerca

seseorang.
- perkataan yang digunakan untuk mencaci, menghina, dan mencarut.
- wajar dielak melainkan dalam situasi tertentu yang memerlukan
penggunaannya seperti memarahi pencuri yang cuba pecah masuk ke
rumah.
41
42

Pemilihan kata yang sesuai boleh mengklasifikasikan kita sebagai individu yang bersopan santun
ataupun sebaliknya. Namun, penggunaan perkataan yang kasar dan kesat masih dibolehkan
mengikut konteks dan situasi yang sesuai.
Kesimpulannya, kesantunan berbahasa amat penting bagi keselesaan sesebuah komunikasi.
Penggunaan aspek kesantunan ketika berbahasa mencerminkan keperibadian dan citra diri
setiap individu dalam masyarakat.
6.6
Contoh Soalan Peperiksaan

1. Padanan gelaran yang berikut adalah sesuai KECUALI
A. Gelaran untuk isteri kepada Tun - Toh Puan.
B. Anugerah bagi lulusan Ph.D Profesor Madya.
C. Gelaran warisan keturunan raja Tengku.
D. Anugerah kedua tinggi kerajaan Persekutuan Tan Sri.
2. Penggunaan sistem sapaan dan sistem panggilan dalam budaya Melayu menggambarkan
I.
amalan budi bahasa masyarakat tersebut.
II.
kekayaan budaya masyarakat tersebut.
III.
susun lapis masyarakat tersebut.
IV.
kehidupan beragama dalam masyarakat tersebut.
A. I dan II.
B. III dan IV.
C. I, II dan IV.
D. II, III dan IV.
43
BAB 7: VARIASI BAHASA

7.1
Definisi Variasi Bahasa (VB)

Variasi bahasa bermaksud perbezaan bentuk
bentuk bahasa yang digunakan bagi maksud yang sama berdasarkan situasi
tertentu.
Halliday(1968) menjeniskan bahasa kepada dua aspek iaitu;
Pengguna orang yang menggunakan sesuatu bahasa; dan
Penggunaan keses
kesesuaian
uaian jenis bahasa yang digunakan dengan keadaan atau situasi
bahasa itu digunakan.
IDIOLEK
ialah variasi bahasa yang berkaitan dengan individu.
ISOGLOS atau garis sempadan linguistik

ialah satu pemisah antara dialek dengan dialek yang lain dalam satu bahasa.
DIALEK DAERAH atau loghat daerah

ialah kelainan bahasa yang wujud pada peringkat kawasan disebabkan oleh faktor
44

7.2
Ciri-ciri Bahasa Baku dan Dialek

Bahasa Baku
Untuk tujuan rasmi
Tiada mempunyai penutur
asli
Mematuhi peraturan
tatabahasa
Digunakan dalam konteks
formal
Pelbagai laras
Menggunakan sistem
panggilan formal
7.3
Dialek
-

Bersifat fonemik
Mengalami perancangan
yang sistematik
Menggunakan perkataan
yang lengkap dan tepat
Tiada unsur kependekan
Tersusun
Menekankan ketepatan dan
kejelasan makna
Tujuan tidak rasmi

Tidak mementingkan tatabahsa
Banyak menggunakan istilah berdasarkan daerah
Menggunakan bahasa biasa yang bersifat tidak formal
Menggunakan imbuhan tertentu atau tidak sama sekali
Menggunakan sebutan yang tidak tepat atau tidak mengikut ejaan
Banyak menggunakan unsur kependekan kata
Secara lisan
Sistem sapaan yang berbeza
Ciri-ciri Bahasa Formal dan Bahasa Tidak Formal

Bahasa Formal
Mematuhi peraturan tatabahasa yang ditetapkan
Ayat-ayat diucapkan dengan intonasi yang betul
Menggunakan bahasa baku
Menggunakan kata ganti nama diri dan bentuk sapaan atau gelaran yang formal
Tidak menggunakan nama sendiri, nama ringkas atau nama timbangan
Tiada unsur kependekan kata dan pencampuran kod
Menggunakan kosa kata yang lebih halus dan sopan
Binaan dan susunan ayat yang betul
Mematuhi format tertentu seperti ucapan, ceramah dan persuratan
45

Bahasa Tidak Formal
- Tiada terikat kepada peraturan tatabahasa
- Binaan ayat tidak perlu tersusun dan tanpa intonasi yang sempurna
- Menggunakan kata ganti nama diri yang lebih mesra dan penggunaan nama sendiri
- Penggunaan gelaran kekeluargaan dan panggilan yang lebih intim
- Terdapat unsur percampuran kod dan kependekan kata
- Pemilihan kosa kata lebih dipengaruhi dialek daerah dan tidak begitu mementingkan
kehalusan bahasa
7.4
Ciri-ciri Bahasa Halus dan Bahasa Kasar

Bahasa Halus
Diucapkan dengan nada yang lembut dan rendah diri
Pemilihan diksi memperlihatkan kesopanan
Menggunakan tatabahasa yang lengkap dan teratur
Menggunakan kata ganti nama diri yang lengkap dan sopan
Menggunakan peribahasa atau kiasan
Bahasa Kasar
Penggunaan kata yang kesat dan kurang menyenangkan pendengarnya
Menggunakan kata sindiran
Penggunaaan ganti nama diri yang kurang sopan
Tidak menggunakan peraturan nahu yang lengkap
Penggunaan dalam emosi yang negatif
7.5
Ciri-ciri Bahasa Istana dan Bahasa Biasa

Bahasa Istana
Penggunaan kata dan ungkapan yang khusus
Penggunaan kata ganti nama diri orang
Penggunaan gelaran dan rujukan kehormat
Penggunaan unsur pemulukan (menyanjung raja) dan pendinaan (merendahrendahkan dirinya)
Bahasa Biasa
Menggunakan struktur ayat yang mudah
Tidak mengikut peraturan tatabahasa
Kosa kata atau perkataan yang mudah difahami
Terdapat juga pemilihan kata-kata yang kurang sopan
Unsur singkatan atau kependekan kerap digunakan
Menggunakan kata ganti nama diri mengikut kesesuaian
Terdapat percampuran kod
46

7.6
7.7
Contoh Dialek
Dialek
Bahasa
Dialek
Dialek
Dialek
Dialek
Baku
Kedah
Perak
Kelantan
Terengganu
Negeri
Sembilan
air
ayaq
ayo
aye
aye
aye
apa
apa
ape
apo
ape
apo
pergi
pi
pegi
gi
gi
poyi
ular
ulaq
ulo
ula
ulo
ula
Dialek Sosial
7.7.1 Contoh Bahasa Slanga/Bahasa Kutu/Bahasa Rocker
Tangkap relaks la brader.
Gua tak main cintan sama
lu punya awek.
Bro
Poyo
Sempoi
Kantoi
Tangkap lentok
Cool
Cun
Dll.
7.7.2
Bahasa Pasar
Sekalang gua punya mini sutat tatak mau dengar gua punya cakap. (Sekarang
isteri/bini saya sudah tidak mahu mendengar kata saya)
Itu worang makan kasi kalu banyak suka, kerja panggil kalu banyak malas. (Orang itu
kalau diberi makan suka tetapi kalau disuruh bekerja malas.)
Banyak cantik
Banyak sakit
7.7.3
Contoh Unsur percampuran Kod

I cari you last night tapi you tak ada di rumah. Kata sister you, you enjoy kat disko.
Sorrylah. I tak nampak you semalam.
Insya-Allah, esok ana akan jemput anta dari airport
47

7.8
7.9
Bahasa Basahan/bahasa cakap mulut/bahasa kolokial/

bahasa bersama/bahasa biasa Bahasa baku
BAHASA BAKU
BAHASA BASAHAN
Mengapa
Kenapa
Bagaimana
Macam mana
Sedang
Tengah
Hendak
Nak
Ambil
Ambek/amek
Pula
Pulak
Sihat
Sehat
Contoh Bahasa Kasar dan Bahasa Halus

Bahasa Yang Kurang Manis/Kasar
Kencing
Berak
Mengandung/hamil
Menguburkan
Mati
Bahasa Halus/Kiasan Pemanis

Ke sungai kecil/buang air kecil
Ke sungai besar/buang air besar
Berbadan dua
Mengebumikan
Menghembuskan
nafas
yang
terakhir
Nafkah batin
Datang bulan
Bapa budak ini
Bersetubuh suami isteri

Keluar darah haid
Suami
Isteri
Membuta
Orang rumah
Tidur
Makan
48

7.10
Contoh Bahasa Istana

a. Penggunaan kata ganti nama diri orang
Penggunaan kata ganti
Penggunaan kata kekeluargaan seperti ayahanda, bonda, kakanda, adinda dan anakanda
KATA GANTI
RAJA
RAKYAT
Pertama
Beta
Patik,
hamba
Kedua
Tuanku
Tuan
hamba
Ketiga
Baginda
b. Penggunaan gelaran
i.
Gol. diraja mempunyai gelaran tertentu mengikut negeri masing-masing

Raja: Perak dan Selangor

Tunku/Ungku: Johor, Kedah, dan Negeri Sembilan

Tengku: Kelantan, Pahang, dan Terengganu
ii.
Rujukan kehormat berdasarkan pangkat atau status:

STATUS
RUJUKAN KEHORMAT
Yang di-Pertuan Agong dan Raja Permaisuri

Agong
Ke Bawah Duli Yang Maha Mulia seri Paduka

Baginda
Sultan dan Sultanah Kelantan
Ke Bawah duli yang Maha Mulia
Sultan dan Sultanah negeri lain
Duli Yang Maha Mulia
Balu Raja
Yang Maha Mulia
Raja Muda dan Tengku Mahkota
Duli Yang Teramat Mulia atau Teramat Mulia
Kerabat diraja
Yang Amat Mulia
49

c. Perkataan atau ungkapan khusus
i.
Terbahagi dua:
Bahasa yang bersifat rutin atau jumud, iaitu tidak berubah-ubah sejak dahulu.
Contoh: ampun tuanku beribu-ribu ampun, daulat tuanku, menjunjung kasih tuanku,
titah tuanku patik junjung
Perbendaharaan kata leksis/kosa kata. Contohnya:

BAHASA ISTANA
BAHASA BIASA
Santap
Makan
Titah
Perintah/kata
Murka
Marah
Mangkat
Meninggal dunia
Bersiram
Mandi
Gering
Sakit
Betah
Pulih
Bersemayam
Duduk/tinggal
Beradu
Tidur
Mencemar duli
Datang
d. Pemulukan dan Pendinaan

(i)
Pemulukan bermaksud perbuatan menyanjung dan ditunjukan kepada raja
untuk meletakkan baginda pada satu taraf yang lebih tinggi. Contohnya:
Duli yang di-Pertua
Duli Yang Maha mulia
Ke Bawah Duli Yang Maha Mulia

(ii)
Pendinaan bermaksud merendah-rendahkan diri apabila bertutur dengan raja
Patik pacal yang hina.
Patik merafakkan sembah
Ampun tuanku beribu-ribu ampun

50

7.11
Bahasa Biasa
ialah bahasa yang digunakan dalam pertuturan harian oleh masyarakat biasa. Ciri-cirinya ialah:
Menggunakan struktur ayat yang mudah.

Tidak mengikut peraturan tatabahasa
Kosa kata atau perkataan yang mudah difahami
Terdapat juga pemilihan kata-kata yang kurang sopan
Unsur singkatan atau kependekan kerap digunakan
Menggunakan kata ganti nama diri mengikut kesesuaian, dan
Terdapat percampuran kod
51
BAB 8:: ETIKA DALAM MAJLIS

8.1
Imej Dan Kualiti Diri

Secara umumnya, imej ialah tanggapan seseorang terhadap seseorang lain ataupun tanggapan
yang dicerap oleh orang ramai terhadap seseorang itu. Imej juga boleh dikatakan sebagai :
8.2

Mempunyai sifat-sifat
sifat yang mementingkan kebersihan
Bersopan santun dan berbudi bahasa
Kelihatan bersih dan menarik
Cara pertuturan yang sempurna
Gerak geri yang menarik
Cara pemakaian yang sesuai dengan :
Bentuk badan
Personaliti
naliti atau jiwa seseorang
Warna kulit
Tempat majlis atau keadaan
Bersemangat positif
Pembentukan Imej

8.3
Pembentukan imej terbentuk dengan apa yang dilakukan bermula dari bangun tidur
sehingga masuk tidur.
Imej juga terbentuk melalui komunikasi.
Kepentingan Imej

Imej penting bagi seseorang individu itu kerana ia dapat meningkatkan kekuatan dalaman.
Memberi rasa lebih yakin dalam gerak geri dan penampilan.
52

BAGAIMANA IMEJ BOLEH MEMBENTUK KUALITI DIRI

PENGURUSAN DIRI PEMBENTUK KUALITI DIRI
ANTARA
A KEYAKINAN DIRI DAN KOMUNIKASI BERKESAN
MEMBENTUK CERMINAN DAN KETRAMPILAN DIRI
KONSEP 4 K KE ARAH MOTIVASI DIRI CEMERLANG
Beberapa perkara yang mesti diperhatikan dalam membentuk penampilan diri

diri::
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
8.4
Potongan rambut - Potongan yang sesuai dengan peranan, kemas dan menarik.
Pilihan warna dan corak - Pilihan warna yang kena pada tempat dan masa serta matching.
Jenis pakaian - Sama ada batik, kasual, sukan, kot dan sebagainya.
Kemas dan rapi - Sentiasa digosok rapi.
Kasut - Kasut yang sesuai dengan tujuan kehadiran kita di satu
satu-satu
satu tempat.
Aksesori - Jam tangan, beg, gelang dan rantai (bagi wanita), haruman dan lain
lain- lain.
Jenama - Bukan perkara utama tetapi digalakkan bagi yang mampu.
Kesihatan diri - Keceriaan wajah, kelihatan sihat
sihat,, kuku, kulit dan sebagainya.
Gaya - Cara berjalan, bercakap, ketawa dan mimik muka.
Senyum - Rahsia utama penampilan diri ialah senyuman yang terukir.
Etika Pergaulan Dalam Majlis

Wajah yang manis - senyum dan mudah bergaul

Perbualan sosial dan tata
tatalaku
Jangan meninggi diri dengan status / kejayaan
Jadi pendengar yang baik
Gunakan bahasa yang sopan. Elakkan berbisik atau meninggikan suara
Jangan monopoli perbualan dan minimumkan pergerakan bahasa badan
Jangan sentuh orang lain (jangan tepuk bahu
bahu, kepala dll)
53

8.5
Etika semasa perkenalan

Bersalam dengan kedua-dua belah tangan sebagai tanda hormat kepada orang
yanglebih tua dan bersalam sebelah tangan sebagai tanda hubungan yang formal.
Jika telah duduk, bersalamlah dengan orang sebelah menyebelah dan angkat tangan
pada yang duduk berjauhan / bertentangan (jangan bersalam hingga tangan
melintang di atas meja.
Berkenalan dengan semua ahli meja makan anda
Jangan bertukar no. telefon semasa sedang makan. Sebaiknya tunggu hingga sesi
makan selesai / majlis tamat.
Etika Penampilan Dalam Majlis

Majlis Rasmi
Lelaki
Baju Melayu (tanpa corak) lengkap dengan songkok dan sampin.
Mesti memakai kasut lengkap dengan stokin.
Kasut mesti berwarna gelap.
Kemeja lengan panjang (warna cerah), bertali leher (tanpa corak), seluar slack dan blazer
warna gelap.
Jika blazer hanya ada satu butang, pasang butang semasa menyambut tetamu VVIP
/ VIP dan hanya boleh buka butang tersebut apabila majlis sudah bermula.
Jika blazer ada 2 butang, butang tersebut hendaklah dipasang sepanjang masa dari
awal hingga majlis tamat.
Tali leher mesti dipinkan.
Mesti memakai kasut lengkap dengan (berwarna gelap.
Hanya sebatang pen boleh disematkan dalam poket.
Wanita
Pakaian kebangsaan baju kurung / kebaya / cheongsam / sari.
Elakkan warna berkilat untuk waktu siang.
Jangan guna satu warna sahaja dari hujung rambut ke hujung kaki. Maksimum 4
jenis warna dalam satu corak baju dan tudung yang dipakai.
Maksimum 2 kerongsang untuk tudung dan 3 pin baju kebaya (jika ingin gunakan pin
lebih, pastikan ia tersorok dan tidak kelihatan).
Jangan terlalu mengikut fesyen.
Mesti bersolek.
Elakkan barang kemas yang berbunyi dan terlalu banyak. Maksimum 3 bentuk
cincin.
Kasut yang bertumit tinggi dan sandal bertali (bukan sarung tanpa tali di
belakangnya).
54

Majlis Tidak Rasmi
Lelaki & Wanita
Boleh berpakaian mengikut tema yang ditetapkan dan berfesyen.
Kasut sukan tetap dilarang.
Baju batik juga sesuai untuk majlis tidak rasmi.
Catatan:
Pewangi berbau lembut untuk majlis siang dan pewangi berbau kuat untuk majlis
sebelah malam.
Majlis rasmi bukan untuk makan, sebaiknya makan terlebih dahulu sebelum keluar
rumah.
Majlis Diraja menetapkan bahawa tetamu dilarang memakai serba kuning dan wanita
wajib memakai selendang meskipun telah bertudung.
Kemeja batik dianggap sebagai pakaian tidak formal bagi majlis Diraja.
Bagi majlis Diraja, dilarang makan sebelum VVIP mula makan dan berhenti sebaik sahaja
mereka berhenti.
8.6
Etika Di Meja Makan

Banquet
Biasanya untuk jamuan makan malam
Makanan dihidangkan di atas meja secara bergilir-gilir mengikut menu yang ditetapkan.
Kaedah mengambil makanan ;
Gunakan peralatan yang di luar terlebih dahulu mengikut kesesuaian menu yang
disediakan.
Jangan penuhkan pinggan. Ambil sedikit demi sedikit kerana makanan dekat
dengan anda.
Jangan berebut, tunggu giliran untuk mengambil makanan.
Buffet
Biasanya terbahagi kepada 3 kawasan hidangan :
Juadah utama nasi, mee, lauk-pauk, dan sebagainya.

Pencuci mulut kek, buah, puding dan lain-lain.
Minuman kopi, teh, coklat dan lain-lain.
Ikut urutan seperti berikut :
Mula-mula, minum air kosong yang disediakan di atas meja anda.

Ambil makanan dari meja juadah utama. Maksimum 4 jenis makanan termasuk
nasi. Jangan penuhkan pinggan.
Balik ke meja dan habiskan makanan yang diambil.
55
8.7
Etika Makan Bagi Banquet Dan Buffet

8.8
Ambil pinggan baru dan ulang ambil makanan lain di meja juadah utama (jika
menu banyak, ambil berulang-kali dengan maksimum 4 jenis makanan sahaja
setiap satu pinggan).
Selesai makan juadah utama, ambil piring kecil dan ambil - makanan dari meja
untuk pencuci mulut.
Sudahi jamuan anda dengan kunjungan ke meja minuman panas
Anda dilarang berpatah balik ke meja pencuci atau juadah utama selepas
minum. Ikut urutan meja 1,2 dan 3 tanpa berpatah balik ke sana-sini
Jangan makan selagi tidak dipersilakan berbuat demikian.

Sudu atau pisau dipegang menggunakan tangan kanan.
Pastikan tangan anda tidak diletakkan di atas meja walaupun ketika itu anda
belum atau telah selesai makan.
Garfu dipegang menggunakan tangan kiri (atau letakkan pisau selepas memotong
makanan, dan anda boleh memegang garfu dengan tangan kanan).
Kaut makanan berkuah dari arah hadapan menghala ke arah diri anda.
Hanya roti sahaja yang boleh dimakan menggunakan tangan (koyak kecil-kecil) dan
sapukan jem menggunakan pisau atau sudu kecil.
Antara setiap suapan, letakkan sudu dan kunyah dengan sopan (tutup mulut sambil
mengunyah).
Pastikan peralatan sudu, garfu dan pisau tidak berlaga hingga berbunyi.
Habiskan makanan yang diambil sebelum mengambil makanan baru.
Jika ingin meninggalkan meja sebentar, letakkan napkin anda di atas kerusi dan susun
peralatan makan anda. Begitu juga sekiranya anda telah selesai makan. Beri isyarat
kepada pelayan melalui susunan peralatan makan anda.
Pegang peralatan makan dengan betul.
Tea Garden Party / Hi Tea

Biasanya dihidangkan ala buffet tetapi tidak disediakan tempat duduk (kecuali Hi Tea
disediakan tempat duduk secara berselerak).
Etika untuk Tea Garden Tea / Hi Tea :
Ambil cawan dan sudu kecil dan isi cawan dengan air.
Letakkan kopi / teh / susu / gula dan bancuh sendiri.
Setiap kali minum mesti pegang cawan dan piring (jangan letakkan di atas meja)
walaupun sambil bersembang.
Ambil maksimum 2 biji kuih dan letakkannya pada tepi piring cawan. Jika ingin
menambah kuih, ambil lagi (maksimum tetap 2 biji sahaja).
56

8.9
Etika Menjadi Tetamu

Patikan siapa yang membuat undangan, tarikh dan masa majlis berlangsung. Berikan
pengesahan kehadiran anda jika diminta berbuat demikian. Sekiranya pengesahan anda
ingin membatalkan kehadiran, MESTI maklumkan kepada penganjur / tuan rumah.
Datang tepat pada waktunya dan jangan lewat.
Ikut tema warna dan pakaian seperti yang diminta.
Jangan bawa tetamu tambahan yang tidak diundang walaupun seorang (kecuali tertulis
dalam kad undangan dijemput suami isteri atau sekeluarga).
Mesti jumpa tuan rumah sebaik sahaja anda tiba dan sebelum anda meningalkan majlis.
Duduk di tempat yang telah ditetapkan.
Mula makan apabila telah dipersilakan.
Jangan komen hidangan.
Jaga etika dalam percakapan dan perbualan.
Seraut pantun pengubat tidur..

Indah cahaya terpancar naluri,
Meraut kasih mulia nurani,
Imej positif imej kendiri,
Keterampilan terserlah peribadi murni.
Selamat malam
57
BAB 9: KOMUNIKASI BERTULIS
Selain bercakap, menulis juga salah satu medium penyampaian maklumat.
Penulisan merupakan pelengkap kepada komunikasi lain dan berperanan secara efektif.
Mesej yang disampaikan akan lebih mudah disusun, lebih rapi dan tertib aturan tatabahasanya.
Penulisan dianggap atau dijadikan sebagai bahan bukti sesuatu fakta berbanding dengan
percakapan yang sukar untuk kita membuktikan kesahihannya.
Penulisan merupakan medium pelengkap untuk sesebuah komunikasi.

Antara penulisan teknikal ini ialah :
Teks Ucapan
Brosur
Surat Kiriman
Risalah
Penulisan Memo.
Iklan
Laporan
Kempen
Minit Mesyuarat
Resume
Antara penulisan kertas kerja :

Jenis-jenis kertas kerja
Format Penulisan
58

9.1
Ciri-Ciri Surat Kiriman Rasmi Dan Penulisan Memo
CIRI
SURAT KIRIMAN RASMI
PENULISAN MEMO
Maksud
Saluran komunikasi
memo ringkasan
memorandum
Peranan
Sebagai tujuan-tujuan kursus
Tujuan pengirimnya adalah bagi

mengingatkan individu @
kumpulan tertentu tentang
sesuatu perkara
Kegunaan
Sebagai surat rasmi peribadi
Contoh:
perkataan
Memberi arahan
Membuat pengumuman
Jemputan sosial
Memberi penjelasan
Balasan jemputan
Memohon @ memberi
cadangan
Ucapan terima kasih
Surat kepada rakan yang sakit
Menyediakan maklumat
@ penerangan
membuat pembetulan
sesuatu polisi masyarakat
atau organisasi
Surat rasmi bukan peribadi
Contoh
-
Membuat laporan/aduan
Menempah barangan/perkhidmatan
Menerima tawaran kerja
Menjawab panggilan temuduga
59
CIRI
SURAT KIRIMAN RASMI
PENULISAN MEMO
Format
Mempunyai format-format tertentu
Tidak ada format yang khusus
Contoh
Format
Mengandungi maklumat seperti berikut :
Mengandungi maklumat seperti

berikut :
Huraian
format
Alamat pengirim
Garisan panjang melintang
Nama dan alamat penerima
Perkataan MEMO
biasanya ditulis dengan
huruf besar.
Nombor telefon
Lambang jabata/syarikat
Tarikh
Pengirim
Perkataan menghadap surat
Penerima
Kepala surat/perkara
Tarikh
Pendahuluan
Perkara
Isi
Tandatangan pengirim
Penutup
Pengakuan tanggungjawab
Nama pengirim
Tandatangan
Jawatan
Nama pengirim (huruf besar)
Format surat kiriman rasmi
Format penulisan memo
Alamat pengirim hendaklah ditulis di

sebelah kiri bahagian atas surat.
Memo hendaklah ditulis di

bahagian atas.
Garisan memanjang dari kiri ke kanan surat,

di bawah alamat pengirim.
Alamat penerima ditulis di bawah garisan

panjang.
Kemudian nama syarikat @

jabatan di atas atau di
bawah perkataan memo
Tarikh ditulis di sebelah kanan, sebaris

barisan akhir alamat penerima. Nama bulan
hendaklah ditulis dengan huruf besar
kesemuanya.
Nama penerima @ pengirim

ditulis
Rujukan mestilah ditulis

sebagai bukti memo.
60
CIRI
Huraian
format
SURAT KIRIMAN RASMI

-Ada ganti nama diri.Contohnya,
-Tarikh ditulis selepas rujukan.
Tuan/puan,
-Ada ganti nama diri, seperti Tuan/Puan,
Ada tajuk surat
-Ada tajuk memo.
Surat dimulai dengan perenggan pertama

tanpa menulis nombor.Perenggan yang
berikutnya hendaklah ditandai dengan
nombor yang lurus dengan permulaan
perenggan pertama.
-Surat dimulai dengan perenggan pertama

tanpa menulis nombor. Perenggan yang
berikutnya hendaklah ditandai dengan
nombor yang lurus dengan permulaan
perenggan pertama.
Perenggan penutup tidak perlu diberi

nombor.
-Perenggan penutup perlu diberi nombor.
9.2
CIRI
PENULISAN MEMO
Tanda tangan ditulis di bahagian kiri

bawah surat. Nama pengirim ditulis
dalam kurungan dibawah dengan huruf
besar.Nyatakan juga jawatan @
tanggungjawab penulis.
-Tanda tangan pengirim ditulis di bahagian

kiri dan nama pengirim dalam kurungan di
bawah ditulis dengan huruf
besar.Nyatakan juga jawatan atau
tanggungjawab penulis.
Ciri-Ciri Laporan Dan Minit Mesyuarat

LAPORAN
MINIT MESYUARAT
Maksud
-Maklumat berkenaan sesuatu kedudukan.

Ellis dan Hopkins (1985)
-dokumen yang digunakan bagi menyampaikan
maklumat khusus kepada pembaca tertentu.
-Dokumen bertulis.
Peranan
Memberikan maklumat
Merekodkan perkara-perkara yang

dibincangkan dalam sesuatu
mesyuarat.
Kebaikan
Maklumat di dalam laporan mengambil kira aspek

ketetapan dan kepadatan. Susunan di dalam
laporan bersistematik dan mencapai objektif yang
ditetapkan.
Menyatakan individu yang terlibat,

ketidak hadiran ahli, cadangan,
agenda, keputusan, dan tindakan
dalam mesyuarat berkenaan.
61
CIRI
LAPORAN
MINIT MESYUARAT
Kegunaan
Untuk mengemukakan fakta-fakta, aktiviti-aktiviti,

masalah-masalah, cadangan dan sebagainya.
Untuk makluman dan tindakan

ahli-ahli majlis yang terlibat.
Format
Setiap jenis laporan mempunyai format tertentu.
Bergantung mengikut sesebuah

organisasi.
Contoh format
Secara umunya setiap laporan mempunyai ciri-ciri

berikut:
Setiap minit mesyuarat

seharusnya memiliki kandungan
tersebut:
Huraian
Format
Halaman judul muka surat
Abstrak
Senarai kandungan.
Pengenalan
Huraian data
Kesimpulan
Rujukan atau bibliografi
Lampiran
Mengandungi nama penulis, organisasi, tajuk

laporan dan tahun.
Nombor rujukan
Tajuk
Kehadiran
Kata aluan pengerusi
Pengesahan minit
mesyuarat lalu
Perkara-perkara
berbangkit
Agenda
Hal-hal lain
Ucapan penangguhan
Nombor rujukan
Abstrak
Sinopsis keseluruhan kandungan laporan

berkenaan.
Menyatakan bilangan
mesyuarat sama ada kali
pertama, kedua atau
berikutnya.
Tajuk
Menyatakan dengan jelas

mesyuarat berkenaan.
62
CIRI
Huraian
Format
LAPORAN
Senarai Kandungan
Mengandungi tajuk, subtajuk dan

lampiran.
MINIT MESYUARAT
Kehadiran
Pengenalan
Menyentuh berkenaan latar belakang

laporan kaedah penyelidikan dan
penghargaan.
Kata aluan pengerusi
Huraian data
Data yang diperoleh ataupun yang

ingin dilaporkan dan disusun
mengikut topik.
Nama ahli yang hadir dicetak

sepenuhnya. Ahli yang tidak hadir
dimasukkan ke dalam senarai ahli
tidak hadir.
Ruangan catatan ucapan pengerusi

semasa memulakan mesyuarat.
Pengesahan minit mesyuarat lalu
Ruangan ini memasukkan nama

pencadang dan penyokong yang
mengesahkan minit mesyuarat.
Kesimpulan
Perkara-perkara berbangkit
Mengandungi rumusan serta

cadangan atau syor yang berkaitan
dengan laporan.
Bahan-bahan yang digunakan semasa

menyiapkan laporan khususnya
laporan ilmiah.
Menyenaraikan perkara-perkara
yang timbulkan dalam minit
mesyuarat lepas.
Agenda
Format Bagi Laporan Kajian
Butiran perkara yang akan

dibincangkan pada mesyuarat
berkenaan.
Hal-hal lain
Halaman kulit
Halaman tajuk (sebelah dalam)
Abstrak
Penghargaan
Daftar kandungan
Pengenalan iaitu Kenyataan masalah.
Mencatatkan perkara-perkara lain

yang timbul yang tidak dimasukkan
dalam agenda mesyuarat.
63
CIRI
Huraian
Format
LAPORAN
Tinjauan kajian berkaitan
Dapatan kajian
Rumusan dan cadangan
MINIT MESYUARAT
Ucapan penangguhan
Pengerusi menyampaikan
penghargaan dan ucapan terima kasih
disusuli penangguhan mesyuarat.
Format bagi Laporan Syarikat
Halaman kulit
Misi syarikat
Notis mesyuarat agung
tahunan
Jenis /
bentuk
Jawatankuasa audit
Struktur korporat
Maklumat korporat
Lembaga pengarah
Ucapan pengerusi
Laporan maklumat
-Laporan syarikat, laporan kajian dan laporan
masalah.
Laporan sejarah
-Mencatatkan peristiwa-peristiwa yang
berlaku.
Setiap organisasi mungkin memiliki bentuk

atau format tersendiri dalam menyediakan
minit mesyuarat bagi organisasi mereka.
Laporan kajian
-Memerihalkan sesuatu keadaan agar
pembaca dapat mengetahui dengan jelas
tentang perkara yang diperkatakan.
Laporan syarikat
-Laporan tahunan sesebuah syarikat yang
melaporkan semua aktiviti syarikat dalam
tempoh satu tahun.
64

9.3
Ciri-Ciri Kertas Kerja Dan Resume
CIRI
KERTAS KERJA
RESUME
Maksud
Hasil tulisan yang ditulis untuk dibentangkan

kepada khalayak.
Biodata diri untuk memohon

pekerjaan
Peranan
Memberikan penerangan dan maklumat tentang

sesuatu projek yang hendak diluluskan
Menyenaraikan tentang info-info

yang penting tentang diri kita.
Contohnya, latar belakang
pendidikan penting untuk mohon
pekerjaan yang sesuai.
Kegunaan
Untuk mengemukakan cadangan-cadangan,

anggaran belanjawan, masalah-masalah dan
sebagainya
Bagi memudahkan pihak majikan

mengetahui sejarah pekerjaan,
pendidikan sebelum ini.
Format
Setiap jenis kertas kerja mempunyai format

tertentu.
Juga mempunyai format tertentu.
Contoh
Format
Secara umumnya, setiap kertas kerja mempunyai

ciri-ciri berikut:
Setiap resume seharusnya memiliki

kandungan tersebut:
Tajuk projek
Objektif kerjaya
Nama penulis dan institusi
Kemahiran yang
berkaitan
Pengenalan
Obkektif
Pengalaman kerja
Sumber
Rumusan Kelayakan
Senarai rujukan
Latar Belakang Pendidikan
Lampiran
Rujukan
Cara menaip
65
CIRI
Huraian
format
KERTAS KERJA
mengandungi nama penulis, organisasi,
tajuk kertas kerja dan tahun.
RESUME
Butiran diri
Gunakan kertas putih
Tuliskan nama, alamat,

nombor kad pengenalan,
tarikh lahir, umur dan
nombor telefon serta e-mel.
Abstrak
Sinopsis keseluruhan kandungan laporan

berkenaan
Pengalaman kerja
Senarai kandungan
Mengandungi tajuk, subtajuk dan lampiran
Pengenalan
Menyentuh berkenaan latar belakang

kertas kerja secara menyeluruh tetapi
ringkas.
Senaraikan pengalaman
kerja anda terbaru.
Masukkan semua jenis

pengalaman dan jawatan
yang disandang
Untuk setiap pengalaman

kerja, nyatakan nama
jawatan dan tempoh, nama
majikan dan tanggungjawab
anda.
Susun pengalaman tersebut

mengikut kepentingan atau
keutamaan.
Biasanya ditulis dalam satu muka surat.
Objektif
Tujuan menulis kertas kerja itu.
Salah satu bahagian yang penting untuk

menarik pembaca membaca dan menilai isi
kandungan kertas kerja itu.
Pendidikan
Sumber
Sumber-sumber asal yang digunakan

hendaklah dinyatakan dengan jelas.
Senaraikan nama dan

alamat sekolah dan institusi
pengajian anda. Nyatakan
tahun dan tempoh pengajian
anda.
Senaraikan kursus yang

telah diikuti yang dapat
menyokong permohonan
anda.
Bahan-bahan yang digunakan bagi

menyokong menyiapkan kertas kerja.
Perlu disenaraikan dan didokumentasikan
66
CIRI
Huraian
format
KERTAS KERJA
Format bagi kertas kerja projek atau kajian :
Nama institusi
Tajuk projek
Abstrak (sinopsis)
Matlamat
Objektif / Pengenalan
Sorotan kajian
Tinjauan kajian berkaitan
Analisis kajian/perbincangan
Rumusan dan cadangan
Rujukan
RESUME
Kemahiran, Kegiatan, Anugerah dan
Minat
Senaraikan kemahiran
seperti menaip, bertutur
dalam bahasa asing dan
menggunakan komputer
yang berkaitan dengan
permohonan kerja anda.
Senaraikan kegiatan sekolah

atau khidmat masyarakat
yang anda sertai
Senaraikan anugerah sijil

atau surat kepujian yang
diperolehi.
Lampiran
Nyatakan hobi anda
Senarai ahli pelaksana projek
Kemahiran tambahan- lesen

memandu.
Mampu bertutur pelbagai

bahasa.
Format bagi kertas kerja Pembentangan seminar
Tajuk projek
Nama pembentang
Nama institusi
Abstrak(sinopsis)
Objektif/pengenalan
Sorotan kajian
Metodologi
Analisis kajian/perbincangan
Rujukan
Lampiran
Rujukan
Berikan nama dan alamat

orang yang dapat memberi
maklumat tentang latar
belakang anda.
Nama majikan terdahulu,

guru, dan nama rakan yang
mengenali anda sebagai
rujukan
67
BAB 10: KOMUNIKASI NEGATIF
Untuk menjadi orang yang pandai bercakap, kita perlu berpegang kepada etika atau adab.
Dengan etika, kita dapat memelihara populariti sama ada dalam perbualan rasmi mahupun tidak
rasmi.
Amalkan etika walau dengan siapa sahaja kita bercakap.
1. Ceritakan dengan jujur apa sebenarnya perasaan yang kita rasai.
Ayat: Betul - saya tersinggung!
Salah - kata-kata awak menyinggung perasaan saya.
2. Menuduh orang adalah tidak baik iaitu menyalahkan orang lain dan ini mewujudkan
komunikasi negatif.
3. Jangan membiasakan diri bercakap dengan orang lain demi kepentingan diri sendiri
4. Jangan memberi gambaran yang salah - memalsukan maklumat.
5. Jangan menyampuk dan memotong orang yang sedang bercakap.
6. Kata-kata kita mestilah selari dengan gerak-geri. Kalau mulut berkata ya jangan pula
kepala menggeleng-geleng.Kalau mulut berkata tidak mahu, jangan pula suakan tangan
kita mengambilnya.
7. Jangan bercakap berkenaan dengan apa yang tidak dibincangkan dalam sesuatu kumpulan.
8. Janganlah kita buat sebarang perbuatan yang dianggap menganggu orang yang sedang
bercakap.
9. Jangan suka merungut dan dan mencari cacat cela.
10. Jangan bercakap bekenaan perkara-perkara negatif.
11. Sentiasa murah dengan penghargaan dan pengiktirafan.
10.1
BERDUSTA
Menurut kajian pakar-pakar psikologi, ada beberapa perbuatan yang secara konsisten kita
lakukan apabila kita berdusta. Antara perbuatan itu ialah,

Anak mata terbuka lebih besar.

Lebih banyak menggerakkan bahu (menggeleng-menggeleng kepala)

Lebih banyak kesilapan pertuturan atau pertuturan yang tertahan-tahan

Nada suara yang lebih tinggi.
Gerakan badan lebih banyak menunjukkan bukti dusta berbanding ekspresi wajah.
Tanda-tanda pendustaan disebut kebocoran
Gelisah
Rasa Bersalah
Terfikir-fikir untuk bercakap
(Apakah sebab-sebab berlakunya kebocoran?)

68

Antara tumpuan pendusta:
Pendusta pandai memilih perkataan yang diucapkan.

Roman wajah.
Tips: Jika sangsi terhadap seseorang, perhatikan gerak badan dan suaranya. Ini merupakan
sumber kebocoran.Tumpuan bagi mengetahui adanya pendustaan. Biasanya orang yang
berdusta akan merancang kata-katanya, maka bahasanya akan lebih tersusun.
Perbuatan-perbuatan yang termasuk dalam berdusta ialah:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
10.2
Menyembunyikan maklumat.
Membesar-besarkan perkara.
Mendakwa nilai palsu - mengatakan nilai sesuatu itu lebih tinggi daripada yang sebenar.
Memberi gambaran yang salah.
Memberi maklumat yang salah.
Memberi maklumat lebih.
Memberi maklumat palsu.
Memberi tempoh palsu.
Memberi layanan istimewa.
Bersandiwara
Janji palsu.
Gertak palsu.
Memfitnah.
Teknik Mengampu
Perbuatan mengampu bertujuan supaya orang itu suka kepada kita dan dengan cara itu kita
dapat mempengaruhinya. Mengampu boleh dilakukan dengan cara-cara berikut :

Memuji-muji keistimewaan yang ada pada orang itu lebih daripada sebenarnya.
Memuji-muji diri sendiri dalam perkara yang menyeronokkan hati dan perasaan orang itu.
Mengaku bahawa kita berpegang pada pendapat, falsafah atau perjuangan yang sama
dengan orang itu.
Sanggup memenuhi arahan atau permintaan orang itu.
Kita cenderung mengampu dalam tiga situasi :

Apabila dengan cara mengampu kita mendapat ganjaran yang kita harapkan seperti naik
gaji, naik pangkat, mendapat layanan istimewa dan ganjaran yang lain.
Apabila kita ada harapan, kita dapat mengampu orang itu. Jika kita berasa orang itu tidak
boleh kita ampu, kita tidak akan mengampunya.
69

10.3
Apabila cara mengampu yang kita gunakan dianggap sesuai untuk diguna. Kajian
menunjukkan apa yang dianggap sesuai dan tidak sesuai adalah bergantung kepada nilainilai yang dipegang oleh orang yang hendak diampu.
Pujukan
Juga dikenali sebagai retorik pengaruhan.
Mementingkan kehalusan berbahasa dengan menyelitkan unsur-unsur sikologi,
perbandingan kebaikan dan keburukan supaya orang yang dipujuk bersetuju dengan
cadangan yang dikemukakan.
Menggunakan kata-kata manis, gaya yang menarik dan janji tertentu.
Biasanya digunakan dalam iklan, kempen-kempen tertentu dsb.
Antara unsur-unsur negatif yang boleh mewujudkan komunikasi negatif ialah :

10.4
Panggilan tidak sopan

Tuduh-menuduh
Merungut-rungut
Ugutan dan Ancaman
Soalan Latihan
Bagaimana anda dapat menasihat seorang kakak yang bertugas sebagai pembancuh air dan
pencuci pejabat anda tentang rasa tidak puas hati anda berkenaan mutu kerjanya dan
kebersihan di pejabat.
Anda telah dimarahi ketua pejabat anda kerana prestasi kerja anda tidak memuaskan.
Nyatakan bagaimana anda mengakui kesilapan anda itu dan bagaimana anda dapat
meyakinkan ketua anda bahawa anda tidak akan mengulangi perkara itu lagi.
70
BAB 11: TEKNIK MENGAMPU

Perbuatan mengampu bertujuan supaya orang itu suka kepada kita dan dengan cara itu kita
dapat mempengaruhinya. Mengampu boleh dilakukan dengan cara-cara berikut :
Memuji-muji keistimewaan yang ada pada orang itu lebih daripada sebenarnya.
Memuji-muji diri sendiri dalam perkara yang menyeronokkan hati dan perasaan orang itu.
Mengaku bahawa kita berpegang pada pendapat, falsafah atau perjuangan yang sama
dengan orang itu.
Sanggup memenuhi arahan atau permintaan orang itu.
Kita cenderung mengampu dalam tiga situasi :
11.1
Pujukan
11.2
Apabila dengan cara mengampu kita mendapat ganjaran yang kita harapkan seperti naik
gaji, naik pangkat, mendapat layanan istimewa dan ganjaran yang lain.
Apabila kita ada harapan, kita dapat mengampu orang itu. Jika kita berasa orang itu tidak
boleh kita ampu, kita tidak akan mengampunya.
Apabila cara mengampu yang kita gunakan dianggap sesuai untuk diguna. Kajian
menunjukkan apa yang dianggap sesuai dan tidak sesuai adalah bergantung kepada nilainilai yang dipegang oleh orang yang hendak diampu.
Juga dikenali sebagai retorik pengaruhan

Mementingkan kehalusan berbahasa dengan menyelitkan unsur-unsur psikologi,
perbandingan kebaikan dan keburukan supaya orang yang dipujuk bersetuju dengan
cadangan yang dikemukakan.
Menggunakan kata-kata manis, gaya yang menarik dan janji tertentu.
Biasanya digunakan dalam iklan, kempen-kempen tertentu dsb.
Berdusta
Orang-orang yang mencari makan dengan mendustai orang lain, iaitu pendusta profesional atau
conman,mempunyai ciri-ciri yang jelas, dan boleh dibaca pada kali pertama kita berkenalan
dengannya.
Ciri-cirinya adalah seperti berikut :
Bercakap banyak tentang dirinya tanpa ditanya. Cerita-cerita itu disampaikan dengan
lancar.
Cerita yang disampaikan oleh pendusta adalah cerita-cerita kejayaan dibelaka.
Mereka dari awal-awal berusaha supaya kita percayakan dia seorang yang boleh
dipercayai.
71

Antara bukti pendustaan ialah :
Ketidakseimbangan wajah menunjukkan lebih banyak emosi yang palsu daripada
emosi yang benar dan ini adalah tidak benar. Emosi yang dipamerkan lama, iaitu 10 saat
atau lebih, biasanya emosi yang dipalsukan.
Arah pandangan mata ia akan dilarikan mengikut emosi. Ia diturunkan apabila sedih,
malu dan rasa bersalah. Apabila seseorang mengalami sesuatu perasaan, matanya tidak
berkelip-kelip dan anak mata terbuka lebih lebar.
Penerang gerak geri badan yang dibuat untuk menerangkan apa yang sedang
dipercakapkan seperti tangan, kening dan bahagian atas tubuh. Jumlah penerang
berkurangan apabila si pendusta :
i.
tidak cukup latihan akan apa yang akan diucapkan.
ii.
tidak cukup latihan dalam jenis-jenis pendustaan tertentu.
iii.
gagal meramalkan apa soalan dan pertanyaan yang terpaksa dijawabnya
Tingkah laku strategik boleh dikawal oleh orang yang pandai berdusta. Tingkah laku strategik
terdiri daripada empat unsur :
Kabur dan tidak tepat pendusta tidak memberi maklumat yang terperinci berkenaan apa
yang dikatakannya atau tidak relevan, tidak konkrit dan tidak tepat. Contoh :
Saya dah dapat tawaran yang lebih baik (tidak memberi maklumat terperinci
berkenaan tawaran dan baik)
Banyak orang menelefon dan komplen (tidak memberi maklumat terperinci

berkenaan orang, menelefon dan komplen)
Ciri-ciri berkenaan maklumat kabur dan tidak tepat ialah :

Menggunakan perkataan-perkataan yang sama dan berulang- ulang.

Menggunakan perkataan-perkataan yang membawa makna semua dan tanpa
kecuali, umpamanya semua orang, tak pernah, memang, tidak ada, sentiasa, selalu.
Memberi jawapan yang pendek-pendek dan singkat-singkat apabila ditekan supaya
memberi maklumat lagi. Contohnya:
Adalah
Tak tahu..
Agaknya.
Buat apa awak nak tahu?
72

Saya tak boleh cakap.

Banyak menggelengkan kepala seolah-olah bemakna tidak semasa mulutnya sedang

bercakap.
Banyak menggunakan isyarat tangan dan seolah-olah bermakna tidak
Banyak bercakap perkara yang tidak ada kaitannya dengan perkara yang sedang
dibincangkan.
Tidak banyak merujuk kepada dirinya sendirinya.
Tidak banyak menekankan fakta yang sepatutnya ditekankan.
Tidak Spontan seolah-olah tidak berminat dengan topik yang dibincangkannya dan tidak
mahu bermesra dengan orang yang didustainya. Antara perbuatan-perbuatannya ialah :

Tidak mahu terlibat tidak mahu bertanggungjawab atas apa yang dibuatnya dan apa yang
diucapkannya sebaliknya bergantung kepada apa yang dilakukan oleh orang lain. Antara ciriciri tingkah laku ini ialah :

Enggan duduk atau berdiri rapat dengan kita semasa dia sedang berdusta.
Apabila duduk, banyak bersandar belakang.
Apabila bercakap, banyak terputus-putus cakapnya.
Apabila ditanya soalan yang tidak disangka, lebih lama untuk menjawab.
Enggan mengaku dia yang sebenarnya melakukannya, atau sebenarnya itu

pendapatnya sendiri.
Tidak mahu mengaku dia mempunyai kepentingan peibadi dalam perkara itu.
Banyak merujuk kepada orang-orang lain.
Menjaga Imej Mereka akan cuba memberi gambaran seolah-olah dia seorang yang ikhlas,
jujur dan berkata benar, baik, berakhlak dan lain-lain ciri yang positif.

banyak menganggukkan kepala dan banyak senyum.

tidak banyak mencelah apabila orang yang cuba didustainya sedang bercakap.
Tidak melakukan perbuatan-perbuatan yang biasanya dianggap tanda-tanda
berdusta seperti menundukkan mata, menggaru hidung dan lain-lain.
Empat alasan utama mengapa manusia sanggup berdusta :

1.
2.
3.
4.
Mendapatkan keperluan material

Menjaga estim diri
Menjaga perhubungan
Mencari kepuasan melawak, bergurau senda dan melebih-lebihkan cerita sematamata kerana mencari keseronokan.
73

11.3
Komunikasi Kuasa
Kuasa sering dikaitkan dengan hak membuat keputusan dan keupayaan seseorang memaksa
orang lain mematuhinya.
Semakin tinggi kuasa seseorang itu, semakin banyak keputusan yang dapat dibuatnya, dan
semakin dia berkuasa memaksakan keputusannya ke atas orang lain.
Kuasa menyuruh arah orang :

Gosoklah baju awak sendiri, takkan itupun awak tak boleh
buat?
Ini bil makan minum saya di kelab golf bulan lepas. Tolong
bayar.
Kuasa mengkritik dan menegur orang :

Tak elok awak buat macam tu tadi.
Saya tak sukalah pada sikap awak yang kolot tu.
Kuasa menasihati orang :

Awak tu dah tua, buatlah cara orang dah tua. Rumah dah kata
pergi, kubur dah kata mari. Cuba tengok orang lain tu, kan elok,
bila petang pergi surau, buat pahala. Ajal maut bukan kita tahu bila
datangnya.
Sudahlah tu, buat apa awak risau-risau? Buat pening kepala awak
saja.
Kuasa memperkecil-kecilkan orang :

Alah, awak tu sekolah saja tinggi, buat itu pun awak tak reti.
Jangan nak tunjuk pandailah.
Kuasa memaksa orang supaya patuh :

Kenapa awak tak tanya saya dulu?
Saya isteri awak. Saya ada hak untuk tahu ke mana duit awak.
Kuasa merendah-rendahkan orang :

Awak kenalah fikir baik-baik sebelum bercakap.
Awak mestilah faham apa kata orang ramai nanti.
Kuasa memarahi orang :

Awak ni degillah. Ini yang saya sakit hati pada awak.
Janganlah letak kasut awak di situ. Kasut awak tu kotor. Letak kat
sana!
74
Kuasa mengugut orang :

Cubalah, kalau awak berani!
Saya akan jumpa bos awak di pejabat. Saya akan beritahu apa
yang awak lakukan.
Kuasa meleteri orang.

Kuasa membuat orang berasa bersalah. Ini dilakukan dengan merungut-rungut berkenaan
segala apa yang dia tidak puas hati.
Kuasa menghakimi orang :

Awak kejam.
Awak bodoh.
Awak tak sedar diri.
Kuasa mempersalahkan orang :

Ini semua salah awak.
Itulah, saya dah kata, jangan, tapi awak tu degil. Tengok apa
jadi?
Kuasa mencaci orang :

Suami tak guna.
Lelaki tak boleh diharap.
Bercakap dengan tiang lagi baik.
75

Nota Malb113 - Jun 2010

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nota Malb113 - Jun 2010

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BAHASA MELAYU KORPORAT MALB113

BAB 1: STATUS DAN KEDUDUKAN BAHASA MELAYU DI MALAYSIA

Dasar Bahasa Kebangsaan

Perkembangan Bahasa Melayu

Ejaan - keselarasan vokal.

MARDIAN SHAH OMAR @ UNITEN

BAHASA MELAYU KORPORAT MALB113

Kongres Bahasa Dan Persuratan Bahasa Melayu

Kongres Pertama kemudiannya diadakan pada 12 April di Hotel Seaview Singapura.

Tujuan Kongres Pertama:

Untuk menyatukan sebarang usaha badan persuratan Melayu.

Untuk membuat keputusan muktamad tentang kemajuan bahasa dan persuratan

Dua ketetapan telah dibuat :-

Menjadikan Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan.

Menubuhkan jawatankuasa menyelidik penggunaan tulisan jawi dan tulisan rumi

BAHASA MELAYU KORPORAT MALB113

Majlis Bahasa Indonesia Dan Malaysia (MABIM)

Pedoman umum ejaan Malaysia-Indonesia.

BAHASA MELAYU KORPORAT MALB113

Kerjasama MABBIM telah menghasilkan lebih daripada 130,000 istilah yang

Penyeragaman istilah menjadi agenda penting setiap kali persidangan pakar

Penentuan Dasar Bahasa

Alasannya ialah :i)

Bahasa Melayu pernah memainkan peranan sebagai lingua-franca.

Faktor-faktor inilah yang menyebabkan Bahasa Melayu diangkat menjadi bahasa

Masalah Dan Kekangan Pelaksanaan Dasar Bahasa

Masalah Semangat Dan Kesungguhan Pengguna

MARDIAN SHAH OMAR @ UNITEN

BAHASA MELAYU KORPORAT MALB113

Perkara 152 Perlembagaan Persekutuan

Perkara 152 Perlembagaan Malaysia memperuntukkan bahawa Bahasa Melayu

Antara kandungan Perkara 152 Perlembagaan Malaysia ialah:

Bahasa kebangsaan adalah Bahasa Melayu.

Akta Bahasa Kebangsaan 1963/67

Akta Bahasa Kebangsaan 1963 telah dikuatkuasakan mulai 11 April 1963

Tentang tulisan bahasa kebangsaan.

MARDIAN SHAH OMAR @ UNITEN

BAHASA MELAYU KORPORAT MALB113

Antara kandungan Akta Bahasa Kebangsaan 1963/67 ialah:

Akta ini dinamakan Akta Bahasa Kebangsaan 1963/67.

Akta ini tidak boleh digunakan di Malaysia Timur.

Bahasa kebangsaan hendaklah digunakan bagi maksud-maksud rasmi.

Yang Dipertuan Agong boleh mempamerkan penggunaan Bahasa Inggeris bagi

Segala perbicaraan mahkamah hendaklah dalam bahasa kebangsaan atau

Tulisan bagi bahasa kebangsaan ialah tulisan rumi. Bagaimanapun penggunaan

Bentuk angka dalam bahasa kebangsaan ialah bentuk angka arab.

Sungguhpun akta ini telah dikuatkuasakan pada 1 September 1967, ia memberi

Yang Dipertuan Agong telah membenarkan penggunaan Bahasa Inggeris dalam

Apabila Jabatan Undang-undang memberi nasihat kepada jabatan

MARDIAN SHAH OMAR @ UNITEN

BAHASA MELAYU KORPORAT MALB113

Laporan dan preskripsi perubatan

Fungsi Bahasa Melayu

Sebagai Bahasa Kebangsaan - 4 kriteria pemilihan Bahasa Melayu sebagai Bahasa

Selepas berlaku tragedi 13 Mei 1969 Parlimen telah meminda perkara 10

Pengecualian Penggunaan Bahasa Melayu Dalam Sistem Pentadbiran Awam

Apabila berhubung dengan pakar-pakar dari luar negara.

Sejarah Bangsa jumlah paling ramai dan penduduk asal.

Sebagai Bahasa Rasmi

BAHASA MELAYU KORPORAT MALB113

Contoh Soalan Peperiksaan Untuk Dicuba

Dasar Pendidikan Kebangsaan 1961

2. Pengecualian untuk menggunakan bahasa kebangsaan diberikan kepada beberapa aspek

Kedutaan luar negara yang berada di Malaysia