Professional Documents
Culture Documents
Phan Tich Sac Ki Khi TH Vung
Phan Tich Sac Ki Khi TH Vung
Phng php c th
- Lng- lng hoc phn
b
- Pha lng lin kt
- Lng-rn hoc
hp ph trao i ion
Bi Xun Vng
Pha tnh
- Lng c ph trn
mt cht rn
- Cht hu c c gn
trn mt b mt rn
- Rn
Nha trao i ion
Kiu cn bng
- Phn b
- Phn b gia cht
lng v b mt lin kt
- Hp ph
Trao i ion
C s phn tch sc k
Sc k kh (GC)
(pha ng: Kh)
- Kh-lng
- Kh - pha lin kt
Sc k lng siu
ti hn
- Kh - rn
Pha lng: cht lng siu
ti hn (supercritical
fluid)
- Lng c ph trn
mt cht rn
- Cht hu c c lin
kt trn mt b mt rn
- Rn
Cht hu c c lin
kt trn mt b mt rn
- Phn b gia kh v
lng
- Phn b gia lng v
b mt lin kt
- Hp ph
Phn b gia cht lng
siu ti hn v b mt
lin kt
Pha ng
Mu
Bn mng tr
im n
dung mi
Pha tnh
Hng chy
pha ng
Cc cu
t tch ra
Nng
ca B
Hng chy
pha ng
Sc k
Cc cu t
gii tch ra
Mu (A+B+C)
Xut pht
Detector
Pha ng
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
S i lc khc nhau ca cc cht tan trn pha tnh lm chng di chuyn vi nhng vn tc
khc nhau trong pha ng ca h thng sc k. Kt qu l chng c tch thnh nhng
di trong pha ng v vo lc cui ca qu trnh cc cu t ln lt hin ra theo trt t
tng tc vi pha tnh.
Cu t di chuyn chm (tng tc yu) ra trc, cu t b lu gi mnh hn ra sau di
dng cc nh (pic) tch ring r (hoc bc thang) ty thuc vo cch tin hnh sc k v
c hin th di dng sc k .
Hnh 1.1 minh ha mt qu trnh tch mt hn hp n gin gm hai cht A v B (lc tng tc
vi pha tnh ca A < B) theo thi gian.
Mu cha A v B c tim vo ct. Khi cho mt cht ra gii bt u chy qua ct,
phn ca mu c ha tan trong pha ng c di chuyn ti phn u ca ct (ti thi
im to). y cc cu t A v B t phn b gia hai pha.
Tip tc cho pha ng i qua ct th n s y phn ha tan ny chy xung di v mt
s phn b mi gia pha ng v pha tnh s xy ra (thi im t1). ng thi s phn b
gia dung mi mi v pha tnh cng din ra ti v tr ca mu lc u.
Vic thm tip dung mi s mang cc phn t ha tan chy xung ct trong mt lot lin
tip cc chuyn bin gia hai pha. Bi v s di chuyn ca cht tan ch xy ra trong pha
ng, nn tc trung bnh ca s di chuyn cht tan ph thuc vo phn thi gian cht
tan y nm trong pha . Phn thi gian ny l nh i vi cht tan b lu gi mnh bi
pha tnh (cu t B trong v d trn) v ln i vi cht tan (cu t A) c s lu gi trong
pha ng mnh hn. Sau mt thi gian cc phn t cht A v B dn dn c tch khi
nhau.
Nu t mt detect c kh nng pht hin c cc cht tan (cu t A v B) ti cui ct
tch v tn hiu ca n c v li nh mt hm ca thi gian (hoc th tch c thm
vo) th mt lot pic i xng s c ghi li v c gi l sc k .
V tr ca cc pic theo thi gian c dng nhn din nh tnh v din tch ca pc
c dng cho php phn tch nh lng ca cu t ang xt.
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
Mu
Pha ng
Ct
nhi
Detector
Sc k
Thi gian
C s phn tch sc k
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
Pha tnh
Ra gii
Tin lu
Th y
n Detector
Tn hiu
Detector
Th tch dung
mi ra gii
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
Th tch lu c th nhn c trc tip t thi gian lu tR trn sc k bng cch nhn
vi tc th tch dng Fc (th tch ca pha ng trn mt n v thi gian):
VR = tR. Fc
Tc dng c tnh theo cc thng s ca ct nh sau:
Fc
d c2
4
L
tM
y:
dc l ng knh ca ct,
L l chiu di ct,
t l rng ton phn ca cht nhi ct ( rng ca cht nhi ct biu
th t s th tch k h ca cht nhi v th tch khi ton phn ca n: i
vi cht nhi rn = 0.35 - 0.45, cht nhi xp = 0.70 - 0.90, ct mao qun
= 1.0),
Vc l th tch bn trong ct.
L
Tc tuyn tnh trung bnh u ca s dch chuyn cht tan l:
u
tR
Tc tuyn tnh trung bnh u ca pha ng l:
L
tM
y tM hay to l thi gian khng b lu gi ca cht tan (thi gian cht tan lu trong pha ng).
Trong sc k kh, tM c ly bng thi gian cn thit cho CH4 di chuyn i qua ct.
Tng ng tM hay to c th tch VM (hoc Vo) biu th th tch trng ca ct (bao gm c th tch
ca b phn tim mu (injector), th tch cc on ng ni, th tch rng ca chnh ct v th tch
detect).
Th tch lu hiu chnh VR hoc thi gian lu hiu chnh tR c cho bi:
VR = VR VM hoc tR = tR tM
(thi gian khng b lu gi ca cht tan gn ng c xem nh l thi gian lu ca pha ng).
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
Cng tn
hiu Detector
Tim mu
Hnh 1.4: Sc k minh ha cc thi gian lu t (hoc th tch lu) v rng ca y pic W ca cht tan
khng b lu gi M v ca 2 cht b lu gi 1 v 2
Cs
CM
Bi Xun Vng
hay
VR = VM + KVs
hay
VR VM = KVs
C s phn tch sc k
CsVs
C M VM
Vs
VM
t R'
tM
tR
tM
tM
VR VM
VM
k B'
k A'
KB
KA
C s phn tch sc k
10
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
11
Tim mu
Chiu
cao pic
lch chun ca di
1.3.2. S khuch tn
Nguyn nhn chnh dn n s dong rng ca pic l s khuch tn. H s khuch tn D
o tc J ti mt cht di chuyn mt cch ngu nhin t mt vng c nng cao
n vng c nng thp.
J(
mol
)
m2 .s
dc
dx
D l h s khuch tn
c l nng
x l di di chuyn
S khuch tn trong cht lng thp hn trong cht kh khong 104 ln, cn cc phn t
ln th khuch tn chm hn cc phn t nh t 10 n 100 ln.
rng ca di sc k do khuch tn c biu din qua phng trnh sau:
m
e
4 Dt
x 2 /( 4 Dt )
y:
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
12
c l nng (mol/cm3),
t l thi gian,
x l khong cch di chuyn c dc theo ct,
D l h s khuch tn,
m l s mol cht tan dch chuyn qua mt n v din tch tit din ngang ca ct.
2 Dt
L
H
y L l chiu di ct, vi
Bi Xun Vng
L2
2
L W
nn:
4t R
C s phn tch sc k
13
16t R2
N=
W 2
Hay N =
5.54 t R2
W 12/ 2
Vi:
B
u
Cs u CM u
y:
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
14
ng H = f(u)
S hng B
S hng Cs
S hng CM
S hng A
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
15
khong 0.15 m. Trong sc k kh lng khi s dng mng mng trn thnh ct mao
qun th s hng A = 0.
Ht pha tnh
Pha
ng
Nng
ca di
S khuch tn ra
trc v sau ca di
Pha
ng
Di cht tan
Pha
ng
Pha tnh
Hnh 1.7: nh hng ca khuch tn xoy (a), khuch tn dc (b) s truyn khi (c) n phng trnh Van
Deemter.
1.4.2.2. S khuch tn dc
Khuch tn l qu trnh cht di chuyn t ni c nng cao n ni c nng thp
hn vi tc t l vi s chnh lch nng v h s khuch tn ca cht ang xt.
Trong sc k, khuch tn dc c dng m t s khuch tn din ra dc theo trc ca
ct v song song vi ng i ca pha ng. N dn n s dch chuyn ca cht tan t
trung tm nng ca mt di cht tan n nhng vng long hn v hng pha trc
hoc sau ca dng chy.
Khuch tn dc l mt ngun ca s dong rng ca pic trong sc k kh do tc
khuch tn cao trong pha kh. Hin tng ny t hn trong sc k lng. ln ca B
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
16
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
17
tR
Wav
VR
Wav
t R 2 t R1
W2 W1
2
y :
o tR v VR l hiu ca thi gian hoc th tch lu gi ca hai pic,
o Wav l rng trung bnh ca hai pic.
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
18
Tim mu
Thi gian
phn gii
km, chn
lc ti
phn gii
km, chn
lc tt nhng
thi gian
phn tch di
phn gii
km, chn
lc tt nhng
thi gian phn
tch qu di,
pic b dong
rng
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
19
phn gii ca mt ct tch cho bit kh nng tch hai cht phn tch bi ct. Nu ct
tch c phn gii khong 1.5 th php tch A v B gn nh hon ton (s xen ph ch
cn khong 0.3%), trong khi nu phn gii 0.75 th khng tch c cn phn gii
bng 1 th s xen ph ca hai pic cn khong 4%.
phn gii cho mt pha tnh chn c th c ci thin bi tng chiu di ca ct
tch (tc tng s a l thuyt N ca ct tch) nhng nh vy s lm ko di thi gian
phn tch.
1.5.2. Cc yu t nh hng n phn gii
Mi quan h gia s a l thuyt v phn gii l:
T
k'
tR
tM
tM
k2'
k1'
16t R2
W 2
Rs =
tR 2 t R1
W2 W1
2
Rt ra:
phn gii Rs =
N
(
4
)(
k 2'
)
1 k 2'
y:
N l s a l thuyt,
k2'
k1'
N1 N 2 v thay k2 bng
kav.
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
20
Mt chi tit quan trng trong phng trnh trn l phn gii t l thun vi
N . V
Rs
k'
1 k'
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
21
Bi tp
Cu 1.1: Trnh by nh ngha ca cc khi nim sau: (2 im)
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
S ra gii
Pha ng
Pha tnh
H s phn b
Thi gian lu
H s dung lng
chn lc
Chiu cao a l thuyt
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
22
Cu 1.10: Cc s liu sau y thu c t php tch 4 cu t trong ct mao qun di 20-m.
Compound
tr (min)
w (min)
A
8.04
0.15
B
8.26
0.15
C
8.43
0.16
(a) Tnh s a l thuyt ca mi hp cht v s a l thuyt trung bnh ca ct.
(b) Tnh chiu cao trung bnh ca mt a l thuyt.
(c) Gii thch ti sao mi hp cht c th c s a l thuyt khc nhau.
Cu 1.11: Moody nghin cu hiu lc tch ca php tch sc k kh 2-butanone trn ct
dinonyl phthalate . nh gi chiu cao a l thuyt nh mt hm ca tc dng pha
ng theo phng trnh van Deemter vi A l 1.65 mm, B l 25.8 mm x mLx min1, and
C l 0.0236 mm x min x mL1.
(a) V th biu din H theo u (tc dng) trong khong 5120 mL/min.
(b) Khong gi tr no ca tc dng pha ng cho mi gi tr ca A, B v C c nh
hng ln nht.
(c) Gi tr ti u ca tc dng v chiu cao ca a l thuyt ti gi tr
(d) i vi ct mao qun m th gi tr A bng 0. Nu B v C vn khng thay i th tc
dng ti u l bao nhiu v chiu cao a l thuyt gi tr ny?
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
23
Chng 2: SC K KH
2.1. M u
2.1.1 Khi nim
C s tch bng sc k kh l s phn b ca mu th gia hai pha: pha tnh c b mt
tip xc ln, pha ng l kh thm qua ton b mt tnh .
Nu pha tnh l rn th gi l sc k kh-rn. Cht rn nhi ct thng l silicagel, ry
phn t hoc than hot tnh. Qu trnh ny ch yu l hp ph.
Nu pha tnh l lng, ta c sc k kh-lng. Cht lng bao bc quanh b mt mt cht rn
tr, gi l cht mang, to nn mt lp phim mng. C s cho s tch y chnh l s
phn b ca mu trong v ngoi lp phim mng ny.
2.1.2 Vi nt lch s
1905 Ramsey tch hn hp kh v hi da trn c s hp ph ca than hot.
1906 Tswett tch cc sc t thc vt trn ct v gi qu trnh tch l sc k
1941 Martin v Synge (gii thng Nobel) trnh by l thuyt a trong chng ct v
chit sut ngc dng. Trn c s James v Martin xut ra sc k kh-lng (1952)
T n nay GC ngy cng hon thin. n nm 1968 c khong 18000 cng trnh
v GC. Nhng nm gn y c s h tr ca cng ngh in t v tin hc, GC t
c nhiu thnh tu hn na.
2.2.Thit b
2.2.1. Gii thiu
Hin nay, hn 30 nh sn xut cung cp ra th trng khong 150 mu khc nhau ca
thit b sc k kh.
Trong thp nin 70, cc b tch phn k in t v x l s liu da trn my tnh tr nn
thng dng.
Thp nin 80 xut hin cc thit b sc k kh vi cc thng s nh nhit ca ct,
tc dng, tim mu, c iu khin bng my tnh vi gi c va phi; v c l quan
trng nht l s pht trin ca cc ct c kh nng tch nhng mu phc tp c cha
nhiu cu t trong mt khong thi gian ngn.
Nhng thnh phn chnh ca thit b sc k kh c m t trong hnh 2.1.
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
24
Thit b o tc dng
B iu dng
B tim mu
B iu p
Lp m
cao su
silicon
L
Bnh kh
pa ng
Ct tch
Tim mu
Thi gian
C s phn tch sc k
25
dn in ,
10-4 cal/cm. oK
0.52
4.08
0.37
5.47
50oC
242
208
188
94
nht 1 atm
100oC
200oC
271
321
229
270
208
246
103
121
300oC
367
307
139
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
26
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
27
Dng lm
sch septum
2 mL/min
Ct tch
Van chia
dng
Nhit bng
nhit ban
u ca l
1 mL/min
Tim mu vo ctj
Hnh 2.3: H thng tim mu c chia dng, khng chia dng v tim mu vo ct
2.3. Ct sc k
2.3.1. Gii thiu
Trong thc t c nhiu dng ct tch khc nhau nhm tha mn cc mc ch nghin cu.
Ni chung, ct tch sc k cn tha mn cc yu cu sau:
m bo trao i cht tt gia pha ng v pha tnh nh vic ti u ha cc thng s ca
phng trnh Van Deemter.
thm cao tc c gim p sut nh vi mt tc kh mang nht nh.
Kh nng ti trng cao ca ct.
C khong nhit s dng rng v chu c nhit cao.
2.3.2. Ct nhi
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
28
OH
( CH 3) 3SiO
- Si - O - Si - + (CH )3 SiNHSi(CH )3
3
3
OSi(CH )
3 3
- Si - O - Si - +
NH
3
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
29
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
30
Tm pha tnh ln cht mang c nhiu cch, mt trong s l dng my ct quay chn
khng.
Ly mt lng pha tnh tnh ton sn ha tan vo trong mt dung mi thch hp trong
mt bnh y trn, cho tip cht mang rn vi lng tnh ton thch hp vo. Lp bnh
vo my ct quay. Quay bnh cho n khi dung mi bay ht. un nng bnh bng cch
thy hoc bng n hng ngoi.
Ly on ng thng c chiu di v ng knh mong mun, nt mt u bng bng thy
tinh, u kia lp mt ci phu, y cht mang tm pha lng vo phu. Lc ct bng
my lc hoc p nh vo ct n khi khng thy gim th tch cht mang trn phu na
th ct np y. Nt u cn li bng bng thy tinh v cun ng li cho thch hp vi
l n nhit ca my GC.
Luyn ct:
Ct cn phi t t nht 2 gi 25 oC trn nhit ti a m ct s s dng nhng khng
c qu gii hn trn ca nhit bay hi ca pha lng.
Mt lung kh mang nh (5-10 ml/ph) c cho qua ct. u ra ca ct h khng ni vi
detector trnh lm bn n.
2.3.3. Ct mao qun
a s cc php phn tch trong sc k kh s dng cc ct mao qun di t 15 n 100 m
v ng knh trong rt nh t 0.10 n 0.53 mm. Cc ct ny c ch to t thy tinh
oxit tinh khit nu chy c mc lin kt ngang cao hn nhiu so vi thy tinh thng
nn bn v chu c nhit cao n 350oC. Lc cng cao ca ng thy tinh cho php
ch to cc ct c thnh mng v d un.
Cc ct mao qun m c lp phim mng trng trn thnh ng cung cp phn gii cao
hn, thi gian phn tch ngn hn v nhy cao hn ct nhi nhng chng c dung
lng thp hn cho cc mu. Ct mao qun m hp cung cp phn gii cao hn ct
mao qun m rng hn nhng chng i hi p sut cao hn hot ng v c dung
lng cho mu nh hn.
Lp phim mng lng pha tnh dy khong t 0.1 n 5 m trn b mt bn trong nh
c minh ha trong hnh 2.5. Nu gim dy ca lp phim ny s lm tng phn
gii, gim thi gian lu v gim dung lng cho mu.
Mt loi khc l cc ct mao qun c cc ht rn cht mang ph mt lp pha tnh lng
c gn trn b mt bn trong ca ct. Bi v din tch b mt ca loi ny tng ln, ct
ny c th x l nhng mu ln hn ct ph lp phim mng trn thnh ct. Loi ct ny
l trung gian gia ct mao qun ph phim mng trn thnh v ct nhi.
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
31
Cht mang
Pha lng
Ct nhi
Ct mao qun
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
32
Nhit lm vic nh nht nn gn nhit phng, y cht lng pha tnh phi tn ti
dng lng ch khng phi rn.
Khi chn la pha tnh, mt s tha hip gia l thuyt v thc nghim phi c xem
xt. V d theo phng trnh Van Deemter th hiu qu tch ca ct cao hn nu ct cha
pha tnh lng t hn so vi ct nh vy cha pha tnh lng nhiu hn. Nhng trong thc
t pha tnh lng ph trn cht mang mng qu c th to nn mt s che ph khng y
cc v tr hot ng trn b mt cht mang dn n s ko ui ca pic, khi cn
tng phn trm ca pha tnh lng trn cht mang.
Cc php tch trong sc k kh lng l kt qu ca nhng tng tc pha tnh ha tan chn
lc v s khc nhau ca hi bo ha ca cc cht tan. Lc tng tc chnh chu trch
nhim trong tng tc ca cht ha tan vi pha tnh l phn b, cm ng, nh hng v
tng tc cho nhn. Tng ca chng c o lng bi phn cc ca pha tnh i
vi cht tan.
Trong sc k kh lng, kh nng chn lc ca mt ct chi phi khong trng gia cc pic v
ln cc i ca pic c tch. S khc nhau v chn lc l c ngha v chng cho php vic
tch cc cht tan c cu trc gn ging nhau bi mt pha tnh chn lc.
Cc thng s sau y nh hng n chn lc:
Bn cht ca pha tnh
Nng ca pha tnh
Nhit ct
Vic chn la v x l s b cht mang rn hoc cht hp ph.
Mt vi loi pha tnh lng thng dng c lit k trong bng v vic chn pha tnh lng cho
mt i tng mu c da trn qui tc cc cht cng ging nhau th cng tan tt vo nhau.
Ct khng phn cc l tt nht cho mu phn tch khng phn cc.
Cc ct c phn cc trung bnh th tt cho mu phn cc trung bnh v phn cc mnh
th tt cho mu phn cc mnh.
V d tch ancol ta phi chn pha lng phn cc nh cacbowax-20, ngc li tch
hidrocacbon no mch thng phi s dng cc pha lng khng phn cc.
Khi ct dng nhiu b lo ha th pha tnh b t bay mt nn cc nhm silan (Si-OH) b
l ra v cc pic b ko di ui tng ln.
Nu trong ct c oxi nhit cao cng dn n s thoi ha ct v pic b ko ui.
gim khuynh hng pha tnh b mt nhit cao, ngi ta gn chng vo b mt pha
tnh silica bng cc lin kt cng ha tr.
Ngi ta chia cc pha lng v cc i tng cn tch ra nhiu nhm theo tnh phn cc ca phn
t nh sau:
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
33
CH3
CH3
CH3
CH3
HC-(CH2)3-CH-(CH2)3-CH-(CH2)4-CH-(CH2)3-CH-(CH2)3-CH
CH3
CH3
CH3
CH3
-Polysioxanes: l cc pha tnh c s dng rng ri nht cho cc ct sc k kh mao qun cng
nh ct nhi. Bi v cu trc ca chng c th c gn thm mt s loi nhm chc a dng
nn chng th hin tnh phn cc trong mt di rng. Cc loi silicon ny l dng gm nht nn
c th ph tt trn silica v cng thch hp l tng cho ct sc k mao qun.
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
34
Polyethylene glycol
Cc pha tnh khng cha silicon c s dng rng ri nht l cc polyethylene glycol.
Chng c sn trn th trng vi mt khong rng ca trng lng phn t nh
Carbowax 20M v Superox-4.
Cu trc chung ca mt polyethylene glycol c th c m t nh sau:
HO-CH2-CH2-(-O-CH2-CH2-)n-O-CH2-CH2-OH
Loi pha tnh lng ny c phn cc cao, nhng cng c mt vi hn ch. V d
Carbowax 20M c nhit lm vic cc i kh thp 225oC v nhit lm vic ti
thiu l 60oC. Hn na, nhng lng vt ca oxi v nc c nhng nh hng khng tt
trn cc pha tnh lng nhng c bit khng tt cho carbowax 20M, lm tng nhanh qu
trnh lo ha ca ct.
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
35
2.3.5. Ch s lu Kovats
Vic bo co cc s liu nh thi gian lu tuyt i tR l v ngha bi v hu nh mi
thng s sc k v bt k dao ng thc nghim lin quan u tc ng n php o thi
gian lu gi.
Vi vic s dng s liu thi gian lu gi tng i ( = tR2/tR1) c mt vi ci thin,
nhng vic thiu mt tiu chun thng nht thch hp cho mt khong nhit rng trn
cc pha tnh c phn cc khc nhau lm gim nhng s tin ch ca n.
Th tch lu tng i cng t c s dng v chng ph thuc vo rt nhiu thng s
nh chiu di ct tch, lng pha tnh, lu lng dng
Kovats v Ettre thng nht ngh chn dy ng ng n-ankan l cht chun nhm xc
nh th tch lu tng i v:
Cc n-ankan khng c d t v nhm chc nhm trnh cc hiu ng lng cc-lng cc,
hiu ng cm ng gia phn t lng cc trung ha.
Gia chng v pha tnh tng tc vi nhau ch theo lc khuch tn Van Der Waals nn
th tch lu ca chng i vi bt c pha tnh no cng khng khc nhau nhiu hay c th
xem l khng i.
Trong s tip cn ca Kovat, ch s lu I ca mt n-ankan c cng nhn mt gi tr
bng 100 ln s cacbon ca n. V d, cc gi tr I ca n-octan, n-decan, v n-dodecan ln
lt bng 800, 1000 v 1200. Theo nh ngha I c th p dng trn bt k ct no,
mao qun h hoc nhi, vi bt k pha lng v c lp vi mi iu kin sc k, bao
gm c nhit ct.
i vi tt c cc hp cht khc, cc iu kin sc k nh pha tnh, nng ca n, cht
mang v nhit ct nhi phi c ch r. Bi v cc ch s lu cng l phng php
thch hp cho vic bo co cc s liu lu gi vi cc ct mao qun nn pha tnh, dy
lp phim v nhit ct cng phi c ch nh r cho nhng hp cht khc n-ankan;
ngc li cc gi tr I l v ngha.
Ch s lu I ca cu t khc c xc nh bng cch so snh thi gian lu ca n vi
vi thi gian lu ca hai n-ankan, trong mt cu t c ra gii ra trc cn cu t
kia c ra gii ra sau cht nghin cu trong nhng iu kin sc k c th.
Ni cch khc, ch s lu ca mt cht phn tch ti nhit ct ng nhit c th c
tnh ton t phng trnh sau:
I x 100Z 100
(log t R' , x
log t R' , Z
log tR' , Z )
1
log t R' , Z
y:
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
36
Ix = 800 100(
lg15.2 lg13.8
) = 836
lg18.0 lg12.8
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
37
IS
584.5
IDC200
591.2
IPPG
610.5
I
26.0
Xiclohexan
674.8
672.3
699.2
24.4
1-clohexan
829.1
851.6
922.6
93.5
Benzene
651.0
692.3
767.9
116.9
CH3-(CH2)4-CHO
Hexanal
741.5
790.2
899.0
157.5
CH3-(CH2)3CH2-CO-CH3
Hexanon-2
726.0
781.2
891.0
165.0
Xiclohexanon
831.1
893.9
1038.2
207.1
Hexanol-2
798.5
891.3
1103.8
305.3
Cu trc
CH2=CH-(CH2)3CH3
CH3-(CH2)4-CH2-Cl
CH3-(CH2)CH2-OH
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
38
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
39
Trong bng ny, 5 hng s u tin ca McRenolds thng c xut hin v c biu
din bi cc k hiu X, Y, Z, U v S.
Mt s tip cn tng t c thc hin trc bi Rohrscheiner vi 5 cht ha tan.
Mi cht d c n nh gi tr zero vi squalane nh l pha lng tham kho.
Tng tc c o
K hiu
Cht d ca McReynolds
Benzen
Cht d ca
Rohrschneider
Benzen
n-Butanol
Etanol
2-Pentanone
2-butanone
Nitropropane
Nitrometan
Cc tng tc lng cc
Pyridine
Pyridine
2-methyl 2-metanol
Iodobutan
2-octyne
1,4 dioxane
Cis-hydrindane
Tng tc phn tn
Mt electron cho cc
hydrocacbon thm v olefin.
ng dng:
Mt trong nhng ng dng quan trng nht ca cc hng s McRenolds l nhn bit
c nhng pha tnh ging nhau hoc tng t nhau nhm trnh c vic s dng trng
lp.
Mt ng dng khc l s dng la chn cc ct tch thch hp. Ni chung gi tr hng
s McRenolds cng ln th pha tnh c kh nng gi c cu t cn tch lu hn.
V d pha tnh cabowax 20M tch ancol thch hp hn OV-17 hoc OV-101 (gi tr
tng ng ca cc pha l 536, 158, 57). tch cc hp cht mang nhm chc khc nhau
th d ancol khi xeton, este th gi tr X, Y, Z cn phi khc nhau xa.
Da vo hng s McRenolds ta c th d on c th t ra gii ca cc cu t. Cc
hng s McRenolds ca cc pha tnh ph bin cho ct nhi GC c lit trong bng sau:
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
40
Bn cht ha hc
Squalane
DC200
T(oC)
min/max
20/100
0/200
Cc pha c cu trc
tng t
Paraphin
Dimetyl silicon
0
16
0
57
0
45
0
66
0
43
DC700
5/250
Phenylmetyl silicon
107
149
153
228
190
SE-30
SE-54
OV-1
OV-3
50/300
50/300
100/350
0/350
15
33
16
44
53
72
55
86
44
66
44
81
64
99
65
124
41
67
42
88
OV-7
0/350
69
113
111
171
128
OV-11
0/350
102
142
145
219
178
DC-710
OV-17
OV-22
0/375
0/350
119
160
158
188
162
191
243
283
202
253
SP2250
OV-25
0/350
178
204
208
305
280
OV-61
0/350
101
143
142
213
174
OV-73
0/325
40
86
76
114
85
OV-101
0/350
Dimetyl
5%phenyl 1% vinyl
Dimetyl
10%phenyl-phenyl metyl
dimetyl
20%phenyl-phenyl metyl
dimetyl
35%phenyl-phenyl metyl
dimetyl
50% phenyl 50% metyl
65%phenyl-phenyl metyl
dimetyl
75%phenyl-phenyl metyl
dimetyl
33%phenyl-diphenyl
dimetyl
5.5%phenyl-diphenyl
dimetyl
Dimetyl (lng)
17
57
45
67
43
OV-105
OV-202
OV-210
OV-215
OV-225
0/275
0/275
0/275
0/275
0/265
36
146
146
149
225
108
238
238
240
369
95
358
358
363
338
139
468
468
478
492
86
310
310
315
386
OV-275
OV-330
25/275
0/250
629
222
872
391
763
273
1106
417
849
368
SP2340
OV-351
50/270
335
552
382
583
540
SP-1000
OV-1701
SP 2100
0/250
0/350
67
17
170
57
153
45
228
67
171
43
SP2250
SP2300
SP2310
SP2330
SP2340
SP2401
0/375
20/275
25/275
25/275
25/275
0/275
Cyanopropylmetyl-dimetyl
Trifluoropropyl-metyl(lng)
Trifluoropropyl-metyl(lng)
Trifluoropropyl-metyl(gm)
Cyanopropylmetylphenylmetyl
Dicyanoallyl
Phenylsilicon-cabowax
copolimer
Cabowax nitroterephtalic
acid polimer
14%cyanopropylphenyl
Metyl
50%phenyl
50%cyanopropyl
55%cyanopropyl
90%cyanopropyl
100%cyanopropyl
trluoropropyl
119
316
440
490
529
146
156
495
637
725
757
238
162
446
605
630
659
358
243
637
840
913
942
468
202
530
670
778
800
310
SP-2100,SE30,OV-101,OV-1
SP-2100, OV-101,
OV-1
SP-2100
SP-2100,SE30,OV-1
SP-2401
SP2300
SE-30,OV101,OV-1
OV-17
OV-225
OV210
2.4. Detector
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
41
Kh
H2
He
NH3
N2
C2H4
O2
Ar
C3H8
CO2
Cl2
dn nhit
J/(K.m.s)
0.170
0.141
0.0215
0.0243
0.0170
0.0246
0.0162
0.0151
0.0144
0.0076
Phn t lng
2
4
17
28
28
32
40
44
44
71
2.4.1.2. Nguyn tc
dn nhit o kh nng ca mt cht vn chuyn nhit t mt vng nng sang vng
lnh (bng). Nhit mt i khi cc phn t kh p vo si dy t nng ri bt ra vi mt
ng nng ln hn.
S va chm phn t vi si t trong mt n v thi gian cng ln th tc mt nhit
cng ln. S khc nhau v tnh dn nhit ca cc kh l do tnh linh ng, ngha l tc
kh khuch tn ti v i khi si t.
Tc ca phn t li l hm ca trng lng phn t, do phn t cng nh tc
chuyn ng cng cao, dn nhit cng tt.
Heli l kh mang thng dng c s dng cho detector o dn nhit. N cng l kh
c dn nhit cao th hai (sau H2), nn bt k cht phn tch no trn vi dng kh He
cng lm gim dn nhit ca dng kh.
Trong detector (hnh 5), cht ra gii t ct sc k chy qua si dy tc nung nng
Tungsten-Rhenium. Khi cht phn tch xut hin t ct, dn nhit ca dng kh b
gim xung, si dy tc tr nn nng hn nn in tr ca n tng ln v th p vo si
dy ny thay i. Detector s o s thay i th ny theo cu Wheatstone nh sau
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
42
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
43
2.4.2.2. ng dng:
nhy ca detector FID cao hn rt nhiu so vi nhy ca detector TCD khong
100 - 1000 ln.
Tuy nhin n ch s dng thch hp nht vi cc hp cht hu c cha cacbon.
C mt s hp cht khng th pht hin bng detector ny nh: CO, CO2, axit formic,
formaldehit, NOx, NH3, hp cht halogen, CS2, H2S, H2O v bn thn cc kh cn thit
dng hot ng detector ny nh H2, N2, He.
2.4.3. Detector cng kt in t (ECD)
2.4.3.1. Nguyn tc hot ng
B phn chnh ca detector ECD l bung ion ha, ni din ra cc qu trnh ion ha, bt
gi electron v ti lin hp.
Qu trnh ion ha: t mt ngun tia phng x 63 Ni c lp sn trong detector, pht ra
mt chm tia vi tc khong 108, 109 ht /giy. Cc ht ny s ion ha phn t kh
mang (N2 hoc 5% metan trong Ar) to ra cc ion dng ca phn t kh mang v in t
t do s cp. So vi cc in t ca chm tia , cc in t t do ny chm hn. Chng
c gia tc nh mt in trng v chuyn dch v pha anot. Ti y chng b ly mt
in tch v qua to ra dng nn ca detector.
Qu trnh cng kt in t din ra khi cc phn t cc cht phn tch vi i lc electron
cao i vo detector. Chng bt mt s electron dn n detector thay i hiu th gia
anot v catot duy tr dng nn khng i. S thay i ny c ghi nhn di dng pic
sc k trn giy ghi hoc bng computer.
2.4.3.2. ng dng
Detector loi ny c bit rt nhy vi nhng phn t hp cht c kh nng cng kt vi
cc in t t do trong pha kh nh cc phn t cha halogen, cacbonyl lin hp, nitril,
hp cht nitro, v hp cht c kim.
N tng i km nhy vi cc phn t hp cht hydrocacbon, cc ru v xeton.
Nh vy nhy ca ECD ph thuc vo:
ln ca dng nn.
Kh nng i in t ca cht cn phn tch.
Bn cht ca kh mang v hiu th t vo 2 bn in cc.
2.4.4. Detector khi ph
2.4.4.1. Gii thiu
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
44
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
45
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
46
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
47
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
48
2.5.4.Chn ct
Nhng chn la chnh l pha tnh, ng knh ct v chiu di ct.
Chn pha tnh theo nguyn tc cc cht c cu to cng ging nhau th tng tc tt vi nhau.
Cc pha tnh khng phn cc c s dng nhiu.
Pha tnh c phn cc trung bnh c s dng hu ht nhng php tch m pha tnh
khng phn cc khng th.
i vi nhng hp cht phn cc cao th mt ct phn cc mnh l cn thit.
Cc ng phn quang hc v nhng hp cht c cu trc hnh hc gn ging nhau i hi
nhng pha tnh c bit cho php tch ny.
Gia ng knh ct v b dy ca lp phim c mi quan h trong vic nh hng n phn
gii.
phn gii cao nht c th t c bi nhng ct hp nht vi pha tnh mng nht.
S kt hp ny lm gim thiu tr khng i vi s chuyn khi (s hn C trong
phng trnh Van Deemter) trong c hai pha tnh v pha ng nh vy lm gim chiu
cao a l thuyt.
Cc ct hp v lp phim mng c bit thch hp cho vic tch cc hn hp ca cc cht
c nhit si cao nn b lu gi qu mnh trn cc ct c lp phim mng. Cc thi gian
lu ngn cung cp nhng php phn tch nhanh.
Tuy nhin, cc ct hp c lp phim mng c dung lng mu rt thp, i hi nhng
detector c nhy cao (detecter ion ha ngn la c th khng tng thch), khng lu
gi tt nhng hp cht d bay hi v c th chu nhng nh hng do nhng v tr hot
ng trn b mt c th b l ra.
Cc ct c hp c lp phim dy cung cp mt tha hip tt gia phn gii v dung
lng mu.
Chng c th c s dng vi nhiu detector (nhng thng khng phi cc detector o
dn in hoc hng ngoi) v vi nhng hp cht d bay hi. Cc thi gian lu gi
di hn so vi ct c lp phim mng.
Cc ct c rng v c lp phim dy c i hi cho vic s dng cc detector o dn
in v hng ngoi. Chng c dung lng mu cao v c th x l cc hp cht d bay
hi nhng cho phn gii thp v thi gian lu gi lu.
Nu mt ct chuyn bit p ng vi hu ht nhng yu cu t ra nhng khng cung cp
phn gii th ct di hn cng loi c th c s dng.
Chiu di gp i ca ct lm tng gp i s a l thuyt v theo phng trnh tnh
phn gii th lm tng phn gii ln 2 ln. iu ny khng phi l cch tt nht
tng phn gii bi v n lm tng gp i thi gian lu.
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
49
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
50
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
51
T ct
A
B
Thi gian
Chng trnh kiu n o din ra khi mt l (oven) c duy tr ti mt nhit
nhanh chng thay i n mt nhit cao hn (ng A), v thnh thong c s dng
cho vic iu kin ha ct sc k kh rn sau khi n c s dng trong mt thi gian
di. Tuy nhin, mt ct sc k c duy tr ti nhit cao sau nhanh chng nng
nhit ln cao th lp phim pha tnh c th b ph hy do b sc nhit.
Chng trnh ha nhit c s dng rng ri nht l kiu tuyn tnh (ng B). Bt
u t nhit thp v c duy tr ng nhit trong mt khong thi gian no , sau
nhit trong l cha ct c tng vi mt tc tuyn tnh n mt nhit cui
cng c chn sn. Nhit cui cng ny cng c duy tr trong mt khong thi
gian c th no . Nhit ban u v tc tng tuyn tnh sau c xc nh t
mt php phn tch thm d trc vi ghi ch nhng nhit ra gii. S chn la
nhng iu kin ban u thch hp s cho php vic tch nhng cht c nhit si thp,
trong khi nhit cui cng c chn nn ln ra gii c nhiu hn nhng
cu t b lu gi mnh (lu gii hn nhit cao nht ca pha tnh).
Kiu a tuyn tnh c thc hin trong mt vi trng hp d tm hoc tng cng
phn gii trong mt php tch, nhng c s dng thng dng hn trong vic kt
hp vi tim mu trn ct.
Trong chng trnh ha nhit , nhit ca mt ct c tng sut qu trnh tch
tng p sut hi ca cht ha tan v nh gim thi gian lu ca nhng cu t b ra
gii chm. Mt v d c trnh by trong hnh 6. Ti nhit hng nh 150 oC, cc hp
cht d bay hi hn xut hin gn nhau v cc hp cht t bay hi c th thm ch khng
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
52
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
53
Mt phng php km tinh t hn l nhn din thi gian lu ca mt cht vi thi gian
lu ca cht trong mt mu bit trc (mu chun) trn cc ct c phn cc
khc nhau (hnh 7).
Cch ng tin cy nht l so snh cc thi gian lu trong cng mt sc k thu c bi
mu bit trc (mu chun) c thm mu cn d tm vo trong cng mt iu kin
sc k. Nu nh cht cn d tm trng vi cht c trong mu chun th pic ca cht
trong mu thm s c din tch hay chiu cao tng ln so vi khi cha thm cht cha
bit vo. S nhn din ch mc thm d khi thc hin trn mt ct, nhng khng nh
hn khi thc hin trn mt vi ct trn nhng loi pha tnh khc nhau.
Trong hnh 17 cho thy c th nhn din c cc nh 2,3,4,7 v 9 l metyl, etyl, npropyl, n-butyl, v n-amyl alcol. Cn ch rng c th c nhng cht khc nhau nhng c
thi gian lu ging hoc rt gn nhau. V vy cn xc nh trn nhiu pha tnh khc nhau
hoc s dng cc detector khi ph hoc hng ngoi xc nh.
Hnh 2.8: Phn tch nh tnh bng cch so snh thi gian lu vi cht chun
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
54
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
55
%A
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
56
Sc/Ss
Wc/Ws
Chun
Cu t
y :
Sc/Ss l t l din tch ca cc cp cu t cn xc nh X v cht chun ni
Wc/Ws l t l trng lng ca cc cp cu t cn xc nh X v cht chun ni
Khi phn tch mu tht, ta cho mt lng bit trc cht chun ni S vo mu ri tin hnh
sc k hn hp. T t l din tch o c, bng ng chun tng i va dng ta c t l
trng lng. Vi trng lng chun S thm vo bit ta tnh c trng lng ca cht X.
Phng php ny c cc u im:
Khng cn bit n p ng ca detector
Khng cn duy tr nghim ngt cc iu kin tin hnh sc k v nhng thay i c loi
tr theo cch tnh t s.
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
57
BI TP
Cu 2.1: a) Trnh by s khc nhau gia sc k kh lng v sc k kh rn.
b) Cho bit nhng loi cu t no c th tch c bng phng php sc k kh rn v sc k
kh lng
c) Ti sao sc kh kh rn hu nh khng c s dng rng ri nh sc kh kh lng
Cu 2.2: Nu cc nguyn tc hot ng ca cc loi detector c s dng trong sc k kh:
a)
b)
c)
d)
Detector o dn nhit
Detector ion ha ngn la
Detector bt electron
Detector khi ph
Nhng u im v nhc im ca cc loi detector trn
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
58
Cu 2.14: Cc s liu sau y l cc thi gian lu hiu chnh ca cc n-ankan s dng pha tnh
Carbowax 20M.
tr
Alkane
(min)
Pentane
0.79
hexane
1.99
heptane
4.47
octane
14.12
nonane
33.11
Hi ch s lu Kovat c thi gian lu hiu chnh l 9.36 min?
Cu 2.15: (7) Cc s liu sau y thu c khi phn tch sc k kh p-xylene v methyl
isobutylketone (MIBK) trn ct mao qun.
Injection
Mode
split
tr
Peak
Peak Width
Compound
(min)
Area
(min)
MIBK
1.878
54285
0.028
p-xylene
5.234
123483
0.044
splitless
MIBK
3.420
2493005
1.057
p-xylene
5.795
3396656
1.051
Gii thch s khc nhau gia thi gian lu, din tch pic, v rng pick khi chuyn t tim mu
chia dng sang tim mu khng chia dng.
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
59
Chng 3: SC K LNG
(LIQUID CHROMATOGRAPHY)
3.1.
M u
Sc k lng ct l mt trong nhng nhnh ca phn tch cng c pht trin nhanh nht,
c p dng cho nhiu loi mu hn bt k k thut tch no v c kh nng phn tch
nhng hn hp mu cc k phc tp trong ha hc v trong sinh hc.
Nghin cu k thut tch bng LC l cn thit v n s tip tc ng mt vai tr quan
trng trong tt c nhng lnh vc ca phn tch ha hc, mc d c nhng tin b hn
na trong cc thuc th chn lc v nhng ci tin trong cc k thut vt l o lng.
Vi s pht trin trong sut nhng thp nin qua v thit b v s nhi ct, sc k lng
hiu nng cao (HPLC) ni ln nh mt phng php c a thch cho k thut tch v
phn tch nh lng ca rt nhiu loi mu.
Phn tch HPLC nhanh, hiu qu v c th d tm lng mu nh n 200 pg. Nhng c
hi p dng HPLC hu nh khng gii hn do HPLC tr thnh mt cng c khng th
thiu trong khoa hc v cng nghip.
Sc k lng da trn hin tng: di cng mt iu kin, mi cu t trong mt hn hp
tng tc vi mi trng xung quanh khc vi tt c cc cu t khc.
Khi c s dng nh mt cng c phn tch, LC c th xc nh cc cu t trong mt
hn hp v lng ca chng trong mu. Khi kt hp vi nhng k thut phn tch khc
th c th nhn din nh tnh cc cu t trong mu.
Php tch c i hi khi:
Mt hn hp qu phc tp cho vic phn tch trc tip v d o ph.
Cc cht phn tch rt ging nhau v d cc ng phn.
S cn thit phi iu ch mt cht c tinh khit cao.
Xc nh lng ca ca mt cht no .
Sc k ct m, sc k bn mng c s dng trong nhng trng hp tch tng i n
gin, cn HPLC l k thut tch nhng hn hp phc tp v c kh nng tch vi
phn gii cao gii quyt nhng vn nhanh hn v tt hn.
Trong HPLC nhiu thng s phi c xc nh v thit lp trc khi mu c cho vo
trong my. V th thnh cng vi HPLC, cn thi gian thit lp ch v iu kin
hot ng thch hp cho my trong mi php phn tch. iu ny c th mt hng gi
hoc ngy ty theo kinh nghim v kin thc ca ngi phn tch.
3.2.
Cc b phn c bn ca my HPLC
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
60
Bnh cha
dung mi
Ct tch
Van tim
mu
Computor
Sc k
L n nhit
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
61
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
62
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
63
nhy
tuyn tnh
khng d b ph hy
p ng
Mc n
UV-VIS
Chn lc
Hunh quang
10-4 a.u
Gii hn pht
hin (g/cm3)
10-8
Th tch
flowcell (l)
1-8
Chn lc
10-7 a.u
10-12
8-25
o dn
Chn lc
10-2 S/cm
10-7
1-5
o ch s khc x
Ph thng
10-7 r.i.u
10-6
5-15
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
64
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
65
C s phn tch sc k
66
C s phn tch sc k
67
Chn cc pha: thng chn pha tnh c tnh phn cc ging vi cc cht cn tch v
khc vi pha ng. Cc cht hu c c phn cc tng theo th t sau:
Hydrocacbon no, lefin, hydrocacbon thm, halogenua, sunfua, te, dn xut nitro, este =
andehit = xeton, ancol =amin, sunfon, sunfoxit, amit, axit cacboxilic, nc.
Th t ra gii trong sc k pha thun l cc cht khng phn cc ra trc ri n cc
cht phn cc mnh hn.
Trong sc k pha o cc cht phn cc ra trc ri n cc cht t v khng phn cc ln
lt ra sau.
ng dng: sc k lng phn b hiu nng cao c dng trong vic tch cc cht thuc
nhiu lnh vc nh:
Thuc khng sinh, an thn, gim au, steroid
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
68
3.3.2.
Bi Xun Vng
o
0.01
0.01
0.01
0.04
0.18
0.28
0.29
0.32
0.38
0.40
0.42
0.49
0.56
0.56
0.56
0.58
0.65
0.71
0.75
0.82
0.88
C s phn tch sc k
69
Ru metylic
0.95
Lin kt ngang
Nhm chc
trao i ion
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
70
Cc ionit khng tan trong nc, khi tip xc vi dung dch trao i ion th c s trao i.
Vi cationit c s trao i cation, v d s trao i cation Ca2+ vi nha cationit axit
mnh:
2RSO3-H+(rn) + Ca2+ (dd) (RSO3)2Ca(r) + 2H+(dd)
Vi anionit ta c v d:
2R(CH3)3+OH- (r) + SO42-(dd) [R(CH3)3]2SO42-(r ) + 2OH-(dd)
3.3.3.2. Cn bng trao i ion
Qu trnh trao i ion gia nha cationit axit mnh vi ion Ca2+ trong dung dch c th
vit: 2H+(rn) + Ca2+(dd) Ca2+(r) + 2H+(dd)
p dng nh lut khi lng ta c:
K'
[Ca 2 ]r [ H ]2d
[Ca 2 ]dd [ H ]2r
[Ca 2 ]r
[Ca 2 ]dd
K'
[ H ]r
[ H ]2d d
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
71
Hnh 3.4: Ra gii La(III) t ct nha trao i cation s dng gradient nng H+ tch cch
cation lu gi mnh hn. La(III) c d tm bi phn ng vi thuc th to mu sau khi ra gii.
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
72
Pha ng
Cyclohexane/CHCl3/1-pentanol
0.1MHClO4
Cc hn hp ca tributyl
phosphate, ethyl acetate, butanol,
CH2Cl2,v/hoc hexane
ClO4-
Cc amin
m HPO42- /PO43-
Butanol/CH2Cl2/Hexane
(Butyl)4N+
Cc axit cacboxylic
0.1MHClO4
ClO4-
Cc amin
pH 5-6
Picrate
Cc amin
pH 6-8.5
Butanol/heptane
(Butyl)4N+
Cc sunfoamit
0.2-0.25M HClO4
Butanol/CH2Cl2/Hexane
ClO4-
Amin v cc amin
bc bn
Butanol/CH2Cl2/Hexane
CH3SO3-
Cc amin
(Butyl)4N+
Cc axit cacboxylic
pH 8.3
Butanol/CH2Cl2/Hexane
Bng : cc h thng sc k cp ion pha o
Ion i
N,N-dimethylprotrityline
Loi mu
Cc axit cacboxylic
Nhng nguyn tc chung trong vic kim sot s tch trong ICP tng t nh trong sc
k pha o v pha thun,.
Vai tr ca ion i: Trong sc k pha o, lc dung mi c thay i bi thay i ion
i hoc thay i nng ca n.
o S tng nng ca ion i dn n s tng h s dung lng k trong ICP pha
o.
o Trong sc k ICP pha thun v pha o th k c th c thay i bi thay i
loi ion i trong (v d thay th pentasulfonat bng heptansunfonat chng hn).
S cng thm mt nhm CH2- dn n k tng ln khong 2.5 ln (nh hng s
ln hn nu nng ca ion i thp).
o Phn t ion i cng ln th gi tr kcng ln trong sc k pha o v cng nh
trong sc k pha thun.
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
73
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
74
Cht nhi ct
C hai loi: Cc ht polime v silica c ng knh t 5 n 10 micromet. Loi sau cng
hn nn d nhi ct, bn hn, cho php s dng mt khong rng cc dung mi bao gm
c nc, cn bng thit lp nhanh hn trong nhng dung mi mi, v bn nhit cao
hn.
Nhng nhc im ca ht silica l c khuynh hng lu gi cht tan bi s hp ph v
c th c tim nng xc tc cho cc phn ng phn hy cc phn t cht tan.
Hu ht sc k loi theo c u tin c thc hin trn cht nha ng trng hp gia
divinyl benzene vi styrene. Kch thc l ca loi polime ny c kim sot bi s m
rng lin kt ngang v v th lin quan n phn trm divinylbenzen s dng sn xut
nha. V vy c nhiu loi gel vi kch c l khc nhau.
Lc u, cc nha ng trng hp ny l k nc v ch c s dng vi pha ng l
cc dung mi khng nc.
Hin nay, cc gel a nc l c sn (v d poliacrylamide) dn dn c th s dng dung
mi nc cho cc php tch cc phn t cht tan trong nc v d cc loi ng.
Cc loi silica v ht thy tinh c kch thc l trung bnh ca khong 40 n 2500 Ao
hin c sn trn th trng. gim s hp ph, b mt ca nhng cht ny thng c
chuyn ha bi nhng cht th hu c. V d b mt ca mt cht nhi a nc c cu
trc:
OH OH
SiCH2CH2CH2CH2OCH2CHCH2
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
75
3.4. Pha ng
3.4.1. S quan trng ca s phn cc trong pha ng HPLC
S phn b tng i gia 2 pha c xc nh bi s tng tc ca cu t cht tan gia
hai pha vi cng c xc nh bi bi s phn cc ca cc phn t mu, ca pha
ng v ca pha tnh.
Cc lc tng tc gia cc phn t c th gy ra bi:
o Mt phn t cht ha tan c momen nh n c th tng tc mt cch chn lc
vi nhng lng cc khc.
o Nu phn t l cht cho hoc nhn proton tt th n c th tng tc tt vi nhng
phn t nh vy nh lin kt hydro.
o Mt phn t cng c th tng tc lng cc cm ng nh b phn cc bi cc
phn t khc.
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
76
Dung mi
Hexan
Metyl benzene
Tetrahydrofuran
Triclometan
Butanon
Etyl axetat
Diclo metan
1,2 dicloetan
Propanon
1,4 dioxan
2-metoxyl etanol
Axetonitril
Etanol
Methanol
Nc
Bi Xun Vng
14.9
18.2
18.6
19.0
19.0
19.6
19.8
20.0
20.2
20.4
23.3
23.9
25.9
29.4
47.8
C s phn tch sc k
77
i i
w w
(1
w
M
M
M
w
Bi Xun Vng
Dung mi
Ete du ha
He xan
Heptan
Cyclohe xan
Tetraclorua cacbon
Ete propylic
Toluen
Ben zen
E te etylic
Cloroform
Clorua methylen
Dicloroetan
Aceton
Dioxan
0.01
0.01
0.01
0.04
0.18
0.28
0.29
0.32
0.38
0.40
0.42
0.49
0.56
0.56
C s phn tch sc k
78
Butanol
Etyl acetat
Acetonitril
Pyridin
Dimetyl sunfua
Ru Izopropylic
Ru etylic
Ru mtylic
0.56
0.58
0.65
0.71
0.75
0.82
0.88
0.95
3.4.3. Ti u ha pha ng
Khi pht trin mt phng php HPLC, ta mun t c mt mc tch c th chp
nhn c tt c cc cu t ta quan tm trong mu vi mt thi gian va phi v vi mt
phn gii va xc nh. Mt s mu ta ch cn phn tch mt hoc vi cu t c
trong mu.
mt mc no , s tch c th chu nh hng ca cc thng s nh nhit , ct
tch, tc dng ca pha ng, nhng yu t quan trng nht kim sot vic tch vn l
thnh phn ca pha ng.
Nu php tch khng tha mn bi vic s dng pha ng l hn hp 2 dung mi th c
th s dng 3 hoc thm ch trong mt s trng hp n 4 dung mi cho thnh phn ca
pha ng. Vn l t l thnh phn pha ng ca hn hp ny l bao nhiu?
S ti u ha pha ng c nhiu nhm nghin cu trong thi gian qua v sau y l
mt s chin lc ti u ha pha ng c c kt.
3.4.3.1. Tm mt pha ng thch hp cho pha o
Khi s dng mt ct pha lin kt theo kiu pha o, vic tm thnh phn pha ng tt nht
cho mt php tch theo mt cch tip cn chung:
u tin nhn din mt dung mi mnh (v d metanol, acetonitril hoc tetrahydro furan)
m mu c th ho tan.
Bc tip theo l chn mt dung mi yu m mu ha tan mt cch hn ch. Phn ln
thng chn nc.
Mt khi mt dung mi mnh v yu c nhn din, vic tim mu vo ct c thc
hin s dng dung mi mnh va chn lm pha ng. Trong trng hp ny tt c cc
cu t u ha tan to mt pic ti Vo.
Nu c s lu gi khi s dng 100% dung mi mnh lm pha ng th mt dung mi
mnh hn cn c tm thay th. V d, nu s lu gi xy ra vi 100% metanol th
th 100% acetonitril lm dung mi mnh cho pha ng.
Sau khi xc nh khng c s lu gi ca cc cu t trong pha ng 100% dung mi
mnh, pha ng nn c lm cho yu hn nh trn vi dung mi yu vi nhng t l
khc nhau.
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
79
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
80
Hnh 3.5: Ti u ha php tch HPLC s dng cc pha ng c thnh phn thay i. Cc pic:
(1) paracetamol, (2) caffein, (3) aspirin, (4) phenacetin, s dng ct C18, 5m,
detection 235 nm.
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
81
Hnh 3.6: Pht trin phng php HPLC sc k pha o theo kiu tam gic u. THF l
tetrahydrofuran. Hnh trnh by th tc c p dng cho mt php tch sc k thc t.
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
82
Acetonitril/H2 O
Metanol/H2 O
Tetrahydrofuran/H2 O
Hnh 3.7: Gin cho thy phn trm th tch ca dung mi c cng lc ra gii. ng thng ng
giao vi giao vi mi ng dung mi to nhng im c cng lc ra gii. V d 30% th tch
acetonitril/70% nc c cng lc ra gii nh 40% th tch methanol hoc 22%V ca
tetrahydrofuran.
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
83
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
84
Hnh 3.8: Cc php tch gradient tuyn tnh ca cng mt mu c s dng trn trong cng mt
ct tch v h thng dung mi tc dng 1.0 ml/phut. Thi gian ch dung mi l 5 pht.
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
85
Hnh 3.10: Kt qu tch cui cng ca 3 estrogen (a) Mu chun, (b) Mu vin thuc. Pha ng s
dng 35/65 MeOH/H2O(v/v) + m KH2PO4 0.001M
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
86
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
87
C s phn tch sc k
88
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
89
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
90
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
91
Cht mang s dng trong pha tnh l cht tr i vi cc cht cn tch. Cht rn c ph
pha lng c nhi vo ct nh trong sc k hp ph. Ct cng tng t. Cht mang phi
hp ph v lu gi pha tnh lng v phi c din tch b mt rng. N phi bn c v d
dng nhi vo ct khi c ph pha tnh lng v khng cn tr dng chy pha ng.
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
92
C s phn tch sc k
93
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
94
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
95
Bi tp
Cu 3.1: Trnh by s khc nhau c bn gia sc k hp ph, sc k phn b, sc k trao i ion
v sc k ry phn t.
Cu 3.2: Gii thch ti sao lc ra gii tng ln khi dung mi pha ng tr nn t phn cc hn
trong sc k pha o, trong khi lc ra gi tng ln khi dung mi pha ng tr nn phn cc
hn trong sc k pha thun.
Cu 3.3: Ti sao p sut cao cn thit trong sc k lng hiu nng cao?
Pha lin kt trong sc k lng l g? Cho bit mt s pha lng lin kt khng phn cc , phn cc
trung bnh v phn cc mnh.
Cu 3.4: Trnh by nguyn tc hot ng ca cc loi detector c s dng trong HPLC:
a)
b)
c)
d)
Detector UV-VIS
Detector Photo diodArray
Detector o ch s khc x
Detector pht hunh quang
Cu 3.5: Cho bit cc loi cu t no c th tch c bng sc k lng hiu nng cao nhng
khng th tch c bng sc k kh.
Cu 3.6: Cho bit cc bc c bn trong pht trin php tch isocratic trong sc k pha o s
dng mt dung mi hu c v hai dung mi hu c
Cu 3.7: D on trt t ra gii ca cc cht sau:
a) n-hexan, n-hexanol, benzene
b) ethyl axetate, diethyl ether, nitrobutane
Khi thc hin php tch l sc k pha thng v sc k pha o.
Cu 3.8: Cc cht phn cc c tch ra bng HPLC c ct tch cha pha tnh phn cc
polyetylenglycol. Hi thi gian lu ca chng thay i nh th no nu pha ng gm
CH3CN/H2O c nng acetonitril thay i t 40 ln 60%.
Cu 3.9: Khi bn c gng tch mt hn hp cc cht cha bit bng sc k pha o vi pha ng
l 50% acetonil/50% nc th thu c sc k c cc pic nm qu gn nhau v c ra gii
trong khong k=2-6. Vy trong ln chy tip theo bn nn tng hay gim thnh phn acetonitril
trong pha ng ci thin phn gii. Gii thch ?
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
96
Hp cht
4.5
benzoic acid
7.4
7.0
6.9
4.4
aspartame
5.9
6.0
7.1
8.1
caffeine
3.6
3.7
4.1
4.4
(a) Gii thch s thay i gi tr thi gian lu cho mi hp cht khi thay i pH pha ng.
(b) Gii thch thi gian lu ca 3 hp cht khi pha ng c cng pH.
Cu 3.13: 2) Nng ca PAHs trong t c th c xc nh bng cch chit PAHs bng
methylene chloride. Dch chit sau c pha long, nu cn thit, v cc PAHs c tch
bng HPLC s dng detector UV/Vis hoc detector pht hunh quang. Trong mt php phn
tch tiu biu, cn 2.013-g mu t kh ri chit bng 20.00 mL methylene chloride. Sau khi
lc t, ly 1-mL ca phn dch chit pha long n 10 mL bng acetonitrile. Tim 5 L ca
dch chit pha long ny vo my HPLC cho tn hiu 0.217 (th nguyn ty chn) cho trng
hp fluoranthene. Khi tim 5 L dung dch chun 20.0-ppm fluoranthene vo my HPLC trong
cng iu kin th tn hiu thu c l 0.258. Tinhd nng ppm ca fluoranthene trong mu
t trn.
Cu 3.14: Thnh phn ca mt vin thuc multivitamin c xc nh bng HPLC vi diode
array UV/Vis detector. Tim 5- L mu chun c cha 170 ppm vitamin C, 130 ppm niacin, 120
ppm niacinamide, 150 ppm pyridoxine, 60 ppm thiamine, 15 ppm folic acid, and 10 ppm
riboflavin vo my HPLC, cho cc tn hiu ln lt thoe th t cc cht trn (th nguyn ty
chn), 0.22, 1.35, 0.90, 1.37, 0.82, 0.36, v 0.29.
Vin thuc c chun b cho phn tch bng cch ngin mn thnh bt ri chuyn vo bnh tam
gic c 125-mL cha 10 mL of 1% v/v NH3 trong dimethyl sulfoxide. Sau khi siu m trong 2
min, thm vo 90 mL of 2% acetic acid, v hn h dung dch c khuy trong and 1 min v
siu m 40 C trong 5 min. Sau dch c em lc vi giy lc c 0.45- m. Tim 5- L
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k
97
mu va chun b trong my HPLC trong cng iu kin cho cc tn hiu ln lt l 0.87 cho
vitamin C, 0.00 cho niacin, 1.40 cho niacinamide, 0.22 cho pyridoxine, 0.19 cho thiamine, 0.11
cho folic acid, v 0.44 cho riboflavin. Tnh s milligrams ca mi cht c trong vin vitamin.
Cu 3.15: . Lng caffeine trong mt vin thuc giamr au c xc nh bng HPLC s dng
phng php lp ng chun. Cc dung dch chun caffeine c chun b v phn tch s
dng vng tim mu c th tch 10- L. Kt qu o cc chun nh sau
Nng cc chun
Tn hiu
(ppm)
(th nguyn ty chn)
50.0
8354
100.0
16925
150.0
25218
200.0
33584
250.0
42002
Bi Xun Vng
C s phn tch sc k