Nowiny literackie str.

4/ nr 35 Wiktor Woroszyski
Kiedy, kiedy zbierzemy fors, bdziemy mieli may domek i par akrw i krow. i par
wi..."- tak formuuj swoje marzenie robotnicy rolni, bohaterowie Myszy i ludzie
Steinbecka. Jeszcze jeden miesic pracy Georga i Lenniego, stary CAndy dooy swoje
oszczdnoci- i bd mieli to miejsce, marzenie zostanie zrealizowane.
Ale nie, czasy literatury optymistycznej miny w Ameryce. Ni nie wyjdzie z planw,
ktrymi nasyca George rozgorczkowan wyobrani kolegw Dlaczego? w motywacji
klski bohaterw Myszy i ludzi znajdziemy sens ideologiczny powieci.
Znamy dwch Steinbeckw. Jeden- to wielki postpowy pisarz, autor Grona gniewu,
ksiki, ktra z niespotykan uprzednio w amerykaskiej literaturze konsekwencj pokazuje
typowe zjawiska wspczesnego ycia w USA- pauperyzacj farmerw, ich przeobraenie w
wdrujcych robotnikw. walk z wrogim wiatem kapitau. Bohaterowie znakomitej
powieci posiadaj prawdziwe ludzkie cechy: wytrwao, dum, poczucie wasnej godnoci.
Grona gniewu nie tylko obnaaj najboleniejsze strony amerykaskiej rzeczywistoci- ale
wzywaj do oporu, do walki.
A drugi Steinbeck? Tego naley wymieni w jednym szeregu z Faulknerem, Saroyanem, D.
Parker i wieloma innymi drugorzdnymi pisarzami zachodniej pkuli uprawiajcymi rodzaj,
ktry monaby nazwa patologicznym naturalizmem, albo po prostu patologizmem. Ten
STeinback- to autor Myszy i ludzi.
......
Rzeczywisto jest potworna i bezsensowna, ale musi si przed ni skapitulowa. Stojc na
stanowisku niewiary w moliwo rewolucji spoecznej, pisarz, hodujcy patologicznemu
naturalizmowi, rezygnuje z tumacxzenia zjawisk spoecznych za pomoc porzdkw,
ustanowionych przez czowieka i, co std wynika, znajdujcych si we wadzy czowieka.
TAki pisarz widzi w czowieku istot ograniczon umysowo i moralnie, niezdoln do
przemian duchowych i rozwoju.
.......
Gdyby ,mg istnie czytelnik obiektywny i apolityczny- rwnie i on odoyby Mysz i
ludzi z uczuciem jakiego niedosytu. Znany krytyk amerykaski okreli wielk literatur
swego kraju w sposb nastpujcy: Wszystko jest zrobione ogromnie podobnie, oni
rozmawiaj zdumiewajco realistycznym jzykiem, - niemniej jednak s to tylko skorupy, a
nie ywi ludzie. Z tym sdem naley si zgodzi. Pozbawiony bowiem moliwoci
prawidowej oceny i selekcji faktw rzeczywistoci, kady autor - take Steinbeck- musi
stworzy obraz jednostronny, ograniczony, nieprawdziwy i, co za tym idzie, ubogi
artystycznie.
Przekad Jana Meysztowicza na og dobry. Bardzo rzadko zwracaj uwag nieprzyjemne
potknicia, jak na stronie 57: On szuka za swoj pani.