Disclimer:

Oto odpowiedzi.

Bardzo boj si, e popeniem jaki bd

rachunkowy, ale licz, e przedstawiem metodyk dziaania.

W razie pyta

bd w niedziel po poudniu.

0.1

Normy macierzy

Pytanie :
Co do normy Frobeniusa nie ma raczej wtpliwoci (pierwiastek z sumy
kwadratw wszystkich elementw macierzy), natomiast jeli chodzi o norm
spektraln (z tego co zrozumiaem inna nazwa to - norma druga macierzy) jest
gorzej.

Znalazem denicj, e jest to pierwiastek z promienia spektralnego

iloczynu macierzy

A AT .

Znalazem denicje w Internecie, ktre mwi e promie spektralny jest

to najwiksza co do moduu warto w macierzy. A w zadaniach wielokrotnie
widziaem odejmowanie od macierzy

A AT

macierzy jednostkowej z lambdami

na diagonalii, potem liczenie wyznacznika takiej rnicy i jej przyrwnywanie

do zera. Czy jest to sobie rwnoznaczne?

Odpowied :
Z norm spektraln rzeczywicie jest trudniej. Tym bardziej, e nie potra
powiedzie Panu skd te wzory si bior, to jest co co zawsze przyjmuj jako
pewnik i ucz si na pami.
Najpierw trzeba si zaznajomi z kilkoma wanymi pojciami. Symboli jest
sporo, dlatego trzeba uwaa.

Warto wasna

rwnanie:

(ang.

eigenvalue ) to taka warto skalarna , ktra spenia

det(A I) = 0.

Takich wartoci moe by wicej ni jedna, dlatego

zwykle dodaje im si jeszcze indeks i szereguje od najwikszej do najmniejszej.

widmem macierzy 1 ...n

spectrum of the matrix ). Natomiast promie spektralny (A) (ang. spectral radius ) to najwiksza co do wartoci bezwgldnej warto wasna, czyli
Zbir wszystkich wartoci wasnych nazywamy

(ang.

(A) = max |i |.
Ostatnie pojcie to

warto osobliwa i

powizana z wartoci wasn.

(ang.

singular value ).

Jest cile

Kadej wartoci wasnej z widma macierzy

odpowiada jedna warto osobliwa dana wzorem

i =

i .

Prosz zwrci

uwag, e zakada to, e warto wasna jest nieujemna. Kiedy wartoci wasne
s nieujemne? Zaraz napisz.
W takim razie, co robimy z norm spektraln? Norma spektralna to najwik-

T
||A| |sp = max i =
p warto osobliwa macierzy (uwaga! ) A A . Czyli:
max |i |, gdzie i to i-ta warto wasna macierzy AAT , czyli szukamy takich
, ktre s rozwizaniami rwnania det(A AT I) = 0. Prosz zwrci te
T
T
uwag, e AA to to samo co A A, oraz, e taki iloczyn macierzy jest macierz
sza

symetryczn. Oglnie wartoci wasne z takich macierzy symetrycznych s zawsze rzeczywiste.

Dodatkowo, jeli taka macierz jest dodatnio pokrelona

(ang.

positive semidenite ) to wartoci wasne s nieujemne.

Macierz

AT A jest

zawsze dodatnio pokrelona (dlatego warto osobliwa takiej macierzy jest

zawsze rzeczywista, bo liczymy pierwiastek z nieujemnych liczb).
Podsumowujc, w Internecie trzeba uwaa.

0.2

Wzr oglny na aproksymacj redniokwadratow

Pytanie :
Mam drobny problem ze znalezieniem i zrozumieniem wzoru na wyznaczanie
wspczynnikw przy funkcjach bazowych.
Znalazem wzr macierzowy, za pomoc ktrego mona wyznaczy wspczynniki

a0 , a1 , .., aN ,

ale jest on nieodporny na funkcje wagowe rne od 1.

Czy mgby Pan wytumaczy, w jaki sposb wyznacza wspczynniki ze

wzoru oglnego (takiego z dwoma sumami, jedn po punktach, a druga po
wspczynnikach)?

Odpowied :
Macierzowy wzr jest tylko skrtem, ktry dziaa tylko w pewnych, konkretnych warunkach (np. dla jednej zadanej funkcji aproksymujcej). Zaraz pokae
w jaki sposb wyznaczy wzr dla kadej funkcji.
Oglny wzr na cig aproksymacj redniokwadratow funkcji

< a, b >

przedziale

zakada znalezienie takiej funkcji

w(x) minimalizuje
w(x) (f (x) g(x))2 dx

moci funkcji wagowej

E=

Rb
a

g(x),

f (x)

ktra przy znajo-

bd redniokwadratowy

E.

Oczywicie moemy zawsze tak aproksymacj cig zamieni na aproksymacj dyskretn:

Pn

2
i=0 w(xi ) (f (xi ) g(xi ))
Jak znale g(x)? Musimy znale dla

E=

min E w tym celu musimy zna

g(x). Oglna posta tej funkcji to g(x) = a0 0 (x) + a1 1 (x) +
... + an n (x), gdzie n to n-ta funkcja bazowa a an to n-ty, nieznany wspczynnik. Std mamy, e E to:
Pn
E = i=0 w(xi ) (f (xi ) a0 0 (xi ) a1 1 (xi ) ... an n (xi ))2
Zasada jest nastpujca: warto E zwana funkcjonaem (bo przyporzd-

dokadn

kowuje

posta

funkcji

warto skalarn) jest najmniejszy, gdy:

E
E
E
=
0
a0
a1 = 0 ... an = 0
z tego wynika, e moemy sobie policzy pochodne czstkowe z

z wspczynnikw

n+1

an

i przyrwna to do zera. Mamy

n+1

po kadym

wspczynnikw i

rwna  Hurra!

ak :
w(x
)

(2)

(1)

(f
(x
)

(x
)

(x
)

...

i
i
0
0
i
1
1
i
n
n (xi )) k (xi )
i=0

Policzmy oglny wzr takiej pochodnej czstkowej po wspczynniku

E
ak

Pn

(2) i (1) wynikaj ze wzoru na pochodn zoon. (2) pojawia

(1) poniewa przy kadym ze wspczynznak . Prosz nie zapomnie rwnie o dodatkowym elemencie

Wyjanienie:

si, bo mamy funkcj kwadratow, a

nikw ak jest
k (xi ), ktry pojawi si na kocu wzoru. On te wynika ze wzoru na pochodn
zoon. Zaznaczam, e (2) (1) mona wyczy przed znak sumy.
Powyej przeksztacony wzr jest wzorem oglnym, ale

polecam

nauczy si

go wyprowadza.

g(x) = a0 x+a1 .
Funkcja wagowa w(x) = x1. Punkty to: (1, 6), (4, 9), (9, 12), (25, 18), (36, 21).
Podstawmy je do wzorw na pochodne czstkowe po a0 i a1 :
Pn

E
2
xi
a0 = 2Pi=0 xi (f (xi ) a0 xi a1 )

n
E
2
i=0 xi (f (xi ) a0 xi a1 ) 1
a1 = 2
Co teraz? Znajdmy wspczynniki dla jakiej funkcji, np.

Rozwimy sumy podstawiajc punktu danych:

= 2 (1 1)(6 a0 1 a1 ) 1 + (4 1)(9 a0 4 a1 ) 4 +

(9 1)(12 a0 9 a1 ) 9+(25 1)(18 a0 25 a1 ) 25+(36 1)(21 a0 36 a1 ) 36

po uproszczeniu (podzieleniu wszystkiego przez 2):
E
a0 = 0 (6 a0 a1 ) + 3 (9 2a0 a1 ) 2 + 8 (12 3a0 a1 ) 3 +
24 (18 5a0 a1 ) 5 + 35 (21 6a0 a1 ) 6
E
a0 = (27 6a0 3a1 ) 2+(96 24a0 8a1 ) 3+(432 120a0 24a1 ) 5+
(735 210a0 35a1 ) 6
E
a0 = (54 12a0 6a1 )+(288 72a0 24a1 )+(2160 600a0 120a1 )+
(4410 1260a0 210a1 )
E
a0 = (2202 1994a0 360a1 ) = 0
E
a0 = (1101 997a0 180a1 ) = 0
E
a0

Druga pochodna czstkowa:

= 2(1 1)(6 a0 1 a1 )+(4 1)(9 a0 4 a1 )+(9 1)(12 a0 9 a1 )+

(25 1)(18 a0 25 a1 ) + (36 1)(21 a0 36 a1 )

E
a1

po uproszczeniu:

E
a1

= 0 (6 a0 a1 )+3 (9 2a0 a1 )+8 (12 3a0 a1 )+24 (18 5a0 a1 )+

35 (21 6a0 a1 )
E
a1 = (27 6a0 3a1 ) + (96 24a0 8a1 ) + (432 120a0 24a1 ) +
(735 210a0 35a1 )
E
a1 = (1290 360a0 70a1 ) = 0
E
a1 = (129 36a0 7a1 ) = 0
Daje to nam ukad rwna:

997a0 180a1 = 1101

36a0 7a1 = 129
Ktrego rozwizaniem jest:

a0 = 31.088 i a1 = 178.311.

Mam nadziej, e nie popeniem adnego bdu rachunkowego. Kiedy nie

mamy doczynienia z funkcj wag, rzeczywicie mona to policzy w sposb
prostszy.

Odsyam do (http://bc.pollub.pl/Content/1370/metody.pdf, strona

67) w razie wtpliwoci.

Nie odpowiedziaem

dokadnie

na Pana pytanie, dlatego, e nie znalazem

innego oglnego wzoru na przypadek z funkcj wagow rn od

1.

0.3

Aproksymacja redniokwadratowa funkcji cigej

zadanej wzorem

Pytanie :

Tutaj te mam problem, w notatkach znalazem tylko jeden przykad,

ktry nie za bardzo tumaczy metodyk.

Odpowied :

Aproksymacj cig wykonuje si w taki sam sposb jak aproksy-

macj dyskretn z rnic, e: zamiast punktw danych mamy: przedzia

a, b >

oraz funkcj, ktr aproksymujemy, np.:

f (x) = 3 x.

<

Zaczynamy od wzoru:

Rb

w(x) (f (x) g(x))2 dx

a
Musimy mie dan posta funkcji, sprbujmy wykona to t sam funkcj
E=

g(x) = a0 x + a1 na tym samym przedziale < 1, 6 >.

wspczynnikw: w(x) = x 1.
Wstawiamy funkcj f (x), g(x) oraz przedzia caki to do wzoru:
R6

E = 1 (x 1) (3 x a0 x a1 )2 dx

co poprzednio:

Funkcja

I teraz musimy uproci to wyraenie tak, aby dao si z niego policzy

ak . W tym celu policzymy to co da

x) a nastpnie dojdziemy do wzoru tego funkcjonau

pochodn czstkow po wspczynnikach

si policzy (caki wzgldem

a0 i a1 .
R6

E = 1 (x 1) ((3 a0 ) x a1 )2 dx
R6

2
E = 1 (x 1) ((3 a0 )2 x 2(3 a0 )a1 x + a21 )dx
R6

E = 1 (x 1) ((9 6a0 + a20 )x (6 2a0 )a1 x + a21 )dx

R6

E = 1 (x 1) (9x 6a0 x + a20 x 6a1 x + 2a0 a1 x + a21 )dx

R6

E = 1 (9x2
6a0 x2 + a20 x2 6a1 x x + 2a0 a1 x x + a21 x 9x + 6a0 x a20 x +

6a1 x 2a0 a1 x a21 )dx

zalenego tylko od

Rozbijamy na sumy caek (caka z sumy to suma caek):

R6
R6
R6
R6
R6

E = 1 9x2 dx 1 6a0 x2 dx + 1 a20 x2 dx 1 6a1 x xdx + 1 2a0 a1 x xdx +

R6 2
R
R6
R6
R6 2
R6

6
a xdx 1 9xdx + 1 6a0 xdx 1 a0 xdx + 1 6a1 xdx 1 2a0 a1 xdx
R16 12
a dx
1 1

3
1 1
Obliczamy proste caki pamitajc, e x x = x x 2 = x 2 , wic jego pochodna
1
3
to x 2 :
2

E = 18x|61 12a0 x|61 + 2a20 x|61 23 6a1 x|61 + 32 2a0 a1 x|61 + a21 |61 9|61 + 6a0 |61
q
q
a20 |61 + 21 6a1 x1 |61 12 2a0 a1 x1 a21 |61
H(x)|ba= H(b) H(a):
2
2
108 18 72a
a0 9a1 6 + 9a1 + 3a0 a1 6 3a0 a1
q 0 + 12a0 + 12a0q
1
0 0 + 3a1 6 3a1 a0 a1 16 + a0 a1 0 E = 90 84a0 + 11a20

Upraszczamy korzystajc z wiedzy, e

E=

00+

q
q
p

1
1
(9 (6) 9)a1 + (3 6 3)a0 a1 + (3 6 3)a1 ( 6 1)a0 a1 E = 90 84a0 +
q
q
p

11a20 (9 (6) 9)a1 + (3 6 3)a0 a1 + (3 16 3)a1 ( 16 1)a0 a1

4

To jest wzr tego funkcjonau po podstawieniu znanych rzeczy i uproszczeniu. Z niego moemy policzy pochodne czstkowe. Najpierw wszystko oprcz

a0

q a1 (nawet a0 !):
= 0 + 84 + 22a0 0 + (3 6 3)a1 ( 16 1)a1
q
q
p

= 0 + 0 + 0 (9 (6) 9) + (3 6 3)a0 + (3 16 3) ( 16 1)a0

traktujemy jako stae, potem wszystko oprcz

E
a0

E
a1
Po uporzdkowaniu wychodzi nam:
E
a0

= 84 + 22a0 + (3 6 3 + 1 16 )a1 = 0
q
q

= (3 6 3 + 1 16 )a0 + 6 9 6 + 3 16 = 0

E
a1
Co prowadzi do prostegu ukadu rwna:

22a0 + (3 6 2 16 )a1 = 84
q
q

(3 6 2 16 )a0 0a1 = 9 6 3 16 6
Ktrego rozwizaniem jest: a0 = 3.0 i a1 = 30.363.
Tutaj te prosz strzec si bdw rachunkowych.

Od razu ostrzegam, e

jest to metoda pewnie odrobin na okoo, ale jej du zalet jest czytelno.