Professional Documents
Culture Documents
Giai BDTHam
Giai BDTHam
GII
GIIBT
BTNG
NGTHC
THCHM
HMBNG
BNG
PHNG
PHNGPHP
PHPCHUYN
CHUYNQUA
QUAGII
GIIHN
HNDY
DYS
S
Phng php chuyn qua gii hn dy s i khi kh hu hiu trong vic gii mt s dng ton
lin quan n bt ng thc hm. Bi vit cp n phng php ny thng qua mt s bi
ton minh ha.
x, y R;
f (x + y) f (x)f (y),
x, y R.
(1)
(2)
Li gii:
Trc ht lu rng f (x) > 0, x R. Trong (1), cho x = 0 ta c f (0) 1.
Trong (2), cho x = 0 ta c f (0) f 2 (0), suy ra f (0) 1. Do f (0) = 1.
iu kin (2) suy ra rng f (x1 + x2 + + xn ) f (x1 )f (x2 ) f (xn ), vi mi xi R, 1 i n.
Do f (x) = f nx + + nx f n nx , vi mi x R v n N .
n
Kt hp iu kin (2), ta c f (x) f n nx 1 + nx .
T bt ng thc ny, cho n , ta c f (x) ex .
Hn na, ta c 1 = f (0) = f (x + (x)) f (x)f (x) ex ex = 1.
Do f (x) = ex . Th li ta thy hm ny tha mn iu kin bi ton.
x, y R+
(3)
Li gii:
Gi s rng tn ti hm f tha mn iu kin bi ton.
Trong (3), cho x = 1 v thay y bi x ta c f (1 + x) f (1) + x.f (f (1)).
iu ny suy ra rng lim f (x) = +, v do lim f (f (x)) = +.
x+
x+
x R+
(4)
k 1.
(5)
Trnh o Chin
n x0 + 1.
(6)
(7)
(8)
Th th, ta c
(9)
Hn na, bi eqrefpt4, ta c
f (x0 + n + 1) f (x0 + n) + f (f (x0 + n)).
(10)
(11)
Cui cng, t cc bt ng thc (8), (9), (10), (11), suy ra f (f (x0 + n)) > f (f (x0 + n)), mu
thun.
Ta c iu phi chng minh.
x [0; 1].
(12)
Li gii:
Trong (12), thay ln lt x = 0 v x = 1 ta c
f (0) 0,
f (1) 0.
(13)
n n1
f (x2n ),
n N .
(14)
V x (0; 21 ) v f lin tc nn
lim
n+
n n1
(2n)n x2
f (x2n ) = f (0) 0.
(15)
T eqrefpt14 v (15), ta c
f (x) 0, x [0; 12 ).
f ( x)
f (x 2n )
f (x)
1 .
2 x
1 n
n
2 x 2
2
(16)
(17)
Trnh o Chin
M lim
n+
f (x 2n )
1
= 0, nn bi (17), ta c
2n x1 2n
f (x) 0 x (0; 1).
(18)
f (x) = 0 x [0; 21 ).
(19)
T (16) v (18), ta c
1
n
Vi mi x [ 21 ; 1), tn ti n N sao cho x2 < .
2
n
Th th, khi f (x) x2 n1 f (x2n ) = 0. Do
f (x) 0 x [ 12 ; 1).
(20)
f (x) = 0 x [ 21 ; 1).
(21)
Bi (18) v (20), ta c
Bi (19) v (21), suy ra f (x) = 0, x [0; 1).
Hn na, v hm f lin tc trn [0; 1] nn f (x) = 0, x [0; 1].
Th li , ta thy f (x) = 0, x [0; 1]. tha mn iu kin bi ton
x, y R,
(22)
trong g(x) l mt hm gii ni, kh vi ti 0, g(0) = 1 v g 0 (0) = k. Chng minh rng f (x) 0
l hm s duy nht tha mn bt phng trnh cho vi iu kin
lim
x0
f (x)
= 0.
x
(23)
Li gii:
Gi s rng f (x) l nghim ca (22), vi iu kin (23).
Th th, vi h > 0 nh, ta c f (x + h) f (x)g(h) + f (h)g(x)
hay
f (x + h) f (x) (g(h) 1)f (x) + f (h)g(x).
g(h) g(0)
f (h)
f (x + h) f (x)
f (x) +
g(x)
Do
h
h
h
Mt khc, ta c f (x) = f (x + h h) f (x + h)g(h) + f (h)g(x + h)
hay g(h)(f (x) f (x + h)) g(h)f (x) f (x) + f (h)g(x + h).
V hm g(x) kh vi ti 0 nn n lin tc ti im . Do vi h > 0 nh ta c g(h) > 0.
Vy vi h > 0 nh, ta c
f (x + h) f (x)
(g(h) 1)f (x) + f (h)g(x + h)
h
g(h)
g(h) g(0)
f (h)
=
f (x) +
g(x + h).
hg(h)
hg(h)
Trnh o Chin
hg(h)
hg(h)
Tng t, bt ng thc trn cng ng i vi chiu ngc li, vi h < 0 c |h| nh.
f (x + h) f (x)
Do , bi iu kin (23), ta c f 0 (x) = lim
tn ti
h0
h
v bng g 0 (0)f (x) = kf (x), vi x R, v g(x) l mt hm gii ni.
T , vi x R, ta c
0
f (x)
kf (x) kf (x)
f 0 (x) kf (x)
=
= 0.
=
kx
kx
e
e
ekx
Do f (x) = Cekx (C l hng s). Hn na t iu kin (2) suy ra rng C = 0
Vy f (x) 0 l hm s duy nht tha mn bt phng trnh cho, vi iu kin (23).
x R+ .
(24)
x R+ .
Li gii:
Bi (24), ta c
f (x)
x x
x
+f f
> ,
2
2
2
x R+ .
(25)
Gii s rng
f (x) an x,
x R+ .
x x
x 1 + a 2
x
n
+f f
> + an f
>
x.
2
2
2
2
2
1 + an 2
1
Xt dy
xc nh bi a1 = , an+1 =
, n 1.
2
2
2
(1 + an )
Th th an+1 an =
0, ngha l (an )
n=1 l mt dy s tng.
2
Hn na, d thy rng an < 1, n 1.
1 + a2
Suy ra dy l hi t v nu k hiu a l gii hn ca n th a =
, ngha l a = 1.
2
1 + an 2
Do , cho n th t bt ng thc f (x) >
x, ta c f (x) x, x R+ .
2
Ta c iu phi chng minh.
(an )
n=1
(26)
Trnh o Chin
x2
,
2
x R.
Li gii:
D thy rng f (0)=
0. Do , ta ch cn chng
x minh bt ng thc vi x 6= 0.
x
n
Th th g 2 (x) g
v do g 2 (x) g n , vi x 6= 0 v n N .
2
2
Ch rng, g(x) g 2 (2x) 0. Do ta c
v
u
r
r
u 2f x
2n+1
u
n
x
x
2
n
2n
2 n 2
g(x)
g n = 2u
, v n (1, 1).
2
t
2
x
2
x
2
2n
By gi cho n v s dng kt qu lim
Do f (x)
x2
,
2
n
= 0, ta thu c g(x) 1.
2n
x R.
x R+ .
(27)
(28)
Li gii:
x
x
D thy rng f (x) = tha mn (27), nn f (x) = F.
2
2
x
1
Thay f (x) = vo (28), ta suy ra a .
2
2
V f (x) > 0, x > 0, nn t (27) ta c
2x
x
x
3x
f (x) = f
f f
+ > ,
3
3
3
3
x > 0.
(29)
Ta xc nh mt dy (an ) nh sau
1
2an 2 + 1
a1 = ; an+1 =
,
3
3
n 1.
(30)
n 1.
(31)
Trnh o Chin
Suy ra
1
2an 2 + 1
an = (an 1)(2an 1) > 0, n 1.
3
3
1
Do , (an ) l dy s dng, tng nghim ngt v b chn bi . Vy dy (an ) hi t.
2
1
22 + 1
hay = .
Gi s lim an = . Th th, bi (30) v (31), ta c =
n
3
2
By gi ta cn chng minh rng, vi mi n 1, ta lun c
an+1 an =
f (x) an x,
x > 0.
(32)
x > 0.
(33)
x 1;
xf (x + 1) = f 2 (x) 1,
(34)
x 1.
Li gii:
Bi cc gi thit (34) v (35), ta c
p
p
(35)
x 1.
x 1,
n 1.
(36)
v 2 2n 1 khi n , nn t (36) ta c
f (x) x + 1,
By gi, bi (35), ta c
x 1.
f 2 (x) 1
= f (x + 1) 1. Do
x
f (x) x + 1 > x, x 1.
(37)
Trnh o Chin
f (x) > x1 2n ,
v
1
2n
x 1,
n 1.
(38)
0 khi n , nn t (38) ta c
f (x) x,
x 1.
(39)
p
p
1
xf (x + 1) + 1 x(x + 1) + 1 > x + ,
2
1
2n
x 1.
n 1.
(40)
0 khi n , nn t (40) ta c
f (x) x + 1,
x 1.
(41)
Bi tp
Bi 1. Gi f : R R l hm s tha iu kin
|f (x + y) f (x) f (y)| 1, x, y R
Chng minh rng tn ti hm s g : R R tha mn cc iu kin sau
i) |f (x) g(x)| 1, x R
ii) g(x + y) = g(x) + g(y), x, y R
f (2n x)
l hm cn tm.
Hng dn Hm g(x) = lim
n+
2n
Bi 2. Chng minh rng khng tn ti
hm s f : R R tha mn iu kin
f (x) + f (y)
x+y
f
+ |x y|, x, y R.
2
2
Hng dn Gi s tn ti hm s f tha mn iu kin bi ton. Ta chng minh c bt ng
thc
f (x) + f (y)
x+y
f
+ 2n |x y|, x, y R.
2
2
V 2n +, khi n +, nn dn n iu mu thun.
Bi 3. Cho hm s f : R R+ tha
kin
s mn iu
p
9
4x
3f (x) 3f (x) f
1, x R.
4
3
Tm s thc k ln nht sao cho f (x) k, vi mi x R.
4
4 8
Hng dn Xt dy s (un ) xc nh nh sau u1 = , un+1 = +
3un , n 1.
9
9 9
4
4
Dy s ny tng v b chn trn nn tn ti gii hn, gii hn l . Suy ra k = .
3
3
Trnh o Chin
Ti liu
[1] Nguyn Vn Mu, Bt ng thc, nh l v p dng, NXB Gio dc (2006)
[2] IH-Ching, On some functional inequalities, 129-135, Aequationes Mathematicae, Vol. 9, 1973.
[3] Titu Andresscu, Iurie Boreico, Functional equations - 17 Chapters and 199 Problems with
solution, Electronic Edition, 2007.
[4] Mt s Tp ch Ton hc v Tui tr.
Mc lc
1 Mt s dng ton bt ng thc hm.
3 Bi tp