O ritual estratxico da obxectividade: exame das nocins de obxectividade da xente de prensa.

1
Gaye Tuchman

Os xornalistas que estudamos cren que poden mitigar presins continuas coma as dos termos de entrega,
posibles procesos por libelo e reprimendas por anticipado dos superiores cando son capaces de declarar que o traballo
que fan obxectivo. Este artigo examina tres factores que axudan s xornalistas a defini-lo que sexa un feito
obxectivo: forma, contido e relacins interorganizativas. Amosa que, hora de discuti-lo contido e as relacins
interorganizativas, os xornalistas s poden invoca-lo xuzo que teen para decidir que noticia; sexa como for,
declaran (ou reclaman) obxectividade citando procedementos que seguiron para exemplifica-los atributos formais
dunha noticia ou dun xornal. Por exemplo, o xornalista pode suxerir que citou a outra xente, en troques de ofrece-las
sas opinins. O artigo suxire que a obxectividade pode entenderse a xeito de ritual estratxico que protexe s
xornalistas dos riscos que corren no seu traballo. Pregntase se quizais noutras profesins tamn se usa o termo
obxectividade da mesma maneira.

Para un socilogo, a palabra obxectividade est cargada de significado. Invoca a filosofa,

nocins de ciencia e ideas de profesionalismo. Chama polos espritos de Durkheim e Weber,
evocando disputas de revistas acadmicas verbo da natureza dos feitos sociais e da expresin
libre de valores.
A insistencia frecuente do cientfico social na obxectividade non nada peculiar desta
profesin. Os mdicos e avogados declaran que a obxectividade a posicin adecuada que
teen que manter perante os clientes. Prs xornalistas, igual que prs cientficos sociais2, o
termo obxectividade amsase coma se fose un baluarte entre eles e mailos crticos. Cando
reciben ataques pola presentacin controvertida de feitos, os xornalistas invocan a
obxectividade case igual c labrego mediterrneo levara un colar de allos arredor do pescozo
para gardarse dos malos espritos.
A xente da prensa ten que ser capaz de invocar algn concepto de obxectividade, por mor de
procesa-los feitos relativos realidade social. Este artigo vai examinar tres factores que inflen
na nocin de obxectividade da xente de prensa: a forma, as relacins interorganizativas e mailo
contido. Por forma, entendo os atributos das noticias e xornais que exemplifican os
procedementos das noticias, como o uso de vrgulas nas citas. Por contido, entendo as nocins
de realidade social que o xornalista d por garantidas. O contido tamn ten relacin coas
relacins interorganizativas do xornalista, poilas experiencias con esas organizacins lvano a
dar por garantidas algunhas cousas relativas a elas. Finalmente, vou suxerir que o tratamento
correcto dunha historia (ou, dunha noticia, da historia que se conta nunha noticia), quere
dicir, o uso de certos procedementos que o lector pode discernir, protexe xente de prensa dos
riscos da profesin, crticos includos.
Everett Hughes (1964), suxire que os procedementos que valen para tal obxectivo poden
concebirse a xeito de rituais. O ritual entendense aqu a xeito de procedemento rutineiro que
ten relevancia relativamente pequena ou tanxencial para o fin que se procura. A adhesin
procedemento decote compulsiva. Que tal procedemento poida se-lo recurso mis coecido
para acada-lo fin que se procura non reduce en nada a pertinencia de caracterizalo a xeito de
ritual. Por exemplo, a prctica dezaoitesca de lle facer sangras s doentes por lles cura-la febre

Versin galega de Objectivity as strategic ritual. An examination of newsmens notions of objectivity,

American Journal of Sociology, n. 79, pp. 110-131.

Jacobs (1970) discute as comparanzas entre xente de prensa e socilogos, indicando que os socilogos recollen mis
datos para cumprir un obxectivo diferente. Indica que a primeira regra do seu director (e editor) era capta os feitos e
a segunda non deixes que os feitos interfiran coa historia. Os xornais actuais, includos aqueles para os que
traballou Jacobs, botaron abaixo a segunda norma. A cantidade e obxectivo da informacin recollida non resta nada
meu argumento.

podera entenderse a xeito de ritual3. Na medida en que a xente de prensa invoca procedementos
rituais por mor de evita-las posibles crticas e para seguir rutinas trabadas polos lmites
cognitivos da racionalidade, son tamn estratexias de actuacin (March e Simon 1967, pp.
137, 142). O termo estratexia denota tcticas usadas ofensiva para anticipar ataques ou,
defensiva, para evita-la crtica4. O ritual estratxico da obxectividade pdeno usar moitos
profesionais para se defender do asalto crtico.
Neste artigo cntase dez noticias. Nove collronse das notas de traballo de campo reunidas
mentres faca de observadora participante nun xornal metropolitano que tia unha tiraxe duns
250.000 exemplares5. A dcima dun libro sobre prcticas informativas (Rivers, 1967). En seis
delas, os xornalistas critican o traballo doutros colegas; nunha, un home de prensa critica a un
reporteiro doutro xornal. A nfase na crtica en parte resultado dos mtodos que se usan. En
calidade de observadora participante, tentei facer cantas menos preguntas mellor. Era isto
especialmente importante hora de observa-los directores e subdirectores que botaban boa parte
do sern enterrados entre versins de noticias pendentes da redaccin definitiva. Cando gababan
artigos de algun, non daban as razns da gabanza. Cando non lles gustaba unha noticia, daban
moitas razns para a rexeitar. Esas razns rexistrronse coidadosamente, e eses rexistros foron
necesariamente mis coidados cs atribucins relativas que estaba ben nunha noticia boa.
As noticias criticadas non eran moitas; as exposicins demoradas dos defectos dunha noticia, se
ben se categorizaban de xeito tallante, eran poucas e infrecuentes. Sexa como for, as categoras
de avaliacins negativas que xeraban forneceron nocins para saber cando que se d unha
noticia por boa ou ben feita. A exposicin crtica da presentacin de posibilidades en
conflicto constrese tanto a partir de tales categoras negativas coma a partir das declaracins
positivas dos informantes.

A diferenza dos cientficos sociais, a xente de prensa ten un repetorio limitado co que definir e
defende-la sa obxectividade. En termos de Radin (1957, 1960), o cientfico social un
pensador e o home de prensa un home de accin. Quere dicir, o cientfico social pode
implicarse nun exame epistemolxico reflexivo (Schutz 1962, pp. 245 ff.), o xornalista non
pode. Ten que tomar decisins inmediatas relativas validez, fiabilidade e verdade, por mor
de defronta-los problemas impostos pola natureza do seu traballo (procesa-las informacins que
se chaman noticias, un produto de consumo funxible que se fai tdolos das). Procesar noticias
non deixa tempo para exames epistemolxicos reflexivos. Sexa como for, a xente de prensa
necesita certa nocin operativa de obxectividade para minimiza-los riscos impostos polos prazos
de entrega das noticias, polos procesos por libelo e mailas reprimendas dos superiores.
A non ser que un reporteiro tea a encarga dunha investigacin extensa, ten xeralmente menos
dun da para se familiarizar cos precedentes e contexto dunha historia, reunir informacin e
escribi-la encarga6. O reporteiro sabe que o traballo que escriba vai pasar por unha cadea

Tampouco os procedementos dos mdicos do sculo vinte estn a salvo dos que os queiran caracterizar de rituais
(Everett Hughes, comunicacin persoal, 1971). Amais, a reluctancia de moitos a concibi-los procedementos a xeito
de rituais probablemente sexa reflexo do moito prestixio profesional dos mdicos.
4
Wenstein (1966) fala de tcticas de incremento da credibilidade e suxire (en comunicacin persoal, 1971) tcticas
que connotan obxectividade, como por exemplo citar a outros ou presentar posibilidades alternativas citando probas
negativas ou opinins en conflicto, que se poden usar para incrementa-la credibilidade da comunicacin interpersoal.
5
Os informantes todos saban que era eu unha sociloga metida a investigar. Moitos tenderon a defini-las mias
actividades en termos do seu propio traballo. As interpretacins das mias actividades que aportaron voluntariamente
ofrecronme pistas relativas s estratexias de traballo que empregaban.
6
O reporteiro ten menos dun da porque tamn lle poden requerir que cumpra rotinas da caste de escribir obituarios e
rescribir relatos de acontecementos contados por telfono dende o concello por correspondentes. Amais, os
reporteiros poden non ter asignada informacin ningunha, pomos por caso un incendio, ata ben entrada a xornada de
traballo. Dalgn xeito, as tarefas destes reporteiros son un tanto diferentes das dos reporteiros de cousas gordas,
pois estes teen sempre algunha informacin de precedentes e contexto a disposicin. Sexa como for, a moitos

organizativa consistente en editores (ou xefes de seccin) e asistentes xerrquicamente

dispostos. Segundo explicaba con facilidade un xornalista, procesar unha historia implica facer
conxecturas de segunda orde. O reporteiro ten que facer conxecturas de segunda orde sobre o
xefe (ou editor) de local e dos seus asistentes; os xefes locais sobre os xefes (ou editores) de
seccin; os xefes de seccin sobre o subdirector e o director, e o subdirector e o director sobre o
editor ou editor en xefe e propietario. O director mercantil (ou director), o director
(xornalstico) e o editor e propietario critican as noticias antes de que vaian s prelos7.
No xornal en que fixen observacin participante, o subdirector tomaba a decisin final de
publica-las noticias escritas. Se algunha non lle gustaba, poda criticar xefe de seccin ou (ou
xefe de informacin local) por deixala pasar. O xefe de seccin (ou xefe local) poda facerlle
algns comentarios xefe de local ( the city editor) e a reprimenda segua baixando pola
cadea xerrquica. Doutras veces, o editor de mis rango marcaba con lpiz vermello ou alteraba
unha noticia mala, mentres roaba porque os subordinados fixeran mal labor e dranlle mis
traballo s editores. Nese casos, o subordinado decatbase de que o traballo non fora o adecuado
le-lo xornal e ver que a noticia impresa difire da que escribiu. As rifas e marcas de lpiz
vermello son parte dun sistema de control social (Breed 1955) que pode afectar s promocins,
mantemento do posto de traballo e mesmo s boas encargas de escritura informativa.
No devandito proceso de exame xerrquico e posible crtica salientan dous factores. O xornal
unha coleccin de moitas noticias e historias. Se hai que rescribir moitas, non pode sar a
tempo, non d cumprido os prazos, e os beneficios resntense. Os camins que levan os xornais
s rexins mis distantes sairn tarde; os camioneiros tern que recibir pagamento adicional. Se
unha edicin sae tarde, o horario das seguintes pode verse afectado; os impresores poden pedir
compensacin polas horas extras. Amais, se as derradeiras edicins da ma non chegan s
quiosques a tempo, os clientes mercarn un xornal da competencia, reduciranse logo os
beneficios da compaa. A xente de prensa pode temer que as vendas corran perigo. No le-lo
xornal da competencia, os lectores de xornais poden dicir que algn outro xornal mellor e
cambia-los hbitos de compra.
Cada noticia de xornal unha coleccin de feitos declarados e estruturados por xente de
prensa. A xente de prensa pode terse por responsable do coidado co que se transmiten cada un
deses feitos. Os feitos lenos tanto clientes xerais dos xornais coma o cliente ou lector de
noticias afectado (a persoa que cita, describe, ou da que informa a noticia). Se o lector de
noticias afectado sinte que pode probar que se lle fixo dano seu negocio, reputacin, etc., pode
ir a preito por libelo. Anda que os preitos por libelo son relativamente raros, cando se dan,
poen s organizacins informativas en dificultades finaceiras. pr en perigo a reputacin do
xornal, o proceso por libelo tamn pode afecta-la proclividde do lector xeral de noticias a
merca-lo xornal. Daquela, o proceso por libelo tamn altera a rutina da redacccin, requerir
que algns membros do cadro de persoal tean que comparecer perante os tribunais8.
En suma, cada noticia implica perigos para o persoal que cobre as noticias e para a
organizacin informativa. Cada historia afecta potencialmente capacidade que o xornalista ten
para cumpri-las tarefas diarias, afecta reputacin que ten entre os superiores, e afecta a
capacidade da organizacin informativa para tirar proveito. Na medida en que o xornal leva
moitas noticias, tales perigos vense multiplicados e fanse omnipresentes.
II

reporteiros hselles pidir que escriban mis dunha noticia por da, e teen que manter contactos rutinarios coas
correspondentes fontes informativas.
7
O tradutor renuncia a tomar a serio as denominacins das estruturas corporativas estadounidenses. O texto refire
unha cadea xerrquica mis ben longa e previsible. (Moita peneira, logo, na prensa estadounindense de grande
tiraxe).
8
Os xornalistas tamn se queixan das citacins que reciben dos tribunais cando hai xuzos por feitos que viron ou dos
que informaron. Non s poen obxecccins s requerimentos de revela-las fontes das informacins que publican,
senn que as comparecencias os afastan das rotinas.

Os xornalistas lidan coas devanditas presins pondo nfase na obxectividade, argndo que
os perigos se poden minimizar se a xente de prensa segue estratexias de traballo informativo que
identifican coas historias obxectivas. Presupoen que se cada informador reune e estructura
feitos de xeito impersoal, carente de nesgas e independente, han darse cumprido os prazos de
entrega e evitados os procesos por libelo. O xornalistas pensan que a mis da xente entende a
importancia dos prazos de entrega, anda que s for polos esterotipos de Hollywood relativos s
procedementos informativos (ou procedementos de elaboracins das noticias: news
procedures); remarcan os perigos dos procesos por libelo perante a xente que non da
profesin9. hora de expor criticamente as experiencias en procesos por libelo, os xornalistas
declararon sempre que foran obxectivos mais cometeran erros inevitables. Condensados, os
comentarios dican: o xornalista debe cuestiona-los feitos indo fonte, mais algns alegaron que
os feitos teen que se aceptar sinxelamente como se fosen a verdade. Entender que tdalas
cousas son cuestionables leva a cousas tan absurdas coma a seguinte: Robert Jones e maila sa
presunta dona, Fay Smith Jones, ofreceron onte o que eles chamaron un cocktail na sa suposta
casa, en Grant Street 187, pretendidamente en honor dunha muller que declaraba se-la seoria
J. Smith, tida adoito por ta dos que se autodenominan hspedes.
O xornalista navega entre o libelo e mailo absurdo, identificando a obxectividade cos
feitos que el ou outros xornalistas observaron ou que poden ser verificados. A verificacin
implica o uso de procedementos apropiados, ou a posibilidade de usalos- como, por exemplo,
telefonar a un xulgado para determinar se Robert Jones est casado con Fay Smith. Se a
verifiacin necesaria mais non se pode obter, os xornalistas poden seguir outras estratexias.

III

Amais de verificar feitos, hai outros catro procedementos, exemplificados a xeito de

atributos formais da noticia, que capacitan xornalista para reclama-la obxectividade do que
escribe. Vela:

Presentacin de posibilidades en conflicto. Os xornalistas teen que ser quen de identificar

feitos, mesmo se algunhas reclamacins de verdade non son doadamente verificables. Por
exemplo, un senador dos Estados Unidos de Amrica pode declarar que Estados Unidos vai por
tras da Unin Sovitica no desenvolvemento de determinado tipo de msil. Abof que un
reporteiro non pode comprobar tal declaracin no tempo que ten para cumprir co prazo de
entrega e mesmo posible que nunca poida dar coa informacin adecuada para afirmar que a
declaracin se refire a un feito. O reporteiro (ou xornalista) s pode determinar que o senador
declarou A. O xornalista mira a declaracin X dixo A, a xeito de feito, mesmo se A
falso.
O devandito crea problemas tanto para o informador coma para a organizacin
informativa. En primeiro lugar, o lector de noticias supostamente quere saber se a declaracin
declaracin dun feito, e unha das funcins das noticias a de lle dicir cliente ou
9

Na primeira entrevista que lle fixen a un xornalista (neste caso, o vicepresidente que estaba cargo dos informativos
na emisora de televisin na que traballei durante un ano), duseme un texto verbo da lei de libelo para que o estudase.
Nas discusin, os editores e reporteiros tanto dos xornais coma das televisins mencionaban o libelo inmediatamente
cando se lles preguntaba polos problemas que tian as organizacins informativas. Tamn aportaron voluntariamente
informacin verbo dos preitos por libelo cando se lles preguntou polas dificultades que tiveran na carreira
profesional. Hai, fundamentalmente, das castes de libelos: o libelo xeral e a moilo libelo con dolo. Poo por caso
que haxa dous homes que se chaman John Black e viven en Central City. Un reporteiro escribe unha noticia sobre
John Black, presunto gangster, dicindo que propietario dun bar e dunha churrasqueira. John Black, o hostaleiro,
pode presentar denuncia e cargos por libelo xeral. Se d probado que o reporteiro saba que haba dous John Black e
que mesturou intencionandamente, pode presentar cargos por libelo doloso, pero os libelos xerais debidos a
descoidos, etc., son frecuentes por chatas do traballo. Os libelos xerais son mis frecuentes en Gran Bretaa do que
nos Estados Unidos de Amrica. Neste pas, os procesos por libelo adoitan chamar moito a atencin.

comprador do xornal o que quere e necesita saber. En segundo lugar, vista de que a pretensin
(ou declaracin) de verdade do senador non se pode verificar, o cliente ou comprador do xornal
pode acusar tanto informador coma organizacin informativa de nesgar ou favorecer
senador, a menos que se presente tamn unha opinin contraspota ou contraria. Por exemplo, se
o senador demcrata e o presidente republicano, o lector de noticias pode acusar xornal de
nesgar a favor dos demcratas, porque o nico feito do que se informa o de que o senador
demcrata dixo A. O xornalista podera sentir que a sa capacidade para reclamar
obxectividade perante a crtica anticipada pxose en perigo.
Anda que o reporteiro non poida confirma-la verdade da declaracin (ou cargo) do senador,
pode porse en contacto con algun que poida. Por exemplo, pode preguntarlle secretario
republicano de defensa se a declaracin do senador verdade. Se o secretario de defensa afirma
que a declaracin falsa, o reporteiro non pode probar que a declaracin responde s feitos.
En todo caso, pode escribir que o secretario de defensa declarou B. No presentar tanto a
pretensin ou relamacin de verdade A, atribuda senador, e a reclamacin ou declaracin
de verdade B, atribuda secretario de defensa, o xornalista pode logo declarar que
obxectivo porque presentou ambas a das caras da historia sen favorecer a ningn home nin
partido poltico10. Amais, no presentar ambas a das declaracins ou reclamacins de verdade, o
reporteiro supostamente permite que o cliente dos xornais decida se o senador ou o secretario
o que est a dicir verdade.
Chamarlle a esta prctica procedemento para permiti-la obxectividade problemtico. A este
exemplo sinxelo podera aplicrselle igualmente a etiqueta de que fornecer un nmero
suficiente de datos para que o lector de noticias poida entende-la situacin. O procedemento
pode ser de complexidade crecente. Por exemplo, vez que afirma a reclamacin ou declaracin
de verdade B, o secretario de defensa pode culpar senador de estar a facer poltica coa
cuestin de defensa ou seguridade nacional. O presidente da comisin de defensa, (Chairman of
the House Arms Committee), demcrata, pode logo respoder s cargos ou imputacins do
secretario dicindo que a administracin republicana est a pr en perigo a seguridade nacional
por causa da actuacin inadecuada da intelixencia e do tratamento afouto do orzamento para
desenvolvemento de armas. da seguinte, o presidente nacional dun grupo pacifista pode
convocar unha conferencia de prensa para pedir a tdolos partidos que eviten o militarismo para
que deixen de dar nfase de mis desenvolvemento de armas en detrimento de certa
investigacin que favoreza a procura diplomtica da paz e a seguridade mundial. Algn voceiro
do presidente pode entn condenar lder do grupo pacifista dicindo que simpatizante
comunista e tenta mina-la poltica estadounidense.
Chegados a ese punto, hai cinco persoas (o senador, o secretario, o presidente do comit, o
lder do grupo pacifista e o voceiro da presidencia a faceren declaracins de verdade non
verificables, cada unha delas a representar unha realidade posible. No analiza-la controversia da
marihuana, Goode (1970, pp. 50-68) refrese a un tremedoiro de opinins que pretenden ser
feitos chamndolle a poltica da realidade. Anda que tal nocin sociolxicametne relevante,
intil para s xornalistas que tean que defronta-lo dilema de identificar e verificar feitos.
Sexa como for, no contrastar e por de par declaracins (e reclamacins) de verdade ou dalas
prelo segundo van acontecendo nunha secuencia de das, os xornalistas reclaman
obxectividade. Segundo din os xornalistas, lector de noticias non se lle poden ofrecer
tdolos aspectos dunha historia nun s da, senn que ha recibir-la diversidade de puntos de
vista durante un perodo de tempo.
A maneira de foro que ventila a poltica da realidade, as definicins que os xornalistas fan da
situacin van aln da presentacin de datos suficientes para que o lector de noticias chegue a
10

Referndose s prcticas de televisin, Bennett (1970, p. 113), avogado do xornalismo interpretativo e escrito en
primeira persoa, indica que, en caso de que as declaracins se filmen, as respostas a esa declaracin tamn se deben
filmar, e non emitirse ditas polo reporteiro de televisin. A televisin e mailos homes da tinta recoecen que un
problema presentar posibilidades en conflicto. Na medida en que as noticias teen a ver con conflictos (Rovere 1960),
as acusacins son mis noticiosas do que as negacins. Entn, as acusacins situadas comezo dunha historia ou
noticia (polo feito de seren mis noticiosas, importantes, etc. poden recibir mis atencin do lector que a negacin
posta fin da hoticia ou historia. Rovere (1960) indicou a habilidade de Joseph McCarthy hora de usar esta regra
para minimiza-las noticias que o comprometan.

unha conclusin. Un tremedoiro de declaracins (e reclamacins) de verdade, coma aquelas

hipteses s que nos referimos, poden concibirse de xeito mis til maneira de invitacin para
que os lectores exerciten a percepcin selectiva, reaccin caracterstica perante as noticias. De
por parte, a invitacin percepcin selectiva do mis insistente, pois cada versin da realidade
reclama validez potencial igual. Na medida en que a obxectividade pode definirse a xeito de
resolucin de percibir obxectos externos mente e obxecto como aquilo que pertence
obxecto de pensamento mis do que suxeito pensante (ambas a das defincins de dicionario),
parecera difcil declarar (ou reclamar), segundo fan o xornalistas, que presentar posibilidades
en conflicto fornece obxectividade.
Presentacin de probas. Abof que hai ocasins nas que os xornalistas poden obter probas
para dar apoio a unha declaracin ou reclamacin de verdade. A proba consiste en localizar e
citar feitos adicionais, que se aceptan comunmente a xeito de verdade. Tal insistencia no
apoio dos feitos omnipresente, tanto entre as crticas que os directores fan dos reporteiros
coma nas que os reporeiros fan dos directores.
Por exemplo, un sern, una axudante de direccin (assistant mananging editor), pediu
bitos mis obxectivos despois de ler un obituario que describa a un msico falecido
chamndolle mestre. Preguntou Cmo que sabemos que o falecido era mestre e non
msico de dous por catro da banda local? Dxoselle que nos pargrafos do medio da noticia,
indicbase que o falecido tocara con John Philip Sousa. O feito adicional, segundo concordou
o director, xustificada o termo mestre.
De xeito semellante, un reporterio criticou s directores por editar de xeito non obxectivo e
run cando unha noticia publicada faca referencia a propaganda comunista vista en certo
lugar. Declarou que os artigos debera inclur mis feitos, como, por exemplo, os ttulos das
obras especficas que se puideran a observar. vez que recoeca que a etiqueta propaganda
comunista poda non ser caracterizacin adecuada de cada anaco especfico de literatura,
insista en que tal presentacin sera mis obxectiva. Ofrecera feitos (ttulos) que daran
apoio declaracin( ou reclamacin) de verdade inicial. Amais, os ttulos presumiblemente
poderan capacitar lector para afirma-la medida en que a descricin propaganda comunista
era adecuada e, daquela, correspondente s feitos, igual que o indica-la asociacin do msico
falecido con Sousa permitira lector decidir por si se a cualificacin de mestre era correcta11.
As declaracins dos xornalistas relativas a que os feitos falan en por si resulta instructiva.
Tal dicir implica certa distincin coti entre os feitos que falan (ou cantan) e o reporteiro
falabarato (ou murmurador) que fala dos feitos. Se o reporteiro falase dos feitos, non podera
declarar (ou reclamar) que obxectivo, impersoal, carente de sesgos. Abof que un lugar
comn sociolxico dicir que os feitos non falan en por si. Por exemplo, Shibutani (1966)
demostrou que a declaracin e aceptacin de feitos moi dependente dos procesos sociais.
Uso xuizoso das vrgulas. -Os xornalistas conciben as citas de opinins doutras persoas a xeito
de proba de apoio. No enxeri-la opinin dalgun mis, cren que se distancian da participacin
na historia e que deixan que os feitos falen, segundo se amosou na exposicin crtica dun
director durante o incidente que se refire a seguir.
Un edificio de arrabaldo, de propietario rural ausente, botara anos sen calefaccin a unha
temperatura de case cero graos. O propietario declarara que algun estaba a arranxa-la caldeira
naquel momento. Cando Smith, director da seccin de local, telefonou edificio non haba
ningun a traballar na calefaccin, feito que Smith engadiu noticia que redactara o
11

Podera obxectarse con motivos dabondo que apilar feito sobre feito presupn un lector de noticias sofisticado
que atende a diversos campos de interese. Por unha banda, os xornalistas presumen que presentar probas de apoio
outorga s lectores capacidade de decidiren se unha alegacin ou descricin correspondente s feitos. Por outra
banda, os xornalistas por veces denigran a intelixencia dos lectores e quixanse deles. Con efecto, algunhas veces, os
directores e xefes de seccin puxeron especial atencin en me ensinar a ler entre lias os textos publicados no xornal,
para que eu puidese identificar e recoece-los feitos correctamente. Estas presuposicins contradictorias poden
explica-la insistencia de Ellull (1966, p. 76) no dicir que o home que cre que pode chegar a coecerse e ten fame de
noticias moi logo vctima da propaganda, nomeadamente se comunga cos mitos dominantes nas sociedades
tcnicas.

reporteiro. No comproba-la historia (ou noticia), Jones, asistente do director, dxolle

subordinado Smith que se puxera en contacto con mis alugueiros do edificio por mor de
incrementa-lo nmero de nomes mecionados na noticia.
Jones di: Se podes acadar mis [declaracins de alugueiros], publicarmola. [Dal a pouco,] Jones repetiu que
quera citas de mis xente, porque Xa tiven moitos problemas. Sen probas de apoio a noticia podera dar p a un
libelo.

No engadir mis nomes e citas, os reporteiros poden retira-la sas opinins da historia meter
a outros que din o que eles propios pensan. Por exemplo, na cobertura dun grupo de afectados
que visitaron Ministro de Xustiza para que iniciase accins xudiciais polos feitos do masacre
de estudantes negros de Orangeburg, en Carolina do Sur, un xornalista preguntoulle a un
membro do corpo xudicial pola reaccin que tivera preante o comportamento do ministro.
O membro do corpo xudicial respondeu: Andamos moi preocupados polo que est a acontecer. desafortunado
que a nosa preocupacin reciba resposta dunha maneira que de certo non recoece que, cando se asasina xente,
aparece unha gran parte de emocin que non se ten en conta dicir que se fagan as cousas con prsa. Entn o
informador preguntou: Dito en poucas palabras: est insatisfeito? O membro do corpo xudicial respondeu: Penso
que houbo aspereza innecesaria. Mira para un amigo e contina: A palabra rudeza.

Segundo abandonamo-lo lugar, o informador explicou que entrevisou membro do corpo

xudicial precisamente para obter aquelas declaracins e as non ter que editorializar e chamar
propio Ministro de xustiza rudo el propio.
O uso de citas para evita-la presenza do informador na historia extndese uso das vrgulas a
xeito de artificio indicador. Poden usarse, segundo se expuxo, para indicar: Esta unha
declaracin pertencente a algun distinto do reporteiro. Tamn se poden usar para indicar as
chamado. Por exemplo, a Nova esquerda (sen aspas ou vrgulas de cita), denomina un grupo. A
Nova esquerda (con vrgulas) indica un grupo que se autodenomina Nova esquerda; neste
caso, cuestinase a lexitimidade do grupo.
Impresionado por unha manifestacin da resitencia s alistamentos, un reporteiro usou as
vrgulas de tdalas maneiras posibles para apazuga-lso directores, pois saba que se opuan
manifestacin. Escribiu:
Algns [milleiros de persoas] reunronse nun parque sollado [do centro da cidade] onde onte se estaba a celebralo acto culminante dunha reunin incriblemente exitosaos mozos guindaron al as cartillas militares.
O teor da manifestacin de das horas e media foi que o movemento de Nova esquerda est a medrar e ten que
se ampliar para esborra-la poltica estadounidense e construr unha Amrica na que non nos dea vergoa vivir.
A protesta do parque foi o segmento [do centro urbano] das manifestacins celebradas de costa a costa en sesenta
cidades que recibiron o nome de Da da Resistencia Nacional. O acontecemento de dous das concle hoxe con
talleres polticos dentro da zona [da cidade, ou centro urbano].
A reunin do parque [da cidade] foi relativametne carente de violencia vista da grande concorrencia,
nomeadamente xente nova. John Smith, a cargo do servizo policial dixo: S dous ou tres confrontamentos, desfeitos
moi logo, estragaron un da que, polo demais, foi perfecto.

(As citas dos tres primeros prrafos collronse de discursos feitos durante as manifestacins,
anda que a fonte non se identifica na noticia.)
Anda que o informador concordaba persoalmente coas declaracins todas e cos termos
metidos entre vrgulas, as vrgulas permitronlle declarar que non enxerira opinins sas na
noticia. Fixeron a noticia (ou historia) obxectiva e protexrono dos seus superiores. Este
reporteiro recibiu as mis das encargas de manifestacins, anda que simpatizase cos
manifestantes e os directores non. De se percibi-las sas simpatas, non o enviaran a mis
manifestacins. De por parte, alteraranlle substancialmente o texto das informacins, e non llo
fixeron. Amais, entre eles, os directores gabaron o traballo do reporteiro. En suma, o reporteiro
manipulou s seus superiores, enxerindo opinins sas, por medio dun procedemento que
asociaban coa obxectividade12.
12

Tanto a distribucin de idade coma o uso dos turnos de traballo no xornal no que traballei de observadora
facilitaron a mala percepcin da posicin e actividade do reporteiro. Os directores de mis rango tian entre corenta e

Estruturar informacin en secuencia apropiada. Estruturar informacin nunha secuencia

apropiada tamn procedemento para denota-la obxectividade que se pon de exemplo a xeito de
atributo formal das noticias. de supor que a informacin mis importante no tocante a un
acontecemento ten que se presentar no primeiro prrafo e cada un dos prrafos seguintes debera
conter informacin de importancia decrecente. En teora, a estructura dunha noticia parcese a
unha pirmide invertida.
O devandito o aspecto formal que mis problemtico lle resulta xornalista. No
discutir, ou expor crticamente, os outros tres atributos formais, o xornalista pode declarar que
presentou declaracins de verdade en conflicto, que haba probas suplementarias, que o nico
que fixo foi recollelas; que as citas e partes entre vrgulas representan as opinins doutros, non
as sas. Sexa como for, mesmo no caso de que un reporteiro poida facer conxecturas de segunda
orde inconscientemente sobre as reaccins dos seus editores no momento de escoller un prrafo
inicial, e as pregarse s polticas da empresa, el o responsable do encabezamento (ou prrafo
inicial) da noticia. Non pode declarar que a eleccin depende dalgun mis. O reporteiro s
pode invoca-lo profesionalismo e declarar que o prrafo incial (ou lead, prrafo de
encabezamento ou prrafo testeiro), valdao o xuzo que ten para escribir noticias.
Invoca-lo xuzo que se ten para as noticias (a agudeza ou acumen profesional) unha posicin
inherentemente defensiva, poilo xuzo para escribir noticias, a habilidade de escoller
obxectivamente no medio de e entre os feitos que entran en competencia, para decidir qu
feitos son mis importantes ou interesantes. Importantes e interesantes denotan contido.
Dito doutra maneira, no discuti-la estruturacin da informacin, a xente de prensa ten que dar
conta das sas nocins de contido importante e interesante.
En certa medida, as dificultades da xente de prensa vense mitigadas pola frmula familiar de
que as noticias tratan do quen, que, cando, onde, como e de qu maneira. Esas cinco
preguntas, procuran os chamados feitos mis tanxibles dunha noticia ou historia. Entn, se o
xornalista pode declarar que se guiou polas cousas mis tanxibles, pode declarar que foi
obxectivo. Por exemplo, explicar como que escribiu unha noticia verbo da manifestacin
antibelicista e contra o alistamento, o xornalista dixo:
Antes de nada, guieime polas cousas mis tanxiblescanta xente haba: esa a noticiao nmero de cartillas
militares devoltasNo segundo prrafo, puxen o ton da manifestacin. Logo puxen os discursos. Os feitos duros (ou
importantes) van primeiro.

Con todo, os xornais e mailos xornalistas poden non coincidir na identificacin de feitos
materiais. Este mesmo xornalista collera o mis interesante da crnica dunha manifestacin
noutro xornal e chamralle parcial (ou nesgado). Queixbase de que haba milleiros de xente
[na manifestacin] e case todos ags uns poucos eran pacficos, mais o xornal vespertino puxo
en portada un incidente violento.13 Obviamente, o xornalista do vespertino respondera que o
seu relato era obxectivo, que a violencia foi a cousa mis tanxible o quen, que, cando,
onde, porqu e de qu maneira da historia. Segundo se demostrou amplamente na literatura
acadmica, os xornais difiren na escolla de feitos materiais, en cadansa poltica de noticias14,
mais todos declaran ser obxectivos
cinco e sesenta e cinco anos. O reporteiro tia trinta e poucos. Os directores entraban a traballar s seis da tarde. O
reporteiro saa do traballo s seis da tarde. Anda que directores e reporteiros poden coindicir na redaccin mesma
hora, os directores tenden a se socializar cos reporteiros mis vellos cos que falan de vagar e amistosamente,
intercambiando rumores antes de sentaren a traballar. Amais, vista de que o reporteiro mozo que me refiro levaba
o pelo curto e roupa discreta, os directores tian poucas pistas para saber cales eran as sas crenzas polticas. A
capacidade do reporteiro para enmascara-los puntos de vista propios de certa importancia, poilos superiores tenden
a identificar obxectividade coa tendencia ou poltica informativa (news policy) da sa organizacin (vxase
Breed, 1955).
13
No que atinxe cobertura informativa parcial e interesada de manifetacins, vxase o texto de Tony Bennett (1982)
Medios, realidade e significacin. Cf. Tony Bennett, Media, reality and signification en J. Curran, M.
Gurevitch, T. Bennett e J. Woollcott (eds.), Media, Culture and Society. Londres, Rouledge, 1982.
14
Quizais a mellor comparanza entre dous xornais a que fixo Matthews (1959).

Se os xornalistas teen problemas hora de identificar feitos materiais mesmo dentro dos
lmites da poltica de noticias do seu xornal, poden por en prctica outra opcin. En troques de
discuti-los atributos formais dunha noticia en concreto, poden describi-los atributos materiais
dun xornal.
IV
Os xornais divdense en seccins e pxinas. As primeiras pxinas levan noticias de interese
xeral estrictamente obxectivas. As noticias especializadas, como o caso dos deportes, das
noticias financeiras e femininas, aparecen s en pxinas demarcadas e xuntas que forman
seccin. As historias de interese xeral que non son obxectivas colcanse quer na pxina da
editorial, quer na pxina de opinin que vai a seguir da editorial. S hai das excepcins a esta
regra. Unha a noticia de sucesos ou de ancdota persoal. Malia os elocuentes argumentos de
que a historia de sucesos ou crnica especial unha noticia mis (H. Hughes, 1940), os
xornalistas adoitan insistir na distincin entre as das formas (v. g., Mott, 1962). Nalgns
xornais formalzase a distincin, Poo por caso que o New York Times incleas na primeria
pxina da segunda seccin. Outra excepcin a anlise de noticias (ou artigo interpretativo e
ocasionalmente informativo: news analysis), que se pode publicar nas pxinas de interese xeral
estritamente obxectivas se que vai acompaado de etiqueta formal e clara15 de opinin
(news analysis)16.
Os xornalistas usan a demonimacin de opinin (ou news analysis) para pr unha barreira
entre a historia ou noticia problemtica e mailas outras noticias nas pxinas de informacin
xeral. Do mesmo xeito cs vrgulas establecen a distancia entre o informador e mai-la histora
que conta e indican que os materiais includos entre elas poden ser problemticos, a indicacin
de opinin (ou news anlysis) marca que os materiais includos nin representan opinins do
cadro de directores nin son necesariamente verdade. Tales materiais son a interpretacin que o
informador fai dos feitos. Os lectores poden confiar e acepta-la informacin do reporteiro
segundo a estima que lle tean polas caractersticas e actitudes amosadas nos traballos que
adoita publicar e tamn en artigos de opinin previos (previous news analysis).
Malia o devandito, a invocacin da opinin para suxerir obxectividade tamn amosa
dificultades. A pregunta: Ata qu punto a informacin obxectiva diferente da opinin?,
resultoulle a mis difcil s que responderon a tdalas preguntas feitas durante dous anos de
investigacin17. Un director dixo isto despois de divagar durante dez minutos sen se dar
centrado no asunto:

A opinin -ou artigo de opinin con ocasional contido informativo (news analysis)- implica xuzos de valor. As
noticias puras non levan xuzo de valor ningnNon se pode elimina-la indicacin de opinin (news analysis)
[amosa un artigo desta caste coa indicacin Analysis] e non dicir nada. Non, eu dira que na cabeza do director
prndese a alarma se se pensa que o texto est cargado e opinin e o que o escribiu quere escapulirse das normas de
obxectividade [Porn] o lector pensa que a indicacin de opinin[] ponderada e grave, a clave o nmero e
grao dos xuzos de valor e non documentados que se poen por xunto.

Anda que o director deliou unha tcnica formal para alerta-lo lector, non dara dito que o
que determina o Nmero e grao de xuzos de valor non documentados que se poen por
xunto. De por parte, o director recoece a discrepancia entre as razns para actuar como o fai e
a interpretacin que os lectores fan de tal accin. No encarar ese dilema, a xente de prensa volve
invoca-lo xuzo que os profesionais teen para saber que o que noticia querendo, logo, dicir
15

A palabra opinin (ou as palabras news analysis) aparecen nun tipo diferente, distinto do dos titulares, os
subttulos, o prrafo testeiro e o corpo da noticia.
16
Unha adaptacin, ou adopcin, recente deste recurso cas de ns puido lerse na portada de El Correo Gallego do
quince de marzo do 2004.
17
Varios reporteiros e un axudante de direccin dixeron que non saban en qu se distinguan a informacin
obxectiva e maila crnica de opinin (ou news analysis). Un dos directores da edicin dominical dun xornal sorriu
e bateu maino nas costas do xefe da seccin local cando me ou facerlle ltimo a pregunta. Un texto interesante
sobre esta cuestin o de MacDougall (1968).

que a experiencia e mai-lo sentido comn permtenlles declarar qu feitos son importantes e
interesantes.

Parecera que o xuzo para escoller que noticia coecemento sagrado, capacidade segreda
da xente de prensa que a diferencia doutra xente. A experiencia da xente de prensa coas
relacins interorganizativas, o trato que teen coa organziacin propia ou con outras, permtelle
reclamar ou declara-lo xuzo que teen para escoller noticias e tamn para declarar qu sexa
obxectividade. A xente de prensa fai tres xeralizacins:

1. Os mis dos individuos, en canto fontes de noticias, teen intereses persoais. Para que o
crean, o individuo ten que dar probas de credibilidade en canto fonte de noticias e esa
credibilidade xrase a travs dun proceso de ensaio e erro18.
2. Algns individuos, como o caso do presidente dun comit, estn en posicin de saber mis
ca outros individuos que tamn pertencen mesma organizacin. Anda que teen una posicin
que defender, a informacin da que dispoen probablemente mis coidada ou precisa por
causa de teren mis feitos seu dispor.
3. As institucins e mailas organizacins teen procedementos concibidos para protexer tanto a
institucin coma a xente que est en contacto con ela. A significacin, tanto dunha declaracin
coma dun sen comentarios, ten que se afirmar segundo o coecemento que o xornalista tea
dos procedementos institucionais.
Os xornalistas tenden a aglutina-las tres xeralizacins devanditas falando da medida en que
algo ten sentido. Para ilustra-lo que quero dicir, hai dous exemplos. Ambos a dous implican
declaracins que os directores de xornais non queran dar prelo.
Un deles ten a ver co sistema legal, o outro coa sistema poltico. Ambos a dous sistemas son
institucins coas que os xornalistas din ter familiaridade fundada na experiencia.
Exemplo primeiro. Un pai que se podera acusar de neglixencia na tutela dunha filla que
ten por resultado a morte da rapaza por fibrose cisttica comparece no tribunal para se declarar
inocente. Unha noticia sobre o relato pesaroso do pai recibiu a aprobacin do director da seccin
de barrios, mais non a aprobacin do director da seccin de local (relativa a cidade toda) e do
subdirector, que insistiu en que o director de barrios non debera de aproba-la historia (ou
noticia). Os dous directores fundaron cadanseu rexeitamento en dous factores: a historia tia
moitas preguntas pendentes de resposta e os directores imputbanlle significado
comportamento da polica. Segundo dixo un: cando a polica e o fiscal do distrito teen algn
lo, sabes que algo falla. Os directores insistiron:
Os xornais teen que segui-los pasos legais segundo se dan nunha secuencia de arresto-presentacin de cargosxuzo, a non ser que os xornais estean convencidos de que houbo algunha irregularidade no proceso xudicialnese
caso, os xornais poden por descoberto tdalas irregularidades e facer cruzada a favor do acusado.

O caso que pomos de exemplo non foi o dun erro claro da xustiza, pois haba moitas preguntas
sen responder. Por exemplo, a historia ou noticia que o redactor pretenda publicar non dica se
o neno estaba a tratamento mdico. Os directores preguntronse: Se non houbese neglixencia,
o neno morrera? Cousa anda mis importante, cando o director da seccin local (cidade)
chamou polica procura de informacin adicional verbo do pai, a polica calou coma un
morto. Pola experiencia que tian do trato coa polica, os membros da direccin do xornal
presumiron que na polica estaban a pensar se presentar ou non cargos contra o home. vista de
que a polica non presentara cargos, e sen proba legal necesaria para levar un caso s
18

Shibutani (1966) indica que dous xornalistas desatenderon informacins exclusivas relativas suicidio do mariscal
Goering porque a fonte da informacin (un garda da cadea) non probara a sa credibilidade.

tribunais, concluron que no asunto todo haba algo raro. A xente de prensa tivo a impresin
de que, se queran continuar coa noticia, tian que contar con mis feitos, para contradici-la
declaracin lxica do proceso policial. Se presentasen pobras suplementarias (atributo formal da
obxectividade), os xornais poderan declarar que eran obxectivos. Segundo dixo un director
(editor):
A noticia similar a dun home do que a muller aparece asasinada, e non arrestan home, mais dinlle que marche
da cidade. Vai o home s xornais todos e tenta librarse dunha acusacin que anda non se fixo. Se unha semana mis
tarde algun acusa a ese home de asasinato e ns previamente publicaramos a histora das sas coartadas
exculpatorias, como quedariamos ns, os xornais?

Exemplo 2. White, o reporteiro en xefe da seccin de poltica, cubriu as eleccins primarias

de New Hampshire do ano 1968, nas que se enfrentaban McCarthy e Johnson. Quera que
gaase McCarthy. Comparativamente, moitas das afirmacins de White se esborraron das sas
noticias e crnicas porque os directores superiores creron que se estaba a implicar en
comentarios ou (anlise de noticias, news analysis) sen garantas. Segundo a experiencia da
xente de prensa coa politica, o lder dun partido poltico (v. g., o presidente) quen o controla, e
os membros do partido apoian a quen ten o poder por mor da posicin institucional que ocupan,
mesmo no caso de que estean en desacordo persoal con el.
Unha das declaracins (ou opinins) retiradas dun artigo de White dica que o presidente
Johnson estaba a se asustar nas primarias de New Hampshire. O asistente do subdirector
(assistant managing editor) esborrou tal declaracin porque a contra toda experiencia poltica
presumir que un presidente que controla o poder todo no seu partido tera dificultades hora de
se confrontar cun senador mozo, pouco coecido e algo atolado. Segundo explicaba o director
da seccin de local (do centro urbano), que tamn prefera a McCarthy: Suponse que White
un experto en poltica pero as palabras que escribiu non contaban coa garanta dos feitos. En
moitos casos, White estaba a escribir enconadamente. Para pr enfase nese aspecto, o director
indicou que White mesmo lle apostara que Johnson non a ser candidato nas eleccins de
novembro. O director describiu iso a xeito de arroutada poltica e a xeito de pensamento
autocompracente. Dixo que, cabo, tdolos presidentes estadounidenses do sculo vinte foran
candidatos re-eleccin. (Tiveran logo poder suficiente para asegura-lo dominio no seu partido,
e os polticos aman o poder).
Podera conclurse que a experiencia organizativa da xente de prensa prexudcaa cando hai
posibilidades que estean contra das sas expectativas preexistentes. Con todo, dende o punto
de vista da xente de prensa, as experiencias que teen da relacin con outras organizacins
durante certo perodo de tempo validan o xuzo que teen para sabe-lo que noticia e poden
reducirse a cuestin de sentido comn. Con sentido comn o xornalista quere dicir o que os
mis dos xornalistas (ou xente de prensa) teen por verdade ou dan por garantido.

VI

O senso comn xoga un papel central na declaracin de contido das noticias, vista de que o
contido dunha noticia unha multitude de feitos, e o sentido comn pode determinar se unha
informacin se pode aceptar en calidade de feito. Por exemplo, pnsese na proba de apoio que
se acepta a xeito de feito na descricin obxectiva do que sexa a propaganda comunista. Se o
artigo que era obxecto de disputa enumerase Das Kapital a xeito de publicacin vista no
escenario dos feitos, podera xustificarse (supostamente) o termo comunista. Asciase decote
Das Kapital co comunismo e en xeral non se concibe a xeito de texto que tea a ver coa teora
econmica.
Os feitos non documentados que os xornalistas aceptan como se estivesen probados revelan
a medida en que o xuzo para determinar o que sexa ou non sexa noticia pode fundarse no senso
comn. Por exemplo, o director da seccin de local (da cidade) indicou, no momento en que se
discuta sobre a nocin de opinin (ou crnica con anlise de noticias): Todos din que Gene

McCarthy ten tirn para o elemento intelectual. Iso est nas noticias, mais non hai
documentacin que o poida probar. Non hai tempo nin espacio para a documentacin, e daquela
un fai declaracions (ou afirmacins) sen mis. Non sei se ser verdade. estatsticamenete
prudente?
A xente de prensa non manda s prelos declaracins que contradigan o senso comn como se
fosen feitos. Rivers (1967, p. 187), informa verbo da experiencia de John F. Kennedy cando
traballou de informador para o servicio internacional de Hearst despois da Segunda Guerra
Mundial. Como Kennedy vivira en Inglaterra antes da guerra e escribira un libro sobre a
estraa posicin militar britnica, environo a cubri-las eleccins. Nunha das primeiras noticias
(ou crnicas) que escribiu predeciu que os conservadores de Winston Churchill an perde-las
eleccins Kennedy lembrou anos despois: Non ben esa crnica causou sopresa en Nova
york, Hearst mandoume unha na que practicamente dica que estaba tolo da cabeza. A crnica
de Kennedy contradica o sentido comn estadounidense insistir en que un poltico popular
que conducira existosamente o pas en guerra non a sar reelixido. A sa disputada opinin de
experto contradica o que todos saban e daban por garantido. Non era logo correspondente
s feitos.
Segundo di tan pertinentemente Schutz (1962, p. 75): Ten que ser dabondo indicar que todo
o coecemento que se d por garantido ten unha estrutura altamente socializada, quere dicir, que
se presume, que se d por garantido non s por min, senn por ns, por calquera (quere dicir,
calquera de ns). Sera interesante explorar mis a fondo as castes de informacin que os
xornalistas consideran feitos, declaracins das que a precisin se pode dar por garatida.
Suxern noutro lugar (1969) que as nocins que a xente de prensa d por garantidas son, en
verdade, un cadro da visin que ten da realidade social e poltica. Se ben tal observacion require
examinar de novo as relacins interorganizativas de cada organizacin informativa, a
exploracin intensiva dese asunto sobarda os lmites deste artigo. Aqu ten que abondar con
dicir que (1) algns contidos poden aceptarse en calidade de feitos se teen sentido e (2) que o
xuzo para decidir que o que noticia que xustifica o sentido parece ser coecemento
sagrado profesional. En todo caso, o coecemento profesional particular defensa inadecuada
contra a crtica, vista de que os crticos atacan con frecuencia ese mesmo coecemento.

VII

No explora-la nocin de obxectividade dos xornalistas, fun logo examinando, (1) os

procedementos de elaboracin e edicin das noticias a xeito de atributos formais das noticias (de
cada noticia e cada xornal), (2) os xuzos baseados nas relacins interorganizativas e (3) o senso
comn en canto base para afirmar (ou declarar) o contido das noticias. Anda que os atributos
formais das noticias e mailos xornais poidan presentarlle problemas xornalista, capactano
para declarar obxectividade, e esas reclamacins poden ser confirmadas polo lector.
O xornalista, por mor das diversas presins s que se ve sometido, sinte que ten que ser capaz
de se protexer, de declarar: son un profesional obxectivo. Ten que ser quen de desenvolver
estratexias que o capaciten para dicir: ista historia obxectiva, impersoal, independente (ou
libre de intereses particulares). De xeito similar, os directores de seccin e os directores de
empresas xornalsticas sinten que teen que ser capaces de declarar que as columnas de noticias
son obxectivas e que a poltica de noticias (ou poltica informativa) e, por outra banda, a
poltica editorial, son distintas. Isto as porque os lectores non teen o xuzo para decidir que
o que noticia e, cando desafan xente de prensa, tenden a actuar como se o tivesen19,
declarando entn que a obxectividade baseada no ter xuzo ou capacidade para decidir que
noticia non satisfai s crticos.

19

vista de que a xente de prensa non vive arrodeada de mstica tcnica ningunha, parece como se calquera puidese
face-lo traballo de xornalista. O cabo, case calquera pode dedicarse s rumores. Para a comparanza entre a noticia e o
rumor, vxase Shibutani (1966) e Parks e Burguess (1967).

Sexa como for, no citar atributos formais das noticias e dos xornais, includos os que poden
ser problemticos (como o caso da mencin de Das Kapital para xustifica-lo termo
propaganda comunista), os xornalistas poden apuntar a xeito de proba que distinguiron entre o
que pensan e o que escribiron. Poden alegar que (1) presentaron posibilidades en conflito
relativas s declaracins de verdade, (2) que presentaron probas complementarias en apoio dun
feito, (3) que usaron vrgulas para indicar que o informador non est a facer declaracins de
verdade, (4) que presentaron os feitos que son mis tanxibles primeiro e (5) que separaron
coidadosamente os feitos de opinins empregando a etiqueta opinion (ou anlise: news
analysis). Parecera que os procedementos informativos (ou noticiosos) postos de exemplo dos
atributos formais das noticias e xornais son verdadeiras estratexias por medio das que os
xornalistas se protexen dos criticos e fan declaracin profesional de obxectividade,
nomeadamente por causa do seu coecemento profesional non contar co suficiente respecto
entre os lectores e por ser tal coecemento profesional mesmo o fundamento de ataques crticos.
Amais, suxeriuse mis dunha vez que tales procedementos (1) constiten unha invitacin
percepcin selectiva, (2) insisten erradamente en que os feitos falan en por si, (3) son un
artificio desacreditador e unha forma de introduci-la opinin do informador, (4) estn
vinculados poltica editorial de cada organizacin informativa e (5) inducen erro s lectores
suxerir que a anlise de noticias (ou artigo opinin que emprega tamn informacins)
ponderada, grave, e definitiva. En suma, hai clara discrepancia entre os fins procurados e os que
se acadan. Non hai, logo, relacin clara entre os fins procurados (obxectividade) e os medios
usados (os procedementos informativos ou noticiosos- que se describiron):
Esta interpretacin ten moitas implicacins tericas de interese. En primeiro lugar, d apoio
polmica posicin de Everett Hughes (1964, pp. 94-98) no tocante a que en varios oficios (ou
ocupacins) desenvlvense procedementos ritualizados para se protexer de inculpacins.
Indicaba Hughes: No ensino, ocupacin que coma o xornalismo, onde os fins estn mal
definidos e en consecuencia tamn os erros- onde o mundo dos leigos ou alleos anda lixeiro
hora de criticar e de culpar, desenvolverse con correccin vira tan ritual ou mesmo mis do que
na arte. Se un profesor d probado que seguiu o ritual, a culpa pasa del miserable estudante ou
rapaz; e o fracaso pode cargrselle e crgaselle estudante. (pp. 96, 97). No examina-lo
comportamento ritualista de profesionais de segundo rango da caste de farmacuticos e
enfermeiras, di Hughes, obtemos algunhas pistas do que pode se-la funcin mis fonda da arte,
do culto e mailo ritual de varias ocupacins. Poden fornecer un conxunto de comprobacins e
balanzos emocionais e mesmo organizativos contra os riscos (tanto subxectivos coma
obxectivos) da actividade (p. 197, itlicas mias). Dende este punto de vista, os atributos
formais das noticias e dos xornais pareceran implicar rituais estratxicos que xustifican a
declaracin (ou reclamacin) de obxectividade. Capacitan xornalista para dicir, apuntando
cara sa proba: Son obxectivo porque usei vrgulas.
En segundo lugar, os devanditos achados poden ter importancia hora de considera-las
nocins de obxectividade que empregan os profesionais. Segundo se indicara previamente, os
cientficos sociais distinguen entre eles e os demis indicando a proclividade que teen exame
reflexivo de presuncins filosficas. Mesmo Gouldner, unndose a C. Wright Mills hora de
falar de replicablilidade transpersoal, suxire: Nesta nocin, obxectividade significa
sinxelamente que o socilogo describiu procedementos que emprega de xeito tan explcito que
se outros os empregan no mesmo problema chegarn s mesmas conclusins. Con efecto, logo,
trtase dunha nocin de obxectividade a xeito de rutinizacin tcnica e depende, no fondo, da
codificacin dos procedementos de investigacin que se empregaron. Con todo, no mellor dos
casos, trtase dunha defincin operativa de obxectividade que presumiblemente nos conta o que
temos que facer para xustificar unha afirmacin de que algn achado en particular obxectivo.
Sexa como for, non nos conta moito do que signifique a obxectividade conceptual e
connotativamente. En suma, Gouldner acusa s socilogos de pasar de contrabando problemas
epistemolxicos polo mtodo de os esconder por tras de tcnicas formais. Pinta un cadro da
obxectividade sociolxica a xeito de ritual estratxico20.
20

Outras declaracins de socilogos parecen dar apoio a este cargo. No falar das reaccins de socilogos a estudos de
comportamento premarital, Udry (1967) declara (anda que non ofrece probas) que os socilogos citan estudos con

Hai outras profesins e ocupacins que igualan a obxectividade coa capacidade de manterse
impersoal dabondo para segui-los procedementos de rutina apropiados a cada caso especfico.
Por exemplo, a posicin obxectiva do avogado permite este dicir habitual: O avogado que se
ten a si mesmo por cliente recibe emprego dun louco. A regra de que os doutores non poden
operar a membros da sa familia protexe supostamente tanto doutor coma s pacientes de
posibles erros. Entndese que, de haber implicacin emocional, o doutor quizais non siga os
procedementos mis adecuados.
En todos estes exemplos, a obxectividade refrese a procedementos de rutina que se poden
exemplificar a xeito de atributos formais (vrgulas nas citas, formas de significacin,
procedementos legais, raios X) e que protexen s profesionais de erros e dos crticos. Parece que
a palabra "obxectividade" sase defensivamente a xeito de ritual estratxico. Sexa como for,
vista de que os meus achados levan a esta conclusin no que atinxe uso que os xornalistas fan
da palabra obxectividade, as xeralizacins feitas por conta doutras profesins e ocupacins
fican pendentes de exames sistemticos do uso que cada grupo d palabra obxectividade en
cadanseu contexto laboral.

conclusins que aproban, mais desafan os mtodos de estudos nos que os achados ofenden os seus valores. Reynolds
(1970) desafa feitos cientficos rastrexando a historia natural de certa ficcin cientfica continuada. Goode (1970)
critica a investigacin sobre a marihuana no contexto da poltica da realidade. Gouldner (1970, p. 254) ten a
sensacin de que o reino da obxectividade o reino do sagrado nas ciencias sociais.