AHMED AM EFEND (k.s.

) (18071920) LE AHMED AVN KONUKUN

SOHBETLER
Cum, 09/16/2011 - 13:42 seyyahin

Ana Balklar: abaniyye | AHMED AVN KONUK | Ahmed Ami

Efendi | Sohbetler

Ahmed Ami Efendi, Konukun mridi olmamasna ramen, onunla

tasavvuf sohbetler yapm bir zattr.
Hseyin Vassf onu Sefinede yle tantyor:
Kuadal hazretlerinin mazhar irfan olanlardandr. Ftih Trbedr idi.
Tli mre mazhar olup, 1338 senesi ehri abannn yirmisinde (9 Mays
1920) irtihli dr nam eylemitir. Demek ki, azizinden sonra yetmidrt
sene daha yaamtr. Sinni mbarekleri yz mtecaviz idi. O da Hac
Mezzin gibi ocuk misli vcdca ufalm idi. Kendilerinde neei
melmet glib olup, zvvr kesrl mikdr nush u pend kefi zamir
ile teshir ederlerdi. Halfe brakmamlardr.
Sret ve teslk cihetiyle dahi kendisine bir ube messisi nazaryla
baklacak derecede mteceddidnden olduunu Sdk Vicdan Bey
Tomarnda yazm ise de, kendilerinden herkes istifde edebilecek bir
meslek takb buyurmamlardr.
Mrdlerini halvet ve riyazet gibi mchedt cismniyye ile yormaz,
onlarn maneviyytlarn terbiye ve ilya kendi tevecch ve kuvvei
redetini kfi bulurdu. Hatt derler imi ki, Mchedtn bir ksmn
Kuadal kaldrd, mtebakisini de ben ref ettim. Marnileyhin bu
kabl eylerini iitenler, maksad rfnelerine nfuz edemediklerinden
si zanlara dmlerdir.
Ahmed Ami Efendi Halvet bn tarikatine baldr. Ami, Ahmed
Efendinin doduu corafya olan Bulgaristan Trkesinde kk
amca anlamna gelmektedir. nk Ahmed Ami Efendi ufak tefek

yapl bir zat imi.

Ahmed Ami Efendi, bugn Kuzey Bulgaristanda bulunan Trnovada
1807de dodu. Memleketinde medrese renimi grm, daha 14
yanda iken tasavvuf yoluna girmitir. mer Efendi vastasyla Halveti
tarikatine intisab etmitir. Trnovada sbyan mektebi hocal yapm,
hamam iletmi, tabur imaml yaparak 1853 Krm Savana katlmtr.
1866da stanbula geldi ve Bosnal Mehmed Tevfk Efendinin
mridlerinden skdarl Hoca Ali Efendi, Rifat Efendi, skdarda
Nalac Dergh eyhi Mustafa Enver Bey, Kagar hkmeti temsilcisi ve
Fuss rihi Ykub Han ve Ftih trbedr Nideli Bekir Efendi ile
sohbetlerde bulundu. Tekrar memleketine dnen Ami Efendi, 1877de
Tuna vilayetinin Ruslar tarafndan igal edilmesi zerine kesin olarak
stanbula geldi.391 Burada Ftih Sultan Mehmed trbesinin trbedr
olmutur. Bu yzden Ftih Trbedr olarak da anlr.
Hseyin Vassfa gre, Ahmed Ami Efendi Kuadal eyh Seyyid
brahim Efendinin (1774-1845) talebelerindendir. Daha Trnovada iken,
tanmamalarna ramen stanbulda bulunan Nakibend eyhi Ahmed
Ziyeddin Gmhanev (1813-1893) kendisine hilfet icazeti
gndermitir. Yine Melm tarikatnn nc devre piri Muhammed
Nrl Arab (1813-1887) tarafndan Melm tarikatinden de teberruken
verilmi icazeti vardr.
Ami Efendi taliplerine Halveti, nadiren de Nak icazetnamesi vermitir.
Tarikatlerin merasim, db ve erknndan uzak kalarak melmetle ird
etti. Fakat mridlerin melmet kelimesini kullanmalarn yasaklamtr.
Kendisinden ders isteyenlere tevbe ve istifar etmelerini, Kuran
okumalarn tavsiye ederdi.
Ahmed Amiin pek ok mehur mridi vardr: Mutasavvflar smail Hakk
Bursev (mehur mutasavvf deildir) ve Abdlaziz Mecdi Tolun, Hseyin
Avni Konukman, lim Hasan Basri antay, felsefe ve tasavvuf stad
smail Fenn Erturul, Sheyl nverin babas postac Mustafa Enver
Bey, mehur hattat Hasan Rz Efendi bunlarn arasndadr.
Amiin torununun damad ise Mehmed kifin yakn dostu olan
Babanzde Ahmed Naim Efendidir.

Ahmed Ami Efendi 9 Mays 1920 tarihinde 113 yanda iken stanbulda
vefat etti. Hakka yrmesi zerine Evrenoszde Sami Beyin yazd
trih msra yledir:
Gitdi glzr cemle pri efrd cihan (1338).
Yani, Allahn Cemli olan gl bahesine, yani cennete dnyadaki
herkesin piri olan Ahmed Efendi gitti.
Ahmed Ami Efendinin mezar Ftih Camii hazresindedir. Mezar
tandaki yaz yledir:
Hmili emnt Sbhniyye, cmii makmt insniyye, mrebbi
slikn Rahmniyye el Hc Ahmed Ami
elHalveteabnkuddise srrh hazretlerinin rhi erifleri iin
elFtiha.
20 abn 1338/(9 Mays 1920)
Ami Efendinin yazl eseri yoktur. Konuk, Ami Efendinin hayatnn son
yllarnda onun sohbetlerinden notlar tutmutur. Abdlbk Glpnarl,
Tasavvuftan Dilimize Geen Deyimler ve Ataszleri adl eserinde bu
notlarn kendisinde olduunu zikretmektedir. Biz bu notlara iki farkl
ekilde ulatk.
Gerek Ahmed Avni Beyin tasavvuf ynn ortaya koymak gerekse
Ami Efendinin manev sohbetlerinden birer rnek vermek asndan
ok deerli olan bu notlarn bir ksmn Ahmet Gner Sayar Trk
Edebiyat dergisinde yaynlad. Sayar, bu notlarn dorudan Glpnarl
tarafndan kendisine verildiini yazmaktadr. Sayar, ayn sohbetlerin
yazma kaydn Sheyl nverin de kendisine okuduunu belirtmektedir.
Ahmed Avni Beyin kaydettii be sohbetin ne bu ekilde ulam
olduk.
Biz de geriye kalan iki sohbeti, yani aadaki ilk (9 Austos 1919) ve
son sohbeti (6 Nisan 1920), Abdlbk Glpnarlnn Konya Mevln
Kitaplnda bulunan yazma mecmuasndan alarak bugnk alfabeye
evirdik. Aaya ekliyoruz. Bylece btn sohbetleri okuyucuya intikal
ettirmi oluyoruz. Fakat sohbetlerden anladmz kadaryla Ahmed Avni
Bey, aada ilk srada yer alan 9 Austos 1919 tarihinde kaydedilen ilk

sohbetten nce Ahmed Ami Efendiyi en az iki kez daha ziyarete gitmi
olmaldr, nk sohbetin sonunda Fakirin huzr erifine nc
defa gidiim idi demektedir.
Ahmed Ami Efendinin trbedarln yapt Ftih Sultan Mehmedin
trbesinde yaplan sohbetleri Konuk kar kmaz not almtr. Konukun
bu kaydetme titizlii bizim amzdan ok nemli bir kiilik ipucu
vermektedir. Deerli her eyin yerini ve gelecee aktarlmasn
nemseyen Konukun sohbetlerdeki ifadeleri de ne kadar yksek bir
tasavvuf olgunlua sahip olduunu gstermektedir. Ami Efendinin
remzi (sembolik) sorularna o da remzi cevaplar vermektedir.
Sohbetlerde Konuk, mtevaz, edeb ve manev derinlik sahibi yce bir
kiilik olarak hemen kendini gstermektedir.
12 Zilkade 1337 (9 Austos 1919)
335 senesi Austosi efrenciyyenin sekizinci ve 337 sli hicrsi
Zilkadesinin (9 Austos 1919) on ikinci Cuma gn kablez zuhr
Hseyin Avn Bey biraderimizle yz yirmi yan mtecaviz bulunan ve
zamanmzda vcdi erifi ile teberrk olunan insn kmil Ftih
Trbedr Hac Ahmed Efendi Hazretlerinin huzr eriflerine gittik.
Kimse yoktu. Mbarek elini ptk. nne oturtup yakna gelmemizi
iaret buyurdu. Aadaki mklemt cereyan etti.
Hazret: Niin geldiniz? Maksadnz, emeliniz nedir, ne istersiniz?
Fakr: Maksudumuz Hakktr.
H: Hakk var m, Hakk nerede?
F: Her taraf Hakla dolu, ondan gayr bir ey yok. La mevcde ill h
[Allah'tan baka varlk yoktur].
H (Glerek): yle y, Ondan gayr bir ey yok
(Hseyin Avn Beye hitaben) smin nedir?
H: Hseyin Avn
H (Fakire hitaben): Senin ismin ne?
F: Ahmed Avn

H: O, benim. Ben beraberim. Ahmed benim. Avniyi sonra

getiriverirsin olur gider. (Hseyin Avn Beye hitaben): Nerede
oturuyorsun?
Sultan Mahmud trbesinde.
Trbenin iinde de mi oturuyorsun?
Hayr, efendim, trbenin civarnda
Ooo, byk yer! Sultan Mahmud. Sznn eri ise. (Fakre
hitaben): Sen nerede oturuyorsun?
Unkapannnda.
(Unkapan lfzn telffuz edemez gibi birka defa tekrar ettiler).
Oo, oras ok uzak buyurdular. Sonra: Hangi milletlerle grp
konuuyorsunuz?
Yetmi iki milletle grp konuuyoruz.
Kh talim ve kh teallm ediyorsun, deil mi?
Evet, efendim, kah talim ve kh teallm ediyorum.
nneke meyyitn ve innehm meyyitn smme innekm
yevmelkymeti inde rabbikum tahtesmn. (phesiz sen de
leceksin, onlar da lecekler. Ey insanlar! Sonra siz, kyamet gn
Rabbinizin huzurunda durumaya kacaksnz. Zmer 30-31) te bu
yet tam sana gredir.
(Bu cevab zerine fakirin kalbinde bir ukde peyda oldu. Acaba
mrmn hir olduuna m, yoksa Mt kable en temt srrna
mazhariyete mi iaret buyurdular? dedim.)
Geceleri ne yapyorsunuz?
Evliyullhn nuruyla mstenr oluyorum.
ok ldr, sadettir. Elhamdlillah.
Validenizi gryor musunuz? (Yani, ansr erbaann ahkmn

vcdunuzda gryor musunuz?)

Her vakit temastayz. Gryoruz efendim.
(Hazret gldler. Fakire hitaben): Bak, sana ksaca syleyeyim:
Allahu latifn biibdihi yerzuku men ye. (ura, 19) Allah denilen
man latiftir; biibdihi, ibdna B, mlbese (Benzeyen iki eyin
birbirinden ayrt edilmeyerek kartrlmas) iindir. Yerzuku men ye,
dilediini rzk eder, amma rzk, yalnz yemek deildir. Sylemek,
dinlemek, grmek, oturmak, yatmak ilh. hep rzktr.
Hususuyla huzr linizdeki istikmetimiz al rzktr.
te rzkn ls odur ya! En al rzk, rzk manevdir. (Biraz
skttan sonra) Syleyiniz bakalm! L tdrikhlebsr ve hve
ydriklebsr ve hvellatfil habr. (Gzler Onu grmez, O btn
gzleri grr. O Latiftir, haberdardr. Enam, 103)
(Hseyin Avn Beye hitaben): Ne diyor? buyurdular. Hseyin Avn
Bey yeti kermeyi tekrar etti.
Hah! te yle Bmlbese iindir. Bismillhideki b gibi.
Bismillah budur.
(Biraz murkb oturdular, ondan sonra) Syleyin bakalm! buyurdular.
Zt liniz buyurun, dinleyelim!
(Hseyin Avn Beye hitaben) Ne sylyor?
Zt liniz
Zt li, zt li! Sen de mzmzsn buyurdular. Bir mddet bir ey
sylemediler. Sonra tekrar buyurdular ki: Geceleri uyuyor musunuz?
Yoksa h h diye baryor musunuz?
Kh uyuyoruz, kh baryoruz efendim.
yle olmal. Nasl geliyorsa yle yapmal, deil mi? Ananz
gryor musunuz?
Gryoruz efendim.

(Fakire hitaben): Nerede oturuyorsun?

Unkapannda
Oras ok byk yerdir. ars var, pazar var. ok aydnlkt bir
yerdir.
Evet, efendim. Kesret vardr.
(Badehu biraz yattlar, murkb bir halde kaldlar. Yatarken rahatsz
olmamalar mlahazasyla:)
Efendim rahatsz olmayn; gidelim mi, oturalm m?
Yoook. Sakn bu sz bir daha hibir yerde, hibir kimseye
syleme! Herkes, ztnda muhayyerdir. Dilediini iler. ster gider,
ister oturursun (deyip bize mteveccihen sa taraflarna yattlar.
Be dakika kadar ylece murkb kaldlar. Biz de skitne oturduk.
Badehu birden bire kalkp oturdular. ki ellerini atlar. Du vaziyeti
aldlar. Biz de ona muvfakaten ellerimizi atk. Tatl tatl gldler de
buyurdular ki):
min ama neye min?
Duya deil mi?
Hangi duya?
(Fakire nazar edip) mrn tavl olmasna min, deil mi? Bak! Bu
Kurndr. Tb limen tle umruh ve hasune ameluh. (mr
uzun ameli gzel olanlara ne mutlu Hadis-i erif) Tb, mbalaa ile
sadet, limen tle umruh, mr uzun olan ve ameli gzel olan
kimse iindir. mr uzun olmak ve ameli hasen olmak byk
sadettir.
(Skt ettik. Biraz zaman geti).
Syleyin bakalm!
(Biz tebessmle yine skt ettik.)
Sizin raklarnz var m?

Kendimiz raz, efendim. Bizim ramz yoktur.

Hepimiz rak (dedikten sonra) htiyarlk var serde Ben, ihtiyar
deil miyim?
Hayr, efendim ihtiyar deilsiniz.
(Hazret gldler. Badeh Hseyin Avn Bey biraderimiz kyam edip elini
pmee kast ettikte Hazret onun elini mbarek eli iinde tutup
buyurdular ki):
Ben du ediyorum. Fakat benim dum yalnz sana deil Benim
dum, mmdr. Hepinize du ediyorum.
(Hseyin Avn Beyden sonra fakr yedi erifini takbl ettim. Fakire hibir
ey sylemediler. Kemli db ile buzr eriflerinden ktk. Fakirin
huzr erifine nc defa gidiim idi).
12 Zilhicce 1337 (7 Eyll 1919)
Hseyin Avn Bey biraderimizle 120 yan mtecaviz [akn] bulunan ve
zamanmzda vcdi erifi [erefli vcudu] ile teberrk olunan [bereket
bulunan] insn kmil Ftih Trbedr Ahmed Ami Efendinin huzru
eriflerine gittik. Hazret yalnzd. tideki [aadaki] mklemt
[konuma] cereyan etti.
Ami Efendi: Hogeldiniz, bayrm erifiniz mbarek olsun.
Ahmed Avn: Teekkr ederiz efendim.
Ami Efendi: Nerede eleniyorsunuz?
Ahmed Avn: Hakkda eleniyoruz efendim.
Ami Efendi: Kira ile mi?
Ahmed Avn: Kira ile.
Ami Efendi: Pek al! smi erifiniz?
Ahmed Avn: Ahmed Avn.
Ami Efendi: Ben de Ahmedim.

Ahmed Avn: Biz Ahmede Avnlik [yardmc olma] de ilhak ediyoruz

[ekliyoruz]. Acaba bu ilhak kendi haylimiz mi? Yoksa hakikaten Avnlik
var m efendim?
Ami Efendi: Nene lzm? Orasn kartrma. L ilahe illallah
Muhammedn Reslullah. Bu kfidir.
Sonra vekilleri Trbedr Mehmed Efendi geldiler. Ona Ne var?
buyurdular. Biz de destur alp huzurlarndan ktk. Bu drdnc
ziyretimdi.
5 Sefer 1338 (31 Ekim 1919)
Hseyin Avn Bey ve Hayri Bey biraderlerimizle Cuma namazm
Abdlhay Efendinin [ztoprak] mescidinde edadan sonra Trbedar
Hac Ahmed Ami Efendi hazretlerinin ziyaretine gittik. Fakirin beinci
ziyaretim idi. eriye girdiimizde yalnz olup, gzleri kapal mstarak
[kendinden gemi] bir hlde idiler. Bir mddet ayak zerinde durduktan
sonra nne oturduk. Mbarek gzlerini at ve bize nazar etti ve fakire
hitb ile sordu:
Nerede sakinsiniz? Nerede tavattun ediyorsunuz
[oturuyorsunuz]?
imdilik hazreti ehdette, lemi nefisde tavattun ediyoruz.
M allahu kne ve m lem yeelem yekun [Allah neyi dilerse o
olur, dilemedii ey olmaz]. Hakkn diledii olur, diledii mevcd
olur, dilemedii mevcd olmaz. Ve bilkaderi hayrihi ve errini, bu
kelmn tefsiridir buyurdular.
Bir mddet murkb olup [manev tefekkre dalp] tekrar sordular:
Niin geldiniz?
Zt linizle erefyb olmak iin geldik. Zt linizle merref olmaa
Ziyaret Ziyareti bilir misiniz? Ben ziyaret bilmem.
Tekrar murkb olup gzlerini atlar: Allahmme sall al
Muhammedin ve al lihi Muhammed dediler. Ondan sonra Allah
sizi Ztna mazhar buyursun diye du ettiler.

Fakir: Duy liniz berektyla inallah mazhar ismi Zt oluruz

Badehu [sonra] bir hayli mddet gzleri kapal murkb oturdular, sonra
gzlerim ap salevt getirdiler.
Syleyiniz erkekler! buyurdular.
Syletiniz de syleyelim efendim dedim. Hi cevap vermeyip yine
murkb oldular, gzlerini atktan sonra tekrar salevt getirdiler. Fakre
Sizin taraflarnzda yangn var m?
Bizim taraflar masun kald [yangndan etkilenmedi) efendim."
Hazret gldler. "Allah if versin" buyurdular.
Ondan sonra yine bir mddet murkb oldular, b'dehu gzlerini ap
yine salevt getirdiler.
Fakr: "nmemalkevn fil hayti ve hve hakkun fil hakka" [yani,
"Dnyada varla ait ne varsa hayldir, fakat hakikatte hakdr] dedim.
Dikkatle dinlediler de Peki, peki dediler. Bdehu:
ok sularnz var m?
Var efendim
Kendi kendine akan sular var m?
Bazen bulunur efendim dedim. ,
Bunun zerine Hazret, Fakirin nne doru yz zerine eildiler. Bir
mddet yle durdular. Fakr btnnda [iimden] Cenb Mevln
Efendimiz ile mridim Esad Dede hazretlerine mteveccih oldum
[gnlm baladm]. Bdehu [sonra] kalktlar.
nneke meyyitn ve innehu meyyitun [Sen de lsn, o da ldr].
Biz skt ettik. Sonra buyurdular ki:
Romatizma, romatizma derler nsan uyank iken gelir ise
uyutmaz. Uyurken gelir ise uyandrr. Rum rum yapar.
Romatizma hararet ister efendim

Biz harareti bulamyoruz ki

Bir hayli mddet yine murkb durdular. Bdehu gzlerim ap salevt
getirdiler. Skt zere oturduk. Bdehu:
Haydi olum! Ben abdest bozaym. Ben abdest almam, bozarm
buyurdular. Biz de ellerini pp kalktk. Huzurlarndan ktk.
5 Rebflevvel 1338 (28 Kasm 1919)
Salim Efendi ile beraber Trbedr Efendi hazretlerinin ziyaretine gittik.
Yalnzdlar. Huzuruna girdiimizde kendilerine yaklamamz iaret
buyurdular. Gayet yakn olarak diz dize nlerine oturduk. Hazret, Salim
Efendiye Saf geldiniz buyurdular.
Biz de Safa bulduk efendim dedik.
Salim Efendi: Ben sensiz olamam, sen de bensiz olamazsn dedi.
Hazret: yle ya!
Fakire hitaben: Nerede tavattun ediyorsunuz? Fakr: Hakta tavattun
ediyoruz.
Tavassul mu ediyorsunuz [ulayor musunuz]?
Evet efendim! tavattun ve tavassul ediyoruz. Glerek fakire hitaben:
Bu hoca kim? Salim Efendi.
Allah bu hocay mertebesinde dim buyursun. Salim Efendiye
hitaben, Fakr iin: Bu efendi kim?
Salim Efendi: Bidatn minn [Bizden bir paradr]. Bizim nurumuzdan
Ahmed Avn Bey. Posta mdr muavini.
Fakire: Ben de Ahmedim, sen de Ahmedsin. Ahmed iki mi? Sen
sensin, ben benim.
Fakr: Ahmedin mimi kalknca ahad [bir] olur. O vakit bir olur.
Hazret: Mim kalkar m? Kalkar a! O vakit sen kalmazsn. Fakat bu
vcdunun kalkmas lzm gelmez. Vcdunla beraber sen
kalmazsn. O vakit Hak sende mahf [gizli] olann kim olduunu

bilirsin.
Vcdda mahf olann kim olduunu bilmekle beraber senlik vehmi
kalyor efendim. Vehim ise sultn kuvdr [kuvvetlerin sultan].
Ben konuurken yoruluveriyorum. Siz konuun, ben dinleyeyim.
Salim Efendi: Sylemenizi bize intikal ettirin, syleyelim ve konualm.
Fakire hitaben: Oooo Nr Paa! Syle bakalm.
Salim Efendi: Efendim, Nr deil, Avni;.
Hazret: Avn mi?
Fakr: Efendim, zt lilerinin tevecch buyurduklar Nrlii kabul ettim.
Kabul etmeseydin ne olacakt?
Hi bir ey olmayacakt. u kadar var ki, tevcihi lilerini [yksek
tevecchnz] kemli hondiyle [byk bir memnuniyetle] kabul
ettiimi arz ediyorum.
Pek al! Darda souk var m?
Hayr efendim.
Rahmet var m? K ortas derler, geldi mi?
Hayr efendim. Hararet var. Yaaa!
Biraz murkb olup, badehu salevt getirdiler. Sonra da L ilahe illa
hver Rahmn [Rahman olan Allah'tan baka ilh yoktur]
buyurdular. Ondan sonra: Ben hep byle sylyorum. Allahmme
salli al Muhammedin ve al li Muhammed. [Allahm! Muhammed
aleyhisselma ve onun ailesine, soyuna, ehli beytine selm olsun!] te
bu kelime. Gecegndz bunlar sylyorum. Bunlar
okuyorum.
Fakire ellerini uzattlar. Tuttum. Oturduklar mahalde doruldular: Tub,
tb, tb derler. mr uzunluu imi. Tb limen tle umruh ve
hasune ameluh. Byle uzayp gidiyor.

Badehu yine murkb oldular, yine salevt getirdiler ve L ilahe illa

hverRahmn buyurdular.
Ellerini uzatr vaziyetinde bulunmakla Fakir ellerini ptm. Salim Efendi
de pt.
Kalktk. Kalkarken: Ben umma [herkese] du ederim. Baka bir
ey elimden gelmez. Cmleniz iin du ediyorum buyurdular.
Badehu huzurlarndan ktk.
9 Nisan 1336 (6 Nisan 1920)
17 Receblmrecceb 338 ve 9 Nisan 336 Cuma (6 Nisan 1920) gn
Trbedr Efendi Hazretlerinin ziyaretine Salim Efendi (merhum) ile
birlikte gittik. Hazret Ho geldiniz, saf geldiniz! buyurdu. Biz de
Ho bulduk, saf bulduk, efendim dedik.
Hazret: Veyetnlehmlleyl, Neslehu minhumun-nehra (,..)
Veklln felekin yesbehna (Yasin: 37-40)[1] kadar tilvet buyurdu.
Sonra Ve kllhamd lillhillezi sadekan vadeh () kylelhamd
lillahi Rabbillemin (Zmer; 74-75) [2] kadar okuyup tekrar Ve yetn
lehmlleyl, neslehu . okudu. Ysn erifin sonlarna doru geti.
Sonra tekrar bu yetten balad. Ve klln fi felekin yesbehn.. a kadar
birok defa tekrar etti. Biz de huzurdan kalktk. Bu hal, belki ryek
devam etmiti. Hazret 9 Mays 336 tarihinde, yani bundan tam bir ay
sonra intikl buyurdular. 130 yanda idiler.
Kaddesenllhu biesrrihi azzamellhu zikrahu ve nefaan bifuyztihi
y hvel-Mun (Allah bizi onun srlaryla kutsasn. Allah zikrini azz
etsin. Feyizleriyle bizleri faydalandrsn. Ey Mun olan Allah!!)
AHMED AM EFENDNN BAZI SZLER
Ahmed Ami Efendiyi daha iyi tantmak iin burada baz szlerini ve
hatralarn sunmak istiyoruz.
Her eyin ismi lsini bil; babann verdii isimle ar!
nnallhe latfn bil ibd Allah Tel kullarnda ltiftir. Allah
kullarna ltiftir deil nk bu isneteyni [ikilii] cb eder.

Tuz iki maddeden ibaret olup, her ferisi ayr ayr alnrsa birer
semmi mhlik [ldrc zehir} olduu halde, ikisinin birden
alnmas mucibi faidedir [fayda vericidir] diye, bendegnndan bir
doktorun ifdesine [gre:] Allah celle celluh ile Muhammed
sallallahu aleyhi ve sellem ve lihi yledir (buyurdular).
Allahn senin alnna yazd eyin menine Muhammed (sallallh
aleyhi ve sellem) bile kadir deildir
Cemi mevcudat {btn varlklar], Hakk tan zuhurdur [gelmitir].
unt ilhiyye, irade-i ztiyyedir; Allah haddi ztnda ekberdir.
Minel bd ill'zl, il m lyetenh, elmustecmiu Cemiussft Allh(Ebedlerden ezellere kadar sonsuza kadar btn sfatlar
nefsinde toplayan)
Bizi sevenleri sevenler, imnlarn kurtarrlar.
Bursa Lisesi Franszca muallimi Nevres Beyden rivayet: Benim eyhim
derdi ki:
Ahmed, birisi senin yannda benim aleyhimde bulunursa beni mdafea
etme! der. Nevres Bey Ben bu naneyi yiyemem diye gnlnden
geirince, derhal ben de eyhim, efendim, ben bu naneyi yiyemem
dedim. eyhim de bana: Sen bu naneyi yiyemezsen, sen de benim
dediim gibi dem olamazsn dedi, buyurmulardr.
Biz, bizim Iafmz olduu zaman sklp kaandan korkarz
buyurdular. Ben de iimden, Eyvah! Bizim arkada helak oldu diyerek
kendisinde byle bir hl grdm bir arkadam hatrladm. [Ahmed
Ami Efendi? derhal "ey... Korkma! Ona da bir Zt tecellsi yapar,
kurtarrz" buyurdular.
Ellerini gslerine vurarak, Bu ismi zikretsinler de aleyhimde
bulunsunlar buyurdular.
Bir gn sinn lilerini soran bir zta hitaben: "eyhim bana derdi ki:
/Ahmed, senin tarihin mehuldr" buyurmulardr.
nsan kmildir.

Eb Tlib, "radiyallh anhdr

Ben, namazdan ziyade namaz klan severim.
Dnyada eini bulamazsan, iini bilemezsen rahat edemezsin.
Nazf Efendi merhum rivyetiyle:
"Cenaba Hakk, erri cziyi kullanr. Altndan hayr kll zuhur eder.
Cenab- Hakk hayr cziyi kullanmaz, altndan erri klli zuhur eder
diye..."
Thir Efendi'den rivayet: "Birinci sene imm, ikinci sene bir kalbur
saman, nc sene kalpakl Yunan olma
"Gr ge, billahi ge, durma ge! zkurullhe inde kll hacerin
veecerin. (Sen her ta ve aata Allah Tely zikret- Hadis)
GME RABITA OLMAZ.
Aradn vcd dkknnda bulursun.
Sohbet iin art vardr: Zaman, mekn, ihvan...
En lezzetli ey vardr. Tilvet-i Kur'n, mushabetl ihvn,
mlkt'r Rahmn...
Bu yolun sermyesi kuru muhabbettir. Muhabbetin ya da olur
mu? Olur ya! Tarikat eyhlerini grmyor musun?
Kalb safs, beden hafiflii iste!
Da da, ta ta grnce eyhe muhtasn.
Naim Beyefendiye hitaben (mderris):
u yle olsun, u yle olsun'dan kurtuluncaya kadar eyhe
muhtasn. Kendinle konuuncaya kadar eyhe muhtasn..."
Yksek hakikatlere ulamay kastederek: "Bu i kitapla olmaz, fakat
kitapsz da olmaz.
"Mtecetti vhid, mecl mteaddiddir." Yani, Allah'dan tecell eden
tektir, bize ise eitli yollarla, eitli ekillerde ular.

"Ezelde hilkat yoktur, zuhur vardr Allah'n yarat nceden takdir

edilmitir, bize grnen grnen ey o takdirin gereklemesidir
"Zahiren kaderiyyundan, batinen cebriyyundan ol Yani, grnte sanki
takdir hi yokmu gibi sebeplere yap, iradeni gster, fakat i dnyanda
sanki hi iraden yokmu gibi Allah Telnn takdirine teslim ol.
"nsan surette muhtar, hakiktte mecburdur Yani, insan grnte
zgr iradeye sahiptir, ama gerekte Allah Telnn gcne
baldr. Nitekim ayn anlamda u sz de ona aittir: "Iyyke nabudu
ve iyyke nesta'n (Ftih Sresi, Yalnz sana kulluk eder, yalnz
senden yardm dileriz') yeti cellesi insanda iradei cz'iyye mi
brakmtr?"
[Ahmed Ami Efendi'nin] keramet tarifi:
Ehlullah yannda kermtn cel ve azmi, tatle telezzz eylemektir.
Halvet ve kesret ve dah her nefeste hzr olub, Allah zikr eylemek
kermttandr. Ve dah varidat olub inirah hsl olduka vakar ve
seknesi ziyde olub, edeb ve hay zerine olmak kermttandr. Ve
cemi ahvlde Allah Teldan raz olmak kermttandr. Yoksa
mcerred hrkada zuhur eylemek keramet deildir. Zr tasavvuf ehli
mahcbdur.[3]
Ve marifet ehli eyann ilmi ne zerine ise hakikatle bilmi ve grmtr.
Mahbb nnda buyurur:
[Kul] hel yestevllezne yalemne vellezne l yalemn. Ulike humul
muflihn.( De ki: Bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? Dorusu ancak akl
sahipleri t alrlar. Zmer 7)
Ve humul mhtedn. (Onlar doru yoldadrlar.Enam-82)
L havlun aleyhim ve l humyahzenn. (Onlara korku yoktur ve onlar
zlmeyeceklerdir. Bakara, 262)
nne ibd leyse leke aleyhim sultn.( Dorusu Benim mmin kullarm
zerinde senin bir hakimiyetin olamaz. Rabbin vekil olarak yeter. sra,
65)
Ve alleme demelesme kulleh.( Ve Ademe btn isimleri retti,

Bakara, 31)
Ve nice bunun gibi yt [yetler] demitir. mdi tasarrufa mail olanlardan
[meyledenlerden] olmayasn! Kell innehum an Rabbihim yevmeizin
lemahcbn. Smme innehum lesllcahm.( Hayr; dorusu onlar o
gn, Rablerinden yoksun kalacaklardr. Sonra onlar, phesiz,
cehenneme gireceklerdir.(Mutaffifin, 15-16)
Ve marifet ehli nnda buyurur: Masyetullhi ill biinyetillah ve l
kuvvete al ttillh ill bitevfkillh. (Ancak Allah Telnn inayeti ile
gnah ilenir ve ancak Allah Telnn muvaffak klmas ile Allah
Telya taate g yeter.)
Ami Efendinin silsilesi vefatndan sonra bir yandan Abdlaziz Mecdi
Tolun ile, dier taraftan da Kayserili Mehmed Tevfik Efendi, Ahmed Thir
Mar, Mustafa zeren ve Hamdi Hizalan ile devam etmitir.
Ami Efendi kendisine intisab edenlere yle dermi:
Bundan byle tasavvuf kitaplarn okumak yasak. Kurn okuyun,
Hads okuyun, Mesnevi okuyun. (Niyaz-i Msri Divan iin de ayn
beyan vardr.) Baka kitaplarla uramayn. Tasavvuf kitaplarn
yazanlarn ou yoldayken yazdlar. Nee ve mertebe bakmndan
birbirini tutmaz szler olur, artr sizi. Ama Mevln gitti, dnp
geldi. Mesnevisini sonra yazd.
Sayar, Konukun bu ziyaretlerden istifade ettiini, himmet bulduunu ve
bu himmetle Mesnevi ve Fuss erhi gibi byk eserleri ortaya koyma
gcne erdiini belirtmektedir.
Kaynak:
Ahmed Avni KONUK, Sava . BARKN, Klasik Yay. 2011, stanbul,
s.211-224
[1] Onlara bir delil de gecedir; gndz ondan syrrz da karanlkta
kalverirler. Gne de yrngesinde yryp gitmektedir. Bu, gl ve
bilgin olan Allahn kanunudur. Ay iin de sonunda kuru bir hurma dalna
dnecei konaklar tayin etmiizdir. Aya erimek gnee dmez. Gece
de gndz geemez. Her biri bir yrngede yrrler. (Yasin: 37-40)

[2] Onlar: Bize verdii szde duran ve bizi bu yere varis klan Allaha
hamdolsun. Cennette istediimiz yerde oturabiliriz. Yararl i ileyenlerin
ecri ne gzelmi! derler. Melekleri, arn etrafn evirmi olduklar
halde, Rablerini hamd ile verken grrsn. Artk insanlarn aralarnda
adaletle hkm olunmutur. vg, Alemlerin Rabbi olan Allah iindir
denir. (Zmer; 74-75)
[3] Ehlullah yannda kerametlerin aikar ve by Allah Telya
ibadetten lezzet ve zevk almaktr. Yalnz, insanlarn yannda ve dah her
nefeste, Allah Tely zikr eylemek kerametlerdendir. Ve varidatlar gelip
almalar olduunda vakar ve seknesi artmas, edeb ve hay zerine
olmakta keramettendir. btn hallerde Allah Teldan raz olmak
keramettendir. Yoksa yalnzca hrkada giymek ile tarikata girmek
keramet deildir. Zr tasavvuf ehli gzlerden saklanmtr. (Kendileri
aikar grnmezler)