DC SSTEM TABLOSU

DEPOEDLEN
DC ENERJ
KAYNAI
PL

DEPO EDLEN
GERLM
MKTARI
1.5 VOLT

AC Y DC EVREN
CHAZ

KULLANILAN YERLER

ADAPTR

TEYP, FENER, RADYO

BATARYA

9,12 VOLT

ADAPTR

AK

24 VOLT

REDRESR

CEP TELEFONU, SEYYAR

LAMBALAR, L ALETLER
TERMK SANTRALLER

48 VOLT

HDROLK SANTRALLER
KRANPORTRLER

DC SSTEM
Termik ve Hidrolik Santrallar, Trafo
Merkezlerinde,Kranporter sisteminde AC-DC
sisteminin kullanma amac:
Aydnlatmay ,koruma sistemini,yangn
sistemini veya sistemde bulunan DC il
beslenen cihazlara gerekli besleme gerilimini
temin etmek.
Doru akm (DC) sistemi transformatr
merkezlerinde ve santrallerde her an emre
amade,elektrik enerjisini temin eden bir
tehizat topluluudur.

Adaptr
Adaptr (Geni Anlam): Bir nesneyi baka bir nesneye uyduran ara para.
Adaptr (Elektrik-Elektronik): Alternatif akm kk deerde doru akma eviren
elektronik alet.
Elektronik cihazlar (radyo, teyp, hesap makinas) genellikle dk deerdeki (3-12 volt aras)
doru akmla alr. Kullanma esnasnda bu cihazlar pille altrlacak ekilde
yaplmlardr. Fakat daha ekonomik olmas bakmndan baz hallerde ehir ceryan ile de
altrmak istenir. Bu durumda adaptr u ii yapar. nce transformatr 110 veya 220 V'luk
ehir ceryann, cihazn istedii voltaja drr. Bu voltaj alternatif bir voltajdr. Daha sonra
diyotlar bu voltaj doru akma evirirler. Ama hi bir zaman adaptrden elde edilen doru
akm, pildeki kadar dzgn olmaz. Bu yzden baz radyolarda ehir ceryan ile alma
esnasnda istenmeyen grltler meydana gelir. Transformatr istenen voltajda seilerek
deiik k voltajl adaptr yaplabilir.

AKLERN GENEL KULLANIM

ALANLARI
LETMEMZDE
KULLANILAN YERLER
ALARM SSTEMLER
KORUMA SSTEMLER
KONTROL CHAZLARI
TELEFON SANTRALLARI
HABERLEME CHAZLARI
KESNTSZ G
KAYNAKLARI
YANGIN EMNYET
SSTEMLER
AYDINLATMA SSTEMLER

GENEL KULLANIMLAR

TBB CHAZLAR
KONTROL CHAZLARI
ELEKTRONK TERAZLER
DENZCLK EKPMANLARI
ELEKTRONK YAZAR
KASALAR
TAINABILIR TV VE
VDEOLAR
ATMLER
TAINABLR IIKLAR
GNE ENERJ SSTEM

Balca Ksmdan Meydana Gelmitir.

1.Doru
akm
reten
tehizatlar:
Bunlar,Adaptorler Redresr, Motor dinamo
gruplardr.
2.Elektrik enerjisini kimyasal enerji olarak
depo eden tehizatlar:Pil,Batarya ve Aklerdir.
3.Doru akm stenen yerine ileten
kablolardr,irtibatlayan terminaller, emniyeti
salayan alter, Sigorta, Rle, l aleti v.s
gibi yardmc tehizatlardr.

NEDEN DC
Neden Alternatif Akm kullanlmayp doru
akma ihtiya duyulmaktadr. Ksaca yle
cevap verebiliriz. Alternatif akm uzun
mddet ve istenen miktarda depolamak bugn
iin mmkn deildir.Depo olarak
dnebileceimiz kondansatrler yukarda
bahsettiimiz zellikleri iermez.

DORU AKIM RETEN SSTEMLER

Bunlar Redresor ve Motor-dinamodur
1- REDROSERLER
Servis trafosundanald AC
gerilimini ,DC gerilimine evirir ve Ak
grubunu besler,bilindii gibi eitte
tiptedirler .Dorultucu olarak kullanlan
maddenin cinsine gre ; Civa buharl
bakr oksitli ,selenyumlu ,yar iletken
diyotlu ,silikonlu v.s gibi isimler
almaktadr.

Yap ve montaj ekline grede

otomatik yar otomatik elle
kumandal tek fazl tipte
olmaktadr.Kullanlaca iin
kapasitesine gre de bir akm ve
gerilim deerini tarlar. Genellikle
48-60-130-145 Volt 10-20-3050 Amper Redresrler
Kullanlmaktadr.

2- MOTOR DNAMO GRUPLARI

Bir Doru akm dinamosunun bir
alternatif akm motoru veya bir
benzinli motor tarafndan tahrik
edilmesi ile doru akm reten
cihazlardr.Bunlar fazla bakm istedii
gibi grltl altklar iin mecbur
kalmadka kullanlmazlar.

REDRESORLERN LETME VE BAKIMI :

Redresrler hangi tipte imal edilmi

olursa osun kendi firmasnn tavsiye
ettii veya etiketinde belirtilen akm
gerilim ve scaklk deerlerinin
altrlmamal koruyucu olarak sigorta
Rle v.s emniyet tehizatn devaml
olarak kontrol edip almalarn
salamak gerekir.

Ar voltaj redresr elemannn

delinmesine ve atlamalara neden
olabilecei gibi ar elemanlarn snp
direnlerinin azalmas dolaysyla
delinmelere ve ksa devrelere neden
olabilecektir.

REDRESORLERN PERYODK BAKIMLARI

1.Redresr elemanlar ;soutucular ve

dier yardmc techzat toz ve kirden
temizlenmelidir.
2.Beher redresr elemanna gelen(grup
olarak)voltaj okunmal dk veya sfr
voltaj gsteren elemanlar (Bunlar
delinmi veya delinecektir)
deitirilmelidir.
3.Redresr bota altrlarak knda
azami ve asgari voltaj deerleri her
kademede llmeli daha nce alnm
deerlerle mukayese edilmelidir;

4.Redresr panosunda ve iinde

bulunan anahtar, konnektr,
diren, ampermetre, voltmetre,
sigorta, terminal, kablolar ve
balantlar iyice kontrol edilmeli
aksaklkar giderilmeli, boyal
ksmdaki korozyonlar temizlenip
yeniden boyanmaldr.

BASIT REDROSOR YAPIMLARI:

Redresrlerin arzalanmas halinde

tamirin uzun zaman alnmas ayrca bu
redresr yerine kullanlacak yedek
redresr bulunmas her zaman
mmkndr .Aadaki emalarda
olanaklar dahilinde birbirinden daha
kaliteli basit redresr emalar
grlmektedir.

Tek Diyotlu Redresr

ema-1 Bu emada dorudan doruya
220 voltluk ebekeden bir diyod
(Asgari 220 voltluk olmal amperi 5
Amperden aa olmamal ) ve
lambalar yardmyla nasl bir redresr
yapld grlmektedir.
ekilde grld gibi balant yapmak
kaydyla lamba adedi arttrlarak
aklere giden akm ykseltmemiz
mmkndr.

Lamba saysn arttrarak akm

arttrdmz gibi lambalar daha Yksek
watl kullanmak suretiyle amperli
ykseltmemiz mmkndr.
Bu redresrde aklere 220 volt gelir.
Buna dikkat etmelidir. Redresr
servis harici etmeden aklere
dokunmamaldr.

ki Sargl Trafolu Redresr:

ema-2 Bu montaj transformatr
yardm ile yaplm olup 1.amaya
nazaran daha emniyetlidir .Akm
ayar lambalar azaltmak veya
arttrmak mmkndr.Bu her iki
redresrde tek dalga redresrdr.

 Sargl Trafolu Redresr:

ema-3 Bu montaj bir tam dalga
redresr olup ,elimizde 2 sargl
yukardaki zellikte bir transformatr
varsa ve 2 adet diyot varsa
yaplabilecek bir montajdr.Akm yine
lambalarda ayarlanlabilmektedir.

Greatz Montajl Redresr

ema-6 Bu emada yeni bir
transformatrden yararlanm ve
drt adet diyot kullanlarak tam dalga
br redresr temin edilmitir. Bu 4
emada da elde uygun bir reosta veya
varyak olmas halinde akm ayarnda
lamba yerine bu aletleri kullanmak
daha kolay ve daha uygundur.

AC-DC SSTEMNDE
OLABLECEK ARIZALARI
Ak gurubunun saf suyunun eksilmesi,
Plakalarn oksitlenmesi,
Ak kutup balarnn oksitlenmesi,
Ak odas seperatrnn almamas,
Redresrn akye arj etmemesi,
Redresrn AC-DC Sigortalarnn atmas,
Redresrn elektronik devrelerinin
arzalanmas
Servis trafosunun OG sigortalarnn
atmas

SERVS TRAFOSUNUN
OLABLECEK ARIZALARI

Servis trafosunun orta gerilim sigorta

arzalar
Servis trafosunun alak gerilim
sigorta atmas
Buing terminal arzas
Ya kaa arzas

YARDIMCI SERVS PANOSUNUN

OLABLECEK ARIZALARI

AC sigorta arzalar
DC sigorta arzalar
AC-DC alter arzalar
AC-DC balant arzalar

AKMLATRLER
Akmlatrler elektro-kimyasal
olaylardan yararlanlarak elektriin
depo edilmesini ve gerektiinde doru
akm halinde kullanlmasn salayan
bir kimyasal enerji kaynadr.
Santralmzda eitli marka ve
boyutlarda sabit tesis kurun-asit
akmlatrleri bulunmaktadr.

AKLERN GENEL KULLANIM

ALANLARI
LETMEMZDE
KULLANILAN YERLER
ALARM SSTEMLER
KORUMA SSTEMLER
KONTROL CHAZLARI
TELEFON SANTRALLARI
HABERLEME CHAZLARI
KESNTSZ G
KAYNAKLARI
YANGIN EMNYET
SSTEMLER
AYDINLATMA SSTEMLER

GENEL KULLANIMLAR

TBB CHAZLAR
KONTROL CHAZLARI
ELEKTRONK TERAZLER
DENZCLK EKPMANLARI
ELEKTRONK YAZAR
KASALAR
TAINABILIR TV VE
VDEOLAR
ATMLER
TAINABLR IIKLAR
GNE ENERJ SSTEM

AKMLATRLERN BLMLER

1. Plakalar:
1.

a- Pozitif Plaka
1. b- Negatif Plaka

2. Aktif Madde: Hcreden bir elektrik akm

getiinde plakann kimyasal deiime
urayan ksmdr.
3. Hcre
4. Elektrolit: Zararl maddelerden artlm ve
bu ama iin zel olarak slfirik aside belirli
oranda damtk su katlmas ile elde edilen
ve plakalar aras elektrik akm ile
akmlatrdeki kimyasal reaksiyonu
salayan bir karmdr

ARJ VE DEARJ
Ak bataryasnn mr ve
hizmetinde dolaysyla bakm ve
iletmesinde en nemli unsur arj ve
dearjdir.
ARJ:Elektrik enerjisinin kimyasal
enerjiye dnmdr.
DEARJ:Kimyasal enerjinin elektrik
enerjisine dnmdr.

 arj ve Dearj esnasnda

batarya elemanlarnda meydana
gelen olaylarla ilgili hangi
deerlerin periyodik olarak
llp kaydedilecei belidir

AKLERN SSTEMDEK
GREVLER

AC gerilim kesildii zaman

sistemdeki gerekli olan DC gerilimi
salar.

AKLERN BALATI
EKLLER
Aklerden istediimiz akm ,
gerilim ve gc alabilmemiz iin
akleri gruplar haline getirmemiz
zorunluluu vardr.

Seri Balama :
+ Aklerde gerilim ykseltmek iin
seri balama yaplr gerilim ykselir
akm ve kapasite sabit kalr.
Paralel Balama
Kapasite akm ykselir gerilim sabit
kalr.

Kark Balama
Kapasite, gerilim, akm bu balant ekli
ile istenen seviyeye karlr.
Her trl balama aklerin (+) (-)
kutuplar mutlaka tespit edilip
iaretlendikten sonra istenilen ekilde
balanmaldr.Yanl balamalar ksa
devreler ve tehlikeler dourur.

AKLERDEK
KMYASAL OLAYLAR
Ak arjl iken pozitif plakalar zerindeki
aktif materyal olan kurun peroksidi kurun
slfat da dntrr ve kimyevi deiiklikte
elektrorit te slfirik asit kullanldndan dearj
sonunda elektrolit slfirik asit younluu
bakmndan zayf kalr. Oluan kurun slfat
beyazdr fakat eleman ar dearja maruz
kalmadka gzle grlmez. Ar dearj ar
slfatlama dourur. Ar slfatlama nce
plakann renklerini aklamas eklinde grlr
sonra beyaz benekler balar nihayet plakalar
tamamen beyazlar

arj esnasnda,yukardaki kimyevi

olayn yn deiir ve pakalardaki
kurun slfat kurun peroksit ve snger
kormunda kurun olur asl olan slfirik
asit elektrolitteki asit miktarn
arttracak elektrolidin younluunu
meydana getirir.

Yksz bir ak grubundaki arjn

kaybolmas redresrlere tampon bir
arjla devaml arj edilmelidir(retici
firmann tavsiye ettii tampon arj
voltaj ile )
24 volt iin = 26.70 volt ak says X
2.23 Volt
220 Volt iin = 245 Volt

AKLERDE KAPASTE,
VERM VE MR
Kapasite: Bir aknn verebilecei

akmla bu akm alabildiimiz saat

cinsinden zaman arpmna kapasite
denir.Birimi amper saat( Ah) dir.

BR AKNN KAPASTES

Plakalardaki aktif madde miktar

Dearj akm
Scaklk
arj miktar
Ve mrne baldr

Verim: arj dearj olaylarnda her ne

kadar kimyasal reaksiyonlar tamamen
ters olarak devam ederse de bu
olaylarlarda baz kayplar olduu
(Istma ve elektroliz v.s 9 malumdur
ve buradan verim karr.
Ah verim=
Dearj
arj Ah

Mesela: 1.2 deerindeki bir arj

faktr aknn 100 Ah lik bir kapasite
verebilmesi iin 120 Ah lik kapasite
arj edilmesi gerekir tabi bu verim
yksek dearj akmlarnda decektir.
normal durumlarda arj faktr 1.1
ile 1.2 arasnda deiir

MR
arj ve dearj esnasndaki aktif
maddenin hacim Deimeleri gazlanma olay
Byk mekaniki kuvvetlerin domasna sebep
olur ve plakalarn gzeneklerinin Patlamas
bilhassa pozitif plakalar anrlar.Pozitif
plakalarn hususi bir ekilde aktif madde
kayplarna engel olduu taktirde ak mr
uzatlm olur.Sabit tesis kurun akleri
1500 arj-dearj devresine dayankldr
mrleri 10-15 Yldr

AKLERDE LETME
ETLER
Akler sadece elektrik enerjisi
depolaycs olarak kullanlmaz,ayn zamanla
arj veya dearj esnasnda gerilimi sabit
tutmak iinde kullanlr.
A- YALNIZ BATARYA LE ALIMA
Bu halde batarya direk olarak yke
baldr.Ve yk akm yalnz bataryadan
aklr batarya ykten ayrlnca arj
cihazna balanarak arj edilir.

B-TAMPON ALIMA VEYA

DEVAMLI ALIMA:

Bu ekildeki almada batarya ve

arj cihaz paralel olarak yke
baldr.Yk az akm ekerken arj
cihaz hem bataryann akmn hem
de yk akmn temin eder . Yk
akm belirli bir deerin zerine
knca bataryada arj cihaz ile
paralel olarak yk beslemeye
balar.

C-EMRE HAZIR ALIMA:

Bu almada yalnz arj cihaz

servis harici olduu zaman batarya
yk besler.Dier hallerde yk
akmn arj cihaz verir.

AKLERDE PERYODK BAKIM

Bir aknn bakm ve iletilmesinde

dikkat edilecek en nemli nokta imalat
firma tarafndan verilmi olan bakm ve
iletme talimatlarnn uygulanmasdr.
1-Aklerin belirli aralklarda younluk
lm yaplmal her bir hcrenin bome
younluu ortalama 1,24 olmaldr.
2- Aklerin elektrolit seviyesinin
kontrol yaplmal elektrolit seviyesi dk
olduu zamanlarda maksimum seviyeye kadar
saf su ilavesi yaplmaldr.

3-Aklerin bulunduu yer senede 1 kez

temizlenmelidir
4-Aklerin bulunduu yerdeki havalandrma
elemanlarnn alp almad kontrol
edilmelidir, nk arj esnasnda aklerden
patlayc gazlar
5- Aklerin bir birlerine olan balant
yerleri vazelin ile yalanmal aklerin zerinde
toplanabilecek toz ve rutubet birleerek
iletken br tabaka meydana getirebilir. Bu
tabaka kaak akmlara sebep olabilir .Bunun
iin aklerin zeri temiz olmas gerekir