Seminarski rad - Sociologija

SADRZAJ:

UVOD.........................................................................................................................................2
1. ETIMOLOKO POREKLO, ZNAENJE IZRAZA PORODICE I NASTANAK
PORODICE.................................................................................................................................3
2. PORODICA, FUNKCIJA PORODICE I UNIVERZALNA OBELEJA PORODICE........4
3. GLAVNI TIPOVI PORODICE DANAS...............................................................................8
4. POJAM I ANATOMIJA MODERNE PORODICE...............................................................9
5. BRAK I PORODICA...........................................................................................................11
6. ELJA ZA DETETOM........................................................................................................11
7. DECA IZMEU PORODINE LJUBAVI I UCENE.........................................................12
ZAKLJUAK...........................................................................................................................13
REZIME....................................................................................................................................14
KLJUNE REI.......................................................................................................................16
LITERATURA..........................................................................................................................17

Seminarski rad - Sociologija

UVOD

Porodica je u toj meri deo nae svakodnevne ivotne rutine da je skoro i

neprimeujemo. Takav odnos prema porodici svojstven je, pre svega onima koji
u porodici i sa porodicom nemaju posebnih problema, onima kojima porodica
prua svakodnevno oseanje sigurnosti i razumevanja neprimetno se starajui za
zadovoljavanje njihovih potreba. Porodicu, meutim, daleko vie primeuju i
oseaju oni koji se bore ili sa njenim prevelikim prisustvom koje ih gui, ili pak
sa deliminim i potpunim odsustvom koje ih ini nesigurnim i inferiornim u
svakodnevnom ivotu. Ali oni najee nisu u prilici da razmiljaju o porodici,
oni su njome praktino zaokupljeni. Ispada na kraju da porodicom nema ko da
se bavi.

Seminarski rad - Sociologija

1. ETIMOLOKO POREKLO, ZNAENJE IZRAZA PORODICE I

NASTANAK PORODICE

Porodica, kako u srpskom, tako i u glavnim evropskim jezicima, ulazi u

masovnu upotrebu tek u modernoj eri, to je jedan veoma vaan indikator
mladosti odnosno modernosti samog pojma odnosno pojave koju oznaava.
Prvi pomen u tom izrazu u srpskom odnosno hrvatskom jeziku datira iz
14 veka, ali se potom gubi. Re porodica ne postoji u Vukovom reniku. Umesto
nje Vuk upotrebljava dva izraza: u prvom sluaju re je o litiziranoj varijanti
koja je usvojena na Balkanu i koja se u razliitim varijantama sree i u svim
glavnim evropskim jedinicama: vamilija ili familija. Drugi izraz o kom Vuk
izvetava jeste re obitelj.
Raziljanja o porodici od svojih poetka pa sve do danas kreu se u
velikom luku: od neprimeivanja, podcenjivanja, i zapostavljanja pa do
velianja njegove uloge, uticajnosti i znaaja. Filozofi i pesnici u antikom dobu
gledaju na porodicu, ono to se u tom dobu naziva eikos, sa preziranjem kao na
podruje u kom se zadovoljavaju ivotinjski porivi i strasti, pa dakle, sferu koja
ne pripada dostojanstvu javnog drutvenog ivota polisa. Takav odnos prema
porodici protee se kroz itav evropski srednji vek, ali sada ideoloki podmagnut
od hrianstva.
Preokret u odnosu prema porodici kao i uopte prema shvatanju ljudskog
sveta donosi renesansa. U rano renesansnim italijaskim gradovima porodica
postaje voljena, cenjena, traena, i eljena zajednica u kojoj pojedinac moe da
se oseti gospodarem svoje sudbine, graditeljem vlastitog ivota.
Epoha moderne jeste rodno tlo iz koje izrasta moderna praksa i pojam
porodice. Uporedno sa nastankom moderne porodice od 18 veka javljaju se i
prvi pokuaji njenog naunog prouavanja i to, pre sveta, u zaecima sociolokog
pristupa. Kao prilikom ostvarenja svake nove ideje, put je teak i dugotrajan te
tako sociologija porodice kao nauna disciplina prolazi kroz nekoliko faza
formiranja i postojanja do dananjeg momenta.1

.Anelka Miti, Sociologija porodice, 2001. Beograd;

Seminarski rad - Sociologija

2. PORODICA, FUNKCIJA PORODICE I UNIVERZALNA

OBELEJA PORODICE
Porodica je najznaajnija i najkompleksnija drutvena grupa, unutar
kojih se isprepliu mnogobrojne drutvene funkcije i oblici drutvenih odnosa i
procesa. Uostalom, porodica je reproduktivna osnova drutva i, kao takva,
kamen temeljac drutva. Isto tako, njoj pripada posebno mesto u okviru
drutvene strukture, Mada je jednostavna drutvena grupa koja se zasniva na
krvoj vezi i brizi roditelja o deci vrlo je sloena drutvena grupa, povezana sa
skoro svim oblicima drutvenog ivota i razvitka oveka kao linosti. 2 Ona
spada u primarnu druptvenu grupu i prestavlja znaajan segment drutvene
strukture. Teko je nai neku drugu grupu koja zadovoljava toliko raznovrsnih
ljudskih i drutvenih potreba. Ona je takva drutvena grupa gde se odvijaju
osnovni procesi ljudskog ivota i toliko je povezana sa ivotom svakog
pojedinca da ostvlja snaan peat u njegovom razvoju u ivotu.
Po Hegelu porodica se ispoljava u liku neposrednog pojma braku,
spoljanjem oputanju, vlasnitvu i dobru i vaspitanju dece. Po shvatanju Mak
Ajvera, porodicu kao trajnu polnu vezu odlikuje:
a) drutveno zatien nain trajnog ivota; i
b) individue povezane onim to vladajui drutveni obiaj priznaje za
krvnu vezu, brak ili usinavljanje;
c) stanuju pod zajednikim krovom;
d) ive u porodinoj zajednici.
Nemaki sociolog R. Kening ukazuje na tri osnovna strukturalna tipa
porodice:
1. Nuklearna porodica,
2. Poligamijska porodica, iji su osnovni oblici poligamija (jedan mu i
vie ena) i poliandrija (jedna ena i vie mueva),
3. Proirena porodica ili velika porodica, iji je poznat oblik tzv. kuna
zajednica.3
Porodica kao parcijalna drutvena grupa odlikuje se kompleksnim
obelejima dolazi do potekoa u njenom definisanju. Meutim, ne uputajui se
u raspravu o postojeim definicijama porodice smatramo da se moe prihvatiti
definicija porodice koju daje prof. Mladenovih polazei od toga da porodica ima
kako bioloku, tako i biosocijalnu, socijalnu i ekonomsku osnovu. Porodica
kae on je u sadrinskom, strukturalnom i formalnom pogledu, istorijski
promenljiva drutvena grupa, ija su univerzalna obeleja:4
a) da poiva na heteroseksualnim odnosima polmou kojih mukarci i
ene zadovojavaju prirodne polne i druge (duhovne, moralne,
2

Mile Nenadovi, Socioloki itiner, 1999. Beograd;

Dr Dragan Suboti, Sociologija, 2005. Beograd;
4
Dr Danilo . Markovi, Opta sociologija, 1979. Beograd;
3

Seminarski rad - Sociologija

estetske) potrebe i obezbeuju reprodukciju drutva raanjem

potomstva (bioloke osnove porodice);
b) da zasniva sistem srodnikih odnosa koji prestavljaju osnov za polne
tabue i podelu uloga unutar porodice (bio socijalne osnove porodice);
c) da obezbeuje i razvija socijalne i individualne (moralne i psihike)
osobine linosti (socijalne osnove porodice);
d) da obezbeuje obavljanje odreenih ekonomskih (proizvodnopotronih ili samo potronih) delatnosti u okviru porodice (ekonomske
osnove porodice).
Ova definicija porodice kao parcijalne drutvene grupe u prvom redu
objanjava da su sadrinski odnosi, njena stuktura i forma istorijski varijabilne
vrednosti, pa prema tome indirekno navodi istorijsku promenljivost porodice
kao jendu od njenih osnovnih obeleja, ali samo u odnosu na pojedine osobine
porodice. S druge strane, ona podvlai da porodica istovremeno poiva na
biolokim, bio socijlnim, socijalnim i ekonomskim osnovama, koja prestavljaju
njena osnovna i promenljiva svojstva.
Kao parcijalna drutvena grupa, porodica obavlja niz funkcija od kojih
su najvanije:
- reproduktivna (raanje dece);
- ekonomska (proizvodnja i potronja);
- zatitna (briga o zdravlju, izdravanje, zastupanje);
- vaspitni i obrazovna (vaspitanje i kolovanje dece);
- emotivna (individualna ljubav suprunika);
- socijalizitorska funkcija (sticanje navika da se dete ponaa i postupa
kao drutveno bie).
Funkcija porodice se tokom istorije menjaju, kao to se i sama porodica
menja. Tako, npr. u periodu primitivnih porodinih organizacija, funkcije
porodice nisu bile otro izdvojene od drutvenih, jer slabo opremljeni i
nezatieni ovek nije maogao iveti samo u porodici i nije mogao privreivati
samo u njoj. Kasnije, porodica postaje malo drutvo i u velikoj meri oslobaa
zavisnosti od drutva (patrijahalna porodica). Najzad, dolazi do ponovnog
znaajnog preplitanja porodinih i drutvenih funkcija, drutvo preuzima znatan
deo poslova koje je obavljala sama porodica. Ova evolucija zapoinje u
kapitalizmu i jo vie se nastavlja u socijalizmu, koji u znatnoj meri uspostavlja
ravnoteu izmeu drutva i porodice. Meutim, iako se porodica bitno menjala,
njene osnovne funkcije ostaju i ostae jo vrlo dugo sve dok porodica bude
znaajna drutvena grupa. Razmatrajui determinante i tok istorijskog razvoja
porodice, Engles u predgovoru prvog izdanja svog dela Poreklo porodice,
privatne svojine i drave. Po materijalistikom shvatanju, odluujui faktor u
istoriji, u krajnjoj liniji, je produkcija i reprodukcija neposrednog ivota. A ona
je sama opet dvojakog karaktera. S jedne strane, proizvodnja sredstava za ivot,

Seminarski rad - Sociologija

predmeta ishrane, odevanja, stana i za to potrebnog orua, s druge strane,

proizvodnja samih ljudi, produivanje vrste.5
Drutvene ustanove, pod kojima ive ljudi jedne odreene epohe i jedne
odreene zemlje, uvjetovana su obema vrstama proizvodnje, razvojnim
stupnjem s jedne strane rada, a s druge strane porodice. to je manje razvijen
rad, to je manje koliine njegovih proizvoda pa dakle i bogatstva drutva, tim
vie rodbinske veze determiniu drutveno ureenje.
Porodica se danas moe posmatrati kao parcijalna drutvena grupa i
pravna ustanova. Kao parcijalna drutvena grupa porodica obavlja, kako smo
ve ukazali, niz funkcija. Kao pravna ustanova porodica je grupa lica vezanih
brakom i srodstvom izmeu kojih postoje prava i obaveze koje su uraene
pravnim normama. U njoj se vri bioloko razmnoavanje, tj. ona omoguuje
produenje ljudske vrste, ali istovremeno u njoj se vre ekonomske funkcije, tj.
u okviru nje se vri nabavka i troenje potrebnih sredstava za ivot. Pored ovoga
porodica prestavlja takvu drutvenu grupu u kojoj se vri proces vaspitanja
podmlatka u fizikom, intelektualnom i moralnom pogledu.
Kao izraz naglih drutvenih promena u savremenom drutvu prisutan je
proces dezintegracije savremene porodice. On se ogleda u pojavi porasta
razvoda brakova, nepotpunih porodica, omladinske delikvencije, van porodinih
oblika seksualnog ivota, kao i pojava drugih vidova porodine patologije.
Ovako visok porast razvoda brakova u savremenom drutvu nije iskljuivo izraz
samo porodine patologije ve i proces emancipacije ena i linosti uopte.
Ljudi se osloboavaju brakova jer su postali pre uski, jer u njima esto
nema istinske ravnopravnosti, uzajamne ljubavi, razumevanja i potovanja,
naroito ako su zasnivani iz ekonomskih i drugih motiva, a ne na osnovu
oseanja, zajednikog pogleda i vrednosti.6

5
6

Dr Danilo . Markovi, Opta sociologija, 1979. Beograd;

Mile Nenadovi, Socioloki itiner, 1999. Beograd;

3. GLAVNI TIPOVI PORODICE DANAS

Smatra se da danas postoje sledei glavni tipovi porodice: totemski klan,
patrijahalna kuna zajednica, patrijahalna porodica i individualna porodica.
Totemski klan (rod) je najstariji oblik porodinog ivota koji danas
postoji. Sree se samo kod nekih australijskih plemena. Svi pripadnici
nepoznata. On se zasniva na verovanju o zajednikom pretku svih pripadnika
roda koji je obino neka ivotinja.
Kuna zajednica se karakterie zajednikim imenom i zajednikim
ivotom nekoliko generacija.
Materinska pravna kuna zajednica je najstarija. Ona se odlikuje
krupnim znaenjem koji ima najstarija ena u najstarijoj generaciji. Ta ena je
stareina porodice. Potomstvo se odreuje samo po eninoj liniji.
Oinsko pravna kuna zajednica je ona kuna zajednica u kojoj se
potomstvo rauna samo po mukoj liniji. Pod istim krovom ive vei broj
branih parova, sa svojom decom. Ova vrsta kune zajednice ouvala se osim u
nekim drugim krajevima, i kod nas, sve do nedavno.
Kuna zajednica bilateralnog srodstva karakterie se time to se
potomstvo odreuje i po mukoj i po enskoj liniji.
U monogramskoj patrijahalnoj porodici stareina porodice je iskljuivo i
jedini vlasnik imovine. Primer ovakve porodice predstavlja stara rimska
familija.
Individualna (brana, konjugamna) porodica danas je najstariji tip
porodice u svetu. Ona se karakterie time to je ne samo drutveno ve i pravno
priznata. Ona se ustanovljava posebnim aktom venanjem.
Na osnovu najoptijih karakteristika savremene porodice u literaturi se
daje jedinstvena definicija savremene porodice koja glasi: Savremena porodica
je osnovna drutvena grupa koja se zasniva brakom izmeu dva lica suprotnog
pola i koju pored njih sainjavaju i njihovi potomci (mada njihovo prisustvo nije
nuno za postojanje porodice, kao ni prisustvo jednog roditelja) a ije su
funkcije: stvaranje i podizanje potomstva, zadovoljenje polnog nagona,
zadovoljenje emotivnih i drugih (vaspitnih, socijalnih, ekonomskih) potreba.
Promene u karakteru savremene porodice ukazuju da se porodica sve
vie transformie u zajednicu u ijoj e osnovi leati brana veza zasnivana na
ljubavi a ne ekonomski interesi suprunika, u kojoj e se vriti vaspitanje dece u
uslovima kada drutveni odnosi u toj najintimnijoj drutvenoj zajednici nee biti
manifestovani ekonomskim interesima.7

Dr Danilo . Markovi, Opta sociologija, 1979. Beograd;

4. POJAM I ANATOMIJA MODERNE PORODICE

Moderna porodica jeste saet izraz vekovnih promena koje su u
evropskim drutvima uobliavale zajedniki ivot pojedinaca meusobno
srodniki povezanih. Ali moderna porodica jeste neto posve novo i osobito u
odnosu na sve prethodne odlike.
Ako bismo modernu porodicu hteli da definiemo s obzirom na istorijsko
strukturalni kontekst iz koga nastaje, onda bismo mogli rei da je ona
drutvena grupa koja nastaje na spoju dveju linija redukcije: redukcije
srodnikog grupisanja koje u graanksog monogamnoj porodici dostie svoj
vrhunac svoenjem na reproduktivni bioloki nukleus, sa jedne strane i
redukciju radno rezidencijalnog sastava nekadanje kune zajednice koja se
svodi samo na funkcije line reprodukcije lanova grupe. Uprkos svojoj
redutivnosti, porodica i dalje ostaje veoma sloena struktura i organizacijski
sastav (R. Koing); porodicu ini brana veza suprunika, ali bez obzira na njemu
centralnost ona se ne svodi samo na nju; porodicu ini zajedniki ivot i odnosu
lanova, ali se ona ne iscrpljuje u tome: porodica je uvek bila raanje i ogajanje
dece ali nije samo to; porodica je i dalje sluenje u kom je vidljiva podela rada
izmeu polova i generacija, ali nije samo to. Ono to ini razliitim sve ove
odnose i delatnosti koji su i ranije odlikovali zajedniki ivot i starene o
egzisteciji srodnika i lanova kune zajednice jeste specifina atmosfera
intimnosti i afektivne povezanosti lanova porodice, bilo da ta atmosfera postoji
samo u eljama i oekivanjima lanova porodice ili se nastoji i ostvariti u
njihovim realnim svakodnevnim odnosima i komunikaciji.
Kao to smo do sada videli, moderna porodica je proizvod jedne duge
evolucije. Kao krajnji produkt tok istorijskog kretanja, ona je istovremeno i
sasvim nov i specifian kvalitet, ali istovremeno i stecite brojnih ostataka
prolosti ili njihov vrsti amagram. Da bi se uhvatila celovitost i sloenost
moderne porodine pojave moda najbolje rezultate daje onaj pristup koji nastoji
da ustanovi trajne protivurene tendencije koje se u manjem ili veem intezitetu
kriju ispod, na prvi pogled, monolitnog i jedinstvenog oblika male porodine
grupe. Ukazujui na osnovne protivurene tendencije u formiranju i
funkcionisanju moderne porodice olakavamo pristup terijskom razumevanju i
tumaenju porodice u okviru savremene discipline koje se njome bavi, ali
istovremeno stvaramo ire polazite za objanjavanje i tumaenje promena koje
u poslednjim decenijama obog milenijuma pogaaju porodicu izazivajui na
strani sociologa porodice zabrinutost za sudbinu njihovog predmeta.8

.Anelka Miti, Sociologija porodice, 2001. Beograd;

5. BRAK I PORODICA
Brak i porodica doivljavaju duboke promene. Uglavnom su obe ove
ustanove u krizi, koja je povezana sa optim crtama savremenog drutva.
Meutim, to ne znai da su one pred iezavanjem naprotiv verovatno je da e
iz ove krize izai preporoene i uvrene, ali i postavljene iz nove osnove. Brak
je u krizi stoga to savremeno drutvo razdvaja mua od ene, bilo da on izlazi
da radi van kue, a ona ostaje u kui bavei se domainstvo, to je jo uvek
veoma esto, bilo da i ona izlazi da radi van kue, to vie postaje pravilo. Ova
razdvojenost na poslu nuno dovodi do mogunosti susreta sa drugim ljudima, a
ovo opet do preljube i sledstveno razvoda braka. S druge strane, savremen ovek
je toliko razvijen isvestran da je teko da u branom drugu nae sve one osobine
koje su mu potrebne. Stoga se nuno obraa licima van braka radi zadovoljenja
brojnih potreba svestranog prisnog dodira koji je postao nuan razvojem
savremene kulture. Najzad savremen brak je sve manje ustanova koja zasniva
porodicu, kao vaan uslov ekonomskog opstanka, i sve manje sredstvo za
radjanje dece, a sve vie duboka lina i prisna zajednica, koja se zasniva na
ljubavi. Ljubav je relativno nestabilno oseanje, pa stoga kad nestane ljubavi te
globalne osnove savremenog braka, ovaj dolazi u krizu i esto se rastura, jer
nema drugih osnova koji ga dre, kao to je bilo ranije u nerazvijenom drutvu.
to se tie porodice, i ona je nesumljivo u krizi. Savremena porodica je
znatno smanjena ona se svela na roditelje i maloletnu decu, odnosno decu koja
nisu stupila u brak.
Ranije je porodila bila prisna ivotna zajednica, u kojojj je ovek
provodio najvei deo ivota i koja je vrila najvei deo najvanijih drutvenih
funkcija ne samo proizvodnju i vaspitanje ljudi nego i najvei deo materijalne
proizvodnje i potronje. Ona je bila i ustanova za zabavu i igru, za sveanosti, za
religijski ivot, i bolnica, i porodilite itd. Zato je bila velika, njena solidarnost
vrlo jaka, a njena vlast stroga. Budui lan jedne tako jake porodice, pojedinac i
sam oseao jakim i zatienim, mogao je da ivi punim emocionalnim i linim
ivotom, da osea stabilnost drutvene sredine, koja ga prima kao linost i u
kojoj se moe ponaati potpuno iskreno, onakav kakav je, bez maske, koju mu
natura savremen standardizovan drutveni ivot.
Meutim razvoj materijalne proizvodnje, a pre svega industrije, oduzele
su porodici ekonomsku funkciju. Iz nje je najpre izaao otac, zaposlivi se, a
zatim i majka. Deca su ostala sama i morala su i ona izai iz nje u obdanite ili
na ulicu. Porodica je znatno smanjena i razbijena. Gubitkom ekonomske
funkcije ona je izgubila i mnoge ostale funkcije. Sve su se one prenele na mnogo
druge drutvene skupine. ovek je poeo da provodi malo vremena u prodici,
njeni lanovi se esto vide samo na spavanju. To je oslabilo porodinu
solidarnost disciplinu i prisnost, ljubav i emocionalnost porodinog ivota.
Jedino to je ostalo je omoguavanje prisnog saaljivanja ljudi, razumevanja,
oseanje ljubavi, iivljavanja ovekove pune linosti u potpunoj slobodi i
11

odanosti lanova porodice, a pre svega branih drugova. Porodica je u moru

hladnog, obezlienog ivota,tehniziranog i standarnizovanog, jedino ostrvo
prisnosti, iskrenosti, ljubavi, oseanja linosti, gde oveka uzimaju u njegovoj
celini i razumeju ga, jer ga vole. Meutim, i ova funkcija savremene porodice je
u krizi, to je teko ostvarljivo kada je izgubljena punoa sadrine porodinog
ivota gubljenjem pomenutih funkcija. Porodica je razbijena.
Treba oekivati, meutim, da e i porodica iz ove krize izai ojaana,
kao i brak. Naime, dalji razvoj proizvodnje dovee do znatnog skraivanja
radnog vremena i do vraanja lanove porodice u kuu. Mehanizovanje zabave,
pa i obrazovanje, i u opte svih domaih delatnosti, obezbedie da se niz starih
porodinih funkcija koje su do sada pripale drutvu, ponovo, u novom vidu, bez
optereenja za lanove porodice, osobito za enu, vrati opet u porodicu. Due
bavljenje zajedno u porodici i zajedniko obavljanje niz vraenih funkcija
dovee ponovo do stabilizovanja braka i porodice, na svim osnovama.9

Dr Radomir D. Luki, Osnovi sociologije, 1995. Beograd;

12

6. ELJA ZA DETETOM
elja za detetom je prirodna posledica zdravog oseajnog odnosa meu
partnerima. Ona je samo u tom sluaju sasvim prirodna. Dete je u pravom
smislu eljeno samo onda kada ga spontano ele oba partnera. Ako je roenje
deteta posledica elje samo jednog partnera, a drugi ga je doekao preko volje ili
ak sa odbojnou, postoji opasnost da dete u svom razvoju nee uivati ljubav
oba roditelja. U jo teem poloaju naie se dete ako ga nijedan roditelj nije
eleo, ve se rodilo sluajno tj. zato to roditelji nisu znali spreiti zaee ili
se nisu potrudili da to uine na pouzdan nain ili se nisu usudili prekinuti
trudnou koju nisu eleli.
Emotivno zreli roditelji, koji svom detetu zaista ele dobro, nastoje ga
imati onda kad mu mogu biti dobri roditelji. Za to moraju najpre biti psihiki
zreli. Zrelost za roditeljstvo sastoji se i u tome da mladi ljudi donose decu na
svet tek onda kad imaju mogunost da dre dete uza se, da se sami brinu o
njemu i da se njime dovoljno bave. Loe je i neodgovorno kad dvoje mladih
ljudi dobiju dete i onda ga prepusti brizi i odgoju rodbine, najee bake i dede.
Istina je dodue da i to dvoje starih ljudi mogu dete pravilno odgajati. Ali oni
esto umru pre nego to ono odraste, pa mu sad roditelji moraju postati
odgajatelji ili pak oni jednog dana stvore mogunosti da se bave detetom i onda
ga uzmu k sebi. U tom asu i oni i dete se nau pred tekim problemom: roditelji
moraju preuzeti ulogu odgajitelja u kojoj nemaju nikakva iskustva, a dete se
mora prilagoditi novim odgajateljima s kojim dosad nije izgraivalo pozitivan
oseajni odnos. U mnogim takvim sluajevima ne snau se ni rodetelji ni dete.10

10

Dr Marijan Koiek, Prof, Tea Koiek, ivot udvoje, 1979. Zagreb;

13

7. DECA IZMEU PORODINE LJUBAVI I UCENE

U savremenoj porodici okrutoj deci roditelji ele da kroz decu ostvare
svoje emocionalno i ljudsko ispunjenje, dok sa druge strane od dece oekuju da
upravo zato to u njih toliko ulau zadovoljenje svoja unapred postavljena
oekivanja i ciljeve. Pri tome se ljubv, emocije, nenost, majinska toplina,
bliskost esto i nesvesno instrumeotalizuju od strane roditelja da bi se ostvarili
odreeni pozitivni odgovori dece, tj. postigua koja se od njih oekuju.
Instrumentalizacija ljubavi kod dece proizvodi povratni efekat otpora prema
roditeljima, nepoverenje, agresivnost ili povlaenje kao ponaanje simtome
nezadovoljstva. Neki savremeni istraivai su skloni da govore o familizaciji
deteta, u smislu neke vrste porodine posesivnosti i ekskluzivizma kada su u
pitanju deca i njihovo osamostaljivanje.
Porodice su sklone da preuzimaju na sebe sve vie obaveza odgovornosti
i trokova oko dece, a deca sve vie postaju zatvorena i vezana za porodicu, te
postaju nevidljiva za drutvo, tj. vidljiva samo iz perspektive porodice i za
porodicu. Famijalistiku praksu danas podstie i odreene politike snage u
savremenim razvijenim drutvima. Prema miljenju Britanske naunice, takva
ideologija i politika, poznata kao taarizam, nastojala je da decu to vie izoluje
i zatvori u porodicu umesto da ih otvori prema svetu i pripremi za njegovu
sloenost i kontradiktornost

12

ZAKLJUAK

Porodica je jedna od najznaajnijih i najkompleksnijih drutvenih grupa.

Uostalom, porodica je reproduktivna osnova drutva i kao takva kamen temeljac
drutva. Mada je jednostavna drutvena grupa koja se zasniva na krvnoj vezi i
brizi roditelja o deci, vrlo je sloena drutvena grupa, povezana sa skoro svim
oblicima drutvenog ivota i razvitka oveka kao linosti.
Porodica je neizbean deo ljudskog drutva, osnova jedinica drutvene
organizacije, univerzalna drutvena institucija, tako da je teko zamisliti kako bi
ljudsko drutvo moglo funkcionisati bez porodice. Porodini odnosi viestruko
proimaju ovekov ivot, njegove intimne i vrlo znaajne preokupacije, tako da
je vrlo teko uspostaviti prema njoj odnos objektivnog naunog posmatranja
MI ZNAMO I SUVIE MNOGO O PORODICI DA BISMO BILI U
STANJU DA JE ISPITUJEMO OBJEKTIVNO I LAKO ( VILIJEM GUD)

13

REZIME

1.) Etimoloko poreklo, znaenje izraza pordica i nastanak porodice;

Prvi pomen u tom izrazu u srpskom odnosno hrvatskom jeziku datira iz 14 veka, ali
se potom gubi. Re porodica ne postoji u vukovom reniku.
Raziljanja o porodici od svojih poetka pa sve do danas kreu se u velikom luku: od
neprimeivanja, podcenjivanja, i zapostavljanja pa do velianja njegove uloge, uticajnosti i
znaaja.
Preokret u odnosu prema porodici kao i uopte prema shvatanju ljudskog sveta
donosi renesansa. U rano renesansnim italijaskim gradovima porodica postaje voljena,
cenjena, traena, i eljena zajednica u kojoj pojedinac moe da se oseti gospodarem svoje
sudbine, graditeljem vlastitog ivota.
Epoha moderne jeste rodno tlo iz koje izrasta moderna praksa i pojam porodice.

2.) Porodica, funkcije porodice i univerzalna obeleja;

Porodica je najznaajnija i najkompleksnija drutvena grupa, unutar kojih se
isprepliu mnogobrojne drutvene funkcije i oblici drutvenih odnosa i procesa. Uostalom,
porodica je reproduktivna osnova drutva i, kao takva .Po Hegelu porodica se ispoljava u liku
neposrednog pojma braku, spoljanjem oputanju, vlasnitvu i dobru i vaspitanju dece.
Porodica kao parcijalna drutvena grupa odlikuje se kompleksnim obelejima dolazi do
potekoa u njenom definisanju. Meutim, ne uputajui se u raspravu o postojeim
definicijama porodice smatramo da se moe prihvatiti definicija porodice koju daje prof.
Mladenovih polazei od toga da porodica ima kako bioloku, tako i biosocijalnu, socijalnu i
ekonomsku osnovu. Funkcija porodice se tokom istorije menjaju, kao to se i sama porodica
menja. Tako, npr. u periodu primitivnih porodinih organizacija, funkcije porodice nisu bile
otro izdvojene od drutvenih, jer slabo opremljeni i nezatieni ovek nije maogao iveti
samo u porodici i nije mogao privreivati samo u njoj.

3.) Glavi tipovi porodice danas;

Smatra se da danas postoje sledei glavni tipovi porodice: totemski klan, patrijahalna
kuna zajednica, patrijahalna porodica i individualna porodica.

4.) Pojam i anatomija moderne porodice;

Moderna porodica jeste saet izraz vekovnih promena koje su u evropskim drutvima
uobliavale zajedniki ivot pojedinaca meusobno srodniki povezanih. Ali moderna
porodica jeste neto posve novo i osobito u odnosu na sve prethodne odlike.
14

Ako bismo modernu porodicu hteli da definiemo s obzirom na istorijsko

strukturalni kontekst iz koga nastaje, onda bismo mogli rei da je ona drutvena grupa koja
nastaje na spoju dveju linija redukcije: redukcije srodnikog grupisanja koje u graanksog
monogamnoj porodici dostie svoj vrhunac svoenjem na reproduktivni bioloki nukleus, sa
jedne strane i redukciju radno rezidencijalnog sastava nekadanje kune zajednice koja se
svodi samo na funkcije line reprodukcije lanova grupe.

5.) Brak i porodica;

Brak i porodica doivljavaju duboke promene. Uglavnom su obe ove ustanove u
krizi, koja je povezana sa optim crtama savremenog drutva. Meutim, to ne znai da su one
pred iezavanjem naprotiv verovatno je da e iz ove krize izai preporoene i uvrene,
ali i postavljene iz nove osnove. Brak je u krizi stoga to savremeno drutvo razdvaja mua od
ene, bilo da on izlazi da radi van kue, a ona ostaje u kui bavei se domainstvo, to je jo
uvek veoma esto, bilo da i ona izlazi da radi van kue, to vie postaje pravilo. Ova
razdvojenost na poslu nuno dovodi do mogunosti susreta sa drugim ljudima, a ovo opet do
preljube i sledstveno razvoda braka. S druge strane, savremen ovek je toliko razvijen
isvestran da je teko da u branom drugu nae sve one osobine koje su mu potrebne.
Treba oekivati, meutim, da e i porodica iz ove krize izai ojaana, kao i brak.

6.) elja za detetom;

elja za detetom je prirodna posledica zdravog oseajnog odnosa meu partnerima.
Ona je samo u tom sluaju sasvim prirodna. Dete je u pravom smislu eljeno samo onda kada
ga spontano ele oba partnera

7.) Deca izmeu porodine ljubavi i ucene;

Porodice su sklone da preuzimaju na sebe sve vie obaveza odgovornosti i trokova
oko dece, a deca sve vie postaju zatvorena i vezana za porodicu, te postaju nevidljiva za
drutvo, tj. vidljiva samo iz perspektive porodice i za porodicu. Famijalistiku praksu danas
podstie i odreene politike snage u savremenim razvijenim drutvima.

15

KLJUNE REI

Nastanak i razvoj porodice, razmiljanje o porodici, epoha moderne, etimoloko

poreklo rei porodica, prvi pomen rei porodica, znaenje izraza porodica, razvoj porodice,
porodica kao drutvena grupa, promiskuitet, tipovi porodice danas, totemski klan,patrijahalna
kuna zajednica, patrijahalna porodica, individualna porodica, moderna porodica, anatomija
moderne porodice, brak, kriza braka, kriza porodice, elja za detetom, emotivno zreli roditelji,
okrutna deca, istrumentalizacija ljubavi kod dece

16

LITERATURA

Anelka Miti: Sociologija porodice, Beograd, 2001;

Dr Danilo . Markovi: Opta sociologija, Beograd, 1979;
Dr Dragan Suboti: Sociologija, Beograd, 2005;
Dr Mirijan Koiek, Prof. Tea Koiek: ivot udvoje, Zagreb,1979;
Dr Radomir D. Luki: Osnovi sociologije, Beograd,1995;
Mile nenadovi: Socioloki itiner, Beograd,1999;

17