Business and Economics Research Journal

Volume 4 Number 3 2013

pp. 93-110
ISSN: 1309-2448
www.berjournal.com

Stajyer alanlarn Mesleki Ballk Geliimine rgt kliminin

Etkisi
H.Tezcan Uysala
zet: Stajyer alan, eitim kurumunda renim gren, mesleki beceri ve tecrbesini arttrmak
zere bir iletme bnyesinde geliimini devam ettiren personeldir. Bireysel geliimi henz devam etmekte
olan bu alanlar iin rgt iklimi, mesleki ballk geliimine yn verici bir faktrdr. Bu almann amac,
stajyer alanlarn mesleki ballk geliimine rgt ikliminin etkisini ortaya koymaktr. Bu amaca bal
olarak, 317 alana ynelik bir aratrma gerekletirilmitir. Aratrmada, rgt iklimi altndaki be faktr
mesleki ballk ile ilikilendirilerek bir ana ve alt alt olmak zere toplam yedi hipotez oluturulmutur.
Hipotezlere ynelik yaplan korelasyon ve regresyon analizleri sonucunda, rgt ikliminin gven-sayg, liderin
tutumu, tatmin olma, iletiim ve destek algs boyutlarnn her biri ile stajyer alanlarn mesleki ballk
geliimi arasnda anlaml bir iliki bulunmutur. Yaplan Mann-Whitney U Testi sonucunda ise stajyer
alanlarn mesleki ballk geliimlerinin mezun olduklar lise trne gre farkllk gstermedii
saptanmtr. Elde edilen bulgulara gre stajyer alanlarn mesleki ballk geliimine en fazla etkiyi Tatmin
Olma boyutu yapmaktadr.
Anahtar Szckler: Stajyer alan, Mesleki ballk, rgt iklimi, klim boyutlar, rgtsel yap
JEL Snflandrmas: M10, M12, M53

Effect of Organizational Climate to Professional Commitment

Development of Intern Workers
Abstract: Intern worker is a personal who receives education in an educational institution and
maintains his/her development under an enterprice to improve his/her professional ability and experience.
For these workers, whose professional developments proceed, organizational climate is a guiding factor for
the development of professional commitment. The purpose of this study is exhibition of that what the effects
of organizational climate on the development of intern workers' professional commitment is. Depending on
this purpose, a study was performed about on 317 workers. In the study, seven hypotheses, one main and six
subtype hypotheses, was created by identifying professional commitment with the five factor under the
organizational climate. As a result of correlational and regressional analyses about the hypotheses, a
significant relationship was obtained between the development of intern workers' professional commitment
and each one of all the dimensions of organizational climate's trust-respect, the manner of leader,
satisfaction, communication and the perspective of support. As a result of Mann-Whitney U Test, it was
obtained that there is no relationship between the development of intern workers' professional commitment
and their graduated high schools. According to findings, the development of intern workers' professional
commitment is mostly affected by property of Satisfaction.
Keywords: Intern worker, Professional commitment, Organizational climate, Dimensions of climate,
Organizational structure
JEL Classification: M10, M12, M53
a

Lecturer, Bulent Ecevit Unversity, Zonguldak Vocational School, Department of Management and Organization,
Zonguldak, Turkiye, h.tezcanuysal@hotmail.com

Stajyer alanlarn Mesleki Ballk Geliimine rgt kliminin Etkisi

1. Giri
Stajyer alan, eitim kurumunda renim gren, mesleki beceri ve tecrbesini
arttrmak zere bir iletme bnyesinde geliimini devam ettiren personeldir. Stajyer
alanlar, teorik eitimin yannda mesleklerine ynelik pratik eitim de almaktadr. Pratik
eitim, staja konu olan alanda ve rgte zgn iklim artlarnda gereklemektedir.
rgt iklimi, alanlarn rgtsel davranlarn etkileyebilecek bir faktrdr. Bu
davranlar arasnda ballk, hem rgt hem de alan iin en nemli etkendir. rgtsel
balln temelini mesleki ballk oluturmaktadr. alanlarn mensubu olduu rgte
ballklar, rgtsel planlar asndan stratejik bir konudur. Mesleki ball bulunmayan bir
bireyin, ierisinde alt rgte ball beklenemez. tatminiyle de balantl olan bu
durumda, igrenin sk sk i deitirmesi olasdr. deiimleri bireylerin kendi geliimlerini
kstlamakla birlikte rgtlerin yaplanmasna da zarar vermektedir. Bundan dolay, stajyer
alanlarn optimal rgt ikliminde pratik eitimlerinin yaplmas mesleki ballk geliimleri
asndan nemlidir.
Bu almann amac, stajyer alanlarn mesleki ballk geliimine rgt ikliminin
etkisini ortaya koymaktr. Bu amaca bal olarak 317 stajyer alana ynelik bir aratrma
gerekletirilmitir. Stajyer alanlarn stajlar bittikten sonra i hayatnn daimi yeleri
olacaklar dnldnde, staj evresinde mesleki ballklarnn olabilecek en st dzeye
ykseltilmesi nemlidir. rgtlerin bu nemi kavrayarak, stajyer alanlar iin uygun rgt
iklimini oluturmas gerekmektedir.
2. Mesleki Ballk
letmelerin en nemli amalarndan birisi, igrenlerin yetenek ve becerilerini
gelitirerek onlardan en st dzeyde verim almay ve iletmeye olan ballklarn artrmay
salamaktr (zler, Atalay ve ahin, 2008, s.43). Ballk, ynetim ve zellikle rgtsel davran
yaznnda ok ynl ve karmak bir olgudur (zmen, zer ve Saatiolu, 2005, s.2). Ceylan ve
Bayram (2006, s.106)a gre ballk, iyerinde bireysel tutum ve davranlar olduka fazla
etkileyen bir fenomendir.
gren verimliliinin etkin olarak salanmasnda en nemli faktrlerden biri
igrenlerin rgtsel ballk dzeyleridir (Yazcolu ve Topalolu, 2009, s.5). rgte ballk
znde, bireyle rgt arasndaki karlkl deiim srecinde gereklemektedir (Bayram,
2005, s.127). rgtsel ballk, ynetim ve davran bilimleri literatrnde bireyler ve rgtler
arasndaki ilikide anahtar bir faktr olarak tanmlanmaktadr (Sharma ve Bajpai, 2010, s.8).
Durna ve Eren (2005, s.211)e gre rgtsel ballk, bireyin kurumsal ama ve deerleri kabul
etmesi, bu amalara ulalmas ynnde aba sarf etmesi ve kurum yeliini devam ettirme
arzusudur. Daha detayl tanmlanrsa, bir rgtn bireyden bekledii formal ve normatif
beklentilerin tesinde, bireyin bu ama ve deerlere ynelik davranlar, bireyin rgt
karlarn kendi karlarndan stn grmesi, bireyin rgtteki yatrmlar, tutumsal
nitelikteki bir ballkla sonulanan davranlara ynelimi ve rgtn ama ve deerler
sistemiyle zdelemesidir (Bayram, 2005, s.128). rgte ve kariyere ballktan farkl olarak
meslee ballk, bireyin belirli bir dalda beceri ve uzmanlk kazanmak zere yapt almalar
sonucunda mesleinin yaamndaki nemini ve ne kadar merkezi bir yere sahip olduunu
alglamasdr (zdeveciolu ve Akta, 2007, s.5). Mesleki ballk kavram, ii ve rgt
arasndaki balama gcn yanstan bir yaklamdr (Magdalena, 2009, s.148). zdeveciolu

Business and Economics Research Journal

4(3)2013

94

H. T. Uysal

(2003, s.117)na gre alanlarn yaratc fikirlerini, nerilerini ve eletirilerini dikkate almak
ve bu nerileri uygulamaya aktarmak mesleki ball destekleyici faaliyetlerdir.
Baz aratrmaclar1 mesleki balln incelenmesinde boyutlu rgte ballk
modelini kullanmtr. Bu modelde duygusal, devamllk ve normatif ballk olmak zere
snflandrma yaplmtr (Uygu ve mrn, 2004, s.91). Ancak bu leme, rgtsel balln
bileenleridir. Bu bileenlerde balln; bireyin bir rgte kar etkin ynelimini, rgtten
ayrlmasyla ilgili maliyetlere yaklamn ve rgtte kalma konusunda hissettii ahlaki
zorunluluu yanstt ifade edilmektedir (akar ve Ceylan, 2005, s.54). Bu ballk tr,
alann organizasyondan ayrlma ihtimalini azaltan ve ya artran nedensel ilikiden
bahsetmektedir (Kaya ve Seluk, 2007, s.180).
rgtsel ballk ve mesleki ballk, bireylerin rgt ve meslek arasnda oluturduu
balanty anlatr (Paino vd., 2011, s.95). Bu iki ballk terimi birbiriyle kartrlmaktadr.
Mesleki ballk bireyin yapmaya hazrland veya yapmakta olduu meslee olan balln
ifade ederken, rgtsel ballk bireyin ierisinde bulunduu rgte olan ball ifade eder.
Dier bir deyile, kiilerin altklar rgtn zelliklerine duygusal tepkilerini ifade eder (Cook
ve Wall, 1980, s.40). Mesleki ballk ile rgtsel ballk modellerinden duygusal ballk
zerinden bir iliki kurulabilir. Duygusal ballk, rgt ama ve deerlerini benimseme, iinde
bulunulan kurumda kariyerini srdrmeye istekli olma ve rgt iin aba sarf etmeye gnll
olma anlamna gelmektedir (ekmeceliolu, 2006, s.296). Meslee ilikin olumlu deneyim,
frsatlar ve tatmin dzeyi arttka bireylerin mesleklerine duygusal olarak balanma dzeyleri
artmaktadr (Tak ve iftiolu, 2009, s.37).
Ergen (1983, s.118) yapt aratrmada ie ball en ok etkileyen deikenlerin
kiisel/psikolojik deikenler ile durumsal deikenler olduunu saptamtr. Bu
deikenlerden en nemlisi baar gdsdr. McClelland ve Burnham (2003, s.117)a gre
baar gds, gl bir grev veya ama yneliminde olmay ifade etmek ve iyi i yapma ya
da bir kusursuzluk standardyla rekabet etmenin nemli olduu eylemlere ynelmektir. Bu
gdye sahip bireylerin bireysel ve profesyonel hedeflere ynelik olarak istekli ve gayretli
alma ile zorluklara meydan okuma eilimleri yksektir (Kuruzm, Irmak ve etin, 2010,
s.188).
3. rgt klimi
rgt iklimi, rgt ierisinde hedeflerine ulamak iin alan kiilerden oluan i
evreyi ifade eder. (Kumar, 2011, s.138). rgt ikliminden ilk defa Lewin, Lippitt ve Whiten
1939 ylnda yazdklar ve ynetici stilleri ile sosyal iklim arasndaki ilikiye odaklandklar
makalede bahsedilmitir (Kundu, 2007, s.160). Yazarlar makalelerinde sosyal iklimi,
rgtlerdeki almalarnda karlatklar znel duygular veya atmosferi tanmlamak iin
kullanmlardr (Iqbal, 2008, s.32).
rgt iklimi, rgt kuatan atmosfer olarak tarif edilebilir. Bu atmosfer rgt
yelerinin moral dzeyini etkiledii kadar, rgte duyduklar iyi niyetin, hislerin ve
aidiyetlerinin kuvvetini gsterir (Arslan, 2004, s.206). rgt iklimi, i evresinde alanlar
tarafndan dolayl veya dolaysz olarak alglanan ve alanlarn motivasyon ve davranlarn
etkiledii kabul edilen, llebilir zellikler setidir (Litwin ve Stringerdan (1968); Yksel,
1

Khan, Ziauddin, Jam and Ramay (2010), The Impacts of Organizational Commitment on Employee Job Performance ve Lo,
Ramayah and Min (2009), Leadership Styles and Organizational Commitment: A Test on Malaysia Manufacturing Industry

Business and Economics Research Journal

4(3)2013

95

Stajyer alanlarn Mesleki Ballk Geliimine rgt kliminin Etkisi

2004:55). Karcolu (2001, s.268)na gre rgt klimi; rgtn kiiliini oluturan, rgt
dier rgtlerden ayran, rgt betimleyen, rgte egemen olan, rgtn i evresinin
olduka kararl, deimez, srekli niteliine sahip ve rgtte bulunan bireylerin davranlarn
etkileyen ve onlardan etkilenen, somut olarak gzle grlp elle tutulamayan, ancak rgt
iindeki bireylerce hissedilip alglanabilen ve btn bu zellikleri iine alan psikolojik bir
terimdir. rgt iklimi; rgtlerin, bireysel ve evresel zellikleriyle rgtlerdeki insan davran
ve ilikilerinin oluturduu ortam olarak ifade edilmektedir (Yceler, 2009: 447). rgt
ikliminin bireyden bireye, meslekten meslee deiip deimediinin bilinmesi gelecee
ynelik doru strateji, taktik ve politikalarn belirlenmesi asndan da rgtler iin byk bir
nem tamaktadr (Doan ve ngren, 2009, s.69).
rgt iklimi, organizasyondaki i evresinin bilisel bir yorumudur. Bu nedenle iklim,
psikolojik iklim olarak adlandrlmaktadr (ekmeceliolu, 2007, s.81). Psikolojik iklim,
rgtn uygulamalar ve ilemlerin, yani i ortamnn alanlarca alglanmasdr (Aydoan,
2004, s.214). klim kavramnda sosyal psikoloji etkileri gzlenmekte olup, kavram bireylerin
davranlarn sergiledii psikolojik evreyi tanmlar (can ve Karabey, 2007, s.182). Sonu
olarak iklim evrenin sbjektif olarak tanmlanmasdr.
rgt iklimi trleri ile ilgili deiik tanmlar yaplmtr. Bu tanmlardan en yaygn olanlar
arasnda, ak ve kapal; endieli, mutlu, i youn ve samimi; grev-ynelimli, retim-ynelimli
ve i merkezli; lk ve souk iklim tiplerini sayabiliriz (Kasrga ve zbek, 2008, s.60). rgt
iklimini birden ok faktr ile deerlendirmesi nedeniyle ak ve kapal iklimin incelenmesi
nemlidir. Ak iklim, rgt yelerinin ileri lde bir birlik duygusuna sahip olduklar rgtsel
durumu belirtmektedir. Ak iklimde alanlar arasnda samimi bir iliki vardr. alanlar bu
ilikiden bir doyum salarlar (Gl, 2003, s.155). Kapal iklim trnde moral, samimiyet, ie
dnklk ve anlay gsterme boyutlar ok dktr. Personelin arkadalk ve samimi ilikileri
sz konusu deildir (Gl, 2011, s.171). Yneticinin, alanlarn sosyal ihtiyalarn karlama
ve i tatminleri konusunda yeterli abas yoktur (Tutar ve Altnz, 201, s.2010).
rgt iklimi lm konusunda farkl grler bulunmaktadr. Kimi yazarlar rgt
ikliminin llmesinde algsal lmlerin etkili olduunu savunurken, kimi yazarlar da algsal
olmayan iklim lmlerinin etken olduunu savunmaktadr. Algsal iklim lmlerinde
igrene rgtsel evreyi nasl alglad sorulmakta, algsal olmayan iklim lmnde ise
igrene durumsal deikenleri tanmlamas sorulmaktadr (Arslan ve Halis, 2000, s.69). rgt
iklimini unlara bakarak saptayabiliriz (Varol, 1989, s.220):

nanma, gvenme ve gvenlik

Aklk, ak kalplilik, itenlik

Yardmlama ve yardmseverlik

Katlma

Doyum ve umut beklenti dzeyleri

rgt iklimi bir taraftan btn bu hususlarn varl veya yokluunu yanstt gibi ne
derecede var olduklarn da yanstr (ge, 2002, s.81).

Business and Economics Research Journal

4(3)2013

96

H. T. Uysal

4. rgt kliminin Boyutlar

Aratrmaclar rgtsel iklimi ve dier rgtsel durumlarla ilikisini incelerken daha ok
Halpin ve Croftun rgtsel klimi Tanmlama Anketini (Organizational Climate Description
Questionnaire [OCDQ]) kullanmlardr. OCDQ, okullardaki rgtsel iklimi lmek iin
kullanlan en popler ve yaygn tekniktir (Mohan ve Ashok, 2011, s.601). Bu teknik
incelendiinde; destekleyici, ynlendirici, snrlayc, profesyonel, samimi ve ilgisiz olmak
zere alt boyutun ele alnd grlmektedir. Litwin ve Stringer da oluturduu rgt iklimi
leinde dokuz deikenden yararlanmtr. Bunlar; rgtsel yap, bireysel sorumluluk, lml
bir alma ortam ve destek, dllendirme, atma, performans standartlar, ballk, risk
alma ve rgt benimsemedir (Bte, 2011, s.110). Mesleki ballk ile rgtsel iklimin
ilikilendirilmesinde ise bu boyutlarn tamam beklenen etkileimi ortaya koyamamaktadr.
Bundan dolay, almann ama ve hedefleri dorultusunda aratrmay direk yanstacak be
boyut incelenmitir. Bu boyutlar; gven- sayg, liderin tutumu, tatmin olma, iletiim ve destek
algsdr.
4.1. Gven - Sayg
rgtlerde gvene dayal ilikilerin kurulmas, alanlarn liderlerine ve bir btn
olarak rgtlerine gven duymas; rgtlerine duygusal adan bal, kendilerini rgtleri
iinde tanmlayabilen, ilerinden tatmin olan ve rgtlerinden ayrlmay istemeyen alanlar
yaratabilir (Demircan ve Ceylan, 2003, s.140). Ayrca, alanlar stlerinin kendilerine sayg
gstermediini ya da alnan kararlara ilikin yeterli aklama yapmadklarn hissettiklerinde
rgt adna olumlu performans gstermede istekli olmayacaklardr (Cihangirolu ve Ylmaz,
2010, s.206). alanlarn iinde bulunduu ortamda gven ve saygy hissetmesi, aklndaki
alma sistemiyle eletirmesi mesleki balln etkiyebilecek bir faktrdr.
4.2. Liderin Tutumu
Liderlik; bir grubun varlnda anlamldr; ortak amalarn varlnda anlamldr;
etkilemedir ve bir sretir (Bakan, 2008, s.16). Belirli ortak amalarn gerekletirilmesi iin
rgtler asndan liderlik son derece nemlidir. nk liderlik, birey ve gruplarn davran ve
performans zerinde gl bir etkiye sahiptir (nce, Bedk ve Aydoan, 2004, s.437).
retkenlii artrmak iin lider, alanlarn balln artracak, yaratcln gelitirecek,
ilerinden heyecan duyaca, baarlaryla gururlanaca ve i arkadalarna katkda bulunaca
salkl ortamlar oluturmaldr (Tuner, 2011, s.62). Liderliin zorunlu kld eylemlerin
gerekletirilmemesi, gelecein yeni liderlerinin ynetim algsn ve en nemlisi, kiilik ve
liderlik vasflarnn gelimesini etkilemektedir.
4.3. Tatmin Olma
grenin iletme iinde daha yksek bir konumdaki greve getirilmesi hem tatmin
olma duygusu yaratacak; hem de motivasyon art salayacaktr (can ve Timurolu, 2007,
s.126). Motivasyon, alanlarn verimliliinin daha yksek olmasn salamakla birlikte
mesleki ballklarnn artmasn da salamaktadr (Aborisade ve Obioha, 2009, s.150). rgt
iindeki dikey yerletirmeler i tatminini olumlu etkilemektedir. Ancak tatmin, rgt iinde
etkileimi sadece doru orantya bal bir deiken deildir. rnein, alanlarn cret gibi
nemli bir motivasyon kaynann yetersiz olduu i ortamlarnda bile srf ynetici ve ynetim
tarznn iyi olmas nedeniyle i tatminlerinin artt tespit edilmitir (Bozkurt ve Bozkurt, 2008,

Business and Economics Research Journal

4(3)2013

97

Stajyer alanlarn Mesleki Ballk Geliimine rgt kliminin Etkisi

s.4). Bu da gstermektedir ki alanlarn tatmin olmas sadece deitirilebilir aralara deil,

ayn zamanda ak rgt yaps ierisindeki etkileimlere de baldr.
alanlar, iinden ve i ortamndan beklentilerinin yeterince karlanamad algsna
sahip olduunda i tatminsizlii ortaya kmaktadr (Kk, 2006, s.295). Herzbergin ift Faktr
Kuramna gre; tatmin, tatminsizliin kart deildir ve alan, iinden tatmin salamadan
ama ayn zamanda tatminsiz olmadan da alabilmektedir (Toker, 2007, s.95). Kuram
mantksal olarak doruluk gstermektedir. Ancak bu durum tatminin tek bana incelendii
durumlar iin geerlidir. Mesleki veya rgtsel ballk gibi deikenlerle birlikte
incelendiinde tatminsizlik de yksek bir etki faktrdr.
4.4. letiim
letiim gerek bireysel gerekse rgtsel bazda her faaliyetin temelini oluturmakla
birlikte, rgt ierisinde koordinasyonu salar (Eroluer, 2011, s.122). rgtsel iletiim;
alanlar birbirine balar bylece kiiler ve birimler uyumlu ve egdml alabilir ayrca
faaliyetlerin srdrlmesine, sorun zme ve yaratc gcn oluturulmasna imkn verir
(Erolu ve Suner, 2003, s.179). rgt iinde iletiim dikey, apraz ve yatay olmak zere
eittir. Mesleki ballk asndan deerlendirildiinde, rgt ii iletiim trlerinden dikey
iletiimin deerlendirilmesi daha uygundur. Dikey iletiimde ama, igrenler/elemanlarn
gvenilir almasn, rgtsel amalar bilmesini, istenilenler dorultusunda davranmasn
salamaktr (Varol, 1993, s.131).
4.5. Destek Algs
alanlar rgtn temel unsurlarnn kendilerine kar olan tutumlarn
deerlendirdiklerinde, alanlarda bir anlay, bir alg oluur. Bu anlay, idrak ya da alg
rgtsel destek algsdr (Polat ve Aktop, 2010, s.6). rgtte daha fazla destek alglamas
alanlarn rgte kar daha olumlu davranlar gelitirmesini salar (Tumwesigyel, 2010,
s.943). Her zaman rgtn desteini yan banda hisseden alanlar, ilerine daha sk
balanacaklar ve iyerinden ayrlmay dnmeyeceklerdir (zdeveciolu, 2003, s.116).
rgtsel destek algs, rgt alanlar asndan nemli bir etkendir. Bireylerin mesleki
ballklar rgtsel iklim ekseninde gelitiinden, rgtsel destek algs incelenmesi gereken
bir faktrdr.
5. Stajyer alanlar
Stajyer alan ifadesi aratrldnda, iki anlamda kullanlan bir ifade olduu
grlmektedir. Bu anlamlardan birincisi, deneme amal alnan, deneme sresi bitiminde
performans deerlendirilerek almaya devam edip etmeyecei belirlenen alanlardr.
kincisi ise mesleki eitim ierisinde kullanlmaktadr. Bu kullanmda stajyer alandan kast,
renciliine devam eden bireylerin belirlenmi bir srede, belirlenmi bir rgtlenmede
almasdr.
Staj almalar, lkemizde meslek yksekokullarndan mezun olabilmek iin yerine
getirilmesi gereken artlardan biridir. Mevcut durumda renciler staj almalarn en az otuz
i gn olmak zere II. veya IV. dnemde yaz tatilinde yerine getirmektedirler (Karacan ve
Karacan, 2004, s.169). Stajyer, bir ortaretim, yksekretim veya yaygn eitim kurumunda
renim gren, mesleki beceri ve tecrbesini arttrmak zere iletmede renme srecini
devam ettiren personeldir (Grkem ve ztrk, 2011, s.23). Staj, stajyer alanlarn eitim-

Business and Economics Research Journal

4(3)2013

98

H. T. Uysal

retim yaamlarndan karak alma sektr ile tantklar ilk faaliyettir. Bu faaliyette,
bireyler mesleki eitimlerini uygulamal olarak yapmakla birlikte, ilk alma ortam olan rgt
ierisinde, tm yargsal, tepkisel ve psikolojik alglamalar da gerekletirmektedir. Stajyerlerin
bu alglamalar, mesleklerine ynelik duygu ve dncelerini deitirebilecek niteliktedir.
6. Zonguldak Meslek Yksekokulu rencilerine Ynelik Bir Aratrma
6.1. Aratrmann Amac ve nemi
Aratrmann amac; gven-sayg, liderin tutumu, tatmin olma, iletiim ve destek algs
faktrlerinden oluan rgt ikliminin, stajyer alanlarn mesleki ballk geliimine etkisini
ortaya koymaktr. Bu ama dorultusunda, uygun lek hazrlanarak stajyer alan kavram
ierisinde yer alan nlisans rencisi stajyerlere ynelik bir aratrma gerekletirilmitir.
Literatrde stajyer alanlara ynelik daha nce yaplm bir alma bulunmamaktadr.
Mesleki ballk ile ilgili almalarn inceleme alan ise stajyer alanlar dndadr. alma
hayatna hazrlanan yeni bireylerin ksa sreli stajlar sresince edinimlerinin ve
alglamalarnn mesleki ballk geliimlerine etkisinin incelenmesi ve daha iyi bir rgt
ikliminin oluturulmas asndan bu aratrma nem arz etmektedir.
6.2. Aratrmann Kapsam, Snrllklar ve Varsaymlar
Aratrma, 30 gnlk stajn tamamlam nlisans rencilerini kapsamaktadr. Bu
aratrmada, baz sektrlerde deneme ad verilen stajyer alma modelindeki bireylere
ynelik bir alma yaplmamtr.
Aratrma aadaki varsaymlara bal olarak gerekletirilmitir;

Aratrmaya katlan rencilerin, kendilerine yneltilen sorular gerei yanstacak

ekilde cevaplandrd varsaylmtr.

Aratrmaya katlan rencilerin, rgt iklimini deerlendirirken objektif olduklar

varsaylmtr.

Aratrmaya katlan rencilerin, stajn gerek bir ekilde yapt varsaylmtr.

Aratrmaya katlan rencilerin, youn bir rgt iklimine maruz kald

varsaylmtr.

Aratrmaya katlan rencilerin, mesleki ballk alglarna etki edebilecek bireysel

ve evresel faktrlerin sfr olduu varsaylmtr.

6.3. Aratrmann Evreni ve rneklemi

Aratrma evrenini; Blent Ecevit niversitesi nlisans rencileri (2. snf)
oluturmaktadr. Aratrmann rneklemini Zonguldak Meslek Yksekokulu rencileri (2.
snf) oluturmaktadr. Aratrmada olaslkl aratrma yntemlerinden tabakal rastgele
rnekleme yntemi kullanlmtr. Kullanlan bu yntemde tabakalar kendi ierisinde
homojen, aralarnda ise heterojendir. Bu yntemle yaplan aratrmalarn genellenebilirlii
yksektir.

Business and Economics Research Journal

4(3)2013

99

Stajyer alanlarn Mesleki Ballk Geliimine rgt kliminin Etkisi

2011 yl SYM verilerine gre Blent Ecevit niversitesi bnyesindeki Meslek

Yksekokullarna 2011 ylnda 1780 renci kayt yaptrmtr. Ayn yl Zonguldak Meslek
Yksekokuluna kayt yaptran renci says ise 519dur. 2011 ylnda 1. snfa balayan
rencilerin 2012-2013 eitim retim ylnda 2. snf olmasndan dolay 2011 yl referans
alnmtr.
Evren bykl 1780, kabul edilebilir hata %5 ve %95 gven dzeyinde ve 0.05lik
sapma aralnda sz konusu aratrmann rneklem bykl 317 olarak hesaplanmaktadr.
Bu deer gerekli rneklem bykl iin yeterlidir.
Tablo 1. Aratrma Evreni ve rneklemi
renci Says

Tabaka Arl

rnekleme Seilecek
renci Says

letme Ynetimi

155

155 / 519 =0,30

0,30*317 = 95

Muhasebe ve Vergi Uyg.

126

126 / 519 =0,24

0,24*317 = 76

Biyomedikal Cih. Tek.

20

20 / 519 =0,04

0,04*317 = 13

Turizm ve Otel letmecilii

55

55 / 519 =0,11

0,11*317 = 35

naat Teknolojisi

97

97 / 519 =0,19

0,19*317 = 60

Harita ve Kadastro

35

35 / 519 =0,07

0,07*317 = 22

Maden Teknolojisi

31

31 / 519 =0,05

0,05*317 = 16

Programn Ad

TOPLAM

519

317

6.4. Aratrmann Veri Toplama Metodu

Aratrmada anket teknii kullanlmtr. Literatr incelemesinde eitli iklim
boyutlarnn tanmlamas bulunmu ancak bu boyutlarn birou mesleki ballkla dorudan
ilikilendirilememitir. Bu yzden rgtsel iklim ierisinde yer alan boyutlardan, bireylerin
rgt ierisindeki alglamalar ile belirlenebilen 5 boyut seilerek mesleki ballkla
ilikilendirilmitir. Faktrlerin zellikleri deerlendirilerek aratrma kitlesine zel olarak 5li
Likert tipinde rgtsel iklim lei ve mesleki ballk lei hazrlanmtr. Mesleki ballk
lei ierisinde yer alan lgi alanlarmn ou mesleim evresinde younlamtr ve
Kiisel yaam hedeflerimin ou mesleimle ilgilidir sorular, Kanungonn e Ballk
leinden alnmtr. rgtsel iklim lei 44 sorudan, mesleki ballk lei ise 9 sorudan
olumaktadr. lekler ierisinde negatif sorular kullanlmamtr. lekte deikenler
kodlama sistemiyle snflandrlmtr. Hazrlanan lek hedef kitleye yzyze anket
yntemiyle uygulanmtr.
Hazrlanan lekler, pilot uygulamas ile snanmtr. Pilot uygulama, letme Ynetimi
program rencilerinden rasgele seilen 30 kii zerinde yaplmtr. Pilot uygulama
sonucunda elde edilen veriler SPSS 18.0 programyla analiz edilmi ve alfa katsays 0,954
kmtr. Cronbach's Alpha if Item Deleted deeri incelendiinde gvenilirlii drc
maddenin bulunmad saptanmtr. Elde edilen alfa deeri aratrma lei verilerinin
gvenilirliinin ok yksek olduunu gstermektedir.

Business and Economics Research Journal

4(3)2013

100

H. T. Uysal

6.5. Aratrmann Modeli ve Hipotezleri

Aratrmann modeli deneme modelidir. Aratrmann kavramsal modelinde, bir
bamsz deiken altnda 5 alt bamsz deiken ve bir baml deiken olmak zere toplam
6 deiken bulunmaktadr. Bamsz deikenler; Gven-Sayg, Liderin Tutumu, Tatmin Olma,
letiim ve Destek Algsdr. Baml deikeni ise Mesleki Ballk oluturmaktadr.
ekil 1. Aratrmann Kavramsal Modeli

Ana Hipotez-i: rgt iklimi ile mesleki ballk arasnda anlaml bir iliki vardr.
Alt Hipotez i1-H1: Gven-Sayg ile mesleki ballk arasnda anlaml bir iliki vardr.
Alt Hipotez i2-H1: Liderin tutumu ile mesleki ballk arasnda anlaml bir iliki vardr.
Alt Hipotez i3-H1: Tatmin olma ile mesleki ballk arasnda anlaml bir iliki vardr.
Alt Hipotez i4-H1: letiim ile mesleki ballk arasnda anlaml bir iliki vardr.
Alt Hipotez i5-H1: Destek algs ile mesleki ballk arasnda anlaml bir iliki vardr.
Alt Hipotez i6-H1: Stajyer alanlarn mezun olduklar lise tr ile mesleki ballklar
arasnda anlaml bir fark vardr.
6.6. Aratrma Verilerinin Analizi
almada elde edilen bulgular deerlendirilirken, istatistiksel analizler iin SPSS 18.0
(Statistical Package for Social Sciences) program kullanlmtr. Aratrma verilerinin
analizinde Temel Bileen Faktr (Principal Component Factoring) Modeli, teknik olarak ise
Varimax Teknii kullanlmtr. Aratrmada deikenler arasndaki ilikiyi, ilikinin ynn ve
etkileri saptamak amacyla Pearson Korelasyon Analizi, Lineer Regresyon (ikili) Analizi ve
Mann-Whitney U Testi kullanlmtr.
6.6.1. Gvenirlilik Analizi
Aratrmada kullanlan leklerin gvenilirliinin test edilmesinde Alfa katsaysndan
(Cranbach Alfa) yararlanlmtr. Aratrmada uygulanan lein gvenirlik analizi sonrasnda
alfa deeri, =0,972 tespit edilmitir (Bkz.Tablo 2). Bu hesaplama sonras ortaya kan deer,
lein ok yksek i tutarlla sahip olduunu gstermektedir.

Business and Economics Research Journal

4(3)2013

101

Stajyer alanlarn Mesleki Ballk Geliimine rgt kliminin Etkisi

Tablo 2. Gvenirlik Katsays

Cronbach's Alpha

Madde Says

,972

53

6.6.2. Faktr Analizi

Aratrma verilerinin analizinde faktr tretme modeli olarak, Temel Bileen Faktr
(Principal Component Factoring) modeli, faktr rotasyon yntemi olarak Orthogonal, teknik
olarak ise varimax teknii kullanlmtr. almada tretilecek faktr says Varyansa Katlma
(z deer) kriteri kullanlarak belirlenmitir.
rneklemin uygunluu iin bulunan Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) deeri ,960dr (Bkz.
Tablo 3). Bu deer, deikenler arasnda ksmi korelsyonlarn dk olup olmadn
gstermektedir. Bartlett test sonucunda anlamllk ,000 bulunmutur. Bu deer, verilerin ok
deikenli normal dalmdan geldiini gstermekte ve faktr analizinin kullanlmasnn
uygunluunu ortaya karmaktadr.
Tablo 3. KMO ve Barlett Testi
Kaiser-Meyer-Olkin Measure Deeri
Yaklak Ki-Kare

,960
1,193E4

Bartlett
Serbestlik Derecesi
Kresellik Testi
Anlamllk (Sig.)

1378
,000

KMO analizi sonucunda bulunan deer, kullanlan verilerin faktr analizi iin uygun
olduunu, ayn zamanda rneklem byklnn mkemmel olduunu gstermektedir (KMO
= 0,960).
Tablo 4. Toplam Varyans
lk zdeerler
Bileen
Toplam Varyans %

Karesi Alnm Yklemelerin kartlm

Toplamlar

Kmlatif %

Toplam

Varyans % Kmlatif %

22,209

41,904

41,904

22,209

41,904

41,904

4,151

7,833

49,737

4,151

7,833

49,737

2,193

4,138

53,876

2,193

4,138

53,876

1,517

2,863

56,739

1,517

2,863

56,739

1,199

2,261

59,000

1,199

2,261

59,000

1,109

2,093

61,094

1,109

2,093

61,094

1,040

1,962

63,056

1,040

1,962

63,056

1,006

1,899

64,955

1,006

1,899

64,955

Tablo 4 incelendiinde; aklanan toplam varyans, dnmden nceki ve sonraki

zdeerleri vermekte ve sekiz faktrn ktn gstermektedir. lk faktr toplam varyansn %
41,904'n, ikinci faktr %7,833'n, nc faktr %4,138'ini, drdnc faktr %2,863'n,
beinci faktr %2,261'ini, altnc faktr %2,093'n, yedinci faktr %1,962sini, sekizinci faktr
ise %1,899unu aklamaktadr. zdeerlerin akladklar birikimli varyans miktar, toplam
varyansn %64,955'idir. Bu deerin ok dk olmamas istenir. nk aklanan varyansn
dkl o lekle elde edilen bilginin de o denli az olduu anlamna gelir.

Business and Economics Research Journal

4(3)2013

102

H. T. Uysal

6.6.3. Korelasyon Analizi

Pearson korelasyon katsays (r), iki deikenin dorusal ilikisinin derecesinin
lmnde kullanlr (Akgl ve evik, 2005, s.356).
6.6.3.1. Ana Hipoteze (hipotez-i) Ynelik Korelsyon Analizi
Aratrmadaki baml deiken Mesleki Ballk ile ana bamsz deiken rgt
klimi arasndaki korelsyon analizine (Pearson Korelsyon) ilikin sonular aada Tablo
5deki gibidir.
Tablo 5. Ana Hipotezin Korelsyon Tablosu
(1)
Mesleki Ballk (1)

rgt klimi (2)

Pearson Correlation

(2)

Sig. (2-tailed)
Pearson Correlation

,708

Sig. (2-tailed)

,000

Tablo 5e gre; Baml deiken Mesleki Ballk ile ana bamsz deiken rgt klimi
(r=,708) arasnda pozitif ynl, yksek seviyede, anlaml bir iliki vardr. Gven-Sayg, Liderin
Tutumu, Tatmin Olma, letiim ve Destek Algsndan oluan rgtsel klim, stajyer alanlarn
Mesleki Ballklarna yksek seviyede, dorudan etki etmektedir. (0.70<r<0.89 ise
G:Yksek)
6.6.3.2. rgtsel klim Boyutlar ile Mesleki Ballk Arasndaki Korelsyon Analizi
Aratrmadaki baml deiken (Mesleki Ballk) ile bamsz deikenler (Gven-Sayg,
Liderin Tutumu, Tatmin Olma, letiim ve Destek Algs) arasndaki korelsyon analizine
(Pearson Korelsyon) ilikin sonular aada Tablo 6deki gibidir.
Tablo 6. rgtsel klim Boyutlarnn Korelsyon Tablosu
(1)
Mesleki Ballk (1)
Gven-Sayg (2)
Liderin Tutumu (3)
Tatmin Olma (4)
letiim (5)
Destek Algs (6)

(2)

(3)

(4)

(5)

Pearson Correlation

Pearson Correlation

,444

Sig. (2-tailed)

,000

Pearson Correlation

,445

,810

Sig. (2-tailed)

,000

,000

Pearson Correlation

,582

,734

,777

Sig. (2-tailed)

,000

,000

,000

Pearson Correlation

,510

,761

,804

,813

Sig. (2-tailed)

,000

,000

,000

,000

Pearson Correlation

,455

,625

,672

,731

,776

Sig. (2-tailed)

,000

,000

,000

,000

,000

1
1
1

Business and Economics Research Journal

4(3)2013

103

(6)

1
1

Stajyer alanlarn Mesleki Ballk Geliimine rgt kliminin Etkisi

Tablo 6ya gre; Mesleki Ballk ile rgtsel klim boyutlarndan Gven-Sayg (r=,444),
Liderin Tutumu (r=%445), Tatmin Olma (r=,582), letiim (r=,510), Destek Algs (r=,445)
deikenleri arasnda pozitif ynl, orta seviyede ve anlaml bir iliki vardr. Bu analize gre
rgtsel iklim boyutlarnn tamam stajyer alanlarn mesleki ballklarna dorudan etki
etmektedir.
6.6.4. Regresyon Analizi
Regresyon analizi, bir baml deiken ile bir ya da daha fazla bamsz deiken
arasndaki ilikiyi deerlendiren istatistiksel bir aratr (Kleinbaum vd., 2004, s.49).
6.6.4.1. Ana Hipoteze (Hipotez-i) Ynelik Regresyon Analizi
Baml deiken Mesleki Ballk ile ana bamsz deiken rgt klimi arasndaki
ilikiyi inceleyen ikili regresyon modelinin istatistiksel anlamda geerli olabilmesi iin, ANOVAb
tablosunda yer alan Fnin istatistiksel anlamllk deerlerinin 0.05ten kk (Sig.<0.05) olmas
gerekmektedir.
b

Tablo 7. Mesleki Ballk ile Ana Deiken rgt kliminin likisi - ANOVA
Model

rgtsel klim

Sum of Squares

df

Mean Square

Sig.

Regression

11032,668

11032,668

315,839

,000

Residual

11003,351

315

34,931

Total

22036,019

316

Tablo 7de kurulan modelin Fsinin istatistiksel anlamllk deerinin (Sig.) 0.05ten kk
(Sig.=,000) olduu grlmekte, her iki deiken iin de regresyon modelinin tesadf olmad
anlalmaktadr. rgt kliminin, stajyer alanlarn Mesleki Ballna etkisini belirlemek
zere oluturulan Model zeti Tablo 8'de verilmitir.
Tablo 8. Ana Hipotezin Model zeti Tablosu
Model

rgtsel
klim

,708

R Square

Adjusted R Square

Std. Error of the Estimate

,501

,499

5,91027

R Kare, bamsz deikenin baml deikeni ne kadar akladn gsterir. D

Faktrler modelinde rneklem R Kare 0,501 olmasndan dolay, rgt klimi ile Mesleki
Ballk deikenleri arasnda orta seviyede dorusal bir iliki vardr. Stajyer alanlarn
mesleki ballklarndaki deiimin %50sini rgt klimi deikeni aklamaktadr.
6.6.4.2. rgtsel klim Boyutlarna Ynelik Regresyon Analizi
Baml deiken Mesleki Ballk ile bamsz deikenler Gven-Sayg, Liderin Tutumu,
Tatmin Olma, letiim ve Destek Algs arasndaki ilikiyi inceleyen ikili regresyon modelinin
istatistiksel anlamda geerli olabilmesi iin, ANOVAb tablosunda yer alan Fnin istatistiksel
anlamllk deerlerinin 0.05ten kk (Sig.<0.05) olmas gerekmektedir.

Business and Economics Research Journal

4(3)2013

104

H. T. Uysal

Tablo 9. Mesleki Ballk ile rgt klim Boyutlarnn likisi - ANOVA

Model

Sum of Squares

Sig.
a

Gven-Sayg

Regression

4341,037

77,278

,000

Liderin Tutumu

Regression

4356,574

77,622

,000

Tatmin Olma

Regression

7469,830

161,538

,000

letiim

Regression

5726,680

110,606

,000

Destek Algs

Regression

4564,402

82,293

,000

a
a
a
a

Tablo 9da, kurulan ikili modellerin her birinin Fsinin istatistiksel anlamllk deerinin
(Sig.) 0.05ten kk (Sig.=,000) olduu grlmekte, modeli oluturan her iki deiken iin de
regresyon modelinin tesadf olmad anlalmaktadr. rgt klim Boyutlarnn stajyer
alanlarn Mesleki Ballna etkisini belirlemek zere oluturulan Model zeti Tablo 10'de
verilmitir.
Tablo 10: Alt Hipotezlerin Model zeti Tablosu
Model
Gven-Sayg
Liderin Tutumu

R Square

Adjusted R Square

Std. Error of the Estimate

,197

,194

7,49497

,198

,195

5,46737

,339

,337

6,80014

,260

,258

7,19553

,207

,205

7,44638

,444
,445

Tatmin Olma

,582

letiim

,510

Destek Algs

,445

Tablo 10 incelendiinde, Gven-Sayg (r=0,197), Liderin Tutumu (r=0,198), Tatmin

Olma (r=0,338), letiim (r=0,260) ve Destek Algs (r=0,207) modellerinde rneklem R Kare
deeri incelendiinde, bu modellerin her biri ile stajyer alanlarn mesleki ballklar
arasnda dorusal bir iliki olduu ifade edilebilir. Stajyer alanlarn mesleki ballklarndaki
deiimin %20sini Gven-Sayg, %20sini Liderin Tutumu, %34n Tatmin Olma, %26sn
letiim, %20sini de Destek Algs deikeni aklamaktadr.
6.6.5. Mann-Whitney U Testi (Hipotez i6-H1 )
ki ortalama arasndaki farkn anlaml olup almad Mann-Whitney U Testi ile belirlenir.
Bu testin sonular Tablo 11de verilmitir.
Tablo 11e gre Asymp. Sig. (Anlamllk) satrndaki deerin 0,51 olduu grlmektedir.
Sz konusu deer 0,05den byk olduu iin, mezun olunan lise tr ile stajyer alanlarn
mesleki ballklar arasndaki iliki istatistiksel olarak anlaml deildir. Meslek lisesi mezunu
alanlarn mesleki ballk dzeylerine ilikin ortalama (x=33.8903)tr. Dz lise mezunu
alanlarn mesleki ballk dzeylerine ilikin ortalama (x=32.5123)tr. Bu deerler, meslek
lisesi mezunlarnn mesleki ballk dzeylerinin, dz lise mezunlarnn mesleki ballk
dzeylerinden daha yksek olduu sonucunu ortaya karmaktadr.

Business and Economics Research Journal

4(3)2013

105

Stajyer alanlarn Mesleki Ballk Geliimine rgt kliminin Etkisi

Tablo 11. Lise Trleri ile Mesleki Ballk Arasndaki liki

Mezun Olduu Lise

Mean

Std. Deviation

Dz Lise

162

32,5123

8,11121

Meslek Lisesi

155

33,8903

8,56341

Total

317

Mann-Whitney U

Wilcoxon W

Asymp. Sig. (2-tailed)

10962,000

24165,000

-1,955

,051

Tr

Mesleki Ballk

ki grup arasndaki farkn ya da zaman ierisindeki deiimin rastlantsal olup

olmadna karar verebilmek iin hipotez testlerinden yararlanlr (Ba, 2006, s.152). Analizler
sonucunda elde edilen R Kare ve anlamllk deerleri Tablo 12de gsterilmitir.
Tablo 12. Hipotezlerin Test Sonular
R
Ana Hipotez-i
i1-H 1
i2-H 1
i3-H 1
i4-H 1
i5-H 1
i6-H 1

,501
,197
,198
,339
,260
,207
-

Anlamllk

Sonu

,000
,000
,000
,000
,000
,000
,051

Kabul Edildi
Kabul Edildi
Kabul Edildi
Kabul Edildi
Kabul Edildi
Kabul Edildi
Red Edildi

7. Sonu
Stajyer alanlarn mesleki ballk geliimine rgt ikliminin etkisi konulu
aratrmamzn amac; gven-sayg, liderin tutumu, tatmin olma, iletiim ve destek algs
deikenlerinden oluan rgtsel iklim boyutlarnn ve genel olarak rgtsel iklimin, stajyer
alanlarn mesleki ballk geliimine etkisini incelemektir.
Aratrmaya katlan stajyer alanlarn %48,9unun erkek olduu, %51,1inin kadn
olduu belirlenmitir. Mezun olduklar lise tr incelendiinde, %51inin Dz Lise mezunu, %
49unun da Meslek Lisesi mezunu olduu saptanmtr. Stajyer alanlarn %64,4nn kamu
sektrnde, %35,6snn da zel sektrde staj yapt saptanmtr.
Aratrma sonularna gre faktrler deerlendirildiinde; rgt ierisindeki gven
ortam, ast st arasndaki sayg dzeyi, fikir ve grlere sayg gibi etkenlerden oluan Gven
-Sayg faktr (i1-H1), lidere ulaabilme, liderin eit davran ve mesleki geliimi destekleme
gibi etkenlerden oluan Liderin Tutumu Faktr (i2-H1), yaplan iin nemsenmesi,
sorumluluk dalmlarnn objektiflii ve eitim seviyesinin yeterlilii gibi etkenlerden oluan
Tatmin Olma faktr (i3-H1), tevik edici davranlar, istek ve nerileri iletebilme ve
destekleyici iletiim gibi etkenlerden oluan letiim faktr (i4-H1), stlerin eletirel yaps,
alanlar arasnda eitlik, takdir edilme ve dllendirme gibi etkenlerden oluan Destek
Algs faktr (i5-H1) stajyer alanlarn mesleki ballk geliimine dorudan etki etmektedir.
Stajyer alanlarn mezun olduklar lise tr (i6-H1) ile mesleki ballklar arasnda ise anlaml
bir fark ve dorudan etkileyici bir iliki bulunamamtr.
Business and Economics Research Journal
4(3)2013

106

H. T. Uysal

Stajyer alanlarn %86snn staj yapt kurumda fikir ve grlerine sayg gsterildii
saptanmtr. %84 amirlerine kar gven hissetmektedir. st-Ast iletiiminin nemli olduu
noktada stajyer alanlarn %89unun amirlerine rahatlkla ulaabildii saptanmtr. rgt
iklimi ierisinde herkese eit ve objektif davran sergilenmesi nem arz etmektedir.
Aratrmaya katlan stajyer alanlar, rgtlerinde bu eylemlerin %78 orannda
gerekletirildiini ifade etmitir. Ak rgt sistemlerinde olmas gereken, alanlarn istek ve
nerilerinin dikkate alnmasnn, %77lik bir gerekleme oranna sahip olduu saptanmtr.
Stajn temelinde yer alan mesleki geliim, rgtler tarafndan %82 orannda desteklenmitir.
Balla etki eden bir faktr olan i tatmini, %85 orannda gereklemitir. Stajyer alanlarn
%56s, rgtteki alanlarn gelir dzeylerinin memnun edici dzeyde olduunu ifade
etmitir. Mesleki geliime dorudan etki eden rgt ii eitimin %77 orannda yeterli olduu
saptanmtr. Stajyer alanlarn %76s rgt ikliminin mesleini daha ok sevdirdiini ifade
etmitir. Bu youn, pozitif rgt iklim ierisindeki stajyer alanlarn %72si mesleiyle gurur
duymakta, %60 mesleiyle zdelemekte, %76s mesleinde ilerlemeyi dnmekte, %50si
mesleine ok sk balanmakta ve %57si yaam hedeflerini meslei erevesinde
belirlemektedir.
Stajyer alanlar, rgtler ierisinde almakta olan personellerin temelini
oluturmaktadr. Geirdikleri ksa sreli i deneyimi sresince, rgte dair tm alglamalar
aktr. lk i deneyimi olarak tanmlanabilecek bu srete karlaabilecekleri standart d
davran ve tutumlar, bu bireylerin mesleki eilimlerine yn verebilecek dzeydedir. Stajyer
alanlarn mesleki eilimlerine yani mesleki ballklarna rgt iklimi dorudan etki
etmektedir. Olumsuz rgt iklimine maruz kalm bir birey, ilerleyen alma yllarnda alt
rgtn rgt iklimine negatif etkide bulunacaktr. Bu yzden, stajyer alanlarn mesleki
ballklarnn salkl bir ekilde geliebilmesi iin, staj yaplan rgtn rgt ikliminin elverili
olmas gerekir. Aratrma sonucunda da grlmektedir ki, olumlu rgt iklimi sonucunda
pozitif mesleki ballk geliimi gereklemektedir. Negatif bir rgt iklimi ierisinde
mesleinin ilk uygulamasyla tanan stajyerler, hatal iklim alglaryla uzun dneme etki
edebilecek, yanl bir mesleki ballk geliimi gsterebilecektir. Dzgn gelien mesleki
ballk, hem bireylere hem de rgtlere katma deer salayacaktr. Bu katma deeri elde
edebilmek iin rgtler, rgt iklimini bozan ambiyans rgtten uzaklatrmal ve bireylerin
mesleki ballk geliiminin sorunsuz gereklemesini hedeflemelidir.
Bu almada, rgt ikliminin stajyer alanlarn mesleki ballk geliimine etkisi ortaya
konulmaya allmtr. almadan elde edilen veri ve bulgularn literatre katk salayaca
ve toplumun geleceini oluturan gen bireylerin mesleki ballklarna dorudan etki eden
staj evresinin, rgtler ierisinde optimal iklim seviyesinde gerekletirilmesi iin ynlendirici
bir alma olaca dnlmektedir.

Kaynaklar
Aborisade, R. & Emeka E. O. (2009). The Role of Motivation in Enhancing Job Commitment in
Nigeria Industries: A Case Study of Energy Foods Company Limited, Ibadan. Kamla-Raj
Enterprises Journal, 19(2), 149-154.
Akgl, A. & Osman . (2005). statistiksel Analiz Teknikleri, 2. Bask, Emek Yaynlar, Ankara.
Arslan, N. T. & Muhsin H. (2000). rgt klimi Ve Trkiye'de rnek Olarak Seilen ki rgtte
Uygulamal Bir Aratrma. Sosyal Siyaset Konferanslar Dergisi, (43), 63-93.
Business and Economics Research Journal
4(3)2013

107

Stajyer alanlarn Mesleki Ballk Geliimine rgt kliminin Etkisi

Aydoan, Z. F. (2004). rgt Kltr ve klimi. Gazi niversitesi Turizm ve Ticaret Eitim
Fakltesi Dergisi, (2), 203-215.
Bakan, . (2008). rgt Kltr ve Liderlik Trlerine likin Alglamalar le Yneticilerin
Demografik zellikleri Arasndaki liki: Bir Alan Aratrmas. KM Sosyal ve Ekonomik
Aratrmalar Dergisi, 10(14), 13-40.
Ba, T. (2006). Anket Nasl Hazrlanr? Nasl Uygulanr? Nasl Deerlendirilir?, Sekin Yaynevi,
Ankara.
Bayram, L. (2005). Ynetimde Yeni Bir Paradigma: rgtsel Ballk, Saytay Dergisi, (59),
125139.
Bozkurt, . & lhan B. (2008). Tatminini Etkileyen letme i Faktrlerin Eitim Sektr
Asndan Deerlendirilmesine Ynelik Bir Alan Aratrmas, Dou niversitesi Dergisi,
9(1), 118.
Bte, M. (2011). Alglanan rgt kliminin Etik Olmayan Davranlar zerindeki Etkilerinin
Belirlenmesine Ynelik Bir Aratrma, Atatrk niversitesi ktisadi ve dari Bilimler
Dergisi, 25(2), 103122.
Ceylan, C. & Nuran B. (2006). Mesleki Balln rgtsel Ballk Ve rgtten Ayrlma Niyeti
zerine Etkilerinin Dzenleyici Deikenli oklu Regresyon le Analizi. Atatrk
niversitesi BF Dergisi, 20(1), 105-120.
Cihangirolu, N. & Ali Y. (2007). alanlarn rgtsel Adalet Algsnn rgtler in nemi.
Sosyal ve Ekonomik Aratrmalar Dergisi, 13(19), 197-210.
Cook, J. & Toby W. (1980). New Work Attitude Measures of Trust, Organizational
Commitment and Personal Need Non-Fulfilment. Journal of Occupational Psychology,
(53), 39-52.
akar, N. D, & Adnan C. (2005). Motivasyonunun alan Ball Ve ten Ayrlma Eilimi
zerindeki Etkileri. Dou niversitesi Dergisi, 6(1), 52-66.
ekmeceliolu, H. G. (2006). rgt klimi, Duygusal Ballk Ve Yaratclk Arasndaki likilerin
Deerlendirilmesi: Bir Aratrma. Atatrk niversitesi ktisadi ve dari Bilimler Dergisi,
20(2), 295-311.
ekmeceliolu, H. G. (2007). rgt kliminin Tatmini ve ten Ayrlma Nedenleri zerindeki
Etkisi: Bir Aratrma. Dokuz Eyll niversitesi SBE Dergisi, 69(1), 79-97.
Doan, H. & Engin . (2009). Farkl Meslek Gruplarndaki alanlarn rgt klimi Alglamalar
ve Alanya Bakent Hastanesinde Bir Aratrma. Gazi niversitesi BF Dergisi, 11(2), 4158.
Demircan, N. & Adnan C. (2003). rgtsel Gven Kavram: Nedenleri ve Sonular. Celal Bayar
niversitesi BF Dergisi, 10(2), 139-150.
Dnmez, B. & Murat K. (2011). rgt Kltr rgtsel klim ve Etkileimleri. Akademik
Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 169-186.
Durna, U. & Veysel E. (2005). Ballk Unsuru Ekseninde rgtsel Ballk. Dou
niversitesi Dergisi, 6(2), 210-219.
Ergen, A. (1983). e Balln Neden ve Sonular. Amme daresi Dergisi, 16(4), 111-119.
Erolu, E. & Grler S. (2003). Yneticilerin letiim Becerilerinin Deerlendirilmesi ve Penguen
Gda letmesinde Bir Uygulama. Review of Social, Economic & Business Studies, 3(4),
178-203.
Business and Economics Research Journal
4(3)2013

108

H. T. Uysal

Eroluer, K. (2011). rgtsel letiim ile Tatmini Unsurlar Arasndaki likiler: Kuramsal Bir
nceleme. Ege Akademik Bak Dergisi, 11(1), 121-136.
Grkem, O. & Yksek . (2011). Otel Mutfaklarnda Stajyer stihdam ve Beceri Eitimi
Yeterliine Ynelik Bir Uygulama. letme Aratrmalar Dergisi, 3(4), 18-33.
Gl, N. (2003). rgt Kltr. Manas Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 147-159.
Iqbal, A. (2008). Organizational Climate and Employees' Commitment: a Study of The
Pakistani Knitwear Industry. Estableciendo Puentes en Una Economa Global, (1), 3238.
nce, M, Aykut B. & Enver A. (2004). rgtlerde Takm almasna Ynelik Etkin Liderlik
Nitelikleri. Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (11), 423-447.
can, . F. & C. Nur K. (2007). rgt klimi ile Yenilie Destek Algs Arasndaki liki.
Gaziantep niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 180-193.
can, . F. & M. Kray T. (2007). rgt Kltrnn Tatmini zerindeki Etkisi ve Bir
Uygulama. Atatrk niversitesi ktisadi ve dari Bilimler Dergisi, 21(1), 119-135.
Karacan, S. & Esin K. (2004). Meslek Yksekokullarnda (MYO) Yaplan Staj Uygulamalarna
likin Bir Aratrma: Kalite ve Verimlilik in Yerleri MYO birliinin Gerei. Kocaeli
niversitesi SBE Dergisi, 8(2), 168-184.
Karcolu, F. (2001). rgt Kltr ve rgt klimi likisi. Atatrk niversitesi ktisadi ve dari
Bilimler Dergisi, 15(2), 265-283.
Kasrga, . & Ouz . (2008). Beden Eitimi Ve Spor Yksekokullarnda rgt klimi. Spormetre
Beden Eitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, VI(2), 59-68.
Kaya, N. & Seil S. (2007). Bireysel Baar Gds Organizasyonel Ball Nasl Etkiler?. Dou
niversitesi Dergisi, 8(2), 175-190.
Kk, S. B. (2006). Tatmini ve rgtsel Balln ncelenmesine Ynelik Bir Aratrma. Atatrk
niversitesi ktisadi ve dari Bilimler Dergisi, 20(1), 291-310.
Kleimbaum, D. G., Lawrence L. K., Keith E. M. and Azhar N. (2008). Applied Regression
Analysis and Multivariable Methods, Thomson Higher Education, USA.
Kumar, S. (2011). An Overview of Organizational Climate in Bhakra Beas Management Board.
Journal of Social and Development Sciences, 1(4), 138-143.
Kundu, K. (2007). Development of The Conceptual Framework of Organizational Climate.
Vidyasagar University Journal of Commerce, (12), 99-108.
Kuruzm, A, Sezgin I. & Emre . . (2010). e Ball Etkileyen Faktrler: malat ve Hizmet
Sektrlerinde Karlatrmal Bir Analiz. Trk Dnyas Sosyal Bilimler Dergisi, (53), 183198.
Magdalena, S. M. (2009). Professional Commitment in Teachers: Comparative Study.
University of Ruse, (48), 148-150.
McClelland, D. C. & David H. B. (2003). Power Is The Great Motivatr. Harvard Business
Review, (53), 117-126.
Mohan, N. & J. Ashok (2011). Organizational Climate and Attitude of Teachers a Co-Relational
Study. European Journal of Social Sciences, 22(4), 599-610.

Business and Economics Research Journal

4(3)2013

109

Stajyer alanlarn Mesleki Ballk Geliimine rgt kliminin Etkisi

zdeveciolu, M. & Aylin A. (2007). Kariyer Ball, Mesleki Ballk ve rgtsel Balln
Yaam Tatmini zerindeki Etkisi: -Aile atmasnn Rol. Erciyes niversitesi BF
Dergisi, (28), 1-20.
zler, D. E, Ceren G. A.. & Meltem D. . (2008). Mobbingin rgtsel Ballk zerine Etkisini
Belirlemeye Ynelik Bir Aratrma. Dumlupnar niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (22),
37-60.
zmen, T. , Pnar S. . & mr Y. S. (2005). Akademisyenlerde rgtsel ve Mesleki Balln
ncelenmesine likin Bir rnek Aratrma. letme Fakltesi Dergisi, 6(2), 1-14.
Paino, H, Azlan T. & Syed Iskandar Zulkarnain Syid I. (2011). Organisational and Professional
Commitment on Dysfunctional Audit Behaviour. British Journal of Arts and Social
Sciences, 1(2), 94-104.
Polat, S. & Ergin A. (2010). retmenlerin Duygusal Zek ve rgtsel Destek Alglarnn
Giriimcilik Davranlarna Etkisi. Akademik Bak Dergisi, (22), 1-19.
Sharma, J. P. & Naval B. (2010). Organizational Commitment and its Impact on Job
Satisfaction of Employees: A Comparative Study in Public and Private Sector in India.
International Bulletin of Business Administration, (9), 7-19.
Toker, B. (2007). Demografik Deikenlerin Tatminine Etkileri: zmirdeki Be ve Drt Yldzl
Otellere Ynelik Bir Uygulama. Dou niversitesi Dergisi, 8(1), 97-102.
Tak, B. & Aydemir . (2009). Boyutlu Mesleki Ballk leinin Trkede Gvenilirlik ve
Geerliliin ncelenmesine Ynelik Bir Alan Aratrmas. Dokuz Eyll niversitesi letme
Fakltesi Dergisi, 10(1), 35-54.
Tumwesigye, G. (2010). The Relationship Between Perceived Organisational Support And
Turnover ntentions n A Developing Country: The Mediating Role Of Organisational
Commitment. African Journal of Business Management, 4(6), 942-952.
Tuner, P. (2011). rgtsel Deiim ve Liderlik. Saytay Dergisi, (80), 57-83.
Tutar, H. & Mehmet A. (2011). rgtsel klimin gren Performans zerine Etkisi: Ostim
malt letmeleri alanlar zerine Bir Aratrma. Ankara niversitesi SBF Dergisi, 65
(2), 195-218.
Uygu, N. & Dilek . (2004). DE Aratrma Ve Uygulama Hastanesi Merkez Laboratuvar
alanlarnn rgte Ballklarn ve ten Ayrlma Niyetlerini Etkileyen Faktrler.
Dokuz Eyll niversitesi BF Dergisi, 19(1), 91-99.
Varol, M. (1989). rgt Kltr ve rgt klimi. Ankara niversitesi SBF Dergisi, XLIV(1-2), 195
-222.
Varol, M. (1993). Halkla likiler Asndan rgt Sosyolojisine Giri. Ankara: letiim Fakltesi
Yaynlar.
Yazcolu, . & Il G. T. (2009). rgtsel Adalet ve Ballk likisi: Konaklama letmelerinde
Bir Uygulama. letme Aratrmalar Dergisi, 1(1), 3-16.
Yceler, A. (2009). rgtsel klimin gren Performans zerine Etkisi: Ostim malt
letmeleri alanlar zerine Bir Aratrma. Seluk niversitesi SBE Dergisi, (22), 445458.
Yksel, . (2004). nsan Kaynaklar Ynetimi. Ankara: Gazi Kitabevi.

Business and Economics Research Journal

4(3)2013

110