eespevee

efJekeeme meceefHe&le ceeefmeke

Je<e& 41 v

Debke 7 v

cegKe mebheeoke
jepesMekegceej Pee

ceee& 2014 v

cetue 10 . v

DevegeceefCekee

yeer.heer.ceeLetj

Ghemebheeoke
DeefYe<eske kegceej

ueeskemesJesleerue megOeejCee veJeerve

JeJemLeeheve lelJe%eeveeee mJeerkeej

veeskejMeenerleerue jepeefkee nmle#eshe Je

mecevJee

yeer.kes.elegJexoer

cegKehe=

ieeceerCe kepee&uee yeUkeer (efJeMes<e uesKe) veefekesle ceesj Je

oerhleer pee@pe&

15

%eeveeee meeOevemebheeeres Skeef$ekejCe

DeeefCe JeJemLeeheve : heMeemekeere
megOeejCeebee OeesjCeeleerue keUeree cege

cesKeuee ke=<Cecetleea1
DeeefCe er. megbojjeceve

19

Yeejleere heMeemeve eb$eCee: DeeJneves Je

Gheee

Deej. yeer. pewve

27

ueeskeeefYecegKe heMeemeveeee MeesOeele

eer. DeefJeveeMe Oecee&efOekeejer 33

SkeefJemeeJee Melekeeleerue meveoer mesJee

ceefve<e meyejJeeue

39

Meemekeere mesJee JeJemLeeheve DeeefCe

veeeeueeerve nmle#esheeeer iejpe

er.Sme.Deej. megyeceefCeece

41

peeieeflekeerkejCeeee keeueKeb[eleerue
heMeemeve

Gcee ces[gjer

45

MeeUe GVeleer DeefYeeeveueeskemenYeeieeletve MeeUe efJekeeme

meblees<e ceOegkejjeJe cegmeUs

52

peer.Heer. OeesHes
`eespevee' ns efveeespeve Deeeesieeee Jeleerves, keW
mejkeejee ceeefnleer Je hemeejCe ceb$eeueeeee
hekeeMeve efJeYeeieeleHex eEnoer, Fbiepeer, cejeer,
iegpejeleer, keVe[, lesuegiet, hebpeeyeer, Got&,
yeb i eeueer , leef c eU, ceueeUce, Gef [ ee Je
Deemeeceer Yee<eebletve hekeeefMele nesles. osMeeee
meJeeieerCe efJekeemeeeer Kegueer eee& kejCeejs les
Jeemeheer Deens. `eespevee'le heefme nesCeeNee
uesKeebleerue celes lee lee uesKekeebeer Demeleele.

eespevee Jeie&Ceeres veJes oj

Jeeef<e&ke : . 100
efkejkeesU efkebcele
: . 10
Mespeejer je^s
(SDejcesue) Jeeef<e&ke : . 530
egjeshe Je Deve je^s
(SDejcesue) Jeeef<e&ke : . 730

eespevesmee"er uesKe, Jeie&Ceer, peeefnjele F. meJe& he$eJeJenejemee"er heee :

eespevee ceeefmeke keeee&uee

701, yeer efJebie (7Jee cepeuee), keWere meove, meskej 10, meer.yeer.[er. yesueehetj,
veJeer cegbyeF& 400 614.
email - yngovt.patrika242@gmail.com

eespevee

ceee& 2014 3


[eWiejeJejerue Deeie
DeeOegefveke peieeleerue ueeskeMeeneres
JeCe&vee peieeeer JeeKee kejCeeme hegjsmes
Deens. ueeskeebveer je, Ieece Je Deet meeb[tve
eeblee kesuee. mJeeLe&leeieeee YeeJevesletve
leebveer ns meieUs kesues. hejjepeJeeReer peesKe[s
Hesketve efoueeveblejner Demes ue#eele Deeues keer,
hetJeeaee efheUJeCegkeeree Je o[heMeeneree
heleer Deepeee keeUelener Deensle. Deepeeer
veJeerve Debceueele Deeuesueer JeJemLeeosKeerue
meJe&meeceeve m$eer-heg<eebes Deet hegmet Mekele
veener Je meJe&meeceeve pevelesee Jesoveebes ngbokesner
ee JeJemLesuee Ssket esle veener. leecegUs Deeheueer
mJehve hetCe& kejCeemeeer meeceeve ceeCemeeuee
Skeneleere ue{e eeJee ueeielees. keeHekee ee
pes lelJeJeseeves efuentve sJeues Deens keer,
heleske eebleer ner veJeerve veeskejMeeneree efeKeue
ceeies sJetve peeles. ns efe$e JeemleJeles#ee keenermes
peemle jbieJeues iesues Deens. keejCe DeeheCe
pesLetve megJeele kesueer lesLetve Deelee yejse
heg{s Deeuees Deenesle, ueeskeebee esnNeeJej
nemeeeer uekesj Gcesue SJe{s lejer keece Peeues
Deens, eele Mebkee veener. Deveske heeesie kejlee
kejlee Deeheuee osMeeves efveJe[uesuee ceeiee&Jej
eeueCeeeer efekeeer oeKeJeuesueer Deens.
leeeyejesyej peieele Deeheues mLeeve efvecee&Ce
kejCeeeener heelve kesuee Deens. Demes Demeues
lejerner ee JeUCeej DeeueeJej Deeheueeuee
MeebleheCes efJeeej kesuee heeefnpes keer, meJe&
peie iee{ efvesle Demeleebvee ceOeje$eeree
eskeeeuee Yeejle mJeleb$e Peeueeveblej esLes peer
ueeskeMeener mLeeheve Peeueer leecegUs keesCelee
efkeceeve Deeeemeveebeer hetle&lee Peeueer? keejCe

eespevee

4 ceee& 2014

mebHeeokeere

kegueener heleereer jepeefkee JeJemLee Demees

leele JeemleefJekelee Demeueer heeefnpes. Deeheueer
ceguekeer mesJee Je heMeemekeere mesJee eb$eCee Je
mejkeejer jepe heleereer jevee Deeheueeuee
JeemleJeleske[s IesTve peeCeejer meeOeves Deensle.
Yeejleeuee efyeefMeebke[tve heMeekeere mesJesee
Jeejmee efceUeuee Keje heCe lee heMeemekeere
mesJesee hesjCee, eqkeesve Je efoMee yeoueCes
Je leele ewleve DeeCeCes ns Deeheueeheg{es
Deepe meJee&le ceess DeeJneve Deens, kegueener
meceepeees eqmLeleblej ns lesLeerue JeJemLescegUs
cnCepes Deieoer meensyeeheemetve-mesJekeeheele
Demeuesuee JeJemLesJej DeeOeeefjle Demeles.
pej DeeheCe veeskejMeenereer heesueeoer eewke
DeMeere sJeueer lej leele mesJeses ewleve
esCeej veener. yeoueebvee leecegUs eEhepeNeele
yebefomle JneJes ueeiesue. DeefYeveJe keuhevee
ceeb[CeeNeebee heojer vewjeMe esF&ue. eeee
heefjCeece cnCetve meeceeefpeke DeeqmLejlee,
eEnmeeeej, veeskejMeeneryeeyele Deheerleer efvecee&Ce
nesF&ue. heMeemekeere megOeejCeebke[s DeefOeke
Jeeheke eewkeerletve heeefnues Demelee Skeerke[s
Demes efomeles keer, heMeemekeere megOeejCee ner
Ske veerjme keuhevee Deens heCe hele#eele lemes
veener. ueeskeebes peerJeveceeve GbeeJeCeeJej lee
JeJemLesves kesuesuee keeceeee ceese heYeeJe he[le
Demelees. MesJeer les heMeemeve Deens, Kes[eeleerue
heJeeNeeheemetve les mejkeejer meefeJeeheele,
Jeenletke
heesefuemeeheemetve
heehleerkej
Deeegeeheele meJe&e peCe ueeskeebmeeer osMeeee
esnje Ie[efJele Demeleele. Deeheueeuee osMeele
eebieues yeoue Ie[JeCeemeeer heMeemekeere
megOeejCee DebefiekeejCes DeeJeMeke Deens.

heMeemeve ueeskeeefYecegKe, heejoMe&ke,

heeflemeeoke, heYeeJeer Je keee&#ece kejCeemeeer
osMeele keener DeefYeveJe heelve kejCeele Deeues.
ceeefnleer DeefOekeej keeeoe Je ueeskeheeue ns
Yeeeej efvecet&ueveeleerue cenlJeees hhes jues.
Demes Demeues kejer heMeemekeere megOeejCee ner
DeKeb[ eeueCeejer heefeee Deens. peieeleerue
JeemleJe yeoueevegmeej leele yeoue kejeJes
ueeieleele. leb$e%eeveele Jesieeves nesCeejs yeoue,
peeieeflekeerkejCe, Jee{les efJeMes<elJeerkejCe
(mhesMeueeePesMeve) eecegUs heMeemeveeme
JesieJesieee heeleUerJej DeefOeke ueJeefekelee
DeeCeeJeer ueeiesue efMeJeee Jesieeves nesCeeN ee
yeoueebvee leeW[ eeJes ueeiesue.
heMeemeve ns JeJemLesuee keeeosMeerjlee
heehle keve osle Demeles. Deefueke[ee keeUele
ueeskeebee ceveele jeieeeer Je vewjeMeeeer YeeJevee
Deens. Deeheuee osMeeleerue Deveske veeceebefkele
mejkeejer mebmLeebeer peer keeeosMeerjlee Deens
leeuee le[s iesues Deensle. Demes Demeues lejer
DeeheCe DeeheueeosMeeee ueJeefekelesJej hegvne
efJeeeme sJeCeeeer iejpe Deens leeletvee veJeerJe
Gpee& Je YeefJe<eeeer er efceUt Mekesue. Skee
keJeerves cnues Deens keer, pej [eWiejeJej Deeie
Demesue, efJepee ecekele Demeleerue, JeeoU esle
Demesue lej osJee DeeheueeMeer DeekeeMeeletve
yeesuele Demelees. eeeee DeLe& veJeerve peerJeve
Ie[leevee kegCeerlejer pevceeuee Deeueeveblejes
Deeheues j[Ces Je veblejesner Deeebove Sskele
Demelees. Deeebove ns veJepeerJeveees Ske
ue#eCee Demeles. (meerceme nsveer)
Yee<eeblej- jepeW esJeueskej

ueeskemesJesleerue megOeejCee veJeerve JeJemLeeheve lelJe%eeveeee mJeerkeej

yeer.heer.ceeLetj
heeeqeceele osMeebee veer DeYeeme
kesuee lej leebee eMeeceeies Gece heMeemeve ns
hecegKe keejCe Demeueees efometve esles. Yeejleele
cee$e meeceeefpeke Je Deee|Leke heeleUerJejee
efJekeemeele DeeheCe ueeskemesJesleerue eebieuee
heMeemeveeee DeYeeJeer ceeies he[le Deenesle.
JeemleefJeke heMeemekeere eb$eCee ner ueeskemvesner
heleerves leeej kesuesueer veener. leecegUs
veeskejMeenerle Dekeee&#ecelee Deens, ner Kejer
yeeye Deens. ogmeNee heMeemekeere megOeejCee
Deeeesieeee DenJeeueele (keee|ceke heMeemeve
DenJeeue 2008, oneJee DenJeeue)
Demes efvejer#eCe veeWoJeCeele Deeues Deens keer,
JeJemLesleerue pe[lee, iegleebiegle Je DeefOeke
keWerkejCe eecegUs ueeskemesJeke DeeCeKeer
heYeeJeefnve Je Demenee yeveleele leecegUs
mekeejelceke Heueegleer vemeles. ogmejerke[s
keeeeees GuuebIeve keve DeefOekeejebee
iewjJeehej, peguegceMeener, melele keeceele De[LeUs
DeeCeCeeeer Je=eer F. yeeyeer Depetveheele
ogue&ef#ele jeefnuee Deensle.
ueeskeJeJemLeeheve heleerle megOeejCee
kejCes, ns Deeheuee osMeeheg{s meOee ceess DeeJneve

Deens. efyeefMeebke[tve efceUeuesuee Jesyejee

veeskejMeener heeheeee DeeheCe Debefiekeej kesuee
Demeueeves yeNeee mecemee efvecee&Ce Peeuee
Deensle. ce@keme Jesyej ne pece&ve meceepeMeem$e%e
neslee Je leeves veeskejMeener ee efJe<eeeee meKeesue
DeYeeme keve leer keMeer DemeeJeer eeJej
efJeeej ceeb[ues nesles. Jesyejee veeskejMeener
mebkeuhevesle mesJeekeeUele mesJee peslesvegmeej
heoesVeleer, efveJe=eer Jesleveeee DeefOekeej,
DeefOekeejebeer Glejb[ Je peeeke efveece eebee
meceeJesMe neslee. Deeleeheeleee DevegYeJeeletve
Demes efometve Deeues Deens keer, pegvee OeeCeeree
veeskejMeener JeJemLee ee Deepeee keeUele
meJe&meeceeve pevelesee iejpee hetCe& kejCeele
DeheeMeer jle Deensle. eeeer keejCes cnCepes
lee meeshemkeej, ueeueefHeleeree keejYeej, pewmes
Les Je=eer, hegjeCeceleJeeoer Je=eeree Debefiekeej ner
Deensle. Deepeee DeeOegefveke keeUele mebieCeke,
Fueske^e@efvekeme Je nJeeF& Jeenletke eele Flekeer
heieleer Peeueer Deens keer, JesU DeeefCe Deblejeee
meercee ieUtve he[uee Deensle, leecegUs DeefOeke
ueJeefeke Je mJeerkeejen& Demeuesuee mebmLeebeer
iejpe Deens, leMee mebmLee eEkeJee DeemLeeheves

Demeleerue leje lee ueeskeebvee Ge opee&eer

mesJee osT Mekeleerue Je peeieeflekeerkejCeeleerue
iegbleeiegleeree peieele DeveskeefJeOe DeeJneveebvee
meeceesNee peeT Mekeleerue. Fbiueb[, vetPeerueb[,
Dee@m^sefueee, ke@ve[e, eEmeieehetj eemeejKee
je^kegueeleerue osMeebveer Jesyejee veeskejMeener
heleeruee kesJnee mees[efeer efoueer Demetve veJeerve
ueeske JeJemLeeheve (SveheerSce) ns lelJe%eeve
eEkeJee heleer mJeerkeejueer Deens, leecegUs
ueeskemesJesee keee&#ecelesle veeeceeefjlee
megOeejCee Ie[tve Deeueer Deens. SveheerSce ee
JeJemLeeheve lelJe%eeveees cenlJeees JewefMee
cnCepes DeefOekeejebes efJekeWerkejCe ns Deens,
leele ieenke ne keWmLeeveer Deens Je eebieuee
keeceefiejereer Dehes#ee ner Flej JewefMees Deensle.
Yeejleelener Deveske meefcelee lemese Deeeesieebveer
ueeskeheMeemeve heleerle megOeejCee kejCeemeeer
Deveske heMebmeveere efMeHeejMeer kesuee Deensle
heCe leebeer DebceueyepeeJeCeer Peeuesueer veener.
leecegUs DeeheCe keeueyeee juesuee
veeskejMeener JeJemLesle De[ketve he[uees Deenesle
Je leecegUs osMeeleerue pevelesuee leeeer eEkecele
ceespeeJeer ueeiele Deens. ueeskemesJesee JeeF&

eespevee

ceee& 2014 5

keeceefiejereer keener hecegKe keejCe cnCepes

GejoeefelJeeee DeYeeJe, keeueyeee keeeos,
efveece Je heefeee, DeefOekeejebes peemleerle
peemle keWerkejCe, keee&mebmke=leerleerue
oes<e, JeeJemeeefekelesee DeYeeJe Je mesJeebes
jepeefkeekejCe ner Deensle. ueeskemesJesle cetueYetle
megOeejCee kejCeeeer JesU Deelee esTve sheueer
Deens, leemeeer JeJemLeeheveees veJes leJe%eeve
mJeerkeejeJes ueeiesue.
ueeskemesJesle
GeoeefelJeeee
meceeJesMe- ueeskemesJesleerue Kejeye keeceefiejeres
hecegKe keejCe cnCepes GejoeefelJeeee DeYeeJe
ns Deens. ns GeoeefelJe DeefOekeeNeeee
keeceefiejeree mebyebOe heoesVeleer Je mesJesleerue
heieleerMeer pees[tve, veeiejer mesJesle mheOee&lcekelee
DeeCetve Je keesj efMemleereer JeJemLee jeyeJetve
Debceueele DeeCelee esF&ue.
keeceefiejerJej Yej- Deepeee
ueeskemesJesle keeceefiejerJej Yej veener. keesj
heefjece Je eebieues keece kejCeeNeebvee heeslmeenve
veener. heoesVeleeres efveece ns peemleerle peemle
Jeee|<eke ieesheveere DenJeeueeJej DeJeuebyetve
Deensle. pesJne peeeer JesU esF&ue lesJne leeuee
heoesVeleer efceUsue, DeMeer JeJemLee leele Deens,
leecegUs ceOeceheleereer Je=eer Jee{le jenles,
Heej ecekeoej keeceefiejer kejCeeee Heboele
DeefOekeejer Je kece&eejer he[le veenerle. ogmeNee
heMeemekeere megOeejCee Deeeesieeves Demes cnues
Deens keer, meOeeeer keeceefiejer cetueceeheveeeer
hele ner DemeceeOeevekeejke Demetve leele DeefOeke
heejoMe&kelee DemeCes iejpeses Deens. ue<kejer
oueebee OeleeaJej leele Debkeere iegCeebkeve
DemeCes iejpeses Deens Je lemLe mebmLeske[tve ns
cetueceeheve Peeues heeefnpes. ee Deeeesieeves DeMeerner
metevee kesueer nesleer keer, cetueceeheve ns meJeke<e
Demeues heeefnpes. DeefOekeeNeebee mesJeekeeueeee
cenlJeeee hheeJej les Jneeuee nJes Demes
heefnues cetueceeheve mesJesee 14 Je<eeee
keeUeveblej kejCeele eeeuee ieJes Je ogmejs

eespevee

6 ceee& 2014

20 Je<eeee keeUeveblej Jneeuee nJes. pej

leer Jeeer ogmeNee cetueceeheveeveblej Dekeee&#ece
eEkeJee Dehee$e efometve Deeueer lej efleeer mesJee
meceehle kejCeele eeJeer. mejkeejer veeskejebvee
heoesVeleer, mesJeekeeueeleerue leebeer heieleer, leebeer
mesJee eeuet sJeCes eeyeeyeer hele#e veeskejerleerue
keeceeMeer efveieef[le kejeeuee nJeele. pes ueeske
Dekeee&#ece Deensle leebvee kee{tve ekeeeuee
nJes.
mheOee&lcekelee Je Jeefj heeleUerJej
efJeMes<e %eeve Demeuesuee JeeeRee
vesceCegkee- mejkeejer OeesjCe efveeqeleeres keece
iegbleeiegbleeres Demeles Je leemeeer lee efJe<eeeleerue
le%e JeeeReer iejpe Demeles. meOeeee
keeUele keWere meefeJeeueeele Jeefj heoebJej
peebee vesceCegkee kesuee peeleele les Yeejleere
heMeemekeere mesJesleerue meJe&meeOeejCe DeefOekeejer
Demeleele, les keguee Skee efJe<eeeleerue le%e
vemeleele. ogmeNee heMeemekeere megOeejCee
DenJeeueevegmeej meOeeee heleerle menmeefeJe
heoemeeer DeefOekeeNeebes he@vesue leeej kesues
peeles. ner hele veee, Jemlegefve Je
heejoMe&ke veener lemese eele DeefOekeeNeebceOeerue
eebieuee iegCeebke[s ogue&#e kesues peeles, leeeer
lee heoemeeer eesielee yeefIeleueer peele
veener. DeefOekeeNeebveer keesCelee yeeje #es$eele
le%elee heehle kesueer heeefnpes eeeer efveeqeleer
Deeeesieeves kesueer Deens. DeefKeue Yeejleere
mesJee Je keWere veeiejer mesJee eele lesje Je<ex
mesJee Peeuesuee JeeeRvee leebveer le%elee
efceUJeCeeeer #es$es jJetve efoueer heeefnpesle.
Ghe meefeJe Je mebeeueke heoeJejerue heos lee
le%elee #es$eeleerue DeefOekeeNeebeer keeceefiejer
heentvee Yejueer iesueer heeefnpesle. Jeefj
heMeemekeere esCeer Je leeJejerue men meefeJe
heeleUerJej mheOee&lcekelee DeeCeueer heeefnpes, ner
heos meJe& mesJee #es$eeleerue DeefOekeeeebvee Kegueer
kesueer heeefnpesle. eeleerue keener vesceCegkee
Keguee ceveg<eyeU yeepeejhessletvener kejlee

esleerue. le%elee #es$e jJetve osCeemeeer,

DeefOekeeNeebee vesceCegkeermeeer he@vesue leeej
kejCeemeeer, keee&keeue jJeCeemeeer,
Keguee vesceCegkeebmeeer keesCelee heoebeer
peeefnjele kejeJeer ns efveeqele kejCeemeeer
keWere veeiejer mesJee heeefOekejCe mLeeheve
kejCeele eeJes, DeMeerner efMeHeejme kejCeele
Deeueer Deens. 1969 ceOes heefnuee
heMeemekeere megOeejCee Deeeesie vesceCeele Deeuee
neslee. leeeJesUer meveoer veeskejebee Jeefj
heeleUerJej vesceCegkee kejleevee le%elee efveke<e
efveeqele kejCes DeeJeMeke Demeles, Demes heLece
metefele kejCeele Deeues nesles. meJe& mesJesleerue
DeefOekeeNeebvee leebee keejkeeroeaee
ceOeeJeOeerle keWere meefeJeeueeele ceOece
Je Ge mlejere JeJemLeehekeere heeleUerJej
keece kejCeeeer mebOeer eeJeer lemese leebee
efveJe[ermeeer leebee keejkeeroeaee ceOeeJeOeerle
mheOee&lceke hejer#ee IesCeele eeJeer. ee hejer#esle
cegueeKele etheerSmemeer ceeHe&le IesCeele eeJeer.
keW mejkeejves men meefeJe Je leeJejerue
heoebmeeer vesceCegkee kejleevee efJeefMe #es$eeleerue
le%elee %eeve Je iegCeJeee eeJej Yej osCes ee oesve
cegodeebJej megjWveeLe meefceleer (2003) Je
nese meefceleer (2004) DeMee oesve meefcelee
vesceuee neslee. mejkeej JeeJemeeefekelesJej
eeueJeCeemeeer men meefeJe eEkeJee keWere
meefeJeeueeeleerue Jejeer heose veJns lej Ge
Je Jeefj heMeemekeere esCeerleerue heos cnCepes
heehleerkej Deeege, Deyekeejer kej keueskej,
DekeeGbb pevejue, cegKe DeefYeeblee, Deejesie
mesJee mebeeueke eemeejKeer heos kesJeU veeiejer
mesJesletve ve Yejlee Keguee mheOexletve Yejeeuee
nJeerle. ner heos Yejleevee kej efJeefOe%e, meveoer
uesKeeheeue, kebheveer DeefOekeejer, efMe#eCele%e,
DeefYeebles Je [e@kej eebee efJeeej kesuee
heeefnpes. Jemlegefvelee DeeCeCeemeeer ee
heoebJejerue efveJe[er etheerSmemeer ceeHe&le
kejCeele eeJeele. Fbiueb[, vetPeerueb[,

Dee@eqm^ueee eebmeejKee osMeebveer veJe

JeJemLeeheve hele DeJeuebyeueer Demetve esLeerue
veeiejer mesJeeleerue heos ner Keguee mheOexletve Yejueer
peeleele Je ueeskemesJee Deeeesieebke[tve leebee
vesceCetkee nesleele. veJeerve efMeHeejMeeRee hemleeJe
ceeve Peeueeme Deveske Gefs meeOe nesleerue.
keeceeMeer efveieef[le DeefOekeejer Yejleer Peeueeves
eebieues ueeske efceUleerue. mesJesceOes efJeefMelee
esF&ue. SKeeee efJeefMe efJe<eeele le%elee heehle
Demeuesuee JeeeRvee mebOeer efceUsue Je Jeefj
heeleUerJejerue vesceCetkeebes DeefOekeej jepekeere
JeeeRee neletve peeleerue. mesJee jepekeere
heYeeJeeletve cege nesleerue.
heYeeJeer efMemleheeueve JeJemLeseer
DebceueyepeeJeCeer- meOee efMemleheeuevees
efveece Heej efkeeke Deensle. leecegUs
kece&eeNeebeer yesefMemle, Jeefjebes DeeosMe ve
heeUCes. keeceegkeejheCee kejCes ee cegodeebJej
Skeoe vesceuesuee kece&eeNeebeer heoeJeveleer
eEkeJee kee{tve ekeCeeeer heefeee kejCes
Kethe DeJeIe[ Deens. mejkeejer kece&eejer ns
[eskes vemeuesuee efKeUe Demeleele, leebvee mesJesle
Ieslee esles kee{lee cee$e esle veener. leecegUs
JeeF& keee&mebmke=leer efvecee&Ce nesles lemese
Dekeee&#ecelee Jee{les. veeiejer mesJee mebefnlee Je
efMemleheeueve efveece eeleerue lejlegoer Heeje
iegbleeiegbleeree Demeleele. leele Deveske heUJeee
Deensle Je leebee Heeeoe egkeej kece&eejer
Iesle Demeleele. vee. JebkeeefueLee eebee
vesle=lJeeKeeueer 2002 ceOes Ieveelceke
Dee{eJeemeeer meefceleer vesceCeele Deeueer
nesleer. ee meefceleerves efouesuee DenJeeueevegmeej
Ieveelceke megj#ee lejlegoeRee Jeehej ne pee
oes<eer Jeeer leebee meeJe&peefveke heoeee
Jeehej Keemeieer Heeeeemeeer keve Iesleele,
leebvee JeeeJeCeemeeere kesuee peelees.
leecegUs jepeIevesleerue keuece 311 ceOes
megOeejCeebeer iejpe Deens. heeceeefCeke Je keee&#ece
DeefOekeeNeebvee mebj#eCe efceUeues heeefnpes,

leeeyejesyej DeheeceeefCeke DeefOekeeeebes

Jee&mJe Jee{lee keecee vees DeMeer metevee
Deeeesieeves kesueer Deens. ogmeNee SDeejmeerves
DeMeere celes Jee kejleevee cnues Deens
keer, keeeosMeerj mebj#eCeecegUs kece&eeNeebceOes
keceeueeree megjef#eleleses JeeleeJejCe efvecee&Ce
Peeues Deens leebvee keee&#ecelee eEkeJee iewjke=le
kejCeeves Deeheueeuee keener efMe#ee nesT
Mekeles, ner Yeerleer Gjuesueer veener. leecegUs
efMemleYebieeee keejJeeF&eer heefeee peueo
nesCes iejpeses Demetve keeceegkeej Je kele&Jeele
kemetj kejCeeNee kece&eeNeebvee efMe#ee Jneeuee
nJeer. vewmee|ieke veeeees lelJe ue#eele Ieslee
Demes kejCese Gefele jsue.
keee&mebmke=leerle yeoue- meOeeee
keeUele Deveske mejkeejer keeee&ueeebceOes keee&
mebmke=leer HeejMeer eebieueer veener. Glheeokeleener
keceer Deens. leecegUs efkeHeeeleMeerj Je
keee&#ece mesJesmeeer mejkeejer eb$eCesee Deekeej
keceer kesuee heeefnpes. cnCepes keener kece&eejer
mebKee keceer kesueer heeefnpes Je keener mesJeebes
KeemeieerkejCe kesues heeefnpes. keW Je jepe
mejkeejebeer veeskejMeener eb$eCee SJe{er ceeser
Deens keer, leer keceer kejCeeeer iejpe Deens.
1997 ceOes heeeJee Jesleve Deeeesie Je
2000-2001 ceOes Kee& megOeejCee
Deeeesie eebveer mejkeejer ceb$eeuees Je Keeleer
eebee hemeeje keceer kejCeemeeer Hesjjevee,
HesjmebIeve Je kece&eejer keheele kejCeeeer
metevee kesueer nesleer. leecegUs keee&#ecelee Jee{sue
Je leeeyejesyej mejkeejer eb$eCesJej nesCeeje
Kee&ner keceer nesF&ue. leeleerue keener efMeHeejMeer
DeMee neslee De) yengmlejere DeefOekeej jevee
keceer keve DeefOekeejerefYecegKe hele JeehejCes
peecegUs efveCe&e hekeve nesT Mekeleerue. keeces
ee heeleUerJeve lee heeleUerJej DeMeer efHejle
jenCeeves pees efJeuebye neslees lees nesCeej veener.
ye) ceb$eeueeebee heeleUerJej efJeYeeie efvenee
hele JeieUtve [smke DeefOekeejer hele JeehejeJeer

Je lesLetvee HeeF&ueJejerue veeWoer meg nesleerue.

ke) ceb$eebee keeee&ueeeleerue kece&eejer
meneeke, Jeefj keejkegve, keefve keejkegve,
Jeeeriele meneeke DeMee heleerves ve sJelee
keee&keejer meneeke Demes heo efvecee&Ce kejeJes,
ee heoeJej vesceCetke kesuesueer Jeeer Deveske keeces
ke MekeCeejer DemeeJeer Je efleuee mebieCekeees
%eeve DemeeJes. [) mejkeejer keeee&ueeebes
DeeOegefvekeerkejCe kejeJes, lesLes mebieCeke DemeCes
DeeJeMeke Deens. Flej DeeOegefveke eb$esner
DemeeJeerle. keece kejCeeme megeesie JeeleeJejCe
efvecee&Ce kejeJes. keeceees DeceeveJeerkejCe
kesueeves mejkeejer keeee&ueeeleerue JeeleeJejCe
Glheeokelesme Devegketue jenle veener. Deveske
kece&eejer ns %eeveeefOeeqle kece&eejer Demeleele
Je leebvee DeefOekeeNeebee Glejb[eree $eeme nesle
Demelees heCe leebvee me#eceerkejCe keve hesefjle
kesues heeefnpes, peemle peyeeyeoejer efoueer heeefnpes.
efveCe&eees DeefOekeej efoues heeefnpesle. mejkeejer
eb$eCee vece, keceer Deekeejeeer, keee&#ece Demeueer
heeefnpes. DeeOegefveke heleeRee Jeehej kejCeejer
Demeueer heeefnpes. mejkeejer keeee&ueeeleerue yeeyet
mebmke=leer yebo kesueer heeefnpes.
heefeee Je efveeceebes megmet$eerkejCeveeieefjkeebee meboYee&leerue Deveske efveece Je
heefeee keeueyeee Peeuee Deensle. mejkeejMeer
JeJenej kejleevee leecegUs veeieefjkeebvee
De[eCeer esleele. heemehees&, ceeueceee veeWoCeer,
IejyeebOeCeer hejJeeves, Geesie hejJeeves, keejKeeves
leheemeCeer eemeeeree heefeee keeueyeee
Deensle. leecegUs mejkeejer kece&eeNeebvee
leele efojbieeF& kejCeeeer Je ueeskeebvee Jeserme
OejCeeeer mebOeer efceUles. ns efveece Je heefeee
megueYe kejCes, megOeeefjle kejCes DeeJeMeke Deens
Je mejkeejer kece&eeNeebes keener DeefOekeejner
kee{tve IesCes DeeJeMeke Deens. mejkeejer
eb$eCee keee&#eceefjlee jeyeJeeeeer Demesue lej
keee|ceke, Deee|Leke Je Kejsoer JeJemLeeheve ns
efJeYeeie Heej cenlJeees Demeleele. kece&eejer

eespevee

ceee& 2014 7

JeJemLeeheveeee Deeleeee heleer ee

keeueyeee juee Deensle. efveece Heej
Dee[cegs Demetve mLeeefveke eqmLeleer ue#eele
IesTve efveCe&e IesCeeeer ueJeefekelee veener
leecegUs efJeYeeieebeer Dekeee&#ecelee Jee{les.
DeLe&mebkeuheere lejlegoeRee Jeehejeyeeyelees
efveece yejee hewmee Jeeee IeeueJeleele. Kee&
kejCeemeeer Deee|Leke Je<e& mebheleevee ceee&ceOes
IeeF& kesueer peeles, leecegUs keeces veer nesle
veenerle, hewmes cee$e mebheJeues peeleele. Fbiueb[men
Deveske osMeele yengJeee|<eke DeLe&mebkeuheere
heleer Jeehejleele. lesLes DeLe&mebkeuheere ee
ns leerve Je<eees Deens. leecegUs Je<ee&ee MesJeer
hewmee he[tvener jenle veener Je leeee efJeefveeesie
eesie hekeejs kesuee peelees. Kejsoer efveeceele
efveefJeoe kee{ueeveblej keceerle keceer yeesueer
Demeuesueeke[tve Kejsoer kesueer peeles, leecegUs
keenerJesUe keceer opee&eer meeOeves Je mesJee ceeLeer
ceejuee peeleele Je hewMeebes ceesue efceUle
veener. Deboeefpele lejletoer Je Kejsoer efveece ee
efJeYeeieebvee DeefOekeej osTve ueJeefekelee DeeCele
les yeoueues heeefnpes. DeeheCe hewMeeletve peer Kejsoer
kejlees Deenesle leer eesie keer Deeesie opee&eer
Deens eees cetueebkeve leebvee ke efoues heeefnpes.
mejkeejer eb$eCee DeefJeeemeeeer efMekeej yeveueer
Deens. mejkeejvesner Deeheuee veeiejer mesJee
DeefOekeeNeebJej efJeeeme oeKeJeuee heeefnpes.
KeemeieerkejCe Je keb$eeerkejCemejkeejee Deveske mesJee Je keeceebes
KeemeieerkejCe kejCes iejpeses Deens. keener
keeceebes DeeGmeese\meie kejCes iejpeses Deens.
leecegUs keee&#ecelee Jee{tve Kee&ner keceer nesF&ue.
heeefuekeebke[tve kesueer peeCeejer jmles meHeeF&,
Jeerpe efJelejCe, meeJe&peefveke Jeenletke JeJemLee
ee mesJeebes KeemeieerkejCe kejCes iejpeses Deens.
GoejerkejCeeee keeUele leeseele Demeuesues
mejkeejer Geesie ns osMeeee Deee|Leke meeOeveebes
Mees<eCe kejerle Demeleele. leele ne@sue, hee&ve,
DeefYeeebef$ekeer, keehe[ efiejCee eemeejKeer
mejkeejer #es$eeleerue DeemLeeheves Keemeieer #es$eeMeer

eespevee

8 ceee& 2014

mheOee& ke Mekele veenerle. nJeeF& Jeenletke

mesJee, otjmebeej mesJee Keemeieer #es$eeme Kegueer
kejCeeeer iejpe Deens. ueeskeebee ceeieCee
hetCe& kejCeeFlekee hewmee mejkeejke[s veener.
ueeskemesJeebceOes mheOee&lcekelee DeeCeueeves
efkeHeeeleMeerj ojele eebieuee mesJee efceUleele.
keenerJesUe leele mejkeejer Je Keemeieer mesJeebceOes
DeMeer mheOee& Demeles.
ueeskemesJekeebJej
efJeeeme,
keeceefiejer DeefYecegKe mebmLee- meOeeee
keeUele mejkeejee keecekeepeees Heeje
keWerkejCe Peeuesues Deens. ceb$eeuees Je
efJeYeeiehecegKeebke[s DeefOekeej keWefle Deensle.
ee heleerle yeoue kejCeeeer DeeJeMekelee
Demetve pes ueeske keee&eceebeer, eespeveebeer
DebceueyepeeJeCeer kejleele leebvee keece kejleevee
mJeeleb$e osCeeeer iejpe Deens, eebieues keece
kejCeemeeer leebeeJej efJeeeme ekeCeeeer
iejpe Deens. efyeve, vetPeerueb[, Dee@m^sefueee,
ke@ve[e, eEmeieehetj, peheeve Je Decesefjkee ee
heiele osMeele veeskejMeener heCeeueerle yeoue
kejCeele Deeues Deensle. leebveer JeeJemeeefeke
JeJemLeeheve heCeeueer mJeerkeejleevee mebmLee
(Spevmeer) Je keeceefiejer DeeOeeefjle mebmLee
(hejHee@ce&vme yesm[ Dee@jieveeePesvme) eebeer
efvee|celeer kesueer Deens. efyeveceOes ueeskemesJesle
megOeejCee kejleevee mebyebefOele mebmLeebes hecegKe ns
Les ueeskeebceOetve Je Keemeieer #es$eeletve efveJe[ues
peeleele, leebeer mesJee keb$eeer heleerves Iesleueer
peeles. heleske Spevmeer ner mebyebefOele efJeYeeieeMeer
keeceefiejeryeeyele JeeeIeeer kejles leele Deee|Leke
keeceefiejer, keee&#ecelee Je mesJesee opee& eeyeeyele
keener ue#es jJetve efoueer peeleele. keee&keejer
mebmLeebveer (SeqkePekeegerJn Spevmeerpe) efyeerMe
ueeskemesJesle ceesee heceeCeele keee&#ecelee
DeeCeueer Deens. neTme Dee@He kee@cevmeee
kees<eeieej Je veeiejer mesJee meefceleerves mejkeejer
JeJemLesle ceess yeoue Ie[Jetve DeeCeues
Demetve iesuee oMekeeleerue lee osMeele Ie[tve
Deeuesues les meJee&le ceess yeoue Deensle. Flej

osMeebheemetve Yeejleeves keener Oe[s IesCes iejpeses

Deens, keeceefiejer DeefOeeqle mebmLeebeer efvee|celeer
kejCeeeer iejpe Deens, leecegUs mejkeejer
eb$eCee DeefOeke keee&#ece, efkeHeeeleMeerj Je
veeieefjkeebheleer mebJesoveMeerue nesT Mekesue.
leecegUs mejkeejer eb$eCesle keeceefiejer DeefOeeqle
JeJemLeeheve Je JeeJemeeefeke JeJemLeeheve
DeeCelee esF&ue.
DeeJneves- ueeskemesJeebceOes megOeejCee
kejCes ns mejkeejheg{es ceess DeeJneve Deens.
leeleerue ceese De[LeUe ne veeskejMeeneree
Deens, leebes efnlemebyebOe KeesueJej iegbleuesues
Demeueeves GeoeefelJe Demeuesueer Je
keeceefiejeres cetueceeheve Demeuesueer keesCeleerner
JeJemLee DeeCeCeeme leebee efJejesOe Deens.
Dekeee&#ece, Yeeeejer Je megmle mejkeejer
eb$eCee jepekeejCeebmeeerner Devegketue jle
Demeles, leecegUs leebvee leebes Deefve
GsMe meeOe kejlee esleele. veesyesue efJepesles
meceepeMeem$e%e iegvej efcejoeue eebveer Yeejleees
JeCe&ve Ske mee@He ms (meewce je^) Demes
kesues Deens. leebee celes Yeejleeleerue vesles
keesj Je Deefhee efveCe&e IesCeeme Glmegke
veenerle. ueeskemesJesle DeLe&hetCe& megOeejCee
kejCeemeeer jepekeere FeMeeereer iejpe
Deens. oeefjodjde efvecet&ueve, keghees<eCe keceer
kejCeemeeer, DeefOekeejebheemetveeer Jebefelelee
jesKeCeemeeer, efvej#ejlee IeeueJeCeemeeer
ueeskemesJee megOeejCee iejpesee Deensle.
Yeejleeuee megKeer, DeejesieJeeve, heieleereer
YejYeje Demeuesues je^ yeveJeeees Demesue,
lej ueeskemesJee #es$eeleerue ee megOeejCee kejCes
eceheehle Deens.
([e@. yeer heer. ceeLetj - ceepeer meveoer
DeefOekeejer. ceepeer Ghe menmeefeJe efveeb$eke
Je uesKeehejer#eke efJeYeeie, veJeer efouueer.
ceepeer mebeeueke, je^ere efJeeere heyebOeve
mebmLeeve veJeer efouueer. mebhekee&meeer F&cesuedrbpmathur@gmail.com)
Yee<eeblej- jepeW esJeueskej

veeskejMeenerleerue jepeefkee nmle#eshe Je mecevJee

yeer.kes.elegJexoer
1. Deee|Leke Jee{eree oj peueoieleerves kemee 2. mejkeejuee OeesjCes DeeKeleevee meuuee
osleevee Je hele#e peyeeyeoejeres heeueve
Jee{Jelee esF&ue DeeefCe efJekeemeeee
kejleevee heMeemeveeeer mJeeeelee ne
Heeeeebee DeesIe veeieefjkeebheele
cenlJeeee cege Demetve iesuee keener
heefjCeecekeejkeefjlee
kemee
Je<ee&le leeee heefjCeece heMeemeveeee
JeUJelee esF&ue, ee oesve cenlJeeee
keee&heleerJej Peeuee Deens. 10
mecemee meOee osMeemeceesj Deensle.
Dee@keesyej 1949 jespeer Yeejleeee
GhejesuuesefKele mecemeebJej OeesjCeeeer
Ieveelceke efJeOeevemeYesle mejoej
DeeKeCeer kejleevee heMeemeveees cegs
JeuueYeYeeF& hesue eebveer cnues nesles.
Jee{lee mebKesves keWmLeeveer esle
``legcneuee keee&#ece veeiejer mesJee
Deensle. heMeemeveeceOeerue Yeeeej ne
nJeer Demesue lej heMeemeve mesJesleerue
SKeeee jesieeee meeLeermeejKee Deens
DeefOekeeNeebvee leebes leeW[ cegeheCes
DeeefCe mejkeej hegjJele Demeuesuee
GIe[Ceeeer hejJeeveieer ee, Demee ceePee
efveOeeruee ceesee heceeCeeJej ieUleer
meuuee Deens. legcner pej hecegKe Demeeue
ueeieuesueer Deens. eemeboYee&le Peeuesuee
lej legceee meefeJe, cegKe meefeJe eEkeJee
eexletve efceUeuesuee ceeefnleervegmeej hetJeea
legceee neleeKeeueer keece kejCeeNee
Yeejleeleerue iejerye ceeCemeeheele mejkeejer
Deve DeefOekeeNeebvee keesCeleerner Yeerleer
efveOeerleerue Hee 15 hewmes heesnele
DeLeJee heueesYeveeefMeJeee Deeheues cnCeCes
Demele, lees Deeke[e Deelee kesJeU heee
ceeb[Ceeeer hejJeeveieer osCes ns legcees
kele&Je Deens. heCe Deveske heebleele Deepe
hewMeebJej Deeuee Deens. Meemeveeke[tve
ceer DeMeer heJe=eer heenlees keer, mejkeejer
Deleble Ge opee&eer mesJee efceUeJeer,
DeefOekeeNeebvee legcner mejkeejer veeskej
nere Dehes#ee veeieefjkeebvee Demeles.

Deenele, legcneuee Deecees DeeosMe

heeUeJese ueeieleerue, Demes CekeeJeues
peeles. efyeefMe jepeJe peeF&ue,
legceeeke[s DeKeb[ Yeejle vemesue DeeefCe
lees vemeuee lejer Deeheueer celes efveYeea[heCes
Jee ke MekeCeejer eebieueer heMeemeve
mesJee Demesue efpeuee legcner legceee
MeyoeJej ece jeefnue, Demee efJeeeme
Demesue DeeefCe MesJeer ee meJee&ee Jej
mebmeo Deense, efpeee Deecner DeefYeceeve
yeeUiet Meket Je pesLes Deecees nkeke Je
efJeMes<eeefOekeej megjef#ele Demeleerue,
eeeer Kee$eer Demesue.''
``Deepe ceePee meefeJe ceePee celeebee
efJejesOeele efhheCeer efuentve heeJet Mekelees.
ceePee meJe& meefeJeebveer ceer lemes mJeeleb$e
efoues Deens. ceer leevee yepeeJeues Deens
keer, pej legceee ceb$eer veejepe nesF&ue,
ee Yeerleerves legcner legcees heeceeefCeke cele
osle vemeeue lej ke=heee legcner iesuesuese
yejs. ceer ogmeje meefeJe vescesve. Deeheues
cele ceeskeUsheCes Jee kejCeeNeeJej ceer
keOeerner veejepe nesCeej veener.''

eespevee

ceee& 2014 9

3. mJeeleb$eesej keeUeleerue megJeeleeree

eebieuee Meemeve JeJemLeses efveke<e
Deeheuee jepekeere DeeeeoeleeMeer
Je<eele cnCepes 1950 ee oMekeele
efJemeve jepeefkee hecegKe Je mejkeejer
Demeuesuee peJeUerkeeree Heeeoe IesTve
DeeefCe Deieoer 1960 ee oMekeeee
DeefOekeejer pesJne mebievecele kejleele
Pehe Heeeos GheCeeee heelve
megJeeleeruee jepekeere hecegKe Je heMeemeve
lesJne les efvejheJeeoheCes veeieefjkeebes peyej
kejCeejs Deve ueeskener Demet Mekeleerue.
eebeeleerue veelesmebyebOe ns efJeeeme DeeefCe
vegkemeevee Demeles.
lejerner MesJeer efveke<eebvegmeej keece
heMeemeveeee efve<he#eheeleer keee&heleeres 4. mejkeejer veeskejer DeeJneveebveer emetve
keve heefjCeece osCeejse Jej esCeeme
nesles. veblej ee yeeyeleerle mejkeejer
Je ceevelee efceUJeCeeme hee$e jleele.
Yejuesueer DeMeer heeslmeenke mebOeer hegjJeles.
kece&eeNeebes oesve ieeble efJeYeepeve
DeMee mejkeejer DeefOekeeNeebyeue
Flekeee efJeMeeue hekeejeer DeeJneves,
Peeues les cnCepes heMeemeve Je jepekeejCe.
leebes Jeefj, neleeKeeueerue kece&eejer,
hele#e keeceeeer DeeefCe OeesjCe jJeCeeeer
meOee oesve Jesieee hekeejes veelesmebyebOe
pevelee DeeefCe Deieoer jepekeere he#eebveener
mebOeer DeeefCe je^ere efJekeeme heefeesle
Goeeme Deeues Deensle les cnCepes
Deleble Deeoj Demelees.
cenlJeeeer Yetefcekee yepeeJeCeeeer mebOeer
heeceeefCekeheCee Je meeeser peheCeeee
osCeeNee DeMee Heeje Lees[ee mesJee 5. heMeemeveeuee JeeJemeeefeke Jele&veeee
efveke<eebes heeueve kejeJes ueeieles. leecegUs
heelve kejCeejs DeefOekeejer heefnuee
Deensle. ee DeeJneveebee eMemJeerheCes
eebieuee keejYeejeee efJe<ee keWmLeeveer
ieele cees[leele. ogmeNee Jeiee&le
cegkeeyeuee kesueeJej SKeeeeuee
esF&uee, heCe osMeeee efJekeeme DeeefCe
meeeOeeNeebee Deeeeeuee jentve lemese
mJeleee keeceeyeeyele DeefYeceeve DeeefCe
YejYejeeree GsMeeves keece kejCeejer
heMeemeveees efveke<e, Gece Jele&ve DeeefCe
mecehe&Ce YeeJeveses meceeOeeve Jeet Mekesue.
heesueeoer eewke cnCetve heMeemeveeeer
lelJeefve Jele&Cegkeeres efveke<e Oeg[keeJetve
cee$e leemeeer keener efJeMes<e iegCeebeer
Demeuesueer DeesUKe hegvne Skeoe {
ueeJetvener leebeeyejesyej peeCeeNee
DeeJeMekelee Deens, pes Jeeeriele
nesF&ue. ueeskeebee mejkeejer mesJeebJejerue
Jeefj DeefOekeeNeebee meceeJesMe Deens.
heeleUerJej heleskeeuee efJekeefmele kejeJes
efJeeeme Jee{Ceeme Je leebvee veJee Deeoj
pesJne jepekeere meee Skee he#eeke[tve
ueeieleele.
efceUJetve osCeeme leecegUs meneee
ogmeNee he#eeke[s peeles lesJne ogmeNee DeefKeue Yeejleere heMeemeve mesJesee
nesF&ue. mejkeejer DeefOekeeNeebmeeer
hekeejeleerue DeefOekeeNeebes oesve
Jeefj DeefOekeeNeebJej mesJesle heJesMe
DeMee keener efveke<eebJej esLes meJmlej
ie nesleele. efvejheJeeoheCes mejkeejer
kejleevee les pee Skee kele&JeYeeJevesves
eee& ke.
DeefOekeeNeebee Ske ie jepekeere
Deeues, efleuee DeKesj hee&le hetCe& kejCeeeer
heLece, Jeefeiele heeceeefCekeheCee
meeeOeeNeebMeer peJeUerke meeOetve
efJeMes<e peyeeyeoejer Demeles. vesnceere
Ge opee&ee sJeuee heeefnpes.
Deeheueer KesUer meg kejlees DeeefCe
heeee eketve eesie heefjCeece efceUCeej
mejkeejer mesJeebeer leekeo ner
ogmeje ie yeepetuee Heskeuee peelees.
veenerle. keeueeblejeves eMe efceUJetve
efvee|JeJeeoheCes Meemeveeleerue mesJekeebee
Deepe heefnuee Jeiee&leerue DeefOekeeNeebeer
osleerue heCe meOee peeeke Jeeleerue,
heeceeefCekeheCeeJej DeJemeuebyetve Deens.
mebKee cee$e nUtnUt keceer nesle Deens.
DeMee keener Jele&Cegkeeree efveke<eebes
efJeMes<elJeeves Ge mejkeejer DeefOekeejer ns
vesceCegkee, yeouee eEkeJee mesJesleerue Deve
heeueve mejkeejer DeefOekeeNeebvee kejeJes
keesCeleener ot<eCeeee heefueke[s Demeues
yeeyeeRJej meeeOeeNeebke[tve Deeheueeuee
ueeiesue. keeeos Je efveeceebJej yees
heeefnpesle. leecegUs DeMee mejkeejer
eesie efjleerves JeeieJeues peeCeej veener,
sJetve JeeieCeeNee eEkeJee SKeeee ke=leeres
DeefOekeeNeebyeue Deeoj yeeUieCeeNee
DeMeer Yeerleer heefnuee Jeiee&leerue
heefjCeece efveoMe&veeme DeeCeCeeNeebJej
jepekeere meeeOeejer vesleebceOetvener legcees
DeefOekeeNeebceOes Jee{les Deens.
keOeerkeOeer peesKeerce helkejCeeme leeej
keece efyeveyeesYeeheCes heej hee[Ceeme
Gece Meemeve JeJemLeseer veeieefjkeebvee
vemeuesuee, Demee efMekekee yemet Mekesue.
legcneuee cepeyetleer efceUsue. Deieoer Ye
Demeuesueer iejpe ne keUeree ceg{e cee$e
DeMee DeefOekeeNeebeer Deieoere efkejkeesU
jepeJeeRlener DeMee DeefOekeeNeebee
eemeboYee&le vesnceere ogue&ef#euee peelees.
DeMee keeceeJej vesceCetkener nesF&ue.
Deeoj kesuee peelees.

eespevee

10 ceee& 2014

 ogmeje efveke<e, keeeoe Je OeesjCe

jeyeJeleevee DeeefCe heMeemekeere efveCe&e
Iesleevee veee yegerves Jeeieeeuee heeefnpes.
mejkeejer DeefOekeeNeebeer meJee&le ceeser
leekeo cnCepes leebee efve<he#eheeleer Je
eesie ke=leer DeeefCe heejoMe&ke keee&heleer
eeJej Demeuesuee ueeskeebee efJeeeme ner
Demeles. ueeskeebee vepejsletvener legcees
efveCe&e eesie Je heejoMe&ke efomeleerue,
ee erves mekeejelceke heelve kesues
heeefnpesle.
eflemeje efveke<e, legceeeke[s Demeuesues
%eeve DeeefCe legcees keewMeue eemeeer
ueeske legceee Deeoj kejleele. pee
cegeebJej leheMeerueele peeTve hegjsmes ue#e
keWefle kejCeeeer iejpe Deens, Demes
ceg{s mecepetve Je leebee mebhetCe& Dee{eJee
IesCeeeer efJeMues<eCe #ecelee %eeveeletve
efJekeefmele keje. cegs mebhetCe& mecepetve
IesTve Iesleuesues efveCe&e DebceueyepeeJeCeer
eesie Demeleele Je leecegUs Feqle
heefjCeece meeOe nesCeeeer Mekeelee
Demeles.
eewLee efveke<e, hele#e keee&#es$eele
peeTve kejCeeee keeceebceOes mejkeejer
DeefOekeeNeebvee vesnceere yejeemee JesU
Kee& kejeJee ueeielees, DeMeer keeces
JeJemLesle yeoue kejCeeeer mebOeer
GheueyOe keve osleele. eebieues heefjCeece
osCes Je keee&#ece #es$eere DeefOekeejer
cnCetve keece kejCes ns legcees yeesOeJeekee
Demeues heeefnpes. leemeeer keener keg
DeeefCe keesj efveCe&e IeeJes ueeieleerue.
leele vesnceere eekeesjeryeensj peeTve
efJeeej keve YeeeeNeebee efJejesOeele
keejJeeF& kejCeeeer JesU esles. eesie
ke=leer kejCeeme keOeerner ceeiesheg{s heent

vekee. heCe efveCe&e Iesleevee eesie Je

kele&Jeele kemetj kesueeee ke=leeReer
veee Yetefcekee Demeueer heeefnpes. keener
menmee oKeue Iesleueer peele veener DeLeJee
hekejCeeble legcneuee keerCe hemebieebveener
leeyeue efMe#eener kesueer peele veener.
meeceesjs peeJes ueeiesue.
heCe eebieuee keejYeejemeeer les Deleble
heeeJee efveke<e, eebieueer Meemeve JeJemLee
neveerkeejke Deens.
ne veeieefjkeebee cetueYetle nkeke Deens. meeleJee efveke<e, mejkeejer mesJesle
meeJe&peefveke mesJeebes efJelejCe DeeefCe
legceee efJeYeeieees legcner efvejheJeeoheCes
eespeveebee DebceueyepeeJeCeerleerue $eger
vesles Demelee. ue#e hetCe& kejCeeeer
efveeqele keje. leeyeeyele heieleerle
DeeefCe legcner vesle=lJe kejle Demeuesuee
De[LeUs DeeCeCeejs efveece Je DeOeeosMe
efJeYeeieeee keeceefiejeree cenlJehetCe&
efveeqele keve leemeboYee&le mejkeejuee
efveke<eebeer
mebhetCe&
peyeeyeoejer
yeoue megeJeues heeefnpesle. eespeveebee
legceeeJeje Demeueees mJeerkeejues
DebceueyepeeJeCeerle veeefJeve DeeCetve
heeefnpes. DeefOekeejebes efJekeWerkejCe
meJeexlke= heleeRee mJeerkeej kejeeuee
kejleeveee heefjCeecekeejke vesle=lJe
nJee. lemese legceee keefveebceOesner
leeletve Ghepesue, eeeer Keelejpecee
leeee efJekeeme nesCeemeeer heeslmeenve
kesueer heeefnpes. keesCelesner ue#e meeOe
efoues heeefnpes. veJee keuheveebmeeer ceve
kejCeele DeheeMe Deeueeme leeee oes<e
ceeskeUs sJetve lee mJeerkeejCeeeer
keefve kece&eeNeebJej {keueCeeeer
ceeveefmekelee sJeeeuee nJeer. meeJe&peefveke
legcneuee meJee veener, DeMeer pej legceee
mesJeebes efJelejCe heefjCeecekeejkeheCes
DeemLeeheveseer OeejCee Demesue, leje ns
Peeues lej leeeer heefjCeleer ieenkeebes
nesT Mekeles. leeletve legcneuee keefve
meceeOeeve, Deee|Leke m$eesleebee meJeexe
kece&eejer, menkeejer DeeefCe Deieoer
#ecelesheele Gheeesie, Deee|Leke GVeleer
Jeefjebke[tvener Deeoj oeKeJeuee peelees.
DeeefCe Yeeeejele Ie eeceOes nesles.
vesle=lJe eMemJeer nesCeemeeer ne Glke=
meneJee efveke<e, efveCe&e IesCeeme
Gheee Deens.
eeue{keue kejCes DeLeJee les DeeJee efveke<e, iejerye efJeMes<ele ogye&ue
peeCeerJehetJe&ke eUCes ns Meemeve
Ieke, ceefnuee, Devegmetefele peeleer
JeJemLesee jeveses meJee&efOeke vegkemeeve
DeeefCe peceeleer lemese DeuhemebKeebke
kejles. efveCe&e IesCeeme kee vekee.
eebee iejpeebyeeyele legcner mebJesoveMeerue
legcneuee pej legceee #ecelesye{ue
jeefnues heeefnpes. peebvee legceee
Mebkee Demeleerue eEkeJee leebee
heeeEyeeeer meJee&le peemle iejpe Deens,
heefjCeeceebvee peyeeyeoej jenCeeeer Yeerleer
Demes ns ie Deensle. leebeemeeer
Jeele Demesue lej mejkeejer mesJesle
Demeuesuee eespeveebeer heefjCeecekeejke
pet nesT vekee. mejkeejer mesJeseer
DebceueyepeeJeCeer DeeefCe leebee
mebhetCe& keejefkeo&e efveCe&e IesCes DeeefCe
keueeCeemeeer legceeer menevegYetleer eecegUs
efveCe&e IesCeemeeer megmhe OeesjCeelceke
Keje meceleeJeeoer meceepe DeeqmlelJeele
efMeHeejMeer kejCeeMeer mebyebefOele Deens.
DeeCeCeeme legceeer ceole nesT Mekesue.

eespevee

ceee& 2014 11

leebvee Devegketue DeMee mJeerkeejelceke

OeesjCeebmen DeeheCe jent Mekele veener,
ke=leeRcegUs mejkeejer mesJesJejerue leebee
Demes legcneuee Jeele Demesue lej legcner
efJeeeme { nesF&ue.
mejkeejer veeskejer mees[tve ogmejer veeskejer
veJeJee efveke<e, pevelesee keueeCeeee
mJeerkeejCeeee efJeeej keje.
erves keener efJeefMe Gefs meeOe DekejeJee efveke<e, JesieJesieUee
kejCeemeeer
ceb$eer
mejkeejer
JeeeRMeer mebJeeoees keewMeue efJekeefmele
DeefOekeeNeebMeer
efJeeejefJeefvecee
kesues heeefnpes. JesieJesieUee hekeejee
keve OeesjCes DeeKeleele. ceb$eebvee
DeemLeehevee, Keemeieer #es$eeee efJemleej
meuuee osleevee DeeefCe Jeefj mejkeejer
DeeefCe leb$e%eeveeee ceesee heceeCeeJej
DeefOekeejer cnCetve keece kejleevee
Jeehej Demeuesuee DeeOegefveke peieele
SKeeee cegeeJejerue OeesjCeebyeeyele meJe&
efJeefJeOe #es$eebleerue JeeeRMeer legcees
mebegefeke heee&eebes efJeMues<eCe kesues
eebieues mebyebOe DemeCes iejpeses Deens,
heeefnpes. mejkeej jeyeJet heenle Demeuesues
peecegUs DeeJeMekelee Yeemesue lesJne
OeesjCe jepekeere cepeyegjerletve Deens kee,
legcneuee leebeeMeer mebheke& meeOelee
leees Deuhekeeueerve ueeYe Deensle kee,
esF&ue. keee&#es$eeleerue keerCe heMve
oerIe&keeueerve je^ere efnleees Heeeos
neleeUCeeeer legceeer keee&#ecelee
veenerle, ns ner leheemeues heeefnpes. lemes
leecegUs Jee{les.
Demesue lej legceeer celes mheheCes DeeefCe yeejeJee efveke<e, Gece keejYeejemeeer
leee|kekeee DeetkeheCes ceeb[e. SKeeoe
ceeefnleer leb$e%eeve, DeeOegefveke leb$e%eeve
OeesjCeefJe<eeke heee&e meJee&efOeke eesie
Je leebee JeehejeMeer legcneuee pegUJetve
DeeefCe Gefs meeOe kejCeeje kee Deens,
IeeJes ueeiesue. ceeefnleer leb$e%eeveecegUs
eeyeue keejCeebmen mhe meteveener
efJeuebye eUlee eslees. lemese meeJe&peefveke
kesueer heeefnpes. ceb$eebvee keesCelee meuuee
mesJesee heefjCeecekeejke efJelejCeeeer
DeeJe[t Mekesue, eeee efJeeej ke
nceer efceUtve Yeeeej keceer nesCeeme
vekee. legcneuee peer ke=leer meJee&le eesie
ceole nesles. leeee Gheeesie DeeefCe
Jeeles, leer mheheCes meebiee. legceeeke[s
mebYeeJe #ecelee eebeer legcneuee efJemle=le
menkeejer DeeefCe ceb$eerner keeueeblejeves
peeCeerJe Demeueere heeefnpes. heMeemekeere
Deeojeves heenleerue.
keecekeepe heefeee megmegerle kesueeves
oneJee efveke<e, meeJe&peefveke eeeceOes
eebieuee keejYeejeuee eeuevee efceUles.
mejkeejer efveCe&eebJej erkee ke vekee. lesjeJee efveke<e, legceee ceb$eeueeeee
mejkeejuee Deeheuee OeesjCeebes meceLe&ve
erkeesveeeer
heefjCeecekeejkeefjlee
kejCeemeeer cepeyegleer osCes, ner mejkeejer
DeefYeJeeer nesF&ue, ee erves Deieesoje
DeefOekeejer cnCetve legceeer peyeeyeoejer
Yejhetj hetJe&leeejer kesueer heeefnpes. legceee
Deens. erkee keve legcner mejkeejeere
erkeesve Deieoer vescekeee Meyoeble DeeefCe
veJns lej mJeleeerner heeeceuueer kejlee,
mheheCes meceesj sJee. legceeemeceesj
ns ue#eele sJee. pej cege KejesKeje
efJeeejeLe& Demeuesues cegs legcner hetCe&heCes
iebYeerj Demesue DeeefCe DeMee mejkeejer
Deelcemeele kesues Deensle DeeefCe

eespevee

12 ceee& 2014

keesCeleener ceb$eermlejere cebeeJej keesCeleer

Yetefcekee Ieeeeer Deens, eeefJe<eeer
legceee ceveele Demeuesueer mhelee, ns
Deleble cenlJeees Deens.
eewoeJee efveke<e, legcneuee Yeseeuee
Deeuesueebes cnCeCes lemese JesieJesieUer
celes ue#ehetJe&ke Je mebeceeves Ssketve
IesCeeeer meJee efJekeefmele kesueer heeefnpes.
eecegUs keee&#es$eeleerue mecemee Je
JesieJesieUee Yetefcekee eeyeeyele efJemle=le
mJeheele ceeefnleer efceUt Mekeles. SskeCes
ner efMekeCeeeer meJeexlke= hele Deens.
hebOejeJee efveke<e, legceee meceesj
Deeuesueer JesieJesieUer celes Skeeeqlceke
keve DeeKeuesuee OeesjCeeleerue
GefebMeer megmebiele DeMeer menceleer leeej
kejCeeeer #ecelee efJekeefmele kejeeuee
nJeer. Demes kejleevee, heMveeee leebef$eke,
meeceeefpeke Je jepekeere yeepet mecepetve
leebes cetueceeheve kejCeeme legcner me#ece
Demeues heeefnpes. pesLes Deieoer JesieJesieee
hekeejee Yetefcekee DeeefCe erkeesve
Ske$e kejeJes ueeieleele, DeMee Jeefj
OeesjCe mlejeJej ns Deleble cenlJeees
Deens. OeesjCeebeer heefjCeecekeejke
DebceueyepeeJeCeer kejCeeee erves
efnleees Demeuesues keesj efveCe&e IesCeeme
legcner neiee ke vekee.
meesUeJee efveke<e, JeemleJeeleerue eqmLeleer
DeeefCe keesCeleer OeesjCes eMemJeer
Mekeleerue, Demes legcneuee Jeeles, eeyeue
Deleble ceeefnleerhetCe& Demes cele leeej
kejCes iejpeses Deens. hemleeefJele OeesjCes
eEkeJee eespevee pee efkeeCeer Debceueele
DeeCeuee peeCeej Deensle, DeMee efJeefJeOe
Yeewieesefueke #es$eele keece kejCeeNeebke[tve
hemleeefJele OeesjCeebJej DeefYeheee Iee.

leevegmeej eespevesle JeemleJe eqmLeleeree 6. Meemeve JeJemLee megOeejCeemeeer

kejeJes ueeieles, lejerner keener efJeefMe
erves yeoue kejCeeme eesie DeMeer
jepekeere hecegKe DeeefCe mejkeejer
keeeeebvegmeej pesJne pesJne les
hegjsMeer ueJeefekelee DeeCeeeuee nJeer.
DeefOekeejer eebeeJejerue meehes#e
DeefOekeejebee Jeehej kejleele, lesJne
melejeJee efveke<e, DeeJneveelceke
peyeeyeoejeree Deens. meeJe&peefveke
leebeeJej keener keeeosMeerj yebOevesner
vesceCegkee mJeerkeejuee heeefnpesle. leeletve
heMeemeve DeeefCe Gece keejYeej
Deensle. DeMee DeefOekeejebee Jeehej
yeensj efvemeCeees [eJehese ke vekee.
cepeyetle kejCeemeeer heMeemeveeJeje
mJeleb$eheCes efJeeejhetJe&ke kejeeuee nJee.
yeNeeeoe, DeMee vesceCegkeebceOes keesj
peemle peyeeyeoejer Deens, eeJej Yej eflemejs, OeesjCe jJeCeeee efyeke
efveCe&e heefeee iegbleuesueer Demeles
efouee heeefnpes. OeesjCeebeer DeeKeCeer
keeceele
iegbleuesuee
mejkeejer
DeeefCe DeheeMeer jCeeee Oeeskeener
DeeefCe keee&#es$eeleerue peyeeyeoejeree
DeefOekeeNeebveer mebyebefOele cegeebJej
Demelees. legcner pej ns DeeJneveelceke
Yeeie cnCetve keece kejleevee jepekeere
efJeMues<eCe kejleevee Deeheueer celes uesKeer
keece mJeerkeejues Demesue DeeefCe meJe&
hecegKe DeeefCe heMeemeve eebeeleerue
mJeheele ceeb[eJeerle, ns ner cenlJeees
mebyebefOeleebee Ske mebIe ee veeleeves
veeleees mJehe mecepeeJetve IesCes
Deens . SKeeos efJeefMe mejkeejer OeesjCe
heefjece Iesle Demeeue lej eMeeeer nceer
Gheege jsue. meeJe&peefveke mesJesee
meeJe&peefveke efnleees vemesue Je leees
oslee esT Mekeles. leecegUs legcneuee Ske
ueeYe Iesleevee ueeskeebvee heeb[ $eeme
heefjCeece neveerkeejke nesCeej Demeleerue
er heehle nesF&ue DeeefCe DeJeIe[ keeces
DeeefCe ceesee heceeCeeJej yeeskeeUuesuee
lej legceeer efhheCeer Je efJeMues<eCeele lemes
neleeUCeeeer legceeer #ecelee leheemeueer
Yeeeejeuee meeceesjs peeJes ueeieles, ns ner
mheheCes ceeb[ues heeefnpes. cee$e Skeoe
peeF&ue.
ceeve kejCeeeer iejpe Deens. cnCetve
legcner legcees cele mheheCes ceeb[ues DeeefCe
DejeJee efveke<e, he#eesYeke DeeefCe
Keeueerue cegeebJej efJeMes<e Yej osCeeeer
leeJej efJeeejhetJe&ke efveCe&e IesCeele
efeLeeJeCeerKeesj heefjeqmLeleerlener legceeer
DeeJeMekelee Deens.
Deeuee Demesue lej hetCe& leekeoerves leeeer
lelJes DeeefCe ee eebJej legcner ece heLece, Meemeve JeJemLee DeeefCe
DebceueyepeeJeCeer kejeeuee nJeer. ee
Demeues heeefnpes. legceee mebece megt
meeJe&peefveke mesJesee efJelejCeele
heleerves mejkeejer DeefOekeejer Deeheues
oslee keecee vees. heMeemekeere DeeJneves
Yeeeej Jeeheke heceeCeeJej yeeskeeUuee
cnCeCes ceeskeUsheCeer ceeb[Ceeme cege
JesieJesieUee hekeejeer Demeleele DeeefCe
Deens. megJeeleeruee Yeeeejeeer
Demeuee lejer Deieoere iebYeerj mJeheees
efJeefJeOe hekeejes efnlemebyebOeer ueeske DeeefCe
Mekeeleee jesKetve leeee cegkeeyeuee
yeewefke celeYeso vemeleerue lej mejkeejves
mebIevee leele iegbleuesuee Demeleele. meJe&
kesuee heeefnpes. leemeeer meeJe&peefveke
Iesleuesuee efveCe&eeme efJejesOe keve
heMveebee efJeeej legcner Leb[heCes DeeefCe
efJelejCe mesJee heefeee megmegerle
eeueCeej veener. DeMee hekejCeele ceie
Jemlegefve heleerves kejle Demeeue leje
kejCes, ceeefnleer leb$e%eeveeee Gheeesie
mejkeejer veeskejer mees[tve ogmejer SKeeoer
legcner leebvee neleeUt Mekeeue.
DeeefCe efveCe&e heefeesle heejoMe&kelee
veeskejer mJeerkeejCeeee efJeeej kesuee
SkeesefCemeeJee efveke<e, mejkeejer kece&eejer
DeeCeCeeeer DeeJeMekelee Deens. veblej,
heeefnpes.
ns mejkeejuee Gejoeeer Demeleele. hejbleg
Yeeeejeleerue oes<eer DeesUKetve leebvee eewLes, keener iegbleeiegbleeree eqmLeleer DeMeener
ueeskeebheleerner Ske GejoeefelJe Demeles.
Pehe efMe#ee kesueer heeefnpes.
Demeleele keer, ceb$eer DeeefCe Jeefj mejkeejer
mejkeejer OeesjCes DeeefCe keee&eceebJej ogmejs, DeefKeue Yeejleere mesJee ner
DeefOekeejer keefveebJej yeskeeeoe DeeosMe
DeeOeeefjle keece kejleevee peer Gefs
mebefJeOeeveeeer (heefjso 312)
ueeoCeeee heelve kejleele. heg{erue
meeOe kesueere heeefnpesle, leer efveeqele
efvee|celeer Deens, eees mcejCe sJeCes
Deee|Leke efnle eEkeJee Yeeeej eecegUs
keje. lemese ueskeebee iejpee DeesUKetve
Gheege jsue. jepekeere hecegKeebee
ns nesT Mekeles. ceeefHeeebeener leele
leebee meceeJesMe legceee eespeveebceOes
vesle=lJeeKeeueerue mejkeejves Ieeuetve
menYeeie Demet Mekelees. ee meJe& Oetmej
kesuee heeefnpes.
efouesuee OeesjCeebes heeueve heMeemeveeuee
DeeefCe Demhe eqmLeleer neleeUleevee

eespevee

ceee& 2014 13

mejkeejer DeefOekeeNeebceOes Deeheuee

keejJeeF&yeue megmhelee nJeer. DeMeer
eqmLeleer neleeUleevee IeeJeeeeer Yetefcekee
leebee ceveele Deleble mhe Demeueer
heeefnpes. heLece, pes DeeosMe yeskeeeoe
Deensle DeLeJee SKeeee keeeeeee
efJejesOeer Deensle eEkeJee keeeeevegmeej
legcneuee efouesuee DeefOekeejebceOes
nmle#eshe kejCeejs Demeleerue lej
leebeeke[s ogue&#e kejeeuee nJes.
ogmejs, heMeemekeere DeeosMe pej legcneuee
Deeesie eEkeJee Deveee Jeeues lej
keejCeebmen leebee efJejesOe kesuee heeefnpes.
lejerner hegvne hegvne leebee Geej keve
Deeien Oejuee peele Demesue lej leebeer
DebceueyepeeJeCeer kesueer heeefnpes. keener
hekejCeebceOes SKeeeeee keejkeeroeaes
leecegUs vegkemeeve nesT Mekesue. heCe
keeueeblejeves menkeejer DeeefCe keefve
menkeejer leeyeue legceee Deeoje
kejleerue. Deeesie eEkeJee Deveee
DeeosMe Oeg[keeJetve ueeJeueeves legceee
keejkeeroeaes vegkemeeve Peeues Demesue
lej les Yeve kee{Ceemeeer Deveske
hekejCeeble legcees Jeefj Je menkeejer heg{s
esleele. eMeemeeer eEkecele ceespeeJeere
ueeieles. KeessheCee, Deveee DeeefCe
yeskeeeosMeerjheCee eeJej eMeeeer
GYeejCeer nesT Mekele veener.
7. efJeOeerceb[Ueme peyeeyeoej Demeuesuee
jepekeere hecegKeebveerner Meemeve JeJemLee
keMeer cepeyetle kejlee esF&ue, eeee
HesjefJeeej kesuee heeefnpes. Jej GuuesKe
kesuesuee efveke<eebes heeueve nesCeemeeer
Deleble heyeU DeMeer jepekeere menceleer
DeeJeMeke Deens. leemeeer leebvee
osMeJeeheer eee& keve ke=leer kejCeeeer

eespevee

14 ceee& 2014

leeejer Demeueees meebieeJes ueeiesue, pes

mejoej hesue eebveer mene oMekeebhetJeeae
meebefieleues Deens.
(uesKeke efveeespeve ceb[Uees meome
Deensle.)
meboYe&meteer:
1. Constituent

Assembly

Debates on Indian Civil

Service in the Constitution
Hall, Volume (X), 10th

uesKeke /
Jeeekeebmeeer
vece metevee

October, 1949.

2. Ethics

in

Governance"

(January,
Fourth

2007):
Report,

Administrative

Second

(Fb epeer ) Je `Yeejle' (eE n oer )

Reforms

ee Jeeef<e&ke meboYe& ebLeebee eleer

Commission, Government

kesvere meove, meeryeer[er yesueeHetj,

of India.

3. Governance,

ekeeMeve efJeYeeieeee `Fbef[ee'

Volume-I,

Chapter 10, pp 295, Twelfth

veJeer cegbyeF&, efHeve 400614

Five Year Plan of India

esLeerue keeee&ueeele GHeueyOe

(2012)

Deens l e. ee eleer meb ener

(yeer kes elegJexoer - meome, efveeespeve

Deeeesie veJeer efouueer, Yeejle mejkeej.
mebhekee&meeer F&cesue - bkchaturvedi@
nic.in)
GcesMe keguekeCeea

s J et Fef CeeNee ues K eke

Jeeekeeb v eer DeeHeueer ceeieCeer
yngovt.patika242@
gmail.com ee mebkeslemLeUeJej

ke=Heee veeWoJeeJeer.

efJeMes<e uesKe

ieeceerCe kepee&uee yeUkeer

veefekesle ceesj Je oerhleer pee@pe&
osMeeleerue ieeceerCe #es$eeee efJeehegjJee
Jee{efJeCes ne yeBeEkeie OeesjCeeee Ske cenJeeee
GsMe Demetve iesuee keener oMekeebheemetve ee
Gefeehele heesneCeemeeer cenJeeee
Gheeeeespevee megeJeCeele Deeuee Deensle. ee
meelelehetCe& heelveebcegUs keener mekeejelceke
yeoue Peeues Demeues lejer cetues, peesKeerce Je
heefjCeecekeejkelee eebee erves meOeeeer
heefjeqmLeleer Heej eebieueer veener Demese cnCeeJes
ueeiesue.
mebhetCe& Yeejleeee efJeeej kesueeme SketCe
osMeebleie&le GlheVeeee (peer[erheer) iegCeesejeJej
70 kekes Flekes keceer kepe& efceUles, lej ke=<eer
#es$eeee efJeeej kejlee les 36 kekeeebntve
keceer Deens. eeee DeLe& Demee keer ke=<eer #es$eeuee
Deieeceeves hele hegjJee JneJee Demes OeesjCe
Demeues lejer hele#eele lees lemee nesleevee efomele
veener. eeee heefjCeece cnCetve MeslekeNeebceOes
meeleleeves Deveewheeeefjke kepe&yeepeejerheCeees
heeyeue Jee{le eeueues Deens. meerceeble
MeslekeNeebhewkeer (Skee nskejhes#ee keceer peceerve

Oeejke) kesJeU 14 kekes MeslekeNeebveer

2009 meeueer mebmLeelceke kepe& Iesleues lej
GJe&efjle MeslekeNeebvee leebee kepee&ee iejpee
YeeieefJeCeemeeer Deveewheeeefjke eesleebJej
(meeJekeejebJej) DeJeuebyetve jneJes ueeieles.
efMeJeee Deveske heeosefMeke Demeceleesuener
Dee{Ule Deensle. osMeeleerue meieeele keceer
peer[erheer heeleeebhewkeer Ske Demeuesuee
efyenejmeejKee jepeeceOes SketCe peer[erheer
iegCeesejeee 16 kekeeebhes#ee keceer kepe&
efceUles. 2007-2012 ee Je<eeojceeve
SketCe Meslekeer kepe&Jeeheeee 38 kekes
kepe& oef#eCeske[erue jepeebvee efceUeues, pesLeerue
heerke #es$e Yeejleeee SketCe heerke #es$eehewkeer
20 kekes Flekes Deens. lesJe{se heerke#es$e
DemeCeeNee hetJe& Je F&Meeveske[ee jepeeble
kesJeU 8 kekes kepe& efceUeues. ceOe Yeejleeuee
SketCe 27 kekes heerke #es$eeee leguevesle Hee
13 kekes ke=<eer kepe& efceUeues. kepee&ee ne
heJeenosKeerue efhekeebee nbieeceebJej DeJeuebyetve
veener. ceeefmeke kepe&oj mebefJelejCe heCeeueer ner

heeLeefceke heeleUerJejerue Kejerhe (petve, peguew,

mehWyej) Je jyyeer (ef[meWyej, peevesJeejer)
nbieeceebJej DeeOeeefjle Demeueer heeefnpes. yeBkeske[tve
nesCeejs Ske elegLeeMe mebefJelejCe ceee& SsJepeer
Meslekeer GlheVe efceUCeeNee Flej kegueener
ceefnveele efceUeeuee nJes. ieeceerCe Yeeieeleerue
kepe&Jeeheeee efvecve heefjCeecekeejkelesmeesyele
DeeCeKeer Ske cenJeeeer De[eCe cnCepes ce=le
ceeueceeses (vee@ve-heHeexe\ceie Demesdme) heceeCe
peJeUpeJeU 5%, cnCepes Flej #es$eebhes#ee
oghhe Deens. je^ere ke=le yeBkeebveer eser kepex
leebee heeeeYetle Jeepeojeee 3% keceer
les 2% DeefOeke ojeves eeJeerle, DeMeer Dehes#ee
leebeeke[tve kejCeele esles. cee$e leebes
cetue-mesJee iegCeesej 30% ntve DeefOeke Deens.
Yeejleeleerue ieeceerCe kepe&efJelejCe
heecegKeeves je^ereke=le yeBkeebceeHe&le kesues peeles.
iesuee keener Je<ee&le nUtnUt Demes mhe nesle
Deens keer cetues, peesKeerce Je heefjCeecekeejkelee
eebee eqkeesveeletve je^ereke=le yeBkeebee
MeeKeebeer meOeeeer heefjeqmLeleer ueneve kepex

eespevee

ceee& 2014 15

Je heeOeeve #es$e kepe& osCeeme eflelekeerMeer

Deveghe veener. Jeepeoj JeieUlee yeBkeebee
keecekeepeeee Kee& 30 kekeeebFlekee
Deens DeeefCe ueneve kepeemeeer ce=le ceeueceee
10 kekes eEkeJee leehes#ee DeefOeke Deensle.
leLeeefhe, yeBkesee leeUsyeboele heejoMe&kelee
keceer DemeueecegUs ne Kee& Je peesKeerce Flekeer
peemle Deens ner JemlegeqmLeleer heke nesle veener.
leecegUs yeBkeebveer Ge heeLeefcekelee #es$eebvee
heeOeeveeves kepe& hegjJee kejeJee ns OeesjCe,
lee #es$eeheele heesneseCeemeeer heejbheefjke
heOoleeree DeJeuebye kejeJee ner jCeveerleer Je lees
JeJenej oMe&efJeCeemeeer leeUsyeboeee pegvee
heCeeueeree Jeehej ee meJe& ieeser leMeee eeuet
jenleele. peeieefleke Je Yeejleeleerue Gece
heIeele Demes megeefJeleele keer, je^ereke=le
yeBkeebvee heefjCeecekeejkelesves DeMee hekeejeer
keeces kejeeeer Demeleerue lej leebvee leemeeer
efJeMes<e mebjevee GYeejeJee ueeieleerue eEkeJee
kesJeU nse keee& kejCeeNee GheMeeKeebee
ceeOeceeletve ns keece kejeJes ueeiesue. les kejerle
Demeleevee efveCe&e heefeeses keWerkejCe ve
kejlee hele#e $eCekeeWMeer JeJenej kejCeeNee
kece&eeNeebee neleele efveCe&eees DeefOekeej
eeJes ueeieleerue. eentve eebieuee heee&e cnCepes
leebveer ns keee& DeefOeke keee&#ecelesves ke
MekeCeeNee mJeleb$emebmLee- Goe. #es$eereyeBkee
eEkeJee DeejyeerDeee-efveeefcele ye@bkeslej efJee
kebhevee - eebee ejs kejeJes, cnCepes leebee
mJeleee leeUsyebo Je ve]Hee#ecelee ee yeeyeeRvee
Oekekee heesneseCeej veener. je^ere ee
cenlJeeee yeBkeebee leeUsyeboele keceer heleeree
Je DeefOeke jkecesee ceee meele peeT
vees Je peesKeerce Je cetue eebes JeJemLeeheve
kejCeemeeer leebvee meoesefole heeslmeenve

eespevee

16 ceee& 2014

efceUeJes eemeeer leeUsyeboeee heejoMe&kelesuee

DeefOekeeefOeke cenJe osCes eceheehle Deens.
leemeeer heleske efJeYeeie heeleUerJej meefJemlej
DenJeeue yeveefJeCeeJej Je heefj#eCeees efvekeeue
efkeceeve Je<ee&keeer peenerj kejCeeJej Yej
eeeuee nJee.
Yeejleeleerue heeosefMeke yeBkee cegKelJes
menkeejer mebjeveslebie&le eeueCeeNee yeBkee cetues,
peesKeerce Je ieenkeebheeleeer heesneseCeeeer
keee&#ecelee ee leervener yeeyeleerle Deleble
HeeeosMeerj Deensle. hejbleg iesuee Deveske
Je<eeceOes leebvee heMeemeefveke mecemee lemese
heeosefMeke heeleUerJejerue JeJemLeebleie&le peesKeerce
JeJemLeeheve (Goe. hepe&veJe=eree Oekekee
DeeefCe mLeeefveke DeLe&JeJemLesee mJeheeleerue
heefjJele&ve) kejCeeleerue DeheeMe ee oesvner
yeeyeerle Hekee yemeuee Deens. Yeejleere menkeejer
mebjevesle ee oesvner cegeeJeve DeheeMe
efometve Deeues Deens. Meemeve, je^ere ke=<eer Je
ieeceerCe efJekeeme yeBke (veeyee[&) Je Yeejleere
efjPeJe& yeBke (DeejyeerDeee) eebee meelelehetCe&
heelveebveer efkeceeve pee menkeejer mebmLee meOee
DeeqmlelJeele Deensle leebeeleerue Jejerue oes<e
kee{tve ekeCeeeer heefeee meg Peeueer Deens.
hejbleg eehetJeea ceeb[uesues mebjeveelceke cegs
eqkeue Demetve mLeeefveke yeBkee Je veeyee[&uee
veJeerve #eceleebee efJekeeme kejCeeeer iejpe
Deens. lemese veJeerve peesKeerce JeJemLeeheve
Glheeove GoenjCeeLe& heueekeeueerve efJecee Je
mebj#eCe eebeerner iejpe Deens. meOee heeosefMeke
eEkeJee mLeeefveke yeBkee ceesee heceeCeeJej
keee&jle Deensle. hejbleg peesheele peesKeerce
JeJemLeeheve De[eCeeRvee keeecemJeheer ceeie&
meehe[le veener, leesheele veJeeves heeosefMeke yeBkee
efvecee&Ce kejCeehes#ee pee DeeqmlelJeele Deensle

leebese meMeeerkejCe, meyeueerkejCe kejCes

iejpeses Deens.
heeosefMeke yeBkeebheceeCese efjPeJe& yeBkesee
DeefOeheleeKeeueerue yeBkeslej efJeeere mebmLeebveener
cetue, peesKeerce Je heefjCeecekeejkelee ee
DeeIee[eebJej Deveske Heeeos Deensle. ee
mebmLeebee jeveseer leekeoe DeMeer Deens keer
yeNeeeMee efkeeCeer leebvee pevelesee sJeer
Ieslee esT Mekele veenerle. leemeeer lee
IeeTke eesleebke[tve, Goe. Yeeb[Jeue yeepeej
eEkeJee yeBkeebke[tve Gmevee IeeJee ueeieleele.
leecegUs heeosefMeke yeBkeebee Deieoer efJe,
GeefMeef#ele, efJeMes<e heefMeef#ele Oevekees
meeleleeves leebee keecekeepeeJej vepej sJetve
Demeleele DeeefCe leebvee ee mebmLeebeer keeceefiejer
HeejMeer eebieueer vemeueees Dee{Uueeme
les leelkeeU JeJenej yebo keve ekeleele.
leLeeefhe, DemeceeOeevekeejkeheCes efJekemeerle
Peeuesues kepe&-Yeeb[Jeueer yeepeej, yeBkeebveer
heeLeefcekelesves helehegjJee keve mebheeer
efvecee&Ce kejCeeJej Demeuesuee efveeceebee Yej,
DeeefCe jepe meeJekeejer keeeeebMeer mebyebefOele
meeMebkelee F. cegUs ee #es$eeee efJemleej Peeuesuee
veener. DeMee mebmLeebvee efkejkeesU sJeer pecee
kejCeeeer #ecelee vemeuesuee efJeMes<e IeeTke
yeBke ee mJeheele je^ereke=le yeBkeebee jevesle
meceeefJe kejCeele eeJes. Demes kesueeme
leebee cetueYetle mJeheele yeoue ve kejlee
leebee Jee{erle ieeflejesOe efvecee&Ce kejCeeNee
De[eCeer otj nesleerue Je leebeer JeJemLeelceke
eqmLejlee Jee{Ceeme ceole nesF&ue.
meOeeeer keesj Je eebef$eke heleereer
kepe&efJelejCe heOole ner ieeceerCe kepee&ee
efveeefcele Jee{erleueer cetU De[eCe Deens.
eeefMeJeee efJeefJeOe kepe& ceeieeee keeceefiejeRJej

Je ieeceerCe kepe&hegjJeeees Deekeejceeve, opee&

Je cetue eebJej heYeeJeer heefjCeece kejCeemeeer
keener cenlJeeee yeeyeeRceOes yeoue kejCes
DeeJeMeke Deens.
Jej GuuesKe kesueeheceeCes Ske
cetueYetle De[eCe DeMeer keer, Yeejleere
yeBeEkeie #es$e YeejleemeejKee efJekemeveMeerue
DeLe&JeJemLesee iejpeebee leguevesle Deekeejeves
ueneve Deens. kepee&ee jkekecesJej nesT
MekeCeeje ueneve Deekeejeee heefjCeece
efJekeesheeme peeCeeme DeeCeKeer Ske keejCe
cnCepes mejkeejer efveeceevegmeej yeBkeebvee leebee
ceeHeke mebmeeOeveeee ceese Yeeie mejkeejer
kepe& jesKeebceOes Je DeVe kepex osCeele
iegbleJeeJee ueeielees. yeBkeslej eesleebejs ee oesvener
iejpee hetCe&heCes YeeieefJeCeeFlehele meKeesuelee
Yeejleeleerue Yeeb[Jeueer yeepeejhesebveer heehle
kesueer Deens. leecegUs ns DeieeeeefOekeej
kee{tve Iesleueeme ieeceerCe Je Flej hekeejes
kepeemeeeres ceess eesle yeBkesee leeUsyeboeletve
cege kejlee esT Mekeleele. eeefMeJeee,
yeBkeevee, efJeMes<ele Meemekeere ceeuekeeree
yeBkeebvee leebes Meslekeer kepe& Deleble keceer
Jeepe ojeves eeJeer ueeieleele. mejkeej
JeepeojeJej met osles leeee heefjCeece Meslekeer
kepe& JeJemLesle ceesee heceeCeeJej efJeke=leer
efvecee&Ce nesCeeJej Peeuee Deens. leecegUs
ueneve MeslekeNeebvee Je Yetefcenerve cepegjebvee
kepex veekeejCeele Deeueer. leebee kepee&ee
ceesee ceeieCee Demeuee lejer leebvee
efkeceeve kepex eeJeer Demee yeBkeebee erkeesve
yeveuee Demetve eeceOes keesCeleener hekeejee
keuhekelesuee JeeJe Gjuesuee veener. Deeheeheuee
peesKeerce heeheevegmeej MeslekeNeebvee Jeepe oj
DeekeejCeeeer cegYee yeBkeebvee efceUeueer heeefnpes.

leemeeer mejkeejuee pes keener jesKe Devegoeve

Jee kepe&ceeHeer meejKes ueeYe eeees Demeleerue
les Flej kegueener ceeiee&ves kepe& heCeeueerle ve
De[kelee hele#e MeslekeNeeuee efceUeJes DeMeer
meese kesueeme yejs nesF&ue. peeCeerJehetJe&ke
kepe& yeg[efJeCeeNee JeeeRvee eehe yemeeJee
Je efveeefcele kepe&Hes[ kejCeeNee JeeeRvee
DeefOeke kepe& mJemleele GheueyOe JneJes eemeeer
meJe& hekeejee kepe&oeleebeer (Goe. ess
yeele ie, efkemeeve es[er kee[&, meJe&meeOeejCe
es[er kee[&) meJe&meceeJesMeke efjheese\ie
efmemerce (DeejyeerDeee- efveeefcele meg#ceefJee
mebmLeebee OeleeaJej) leeej kejCeeeer
DeeJeMekelee Deens.
heeLeefcekelesves helehegjJee kejCeeee
#es$eeleerue efveoxMe SkemeejKee heleervese
heeUues peeCeeee DeeienecegUs yeBkesuee efJeefMe
#es$e eEkeJee heosMeeMeer mebyebefOele #ecelee efJekeefmele
kejCeeme De[LeUe efvecee&Ce neslees. eeJej Gheee
cnCetve keerCe #es$es eEkeJee heosMeeuee helehegjJee
kejCeeyeue DeefOeke leesue osCes, Skee yeBkesuee
efleee hemebleervegmeej Ske eEkeJee DeefOeke #es$e
DeLeJee heosMeeJej ue#e keWefle kejCeeeer
hejJeeveieer osCes, F. yeoue keve De[eCeeRJej
ceele kejlee esF&ue, DeeefCe leee JesUer yeBke
#es$eeuee Deeheuee helehegjJee kejCeeee
GsMeebeer hetleeaner kejlee esF&ue. DeMee
hekeejee eespeveebceOes efpeune heeleUerJejerue
yengiegCekeeeer jevee eeemeerue Fbkeuegefmekeme
ee mJeleb$e efveoxMeebkeeee DeeOeejeJej
kejCes ne eebieuee Gheee Demet Mekelees.
SKeeee efJeefMe #es$eeleerue Dehes#esntve keceer
Demeuesuee keeceefiejeree DeeOeejeJej #es$eMe
leesue jefJelee esleerue. cnCepes heerSmeSue
40% (Develeesue) GefebSsJepeer yeBkeevee

meceke#e leesue SheerSmeSue 50% es Gef

jefJelee esF&ue. kepee&eer iejpe Je hele#e
hegjJee eeleerue JesUsee ieeWOeU eUCeemeeer
Jej efouesues kepe&hegjJeeees Gef kesJeU ceee&
DeKesjheele hetjs ve kejlee les heleske efleceenerle
hetCe& kejCes meeeres jJeeJes ueeiesue.
heer Sme Sue OeesjCeele ieenkeeee
GheYeesie #ecelesJej Yej DemeueecegUs leer
Yetefcenerve cepegjebee efnleeefJeOo Deens, ee
Dee#esheeee efJeeej keve lee OeesjCeeleerue
hetJe&ien otj kejCes ns osKeerue DeeJeMeke Deens.
oerIe&keeueerve OeesjCe jJeleebvee oeefje
efveceg&ueve Je efJekeeme Jee{ermeeer DeeJeMeke
efJeefJeOe Iekeebes legueveelceke cenlJe pemes
yeouele peeF&ue, lemeleMeer Deieece #es$eeeer
JeeKeener yeoueeJeer ueeiesue DeeefCe SheerSmeSue
Gefebee hetleeameeer JeehejCeees leesuener
yeoueeJes ueeieleerue. efJeYeeie/#es$eevegmeej kepe&
Je peer[erheer eebes iegCeesej DeeefCe kepee&eer
efJekeeme ueJeefekelee ee leesueebeener efJeeej
nesT Mekesue. hejbleg ns Ie[eees Demesue lej
efveeespeve Deeeesieeuee heleske efpeueemeeer
DeeefCe efpeueeleerue cenlJeeee #es$eemeeer
DeefOeke=le peer[erheer ceeefuekee hekeeefMele
kejeJeer ueeiesue. leeyejesyeje DeejyeerDeeeuee
kepe&efJe<eeke legueveelceke ceeefnleer hekeeefMele
kejeJeer ueeiesue.
heerSmeSue Gefebeer hetleea Je leeUsyebOeees
JeJemLeeheve ee oesvner Me efJeeej kejlee
cepeyetle yeepeejebeer GYeejCeer kejCes DeeJeMeke
jsue, peeejs efJee yeepeejeleerue menYeeieer
IekeebceOes ceee Je peesKeerce eebeer hejmhej
Deoueeyeoue Mekee nesF&ue. DeMee yeepeejecegUs
heerSmeSue (Je Deve) ceeebeer Kejsoer - efJeeer

eespevee

ceee& 2014 17

iegCeJeesvegmeej kejCes Mekee nesF&ue. DeMeer

yeepeejhes GheueyOe vemeueecegUs Deepe yeBkeebvee
heerSmeSue Gefebeer hetleea ve kesueeyeue
peemleeree ob[ eeJee ueeielees. heerSmeSue
ceeeeer efvee|celeer kejCes ceneie Je peesKeceeres
Demeues lejer yeBkeebvee les kejCes DeeJeMeke
jles. yeBkeebee eqmLejlesJej efJehejerle heefjCeece
kejCeejs #es$eere eEkeJee efJeYeeieere Demeceleesueve
DeU Deensle. DeMee yeepeejhessee
DeeqmlelJeecegUs yengefJeOe efJeMes<e efvee|cekeebee
(yeBke Je ye@bkeslej) efJekeeme Mekee nesF&ue.
ee hejmhej menkeeee&letve ieeceerCe Yeeieeleerue
Debeflece keggbye DeeefCe Geesieeheele kepee&es
peeUs keceer Keee&le, keceer peesKeerce helkeve
Je heYeeJeerheCes hemejefJeCes Mekee nesF&ue. Debeflece
kepe&oejeke[tve Jemetue kejCeeee Jeepe oj
ne yeBkesee heeeeYetle 8% ntve peemle Demelee
keecee vees ner Dener kee{tve ekeeJeer ueeiesue.
ceeebes omlewJepeerkejCe keesCelee mJeheele
kesues Deens eEkeJee lee heeLeefceke keer ogece
yeepeejhessMeer mebyebefOele Deensle eebee efJeeej ve
kejlee yeBkeebvee leebee JeJenej kejlee eeeuee
nJee. ner heefeee veseves heej hee[Ceemeeer
veeyee[&, je^ere ie=nefvecee&Ce yeBke (SveSeyeer),
mcee@ue Fb[m^erpe [sJnueheceW yeBke Dee@He Fbef[ee
(Sme Deee [er yeer Deee) eebmeejKee efJeMes<e
efJee mebmLeeveener DeefOeke yeepeej-mevcegKe JneJes
ueeiesue. Goe.veeyee[& mJemle ojele meskeb[
uee@me [sefHeefMeebmeer nceer osTve keee&#ece
menkeejer yeBkeebeer Deee|Leke eqmLeleer megOeejCeeme
ceole ke Mekeles.
ieeceerCe kepe&hegjJeeemeeer Gheege
Mekeleerue DeMee keener yeeyeeRceOes
ieenkeefJe<eeke ceeefnleeres mebkeueve/efJeMues<eCe
kejCeemeeer keUeree mebjeveebeer efvee|celeer,
esee MeslekeNeebheele Fueske^esefveke Jemlet
heesneJet MekeCeeNee ieesoeceebeer efvee|celeer,
Yetceer veeWoCeer JeJemLee, nJeeceeve ke#e, ogece

eespevee

18 ceee& 2014

ceeebee yeepeejeeer efvee|celeer F. Iekeebee

DebleYee&Je kesuee Deens.
(veefekesle ceesj - kesej Fbef[ee,
efj]peJe& yeQke Dee@]He Fbef[ee, Deee. kes. heer. meWj
Hee@j skeveesuee@peer Fve heeqyueke nsuLe Je efeefmeue
F. mebmLeebee mebeeueke ceb[Uees meome.
efj]peJe& yeBkesee veefJeve yeBke Devegoeehe$e
efJe<eeke Ge heomLe meuuee meefceleeres
meome lemese Yeejle mejkeejee Deejesie
Je keggbyekeueeCe ceb$eeueeeee Deejesie
Je keggbyekeueeCe cegKe heefj<eoses meome.
mebhekee&meeer F&cesue- erin.jeremiah@
ictph.org.in)

(men uesefKekee - oereqhle pee@pe& je^ere efJeeere heyebOeve Je mebMeesOeve ee

mebmLesee efJee efvecee&Ce efJeYeeieeee meomee
lemese ee mebmLesee efJeeefJe<eeke OeesjCeelceke
keeee&le efJeMes<e menYeeie. mebhekee&meeer F&cesueDeepti.George@ifmr.co.in)
eer Dee[kej

Deeieeceer Debke
Sefeue, 2014
`Yeejleere DeLe&JeJemLee'
ee efJe<eeeJej Demesue.
ces, 2014
`Gpee& megj#ee'
ee efJe<eeeJej Demesue.

ekeeMeve efJeYeeieeeer
veJeer Hegmlekes
1. eeeerve Yeejleeleerue es#eeie=ns
(cejeer) ` 95/-

Deve keener Hegmlekes

1. ceneosJe ieeseEJeo jeve[s

(cejeer) ` 25/2. DeeHeuee je^ere OJepe
(cejeer) ` 110/-

%eeveeee meeOevemebheeeres Skeef$ekejCe DeeefCe JeJemLeeheve :

heMeemekeere megOeejCeebee OeesjCeeleerue keUeree cege

meeJe&peefveke JeJemLee DeeefCe keee&ece
ewleveoeeer kejCeemeeer DeveskeefJeOe
#es$eebleerue %eeveeee meeOevemebheeeree meeleleeves
MeesOe IesCes, leer Ske$e DeeCeCes, efvecee&Ce kejCes
DeeefCe eflees JeJemLeeheve kejCes ner heefeee
JeejbJeej kejCeemeeer Demeuesueer mebmLeelceke
#ecelee ne jepeeee DeefOekeejeleerue keUeree
cege Deens. ogoxJeeves, meeJe&peefveke JeJemLesle
%eeve DeeefCe leees JeJemLeeheve kejleevee,
eMemJeer mecepeCes (`keewMeue' cnCetve) DeeefCe
#eguueke uesKeCes `Mew#eefCeke eEkeJee leeeqlJeke'
cnCetve), yeee ue#eCeebes heoMe&ve (leebef$eke
menee cnCetve) DeeefCe keeceees efveeqele mJehe
(heceeefCele Je DeefveJeee& heefMe#eCeees efoJeme
cnCetve), Deefleefje cenJe osCes (DenJeeue
osCes eEkeJee keeieohe$es meebYeeUCeeje cnCetve)
DeeefCe oKeue ve IesCes (DevegYeJeeletve Deeuesues
MeneCeheCe Je mLeeefveke mecegoeeebes DevegYeJe
Je hele#e DebceueyepeeJeCeer kejCeejs cnCetve)
eele Gheege meblegueve meeOeCeemeeer meJeevee

cesKeuee ke=<Cecetleea1 DeeefCe er. megbojjeceve

vesnceere mebIe<e& kejeJee ueeielees. ee heefeesle
DeeheCe keee&eceebes Deeflemeeceeve heefjCeece
Je meeJe&peefveke JeJemLee DeeefCe mesJee eele
heefjJele&ve Ie[Jetve DeeCeCeele Demeuesuee
%eeveeee meeOevemebheeeree Yetefcekesee ceee&efole
efJeeej kejlees.
yengleske IeveebceOes, osKejsKe DeeefCe
keee&Jeener kejCeeleerue De#ecelee cnCepes
Heej ceeser heMeemekeere etke mecepeueer peele
Demeueeves keee&eceebee Deeflemeeceeve
heefjCeeceebmeeer DebceueyepeeJeCeerleerue DeheeMe
keejCeerYetle Demeueees ie=efnle Oejues peeles
DeeefCe vesnceerheceeCes eespeveebeer ceeie&oMe&ke
leJes heYeeJeerheCes DeeejCeele ve DeeCeueecegUs
DebceueyepeeJeCeer Hemeueeee mecepe yengleske
JesUsuee keve Iesleuee peelees. heefjeqmLeleer
mecepetve IesCeeyeeyele Demeuesuee mebkegefele
eqkeesve DeeefCe ceesee heceeCeeleerue
iewjmecepeecegUs ns Ie[les. leelee Yej cnCepes
Deee|Leke heeyeU DeeefCe ceveg<eyeUele Heej

ceeser ojer DemeueecegUs, efJeefJeOe mlejeJejerue

mecemee mees[efJeCeemeeer DeeefCe DeefOekeej
efvee|celeermeeer
meeleleeves
DeeJeMeke
Demeuesuee %eeveeheele eesie heleerves DeeefCe
hegjsMee leeejerves heesneCeeeer #ecelee vemeueeves
meeJe&peefveke JeJemLee DeeefCe keee&eceebvee Heej
ceese Oekekee yemelees. heefjeqmLeleer DeMeer Deens
keer, DeLe&mebkeuheere lejletoeReer DeeefCe hee$elee
Demeuesuee kece&eeNeebeer efveegeer kejCeeeer
DeeJeMekelee Demeleevee leeeere kecelejlee
Deens. Kejs lej, Deee|Leke meeOevemebheeer Je
ceveg<eyeUeheceeCese heCe mJeleb$eheCes Deleble
cenJeeeer meeOevemebheeer cnCetve %eeveeeer
keoj kesueer iesueere heeefnpes. iejpe Deens
leer, DebceueyepeeJeCeermeeer DeleeJeMeke
Demeuesuee %eeveeee MeesOe IesTve leeee
heehegjeJee kejCeemeeer, meeJe&peefveke
JeJemLee DeeefCe keee&eceebes Demeeceeve Oese,
Dehes#ee DeeefCe mJehe efveeqele kejCeemeeer
mhe OeejCee DeeefCe GejoeefelJe Demeuesuee
mebmLeelceke jeveseer.

eespevee

ceee& 2014 19

%eeveees DeveskeefJeOe eesle

veJee heefjeqmLeleerMeer pegUJetve IesT
Mekesue DeMeer JeJemLee efvecee&Ce kejCeees ceess
DeeJneve Deens. mebJesoveMeerue, DeYeemet mebIevee
- peer mecegoeeebke[tve, leeeqlJeke Yetefcekesletve
DeeefCe DebceueyepeeJeCeerleerue mJeleee
DevegYeJeeletve efMekesue DeeefCe ee efMekeCeeee
Gheeesie keee&eceebee heefjCeeceele meeleleeves
megOeejCee kejCeemeeer kejsue.
%eeveees ns leervener eesle; ueeskeebke[s
Demeuesues %eeve, leeeqlJeke eEkeJee JeeJemeeefeke
#es$eeleerue %eeve DeeefCe keee&Jeener kejCeeNeebvee
Demeuesues %eeve eebee Flekese cenJeees
DeeefCe hejmhejhetjke Deensle ns ue#eele IesCes
Deleble cenJeees Deens. yengleske JesUsuee
keee&eceebceOes ueeskeebke[s Demeuesuee
%eeveeke[s ogue&#e kesues peeles. pesLes leees
cenJe ceeve kejCeele Deeues Deens DeMee
yeeyeleerle osKeerue, efveCe&e IesCeeee heefeesle
ee %eeveeee heeOeeveeves efJeeej kesuee peeF&ue
DeMee Heej keceer eb$eCee Deensle. eeehekeejs
DebceueyepeeJeCeeree jevesleerue ceOece
mlejeJejerue JeJemLeeheke DeeefCe hele#e peeiesJej
keece kejCeejs keeceieej eebee %eeveeeer oKeue
IesCeele DeeefCe leeletve efMekeCeele meeJe&peefveke
JeJemLee meJe&meeOeejCeheCes DeheeMeer jleele.
peeheceeCes mLeeefveke mecegoeeebke[s, yengleske
JesUsuee hele#e menYeeie osCeeNeebSsJepeer Debeflece
ueeYeeLeea cnCetve yeefIeleues peeles, DeeIee[erJej
keece kejCeeNeebke[s heefMe#eCe IesCeejer Jeeer
cnCetvee kesJeU meeceeveheCes yeefIeleues peeles,
efveCe&e heefeee DeeefCe JeJemLesee hegvej&evesle
peees eesieoeve Demeuese heeefnpes Demes ceewefueke
%eeve Demeuesuee kece&eejer cnCetve veener. MesJeer,
leeeqlJeke %eeveeee pees[erueee leees cnCetve
leeCeleCeeJe Demeleelee. Skee yeepetuee, meKeesue
leeeqlJeke mebMeesOeveeee DeefleMee Jesieee

eespevee

20 ceee& 2014

ieeflecegUs DeeefCe ceeb[CeercegUs ceewefueke %eeveeee

leeUcesU yemele veener DeeefCe OeesjCekelex Je
DebceueyepeeJeCeer kejCeeNeebheele les heesnesele
veener. ogmeNee yeepetuee, OeesjCe efveeqeleermeeer
hegjeJeeJej DeeOeeefjle mebMeesOeveeee efJeefMe
mJeheeJej DeeefCe Jeeheke mlejeJejerue
meeJe&peefveke keee&eceebee cetueebkeveemeeer
mebMeesOeve heleer (efJeMes<ele heeeesefieke jevee
Demeuesuee) mJeerkeejCeeJej Jee{lee heceeCeele
Yej osCeele eslees.
ee meieeeeer heefjCeleer leb$e%e DeeefCe
keee&Jeener eeceOes, OeesjCes Je keee&eceebeer
DeeKeCeer kejCeejs DeeefCe les ueeskeebheele
heesneseJeCeejs Je leeeer JeJemLee heenCeejs
eebeele, lemese le%e meuuee osCes, cetueebkeveeee
heleer jJeCes DeeefCe heefjCeeceebeer peyeeyeoejer
efveeqele kejCes eeble JeejbJeej De[eCeereer
heefjeqmLeleer efvecee&Ce nesCeele nesles. ner ojer
%eeveeee meeOevemebheeeree hees<eke DeeefCe
mepe&veMeerue JeJemLee Gece hekeejs Yeve
kee{leele DeeefCe hele#eele meeJe&peefveke
JeJemLee cepeyetle kejCeemeeer DeeefCe
keee&eceebeer DebceueyepeeJeCeer kejCeemeeer
%eeveeee megmebiele Je hetjke DeMee DeveskeefJeOe
eesleebJej DeeOeejuesueer heefjhetCe& mebmLeelceke
jevee lee peeieer efvecee&Ce kejleele. leecegUs
eeke[s heMeemekeere megOeejCeebee keesCeleener
OeesjCeeleerue keUeree cege cnCetve yeefIeleues
heeefnpes.
ee uesKeeee GJe&jerle Yeeieele leerve
keUeree mebmLeelceke jeveebJej Yej osCeele
Deeuee Deens, peebee Gheeesie meJe&meeOeejCeheCes
leebef$eke #ecelee DeeefCe heeyeU eees cetueebkeve
kejCeemeeer, heleMeerj efMe#eCeeee hegjmkeej
DeeefCe meeJe&peefveke JeJemLesle mebmLeelceke
mcejCeMeeer efJekeefmele kejCeemeeer
kesuee peelees : (1) meeOevemebheeeres keW;

(2) %eeveeee meboYee&leerue Yeeieeroejer DeeefCe

(3) Debleie&le efveCe&e-heeeEyee JeJemLee. ee
heleskeeee Gheeesie leebeer jevee, JeJemLeeheve
DeeefCe keee&#ecelee cepeyetle kejCeemeeer
kejlee esT Mekeleerue DeMee keener efJeefMe
keee&heleer DeeefCe eespevee eele Deensle. efJeefJeOe
#es$e DeeefCe eespeveebee iejpee DeeefCe JewefMees
efJeeejele IesCes ns efveeqelee cenJeees Deens.
leeveblej meJe&e JeJemLee DeeefCe Yeewieesefueke
#es$eebvee ceewueJeeve Mekesue DeMee keener
meceeve jevesee leJeebJej DeeOeejuesuee Skee
ueneveMee efJeeejcebLeveeee nslet Deens.
meeOevemebheeeres keW : Dehewuet DeeefCe
peyeeyeoej meerceeble mebIevee
meeOevemebheeeree
keWebee
Glheeove#ecelesee eqkeesveeletve efJeeej kesuee
peeT Mekelees lees cnCepes - meerceeble mebIevee
cnCetve - `mebMeesOeve DeeefCe meeJe&peefveke OeesjCe
jJeCeejs mecegoee eebeele menkeee& Ie[Jetve
DeeCeCeemeeer DeeefCe ceeefnleeree DeesIe keeece
sJeCeemeeer leeej kejCeele Deeuesuee
mebIevee'.2 cee$e, ee JeeKesee keeUpeerhetJe&ke
efJemleej kesueeme meeOevemebheeereer keW kesJeU
mebMeesOeve DeeefCe OeesjCe efveeqeleer eebeele
ogJee meeOele veenerle lej DebceueyepeeJeCeeree
JeJemLeebceOes leer Deleble Kegyeerves DebleYet&le
Demeleele. esLes, leer hekeeefMele Peeuesuee
meeefnleees hegveueexkeve kejCeele DeeefCe
DebceueyepeeJeCeeryeeyele mebMeesOeve meg kejCeele
DeeefCe leele menYeeieer nesCeele keener heceeCeele
leJeeEeleke Deensle DeeefCe keee&eceebee
eMemJeer DebceueyepeeJeCeeree peyeeyeoejerle
DeewheeeefjkeheCes menYeeieer nesCeemeeer keener
heceeCeele ke=efleMeerue Deensle.
leecegUse meeOevemebheeeree keWebeer
Yetefcekee DeeefCe mLeeve JewefMeehetCe& Deens.
DebceueyepeeJeCeeree heee&eer JeJemLee efvecee&Ce

kejCeemeeer eEkeJee leebef$eke eEkeJee le%elee

Demeuesuee %eeveees heoMe&ve kejCeemeeer
leebeer jevee kejCeele Deeuesueer veener,
lej keee&eceebeer heefjCeecekeejkelee
Jee{JeCeemeeer keee&ece jeyeJeCeeNeebvee
les heYeeJeerheCes Jeehejlee esF&ue DeMee %eeveeeer
efvee|celeer keve DeeefCe leele Skeelcelee meeOetve
meeJe&peefveke keee&ece DeeefCe JeJemLeebvee ieleer
oslee eeJeer eemeeer kejCeele Deeueer Deens.
keee&eceebee eMemJeer DebceueyepeeJeCeermeeer
meeOevemebheeereer keW peyeeyeoej jleele keejCe
: keee&eceebeer DeeKeCeer les ceeie&oMe&ke leJes
DeeefCe keee&eceebee DebceueyepeeJeCeereer meeOeves
efveeqele kejCeeheele; DebceueyepeeJeCeermeeer
hesefjle Peeuesuee mebIeveebceOes #ecelee efvecee&Ce
kejCes, keee&eceebee DebceueyepeeJeCeereer
osKejsKe kejCes DeeefCe $eger MeesOetve kee{Ces
DeeefCe meJee&le cenJeees cnCepes mecegoee DeeefCe
hele#e DebceueyepeeJeCeer kejCeeNee JeeeRMeer
mebJeeo meeOetve leebeeke[tve efMekeCes DeeefCe ee
eesleebke[tve efceUeuesues %eeve efveCe&e IesCeemeeer
JeehejCes - DeMee DebceueyepeeJeCeeree
heefeesleerue meJe& heeleeebJej efveCe&e
IesCeeNeebvee leer ceeefnleer hegjJeleele.
mJeeYeeefJekeheCes, meeOevemebheeereer keW
ner keuhevee Yeejleeleerue efJekeeme keee&eceebmeeer
veJeerve veener DeeefCe iesuee Deveske Je<eeheemetve
efJeefJeOe jepes DeeefCe #es$eebceOeerue meeJe&peefveke
keee&ece DeeefCe JeJemLeebee jevesle DeeefCe
DebceueyepeeJeCeerle leebee menYeeie Demelees.
ogoxJeeves DeMee Heeje Lees[ee heg{ekeejebceOetve,
meeJe&peefveke JeJemLee DeeefCe keee&eceebee
heefueke[s peeTve %eeveeee meeOevemebheeerke[s
vesCeeNee ceeiee&es heefjJele&ve kejCeejer, efMe#eCeeeer
mebJesoveMeerue keW DeeefCe meerceeble mebIevesheceeCes
meeOevemebheeereer keW cnCetve efJeMes<e heefleYee
oeKeJetve osT Mekeleele DeeefCe Yetefcekee heej

hee[t Mekeleele DeeefCe leebveer leer hee[ueere

cenJeees cnCepes mLeeefveke ueeske Je
heeefnpes, DeMee ewleveoeeer mebmLee GYee kejlee
mecegoee eebeeke[tve Gefele %eeve
esT Mekeuee Deensle. meeOevemebheeereer keW
efceUJeCeele, leebeer ceole keMeer nesles
mLeeheve kejCeees DeeefCe leer eeueJeCeees
DeeefCe keee&eceebes DeefOeke eebieues HeU
DevegYeJe efJeefJeOe keee&eceebee meboYee&heefueke[s
efceUeJes eemeeer ee %eeveeee hele#e
peeTve keener cenJeees hewuet ue#eele DeeCetve
Gheeesie efveCe&e heefeesle kemee kesuee
osleele. keee&eceebee DebceueyepeeJeCeermeeer
peelees eeJeve leebeeyeuees cele
DeeJeMeke Demeuesues %eeve efceUJelee eeJes eEkeJee
jJeeJes.
efvecee&Ce kejlee eeJes eemeeer meeOevemebheeeree 2. eebieuee hekeejs mLeeheve kejCeele
keWeuee heYeeJeer eb$eCee cnCetve keece kejlee
Deeuesueer meeOevemebheeereer keW cnCepes
eeJes eemeeer les ue#eele Ieeeueee nJesle :
leebee keecekeepeemeeer, iejpesheceeCes
1. DeejeKe[e leeej kejCeeNeebee DeeefCe
Yeeieeroejer kejCeemeeer DeeefCe Deeheueer
DebceueyepeeJeCeer kejCeeNeebee owvebefove
Debleie&le #ecelee efvecee&Ce kejCeemeeer
heeOeeveeceeuee meJee&efOeke cenJe
DeeefCe mebmLeelceke mcejCeMeeerceOes
osCeeeer Kee$eer osCeejer heMeemekeere
mebkeefuele
Jee{
kejCeemeeer,
jevee meeOevemebheeer keWebmeeer
ceveg<eyeUeefJe<eeer meJee&efOeke eesie
DeeJeMeke Demeles. keesCelesner Jeweeefjke
OeesjCe mJeerkeejCeeee keeceele ceesee
hekeeMeve DeeefCe mebMeesOeveelceke heMveebeer
heceeCeeJej mJeeeelee Demeuesueer mebIevee.
efveJe[ eEkeJee heeLeefcekeee Jeweeefjke
cenJeees cnCepes meeOevemebheeereer keW
DeYeemeeceOes, JesUsJej hegjJee kejCes
meeeqmLeleerle DeeqmlelJeele Demeuesuee
DeeefCe DebceueyepeeJeCeer kejCeeNeeee
mebIevesee Debleie&le Demet Mekeleele
Ge opee&ee heeeEyee eeuee, ogece
eEkeJee veJeeves mLeeheve kesuesueer Demet
heeOeeve Demeles. meeOevemebheeereer
Mekeleele. veJeeves mLeeheve Peeuesuee
keW heefjCeeceebeer eee& kejCeehes#ee
mebIevesmeeer DeefveJeee& vemesue hejblet
eEkeJee keee&eceebceOeerue $eger MeesOetve
mebmLeelceke jeveekeejeee erves
kee{le yemeCeehes#ee keee&eceebee
Deleble cenJeeeer DeeJeMekelee Demeles
heefjCeeceebmeeer pej mJeleuee peyeeyeoej
leer cnCepes, keecekeepeele mJeeeelee osT
mecepet ueeieueer lej heMveebeer efveJe[
MekeCeeNee, Debleie&le vesle=Jeeeer DeeefCe
DeeefCe efve<ke<eees mJehe mebhetCe&heCes
keCeKej heMeemeveeeer. DebceueyepeeJeCeer
yeouetve peeF&ue. meeOevemebheeereer
kejCeeNeebee owvebefove heeOeeveebvee
keW keesCelee mJeheees meeefnle
heeflemeeo osCes cenJeees Demelese
hekeeefMele kejleele eEkeJee leer keesCelee
heCe leeeyejesyej keee&eceeee
efJe<eeeJej DeYeeme kejleele eeJeve
DebceueyepeeJeCeermeeer Deefleefje ceole
leebeeyeue cele leeej ve kejlee,
cnCetve meeOevemebheeer keW Jeseruee
Deieesojheemetvee GheueyOe Demeuesuee
Oejues peeCeej veener eemeeer cenJeeeer
eesleebke[tve hekeeefMele meeefnle, hele#e
Yetefcekee heej hee[Ceeeer osKeerue iejpe
keece kejCeejs mecegoee DeeefCe meJee&le
Demeles. keee&eceees JeJemLeeheve DeeefCe

eespevee

ceee& 2014 21

%eeveees JeJemLeeheve eebeer mejefcemeU

vescetve efouesuee keeceebee Dee{eJee kemee
Skee DeYeemeefJe<eeeleerue le%eeuee
nesCeej veener DeeefCe leebeele eesie les
Iesleuee peeCeej Deens eeyeeyele megmhelee
veeskejerle IesTve DeeefCe kesJeU leee
Deblej jeefnue ee oesvner ieeser Deleble
efvecee&Ce kejCes.
DeYeemeefJe<eeeleerue DeeCeKeer Ske
cenJeeee Demeleele. ee erves 4. DeMee
hejmhejeJeuebyeer,
eEkeJee oesve Jeeer DemeCeeeer Mekeelee
meeOevemebheeeree keWemeeer efJeeemeen&
heefjCeecekeejkelesee erves Ge
Demeuesuee mebyebefOele #es$eeleerue mebIevesle
DeeefCe hetCe&heCes Jeeefnuesues heMeemekeere
opee&ee keWebmeeer eesie ceveg<eyeU
leebeer efveegeer kejCeeves Deieoer
ceb[U DemeCes DeeJeMeke Demeles, peele
efceUefJeCes cenJeees Demeles. leele
efJeMes<e%eebee #ecelesee osKeerue Nneme
DebceueyepeeJeCeer kejCeeNeebvee lemese
leeeqlJeke Yetefcekee Demeuesuee DeeefCe
nesCeeeer Mekeelee Demeles. leecegUs,
DeYeemet Jeeer DeeefCe veeiejer meceepeeuee
mebyebefOele #es$eeleerue le%elee Demeuesuee,
efpeLes heYeeJeer meeOevemebheeer keW Deensle
meceeve heefleefveefOelJe Demeles.
meeceeefpeke
keee&
kejCeeNee
efleLes osKeerue Yeeieeroejereer iejpe Demeles
3. mebIevesmeeer DeeefCe mebIevesleerue
(DeeJeMekelee Demeueeme) DeeefCe
DeeefCe efJe DeLee&ves, efpeLes heefjhetCe&
JeeeRmeeer Deleble DeeJeMeke Demeles
hele#e DebceueyepeeJeCeer kejCeeNee
meeOevemebheeer keW Deensle efleLes eebieuee
les cnCepes keeceeeer keeskeesjheCes
ceveg<eyeUees eebieues meblegueve DemeeJese
hekeejeer Yeeieeroejer efvecee&Ce nesles.
kesuesueer DeeKeCeer DeeefCe leeeer Dehesef#ele
ueeieles. eele mecegoeeebee #eceleebee JewefJeOehetCe& %eeveeee Yeeieeroejeres
Heueefve<heeer, peeJej leebee keeceees
Gheeesie ke IesT Mekesue Demes JeJemLeeheve
cetueceeheve DeeefCe leebee mesJeses meelele
ceveg<eyeU meJee&le heYeeJeer jles DeeefCe
%eeveeee Yeeieeroejeres JeJemLeeheve
jle Demeles. eesie vesle=Jeeee MeesOe
leeuee meJeexe heeOeeve efoues iesues
kejCeemeeer eesie efveeceebeer leele[erves
IesCes DeefleMee cenJeees Demeles. hejblet
heeefnpes.
DeeJeMekelee Deens. efJeeejhetJe&ke kejlee
Skee ceee&osheele keesCeeueener mebIeveseer 5. Debeflecele meeOevemebheeereer keW cnCepes
esF&ue, efveOeer hegjJee kejlee esF&ue DeeefCe
Debleie&le jevee eebieueehekeejs mecepeles,
leebvee nmle#eshe kejeJee ueeieCeeNee
hegvee|Jeeej kejlee esF&ue ee meejKee efJeefJeOe
heMeemekeere ceb[Ueeer Yetefcekee DeeefCe
heleske #es$eemeeeree Ske jeefJeke
mJeheele Yeeieeroejer kejCeemeeer DeefleMee
DeefOekeej eeyeeyele mhelee Demeles DeeefCe
hekeejee kesJeU uenevemee ie Demelees
peeCeerJehetJe&ke ns efveece leeej kesues heeefnpesle.
mebIeveseer efvee|celeer DeeefCe ceb[Uees
DeeefCe Yeeieeroejer heefjCeecekeejke jsue
leecegUs heeslmeenve efceUsue :
DeefOekeej ns Meemeveeee efveeceevegmeej
ns yeIeCes iejpeses Demeles. keesCeleener
1.
hee$elesee efveke<eebee DeeOeejs
DeeJeMeke Demeuesuee ceevelesJeje
heefjeqmLeleerle keesCeleerner Ske mebmLee,
heejoMe&keheCes efveJe[ PeeueecegUs
DeeOeejuesues Deensle eeeer Kee$eer heles,
iegbleeiegbleereer meeJe&peefveke JeJemLee
keee&eceeceOes mLeeefveke DeeefCe
keece kejleevee vesnceer esCeeNee meJe&
eEkeJee Heej ceesee mJeheeee
JewefJeOehetCe& mebIevee menYeeieer nesT
De[eCeeRJej ceele kejCeemeeer efoiiepe
keee&eceebmeeer DeeJeMeke Demeuesueer
Mekeleerue. mebyebefOele Yeeieeleerue
JeeeRee vesle=JeeJejerue DeJeuebefyelJe
#ecelee efvecee&Ce ke Mekele veener eEkeJee
Demeueeyeue ceeve efceUCes DeeefCe
keceer kejlee esT Mekeles. Deleble
DeeJeMeke DemeCeejs meJe& %eeve Skeef$ele
keesCeleener Skee ceOemLe mebmLeske[s
keUeree cegeebhewkeer Ske cege Demelees
ke Mekele veener. DeeCeKeer cenJeees
meesheefJeCeele esCeeNee hekeuhe eEkeJee
lees cnCepes, mebIevesee cegKe keee&keejer
cnCepes, efJeMes<e DeYeemeeeer DeMeer #es$e
efpeueebee mebKesJejerue efveyeOeeee
DeefOekeeNeeJej keesCelee peyeeyeoeNee
Deensle efpeLes efJeefJeOe #es$eeleerue Deveske
meceeJesMe Demet Mekesue.
meesheefJeCeele Deeuee Deensle DeeefCe
Jeeer mebyebefOele efJe<eeeJej keece kejle
2. eesie kejejveeces, cetueebkeve DeeefCe
leecegUs lees eEkeJee leer keeceebes Jeehe
Demeleele DeMee jevesle lee efJe<eeeMeer
vetleveerkejCeee heefeee.
kemes kejCeej Deens. lemese, Yeeieeroej
mebyebefOele %eeve efoues iesues heeefnpes DeeefCe
3. leeej efveJeejCe eb$eCee, efJeMes<ele ueneve
mebmLeebvee DeeefCe meuueeieej JeeeRvee
les efJekeefmele Peeues heeefnpes. eehewkeer
mJeebmesJeer mebmLeebvee DeeJeMeke DemeCeejer

eespevee

22 ceee& 2014

DeeefCe kejejeleerue Deer ve pegceevelee

ceee&oebee heefueke[s peeTve ceeefnleereer
vescetve osCeele esCeeNee keeceebeer efveJe[
kesuesuee yeskeeeosMeerj heMeemekeere
osJeeCe-IesJeeCe kejCeeme ceevelee ee,
keje. Je<ee&keeer jepeeee heeleUerJej
keejJeeF& kesueeme meuueeieej mebIeveebvee
peele ee mebIeveebee menYeeie Demesue
meeJe&peefveke Deejesie mesJesmeeer kesuee
oeo ceeielee esF&ue DeMeer.
DeeefCe leebeele mebyebOe efvecee&Ce nesleerue.
peeCeeje Kee& DeeefCe mJeleee efKeMeeletve
Flej Deveske #es$eebceOes Yeeieeroejebvee [. Yeeieeroej Demeuesuee mebIeveebyejesyej
kesuee peeCeeje Kee& eEkeJee JeejbJeej kesues
mJelees DeefOekeej efvecee&Ce kejeJes ueeieleerue
mebMeesOeve hekeuhe DeeefCe DeYeeme
peeCeejs je^ere keewgbefyeke Deejesie
DeeefCe mejkeejuee ee mebIeveebvee heeyeU
keee&ece meg keje cee$e leemeeer
meJex#eCe eebee ceeieesJee IesCes eemeejKeer
osCeeeer leeejer oeKeJeeJeer ueeiet Mekesue. efpeLes
DebceueyepeeJeCeer kejCeeNeebes ceeie&oMe&ve
GoenjCes leemeeer [eseemeceesj sJelee
Mekee Demesue efleLes, %eeveeee mebyebOeeleerue
Iee DeeefCe leebvee Yeeieeroej keve Iee.
esleerue.
mLeeefveke mebIeveevee DeefOekeej efceUJetve
leecegUs leebvee veJeeves efvecee&Ce Peeuesuee efJekeWerle efveCe&e heefeesee heeyeUeeer
osCeeee heee&ee efveJe[eJee ueeiesue, peecegUs
mecemee ceeefnleer keve Ieslee esleerue jevee
oerIe&keeU lee keee&eceebvee ceole ke
DeeefCe hetJeeaheemetvee Jeehejele Demeuesuee
efveJe[uesueer keeces pesJne heej
Mekeleerue. %eeveeee Yeeieeroejerle DeefOekeej
DeeefCe eMemJeer juesuee Gheeeeespevee
hee[Ceemeeer Yeeieeroej mebIeveebJej meesheefJeueer
efvecee&Ce kejCeemeeer Keeueerue keener eb$eCeebee
mecepetve Ieslee esleerue. OeesjCes DeeefCe
peeJet Mekeleele, mLeeefveke heeleUerJejerue
efJeeej kejlee esT Mekesue, peecegUs ee
keee&heleeryeeyele leeeqlJeke eqkeesveeletve
Skeke (ieeJe eEkeJee megefJeOee) DeeefCe ceOece
YeeieeroejeRheemetve keee&eceebheele DeeefCe leebee
efceUCeeNee yengleske meuueebyeeyele
heeleUerJejerue JeJemLeeheve Skeke (yuee@ke
Yeeieeroejebee meeKeUeres DeMee oesvneres ceesue
mecemee ner Demeles keer, DebceueyepeeJeCeer
eEkeJee efpeuns) ee efkeeCeer DebceueyepeeJeCeer
ceesee heceeCeele Jee{t Mekesue :
kejCeeNee Jeeeruee pee ieeser
keMeer heg{s mejkeCeej Deens eeeer meKeesue ceeefnleer
De. Mew#eefCeke DeeefCe mebMeesOeve mebmLeebceOes
Deieesojheemetvee ceeefnleer Demeleele leee
ceesee mJeheees meeJe&peefveke keee&ece DeeefCe
efMe#ekeebee peeiee efvecee&Ce keje DeeefCe
meuuee cnCetve meebefieleuee peeleele DeeefCe
JeJemLeebvee efveeefceleheCes efceUCes DeeJeMeke
leemeeer ceeveOeve ee, leecegUs Yeeieeroejer
DebceueyepeeJeCeer kejCeeNeeuee pee
Demeles. eesie JeJemLeehekeere efveCe&e
Demeuesuee mebIeveebee efJekeeme
De[eCeeRee meecevee kejeJee ueeielees
IesCeemeeer DeeefCe ueJekejele ueJekej mecemee
nesF&ue DeeefCe leebeer yeebefOeuekeer Je
lee mecepetve IesCeemeeereer keesCeleerner
MeesOetve kee{Ceemeeer ner ceeefnleer DeeJeMeke
keee&eceebee iejpee hetCe& kejCeemeeer
Gheeeeespevee eEkeJee JeJemLee leele
Demeles, mecemee ue#eele Deeueeveblej lee otj
DeeJeMeke Demeuesuee ceveg<eyeUeeer
vemeles, ee De[eCeeRJej ceele kejCeees
kejCeemeeer mecemeeiemle Yeeieele ueiesee
#ecelee cepeyetle nesF&ue.
Heeje keceer veeJeervehetCe& lees[ies leele
Gheeeeespevee meg kesueer peeles DeeefCe GJe&jerle
ye. ceeveo JeeKeeles eEkeJee efJeeeJe=eer
Demeleele. Yeeieeroej mebIevee DeeefCe
meJe& JeJemLesle heefleyebOeelceke Gheeeeespevee
meejKeer JeJemLee keve DebceueyepeeJeCeer
DebceueyepeeJeCeer kejCeeNeebceOeerue ogJee
kesueer peeles.
kejCeeNeebvee efMekeJeCeeeer DeeefCe
cnCetve efveeefceleheCes keece kejCeemeeer
efveCe&e heefeesuee heeyeU osCeekeefjlee
mebMeesOeve kejCeeeer DeeefCe efMe#eke
meeOevemebheeer keW DemeCeeves ceole nesles.
Debleie&le JeJemLeeheve ceeefnleer eb$eCee (MIS)
Je mebMeesOekeebvee meeOevemebheeer keWele F. DebceueyepeeJeCeer kejCeeNee ieees
mLeeheve kejCeemeeer ceesee heceeCeeJej heelve
DeeefCe Deieoer keee&ece JeJemLeeheve
efJemleeefjle mJehe cnCetve Yeeieeroej
kejeJes ueeieleele, lejer osKeerue Kethe Deeeemeves
ieele heefleefveegeerJej heeJetve hele#e
mebmLeebveer JeejbJeej DeeefCe heeceeefCekeheCes
efceUeueeveblej DeeefCe ieepeeJeepee Peeueeveblejner
keee&Jeener DebceueyepeeJeCeer kejCeeeer
jeyeJeeJeerle
DeMeer
jeefJeke
lee DeeJeMekeleshes#ee Heeje keceer keee&#ece
hejJeeveieer ee.
keeueeJeOeereer keener keeces vescetve ee.
jleele. ceeefnleer leb$e%eeve eb$eCeebveer hegjJeuesuee
ke. efJeefMe keee&eceebmeeer keee& ie DeeefCe
efJeefMe mJeheeee %eeveeeer Demeuesueer
cetueJee|Oele mesJeebee heleMeerj cetueebkeveeee
ke=leer ieebee ceeOeceeletve mebIeveelceke
DeeJeMekelee ue#eele IesTve DeMeehekeejs
DeYeeJe ner ee #es$eeleerue Ske ceeser mecemee

eespevee

ceee& 2014 23

Deens. ee DevegYeJeebceOetve pes efMekeeeuee

efceUeues leeJeve, efveCe&e heefeesuee heeyeU
osCeejer ceeefnleerJej DeeOeeefjle eMemJeer eb$eCee
leeej kejCeemeeer DeeJeMeke Demeuesuee
jevesleerue efkeceeve iejpee cnCetve Keeueerue cegs
meteefJeCeele Deeues Deensle :
De. ceeefnleeres efJeMues<eCe DeeefCe leeee
Gheeesie kejCeemeeeres keceeue
DeefOekeej ceeefnleer GheueyOe nesCeeee
efkeeCeer DeeefCe JeJemLeeheveeee
yengleske meJe& ke=leer Ie[le Demeleele DeMee
JeJemLeeheveeee ceOece heeleUerJeje,
Demeues heeefnpesle. Ge mlejeheele
heesneCeejer ceeefnleer eesiehekeejs
keee keve keceer kesuesueer DeeefCe
mebef#ehle efveoxMekeebee mJeheele Demeles.
Ge mlejeJej pej iejpe Jeeueer
lej mJeeYeeefJekeheCes leebvee ceeefnleer
IesCeeee DeeefCe efpeune Je yuee@ke eEkeJee
efveJesoveeee heeLeefceke Skekeeee
heeleUerJejerue ceeefnleer yeIeCeeee heee&e
GheueyOe Demelees. lejer osKeerue meOeeee
jeveebceOes yeoue kesuese heeefnpesle, pee
meeesye heleerves Gelece mlejebJejerue
heMeemekeebee
DeeJeMekeleebee
DeboepeeJej DeeOeeefjle Deensle, peebvee
mLeeefveke heeleUerJejee iejpee keee
Deensle eeyeeyele Heeje Lees[er mecepe
Deens eEkeJee heeOeeveece jJelee eslees.
ye. efpeune/efveJesovee
mlejeJejerue
Skekeebke[tve efJeefJeOe Ieveleseer ceeefnleer
Deheuees[ kejCeemeeer lee JeJemLeebveer
heee&eebvee ceevelee efoueer heeefnpes DeeefCe
lejer osKeerue ceeefnleer Skeef$ele kejlee
Deeueer heeefnpes. Ieveleseer heeleUer
ceveg<eyeU, keewMeue, ne[&JesDej,
keveseqkeJnerer Fleeoer mJeheeleerue

eespevee

24 ceee& 2014

JeJemLesee #ecelesJej DeJeuebyetve Demet

kejCes ns Skee mJeleb$e ceOemLe mebmLesmeeer
Mekesue.
DeefveJeee& Demeles. ner leheemeCeer kejCeeNee
ke.
heefjIeeleerue
keesCeleener
mesJee
DeMee mebIevee Deensle hejblet mejkeejer
hegjJeeoejeuee Skeehes#ee peemle JesUsuee
keee&eceebceOes Jeehejuee peeCeeNee
keesCeleener [ee Yejlee esT MekeCeej
ceeefnleer leb$e%eeveeleerue mee@HeJesDejmeeer
veener, leeveblej lees mJeerkeejCes, leeJej
leebee Gheeesie keJeefelee kesuee peelees.
heefeee kejCes DeeefCe leeletve efve<heVe ie. ceeefnleereer iejpe ner yengcegKeer Demeles Peeuesueer DeeJeMeke ceeefnleer efJeefJeOe
ieesUe kesuesueer ceeefnleer, leeej kesuesues
Jeehejkeleeheele hemejJeCes ns eb$eCesJej
DenJeeue DeeefCe efJeefJeOe eesle DeeefCe
DeJeuebyetve jenerue. [se efjheeseAieee
efJeefJeOe mJeheeleerue ceeefnleer Skeef$ele
keeceeee DeesPeeke[s keOeere
kejCeeeer iejpe Demeles eele
ogue&#e kejlee keecee vees, DeefOeke
meeleleeves yeoue nesle Demelees. ceesee
cenJeeee keee&eceebee heeOeeveecegUs
heceeCeeleerue efJekeWerle JeJemLeebceOes
leemeeer ueeieuesuee JesU DeeefCe [se
heleske efveJesove DeeefCe ceOece
mebkeueveemeeeres heefjece DeeefCe leeee
heeleUerJejerue JeJemLeeheve SkekeebceOes
Jeehej eees heceeCe keceeuee Demeues
ner DeBeqhuekesMevme yemeJeCeeeer iejpe
heeefnpes.
Deens. ee meJe& keejCeebcegUs cege ceevekes/
[. ceeefnleer leb$e%eeve eb$eCeebeer jevee,
cege eesle (open source) eeJej
DeeOeeefjle DeBeqhuekesMevees Heeeos Deensle
heefjIeeee heeleUerJej DebceueyepeeJeCeer
DeeefCe leeuee heeOeeve eeeuee nJes. cee$e,
kejCeeNeebvee DeeefCe mecegoee Je mLeeefveke
cege eesle eb$eCeebvee heeeEyee efceUJetve
heMeemekeere mebjevesuee efHe[ye@ke
osCeeNee Kejsoeree JeJemLee DeeefCe
osCeemeeer kesuesueer Demeueer heeefnpes.
keb$eeer heleer DeefleMee JeeF& heleerves
F. ceeefnleer leb$e%eeveeeer ceevekes [se DeeefCe
Deeblej-efJeMues<eCeeee meboYee&ves efveeqele
efJekeefmele kejCeele Deeuee Deensle
kesueer heeefnpesle DeeefCe [seefJe<eeke
DeeefCe ceeefnleeree JeJemLeeheveeleerue
OeesjCeele ceeefnleeree ceeieesJee IesCes,
leere ceeser kecelejlee Deens. ceeefnleer
leer meeJeCes DeeefCe hejle efceUJeCes
leb$e%eeve IesCeeee meOeeee heleer
cege eesleeletve menpeheCes Ieslee esCeeNee
eemeeeres efveece efJeMes<elJeeves veceto
heleerMeer he[leeUtve yeefIeleuee heeefnpesle
kesues heeefnpesle. eb$eCeebceOes ceeefnleereer,
DeeefCe ee heefeesmeeer eesie jleerue
efJeMes<ele Skeef$ele kesuesuee mebKeseer
Demes efveece DeeefCe ceeie&oMe&ke lelJes ueeiet
menpeheCes osJeeCe-IesJeeCe ner jevesmeeer
kesueer heeefnpesle.
DeefveJeee& Demeueer heeefnpes.
He.
Jeehejele
Demeuesuee
heleske n. [seee DeLe& ueeJeCeemeeer DeeefCe
efJeMues<eCe kejCeemeeer yuee@ke,
mee@HeJesDejeer Deewheeeefjke leheemeCeer
efpeune DeeefCe jepe heeleUerJej
kejCes, leeee DenJeeue osCes DeeefCe
#ecelee efvee|celeereer iejpe Deens. eesie
leeee #ecelee heceeefCele osCes DeeefCe lee
heleereer ceeefnleer leb$e%eeveeeer jevee
ceevekeebMeer megmebiele Demeueees heceeefCele

ne DeeJeMekelee Demeuesuee #ecelesee

Ske Yeeie Peeuee heCe eflelekese cenJeees
Deens, ee ceeefnleeres %eeveele heeblej
kejCeemeeer keee&ece JeJemLeehekeebvee
heefMe#eCe DeeefCe heeyeU osCeeeer. pee
%eeveeee Gheeesie keee&eceebee heeflemeeo
DeeefCe keee&#ecelee Jee{JeCeemeeer
JeJemLeehekeere ke=leeruee ceeser eeuevee
osCeemeeer kejlee esF&ue.
F&. ceeefnleer leb$e%eeveeJej DeeOeeefjle efveCe&e
heefeee heeeEyee JeJemLeebes heefeee,
efve<heeer, ceevekeebMeer megmebielelee, Deve
eb$eCeebyejesyej Demeuesueer Skeelcelee DeeefCe
eeeener hes#ee keee&eceeeer keee&#ecelee
megOeejCeele Demeuesues leees eesieoeve
eemeeer cetueebkeve kesuese heeefnpes.
Jeehejele Demeuesuee ceeefnleer leb$e%eeveees
mJeleb$eheCes Jemlegefve cetueebkeve kesues
peele veener nere mecemee Deens. hele#e
keee&#ecelee DeeefCe eMe cnCetve ceveele
efveeqele kesuesuee nslete meceesj ceeb[Ceeeer
Je=eer Deens DeeefCe leecegUs keee&#ecelesle
efvecee&Ce Peeuesuee $egeRmeeer ceeefnleer
leb$e%eeve GlheeoveeMeer mebyebOe vemeuesuee
Iekeeuee peyeeyeoej Oejues peeles,
hele#eele Kejer mecemee DeejKe[eeee
jevesle Demeles. cetueebkeve hemleeefJele
ve kejleee heeefjleesef<ekes efoueer peeCes ns
efveleeese Peeues Deens. DeMeehekeejs,
DeMee yengleske eb$eCeebvee vesnceere
Yes[meeJeCeeNee mecemeebJej ceele
kejCeeeer mebOeer efveIetve iesueer Deens DeeefCe
leeveblej efveCe&eeuee heeyeU osCeejer
JeJemLee efvecee&Ce kejCeele Deeueer.
YetlekeeUele kesuesuee heelveebeer DeeefCe
Yes[meeJeuesuee kecelejleebeer keesCeleerner
mebmLeelceke veeWo vemeleevee veJeerve DeeJele&ve
meg Peeues Deens.

pe. ceeefnleer JeJemLeebee jevee DeeefCe

vesle=Jeemeeer - ceeefnleer efJe%eeve, kee@chegj
DeBeqhuekesMeve DeeefCe mebyebefOele #es$eeleerue
keee&ece JeJemLeeheveeMeer mebyebefOele
keee&#es$e - eeceOeerue efcee mJeheees
%eeve DeeefCe keewMeue DemeCes DeeJeMeke
Demeles. Demes mebefcee mJeheees %eeve
menpeemenpeer meehe[le veener, heCe
keee&ece JeJemLeeheve mebjevesle keece
kejCeeNee ecetceOes eEkeJee meeOevemebheeer
keWeceOes JeeJemeeefeke ceOemLe mebmLee
DeeefCe efJeMes<e%e mebmLeebee Yeeieeroejerves les
efJekeefmele kesues heeefnpes.
efve<ke<e& :
heMeemekeere megOeejCeebceOeerue Ske
cenJeees Oese cnCetve efJekeWerkejCe ceesee
heceeCeele mJeerkeejues iesues lej Deense,
leeyejesyeje DeeJeMeke mebmLeelceke
DeefOekeejebefMeJeee efJekeWerle heeleUerJej
meeOevemebheeeres DeefOeke heefjCeecekeejke Jeehe
nesF&ue eeeer Kee$eer kejCeemeeer osCeele
Deeuesuee nkekeebee Gheeesie kejCeeeer
mebOeer DeeefCe keee&eceebee Heueefve<heeerle
Peeuesueer megOeejCee ee ceee&efole mJeheeee
Deensle eEkeJee leer DeeheCe ieceeJeueer Deens ns
ceesee heceeCeele ceeve kejCeele Deeues Deens.
lejer osKeerue mebmLeelceke DeefOekeejeJejerue
eee& ee vesnceere DeefOekeej meesheefJeCeeee
DeeefCe eesie ceveg<eyeUeee MeesOe IesTve
leebvee heefMe#eCe osCeeee cegeebhegjleee
ceee&efole jneleele. eeefMeJeee, osCeele
Deeuesuee nkekeebcegUs HeeeHet nesF&ue kee
DeeefCe Yeeeej Jee{sue eEkeJee keceer nesF&ue
eemeejKee ue#e JesOetve IesCeeNee efJe<eeebJej
ceesee heceeCeele ee eee& Pe[le Demeleele
eEkeJee Jesieee Meele meebieeees Peeues lej
eesieeeesie jefJeCeeee DeefOekeej Jeehejle

Demeleevee eebef$eke efJekeWerkejCeemeejKee

keerCe heMve ceeb[Ces. cee$e, Jee{leer
heejoMe&kelee DeeefCe GejoeefelJe eebvee
DeefleMee cenJe Demeleevee, leebee DeesIe Heej
ceesee heceeCeele efJeefJeOelee, iegbleeiegble DeeefCe
efJeefJeOe meboYe& Demeuesuee DebceueyepeeJeCeeree
mecemesyeeyele Deleble mebkegefele DeeefCe
Debeflecele vekeejelceke eqkeesve efvecee&Ce
nesCeeke[se peeF&ue. Deejesie, efMe#eCe,
Mesleer, heeCeer DeeefCe Tpee& JeJemLee eemeejKee
%eevehesjke #es$eebceOes ceesee heceeCeele
efJekeWerle JeJemLee jeyeJeCeemeeer, mLeeefveke
meboYee&leerue Jeehejeletve efMekeeeuee efceUeuesuee
JeeJeneefjke MeneCeheCeeyejesyej heefMe#eCe
DeeefCe leebef$eke heeeEyee, DebceueyepeeJeCeeree
heefeee, meeleleeves efceUCeejs Debleie&le efMe#eCe
DeeefCe leees vetleveerkejCe eeletve efceUeuesues
mebieefnle %eeve Ske$e kejCeeeer #ecelee DeeefCe
eMe Je DeheeMe eebeeleerue efveCee&eke Hejke
kejCeejer mebmLeelceke mcejCeMeeer efvecee&Ce
nesles.
ee uesKeele ns efme kejCeeee heelve
kesuee Deens keer, efveCe&e IesCeeme heeeEyee
osCeeee GsMeeves %eeveeeer meeOevemebheeer
Ske$e kejCeemeeer DeeefCe leeeer JeJemLee
sJeCeemeeer JewefJeOehetCe& DeeefCe efveeqele
keee&heleer DeeefCe megmhe Yetefcekee Demeuesuee
mebmLeelceke eb$eCeseer DeeJeMekelee Deens, peer
ueJeefeke DeeefCe DebceueyepeeJeCeeree meJe&
heeleeebJej peyeeyeoejer mJeerkeejCeejer Demesue,
efJeMes<ele ceOece mlejeleerue JeJemLeeheke
DeeefCe DeeIee[erJej keece kejCeeNeebeeejs,
peebveer meeleleeves leebes %eeve hele#eele
Jeehejuese heeefnpes DeeefCe Jee{Jeuesner heeefnpes.
ns meieUs Ie[ueeefMeJeee Deleble cenJeeeer
#ecelee, Deee|Leke lejletoer DeeefCe efJekeWerkejCeees
Dehesef#ele HeU neleer ueeieCeej veener.

eespevee

ceee& 2014 25

meboYe& :
1. 0020er. megbojjeceve eebveer je^ere
Deejesie eb$eCee meeOevemebheeer keWees
(NHSRC) keee&keejer mebeeueke
cnCetve vegkeleee Deeheuee keee&keeue
hetCe& kesuee. 2007 meeueeheemetve les ee
heoeJej keee&jle nesles. cesKeuee ke=<Cecetleea
meeceeefpeke ceeveJeJebMe Meem$e%e Demetve
efMeJe vee[j efJeeeheereleerue hegjeleve
Jee[d.cee DeYeeme DeeefCe meeceeefpeke
Meem$es efJeeeueeele efMekeJeleele. ne
uesKe heecegKeeves uesKekeebveer je^ere
meuueeieej heefj<eosee heMeemekeere
megOeejCee, mebmLeelceke DeefOekeej
DeeefCe DeesUKe efvecee&Ce kejCeeNee
keee&eceebeer heYeeJeer DebceueyepeeJeCeer
ee efJe<eeeJejerue keee&ieeee eexleerue
menYeeieeJej DeeefCe leemeeer kesuesuee
heelveebceOeerue Ske Yeeie cnCetve leeej
kesuesuee efMeHeejmeeRJej DeeOeeefjle Deens.
2. heeke&j, pee@ve DeB[ eesvee, yeer^eF&me
(2012) ``Dee@ve yeerFie Dee@ue
eELeipe t Dee@ue heer'heue : yeeTb[^er
Dee@ie&veeePesMevme DeB[ oer kebschejjer
efjmee& egefveJne|meer'' Fve meesMeue
m[erpe Dee@He meeevme 2012 42
: 262.
(cesKeuee ke=<Cecete|le - meeceeefpeke
ceeveJeJebMe Meem$e%e. efMeJe veeoej efJeeeheer esLes
ceeveJe Meem$e Je meeceeefpeke Meem$e efJeYeeieeee
heeeeee&. mebhekee&meeer F&cesue- mekhala.
krishnamurthy@gmail.com )
(menuesKeke- er. megbojjceve - ceepeer
keee&keejer mebeeueke ve@Meveue nsuLe efmemerce
jermeesmex meWj.)
Yee<eeblej : jJeeR peesMeer

eespevee

26 ceee& 2014

ekeeMeve efJeYeeieeeer veJeer Hegmlekes

1. mJeeceer efJeJeskeevebo (eEnoer)

` 180/-

2. GHeWveeLe DeMeke (eEnoer)

` 160/-

3. Aesthaticians

` 90/-

4. Who is who of Indian

martyrs (I, II, III)

` 850/-(D)

Jeie&Ceeroejebmeeer metevee
`eespevee' cejeeree Jeie&Ceeroejebveer DeeHeueer Jeie&Ceer mebHeeoke eespevee cegbyeF& eebes
veeJes lej eespevee (eEnoer, Fbepeer) keg#es$e (eEnoer, Fbepeer), Deepekeue (eEnoer) Je
yeeueYeejleer (eEnoer) eekeefjlee JeeHeej eyebOeke, ekeeMeve efJeYeeie, cegbyeF& eebes
veeJes OeveeosMe/[er.[er./ceveer Dee@[&j, kesvere meove, meeryeer[er yesueeHetj, veJeer cegbyeF&
400614. ee HeeeJej HeeJeeJeer. Jeie&Ceeres oj eespevee, keg#es$e DeeefCe
Deepekeue ee ceeefmekeebmeeer eleskeer Jeeef<e&ke 100 . efJeeef<e&ke 180
. Je $ewJeeef<e&ke 250 . Deens. yeeueYeejleer (eEnoer) meeer Jeeef<e&ke 80 .,
efJeeef<e&ke 150 . Je $ewJeeef<e&ke 200 . Jeie&Ceer Jejerue HeleeJej HeeJeeJeer.
Jeie&Ceeroejebveer Jeie&Ceer HeeJeleevee megueYe mebHekee&meeer DeeHeuee ogjOJeveer/YeceCeOJeveer
eceebke lemese F&cesue Heee vecego kejeJee. Debke efceUle vemeueemebyebOeereer ceeefnleer
eespevee yngovt.patika242@gmail.com ee mebkeslemLeUeJej Jeie&Ceer
meboYee&leerue mebHetCe& leHeMeerue osTve HeeJeeJeer.

Yeejleere heMeemeve eb$eCee: DeeJneves Je Gheee

Deej. yeer. pewve
mJeeleb$eesej keeUeleerue Yeejleere
heMeemeefkee megOeejCee:
efyeerMeebee iegueeceefiejerletve cege
Peeueeveblej Gece heMeemeve JeJemLee GYeer
kejCeees ceess DeeJneve Deeheuee osMeeheg{s
nesles. 26 peevesJeejer, 1950 jespeer
Yeejle hepeemeeeke je^ yeveues Je osMeeleerue
heMeemeve JeJemLeseer heeeeYejCeer Peeueer.
veblejee keeUele yeouelee heefjeqmLeleervegmeej
veeieefjkeebee iejpee ue#eele IesTve Yeejleeee
heMeemeve JeJemLesle JesUesJesUer megOeejCee
kejCeeJej vesnceere Yej efouee iesuee.
{esyeUceeveeves Yeejleeee heMeemeve
JeJemLesJej efyeerMeebee heYeeJe Deens. YeejleeJej
150 Je<eentve DeefOeke keeU jepe kejleebvee
efyeerMeebveer esLeerue Jemeenleeruee Deveghe DeMeer
heMeemeve JeJemLee efJekemeerle kesueer nesleer.
lemese esLeerue jepeJe Yekekece kejCeemeeer
leebveer heMeemeefkee eb$eCesle cenlJeees yeoue
kejCeeJej vesnceere Yej efouee neslee.
mJeeleb$eheehleerheemetvee Yeejleele Gece heMeemeve
eb$eCee efJekeefmele kejCeeee erves keener

cenlJehetCe& heeTues Geueueer iesueer. leeceOes

1951 ceOes efveeespeve Deeeesieeves vesceuesuee
ieesjJeeuee meefceleeree Je veblej 1953 Je
1957 ceOes efyeerMe DeefOekeejer hee@ue
S@heueyeee meefceleeree GuuesKe kejlee esF&ue.
ee meefceleebveer meeoj kesuesuee DenJeeueebee
heehegjeJee cnCetve 1964 Yeejleele heefnuee
Geheomle heMeemeefkee megOeejCee Deeeesieeeer
mLeehevee kejCeele Deeueer. ee Deeeesieeves
Deveske heMeemeefkee yeeyeeRmen keener cenlJeeee
jepeefkee heefeeebmeboYee&le cenlJehetCe&
megOeejCee megeJeCeejs 20 DenJeeue meeoj
kesues. leeveblej 1975 ceOeerue DeeCeeryeeCeer
Je leeojceeveee keeUeleerue jepeefkee
DeeqmLejlescegUs heMeemeefkee megOeejCeebmebyebOeeleerue
neueeeueer ceboeJele iesuee. 1990 heemetveee
keeUele YeejleeceOes meeceeefpeke, jepeefkee Je
Deee|Leke DeMee meJe&e mlejebJej Deveske yeoue
heeneeuee efceUeues. ee yeoueebee heefjheeke
cnCepes Deveske pegvee mebkeuhevee keeueyeee
ueeieuee Je leees heefjCeecemJehe
hetJeea megeJeuesuee heMeemeefkee megOeejCeebeer

DebceueyepeeJeCeer kejCes iewjmeeseeres

ueeieues. vepeerkeee keeUele cnCepes 2005
ceOes efJejhhee ceesF&ueer eebee DeOe#elesKeeueer
vesceCeele Deeuesuee ogmeNee heMeemeefkee
megOeejCee Deeeesieeves megOeeefjle DenJeeue meeoj
kesuee. peeceOes heMeemeve eb$eCesle Deveske
DeeOegefveke yeoue megeJeCeele Deeues.
peveJeJemLeeheve
MeemeveJeJemLee:

Je

Yeejleere

ojceeveee keeUele YeejleeheceeCese

Flej osMeeblener heMeemeefkee JeJemLesle
Decetueeie megOeejCee nesle neslee. 1990
ceOes Decesefjkemen Flej Yeeb[JeueMeener
osMeeble
peveJeJemLeeheve
(Public
Management) ner veJeer mebkeuhevee Goeeme
Deeueer. ueeskeeefYecegKe mJeheeee ee veJee
heCeeueercegUs ueeskekeueeCeemeeer keeryeOo Je
heejoMe&ke heMeemeefkee JeJemLesuee eeuevee
efceUeueer. heMeemeefkee JeJemLeeheveele Gleebleer
juesuee ee veJee mebkeuhevesee veblej Deveske
efJekeemeveMeerue osMeebveerner Debefiekeej kesuee.

eespevee

ceee& 2014 27

peieYejele meJe&e osMeebleerue heMeemeve

JeJemLesle megOeejCee kejCeeyeeyele veJeveJeerve
heeesie nesle Demeleebvee Yeejleelener ee
efJe<eeees he[meeo Gcele nesles. Yeejleere
MeemeveJeJemLeseer hegve&yeebOeCeer Je yeouelee
iejpeebvee Devegmeve me#ece heMeemeefkee eb$eCee
GYeejCeees heelve Yeejleelener DeiemLeeveer
nesles. heYeeJeMeeueer, opexoej mesJee osCeejer,
efJekeemeeefYecegKe, efveCe&e#ece, ueeskeeefYecegKe
DeMeer eb$eCee GYeer kejCeees GsMe
Deeheueemeceesj nesles. eeefMeJeee lelkeeueerve
mejkeejer mebmLeebleerue keecekeepeeee heOoleerle
megOeejCee, heejoMe&ke, ueeskeekeueeCeeefYecegKe
keee&#ece keee&mebmke=leeree efJekeeme,
Gejoeeer, Je veeieefjkeebee meesFeer oKeue
IesCeejer heMeemeveJeJemLee efvecee&Ce kejCeeJej
Yej efouee peele neslee. ee yeoue heefeesee
keWmLeeveer Demeuesuee veeskejMeenerleerue
(bureaucracy)
DeefOekeejer
Je
kece&eeNeebee ceeveefmekelesle Decetueeie yeoue
Ie[Jetve DeeCeCes ns ner Ske ceess DeeJnevee
nesles. peeieeflekeerkejCe Je KeepeieerkejCeeee
efJemleej meJe& mlejebJej nesle Demeleebvee yeoueebes
mJeeiele kejCeeje, veJee leb$e%eeve Deelcemeele
keve leeee Gheeesie mheOee&lceke keeUele
meeceeefpeke peeCeerJe peeie=le sTve meceepeeleerue
efJeefJeOe mlejebleerue ueeskeebyeeyele DeehehejYeeJe
ve sJelee Meemeveeee meJe& mesJee eespevee
veeieefjkeebvee eesie JesUer eesie heOoleerves
hegjefJeCeemeeer keefyeOo DemeCeeje veeskejMene
Jeie& Ie[JeCes iejpeses nesles.
21 Jee Melekeeleerue Yeejleeleerue heMeemeve
JeJemLee:
21
Jee
Melekeeee
Deeieceveeyejesyeje peieYejele megueYe leb$e%eeve,
mebJeeoeeer ceeOeces, Deveske veJee efMe#eCe
MeeKeebee efJekeeme DeMee keener Gheege ieeser

eespevee

28 ceee& 2014

menpe GheueyOe Peeuee. hejbleg, leeyejesyeje

Jee{leer ueeskemebKee, peeieeflekeerkejCeeee
jseele yeoueuesues peerJeveceeve Je iejpee
DeMee iegbleeiegbleeree mecemeebes heefjCeecener
efomet ueeieues. veJee menm$ekeeleerue Deveske
iegbleeiegbleeree DeeJneveebcegUs peieeleerue keener
efJekemeveMeerue je^ebee heMeemeveJeJemLee
hegjlee {emeeUtve iesueeeener GoenjCes meceesj
Deeueer Deensle. cee$e, mJeeleb$eeee 65
Je<eeee keeUele Deveske jepeefkee lemese
meeceeefpeke yeoue Je hejefkee DeeeceCes
eebmeejKeer Deveske DeeJneves hesuele Yeejleeeer
heMeemeve JeJemLee leie Oeve Deens, ner
DeefYeceeve JeeeJeer DeMeere yeeye Deens. Demes
Demeues lejerner, Yeejleere heMeemeefkee JeJemLee
Deveske yeeyeleerle cnCeeJeer eflelekeer heYeeJeer
Mekeuesueer veener, ns ner eflelekese mele Deens.
eeyeeyele efJemleejeves ceeb[CeehetJeea Fbiueb[es
hebleheOeeve efJe[^es efJeumeve eebes Ske megheefmeOo
JeeJe meebefieleues heeefnpes. efJeumeve eebvee cnues
Deens keer, `jepeIevee leeej kejCes SkeJesU
meeshes Deens, hejbleg efleeer DebceueyepeeJeCeer kejCes
Heej keerCe keece Deens.' eeeer lebleesleble
heefeleer Yeejleeee Meemeve keejYeejele
DevegYeJeeme esles. eeeer keejCeefceceebmee
kejleebvee jepeefkee Je heMeemeefkee ee oesve
JeJemLeebleerue GeheomLeebceOes DemeCeejs
Ieveelceke Deblej lemese heMeemeefkee mesJesleerue
DeefOekeejer, kece&eejer DeeefCe efJeOeer ceb[Ueleerue
meomeebeer leebee GejoeefelJeeyeeyele
Demeuesueer Goemeervelee ee yeeyeer UkeheCes
meceesj esleele. jepeefkee vesles meJe&meeceeve
pevelesuee ceesceeser Deeeemeves osleele hele#eele
cee$e pevelesee keueeCeemeeer eespeuesuee
eespeveebeer DebceueyepeeJeCeer vesnceere keener
keejCes osTve heg{s {keueueer peeles. eeeee
heefjCeece cnCetve osMeeeer Deee|Leke Je

meeceeefpeke heieleer Kegbuesueer efometve esles.

pevelesee mecemeebyeeyele Goemeerve jenCeeeer,
eUeeU kejCeeeer veeskejMeenebeer Je=eer
osKeerue osMeeee heieleerle De[mej jles.
iesuee keener Je<eeheemetve Yeeeejeeer efke[
heMeemeve eb$eCesuee hetCe&le heesKeve kee{les
Deens. eeyejesyeje meJe&meeceeve YeejleereebceOes
leebee Ieveelceke nkekeebyeue pesJe{er
peeiekelee Deens, lesJe{er peeCeerJe leebee
peyeeyeoeNeebyeeyele veener ns meeJe&peefveke
efkeeCeee ogjeJemLeebletve meefe$e heeneeuee
efceUles. eEkeyengvee Yeejleere pevelee leebee
Ieveelceke peyeeyeoeNee hegNee kejCeeyeeyele
vesnceere efve<keeUpeerheCee oeKeJele Deeueer
Deens. ueeskemebKee Jee{eryejesyeje osMeeleerue
ieefjyeeres Jee{les heceeCe nerosKeerue eEeleseer
yeeye Demetve ieefjye Je eerceble eebeeleueer ojer
efoJemeWefoJeme Jee{lese Deens. Skeerke[s mebieCeke
leb$e%eeve (software industry) DeCegGpee&
#es$eele meJe&meeceeve ceOeceJeieeae Yeejleereebeer
ue#eCeere keeceefiejer peieYej keewlegkeemheo
jle Demeleebvee ogmejerke[s efkeleske ieefjye
Yeejleereebvee DeVe, Jem$e efveJeeje, Deew<eOes Je
efMe#eCe eebmeejKee cetueYetle iejpeeosKeerue
JesUsJej efceUle vemeueees oenke efe$e Deens.
efJekeemeeee Je heieleeree mebOeer kesJeU Menjer
Yeeieele GheueyOe Demetve Kes[eshee[eeleerue pevelee
Deepener efkeleske cetueYetle megefJeOeebheemetve Jebefele
Deens. Menjer Yeeieele heeb[ heceeCeele ueeske
mLeueeblejerle nesTve mLeeefeke nesle DemeueecegUs
lesLeerue heMeemeve eb$eCesuee Deefleefje
heceeCeeleerue ueeskeebee iejpeebeer hetle&lee
kejCes efpekejeres jles Deens. veeieefjkeebee
iejpee hetCe& kejCeele Yeejleere Meemeveeeer
keeceefiejer heYeeJeefnve jueer Demetve meeJe&peefveke
meesF&megefJeOee hegjJeCeele eesie efveOeeReer lejleto,
DeeJeMeke meeOeves Je m$eesleebeer kecelejlee

osMeeleerue veeieefjkeebee peerJeveceeveeuee

ceejke jle Deensle. eecegUse ojJe<eea mebege
je^ebee efJekeeme keee&eceeejs peeieefleke
heeleUerJej heefmeOo kejCeele esCeeNee ceeveJe
efJekeeme meteerle Yeejleeee eceebke Heej
efhee[erJej Deens.
Gece heMeemeveemeeer keener esme
Gheeeeespevee:
Jej veceto kesueeheceeCes Deepe
Yeejleemeceesj peer DeeJneves Deensle lee
heefjeqmLeleerle Deveske cetueYetle heMveebeer Gkeue
MeesOeleebvee osMeele efoIe&keeueerve efJekeemeees
OeesjCe jeyeJeCes iejpeses Deens. heMeemeve
JeJemLesle mebmLeelceke Je jeveelceke megOeejCee
kejCeeyejesyeje Yeeeejees mecetU Geeve
kejCeeee vewefleke efveOee&jeves hesefjle Peeuesueer
jepeefkee Je meeceeefpeke FeMeeere
Meemeveeuee ueeskeefnleemeeer efveCe&e IesCeeme
Gege kejsue. eemeeer meJe&meeceeve
veeieefjkeebes vewefleke heeyeUmegOoe iejpeses
Demetve veeieefjkeebveer Deeheuee Ieveelceke
peyeeyeoeNee heceeefCekeheCes heeUtve Je meeceeefpeke
Yeeve peeieke sTve efJekeemeeee heelveeble
menkeee& kejeJes. Gece heMeemeve JeJemLesee
efJekeeme ns Deeheues Oese Demetve leemeee
DeeJeMeke DeMee keener esme Gheeeeespevee
megeJeCeele Deeuee Deensle.
1) efveeeceke lelJeebee Debefiekeej
jepeefkee lemese heMeemeefkee mlejeJej
vewefleke cetueebJej DeeOeeefjle efveeceebeer
DebceueyepeeJeCeer kejleebvee heefjCeecekeejke,
keee&#ece, lelhej Je opexoej mesJee osCeejer,
eesie efveCe&e IesT MekeCeejer eb$eCee efJekemeerle
kejCeeyejesyeje mebIeveelceke heeleUerJej
heMeemeefkee keeceebes efJekeWerkejCe keve
leeceOes ieeceerCe lemese ogie&ce Yeeieebee

meceeJesMe ke Mekesue, DeMeer heee&eer mLeeefveke

heMeemeve eb$eCee efJekemeerle JneJeer eemeeer
keener efveeeceke lelJes meebefieleues Deensle.
eeceOes ueeskekeueeCehej OeesjCeebyeeyele efveCe&e
Iesleebvee eesie heee&eer Gheeeeespevee kejCes,
DeefOekeej Je kele&Jes oesneWvee meceeve cenlJe
osTve keee&#ecelee Jee{JeCes, meeJe&peefveke
mesJee#es$eeble Gece opee&eer mesJee osCeees Gefood
sTve efvekeeshe mheOexuee Gespeve osCes, heleske
jepeebee heeosefMeke iejpeebyeeyele mebyebOeerle
jepeebvee efveCe&e osCeees Je DeeOeer Ieeuetve
efouesuee efveeceeble yeoue kejCeees DeefOekeej
osCes, jepeebmeyebOeerle keWefe mlejeJej Iesleuesuee
efveCe&eebeer DebceueyepeeJeCeer mebyebOeerle jepeeble
lJejsves kejCes, jepeefkee lemese heMeemeefkee
efveCe&eebyeeyele Je Deee|Leke JeJenejebmebyebOeer
heejoMe&kelee sJeCes, DeeJeMeke mesJeebvee heeOeeve
osGve Deee|Leke JeJenejebes eesie JeJemLeeheve
kejCes, veeieefjkeebee leeejeRes eesie hekeejs
efveJeejCe kejCeejer eb$eCee efJekemeerle kejCes,
jepeefkee Je heMeemeefkee eb$eCesle Yeeeejeuee
KeerU yemesue eemeeer heefleyebOeelceke Gheee
eespeCes, heejbheeefjke veeskejMeener eb$eCesleerue
keeueyeee heOoleeRSsJepeer veJeerve peve
JeJemLeeheve heOoleeRee Debefiekeej kejCes,
Je mejkeejer keeee&ueeebleerue keee&heOoleerle
heejoMeea JeJenej, keee&lelhejlee, menkeee&
Je veeieefjkeebee efnleeuee heeOeeve osCeejer
keee&mebmke=leer peJeCes F.lelJeebee mJeerkeej
kejCeees megeJeues Deens.
2) meeJe&peefveke Je Keepeieer #es$eebleerue
mecevJee
Deepeee DeeOegefveke keeUele
peeieeflekeerkejCe Je leb$e%eeveeleerue yeoueebee
Les heefjCeece heMeemeefkee keee&heOoleerJej
efometve eslees. meeceeefpeke efnleeee erves

yeouelee keeUeuee Devegmeve heMeemeefkee

eb$eCesle JesUesJesUer yeoue kejCes DeeJeMeke
jles. yeoueeeer ner heefeee efvejblej eeueCeejer
DemeueecegUs eeyeeyeleerle Keepeieer #es$eees
menkeee& ueeYeoeeke Mekeles. meeJe&peefveke
DeeefCe Keepeieer #es$eeeer Yeeieeroejer ee mebkeuhevesle
Keepeieer Je meeJe&peefveke #es$eebleerue mebIevee
meeceeefpeke efJekeemeeee erves cenlJeeee
hekeuheebJej Ske$e keece kejleele. meeJe&peefveke
DeeefCe Keepeieer Yeeieeroejerletve met#ce, ueneve
DeeefCe ceOece GeesieebJej Yej osTve JeJemeee
Jee{eruee heeslmeenve efceUles. ee mebkeuhevesee
heYeeJeer DebceueyepeeJeCeercegUse Keepeieer
#es$eeleerue keee& lelhejlee, kegMeue ceveg<eyeU
Je meeJe&peefveke #es$eebleerue meeOevemebheeer Je
efveOeer F. ee mecevJee nesTve Deveske Geesie,
efJekeemekeeex Je heeeeYetle megefJeOeebee efJekeeme
kejCes Yeejleemen Deveske efJekemeveMeerue je^ebvee
Mekee Peeues Deens.
3) heMeemeveeleerue GejoeefelJe
veeieefjkeebvee osCeele esCeeNee
mesJeebyeeyele Meemeefkee mesJeke Je heefleefveOeer
veeieefjkeebvee pee hekeejs heeflemeeo osleele, lemee
leebeeJejerue peyeeyeoejerme pee heOoleerves
neleeUleele leeJeve mejkeejer mebmLeebleerue
GejoeefelJe mhe nesles. Deepeee iegbleeiegbleeee
mebmLeelceke mebjevesle heejbheeefjke heOoleerves
mebmLeebleerue keeee&es hele#e cetueceeheve leheemetve
heenCes DeefOeke DeeJneveelceke Peeues Deens.
peehekeejs mejkeejer Je heMeemeefkee eb$eCesle
efJeefJeOe Iekeebee meceeJesMe kesuee peele Deens,
leeuee Devegmeve DeefOeke mhe Je megmebiele
DeMee heOoleerves mebmLeebceOeerue keejYeejees
hele#e cetueceeheve kejCeeee veJeerve heOoleer
efJekemeerle kejCeeeer iejpe Deens.

eespevee

ceee& 2014 29

4) leb$e%eeveeee Jeehej Je F& ieJnve&vme

DeeOegefveke leb$e%eeveeves meJe&e #es$eebJej
heYeeJe ekeuee Deens. Deepeee keeUele heMeemeve
JeJemLesleerue keecekeepeemeeer leb$e%eeveeeer ceole
IesCes meeseeres lemese keener yeeyeleerle DeefveJeee&
ueeieues Deens. peieYejele meOee meJe&$e
F&-ieJnve&vme ee veJee mebkeuhevee esT Ieeleueer
Deens. mebieCeke Je Fbjvesee ceeOeceeletve
Meemeve Je veeieefjkeebvee pees[Ceees keece kesues
Deens. mebieCekeeee ceoleerves Deveske heMeemeefkee
keecekeepe kejCes hetCe& kejCes menpe Mekee
Peeues Deens. veeieefjkeebvee efJeefJeOe hekeejee
mesJeebes osekes YejCeemeeer Goe. sefueHeesve
lemese Jeerpe efyeue YejCes, kej YejCes, mejkeejer
eespeveebmeeer DeeJeMeke jefpem^sMeve Hee@cme&
YejCeeeer megefJeOee F&-ieJnve&vmeejs Iejyemeuee
GheueyOe Peeueer Demetve Menjer lemese Deveske
ieeceerCe Yeeieelener veeieefjke ceesee heceeCeeJej ee
megefJeOesee ueeYe GefJele Deens. ee megefJeOeebcegUs
mejkeej Je meJe&meeceeve veeieefjkeebleerue Deblej
keceer nesCeeme ceole Peeueer Demetve ieeceerCe
Je ogue&ef#ele Yeeieebvee keWeMeer pees[Ceeme
F&-ieJnvevme Ske heYeeJeer ceeOece jle Deens.
keceer ceveg<eyeU Demeuesuee efkeeCeerner ee
ceeOeceeee Heeeoe nesle Deens. veeieefjkeebes
cnCeCes heMeemeveeheele heesneefJeCeejs Je Gece
ceeOece cnCetve ee mesJeske[s heeefnues peeles.
YeefJe<eele F&-ieJnve&vmeee DeefOeke efJekeeme
nesTve leb$e%eeveeee mecevJeeeletve heMeemeve eb$eCee
efJekemeerle nesCeeme ceole nesT Mekesue Demes
meebefieleues peeles. hejbleg, YeejleemeejKee osMeele
pesLes 60 kekes pevelee Deepener DeefMeef#ele
Deens, lesLes F&-ieJnve&vmeee efJemleej kejCeeJej
ceee&oener Deensle. F&-ieJnve&vme ns kesJeU ceeOece
Demetve heMeemeveeee GeoeefelJeeuee ns ceeOece
heee&e MekeCeej veener.

eespevee

30 ceee& 2014

7) keeee hewMeeJej efveeb$eCe Je

veeieefjkeebee efnleeuee heeOeeve osCeejer kejheOoleerle megOeejCee
kej egkeJesefiejerletve leeej nesCeeNee
JeJemLee GYeejCeeJej peieYejele heMeemeve
eb$eCesle Decetueeie yeoue kesues peele Deensle. keeee hewMeeJej efveeb$eCe DeeCeCeeeer ceesefnce
eespeveebeer heYeeJeer DebceueyeeJeCeer, keecekeepeele Yeejleele peesj Oejle Deens. 21 ces, 2012
heejoMe&kelee, veeieefjkeebee mecemeebes ceOes mebmeosle Yeejleere DeLe&JeJemLesle efvecee&Ce
efveJeejCe, mesJee lelhej Je ueeskeMeenerleerue nesCeeNee keeee hewMeemeboYee&le ceeefnleer
vewefleke cetueebee heeeeJej GYeejuesuee osCeejs MeJeslehe$e meeoj kejCeele Deeues. kej
JeJemLeeheveeeer efveke[ Deepe efvecee&Ce Peeueer eb$eCesleerue kejegkeJesefiejeree heUJeeebJej
Deens. veeieefjkeebee mecemee mecepetve IesCeeeer efveeb$eCe DeCeCeejs OeesjCe jeyeJeCeemebyebOeer
mebJesoveMeeruelee Je leebvee eesie meceeOeeve heelve kejCeeeer iejpe ee eslehe$ekeeejs
osCeeNee GheeeebJej keece kejCeeNee efveeJeeve DeOeesjsefKele kejCeele Deeueer.
ceveg<eyeUeee efJekeeme ne heMeemeveeee 8) Jee{leer ceneieeF&
yeoueebceOeerue Ske cegKe Ieke Deens.
Deepeee keeUeleerue cegKe mecemee
5) ueeskeeefYecegKe heMeemeve

6) Yeeeejcege heMeemeve
eebieuee heMeemeve JeJemLesmeeer
Yeeeejeuee heeslmeenve osCeeNee Je=eeree efyecees[
kejCes cenlJeees Deens. Yeeeejeuee jesKeCeeje
vescekee Gheee cnCepes mejkeejer eb$eCesleerue meJe&
ceveg<eyeUees vewefleke yeU Jee{JeCes ne nese.
eeefMeJeee Yeeeej efJejesOeer Gheeeeespeveebeer
heYeeJeer DebceueyepeeJeCeer, Yeeeejeuee Gespeve
efceUt vees eemeeer pevepeeie=leer Je meeJe&peefveke
#es$eeleerue Yeeeej jesKeCeemeeer ueeskeebee
meefee menYeeie F. meejKes heeLeefceke Gheee
kejlee esleerue. ee Jeefleefje je^ere
mlejeJej YeeeejeMeer mebyebOeerle hekejCeebee
[e ueeJeCeejer MeesOe ie, Yeeeejer vesles
Je DeefOekeeNeebJej veeeeueeerve keejJeeF&
kejCeeNee ceb[Uebeer mLeehevee, peueoieleer
veeeeueeeletve Yeeeejebee hekejCeebJej
keee&Jeener Je Deejesheerme keesj ob[ Je efveyeOe
ueeoCes eebmeejKes eb$eCeebee efJekeeme kejCeeeer
iejpe Deens.

cnCepes Jee{leer ceneieeF&. efoJemeWefoJeme ceneie

nesle peeCeeNee peerJeveeJeMeke iejpeebcegUs
meJe&meeceeve veeieefjkeebJejerue Deee|Leke leeCe
Jee{le Demetve eeletve Deveske meeceeefpeke heMve
DeefOeke efyeke nesle Deensle. eemeeer Jee{lee
ceneieeF&Jej efveyeOe IeeueCeejs me#ece OeesjCe
DeeKeCeeeer DeeJeMekelee efvecee&Ce Peeueer Deens.
efve<ke<e& :
osMeeleerue heMeemeve JeJemLesle vewefleke
Deeeej DeeefCe meJe&meeceeve veeieefjkeebeer
efJeemeveerelee megefveeqele kejCeemeeer meJe&heLece
Yeeeejcege heejoMeea jepekeejYeej,
efveeceebeer heYeeJeer DebceueyepeeJeCeer Je
peveefnleemeeer keeeeebee heYeeJeer Jeehej
F. hewuetbee efJekeeme nesCes DeeJeMeke Deens.
mebmLeeblceke vewefleke cetueebeer meebie[ Ieeuetve
mejkeejer Kee& keceer kejCeeyeeyelees
JeJemLeeheve, mejkeejer kece&eeNeebee
mebKesJej efveyeOe, meeJe&peefveke mesJee#es$eele
Keepeieer #es$eees menkeee& Iesleebvee mejkeejer mesJee

Keepeieer mebmLeebvee kejej leJeeJej osCeeee

heOoleeruee (outsourcing) heeslmeenve
F. ieeser peve JeJemLeeheve eUJeUerletve heg{s
Deeuee. meJe& mejkeejer mesJeebJej Debeflecele
Meemeveees efveeb$eCe DeyeeefOele jeefnue eeeer
Meeeleer Je veeieefjkeebes meceeOeeve nesF&ue DeMee
mJeheeeer heejoMeea, keee&#ece Je heYeeJeer
heMeemeve eb$eCee peveJeJemLeeheve eUJeUerletve
Goeeme Deeueer. Yeejleeves peve JeJemLeeheve ee
veJee heOleeree Debefiekeej kesueeme osMeeleerue
Deveske mecemeebJej lees[iee meehe[t Mekesue Demee
celeheJeen Deens.
Yeejleele iesuee keener Je<eele heMeemeefkee
eb$eCesle megOeejCee Ie[Jetve DeeCeCeeee erves
Deveske cenJehetCe& keeeos Je megOeejCeebeer
DebceueyeeJeCeer kejCeele Deeueer. leeceOes
2005 ceOes heeefjle Peeuesuee ceeefnleeree
DeefOekeej, F& ieJnve&vme, ogmeNee heMeemeefkee
megOeejCee Deeeesieeves megeJeuesuee ueeskemesJee
efJeOesekeeleerue heMeemeefkee cetueebmebyebOeeleerue
efMeHeejmeeReer DebceueyepeeJeCeer, ueeskeheeue
keeeoe, heMeemeveeleerue iewjJeeieCetkeeruee Jeeee
Hees[Ceeje efJemue yueesFie S@ke eebmeejKee
veJee keeeeebee meceeJesMe neslees. eeefMeJeee
ceeieerue keener Je<eele Yeejleele Deveske ceess
jepeefkee IeeseUs pevelesmeceej GIe[efkeme
Deeues. YeeeejefJejesOeer Sseflenemeerke
peveDeeboesueveemen me#ece ueeskeheeue keeeeeee
Deeien Oejle Meemeveeleerue Ye jepeefkee vesles
DeefOekeejer eebee efJeOo keejJeeF& kejCeeeer
lemese MeemeveJeJemLesletve Yeeeejees mecetU
Geeve JneJes, eemeeer keesj keeeos
kejCeeee ceeieCeer Yeejleele peesj Oejle Deens.
meJe&meeceeve veeieefjkeebee peeiekelesyejesyeje
hemeejceeOeces, veeeJeJemLee, meeceeefpeke
keee&kelex Je meeceeefpeke mebmLee eebee
ceoleerves Yeejleele me#ece heMeemeve eb$eCee

efJekemeerle kejCes Mekee Deens, ns oeKeJeCeeeer

megJeCe&mebOeer Yeejleeke[s Deens. vegkeleere
Yeejleere ueeskeMeeneruee 60 Je<ex hetCe& Peeueer.
ee keeUele osMeele efJekeemeehes#ee DeefOeke
heceeCeele peeCeJeCeeNee GCeerJeebJej hele#e
keece kejCeeeer iejpe hegvne DeOeesjsefKele
Peeueer. Yeejleeleerue mebmeoere JeJemLesuee
veJeeves GYeejer osCeemeeer Yeejleeves mJeeleb$e,
mecelee Je yeefueoeve ee cetueYetle ueeskeMeener
lelJeebee hegve&Debefiekeej Je peieeleerue Flej
DeeoMe& heMeemeefkee JeJemLeebes DevegkejCe
kejCeeeer iejpe Deens. veJee menm$ekeele
Yeejleele meJeke<e efJekeemeeee Deveske mebOeer
GheueyOe Demetve mepeie ceeOeces, pevepeeie=leer
Je ueeskemenYeeieeletve efJekeemekeeee&uee ceesee
heceeCeele mekeejelceke heeeEyee osCeeNee
hetjke JeeleeJejCeeeer efvee|celeer Deeheuee
osMeele Peeuesueer Deens. 17 ces, 2012
ceOes Yeejleere efveJe[Cetke Deeeesie Je
Deeblejje^ere efveJe[Cetke mebIevee eebeele
peieYejele ueeskeMeener Jej DeeOeeefjle keee&#ece
heMeemeve eb$eCesuee heeslmeenve osCeemeeer Ske
meecepeme kejej Peeuee. ee kejejceOes Demes
mheheCes veceto kejCeele Deeues nesles keer,
peieeleerue GoeesvecegKe ueeskeMeener je^ebceOeerue
heMeemeefkee JeJemLesle ueeskeMeener cetueebee
heeee cepeyetle kejCeele Yeejleeleerue ueeskeMeener
eb$eCee Ske Gece DeeoMe& Mekesue.
meboYe&meteer:
- Sce kee@cemeer[eFve, (2002), efo
Sv[ Dee@He o ueee? o DekeeGvsyeue
ieJnve&vme ve o Spe Dee@He vesJekeme&,
hee&jMeerhe Sv[ pee@Fv[ Dehe meeqJn&mesme,
ieJnve&vme, Jnesuegce 15 (1) 2140
- Dees. heer. efJesoer Sv[ Deej. yeer. pewve
(1985) Fbef[eeped S@[efceveerm^serJn

ms, vet efouueer, efieleebpeueer heeqyueMeeRie

neTme.
- Dees. heer. efJesoer (1987)
cee@jue [eeceWMeve Dee@He mseeHeke@vesef[eve peve&ue Dee@He heesefueefkeue
meeevme, Jnesuetce 20 (4) 609709
- Dees. heer. efJesoer (2001) o
e@ueWpe Dee@He keuejue [eJne|meer
Hee@j ieg[ ieJnve&vme, S heshej efhehesS[
Hee@j hesPeWsMeve S@ o etSve efceeEie
Dee@ve ce@vespeeRie [eJne|meer Fve o efmeJnerue
meeqJn&mesme, etSve ef[hee&ceW Dee@He
Fkeesvee@efceke Sv[ meesMeue DeHesDeme&,
3-4 ces , 2001
- S Deee ieesj, (1993), Hee@ce js[
she t efjPeudme: efeSeEie S ieJnve&ceW
o@ Jekeme& yesj Sv[ kee@mdme uesme- o
efjheese& Dee@He o ve@Meveue hejHee@jcevme
efjJet, Jee@eEMeive [ermeer ieJnve&ceW eEheeRie
Dee@efHeme.
ieJnve&ceW Dee@He Fbef[ee, meskeb[
S@[efceveerm^serJn efjHee@cmed keefceMeve
(SDeejmeer) 2007- efjhees& Dee@ve
SefLekeme Fve ieJnve&vme S@kemesm[ Hee@cewww gov.arc.nic.in

efemleesHej nt[,(1991), S heeqyueke

ce@vespeceW Hee@j Dee@ue efmePevme?heeqyueke
S@[efceveerm^sMeve, 69 (8) 3-19
- Deej. yeer. pewve (1976), kee@vschejjer
FMetped Fve Fbef[eve S@[efceveerm^sMeve (vet
efouueer, efJeMeeue heeqyuekesMevme)
- heesceeseEie SefLekeue efyenseqJnDej Decebie
o S@[efceveerm^sme& Fve Fbef[ee, S heshej
hesPeWs[ S@ o DeeeheerSmeS efjmee&
keefceer Dee@ve SmeDeespeer yebieueesj

eespevee

ceee& 2014 31

kee@vHejvme Dee@ve 22-25 ceee& S@

yebieueesj, kevee&ke ms, Fbef[ee.
- 2001 Sv[ 2004 heeqyueke
S@[efceveerm^sMeve Fve Fbef[ee dJesver
Hem& meWegjer:e@ueWpesmed Hee@j ieg[
ieJnve&vme, (vet efouueer, efohe Sv[ efoue
heeqyuekesMevme heeeJns efueefces[).
iueesyeueeFPesMeve Sv[ ieg[ ieJnve&vme
hesMej Hee@j kevm^eqkeJn efjHee@cme& vet
efouueer, (efohe Sv[ efohe heeqyuekesMevme
heeeJns efueefces[).
- 2006 DeesheveeRie ieJnceX Hee@j
heeqyueke metefveer: S efeerke
Dee@He efjmeW SHeesdme& [t ceske ieJnve&vme
Fve Fbef[ee ceesj ^evmehejb Sv[
DekeeGvesyeue, Fve Fbef[eve peve&ue
Dee@He heeqyueke S@[efceveerm^sMeve,
Jnesuegce 52, veb 3 peguew- mehWyej,
heerheer. 539-65.
- (2007) ieJne\veie [sJnueheceW
Deee@me keueme& e@ueWpesmed Sv[
ef[uesceeped Dee@He S@ve ScejeEpeie meye
ef[meerhueerve Fve hee@efueefkeue meeevme,
(Deesheeu[sve, pece&veer, yeeye&je yeg[efje
heeqyueMeme&
- Deej, yeer. pewve Sv[ nsvPe yeeWieedme&
(1994) m^keejue S@[pemceW:
heeqyueke hee@efuemeer Sv[ yegjesemeer Fve
[sJnueeEheie meesmeeeerped, vet efouueer, nj
Deevebo heeqyueMeme&.
- Deej. yeer. pewve Sv[ Devegpe pewve
(2011). Fve[egm[ [sJnueheceW
t ieg[ ieJnve&vme he@jeef[efpece efMeHe
Fve o kevmesh Dee@He [sJnueheceW
S@[efceveerm^sMeve Fve vet efceuesefveDece

eespevee

32 ceee& 2014

-
-

(vet efouueer, efohe Sv[ efohe heeqyuekesMevme

heeeJns efueceers[
meer petve ebie (2005),S vet
he@jeef[efpece Hee@j heeqyueke ce@vespeceW
Fve o dJesver Hem& meWegjer (mesveesue,
keesefjee, Fvmeret Hee@j heeqyueke
S@[efceveerm^sMeve), heerheer. 1-32 Sv[
95-152
DejW[d efuepeHee& (1996), o
hePeue Dee@He Fbef[eve [sceesemeerS kebmeesuesMeveue FbjefhesMeve Fve
Decesefjkeve heesefueerkeue meeevme efjJet,
Jnesuetce. 90 veb 2 petve
ceemekeene&me, Deej meer. 1993,
efyeeu[ie S@ve SvjheeF&ped keuej Fve
o heeqyueke meskej efjHee@cme& Dee@He o
heeqyueke meskej Fve Dee@m^sefueee, efyesve
Sv[ vetefPeueb[, heeqyueke S@[efceveerm^sMeve
efjJet, 53(4) 319-28.
cesue t[s, vet efouueer, 20 ces,
2012.
ceemesj keee (1988), heeqyueke
meskej efjHee@cme& Fve pee MeeefHedPe
Fvejve@Meveue Svmeekeueesefhe[eree Dee@He
heeqyueke hee@efuemeer Sv[ S@[efceveerm^sMeve,
yeesGu[j, Jesm Jet hesme.
Deesmeyeesve&, [seqJn[ Sv[ ie@yuej er
(1992), efjFveJnsveRie ieJnve&ceWneT o SvjhesefveDeesjue eqmheefj Fped
^emveHee@e\ceie o heeqyueke meskej, efj[eRie
Sef[meve Jesmeueer.
DejeEJeo heveeefieee (2014), ``S
sue Dee@He t heeF&ce efceveermme&'', o
eFcme Dee@He Fbef[ee (2007) vet
efouueer, 11 peevesJeejer, 2014, hespe
22,

- heer. Sue mebpeerJe jser (2006)

FbheteJnie ef[uesJnjer ceske@efvePece Hee@j
meeqJn&me Seqkemeuevme - Fve Fbef[eve
peve&ue Dee@He heeqyueke S@[efceveerm^sMeve
Jnesuetce 53, veb. 3, peguew, mhWyej
heerheer 566-91
- Deceve Mecee& (20112)- heer. Sce
^eFped t efJeieue DeeG Dee@He hee@efuemeer
ceeej, cesue t[s, vet efouueer. 22
Sefheue, 2012, hespe-3.
- o eFcme Dee@He Fbef[ee (2007) vet
efouueer, 3 HesyegJeejer, 2007, hespe.
1, kee@. 7,8, 13 1,2,
- o eFcme Dee@He Fbef[ee (2012) vet
efouueer, 12 ces 2012 , hespe. 2,
kee@.4
- o eFcme Dee@He Fbef[ee (2012) vet
efouueer, 15 ces 2012, hespe 24
kee@. 1,2
- o eFcme Dee@He Fbef[ee (2012)
vet efouueer, veer[ jsieguesme& t heesske
efjmeesmexme, 12 ces, hespe 12, kee@.
5-8
([e@. Deej. yeer. pewve - ceepeer
DeefOeelee meeceeefpeke Meem$e efJeYeeie Je
jepeMeem$e efJeYeeiehecegKe DeeefCe heeeee&, efouueer
efJeeeheer. mebhekee&meeer F&cesue - rbjain1@
yahoo.com)
Yee<eeblej : efveJesefolee Yeesjkej

ueeskeeefYecegKe heMeemeveeee MeesOeele

eer. DeefJeveeMe Oecee&efOekeejer (Ex-IAS)
meJe& hekeejes meeemebIe<e& Deieoer
SsjCeerJej Deeuesle. ceuee Deeee& Jeeleb
keer, heMeemeveele cetueYetle heefjJele&ve keve
les ueeskeeefYecegKe, cnCepese mJe DeeefCe
keee&#ece kejCeb ne keesCeleee he#eeee Deieece
kemee keee veener? heCe meJe&e he#eebvee, meJe&
jepekeejCeeuee ee efJe<eeeuee Deieece eeJeee
ueeieCeej Deens. eeeer keejCeb oesve : Ske
cnCepes, Yeejleere ueeskeMeenerle efveJe[Cegkeerejs
keesCelebner mejkeej meesJej Deeueb, lejer
lee mejkeejes keee&ece MesJeer heMeemeve
JeJemLeee Deceueele DeeCeCeej. heMeemeve
JeJemLesuee veer efoMee vemesue, efleeeJej
jepekeleeeer heke[ (eebieuee DeLee&veb)
vemesue, lej he#eees keee&ece leLeekeefLele
efkeleerner eebieues, Goee Jeiewjs Demesue, lejer
DebceueyepeeJeCeer ceej KeeCeej. Deepeheele
yengleske Demebe nesle Deeuebed. `ueeskeeefYecegKe
heMeemeve' ne efJe<ee jepekeere efJe<eeheef$ekesee
Deieeceele Demeeeueee nJee. eeeb ogmejb
keejCe cnCepes, les ueeskeebvee nJebe. `ueeske THe&
veeieefjke kece pevelee' veeJeeee efyeveDeeJeepeeee
pees esnje Deens, lees heeb[ Yeeeej,

Dekeee&#ecelee, JeefMeuesyeepeer, DeefOekeejebeb

keWerkejCe eeuee Yeebkej Jewleeieuee Deens.
veeieefjkeebvee leeletve megkee keve leebeb
efpeCeb peje lejer megkej ke Mekesue, Demee
he#e meesJej nJeee. lee ceeveeveb veeieefjkeebvee
jepekeere efJeeejOeejsee jbieeMeer Heejmeb IesCebosCeb veener, eEkeJee SKeeee efJeeejOeejseer HeejMeer
Yeerleerner veener. veener lejer meJe&e efJeeejOeejebes
jbie Yeeeej, iegvnsieejerkejCe DeeefCe peeleerelee
eebveer keeUJeb[tve iesuesle. veeieefjkeebvee nJeered ee
je#emeebheemetve megkee.
cnCepes jepekeejCeeee Demees
vemees, veeieefjke cnCetve Deeheuee, cnCepes
ueeskekeejCeeee efJe<eeheef$ekesJej ueeskeeefYecegKe
heMeemeve ne Deieeceeee efJe<ee Deens.
DejeJee Melekeeee efvecceeheemetve
les 19 Jee Melekeeee efvecceeheele efyeefMe
F&m Fbef[ee kebheveerveb Yeejleele Deeheues neleheee hemejJeleeveee DeeOegefveke heMeemeveeeer
Ie[er yemeJeueer. 1858 ceOes jeCeeree
peenerjveeceeveb Yeejleeeb heMeemeve efyeefMe
mejkeejveb leeyeele Iesleueb. efleLetve heg{s megceejs
Ske efhe{erYejele Yeejleeeer heMeemekeere JeJemLee

DeeKeueer iesueer. Deepe keceer-DeefOeke Hejkeeveb

leere JeJemLee eeuet Deens. heMeemeveeee
Dekeee&#eceleseb DeeefCe Yeeeejeebner (DeeefCe
jepekeleeee ceveesJe=eereb) Ske ceesb
cetU eele Deens. mJeeleb$e efceUJeueeJej
lee heMeemeve JeJemLesle pes cetueYetle yeoue
Jneeuee nJes nesles, les Peeues veenerle. efveoeve
hegjsmes Peeues veenerle. ogYee&ieeeer iees cnCepes,
`meceepeJeeoer meceepejeves'ee veeJeeKeeueer
pes yeoue Peeues leebveer Gue DeefOekeejebeb
keWerkejCe Ie[Jetve DeeCeueb. ueeskeebee
heg{ekeej ceejuee DeeefCe veeieefjkeebeb heeblej
ceeeyeehe mejkeejuee oerveJeeCesheCeeveb Depe&efJeveblee kejCeeee& efYekeeee&le kesueb. lemeb
cnueb, lej menkeej eUJeU, ef$emlejere
hebeeele jepe eb$eCee, jeceke=<Ce nsie[Wee
pevelee mejkeejveb eer. Sued. meer. pewve eebee
ceeie&oMe&veeKeeueer DeeCeuesuee `kevee&ke
he@ve&', NTR eebee lesueiet osmecveb DeebOeceOes
DeeCeuesuee `ceb[ue he@ve&', eEkeJee 197779 ee keeUele jepemLeeveceOes YewjeseEmen
MesKeeJele mejkeejveb kesuesuee `Debleesoee'ee
heeesie Demes keener heelve lee efoMesveb Peeueb.

eespevee

ceee& 2014 33

heCe Deveske keejCeebveer leeble meelele jeefnueb

veener, leebee heYeeJe mebhetCe& YeejleeJej hemejuee
veener eEkeJee les heeesie DeeMemJeer nesTve
heMeemeveees hegvne heefnues hee{s hebeeJeVeJej
Deeues. keceer-DeefOeke Hejkeeveb heMeemekeere
JeJemLesee efyeefMekeeueerve Jeejmeee heg{s
eeuet jeefnuee. Gue, keener cegodeebJej lejer
og:Keeveb Demeb cnCeeJeb ueeieleb keer, efyeefMeebveer
DeeKeuesueer JeJemLee peemle eebieueb keece
kejle nesleer. GoenjCeeLe&, cenmetue heMeemeve,
ueB[ jskee@[&, heesefueme heMeemeve, F. efyeefMe
heMeemeve JeJemLee heecegKeeveb eej mlejere
nesleer. jepeeee hecegKe ieJnve&j, leeeeKeeueer
keueskej (efpeuneefOekeejer, ob[eefOekeejer :
veeeeOeerMener leese), leeeeKeeueer ceeceuesoej
DeeefCe ieeJeheeleUeruee leueeer. mJeeleb$eeveblej
heMeemekeere Glejb[eres mlej Jee{ues.
heMeemeveemeceesjeer DeeJneveb DeeefCe iegbleeiegble
Dee[Jeerefle[Jeer Kethe Jee{ueer. heCe JeJemLeseer
jevee DeeefCe leeleuee ceeCemeeee ceveesJe=eer
mJeeleb$ehetJe& keeUeleueemeejKeee eeuet
jeefnuee. ieeveyeeeer cesKe FLes Deens.
Yeejleeleuee efyeefMe heMeemeveees
cegKe nslet Yeejleeeb Deee|Leke Mees<eCe kejCeb,
leemeeer FLeuee pevelesJej efveeb$eCe sJeCeb
ns nesleb. cnCepes les `heesefueme jepe' nesleb.
leecegUs keeeoe DeeefCe megJeJemLee eebeb j#eCe
ns lee heMeemeveeeb cegKe keece nesleb, efJekeeme
veener. Deved leecegUseb heMeemeve efveeb$eCeelceke
(Regulatory) nesleb. osMe mJeleb$e Peeuee,
leMeer jepeJeJemLee `ueeskekeueeCekeejer'
Peeueer. cnCepes heMeemeveeeb cegKe keece
`efJekeeme' ns yeveueb. efJekeemeemeeer keeeoemegJeJemLeseb j#eCe. cnCepese heMeemeve
nslegle: `efJekeemeelceke' (Development
Administration) yeveueb. heCe ns meJe&
keeieoeshe$eer. GefebceOes Peeuesuee ee yeoueebvee
megmebiele Demes yeoue, les Gef ieeCeeee

eespevee

34 ceee& 2014

meeOeveele - cnCepes heMeemeve JeJemLesle Jneeuee

nJes nesles, les Peeuese veenerle. heMeemeve JeJemLee
mJeeleb$eehetJeeaeee ceeieee heeveeJeve
mJeeleb$eeee heg{b eeuet jeefnueer. meeOeve lemebe,
Gef cee$e yeoueueb. eeuee ceeieee JesUer ceer
cnueb keer, yeeYeUeree Pee[euee Deebyeeeer
HeUb ueeieeJeerle, DeMeer Dehes#ee kejCeemeejKeb
Peeueb. peer JeJemLee `heesefuemeer jepe'
meebYeeUle efveeb$eCe kejCeemeeer DeeKeueer,
leee JeJemLesveb Deelee ueeskekeueeCekeejer,
efJekeemeelceke Yetefcekee yepeeJeeJeer, Demeb ie=nerle
OejCeele Deeueb. efleLebe egkeueb. leecegUs
peeleuee ceeCemeebee Je=eer `jepekeleeee,
ceeuekeeee' Ie[ueele, leebveer Deeeveke
Deelee mesJekeeee Je=eerveb JeeieeJeb, DeMeer Dehes#ee
hetCe& nesCeb Mekee veJnleb.
mJeeleb$eeveblej SJe{er Je<e Peeueer, lejer
DeeheCe heMeemeveeee ne mJeeleb$ehetJe& Jeejmeee
heg{s eeueJeueee. nse, Demebe keceer-DeefOeke
Hejkeeveb efMe#eCe, veee, Feflenemeeee DevJeeeLe&
ueeJeCeeeb Meem$e ee meJe& yeeyeleerle Kejbe.
Flekeb, keer efyeefMe cnCeeues, Yeejle ns Ske
`je^' veenere, keer Deeheues DeOeeieJeeet Peeuesues
efJeeejJeblener Deepeleeieeele lemebe cnCeleele.
efyeefMe cnCeeues, Yeejle veeJeeee `Yeewieesefueke'
JeJemLesuee leebveer SkemebOe jepeJeJemLee
efoueer, leecegUs 15 Dee@iem 1947 uee
Skee veJee `je^e'ee pevce Peeuee! Deeceee
DeOeeieJeeet eeuete!
Depetvener peeieb neslee esF&ue.
efMe#eCe, veee, FeflenemeMeem$eemeefnle
(Histography) meJe& JeJemLeebceOes
`Yeejleere' megOeejCee kejlee esleerue. heMeemeve
JeJemLesyeue yeesueeeeb, lej ueeskeeefYecegKe
heMeemeveemeeer heMeemekeere JeJemLesleuee
Jeeer DeeefCe jevee eebee hesjCee DeeefCe
JeeJemeeefeke keewMeueb eebeeble cetueYetle
yeoue kejCeeeer OeesjCeb DeeKeueer peeeuee

nJeerle. cnCepes keeeos, keee&heleer, ceeCemeebeer

Yejleer, heefMe#eCe, efveegkelee, heoesVelee,
mesJeebleie&le heefMe#eCe, efveece, F. meJe& meJe&
yeeyeleeRle cetueYetle yeoue kejeeuee nJesle. ns
yeoue heg{erue leerve leJeebee DeeOeejs Jneeuee
nJesle :
1) meeJe&peefveke GejoeefelJeeeb leJe
(Principle
of
Accountability)

Public

2) Keguee/heejoMe&ke Meemeveeeb leJe

of
Open
(Principle
Government) DeeefCe
3) keee&heleeReb megueYeerkejCe DeeefCe
heceeCeerkejCeeeb leJe (Principle
of
Simplification
Standardization
Proceduers.)

and
of

ee leJeebes DeLe& DeeefCe leer leJeb

hele#eele DeeCeCeees keener keee&ece
eeefJe<eeer yeIet ee.
ne KesU Kethe hegCehegjeleve Demee Deens.
jepekeere heg{eeeveer cnCeeeeb, Deecner keee
leelhegjles, heee Je<eehegjles Demelees, keeece
Demeleele, les veeskejMene. Deecnebuee Yeeeej
kejeeee vemelees. heCe ns veeskejMenee Deecnebuee
Yeeeejees ceeie& efMekeJeleele, keejCe owvebefove
keejYeejeleueb Deeceeehes#ee leebveee peemle
keUle Demeleb. eeGue veeskejMene cnCeleele,
Deecnebuee Yeeeejer, yeskeeeosMeerj keeceb
kejeeuee jepekeere heg{ejere Yeeie hee[leele.
Deeleeee ueeskeMeener jevesle ueeskeefveege
heefleefveOeeReb SskeeJebe ueeieleb. ueeskeebveer efveJe[tve
efouesuee mejkeejeb cnCepes ceb$eemeb$eebeb
SskeeJeb ueeieleb. veenerlej Deecnebuee $eeme
nesF&ue. oes<eer keesCe? jepekeere heg{ejer, keer
veeskejMene? ne cnCelees, lees, lees cnCelees,
ne. veeieefjkeebee eqkeesveeletve Gej Deens oes<eer efleIebner. efleIeb, nese. veeskejMene, heg{ejer

DeeefCe DeeheCe meJe&peCe. Deepeee JeJemLesle

JemlegeqmLeleer ner Deens, keer Skee veeskejMene
eEkeJee Skee jepekeere heg{ejer Yeeeej kee
Mekele veener. leebeer oesIeebeerner mebieveceleeveb
leeej kesuesueer/Peeuesueer meeKeUer Demeles. leer
leeej nesCeeeb cetU heMeemeve JeJemLesee
jevesle Deens. Skeskeee veeskejMeneJej
eEkeJee jepekeere heg{eNeeJej leeuee JesieUe
kee{tve nuuee e{JeCeeveb keoeefele, leelhegjleer
mevemeveeer efvecee&Ce nesF&ue, heCe heMve megCeej
veener. keOeer keOeer Jeeleb, keer heMve megCeeeer
FLeb keesCeeuee he[ueere? Deeheehemeeble Yeeb[Ceejs
vesles, he$ekeej DeeefCe mekeeUee eneyejesyej
yeelecee JeeeCeejs DeeheCe meJe&peCe eebvee
mevemeveeere nJeer Deens. (JesU yeje peelees!)
Deeheueeuee heMeemeve JeJemLesle
cetueYetle heefjJele&ve nJeb Deens. les kejCeeeer met$eb
Deelee ceeb[lees :

meeJe&peefveke GejoeefelJeeeb leJe :

heLecele: Skeoce keeveeuee Sskeeeuee
efJeefe$e Jeesue. heCe ns Kejbe keer Deepe heMeemeve
JeJemLee (veeskejMeener) ueeskeebvee Gejoeeer
Answerable)
(Accountable,
veener. JeJenejele veener. Ieveelceke DeeefCe
keeeosMeerj ee mege veeskejMeener ueeskeebvee
Gejoeeer veener. leer ueeskeheefleefveOeeRvee
Gejoeeer Deens. ueeskeheefleefveOeer ueeskeebvee
Gejoeeer Deensle. cnCepese veeskejMeener
ueeskeheefleefveOeeReje ueeskeebvee Gejoeeer
Deens. cnCepese ns GejoeefelJeeeb leJe
Dehele#e Deens. ee Ieveelceke lejlegoerlee
jepekeere heg{ejer (ueeskeheefleefveOeer) DeeefCe
veeskejMene eebee DeYe egleereb cetU Deens.
veeskejMeenerJej ueeskeebeer keeceb keee&#ecelesveb,
mJe DeeefCe heejoMe&keheCeeveb kejCeeeb
keesCelebner Ieveelceke eEkeJee keeeosMeerj

yebOeve veener. veeskejMeenerJej ueeskeebeer keeceb

JesUsle kejCeb, leebee he$eebvee, heMveebvee
Gejb osCeb yebOevekeejke veener. veeskejMeenerJej
yebOevekeejke Deens, les ueeskeheefleefveOeeRvee Gejb
osCeb, leebeer keeceb kejCeb. ceie GoenjCeeLe&,
efpeueele keece kejleevee keueskej eEkeJee Smed.
heer. mejemejer megceejs heee-meele Deeceoej, Skeoesve Keemeoej, Ske heeuekeceb$eer SJe{eebvee
KetMe sJet Mekeuee, keer lees cepesle Demelees.
pevelesuee KetMe sJeuebe heeefnpes, DeMeer leeeer
iejpe vemeles. eeGue, SKeeoe DeefOekeejer
efkeleerner mJe, keee&#ece DeeefCe ueeskeefnleo#e
Demeuee, heCe lees Deeceoej-Keemeoejebvee KetMe
sJet Mekeuee veener, lej leeeeke[s `yeIetve
Iesleueb' peeeeere Mekeelee peemle. leMeer
keeieoeshe$eer eebieueer Demeuesueer JeJemLee cnCepes
efpeune efveeespeve Je efJekeeme ceb[U ([er.heer.[er.
meer.). efJekeemeeeb efveeespeve DeeefCe keee&Jeener

Subscription Coupon
[For New Membership / Renewal / Change of Address]
I want to subscribe to :
Yojana : 1 Yr. Rs. 100/-;
2 Yrs. Rs. 180/-;
3 Yrs. Rs. 250/
(Circle the period of subscription)
date

DD / MO No.

Name (in block letters) :

Subscriber profile

: Student / Academician / Institution / Others

Address

PIN

Please allow us 4 to 6 weeks to the despatch of the first issue.

P.S. : For Renewal / change in address, please quote your subscription number.

eespevee

ceee& 2014 35

eeble ueeskeebee menYeeie Jee{JeCeemeeer

Demeuesueb ns Jeemeheer, veeskejMeener ueeskeebvee
ueeskeheefleefveOeeReje Gejoeeer keMeer Demeles,
leeeb Ske hele#e he. heCe [er.heer.[er.
meer. yewkeer hele#eele yeveleele DeefOekeeeees
keeueKeeves eEkeJee efkeceeve leebvee yue@kecesue
kejCeeeb Ske meeOeve.
eele cegUeletvee yeoue keve heMeemeve
efkeceeve keener heeleeebheele lejer ueeskeebvee
Les Gejoeeer kejeeuee nJeb. efkeceeve keener
heeleeebheele cnCepes efpeLeheele meeceeve
ceeCemeeee Les mebyebOe eslees, efleLeheele.
cnCepes ieeJeeheemetve efpeune heeleUerheele.
eentve Jejee heeleeebeer keeceb cegKele:
osKejsKe, OeesjCeebeer DeeKeCeer, Dee{eJee DeMeer
Deensle. efleLeb ns Les GejoeefelJeeeb leJe
keener efveJe[ke cegodeebJeje Demeueb, lejer eeuet
Mekesue. Goe., ueeskeebee he$eebeer Gejb osCeb,
efMemleerveb, jerJe JesUele, jerJe heleerveb keeceb

heg{s mejkeCeb, ueeskeebee heMveebeer Gejb osCeb,

F... heMeemeveele ns meeJe&peefveke GejoeefelJeeeb
leJe kemeb DeeCelee esF&ue, eeJej Deveskeebveer
efJeeej ceeb[uesle, keece keve oeKeJeuebed.
Deelee jepekeere FeMeeer Demeuesueb DeeefCe
yeesueuesuee MeyoebMeer heeceeefCeke Demeuesueb
keesCelebner mejkeej - keW eEkeJee jepe mejkeej
- ns ke Mekesue.
Keguee Meemeveeeb leJe :
ns Ske hekeejs `meeJe&peefveke
GejoeefelJeeee leJee'ebe ogmejb he Deens.
heCe Ske Keeme, cetueYetle leJe. Meemeveeee
JeJenej Keguee, heejoMe&ke nJee, DeMeer
Ieveelceke, keeeosMeerj lejleto Deens. meeceeve
veeieefjkeeuee Meemeveeee heeeNee e{Ceb meesheb
JneJeb, leeee heMveebeer Kegueer Gejb efceUeeuee
nJeerle. peebeb keece Peeueb, leeeb kee Peeueb
DeeefCe peebeb veener Peeueb, leeeb kee veener
Peeueb, ns peeCetve IesCeeee veeieefjkeebee nkeke

Deens, cnCepes les heMeemeveeeb kele&Je Deens.

SJe{be veener, lej je^ere megj#ee, peeleere
meueesKee, keeeoe-megJeJemLee Demes efveJe[ke
efJe<ee mees[ues, lej Flej meJe& efJe<eeebee
Heeeueer, jskee@[& heenCeeee veeieefjkeebvee
nkeke nJee. efJeMes<ele:, pee veeieefjkeeMeer
mebyebefOele leer HeeF&ue eEkeJee jskee@[& Deens, lee
veeieefjkeeuee les heenCeeee nkeke nJee, lees
Deeee kegs Deeueee. les oeKeJeCeb heMeemeveeJej
Ieveelceke ee yebOevekeejke nJeb. Deepe lemeb
veener. Deepe heMeemeveeYeesJeleer DeveeJeMeke
DeMee heeb[ ieghleleseer heesueeoer leyeboer
Deens. efleeeDee[ Yeeeej, JeefMeuesyeepeer,
Dekeee&#ecelee - Deieoer osMeesn eebvee mebj#eCe
efceUleb. ner leyeboer cees[tve pej Meemeve `Kegueb,
heeoMe&ke' yeveueb, lej eele yeoue nesF&ue. Deelee
Demee yeoue nesCeeleuee Ske ceese keeeosMeerj
De[LeUe cnCepes `ieesheveerelesee keeeoe'. lees
j nesTve, Gue, ueeskeebvee `ceeefnleeree nkeke'

Yojana : Published in Hindi, English, Urdu, Tamil, Telugu, Malayalam, Kannada, Gujrati, Marathi, Punjabi Bengali,
Assamese & Oriya
Send your subscription by DD / MO in the name of Director, Publications Division, addresses to :
Advertisement & Criculation Manager, Publications Division, East Block-IV, Level VII,
R.K. Puram, New Delhi 110 066. Tel. : 6105590; Fax : 6175516 / 6193
Subscriptions wil arise also be accepted at our sales emporia:
Hall No.196, Old Secretariat, Delhi Ph.011-3968906 Rajaji Bhavan, Besant Nagar, Chennai,
Ph.: 044-4917673 8, Esplande East, Kolkata Ph: 033-2488030 Bihar State Co-operative Bank Building, Ashoka
Rajpath, Patna. Ph.: 0612-653823 Press Road Thiruvanthapuram Ph.: 0471-330650 27/6 Ram Mohan Rai
Marg, Lucknow Ph.: 0522-208041 C-701, Kendriya Sadan, C.B.D. Belapur, Navi Mumbai State Archaelogical
Museum Building, Public Gardens. Hyderabad Ph.: 040-236393 1st Floor, F-Wing, Kendriya Sadan, Koramangala
Bangalore Ph.: 080-5537244 CGO Bhavan, A-Wing, A.B.Road, Indore 80, Malviya Nagar, Bhopal B-7/8, Bhawani
Singh Road, Jaipur.
For Yojana Tamil, Telugu, Malayam, Kannada, Gujrati, Marathi, Bengali and Assamese please enrol yourself
with Editors of the respective at the addressess given Below;
Editor, Yojana (Marathi), B-701, Kendriaya Sadan, C.B.D. Belapur, Navi Mumbai.
Editor, Yojana (Gujarti), Ambika Complex, 1st Floor, Above UCO Bank, Paldi, Ahemdabad, Ph.: 079-6638670
Editor, Yojana (Assamese), Naujan Road, Uzan Bazar, Guwahati, Ph.: 0361-516792
Editor, Yojana (Bengali), 8, Esplanade East, Ground Floor, Kolkata, Ph.: 033-2432576
Editor, Yojana (Tamil), 'A' Wing, Ground Floor, Shastri Bhavan, Chennai, Ph: 0444-8272382
Editor, Yoajna (Telugu), 10-2-1, F.D.C. Complex, AC Guards, Hyderabad, Ph: 040-236579
Editor, Yojana (Malayalam), 'Reshmi' 14/916 Vazuthacadu, Thiruvanthapuram, Ph: 0471-63826
Editor, Yojana (Kannada), 1st Floor, 'F' Wing, Kendriya Sadan, Koramangala, Bangalore, Ph: 080-5537244.

eespevee

36 ceee& 2014

efceUCeb les Deelee Peeueb. heg{b heMeemeveeleues

keeeoskeevetve, keee&heleer DeefOeke meeshee
DeeefCe heeceeefCele keve ns meeJe&peefveke
GejoeefelJeeeb DeeefCe Keguee Meemeveeeb leJe
JeJenejele DeeCelee esF&ue.
megueYeerkejCe, heceeCeerkejCe :
meOee heMeemekeere iegbleeiegble Kethe
Jee{ueer Deens. keeeos iegbleeiegbleeres Peeuesle.
DeeefCe keee&heleer mege iegbleeiegbleeree DeJeIe[
nesTve yemeueele. SJe{be veener, lej Deveske
yeeyeleeRle lee meJeevee meceeveheCes ueeiet kesuee
peeleerue, eeeer JeJemLee veener. ef^eqhuekesceOes
Hee@ce&, lesner Deiece Yee<esle, Deveske syeueebJeve
JejKeeueer nesCeeNee Heeeueer, keeeeebeer
keueceb, Ghekeueceb, heeskeueceb eebveer
heMeemeveele JeefMeuesyeepeereb `JeJemLee' kejCe
kesuebe. Deieoer meeOebe GoenjCe eeeeb,
lej ketU keeeeeee keuece 43 Keeueer
MeslekeNeeuee Meslepeceerve efJekeeeuee hejJeeveieer
efceUCeb eEkeJee leee keeeeeee keuece 63
Keeueer efyeveMeslekeNeeuee Meslepeceerve efJekele
Ieeeuee hejJeeveieer efceUCeb ee heefeeebeer
keener heceeefCele helee veener. leecegUs efceUsue
leeuee 24 leemeeble hejJeeveieer efceUles, veener,
leeuee yeehepevceele efceUCeej veener. ceie nele
Deesues kejCeb, DeesUKeerheeUKeer kee{Ceb ee
JeJemeeeebvee Gespeve efceUleb. keece keve
osCeeNee `ceOemLeeb'ee Ske yeeb[ietU-Jeie&
Geeuee eslees. meOee yeee&e heceeCeele ner
Yetefcekee ueeskeheefleefveOeeRke[se iesueere. cnCepes
hegvne Deens ee JeJemLesle jepekeejCeer DeeefCe
veeskejMene eebes Skeef$ele efnlemebyebOe iegbleuesle.
ns yeoueeeeb, lej Meemeveeleuee keee&heleer
meeceeve veeieefjkeemeeer meeshee kejeeuee
DeeefCe mB[[e&FPe- meJeevee meecevee kejeeuee
nJeele. Kethe DeveeJeMeke keeueyeee keeeos
DeeefCe keee&heleer lej je Jneeuee nJeele.
Kethe vescekesheCeeveb leheMeerueJeej DeYeeme

keve, JeJemLeeheveMeem$eeeer DeeOegefveke

leJeb Jeeheve Meemeveeee meJe& heeleeebJej
megueYeerkejCe, heeceeCeerkejCe kejlee esF&ue.
DeeheCe ns ke Mekelees.
legcner ieecehebeeele eEkeJee Jee@[&
Dee@efHemeheemetve ceb$eeueeeheele JesieJesieee
Dee@efHemeebceOes peelee. Heej newmesveb peelee, Demeb
veener. cepeyetjer Demeles, cnCetve peelee. hetJeea
cnCeeees, MeneCeeveb keese&eer heeejer e{t vees.
Deelee MeneCeeveb heesefueme eewkeereer heeejer e{t
vees, ceeceuesoej keesjereer heeejer e{t vees,
ceb$eeueeeeer heeejer e{t vees. Jeiewjs, Jeiewjs. heCe
ns ceenerle Demetvener legcner peelee. keejCe peeJebe
ueeieleb. npeejes hejJeeves, oeKeues, veeWoer...
cnCetve meesheg{s MeneCeheCe eeuele veener.
keeieoebee, HeeeueeRee, ceeCemeebee
meebiee[eebveer Yejuesuee Dee@efHemeebceOes
legcner peelee. DeeOeer lej mebyebefOele kece&eejer,
DeefOekeejer, ceb$eer peeiesJeje vemesue. legcner
leekeUle yemelee. lees DeJeleejer heg<e Demeueee
peeiesJej, lej leeuee legceeeMeer yeesueeeuee JesU
vemelees. legcner leeee keeceeleuee De[LeUe
Deenele, GeesieOeboe vemeueecegUb meeJe&peefveke
keeceele yeeOee efvecee&Ce kejeeuee legcner efleLeb
Deeuee, Demeb lees ceejkegee cnMeeree vepejsveb
meebielees. lejerner Oeerj keve legcner Deeheuee cege
ceeb[ueee, lej lees meebielees, `heg{uee meesceJeejer
ee...' DeMeer meieUer efeejkeLee ceeiese
DeeheCe jbieJeueere. efJeeej kejle Demeueele,
lej legcnebuee heMve he[sue, keer FLeb keener veee
Deens, keer veener? veeieefjkeebeb cnCeCeb Ssketve
IesCeb, leebes heMve mees[JeCeb leebeer keeceb JesUsle
kejCeb DeeefCe veeieefjkeebvee Gej osCeb eeeb keener
yebOeve heMeemekeere eb$eCesJej Deens, keer veener?
Gej lej legcnebuee ceenerlee Deens. legcner heenlee
keer, nesleele, leebeer keeceb heehe eesJeerme
leemeeble nesleele, veener, leebeer keeceb ceefnveesve
ceefnves, Je<ee&vegJe<e nesle veenerle, legbyetve jenleele.

veblej Deeuesueebeer keeceb DeeOeer nesleele, DeeOeer

Deeuesueebeer veblej. Skeee hekeejee oesve
hekejCeebhewkeer Skee hekejCeeeb Gej `nes'
Demeb esleb, lej ogmeNeeeb Gej `veener'. Demeb
kee, ns efJeeejeeuee iesueele, lej `legcnebuee
keee kejeeebe Deecner keenerner ke.
legcnebuee keeieo, Heeeueer oeKeJeeeuee eEkeJee
Gejb eeeuee Deecner yeebOeerue veener' Demeueer
keenerlejer Gejb Sskeeeuee ueeieleerue. eeuee
keener Oejyebo Deens, keer veener?
heMeemekeere eb$eCesJej Demeb keeeosMeerj
yebOeve efvecee&Ce kejeeuee nJeb keer, ueeskeebeer
jerJe keeceb keeeeeveb DeeKetve efouesuee
JesUslee hetCe& Jneeuee nJeerle. DeMeer jerJe
keeueceee&oe DeeKetve osCeemeeer meJe&
heMeemekeere heefeeebee leheMeerueJeej DeYeeme
JneJee ueeiesue. ee DeYeemeemeeer JeJemLeeheve
Meem$eeleuee efmeeqmcme De@veefueefmeme, Jeke&
m[er, Dees.DeB[ Sce. DeMeer leb$eb Jeehejlee
esleerue. Goe., veeieefjkeeee SKeeoe Depe&
keesCekeesCelee syeueebJeve peeeuee nJee,
leeuee heleske syeueJej meJe&meeOeejCeheCes
efkeleer efoJeme ueeieeeuee nJesle, eeee efnMesye
kee{lee esF&ue. leeeele Yeues heee-meele
efoJemeebeer Yej Ieeuetve ceie keeueceee&oe efveeqele
kejlee esF&ue. DeeheCe hetJeea eEMeheeuee veener
kee meebieeeees keer, `yeeyee, js, ee yegOeJeejer
heB oslees, cnCeeeee SsJepeer, Jeeueeme
eej efoJeme peemle Ies, cee$e hegvne hegvne ekeje
ceejeeuee ueeJet vekeesme,' lemeb. DeMee leNnsveb
veeieefjkeebeer keeceb keeeeeveb DeeKetve efouesuee
JesUsle Peeueer veenerle, lej efJeuebye keesCeecegUb
Peeuee, kee Peeuee, ns yeefIeleueb iesueb heeefnpes.
peyeeyeoejer vescekeee JeeerJej
`efHekeme' kesueer heeefnpes DeeefCe lee JeeerJej
keejJeeF& kejCeeeer lejleto leee keeeeele
heeefnpes. Deepe lejer Dekeee&#ecelee, efJeuebye,
kele&Je kejCeeleueer nsUmeeb[, ee meJeecegUs

eespevee

ceee& 2014 37

Jee{Ceejs Kee& (les MesJeer Deeheueee efKeMeeletve

peeleele) eeuee Oeeke yemesue, DeMeer keeeosMeerj
JeJemLeee veener. leMeer Peeueer, lej heMeemeve
ueeskeeefYecegKe nesCeeee efoMesveb Ske heeb[ ceesb
heeTue he[sue. DeMee Skee mebYeeJe keeeeeee
DeejeKe[e osMeeleuee keener DeefOekeeNeebveer
Ske$e yemetve leeej kesuesuee Deens. leeeb veeJe
`heMeemekeere heefeee efJeOeseke'. keesCelebner
jepe Meemeve eEkeJee keW Meemeve ns efJeOeseke
Devegeces efJeOeevemeYesle eEkeJee ueeskemeYesle ceeb[t
Mekesue. leeeeJej hegjsmee DeYeeme, eee&,
yeoue, F. ke Mekesue.
heMeemekeere heefeee efJeOeseke DeMee
jerleerveb ceeb[tve mebcele Peeueb, lej veeieefjke
`DeelceefveYe&j' nesCeeke[eer Jee meesheer nesF&ue.
ceOeheosMe, iegpejele DeeefCe efyenejceOes Demeb
efJeOeseke Deeuesuebe Deens. Flej jepeebeb
DeeefCe keWeeb keee?
Deelee ns meieUb legcner meeJeOeheCes
DeeefCe efJeeejhetJe&ke Jeeele Demeueele eEkeJee
Meemekeere keecekeepeeee legcnebuee `Deeletve'
DevegYeJe Demesue, lej legcner keoeefele Skeoce
cnCeeue keer, Demeb efJeOeseke `DeJeJenee&'
Deens. keejCe Meemekeere keecekeepeele meeceeve
veeieefjkeebMeer mebyebefOele Flekeee heeb[ heefeee
Deensle keer, lee meieeebee DeYeeme kejeeee,
leeee hetle&leses hhes, ece heentve, keeueceee&oe
jJetve eeeee, ns keece peJeUpeJeU
heeefCeveerveb JeekejCe efueefnCeeSJe{b heeb[
Deens, heCe les nesCeb DeeJeMeke Deens. lej ceer
SkePe@keueer nse cnCeleese. ns keece heeefCeveerveb
JeekejCe efueefnCeeSJe{b heeb[ Deens, heCe
les nesCeb DeeJeMeke Deens. veenerlej Deepeee
heMeemekeere JeJemLesuee keener `JeekejCe'e
veener. ceePeb cnCeCeb Deens keer, ns keece heeb[
Demeueb, lejer les kejCeb Mekee Deens - kemeb? les
megeJeeeee heelve kejlees.

eespevee

38 ceee& 2014

Kejb lej, Gheee Deieoer meeshee Deens.

Deeeesie vescee eEkeJee lee-lee efJeYeeieeleuee
lep%e, DevegYeJeer, mesJesle Demeuesuee eEkeJee efveJe=e
JeeeRveer (veeieefjkeebee DeYeeme ieebveer)
Deeheeheuee mebyebefOele heMeemekeere heefeeebee
DeYeeme keve leebee keeueceee&oe efveeqele
kejeJeele DeeefCe lee meJeeee Skeef$ele
efJeeej keve, mebhetCe& heMeemeveeee cetueYetle
heefjJele&veemeeer Meemeveeveb Deeeesie vesceeJee.
`heMeemekeere megOeejCee Deeeesie' vesceeJee.
heMeemekeere megOeejCee Deeeesie :
Deelee kemeb yejb Jeelebe. Meemeveeleuee
DevegYeJeer JeeeRvee lej Heeje yejb Jeesue. ns
ueed yesme Peeueb! Deeeesie vescetve ekee, peeT
ee. heee-heVeeme Je<eeveer kesJne lejer leeee
DenJeeue esF&ue. Deeheueeuee meeseeree Demeuee,
lej lees Hees[t, hesmeuee ueerke ke; vemeuee, lej
he[sue OetU Keele. Demes Meske[es Deeeesieebes
DenJeeue Deeeener OetU Keele he[uese Deensle.
ne DeeCeKeer Ske. mejkeejuee keener lejer kejle
Demeueeeb oeKeJeeeuee yejb efveefcee.
lej lemeb veener. ceePeb cnCeCeb peje JesieUb
Deens. Ske lej meOee heMeemekeere megOeejCee
Deeeesie (Administrative Reforms
Commission : ARC) vesceeeeer
Ieveelceke lejleto Deens. ee ARC veb keener
Heej efJeMes<e keece kesuesueb veener. efveoeve leebee
DenJeeueebceOeueb Heejmeb keener hele#eele Deeuesueb
veener. cnCepes Flej Deveske DenJeeueebmeejKeere
leebeer DeJemLee Peeueere. Deelee vesceuee peeeuee
nJee, lees Heej ceeser Jeehleer Demeuesuee Deeeesie.
ceneje^ jepe yeveueeveblej Meemeveeveb Skeoe
`nsyeUs Deeeesie' vesceuee neslee eEkeJee ueeskeMeener
efJekeWerkejCeeee meboYee&le heer. yeer. heeerue
eebee DeOe#elesKeeueer `hebeeele jepe Deeeesie'
vesceuee neslee. ns DenJeeue cetueYetle DeeefCe ceesee
Jeehleeres Deensle. lemee ne Deeeesie nJee.

Depetvener jepeele DeeefCe osMeele

Demes `ceWot' GheueyOe Deensle, keer pes efveeqele
cetueYetle heefjJele&veeeer efoMee meebiet Mekeleele.
leebee efceUtve Deeeesie leeej JneJee. leeeer
keee&ke#ee (Terms of Reference)
Kethe ceeser nJeer - Kejb lej, Skee DeesUereer
- `heMeemeve ueeskeefYecegKe kejCeemeeer meJe&
hekeejeer Gheeeeespevee megeJeCeb'. ne Deeeesie
vesceCeeee pees peer.Deej. nesF&ue, leelee oesve
ieeseReer megmhe keeueceee&oe DeeKetve efouesueer
DemeeJeer - (1) Deeeesieeee keee&keeue DeeefCe
(2) Deeeesieeee DenJeeueeJej Meemeveeveb
hele#e keee&Jeener kejCeemeeer DeeKeuesueer
keeueceee&oe. (Kejb lej, ns meJe& Deeeesieebee
yeeyeleerle Ie[eeuee nJeb.) meeceeve ceeCemeebee
he$eebvee heese DeeefCe Gej peeCeb FLeheemetve les
heMeemekeere megOeejCee efJeOeseke leeej kejCeb
DeeefCe kece&eeNeebeer Yejleer, heefMe#eCe, heieej,
heoesVeleer, mesJeebleie&le heefMe#eCe, Jele&Cetke efveece,
F... ceveg<e mebmeeOeve efJekeemeeee efJe<eeebheemetve
les mebhetCe& heMeemekeere {eeee yeoueCeeheele
meJe& efJe<ee Deeeesieeee ke#esle Demeues heeefnpesle.
ns kejCeb Heej DeJeIe[ Deens kee,
nes? Deefpeyeele veener. heCe Ske lej jepekeere
FeMeeer nJeer DeeefCe meeeOeejer ns kejleerue,
ve kejleerue, `ueeskeeefYecegKe heMeemeve nJeb' ne
Deeheuee veeieefjkeebee peenerjveeceele lej
efJe<ee Demet Mekelees. Deelee legcner cnCeeue,
keer ns erke, heCe legceeb les efJeOeseke leeej
keOeer nesCeej, Deve heMeemeve ueeskeeefYecegKe
keOeer nesCeej? leesJej keee Deecner Mees<eCe
Demebe eeuet eeeeb kee? lej DeLee&lee veener.
Deieoer MesJeee, heCe ueieseee Gheee cnCetve
veeiejer heefeee mebefnlee keuece 80 eer peje
hegvne Skeoe vegmeleer DeeJeCe keve oslees. Deve
MesJeer Deeheueb cetU keerle&ve veeieefjkee Ske$e
esCeb eeyeeyele eeuet Deens.

SkeefJemeeJee Melekeeleerue meveoer mesJee

ceefve<e meyejJeeue
meveoer mesJesmeeer nesCeejer DeefOekeeNeebeer
efveJe[ heefeee megJeeleerheemetve cnCepese Fbef[eve
efmeeqJnue meeqJn&me (ICS) heemetve efkeeke DeeefCe
Jeeoeeer jeefnueer Deens. 1854 meeueer Keguee
mheOee&lceke hejer#esuee efJeeeefheebveer efJejesOe kesuee
neslee. keejCe leseebee cnCeCeevegmeej DeYeemet
efJeeeLee&uee ceeies eketve Ieeskebheer kejCeeje
efJeeeLeea eMemJeer nesF&ue. 1886 ceOes mej
eeume& De@efemeve eebee DeOe#elesKeeueerue
Deeeesieeves heebleere meveoer mesJee meg kesueer. ee
efveCe&eeme lelkeeueerve efyeerMe Jne@Fmejeeee
cebef$eceb[Ueleerue meomeebee efJejesOe neslee.
leebes cnCeCes nesles keer, ee efveCe&eecegUs meveoer
mesJesle yebieeueer ueeskeebes Jee&mJe jenerue.
mJeeleb$eeveblejner Yeejle mejkeejves efyeerMe
keee&heleer vegmeeje meveoer mesJeseer eewke
DeeKeueer. lemese JesUesJesUer keeUevegmeej leele
yeoue kesues. ee yeoueebee heefjCeece cnCetve eesie
GcesoJeej heMeemekeere mesJesle oeKeue Peeues.
hejbleg, Deelee osMeeleerue SketCee yeoueeeer
heefjeqmLeleer heenlee veeiejer mesJesee efveJe[
heefeeslener yeoueeeer DeeJeMekelee Deens.

heMeemekeere mesJesle oeKeue nesCeeeer

heJesMe heefeee cnCepes hetJe& hejer#ee, peer
keWere ueeskemesJee Deeeesieeke[tve Deeeesefpele
kesueer peeles, ee heefeesle keener yeoueebeer
DeeJeMekelee veener. keejCe leer heejoMe&ke
DeeefCe veee osCeejer Deens. cee$e Skee
heJesMeej Demeuesueer mebmLee DeeefCe leelener
GcesoJeejebee ceveele hejepeeeeer nesCeejer
Yeerleer ner oesvner efJejesOeeYeemeer Je iet{ Deens.
leecegUse GcesoJeejebceOes Leb[eJeuesheCee eslees.
heMeemeveele megOeejCee nesCeemeeer keWere
ueeskemesJee Deeeesieeves mewve oueemeejKeer keece
oeKeJee veener lej yeensj he[e (Up or Out)
ee heleeree DeJeuebye kejeJee. keejCe ee
mesJesle iesueeveblej GcesoJeejeuee ceeefnle nesles
keer, DeeheCe keMeener efjleerves mebege meefeJe
heoeheele heesneCeej Deeneslee.
meveoer mesJeebmeeer meJee&le cenlJeees Deens
les keeceees cetueceeheve (Performance
Management) efveJe[ Peeuesues Je<e&
DeeefCe kecekegJele cetueceeheve heleer eecegUs
JeJemLesle efMeefLeuelee Deeueer Deens. lemese
58 Jee Je<eea SKeeee DeefOekeeNeeuee efoueer

peeCeejer peyeeyeoejer 45 Jee Je<eeae oslee

esF&ue nener efJeeej Peeuee heeefnpes.
megJeeleeree heee Je<ee&ee keeU
meveoer mesJesleerue lemese Keepeieer mesJesleerue
GcesoJeejebmeeer meejKeee DevegYeJeeee jlees.
ceePeemeejKeer Jeeer Keepeieer #es$eele keeieoebeer
vekekeue GlejJeCes, Peeuesuee yewkeebes FefleJe=e
osCes, JesieJesieUs lees leeej keve pecee-Kee&
ceeb[Ces DeMee heleeres keece kejles. eeeJesUer
ceePes heMeemeveeleerue efce$e efpeuneeee keejYeej
heenleele, ceesceesee jkekeceebes efveOeer
nmleeblejCe kejleele, keeeoe Je megJeJemLee
meebYeeUleele. cee$e, Lees[e keeU peeleee
mejkeejer DeefOekeeNeehes#ee Keemeieer #es$eeleerue
Jeeer peemle eMemJeer Peeuee Deens Demes
efomeles. Keemeieer #es$eeleerue JeeeRceOes peesKeerce
helkejCeeeer Je=eer Jee{uesueer efomeles. eeeJesUer
Meemekeere DeefOekeejerner eMemJeer nesleele. cee$e
leebes eMeees heefjCeece JesieUs Deens. kesJeU
ye{leer efceUCes nse leebes eMe nese. keeceees Je<ex
pemes Jee{le peeleele, lemeleMeer DeefOekeeNeebeer
peesKeerce helkejCeeeer heJe=eer keceer nesles. mebmLee
keesCeleerner Demees Meemekeere, DeMeemekeere Jee

eespevee

ceee& 2014 39

Keemeieer eele yegefceeshes#ee Oee[meeeer peemle

iejpe Demeles. lemese meOeeee JeJemLesle
GejoeefelJe, peyeeyeoejer ee meJe& mebkeuhevee
ieeWOeUele ekeCeeNee Deensle. eemeeer keeceees
cetueceeheve Peeues heeefnpes.
meOeeee keee&heleerle Geheome
DeefOekeejer ne leeee eesieleshes#ee keceer
Jesleve Ieslees, lej keefve kece&eejer peemle
Jesleve Iesleele. leecegUs keee&#ecelesvegmeej Jesleve
(Performance based Payment)
ner mebkeuhevee Debceueele eeeuee nJeer. Keemeieer
#es$eeleerue Kee& keheele (Cost Cutting)
ner eebieuee keee&#ecelesves keece kejCeeme
Yeeie hee[les.
Deeheuee osMeemeceesj heee&JejCe yeoue
Jee keke&jesie ee cegKe mecemee veenerle, keejCe
leebee Gheee efveeqele veener. cee$e heMeemekeere
mesJeebceOes yeoue kesueeme nesCeejs heefjCeece
efveeqele Deensle. Yeejleele meefcelee mLeeheve
keve heMveebeer mees[JeCetke kejCeeee
heelve kesuee peelees. meefceleebes DenJeeuener
hetJe&efveeesefpele Demeleele. ogoxJeeves veJeerve
mebMeesOeve Jeeee peeles. leecegUse heMeemeveele
Decetueeie yeoue Ie[Jetve DeeCeCeeeer iejpe Deens.
heefjeqmLeleer pewmes-Les sJeCeejer efveCe&eheefeee,
efveeceebeer DebceueyepeeJeCeer, heefeee DeeefCe
heleer eemeeer DeefOekeeNeebceOes efveCe&e#ecelee
DeeJeMeke Deens. eeeJesUer, meele Iekeebke[tve
heMeemekeere eewkeeruee so osCeeee heelve
kesuee peelees. les cnCepes (meeryeerDeee, efmeeqJnmeer,
ke@ie, hemeejceeOeceb, iewj - Meemekeere mebmLee
((NGOS) je^ere meuueeieej meefceleer
(NAC) DeeefCe veee heleer ee meJeeee
heefjCeece cnCetve ogoxJe DeeefCe Yeeeej eele
Hejke kejCes keerCe peele Deens. keesCeleener
[e@kej legcneuee MeJeefJesove DenJeeueele
efveeqele Je Kee$eerhetJe&ke efveoeve kejsue, pes
jesieeee megJeeleerme keerCe peeles.

eespevee

40 ceee& 2014

heMeemeveele
veJeeves
oeKeue
Peeuesueebeer lej DeJemLee ner Keemeieer #es$eeleerue
veJeesefoleebhes#ee Heej JesieUer vemeles. peesmesHe
kee@vee[ee celes ``ceer ceePee leCeheCeeree
keeU DeeJelees, ceuee ceeefnle Deens, pees
hejle esCeej veener. heCe ner YeeJeveee ceuee
keeecemJeheer ceer efpeJeble Deens, ne DeeYeeme
efvecee&Ce keve osles'' TRAI, NDMA,
CCI, IRDA eemeejKee mebmLeebceOes
45 Jee Je<eea heo efceUJeCeeeer keesCeleerner
veJesefole DeefOekeejer Dehes#ee sJele veener. 45
Jee Je<eeheele egkeebceOetve efMekeCeeeer mebOeer
efceUles. Heeeqvmeme yeskeve cnCelees ``leCe ne
keenerlejer veJeerve mebMeesOeveemeeer DeesUKeuee
peelees, lemese {erye ieeser eUtve veJee
eespevee DeeKeCeemeeer'' lej, Deeheuee The
Folk and the Formula ee hegmlekeele
Lant Pritchett (ue@v efheMeer) cnCelees,
``pej heefnuee heelveele legcner DeeMemJeer
Peeuee lej heelve kejle jne'' lemese Skee
iees efvejeUee heleerves ve kejlee JesieUee
heefjCeeceebeer Dehes#ee kejCes etke Deens. Goe.
kesefveee osMeele YeeeejefJejesOeer eespevee
keeieoeJej Kethe eebieueer Deens, YeejleeceOes
100 kekes he veeWoCeer Deens heCe efvekeeue cee$e
efvejeMeepeveke kesJeU oesve kekes yesjespeieejer
Deens cee$e keceeueeres oeefje hemejuesues Deens.
Deeheuee osMeele jepekelex jepe
kejle veenerle, heMeemekeere DeefOekeejer
eespeveebeer DebceueyeepeeJeCeer kejle veenerle, lej
Geeieheleer iegbleJeCetke kejle veenerle. Deeheuee
DeefOekeeNeebvee keuhekelesves DeeefCe efveYe&eheCes
efJeeej kejCeemeeer heJe=e kesues heeefnpes.
Deepe DeefOekeeNeeuee DeesefceMeveeer (leeves
ve kesuesues keece) efMe#ee efceUle veener, lemese
keefceMeve (DemeeOeejCe keece) meeer keewlegkener
kesues peele veener. cee$e keefceMeve (eebieues

keece) efJejesOeele iesueeme yeesueCeer yemeles. eele

kemeues veeefJeve ?
DeeF&vemeF&veves Deeheuee efJeeeLeevee
hejer#ee osCeeme meebefieleues, leeJesUer Skee
efJeeeLee&ves cnues keer, ee lej iesuee Je<eeaeee
heMveheef$ekee Deensle. leeJej DeeF&vemeF&veves
cnues, `keeUpeer ke vekeesme, eeJesUer Gejs
JesieUer DemeCeej Deensle.' Yeejleemeeer DeeefCe
Meemekeere DeefOekeeNeebmeeer nere DeJemLee
Deens. mJeeleb$eheehleerheemetve Deepeheele,
je^GYeejCeer keMeer kejlee esFue ? meeceeefpeke
veee kemee hemLeeefhele kejlee esF&ue ? oeefje
efveceg&ueve kemes nesF&ue ? ns leerve heMve keeece
Deensle. leebeer Gejb cee$e yeoueueer Deensle.
Deeieeceer oesve oMekeeleerue meJee&le
ceeser mecemee oeefjeefveceg&ueve DemeCeej
Deens. ceer Decesefjkesle heoJeeres efMe#eCe Iesle
Demeleevee Ske efJeeej keeece ceveele eeeee,
Decesefjkee Yeejleereebhes#ee ngMeej veenerle, ceie les
SJe{s eerceble kee? iesuee oesve oMekeele eEnot
ueeskemebKeeJee{eree oj keceer Peeuee Deens,
leemeeer keener eEnotbvee ceejCeeeer iejpe he[ueer
veener. leMeee hekeejs oeefjeefvecet&ueve ner
yengDeeeeceer heefeee Deens. leemeeer veeieefjke,
Meemeve DeeefCe Keemeieer #es$eeves Skeef$ele keece
kejCeeeer iejpe Deens. Deepe ner Deeheueer
eflevner #es$es pevcelee hebiet DemeueemeejKeer
Deensle. Meemekeere #es$eele DebceueyepeeJeCeereer
GCeerJe Deens, meeceeve pevelesceOes ceeheve
hele egkeereer Deens. lej Keemeieer #es$eele
DeefJeeemeees JeeleeJejCe Deens. mece=
Yeejleemeeer JewefJeOehetCe&, keee&#ece DeeefCe
Oeseesefjle heMeemekeere mesJeseer DeeJeMekelee
Deens. leemeeer meJeeveer efceUtve heelve
kejCeeeer DeeJeMekelee Deens.
(uesKeke erceefuepe meeqJn&mesme ee
mebmLeses DeOe#e Deensle.)
Yee<eeblej : mecejpeerle ekegj

Meemekeere mesJee JeJemLeeheve DeeefCe veeeeueeerve nmle#esheeeer iejpe

er. Sme. Deej. megyeceefCeece
ef{meeU DebceueyepeeJeCeer DeeefCe
kecekegJele er#esheecegUs mejkeejer eespevee
DeeefCe keee&eceeeer heefjCeecekeejkelee
yeesLe nesles, ner yeeye Yeejleele iesuee keener
oMekeeble DeefOeke mhe Peeueer Deens. ogmeNee
heMeemekeere megOeejCee Deeeesieeves efouesuee
DenJeeueelener eeeee oeKeuee efometve
eslees. ee DenJeeueevegmeej mece=Ooer DeeefCe
mecelesee heieleerle De[LeUe DeeCeCeeje
cegKe Ieke cnCepes Deeheues heMeemeve nese.
ogmeNee heMeemekeere megOeejCee Deeeesieeee
Meemekeere veerleerceesJejerue eewLee DenJeeueeee
DeeOeej IesTve oneJeer hebeJeee|<eke eespevesee
efve<ke<ee&ceOes Demes ceeb[Ceele Deeues Deens keer,
ueeskekeueeCe ns eesie leNnsves heesneJeCeeNee
eb$eCesee keee&#ecelescegUse DeefOeke heceeCeele
Mekee nesles Je ef{meeU Jee kececegJele
DebceueyepeeJeCeercegUs Gece DeejeKe[eeeer
nesCeejer neveer keesCeleener hekeejs Yeve efveIet
Mekele veener.
meeJe&peefveke mebmLeebleerue peyeeyeoejer
Je keee&#ecelee ee osMeeleerue meeceLe& Kegues

kejCeeee efkeuuee Deensle DeeefCe meeceeefpeke

efJekeemeemeeer keeece sJeCeemeeer lee
Kethe DeeJeMeke Deensle. kecekegJele Meemeve
ueeskeebmeeer osCeele esCeeNee mesJeebee ke=leerJej
JeeF& heefjCeece kejles DeeefCe leecegUs efMe#eCe,
Deejesie eebmeejKee cenJeeee #es$eeble Flej
osMeebee leguevesle Yeejleeee Jejeceebke Deieoer
veereebke heeleUerJej heeneJeeeme efceUlees.
pesJneheemetve Meemekeere eespevee DeeefCe
keee&eceebee DebceueyepeeJeCeereer keeecemJeheer
peyeeyeoejer Meemekeere mesJekeebJej Deeueer Deens
lesJneheemetve eeleerue GCeerJee DeeefCe kecelejlee
mejkeejer mesJekeebheele heesnet ueeieuee
Deensle. efveeqele keeUele meeOe kejCeeee
erves DeeKeuesueer Oeses DeeefCe leele JeejbJeej
esCeejs DeheeMe eecegUs ee DeheeMeees cetU
ns kecekegJele Meemeveeee DebceueyepeeJeCeerle
peuesues Demeueees mhe nesles. eemeeer
heMeemeve megOeejCesleerue heleske heelve ne
mejkeejer mesJee megOeejCesee heleske uenevemeneve
cegeeJej keWerle nesCes DeeJeMeke Deens. peeeesies

mesJee heCeeueer Je DebceueyepeeJeCeereer meJe& Debies

heefjCeecekeejke nesleerue.
keW mejkeej DeeefCe jepe mejkeejebveer
Meemekeere Je heMeemekeere mesJee megOeejCeebee
DeYeeme keve leeleerue GCeerJeebJej megOeejCee
megeJeCeeNee efMeHeejmeer ceeb[Ceemeeer Deveske
meefceleebeer mLeehevee kesueer Deens. ee meJe&
meefceleebee efMeHeejmeer Skeceleeves ceeb[uesuee
Demeleele, lejerner keesCeleener mlejeJej leebeer
DebceueyepeeJeCeer nesle veener. eee meboYee&le
ogmeje heMeemekeere megOeejCee Deeeesieeleerue
efveefj#eCeevegmeej (2006-2008) Yeejleele
meneMesntve DeefOeke meefcelee DeeeECe Deeeesie
osMeeee ueeskeheMeemeveeeer efJeefJeOeebies DeYeemele
Deensle Demes Demetvener Meemekeere mesJeebeer
hegveyeeOeCeer kejCeeee Skener iebYeerj heelve FLes
kesuee peele veener. Yeejleeleerue megOeejCeeJeeoer
heelve Lees[eeHeej Hejkeeves JeejbJeej efMeefLeue
nesle Demeueeese Dee{Ule Deens. Skebojerle
esLes heleske ke=leerle Je heefjCeeceele efJejesOeeYeeme
heeneJeeeme efceUlees. Meemekeere mesJee megOeejCee
ee keesCeleener DeLe&hetCe& heelveeletve keee&#ecelee

eespevee

ceee& 2014 41

Je peyeeyeoejer Jee{Jeerle veenerle, ner Keble

kejCeemeejKeer yeeye Deens.
2004 ceOes heer. meer nese eebee
DeOe#eere meefceleerves Je 1964 ee kes.
mebLevece eebee meefceleervegmeej Meemeefkee
mesJeebceOeerue
DeheeceeefCekeheCee
DeeefCe
yespeyeeyeoejer ner cetues efyeIe[Ceeme keejCeerYetle
Deens; keejCe Meemeve mesJekeebvee Jeefjebke[tve
osCeele esCeeNee metevee Je DeeosMe leeW[er Demetve
ee DeeosMeebeer kegsner uesKeer mJeheele veeWo
kesueer peele veener.
Ge heoere mesJeebceOes JeejbJeej
efomeCeeNee yeouee, efveegeer, ye{lee,
efMemleYebie keejJeeee Jee Flej Jeefeiele
keejCeebmeboYee&le efveefceecee$elee lemese
DeheejoMe&kelee efomeles. yeouee yengleebMeer
Mem$eebmeejKeee Jeehejuee peeleele-Skelej
Meeyeemekeer cnCetve DeveLee efMe#ee cnCetve!
eeceOes Ge heoeefOekeeNeebee JeejbJeej
yeoueCeeNee ceveeqmLeleer Je Jeefeiele Fe
lemese mLeeefveke jepekeejCeebee mJeeLee&meeer
megOoe heomLe mesJekeebeer yeoueer kesueer
peeles. Yeejleere ueeskemesJeebes pes DeefOekeejer
jepemlejeJej keece kejleele. leebee
heokeeueeuee Meeeleer veener Je mLewe&ner veener.
DeMee yeouee kejCeeceeies efveJJeU Jeefeiele
mJeefnle Demeles. DeMee keejCeebcegUs JeejbJeej
nesCeeNee yeouee Ye DeefOekeejer, jepekeejCeer
Jee oesIeebke[s hele#eehele#e yekekeU keeUe
hewmee leeej kejleele.
heMeemekeere megOeejCeebceOes Jemle
DemeCeeNee meJe& Deeeesie Je meefceleebvee,
yeoueebee cege Dejepekeere, mJeleb$e,
peenerjheCes Flekese veJns lej heejoMe&keheCes
DeMee meJe& mlejeble neleeUCeeeer iejpe Deens.
nese meefceleer Demesner meebieles keer, peyeeyeoejereer
GCeerJe, meeJe&peefveke efveOeeree iewjJeehej DeeefCe

eespevee

42 ceee& 2014

ceesee heceeCeeJejerue Yeeeej ee yejesyejerves

DeefOekeejerheoekeefjlee efJeefMe keee&keeueeee
DeYeeJe ns osKeerue mejkeejer eespevee Je
keee&eceebee mebLe DebceueyepeeJeCeerceeieerue
Ske keejCe Deens. Gece heMeemeve ns
meeleleeKesjerpe Mekee veener DeeefCe yegeqOoceeve
heMeemeve ns mLeeefveke peeCekeejebefMeJeee hetCe&
nesT Mekele veener.
1997 ee Je<eea meJe& jepeebee
cegKeceb$eebee heefj<eosceOes Demes veceto
kejCeele Deeues keer, JeejbJeej nesCeeNee
Meemekeere
mesJekeebee
meeeree
yeoueebcegUsmegOoe ueeskeebheele mesJeeheCeeueer
heefjCeecekeejkeheCes heesnet Mekele veener. ee
heefj<eosle efJeefJeOe jepeeble Meemekeere mesJee
ceb[Uebmeeer mebefJeOeeve DemeeJes, DeMeer efMeHeejme
kejCeele Deeueer nesleer. Les jepekeere efveeb$eCe,
yeoueer, efveegeer, ye{leer, eewkeMeer, efMemleYebie
keejJeeF&, yeef#emeer Jee efMe#ee ns Meemekeere
mesJeebee vewefleke Oewe&, #ecelee, keee&#ecelee
Je veweflekelee eebJej Deefve heefjCeece kejleele.
Meemekeere mesJee ceb[Us Dejepekeere lemese
mJeleb$e nesCeeeer iejpe Deens. pesCeskeve meJe&
mlejebes peJeUtve hee&Jes#eCe kesues peeT Mekesue,
peyeeyeoejer hesuelee esT Mekesue, yeoueebvee
heejoMe&ke Je met%eefjlee neleeUlee esF&ue.
heeceeefCeke mejkeejer mesJekeebvee mebj#eCe oslee
esF&ue. ueeskeefJeeemeeuee le[s osCeeNee ueeskeebvee
MeesOetve ob[ oslee esT Mekesue.
Meemekeere mesJee megOeejCeebeer
DebceueyepeeJeCeer
Je
yeoueebyeeyelees
efJeJeskeMeerue, heejoMe&ke OeesjCe ns Meemekeere
mesJekeebvee keeeeebee keeeeebheemetve Je
jepekeejCeeheemetve otj sJesue.
Meemeveekeefjlee peveefnle eeefekee :
meeleleeves efomeCeeNee efveefjsheesere
Meemekeere
mesJee
JeJemLeeheveeceOeerue

megOeejCeebceOes efJejesOeeYeeme efomelees. eemeeer

keener efveJe=e DeefOekeeNeebee ieeuee meJeexe
veeeeueeele nmle#eshe kejCeekejlee peeJes
ueeieues. leebveer veeeeueeemeceesj meeeree
yeouee DeeefCe efJeef#ehle JeJemLeeheve eebcegUs
leebmeceesj GYee ekeuesuee De[eCeeRyeeyele
Gheeeeespevee megeJeCeeeer efJevebleer ceeb[ueer
leeeyejesyej ee ieeves Meemeefkee mesJee pee
hetle&leskeefjlee efvecee&Ce kesuee neslee, lee eesie
leNnsves ueeskeebheele ve heesneseueeves Skebojerle
ueeskeceevemeeJej Peeuesuee Deefve heefjCeeceebeerner
ceeefnleer meJeexe veeeueeeuee efoueer. lemese
ueeskemesJeebee JeJemLeehevesle megOeejCee
megeJeCeeeerner eeefekee ceeb[Ceele Deeueer.
2011 ceOes kesuesee ee peveefnle
eeefekesleerue ceeieCeebvegmeej keee&#ece
ueeskeMeenerceOes meeceeve mlejeJej yeoue
kejlee esCes Mekee Deens. lemese eeDeeOeer
veceto kesueeheceeCes, eeuet heMeemekeere
megOeejCee Deeeesie Jee meefceleebeje keee&#ece
heMeemeveemeeer Deveske vetleve efMeHeejmeer kesuee
iesuee Deensle. leecegUs keoeefele Meemekeere
mesJee megOeejCeebvee megJeele Peeueer Demeueer
lejerner Meemekeere mesJee Meemeveees Deleble
heefjCeecekeejke meeOeve nesCeekejlee Depetvener
peemleerle peemle keece nesCeeeer iejpe Deens.
Dee@keesyej 2013 ceOes, meJeexe
veeeeueeeves peveefnleekeefjlee peveefnle
eeefekesee efJeeejeuee Deved nmle#eshe
kejCeeee iejpesuee hetCe& ceevelee oMe&Jeueer.
keW Je jepe DeMeer ognsjer efJeYeeieCeer keve
DeefOekeejer heoebvee efveeqele meeceeve keeueeJeOeer
peeefnj kejCeeyeeyele meJeexe veeeeueeeves
ceevelee efoueer. efMeJeee meJeexe veeeeueeeves
jepe Je keW mejkeejke[s ee keeueeJeOeerkeefjlee
eesie keee&heOoleereer meefJemlej ceeefnleer
osCeeesner DeeosMe efoues Deensle. Meemekeere

mesJee ceb[Uebee mLeehevesyeeyeleerle, meJeexe

veeeeueeeves ceb[Uebvee DeMeer metevee kesueer
keer, efJee, Jeeeriele mebyebOe F. efJe<eeebyeeyele
le%eebeer keW Je jepe mlejeJej efveegeer
kejCeele eeJeer. peecegUs efveegeer, yeoueer Je
Flej keejJeeeebyeeyele ue#e sJeCes meeseeres nesF&ue
leeyejesyeje Meemekeere mesJee JeJemLeeheveeuee
efMeHeejmeer osKeerue kejlee esleerue. meJe&
leeW[er metevee veeWoJeuee peeJeele Jee efueefKele
JneJeele, lemese eeyeeyeleeer DebceueyepeeJeCeer
Meemeveeves leerve ceefnveebceOes kejeJeer, Demes
DeeosMener meJeexe veeeeueeeves keW Je jepe
mejkeejebvee efoues Deensle.
Dee@keesyej 2013 ee ceeie&oMe&ke
leJeebejs Meemeefkee mesJee JeJemLeeheve
megOeejCesleerue ogue&Ye ieeseRvee meJeexe
veeeeueeeves Jee keve efoueer Deens. DeepeJej,
Hee keee&keejer DeefOekeeNeebee DemeCeeje ne
efJe<ee Deelee pevemecegoeeeee Peeuee Deens.
meJeexe veeeeueeeves, Yeejleere mebefJeOeeveeee
efveece 32 vegmeej ee DeefOekeejerheOeeve yeeyeeRle
efMejkeeJe kejCeemeeer JeeJe MeesOeuee Deens
DeeefCe ueeskeebvee Gece heMeemeve ceeieCeeee
ueeske nkeke, cetueYetle nkekeebhewkeer Ske jJetve
efouee Deens.
heMeemekeere megOeejCeebJejerue meJeexe
veeeeueeeee keener DeeosMeebhewkeer keener
Debies :
veeeeueeeee ne nmle#eshe kesJeU
peveefnleekeefjlee Demetve ee leeejeRee
keesCeleener mebyebOe Meemeve mesJekeebheleer veener.
leemeeer Deeheuee Ievesle JesieUer mJeleb$e
eb$eCee DeeqmlelJeele Deens. hejbleg, veeeeueeeees
DeeosMe keener heceeCeele jepekeere vesle=lJeebee
mJeeleb$eeJej yebOeves DeeCeCeejs Jeet Mekeleele.
efveegeer, yeoueer, ye{leer Je Flej mesJee F. yeeyele
Ske veJes heefjceeCe meOee esT heenle Deens.

JeemleefJeke heenlee meJe& Meemeefkee mesJeke ns

pevemesJesmeeer pet Demeleele. Meemeefkee mesJeebes
JeJemLeeheve ns Meemeve mesJekeebee meeseermeeer
Jee Fsmeeer vemeles. cee$e eeceOes Meemeveeves
efveJe[uesuee DeefOekeejer eEkeJee heefleefveOeeRvee
Meemeve kejCeees hetCe& mJeeleb$e Demeles. cnCepese
Jeefeiele efnleehes#ee peveefnleeuee cenlJe efoues
peeles. Meemekeere mesJee JeJemLeeheveele Gece
heMeemeveeee Ske Yeeie cnCetve efJeJeskeerheCeeeer
DeeefCe mecebpemeheCeeeer DeeJeMekelee Deens.
meJeexe veeeeueeeves kesuesuee metevee Jee
megOeejCee meeeree Deensle. esCeejer meJe& Meemeves
efkeceevehe#eer keW Deiej jepe mejkeej pej
JeJemLeeheefkee JeeeRee leke&MegOoleseer
keeUpeer Iesleerue lej veeeeueeerve nmle#esheeeer
iejpee GJeCeej veener.
hejbleg, eeefJe<eeeres ueeskeheJeen efYeVe
Deensle. keeneRvee veeeeueeerve nmle#eshe
Deleble efyeveiejpesee Jeelees eEkeJee lej keeneRvee
veee#es$eeee heefjIeeyeensjee Jeelees. cee$e
peveefnleees mheerkejCe DeeefCe efveece 32
ceOeerue efJemleeefjle ke#ee eebvee efJeeejele IesTve
meJeexe veeeeueeeves ne keee&#es$eeleerue ne
cenJeeee efveCe&e efouee Deens, pees Debeflece Deens.
nee cege jepekeejCeer efJeOo veeskejMene
Demeener efomelees. cee$e ne eeke[s heenCeeee
heelve egkeeree Je efJeOeeekelesee DeYeeJe
Demeuesuee eEkeJee Lees[keeele vekeejelceke
Jeelees. leecegUs veeeeueeees mheerkejCe
eLeesefele Deens DeeefCe peveefnleeeer JeeKee
Deleble eesie Jeeles. efveJe[ke DeeefCe keeecees
Meemekeere mesJeke ee Skeee veeCeeee oesve
yeepet Deensle. leebes pevekeeee&yeeyeleerle cele
meceeve Deens eEkeyengvee peveefnleeee meboYee&le
hejmhej Peie[e vemeeJeee. cee$e pevemebhekee&ceOes
DeYeeJe, heejoMe&kelesee mebkeuhevee, ceeefnleeree
DeefOekeej, Deefleefje eueve Je keeeos ceevelee

Jee{JeCeeee hekeej meOeeee keeUele osMeele

Jee{le Deensle.
efveJe[tve Deeuesuee jepekeejCeebvee
efveJe[Cegkeerle efceUeuesuee Meemeve kejCeeee
DeefOekeej neleer Demeueeves Flej keesCeleener
hekeejee efveyeOe DeeCeCeeeer Fe
vemeles. cnCetvee DeeheCe jepekeejCeebeer
veeKegMeer JeejbJeej heenlees. vegkeleee
ueeskeheeue efJeOesekeeyeeyeleee meJe&he#eere
jepekeejCeebee efoIe&keeueerve efJejesOeele
jepekeejCeebee veeKetMeeReer Deveske he
pevelesmeceesj Deeueer. eeefMeJeee pevelesves
jepekeejCeebveer efveJe[Cetke heOoleerleerue
megOeejCeebvee kesuesuee heeflekeejner heeefnuee.
eeyeeyele DeCeKeer Ske GoenjCe eeees Peeues
lej jepeefkee he#eebleerue efJeeere Guee{eueer.
DeeheCe ueeskeheeueeee yeeyeleerle heeefnues keer
ueeskeMeener Glke<ee&me esles Deens. jepekeere
efJejesOeer he#eehes#ee ueeskeceleeee oyeeJeeves
Skeboefjle cenJeeeer jevee ogmleer kejlee
esles. eeJeve mebefJeOeeveeee $eeKeeueer
peveefnle meJeexe ceeveleses Demeles, ner yeeye
DeOeesjsefKele nesCeeme ceole nesF&ue.
mebefJeOeeveeeer cetU Meeer DeLee&led
mebefJeOeeveeee eflemeje Keebye cnCepes veeemebmLee.
peer heMeemeve JeJemLesleerue heeskeUer Yeve
kee{Ceeme me#ece Deens DeeefCe meJe& meceleesue
Deved MeemeveheCeeueer efJeJeskeeves meebYeeUle
Deeuesueer Deens. meOeeee keeUeleerue Jee{lee
veeeeueeerve nmle#eshe mebefJeOeeveeeer lemese
ieCejepeeeer mJeeYeeefJeke Meeer Deens.
yejseoe Demes SskeeJeeeme esles keer,
Meemeve veeeeueeeee DeeosMeebeer heeeceuueer
kejles DeeefCe Meemeefkee mesJee megOeejCesyeeyele
veeeeueeeves efouesues DeeosMe yepeeJele veener.
eees GoenjCe cnCepes cee. hekeeMe eEmen eebveer
2008 ceOeerue veeeoeveeble efouesues heesueerme

eespevee

ceee& 2014 43

JeJemLeeheve megOeejCee DeeosMe. pes Deepeleeieeele

Debceueele DeeCeues iesuesues veenerle. leeceeiees
keejCe jepemejkeej mebyebOeerle megOeejCeebyeeyele
veeKet<e Demeueees meebefieleues peeees. hejbleg
iesuee heee Je<eele heefjeqmLeleer pevelesee
yeepetves Deens. Deepe Deeheueeke[s DeefleMee
keee&#ece, Deeeceke DeMeer hemeejceeOeces
Deensle. peecegUs meceepeeuee Ske veJeeslevee
efceUeueer Deens. eeefMeJeee one Je<eeleerue
meghle DeeqmlelJeeveblej Deepe ceeefnleeree
DeefOekeejemener eeuevee efceUeueer Deens. eecegUs
Gece Je mJe Meemeveeeer Dehes#ee Jee{ueer
Deens. ee DeeMeeoeeke heefjeqmLeleeruee keener
heceeCeele meJeexe veeeeueeeee DeeosMeebeer
YejerJe Je iebYeerjlesves DebceueyepeeJeCeer nesCeeeer
DevegketueleeosKeerue keejCeerYetle Deens. vegkeleee
meJeexe veeeeueeeves kesuesuee efveJee[eecegUs
hekeeMeeEmen eebveer megeJeuesuee megOeejCeebJej
hele#e DebceueyepeeJeCeer nesCeeme Gespeve
efceUsue Demes Jeeles.
Deefueke[ee keener ceefnveele,
DeeCeKeer oesve cenlJeees jeveelceke yeoue
ee MeemeveeceOes Peeues. les cnCepes ueeskeheeue
efJeOeseke pes vegkelese heeefjle Peeues.
ee veJee keeeeees heefjCeece esCeeNee
keeUele efomeleeruee Je les mekeejelceke
Demeleerue DeMeere Kee$eer Deens. ueeskeheeue
efJeOesekeeyejesyeje meJeexe veeeeueeees
Meemekeere mesJee megOeejCesJejes veeeefveJee[s
megOoe eslee one Je<eele hele#eele Debceueele
esleerue. leecegUs esCeeNee keeUele heMeemeve
eb$esle mekeejelceke yeoue Ie[tve heMeemeveeee
opee& GbeeJesue DeMeere DeeMee yeeUietee.
(er. Sme. Deej. megyeceefCeece
- ceepeer meefeJe, keWere cebef$eceb[U, veJeer
efouueer Yeejle mejkeej, mebhekee&meeer F&cesue tsrsubramanian@gmail.com)
Yee<eeblej : pegF& osMeHeeb[s

eespevee

44 ceee& 2014

legcneuee ns ceenerle Deens kee?

pes veeieefjkeebmeeer jenlee IejeJej hewmes

efceUJetve osCeejer eespevee
pes veeieefjkeebmeeer ner Ske cenJeeeer eespevee Deens. ee eespevesuee `Iej
ieneCe sJeCeeeer Gueer hele' Demes cnCeleele eEkeJee `ie=n meceYeeie heeblejCe kepe&
eespevee', ee veeJeevesner ner eespevee DeesUKeueer peeles. ee eespevesceOes $eCekeesuee cnCepese
kepe& IesCeeNeeuee mJeleee Iejees keener meceYeeie hewMeebceOes heebleefjle kejlee esleele.
cnCepese leeuee jenlee Iejeke[tve keener jesKe hewmes efceUt Mekeleele. SKeeee pes
veeieefjkeees mJelees Iej Deens DeeefCe leeeele leeee keener meceYeeie Demesue lej leer
Jeeer kepe& kee{Ceeme hee$e jles. ee Iej Gue ieneCe sJeCeeee heleerceOes Iej
ceeuekeeuee mJeleeer ceeueceee DemeueecegUs kepee&eer cetU jkekece eEkeJee Jeepeeeer
hejleHes[ kejeJeer ueeiele veener. IejeJej kepe& IesCeeNee $eCekeesves Iej pej efJeeeruee
kee{ues lej eEkeJee leeuee IejeJejerue nkeke mees[eeeer JesU Deeueer, leje leeuee
kepee&eer hejleHes[ kejeJeer ueeieles.
Jeeeeer 62 Je<ex eEkeJee leehes#ee peemle Jee DemeCeeNee pes veeieefjkeebvee
(Jeeeeer De heleske osMeele JesieJesieUer Demeles) Iej ieneCe sJetve ns kepe& efceUt
Mekeles. ceee&efole GlheVe DemeCeeNee Jeemkej JeeeRvee leebveer IejeJej kee{uesues kepe&
Hes[Ceemeeer eEkeJee Flej DeleeJeMeke keejCeebmeeer hewmes GheueyOe keve osCeejer ner
Gueer ieneCeJeereer hele ns Ske meeOeve Deens. ieneCe sJeuesuee IejeJej efceUCeeNee
GlheVeeee JeehejeJej keesCeleerner yebOeves IeeueCeele Deeuesueer veenerle. vesnceeree Jemlet
ieneCe sJeCeeee heleeree vescekes Gue FLes Ie[les. $eCekeesueee, Oevekees cnCepes
kepe& osCeeje hewmes osle Demelees. ee eespevesle $eCekeesee mJeleee IejeJejerue ceeuekeer
nkeke keeece jenlees. efceUkeleerJej nkeke meebieCeeje MesJeee neele DemeCeeje pees[eroej
pejer efceUkele mees[tve iesuee lejer leer ceeueceee kepe& osCeeNeeee ceeuekeereer nesle veener.
Deieoer efJekeefmele osMeebceOes osKeerue efveJe=eerveblejee Deeeg<eeeer hegjsMeer lejleto
ve kesuesuee Je=ebes heceeCe ceess Deens. Deeegce&ee&oe Jee{ueeves Deeeg<eeee Jee{uesuee
Je<eele mJeleee iejpee YeeieJeCeemeeer leebvee peeoe hewmee Kee& kejeJee ueeielees. DeMee
JesUer Iej ieneCe sJeCeeeer ner hele yengceesueeeer jles.
Yee<eeblej: jesefnCeer hess

peeieeflekeerkejCeeee keeueKeb[eleerue heMeemeve

Gcee ces[gjer
SkeefJemeeJee Melekeele meJe&e #es$eebJej
peeieeflekeerkejCeeee heYeeJe mheheCes peeCeJelees.
osMeeee jepekeere, meeceeefpeke, Deee|Leke,
meebmke=efleke, leb$e%eeve DeeefCe heee&JejCe
efJe<eeke DeeIee[eebJej peeieeflekeerkejCeees
efJeefJeOe he[meeo Gcele Demetve leeee
heefjCeece, Les hejkeere iegbleJeCegkeerle Jee{,
leb$e%eeveeee efJekeeme, otjmebeej, mebieCeve,
Jeeheej #es$eele GoejerkejCe, Deee|Leke DeeefCe
yeBeEkeie JeJemLee efveeb$eCecege nesCes DeeefCe
yengje^ere kebheveebceOes Peeuesueer Jee{
eeJeve efometve esle Deens. efJeefJeOe #es$eeble
Jemlet, mesJee, leb$e%eeve, veJeerve heefeee DeeefCe
DeefYeveJe eespeveebee Peheeeeves Peeuesuee
hemeej eefkele kejCeeje Deens. meOeeee ee
yeoueuesuee heefjeqmLeleercegUs veJee meeceeefpeke
Dehes#ee efvecee&Ce Peeuee Deensle. cetue JeJemLee
yeouele eeueueer Deens lemese jepekeejYeej
DeeefCe Meemekeere keecekeepeees mJehener
yeouele Deens. DeLe&JeJemLesee yeeyeleerle cee$e
peeieeflekeerkejCeeee efcee heefjCeece efometve
eslees. meJe&e #es$eele heeb[ mheOee& efvecee&Ce

PeeueecegUs Skeerke[s Deee|Leke ueeYe Jee{le

Demeleeveee ogmejerke[s Deee|Leke mebkeebeerner
eentue ueeieueer Deens. MeemeveJeJemLeseer
meeOeves ogye&ue nesT ueeieueer Deensle.
yeepeejeefOeerle cetueebee ceesee heceeCeeJej
hemeej nesle Deens. jeefJeke ueeskeebeee
mebheeerle nesCeejer Jee{ DemJemLe kejCeejer
Deens. keejCe leecegUs iejerye DeeCeKeer iejerye
nesT ueeieues Deensle, Demeceevelee Jee{le Deens.
ee meeceeefpeke mebkeeee efJeheefjle heefjCeece
osMeeee meJeeefieCe efJekeemeeJej nesle Deens.
peeieeflekeerkejCe
heMeemeve

DeeefCe

meeJe&peefveke

MeemeveJeJenejeee
eewkeerceOes
DemeCeeNee heMeemekeere heleeRJejner
peeieeflekeerkejCeeee
heefjCeece
nesle
Deens. peeieefleke mebmLeebke[tve efJeMes<ele
efJekemeveMeerue osMeebJej ekeCeele esCeeje
Jee{lee oyeeJe, ceeefnleer leb$e%eeveeee Peeuesuee
efJekeeme, keee&#ecelee DeeefCe DeLe&JeJemLesyeeyele
efvecee&Ce Peeuesueer efJeMes<e peeiekelee eecegUsner

Deveske yeoue Ie[le nsle. Deeblejje^ere efJeeere

mebmLeebke[tve cegKele efJekemeveMeerue osMeebvee
ceole hegjJeueer peeles, leecegUs ee osMeebes
heeeqeceele osMeebJejerue Deee|Leke, ue<kejer,
jepekeere DeJeuebefyelJe Jee{le Demetve leeesner
heefleketue heefjCeece meOeeee keeUele efomet
ueeieues Deensle. Deveske osMeebceOeerue ueeskeebveer,
leebveer keMeeuee heeOeeve eeees eees
mJeeleb$e ieceeJeues Demetve mJeleee osMeees
OeesjCe jJeCeeeer mJeeleee ner leebee
neleele jeefnuesueer veener. OeesjCeebyeeyeleee
ee jeveelceke le[pees[eRcegUs Deveske
efJekemeveMeerue osMeebvee mLeeveere ueeskeMeeneruee
vekeej eeJee ueeiele Deens.
peeieeflekeerkejCeecegUs kesvere heleerves
efveeespeve kesuesuee DeLe&JeJemLeebke[tve
yeepeejhessJej DeeOeeefjle DeeefCe peeieefleke
DeLe&JeJemLesMeer pees[uee iesuesuee DeLe&JeJemLee
Demes eqmLeleblej Ie[tve esle Deens. leeee
heefjCeece jepekeejYeejeee heMeemekeere
eewkeerJej Peeuee Deens. ee eb$eCesle keece
kejCeeNeebvee veJeer keewMeues efMekeCeeeer,

eespevee

ceee& 2014 45

#ecelee Jee{JeCeeeer iejpe Yeemet ueeieueer

Demetve cegKele veJee JeeleeJejCeeMeer pegUJetve
IesCeemeeer leebee ceveesOeejCesle heefjJele&ve
Ie[Jetve DeeCeCes DeeJeMeke Jeet ueeieues.
Meemeveeee Yetefcekeske[s yeIeCeeee
yeoueuesuee eqkeesve; efJekeemeeke[s yeIeCeeee
yeepeejeefOeerle eqkeesve; mejkeej, yeepeejhese
DeeefCe veeiejer meceepe eebeele efvecee&Ce Peeuesueer
meeneee&eer iejpe eecegUs heMeemeveees mJehe
DeeefCe heefeee eeeeJej Heej ceese heefjCeece
Peeuee Deens. heMeemeveeves veeieefjkeebee
nkekeebes j#eCe kejCes DeeJeMeke Deens.
peyeeyeoej heMeemeveeeer nceer osCes iejpeses
Deens, leeeheceeCes JeJenejele heejoMe&kelee
jeKeCes DeeefCe vewefleke cetueebee peesheemevesuee
heeslmeenve osCes iejpeses Deens. heMeemeveeke[tve
DeMeer Dehes#ee Demeleevee peeieeflekeerkejCeecegUs
meeJe&peefveke #es$e mebkegefele heeJeles Deens. ceeveJeer
nkekeebee Yebie kesuee peeTve veeieefjkeebvee
SKeeee JemletheceeCes ceeveCeele esle Deens.
meeJe&peefveke heMeemeveeuee keeeeevegmeej
keece kejCes yebOevekeejke Demeles. meeJe&peefveke
efnleeee ieeseRvee heeOeeve osCes, meceeveleseer
nceer osCes, mejkeejes heefleefveOeer cnCetve keece
kejCes DeeefCe veeieefjkeebvee heeflemeeo osCeees
GejoeefelJe Demeles. heejbheefjke heMeemeveees
veeskejMeenerJej DeJeepeJeer DeJeuebyetve
DemeCes, DeefOekeejeee veere les Ge DeMee
esCeerjevesuee, keeeos DeeefCe efveeceebvee efJeMes<e
cenJe osCes, eecegUs meOeeee keeUele leeee
meeceLe& DeeefCe keee&#ecelesefJe<eeer Deveske iebYeerj
heMve GheeqmLele nesT ueeieues Deensle. eee
keeUele meesefJeSle egefveevees efJeIeve nesT
ueeieues. meeJe&peefveke Kee& DeeefCe kejheleer
eeceOes ceesee heceeCeeJej Jee{ Peeueer.
veeskejMeeneree keee&heleerefJe<eeer DemeceeOeeve
Jee{t ueeieues. `Heejbheefjke' heMeemeve heleeruee

eespevee

46 ceee& 2014

eesie OeesjCeebeer DebceueyepeeJeCeer kejCeeceOes

DeeefCe heYeeJeer mesJee osCeeceOes DeheeMe
Deeuesues Demeueeves heMeemeveees veJes heee&eer
heehe (cee@[sue) MeesOeCes iejpeses Deens, Demee
mecepe { Peeuee. leecegUs jepekeejYeej
DeeefCe meeJe&peefveke heMeemeveeee ieeYee pejer leese
jeefnuee Demeuee lejer peeieeflekeerkejCeecegUs
leebeele cenJehetCe& yeoue Ie[tve Deeues DeeefCe
leebes mJehe DeeefCe JewefMeese yeouetve iesueer.
peeieeflekeerkejCeeee heee&YetceerJej
heMeemeveeeer Yetefcekee keMeer DemeeJeer, eeefJe<eeer
keener veJeer er efceUCeemeeer Deveske yeewefke
eee& DeeefCe JeeoefJeJeeo Ie[tve esle Deensle.
meeJe&peefveke heMeemeveeee {
heeheeleerue iegbleeiegle DeeefCe eqkeuelee eeletve
keener veJes efJeeej heg{s Deeues Deensle, les
Lees[keeele Demes:* Meemekeere megOeejCee Ie[tve esCes ner
yeouelee keeUeeer iejpe Deens.
* keeceebeer kesJeU keee&Jeener kejeeeer
ner meeJe&peefveke mebIeveebeer ceveesOeejCee
yeoueCeeeer iejpe Demetve leebee
keeceefiejerceOes megOeejCee Ie[tve
esCeemeeer heelve kejCes iejpeses Deens.
* kece&eeNeebceOes peesKeerce helkejCeeeer
Je=eer Jee{erme ueeieCes DeeJeMeke les
Demetve les mesJeeefYecegKe nesCes iejpeses
Deens.
DeeOeer GuuesKe kejCeele Deeuesuee
yeoueebeer heefeee peieYejeleerue osMeebceOes
IeeF&IeeF&ves meg kejCeele Deeueer. eees cegKe
keejCe cnCepes lesueeee mebkeecegUs efvecee&Ce
Peeuesueer 1970 eer Deee|Leke ceboer. ee
ceboercegUs mejkeejer Deboepehe$ekeebceOes ceeser
let efvecee&Ce Peeueer. ee JeeleeJejCeecegUs
Deveske iebYeerj heMveebveer [eskes Jej kee{ues
pemes- meeJe&peefveke Keee&le Jee{ Peeueer, Deveske

efkeeCeee mejkeejer keecekeepeele vegkemeeve

Peeues, DeefveyeOe efojbieeF&, Yeeeej DeeefCe
Dekeee&#ecelescegUs ieeWOeUeeer heefjeqmLeleer DeeefCe
DeJeJemLee efvecee&Ce Peeueer, yespeyeeyeoejheCee
Jee{t ueeieuee DeeefCe mejkeej Iesle Demeuesuee
efveCe&eebMeer Deeheuee mebyebOe veener, leeheemetve
DeeheCe Heej otj Deenesle, DeMeer YeeJevee
meeceeve veeieefjkeebee ceveele efvecee&Ce Peeueer.
keueeCekeejer jepeeleerue mebmLeebee
meeceLee&yeeyele meeMebkelee efvecee&Ce Peeueer DeeefCe
eeee heefjCeece eueveJee{, yeepeejhes eb$eCesle
veeTceso efvecee&Ce nesCes DeeefCe Deee|Leke eqmLeleer
oerIe&keeUeheele KeeueeJele peeCeele Peeuee.
meeceeefpeke lemese Deee|Leke ceboeryejesyeje Jee{leer
Deeblejje^ere mheOee&, megOeejCeebceOes cenJeeeer
Yetefcekee yepeeJet ueeieueer. Dekeee&#ece DeeefCe
efveke= opee&eer meeJe&peefveke mesJee ner DeeCeKeer
Ske eEeleseer yeeye nesleer. meeJe&peefveke mesJeebeer
heefjCeecekeejkelee leeJej nesCeeNee Keeeee
leguevesle Heeje keceer Deens, Demee meJe&meeOeejCe
mecepe leeJesUer hemejuesuee neslee. yeepeejhese,
leb$e%eeve, veeieefjkeebee ceeieCee DeeoeRyeeyele
Heejmee heeflemeeo vemeueevese ns meieUs
yeoue Ie[tve Deeues. veeieefjkeebee ceeieCee
DeeefCe Fe-Deekeeb#eebyeeyele veeskejMeener
heOole ke[ke, ueJeefekelee vemeuesues OeesjCe
sJeles, leeeeke[s DemebJesoveMeerue heleerves
heenles, ns meJeeveee ceenerle Deens. eeefMeJeee,
meOeeee peeieeflekeerkejCeeee keeUeleerue ner
heefjeqmLeleer heMeemekeebvee, meeJe&peefveke #es$eeves
yeepeejhes #es$eeMeer mheOee& kejeJeer eemeeer lee
#es$eeuee Deeke<e&ke yeveefJeCeeuee Yeeie hee[le
Deens. heefjCeeceer, jepekeejYeejeeer Yetefcekee
yeouele eeueueer Demetve heMeemeve peemle
JeJemLeeheveeefYecegKe nesle Deens.

jepekeejYeejeeer yeoueleer Yetefcekee

meeceeefpeke heMeemeveeyeeyele jepeeves
vesnceere cenJeeeer Yetefcekee yepeeJeueer
Deens. heejbheefjke heleerle Deveske osMeebveer
keueeCekeejer jepeeee mebkeuhevesee
mJeerkeej kesuesuee efomelees. DeMee hekeejee
jepeheleerceOes ueeskekeueeCeeeer peyeeyeoejer
ceesee heceeCeeJej jepeebke[s Demeles. cee$e,
1980 DeeefCe 1990 ee oesve oMekeebceOes
efJeefJeOe DeeIee[eebJej peeieeflekeerkejCeeee
Peeuesuee GoeecegUs mLeeefveke heeleUerJejerue
jepeefkee DeeefCe heMeemeefkee mebmke=leer
keesCeleerner Demeueer lejer jepeebee Yetefcekesle
Deveske yeoue Ie[tve Deeues. keeceebeer hetle&lee
kejCeeyeeyele, meeJe&peefveke heMeemeveeee
mebmLee, eb$eCee DeeefCe heefeee Deeesie DeeefCe
kegekeeceer Deensle, Demes efometve esT ueeieues.
yeouelee keeUeMeer pees[tve IesTve lelhejlesves,
meceeOeevekeejke, ueJeefeke DeeefCe DeefYeveJe
heleerves jepekeejYeej kejCeeme DemeceLe&
Deenesle, Demes jepeebyeeyele efometve Deeueeves
ueeskeebceOes DemeceeOeeve heme ueeieues.
jepeebeer Yetefcekee pejer Jeeheke Demeueer lejer
Gefele heeflemeeo osCeeyeeyele jepe keceer he[le
Deensle, Demes ueeskeebvee Jeet ueeieues.
heeeqeceele ueeskeMeener osMeebceOes
mejkeejee ke=leerMeeruelesJej ceee&oe IeeueCeees
veJes JewefMee Goeeuee Deeues.leebee celes
mejkeejves:
* keeceeleerue Deeheueer Yetefcekee yejere keceer
kesueer heeefnpes.
* hetJeeaee peyeeyeoeeebes DeesPes keceer
kejeJes eEkeJee leebeeletve cege JneJes.
* meeJe&peefveke mesJeebes KeepeieerkejCe
kejeJes eEkeJee Mekee Demesue efleLes leebes
efJelejCe kejeJes.

* yeepeejeleerue
mheOexee
DeeefCe
keee&#ecelesee mebkeuhevesvegmeej Deeheuee
keeceele megOeejCee Ie[tve DeeCeeJeele.
mejkeejves ee ieeser kejeJeele Demes
yeepeejhessuee Jeeles. ueeskeebee iejpee DeeefCe
Fe Deekeeb#ee hetCe& kejCeemeeer MeemeveeJej
DeJeuebyetve jenCeehes#ee yeepeejhes heleer ner
mJeeYeeefJekele peemle eebieueer Deens, Demes
yeepeejhesses cenJe meebieCeeNeebes cnCeCes
Deens. jepekeejYeejeee ee veJee heeeer
veJeerve jevee DeeefCe veJeer JewefMees Deensle.
1980,1990ee oesve oMekeeble Fbiueb[
DeeefCe Decesefjkesle yeepeejhes Oeee|peCee DeeefCe
jepe efJejesOeeleerue lelJe%eeveeee hemeej Peeuee.
`Keepeieer les eebieues' DeeefCe `meeJe&peefveke les
JeeF&' Demee mecepe { kesuee iesuee. Meemeve
JeJenejele jepe ne hecegKe ke=leerMeerue Ieke
ceeveCeeSsJepeer `yeepeejhes' nee jepekeere
DeLe&JeJemLesee efJekeemeeee cenJeeee Ieke
ceeveuee iesuee.
JeJemLeeheveeefYecegKe heMeemeve
meeceeefpeke,
Deee|Leke
DeeefCe
heee&JejCeefJe<eeke oyeeJeecegUs 1960
heemetve meeJe&peefveke heMeemeve, heefjJele&veeee
DevegYeJe Iesle Deens. 1970 ee megJeeleeruee
DeMeer heefjeqmLeleer efvecee&Ce Peeueer keer peecegUs
peeieeflekeee efJeMes<ele heeeqeceele
peieeceOes heMeemekeere megOeejCeebceOes
Deecetueeie yeoue Ie[Jetve DeeCeCeeeer iejpe
Yeemet ueeieueer. esCeerye jevee, leke&Meglee,
keWerkejCe eebmeejKeer JewefMees Demeuesueer
heejbheefjke heMeemeve heleer meOeeee
keeUeMeer efkelehele megmebiele Deens, Demee heMve
efvecee&Ce nesT ueeieuee. meeJe&peefveke heMeemeveeee
iegCeefJeMes<e Demeuesues leke&Meg Jele&ve, heeefuele
keeUeee meboYee&le megmebiele DeeefCe megmeeOe

Deens kee, Demeener efJeeej kesuee peeT

ueeieuee. meeJe&peefveke heMeemeveeves Dehes#eerle
heefjCeece meeOeCeemeeer ueeskemesJeeefYecegKe
heefeee DeeefCe keee&heleer eeJeje efJeMes<e Yej
efoueeves keee&#ecelee, Keee&leerue keekemej
DeeefCe heefjCeecekeejkelee eeke[s ogue&#e Peeues.
eee keeUele JeJemLeeheve #es$eele Deveske
megOeejCee Ie[tve esCeeme megJeele Peeueer. `veJes
meeJe&peefveke JeJemLeeheve' ee mebkeuhevesee
veeJeeKeeueer JeeJemeeefeke JeJemLeeheve leb$e,
yeepeejhes eb$eCee, mheOee& DeeefCe ieenkeebvee
ceeie&oMe&ve F. vee efJeMes<e cenJe heehle Peeues.
SkeesefCemeeJee Melekeeee GejeOee&le
DeeefCe efJemeeJee Melekeeee megJeeleeruee
Deveske osMeebceOes heMeemekeere keee&#ecelee
ner veeskejMeenerMeer pees[ueer iesuesueer nesleer.
DecesefjkesmeejKee efJekemeerle osMeebveer osKeerue
Jeerpe, heeCeer hegjJee eebmeejKee ueeskeesheeesieer
mesJeebee JeJemLeeheveemeeer veeskejMeeneres
efkeleer cenJe Deens, ns DeesUKeues nesles. cnCetvee
leebveer Deee|Leke efJekeemeemeeer DeeJeMeke
DemeCeeNee heeeeYetle megefJeOeebceOes ceesee
heceeCeeJej iegbleJeCetke kejeeuee megJeele
kesueer. Les Meemekeere lejletoeRvee Demeuesues
cenJe nUtnUt keceer nesT ueeieues DeeefCe
KeepeieerkejCe, keb$ees osTve keeces keve
IesCes eebmeejKee ieeseRes cenJe Jee{t ueeieues.
meeJe&peefveke #es$eele kesuesuee iegbleJeCegkeercegUs
DeeefCe Deee|Leke keejCeebcegUsner efJeMes<ele
efyeve, ke@ve[e, vetPeerueb[ DeeefCe Dee@m^sefueee
ee osMeebceOeerue mejkeejee efJeeejmejCeerle
yeoue Ie[tve Deeuee. ee osMeebceOeerue jepekeere
vesle=lJe meeJe&peefveke mesJee JeJemLeeheveele yeoue
Ie[Jetve DeeCeCeeee yeepetes nesles. yeewefke
#es$eeleerue JeeleeJejCener meeJe&peefveke #es$eele
yeoue Ie[Jetve DeeCeCeeuee Devegketue nesles.

eespevee

ceee& 2014 47

yeepeejhes nere meJe&es DeeefCe meeceLe&Jeeve

Deens, ee veJe nkeke (vet jeF&) leJe%eeveeee
Goe DeeefCe heYeeJe eee keeUele peeCeJet
ueeieuee. nse leJe%eeve meeJe&peefveke DeeefCe
meeceeefpeke #es$eeueener ueeiet he[sue, Demes ceeveues
peeT ueeieues. heYeeJeMeeueer veJe GoejceleJeeoer
DeLe&Meem$e%eebee ieeves `ceesee' mejkeejJej
erkee kesueer DeeefCe meceepeeleerue efJeefYeVe
Iekeebvee Ske$e DeeCeCeees keece Hee cege
yeepeejhese ke Mekeles, Demes cele Jee
kesues. vet jeF& leJe%eeve ceeb[CeeNeebveer leebeer
mewebefleke leJe, Deee|Leke DeeefCe heeqyueke
ee@F&me mketueceOetve mebheeefole kesueer Deensle.
heMeemeveeleerue veeskejMeeneree YetefcekesJej
les erkee kejleele. meeceeefpeke menee
osCeeyeeyeleeer jepeeeer Yetefcekee veieCe Deens,
Demes les ceeveleele. SJe{se veJns lej meceevelee
DeeefCe meeceeefpeke veee hemLeeefhele kejCeeeer
mejkeej yepeeJele Demeuesueer keeeosMeerj
Yetefcekeee leebvee ceeve veener, Demes cele les ceeb[le
Demeleele. leecegUse yeepeejhessee heJesMe
DeeefCe mesJee efJelejCe #es$eele JeJemLeeheveeuee
efJeMes<e cenJe heehle Peeues.
1980 DeeefCe 1990 ee oesve
oMekeebee keeUele Yeejleemeefnle Deveske
efJekemeveMeerue osMeebveer jeveelceke meceeeespeve
DeeefCe eqmLejerkejCe keee&ece jeyeefJeCeeme
megJeele kesueer. eeceOes heefjhetCe& meceeres
Deee|Leke DeeefCe efJeeere OeesjCe, Jeeheejer DeeefCe
Deee|Leke GoejerkejCe, KeepeieerkejCe DeeefCe
osMeer yeepeejhese efveeb$eCecege kejCes DeeoeRJej
Yej osCeele Deeuee. ee OeesjCeeceOes mejkeejeer
Yetefcekee keceer kejCeele Deeueer pesCeskeve
leeceOes Deee|Leke nmle#eshe kesuee peeCeej veener.
leeeyejesyej eeceOes heefjhetCe& Deee|Leke OeesjCe,
ceeueceee DeefOekeejebes mebj#eCe, efMe#eCe,

eespevee

48 ceee& 2014

Deejesie DeeefCe heeeeYetle megefJeOeebmeeereer lejleto OeesjCekelex DeeefCe Keepeieer JeeJemeeefekeebvee

heeslmeenve osCeemeeer les DeeJeMeke Demeles.
Fleeoer ieesebvee heeslmeenve osCeele Deeues.
Meemeveees ns heeslmeenve yeepeejhessee
meeJe&peefveke heMeemeve - veJeer DeeJneves
meOee peieYej Meemeveees cenJeees keeceefiejerle megOeejCee nesCeeee eqves Deleble
meeOeve ceeveuee iesuesuee heMeemeveeceOes ceess iejpeses Demeles. ee veJee Yetefcekesle Meemeveeuee
heefjJele&ve Ie[tve esle Deensle. heMeemeve ns veeieefjkeebes efnle, Keepeieer mebmLee DeeefCe
ueJeefeke, ke=leerMeerue, peesKeerce helkejCeejs, meeceeefpeke ke=leer eebee cesU meeOeeJee ueeielees.
GeceMeerue, MeemeveeceOes keuhekelee cnCetvee meOeeee keeUele Meemeveeuee
DeeCeCeejs, ceeefnleer leb$e%eeveeee Jeehej efJeefJeOeebieer Yetefcekee yepeeJeeJeer ueeieles.
kejCeejs, megMeemeveemeeer Gheee kejCeejs MeemeveJeJenej ueeskeMeener heleerves, meJeeee
DemeeJes, DeMee Deveske Dehes#ee Jee kesuee menYeeieeves eeueJeCes DeeJeMeke lej Demelese
peeleele. efJekeemeeee ee JeesJej peeieefleke heCe leeeyejesyej Meemeveeuee Glhesjke DeeefCe
peyeeyeoeee efveYeeJeleevee Meemeve, yeepeejhes, efveeb$eke DeMeener peyeeyeoeNee heej hee[eJee
meceepe ee heleskeeuee mJelees mLeeve Deens, ueeieleele. ns meieUs DeMee heleerves Peeues leje
cee$e leebeeleerue hejmhejmebyebOeebeer hegvej&evee peeieeflekeerkejCeeee neefvekeejke heefjCeeceebeer
nesCes DeeJeMeke Deens. eecegUs meeJe&peefveke leerJelee keceer nesF&ue.
heYeeJeer Deee|Leke heMeemeve, Meemeveeves
heMeemeveeheg{s veJeer DeeJneves efvecee&Ce nesleele.
yeepeejhes mebmLeebvee hees<eke JeeleeJejCe
leeleerue keener heg{erueheceeCes:
efvecee&Ce kejeJes DeMeer Dehes#ee kejles. heCe
MeemeveJeJenejeeer veJeerve Yetefcekee
leeeyejesyej ee mebmLee meeceeefpeke peyeeyeoejer
osMeeee Meemeve JeJenejeJej,
keMeer efveYeeJeleerue, eeke[sner ue#e eeJes
OeesjCeebJej DeeefCe kece&eejer Jeiee&Jej
DeMeer Dehes#ee kejles. yeepeejhesebmeeer efveece
peeieeflekeerkejCeeee Heej ceese heefjCeece Peeuee
yeveJeCes, yeepeejhes mebmLeebeer efvee|celeer kejCes
Deens, eeyeeyele Mebkee veener. GeesieOebeebes
DeeefCe leebeeJej efveeb$eCe sJeCes eeletve
DeeqmlelJe heyeU Peeueeves `meeJe&peefveke
#es$ee'ee DeeefCe veeieefjkeebee menYeeie Demeuesues Meemeve cenJehetCe& Yetefcekee yepeeJet Mekeles.
DeJekeeMe mebkegefeke nesT ueeieuee Demetve DeMee mheOee&lceke JeeleeJejCe Jee{erme ueeieeJes DeeefCe
JesUer Meemeve JeJenejeee Yetefcekesle yeoue DeLe&JeJemLeses mLewe& keeece jeKeues peeJes,
nesCes iejpeses Deens. yeepeejhes DeLe&JeJemLeses eemeeer DeeJeMeke leer ceole Meemeve kejles.
Meemeve ueeskeMeenerJeeoer, menYeeie
keecekeepe megjUerle eeueeJeeees Demesue
lej Meemekeere heeleUerJej keener efveCe&e IesCes Jee{JeCeejs, yeoue Ie[Jetve DeeCeCeejs DeeefCe
DeeJeMeke Demeles, ns Meemeveeee ue#eele efveeceebveer efveeb$eCe sJeCeejs Demeues heeefnpes.
Deeues veener eEkeJee leeke[s (efJeMes<ele yegefceeve, ueeskeMeenerJeeoer Meemeveees iegCeefJeMes<e
meceepeJeeoer osMeebceOes) peeCeerJehetJe&ke ogue&#e meejebMe heeves heg{erueheceeCes ceeb[lee esleerue :
kejCeele Deeues. yeepeejhesses mebj#eCe DeeefCe * heMeemeveeee meMee mebmLee DeeefCe
keeeeees jepe
yeepeejhesseer Jee{ nesCeemeeer Deefleefje
mebmLeelceke megefJeOee hegjefJeCes iejpeses Deens. * efJeeemeen& DeeefCe mJeleb$e veeemebmLee

* Deee|Leke keee&eceebmeeer heefjCeecekeejke

Deee|Leke eewkeer
* Kegues DeeefCe mheOee&lceke Deee|Leke
JeeleeJejCe
* eEkeceleereer eqmLejlee DeeefCe efJeeere
peyeeyeoejer
* veee kej heleer
* efJekeefmele DeeefCe mheOee&lceke keeceieej
Jeie&
* Deee|Leke DeeefCe Yeeb[Jeueer yeepeejhese
* eesie ceeie&oMe&ve, efveeb$eCe DeeefCe
DebceueyepeeJeCeereer #ecelee eebee eesie
cesU meeOetve efJeJeskehetCe& KeepeieerkejCe
kejCes DeeefCe Keepeieer mesJee
hegjefJeCeeNeebke[tve leebee mesJee IesCes,
DeeTmeese\meie kejCes
* meeJe&peefveke DeeefCe Keepeieer Yeeieeroejerletve
met#ce, ueneve DeeefCe ceOece GeesieebJej
Yej osTve JeJemeee Jee{eruee heeslmeenve
osCes.
efveeceve kejCeejer veJeer Meemeve heleer
efJekeefmele nesCes iejpeses Deens. eeceOes efleeer
Gefs Jeeheke Demeeeuee nJeerle. ee Meemeve
heleeres mJehe pejer efveeb$eCe sJeCeejs Demes
Demeues lejer keee&#ecelesceOes Jee{ nesCeemeeer
keener eb$eCee hegjefJeCes, mesJeses veJes ceeveke
leeej kejCes, yeepeejhessleerue efJehee&mle ieeser
kee{tve ekeCes, yeepeejhessle menYeeieer nesT
FeqCeeeebmeeer eesie efveeceve kejCeejer
keeeosMeerj eewke leeej kejCes DeeefCe
ieenkeebee, ceeuekeebee, kece&eeNeebee
DeeefCe peebveer leele mJelees hewmes heCeeuee
ueeJeues Deensle DeMee meJeeee efnleees mebj#eCe
kejCes DeeJeMeke Deens. yeepeejhessJej
DeeOeeefjle mebmLee, YeeieOeejke, ieenke,
kece&eejer DeeefCe mebhetCe& meceepe eebes efJeefJeOe
hekeejes DeeefCe hejmhejebMeer mheOee& kejCeejs

efnlemebyebOe eebeeleerue meceleesue meeOeCeees

keece efveeceveeejs kesues peeles. efveeceye
Meemeve, efvekeeshe mheOee&, jemle eEkecele,
iegCeJeeehetCe& mesJee DeeefCe ieenke mebj#eCeeeer
nceer osles.
DeeoMe& ueeskeMeener heleeruee hetjke
jCeeje veeiejer meceepeeee menYeeie
yeepeejhessle peuesuee JeefeJeeo
DeeefCe yeepeejhessleerue MeeeRveer mejkeejuee
ceeie&oMe&ve kejCes ns yeouelee heefjeqmLeleercegUs
efvecee&Ce Peeuesues efe$e keesCeleener meceepeeee
eqves eesie veener. cnCetvee Meemeve DeeefCe
yeepeejhes ee oesIeebveener mebmLeelceke heee&e
jCeeNee veeiejer meeceeefpeke mebIeveebveer DeeefCe
DeMeemekeere keee&keleeveer leebvee hetjke jsue
Demes keece kejCes DeeJeMeke Deens. Meemeveeee
jepekeere ke#esyeensj jentve JewefMeehetCe& keece
kejCeejee veeiejer mebmLesee Goe DejeJee
DeeefCe SkeesefCemeeJee Melekeele Peeuee. Meemeve
eEkeJee mejkeejee efJejesOeele keece kejCeejer
veeieefjkeebeer mJeebmebIeve Demeuesueer ner mebmLee
heeeqeceele efJeJeskeeefOeerle efveCe&e DeeefCe
jepekeere mebmke=leerle peuesueer nesleer. Deeheuee
meomeebee Jeleerves MeemeveeJej heYeeJe ekeCes
ns Ske cenJeees Gef Demeuesuee DeeefCe
Meemeveeheemetve mJeeee Demeuesuee mebIeveebveer
Skeef$ele esTve kesuesuee JesieUe heelve cnCepes
veeiejer mebmLee.
veHee efceUefJeCes nee Ske efveke<e
yeepeejhessJej heYeglJe ieepeJele neslee, lej
Meemekeere mebmLeebvee Dekeee&#ecelee DeeefCe
heeflemeeo osCeeyeeyeleee Goemeervelesves
ieemeuesues nesles, DeMee keeUele meJeeee
menYeeie Demeuesuee, ueJeefeke, veeskejMeener
keceer heceeCeele Demeuesuee, efkeHeeeleMeerj
DeeefCe ueeskeebheele heesneseCeeee veeiejer

meeceeefpeke mebIeveebvee efJeMes<e cenJe heehle

Peeues. Deeheuee keueeCekeejer efJe<eeebyeeyele
meeOeke yeeOeke efJeeej kejCeeceOes veeieefjke
cenJeeeer Yetefcekee yepeeJet ueeieues. veeiejer
meceepe mebIeveebee efJekeeme ne mecegoeeJeeoeee
efJekeeme ceeveuee peelees.
Meemeve DeeefCe yeepeejhes eebveer Iesleuesues
efveCe&e otjmLe Demeueeves leebee mecegoeeeee
peerJeveeJej eflelekeemee heefjCeece nesle veener,
Demes ceeveues peeles. mecegoee eUJeUeree
Goe ner Ske veJeerve Ievee Demeueer lejer efleuee
eeuevee efceUle Deens. efleeeceOes mLeeefveke,
mJeebmesJeer, JeeJemeeefeke DeMee mecegoeeebee
Deveske hekeejebee meceeJesMe neslees. ner eUJeU
meceepeeyeueee Jeeheke eqkeesve osles.
leeleerue keee&kelex hejmhejebefJe<eeer DeemLee
yeeUietve menkeeee&ves keece kejerle Deensle.
Meemeveevesner leebes cenJe DeesUKetve DebMele
mJeeee DemeCeeNee ee mLeeefveke mebmLee,
mecegoee DeeefCe menkeejer mebmLeebvee keener
DeefOekeej efoues Deensle. cege yeepeejhes
leJeeee ceee&oe ue#eele Deeueeves `eflemeje
ceeie&' ner mebkeuhevee Goeeuee Deeueer Deens.
eeceOes mejkeej, veeieefjke DeeefCe Keepeieer
#es$eebleerue kebheveebee yeUkeerkejCeeuee
cenJe osCeele Deeues Deens.
Meemeve - yeepeejhes menkeeee&eer nceer
keener Goej DeLe&JeJemLeebceOes osKeerue
Deee|Leke peerJeveeuee Deekeej osCeemeeer
Meemeveeeer Yetefcekee meJee&le cenJeeeer ceeveueer
peeles. keejCe Meemeve Deeheuee eb$eCeebejs
eesie les efveeb$eCe DeeefCe osKejsKe sJetve
GeceMeeruelesuee heeslmeenve osT Mekeles. eeceOes
Geesieebeer hegvej&evee, Deee|Leke #es$e DeeefCe
heeeeYetle megefJeOeebceOes megOeejCee eebmeejKee
Gheeceebee meceeJesMe Deens. Meemeve DeeefCe

eespevee

ceee& 2014 49

yeepeejhes eebeeceOeerue mebyebOeebee meboYee&le

mejkeej ns Meemeveees meeOeve Demeueeves
Demeueeves leeeer, yeepeejhesses efveeceve
kejCeeeer DeeefCe eesie efoMesves ceeie&oMe&ve
kejCeeeer Yetefcekee ne cegKe GsMe Demelees.
mejkeejee ee Yetefcekesle, yeepeejhessle mheOexes
JeeleeJejCe Jee{erme ueeieCeemeeer heeslmeenve
osCes, lemese meecegoeefeke ke=leerueener heeslmeenve
osCes DeefYehesle Demeles. leeeyejesyej eEkecele
efveeqeleer, yeepeejhessleerue Geespekeebee
keeceebes efveeb$eCe, osKejsKe DeeefCe cetueceeheve
lemese yeepeejhessle DeheeMe Deeueeme
nmle#eshe kejCes, Fleeoer keeces Meemeveeuee
kejeJeer ueeieleele.
OeesjCes DeeefCe keee&ece jefJeCeele
Meemeveeves vesnceere cenJehetCe& Yetefcekee yepeeJeueer
Deens. OeesjCeebee heYeeJeer DebceueyepeeJeCeermeeer
eesie mebmLeelceke JeeleeJejCe efvecee&Ce kejCes
DeeefCe eqmLej jepekeere, meeceeefpeke JeeleeJejCe
sJeCes ns keece Meemeveeves kesues Deens. cee$e,
Deeeveke ceesee heceeCeeJej Goeeuee
Deeuesuee peeieefleke Yeeb[JeueMeenercegUs
Deee|Leke peerJeveeuee Deekeej osCeeceOes Meemeve
DeeefCe leeee Flej mebmLeebee meeceLee&yeeyele
heMveefevn efvecee&Ce Peeues. heCe, keesCeleener
yeepeejhes DeefYecegKe keee&eceebee eMemJeer
DebceueyepeeJeCeermeeer Meemeveeeer, heMeemekeere
DeeefCe jepekeere JeJenej heOoleer nere
cenJeeeer Deens, ns nUtnUt ue#eele esT
ueeieues. Meemeveeee nmle#esheeee Yetefcekesves
JesieUs he OeejCe kesues. yeepeejhesses
keecekeepe keee&#ecelesves JneJes eemeeer les
Deelee yeepeejhessMeer cew$eer meeOeCeejs nesCes pemes
iejpeses Deens. lemese les ueeskeeefYecegKe DeeefCe
meeceeefpeke heeflemeeo osCeejs Jneeuee nJes.

eespevee

50 ceee& 2014

Meemeve-yeepeejhes mecevJeeeceOes
mejkeejeer Yetefcekee cegKele DeMeer keWerle
nesles. heg{erue yeeyeeRceOes mejkeej cenJeeeer
Yetefcekee yepeeJet Mekeles.
* Skeboj Deee|Leke OeesjCe jefJeCes
* DeeJeMeke lee heeeeYetle megefJeOee
efJekeefmele kejCes
* yeepeejhessleerue efJehee&mle yeeyeer kee{tve
ekeCes
* mesJeses ceeveke jefJeCes
* mebyebefOele #es$eeceOes Keepeieer menYeeie
IesCeeNeebceOes efvekeeshe mheOee& jenerue
eeeer keeUpeer IesCes
* yeepeejhessle menYeeieer nesCeeNeebmeeer
eesie efveeceve kejCeejer/keeeosMeerj
eewke leeej kejCes
* ieenke, ceeueke, kece&eejer DeeefCe Flej
YeeieOeejke eebee efnleees mebj#eCe
kejCes
* yeepeejhessle iegbleJeCetke kejCeeeebmeeer
Yeeb[Jeue hegjJee kejCes.
Meemeve DeeefCe meceepe eebeele meenee&
efvecee&Ce kejCes
Meemeve efJeefJeOe mJeheeee meeceeefpeke
mebIeveebee menkeeee&ves Meemekeere heefeesle
cenJeeeer Yetefcekee yepeeefJele Demeles. cnCetvee
Meemeve DeeefCe meceepe eebeele meenee&,
Yeeieeroejer DeeefCe leebes mebyebOe hejmhejhetjke kemes
jleerue, eeJej Yej efouee peelees. leUeleerue
ueeskeebheemetve Jejheele menYeeieeeer heefeee
efJekeefmele kesueer lej mecegoeeeleerue ueeskeebvee
leebee iejpee DeeefCe meeOevemebheeerJej efveeb$eCe
sJelee esF&ue. efJekemeveMeerue osMeebceOesmeceeve
iejpee ue#eele IesTve mJeeb meneelesee eqkeesve
sJetve JeveerkejCe, heeCeerJeehe, peueeEmeeve
eebmeejKes Deveske meecegoeefeke heelve neleer

IesCeele esle Deensle. Meemeve DeeefCe meceepe

eebeeleerue meenee& Jee{erme ueeieCeemeeer
eesie OeesjCes DeeKeCes iejpeses Deens. eeceOes
heg{erue yeeyeeRee meceeJesMe neslees.
Meemeve DeeefCe meceepe eebeemeeer
* mebegeheCes DeeefCe oesIeebee menYeeie
DemeCeeNee heefeee efJekeefmele kejCes,
yeUke kejCes DeeefCe leeceOes meelele
jeKeCes
* meeOeve mebheeereer meppelee, mecevJee
DeeefCe peeUs efvecee&Ce kejCeemeeer
mebmLeelceke efJekeemeeuee eeuevee osCes
* heejoMe&kelee, me#eceerkejCe DeeefCe
efJeeemeen&leseer nceer osCes
* ceeveJeer #eceleebes yeUkeerkejCe kejCes
efJekeefmele DeeefCe efJekemeveMeerue DeMee
meJe&e osMeebeer heMeemekeere hele ner heejbheefjke
heeeeJej GYeer Deens. hejbleg peeieeflekeerkejCeeee
heefjCeece SJe{e peyejomle Deens keer
leecegUs meeJe&peefveke mebIeveebee cetue
heleerJeje leeee heYeeJe he[uee. cnCetvee
peeieeflekeerkejCeees vekeejelceke heefjCeece
eUCeemeeer,eesie megOeejCee Ie[Jetve DeeCetve
leees ueeskeMeenerkejCe kejCeeeer iejpe Yeemet
ueeieueer.ee veJee peyeeyeoeee efveYeeJeCeemeeer
heMeemeveeee esnjeceesnje yeoueCeeeer DeeefCe
#ecelesceOes megOeejCee kejCeeeer DeeJeMekelee
efvecee&Ce Peeueer. heMeemeveeee efJekeemeeyeeyele
meJeke<e DeeefCe Meeele erkeesve DemeCes
DeeJeMeke Deens. leeeyejesyej m$eer-heg<e
meceevelee ceeveCeejs lemese ueeskekeWer OeesjCe
Demeeeuee nJes. heejbYeereer Meemeveeeer efkeceeve
Ske Yetefcekee ceeve kejle Meemeve, yeepeejhes
DeeefCe veeiejer meceepe eebee Skeeeqlceke DeeefCe
hejmhejhetjke Yetefcekeebes cenJe ceeve keve
efJekeemeeee ee JeesJeve heg{s peeees Deens.

heg{erue DeeJneves hesueCeemeeer heMeemeveeves

megmeppe DemeCes iejpeses Deens :* Meemeve DeeefCe DeMeemekeere keee&kelex
eebee leebee leebee #es$eebeer
hegveJee&Kee keve, hejmhej osJeeCe
IesJeeCe DeeefCe menkeeee&eer eb$eCee efvecee&Ce
kejCes.
* DeeJeMeke leer DebceueyepeeJeCeer
nesCeemeeer, eqmLejlee esCeemeeer DeeefCe
efJeeeme efvecee&Ce nesCeemeeer eesie les
keeeos DeeefCe efveece leeej kejCes;
DeeefCe
* eesie #ecelee, keewMeues, meeJe&peefveke
mesJeeefYecegKe, menYeeie Demeuesuee DeeefCe
veeieefjkeebee efnleeuee heeOeeve osCeejer
veerleerheCeeueer ceeveCeeNee JeeJemeeefeke
veeiejer mesJeseer GYeejCeer kejCes.
meboYe&:
- ye@ues, efje[& DeeefCe pee@pe&
ueeyeea, 2004, o eWeEpeie jesue
Dee@He ieJnve&ceW: o efjHee@ce& Dee@He
heeqyueke mee|Jemesme Fve [sJnueeEheie
keb^erpe, heeueiesJn, vetee@ke&.
- Yeeeee&, ceesefnle DeeefCe efyeegle
eeJeleea, 2003, heeqyueke
De@[efceefvem^sMeve: De jer[j, Dee@kemeHe[&
egefveJne|meer hesme, vet efouueer.
- yeesJeeej[, esveer DeeefCe Sukes uee@Heuej,
2003, `FJn@uegSeEie o keJeeefueer
Dee@He heeqyueke ieJnve&vme: Fbef[kesme&,
cee@[sume DeB[ cesLe[e@uee@peerpe',
Fbjve@Meveue
efjJet
Dee@He
De@[efceefvem^sefJn meeevmesme, Jne@uetce
69:315-316.
- ebOeeskes, veerje, 2003, ieJnve&vme
DeB[ o huegjueeepesMeve Dee@He ms
`FchueerkesMevme Hee@j [sceese@efke

efmeerPeveMeerhe' Fkee@vee@efceke DeB[

heesefueefkeue efJekeueer, Jne@uetce 37
(28) peguew 12:2959.
- nsu[, [seqJn[ S Deue,2005,
ef[yeseEie iueesyeueeePesMeve, heesueeF&er
hesme, keWefyepe.
-
pewve,
Deej.yeer.
1996,
`iueesyeueeePesMeve,
ceekex
Fkee@vee@ceer DeB[ egceve efmekeegefjer',
Fbef[eve peve&ue Dee@He heeqyueke
De@[efceefvemjsMeve, mhesMeue vebyej Dee@ve
efueyejueeePesMeve hee@efuemeer DeB[ meesMeue
kevmeve&me, Jne@uetce 46 e.3, vet
efouueer:317 (peguew-mehWyej).
- ces[gjer Gcee, 2010, heeqyueke
De@[efceefvem^sMeve Fve o iueesyeueeePesMeve
Fje o vet heeqyueke ce@vespeceW hemhexkeerJn,
DeesefjSv yue@kemJeeve, vet efouueer.
- Dee@Peyeve&, [seqJn[ DeB[ s[,
ie@yeuej, 1992, efjFveJnsmeRie
ieJnve&ceW: neG o Deev$ehetvesefjeue
eqmhejer Fpe ^evmeHee@jeEceie o heeqyueke
meskej, huegce yegkeme, vetee@ke&.
-
eEmeie,
Deefcelee,
2005,
De@[efceefvem^serJe efjHee@ce&med tDe[&me
memsvesyeue he@eqkemesme, mespe, vet efouueer.
- et Sve [er heer, egceve [sJnueheceW
efjhees&, 2001, ceseEkeie vet
skevee@uee@peerpe Jeke& Hee@j egceve
[sJnueheceW, Dee@kemeHe[& egefveJee|meer
hesme, vetee@ke&.
(Gcee ces[gjer - heeeee&, meeJe&peefveke
heMeemeve meeceeefpeke Meem$e efJeYeeie Fbefoje ieebOeer
cege efJeeeheer veJeer efouueer. mebhekee&meeer
F&cesue : umamedury@gmail.com)

ekeeMeve efJeYeeieeeer
veJeer Hegmlekes
1. esme Fve o vee@Le& Fm (Fbepeer)
` 145/2. yeer.Deej. Deebyes[kej (Fbepeer)
` 125/3. Fbef[ee efyeHeesj DeB[ DeeHej o
cegerveer (Fbepeer) ` 100/-

ekeeMeve efJeYeeieeeer
veJeer Hegmlekes
1. yesiece nPejle cenue (efnboer)
2. jefPeee megueleeve (efnboer)
3. HeefjeeJejCe mebiej#eCe
egveewefleee Deewj meceeOeeve

Yee<eeblej : jesefnCeer hess

eespevee

ceee& 2014 51

MeeUe GVeleer DeefYeeeve- ueeskemenYeeieeletve MeeUe efJekeeme

meblees<e ceOegkejjeJe cegmeUs
Mew#eefCeke Gheeceebee efpeune
cnCetve peeuevee efpeueeke[s yeefIeleues peeles.
Mew#eefCeke iegCeJeee Je=OoeRiele kejCeemeeer
owvebefove mJeeOeee, iebcele MeeUe, yeeueeseeve
eemeejKes opexoej Gheece peeuevee efpeueeves
mebhetCe& jepeeuee efoues. Dee@iem-mehWyej
2012 heemetve MeeUe GVeleer DeefYeeeveeeer
megJeele Peeueer. ee DeefYeeeveele heefnueer les
eewLeer Feeseer MeeUe DeeefCe heeeJeer les meeleJeeR
Feeseer MeeUe Demes oesve ie kejCeele Deeues.
MeeUe Devegoeve, MeeUe osKeYeeue ogmleer,
Devegoeveeletve lemese ueeskeJeie&Ceerletve MeeUe
jbiejbieeser, mJelee lemese DeYeemehetjke
Gheece eeeyejesyej 46 Mew#eefCeke meeOeves
DeeefCe 12 hekeejes ke=leer Heueke heleske
MeeUsle leeej kejCeele Deeues. eseeesee KesUebee ceeOeceeletve efJeeeLeeee
me=peveMeeruelesuee JeeJe osCeemeesyelee
efpe%eemetJe=eer Jee{erme ueeJeCeeNee Je efMe#eCe
nkeke keeeeele DeefYehesle DemeCeeNee
%eevejeveeJeeoer DeYeemeeceeeer hetle&lee

eespevee

52 ceee& 2014

kejCeeNee MeeUe Deepeefceleerme peeuevee

efpeueele keee&jle Deensle.
ee
DeefYeeeveebleie&le
Meeuese
Jeiee&yeensjerue heefjmejele efJeefJeOe hekeejes
Gheece IesCeele esleele. Ske JewefMeehetCe&
Gheece cnCetve meJe& MeeUebvee yeensve
Skee jbie osCeele Deeuee Demetve leecegUs
efpeueeleerue meJe& MeeUeble Skemebieleer
Deeueer Deens. ojJe<eea heleske MeeUebvee
MeeUe Devegoeve, MeeUe osKeYeeue ogmleer
Devegoeve MeemeveeleHex efoues peeles. lemese
ueeskemenYeeieecegUs cejieUuesuee DeJemLesle
he[uesuee efpeune heefj<eosee MeeUebvee
veJeewleve heehle Peeues Deens. ueeskemenYeeie
DemeueecegUs efpeueeleerue kegueee
MeeUsleerue jbieebvee, efe$eebvee keesCeere vegkemeeve
heesneefJeues veener. veenerlej mejkeejer ceeueceee
cnCetve Deeheueeke[s meje&meheCes leeeer
Jee ueeJeueer peeles. cee$e, ee DeefYeeeveeves
MeeUebke[s meceepeeee yeIeCeeee erkeesve
mekeejelceke jCeemeesyelee ieeJeesieeJeeree

MeeUe lemese efMe#ekeebee leeejermegOoe yebo

Peeuee Deensle Je iegCeJeee Je=OoeRiele Peeueer
Deens.
MeeUe GVeleer DeefYeeeveeleerue Gheece1) heefnueer les meeleJeeree cegueebeer oj
DeeJe[eeuee eeeCeer hejer#ee.
2) eflemejer Je meneJeeree cegueebmeeer
efMe<eJe=eer hetJe& hejer#ee.
3) peeuevee efpeune meeceeve%eeve mheOee&
hejer#ee.
4) ieUleer MeesOeCes Je leeJej lJejerle
Gheeeeespevee kejCes.
5) ieefCeleer KesU Je heMvecebpeg<ee mheOee&.
6) peuehetCe&YejCe.
7) vekeeMeeJeeeve mheOee& heefnueer les eewLeer
Ske ie Je heeeJeer les meeleJeer ogmeje
ie.
8) ogmejeree cegueebmeeer efe$eJeeeve mheOee&.
9) ieefCele efJe%eeve Je Fbiepeer DeOeeve
mece=OoerJee{ Gheece.

10) MeeUeyeee cegue oeKeJee Ske npeej

hees efceUJee.
ee DeefYeeeveecegUs leeb[e, Jemleer lemese
ceesceesee ieeJeebleerue MeeUebee keeeeheeue
lej Peeueee leemeesyele ieeJeeieeJeele Mew#eefCeke
JeeleeJejCe efvee|celeerner Peeueer Deens. ee
DeefYeeeveele efpeueeleerue Dee leeuegkeeebletve
heefnueer les eewLeer Je heeeJeer les meeleJeer Feesee
leerve-leerve Glke= MeeUe efveJe[Ceele Deeuee.
eeletve ogmeNee hheele efpeunemlejeJej 48
MeeUebeer efveJe[ kejCeele Deeueer. eeleerue
heee-heee DeMee one Glke= MeeUebeer
efpeunemlejeJej efveJe[ kejCeele Deeueer Je
leebeer Debeflece ee@mees keece Jeie& Skeee
DeefOekeeNeebveer kesues. Debeflecele efpeueeleerue
MeeUe GVeleer DeefYeeeveeleerue Glke= DeMee
heleskeer leerve MeeUebeer oesvner ieele efveJe[
keve leebvee ye#eerme osTve mevceeefvele
kejCeele Deeues.
ee DeefYeeeveeves ueeskemenYeeieheer
veJeeebleerme pevce efouee Demetve leecegUs
mejkeejer ceeueceesle ieeJeeleerue veeieefjkeebee
menYeeie DemeueecegUs MeeUe megboj Je mJe
efomele Deensle. eecegUse ee DeefYeeeveeme
ueeYeuesuee ieeJeeleerue ueeskeebee menYeeie ne
Meemeveeee efveOeerhes#ee efkeleerlejer ceesueeee
juee Deens.

Hesmeyetke peeefnjele
eespevee ceeefmekeeves vegkelese Deeheues Hesmeyetke heeve meg kesues Deens. ee Dee@veueeF&ve
ceeOeceeejs Jeeekeebvee Deeceeeke[tve leelkeeU metevee, Deecees keee&ece Je Deeieeceer
Debkeebyeue ceeefnleer heehle kejlee esF&ue DeeefCe leeJej heeflemeeoner oslee esF&ue.
oesve ceefnveebee keeueeJeOeerle Deeceee Jeeekeebke[tve heehle Peeuesuee 15,500
hes#ee DeefOeke hemebleer efouee Demetve leeyeue Deecner leebes DeeYeejer Deenesle. Deeheuee
heeeEyee Demeee keeece jenerue, DeMeer Dehes#ee yeeUielees.
Deeceee Hesmeyetke heeveeJej heesneseCeemeeer Hesmeyetkeee mee&Jej eespevee peve&ue
eF&he keje eEkeJee legceee Fbjves Dee@[^sme yeejJej Keeueerue ueeRke ekee:
h t t p s : / / w w w . f a c e b o o k . c o m / p a g e s / Yo j a n a journal/181785378644304?ref=hl

meblees<e ceOegkejjeJe cegmeUs

ceg.jeveceUe, hees.nsueme, lee.cebe,
efpe.peeuevee.
ke=heee Deeceee Hesmeyetke heeveeuee Yes ee DeeefCe Deeheuee ceewueJeeve metevee
Deeceeeheele heesneseJee.

eespevee

ceee& 2014 53

eespevee

54 ceee& 2014