Professional Documents
Culture Documents
40 Nam Olympic Toan Qte
40 Nam Olympic Toan Qte
1. eee ¥) Cuéi cing, ta hay kiém nghiém digu kién x? > p, tic la a >p. -P) Bién déi, bat ding thiic nay tudng duong véi (3p- 4)? > 0. Tut cdc két qua nay, ta thdy ring diéu kién (9), va do dé diéu kién (1), dugc thod man. Nhu vay, c6 thé két luan: -Néu p <0: phuong trinh vé nghiém. -Néu 0
,X3,X4,X5) cia hé phuong trinh:
X5 +X2 = Yr
Xy +43 = yr2
Xy +4 = Yo3
xy +X5 = xq
X4q +X) = x5,
160trong dé y 1a tham sé.
Find all solutions (x,,x2,%3,%4,%5) to the system of equations
erie areca
H+ =
xy +Xy
3 +X5=
X4+% =X.
where y is a parameter.
Huéng dan:
Céng ca 5 phuong trinh cia hé, ta duge :
2(xp XQ +X3 +X 4 +X5)=V(Kp+XQHXZ+XZ+Xs). (DY
Dang thiic nay chi dung trong hai tring hop :
1) y =2. Khi do hé da cho cé thé viét duéi dang
fxs —xy = xy -
[rr ¥2 = 2 ~%3
4X2 —X3=X3—-Xy
[3X4 =X4— 4X5
ify 7X5 =X5 —X-
Dat x5—x, =t. Thé thi
Xs =x +l
Xq = (X4—X5) +5 =H +20
X3 = (13 —x4) +4 =, +31
Xq = (x2 —43) 443 = +40
Xy = (x) - x2) x2 =H, + St.
Tit day suy ra t=0 va xy =x2 =x; =X4=X5(= sé tuyy).
2) Néu y #2, thi theo (1) ta phai co
(2)
Xp +X_ +X34Xq+Xs5 =0
Tir ding thiic nay va tit cdc phudng trinh cia hé da cho, ta suy ra:
Wx, = YVR = WOXy +5) = Wey + 5 = (4 +45) + (4 +01)
= Xp + (Hy +3 +84) = Xp — (Xz +X5) =X YX
hay (y? +y—1)x, =0. Twang tu, ta cing c6 :
161
Natdencesctt( +y-Ix,=0 ( rps 3}.
Chi y ring tit gia thiét taco AUB=V,V,.
Hon nia, ta ciing cb ANB #9.
' 1
Chon ze AMB. Ly Xe[L , cing vay,
ta chon diém Ye[L > P,]. Khi d6 d(X, Y) <1 va phan dutng gdp khuc
gida X va Y sé cé gid tri bé nhat 1a 198.
237Bai 88. (1983)
Tim tat cd nhimg ham f :(0, 0) —> (0, 0) thod man déng thdi hai
diéu kién sau:
i) £(xf(y)) = yF&), Vx,y €(0, 0);
ii) f(x) >. khi x 900.
Find all functions f defined on the set of positive reals which take
positive real values and satisfy:
D fOf(») = WH), Vx.y EO, 0);
ii) f(x) > © while x0.
Huéng dan:
Ta c6 £?(y) = yf(I), va do f(1)# 0 nén fa song anh. Ti dé, ton tai
y dé fly) = 1. Két hop diéu nay véi (i) khi cho x = 1 ta dude
f(.1)=f0)=yf(),
va ti f(1) > 0, ta cé y = 1, suy ra f(1) =1.
Cho y =x trong (i) ta cb f(xf(x)) = xf(x) véi moi x > 0.
Suy ra xflx) la diém bét déng cia f.
Bay gid, néu ca x va y 1a cde diém bat déng cua f thi cing tu (i) ta
due flxy) = yx, do dé xy ciing la diém bat déng. Nhu vay, tap cdc diém
bat dong la déng véi phép nhan. Hon nita, néu x la diém bat dong, ta c6
1=fW)= iG £00] . (2)
x x
nén (2). nghia 1a | cing 1a diém bét dong. Néi cach khéc, tap
x x 7
cac diém bit dong déng vdi phép nghich dao.
Nhu vay, ngoai diém 1 ra, néu f cé diém bat dong khdc, thi hoc
diém nay Ién hon 1, hoic nghich dao cua né 1én hon 1, do dé, luy thita
nhiéu ln cua diém Ién hon 1 nay (theo trén, cing 14 diém bat déng) sé
Ién tuy y, diéu nay tréi véi diéu kién (ii). Vay 1 1a diém bat dong duy
nht cua f, va do xf{x) 1a diém bat déng vdi moi x > 0 nén ham duy nhat
thod man didu kign eda bai ton 1a f(x) = :.
Ghi chi:
+x la diém bdt déng cia ham f néu f(x) = x. G chuong trinh Toan
chuyén nganh bac Dai hoc va sau Dai hoc, ban doc sé thudng xuyén gip
238khai niém nay. Diém mau chét céa ching minh trén 1a dua vao cac diéu
kign dé bai dé ching td ham f cin tim cé diém bat déng duy nhdt. Mot
dinh li déng vai tro hét stic quan trong trong Li thuyét Phuong trinh vi
phan, Phuong trinh tich phan, Bat ddng thic bién phan, ..., dé 1a
Nguyén li dnh xa co Banach, nguyén li nay néi rang trong mét sé diéu
kién (khd r6ng rai), ham f sé cé duy nht diém bat dong (xem, ching
han, Phan Diic Chinh, Gidi tich ham, DH va THCN, 1976).
+ Ta néi tap S la déng déi véi phép todn * néu
Vx, yeS,x*yeS.
Bai 89. (1983)
Cho cae sé nguyén dugng a, b, c sao cho khong cé 2 sé nao trong
chung cé uéc chung 1én hon 1 (nguyén té cing nhau). Ching minh ring
2abe —ab—be—ca 1a sé nguyén Ién nhdt khong thé biéu dién duge duéi
dang xbe + yca + zab, vdi x, y, z la cac s6 nguyén khong am.
Let a, b and c be positive integers, no two of which have a
common divisor greater than 1. Show that 2abc—ab-bc-ca is the
largest integer which cannot be expressed in the form xbe + yca+zab,
where x, y, z are non-negative integers.
Huéng dan:
Ta sé chimg minh ring:
a) 2abe —ab—be—ca khong thé biéu dién duéi dang
xbe + yca + zab,
véi x, y, z 14 cdc sé nguyén khéng am.
b) Néu N 1 sé nguyén sao cho N > 2abe — ab be —ca thi N c6 thé
dude biéu dién duéi dang xbc+yca+zab, véi x, y, z la cdc sé nguyén
khéng am.
Ching minh a): Gia sit tén tai cdc sé nguyén khong am x, y, z
sao cho 2abe—ab—be~ca = xbe+yca+zab. Khi dé, vi vé trai chia hét
cho c nén & vé phai, s6 hang (z + 1) ab phai chia hét cho c. Nhung theo
gia thiét thi cdc c&p sé (a, c) va (b, c) khong cé ude chung nao Ién hon 1
nén suy ra z + 1 chia hét choc. Doz + 1 #0 vaz + 1 chia hét choc nén
z+ 12 c. Chimg minh tuong tu tacdz+12>¢,x+12a, y+12b.
Tir dé, ta c6 diéu mau thudn.
Chiing minh b):Bé dé: Gid sita va b 1a hai sé tu nhién va nguyén té cing nhau.
Khi dé téng 6 dang mb + na, trong dé m va n Ja cae sé nguyén khong
4m khéng lén hon a - 1 va b - 1 tuong ting, sé nhén hét moi sé du cé thé
cua phép chia cho ab.
Chuing minh: Khi chia cho ab ta c6 sé du khéc nhau. Vi m nhan a
gid tri va n nhan b gia tri nén tap hop cac téng dang mb + na sé gsm ab
phan ti. Vay chi con phai ching minh ring néu cdc c&p cé thi tu (m,,
n,) va (m,, n,) 1a khac nhau thi cdc s6 rajb+nja va m3b+n a khi chia
cho ab, sé cho cac sé du khdc nhau. Ban doc dé dang chtmg minh diéu
nay bang phan ching, véi chu y a va b nguyén té cing nhau.
Ap dung bé dé trén, vi hai sé ab va c nguyén té cing nhau nén ta
suy ra ring cdc sé dang kbe + mac nhan hét moi sé du cha phép chia cho
ab, véi 0 5
ta cé ngay diéu phai ching minh. Vay chi can xét truéng hgp khi
\rap|s4.
Khi d6 [I 4(S\P)|> 217-4 =213. Diéu nay ching td ring ti tap hop
tdt ca cdc 6 khong nguyén 6 trong S (tat cd gém |S\P|=220 sé) cd
nhiéu nhat 1a 7 s6 khong nim trong T. Dat :
M, = {2.23,3.19,5.17,7.13, 1.1}, Mz ={2.29,3.23,5.19,7.17,11.13},
Mz ={2.31,3.29, 5.23, 7.19, 11.17} ,Mg = {2.37,3.31,5.29, 7.23,11.19},
Mg = {2.41,3.37,5.31, 7.29, 11.23}, Mg = {2.43,3.41,5.37,7.31,13.17},
My = {2.47,3.43,5.41,7.37,13.19}, Mg ={2?, 37, 52, 7°, 13°}.
Ré rang M, cSP(i=1,2,....8) va moi phan ti cba Mj doi mot
nguyén té cing nhau. Theo Nguyén Ii Dirichlet, tn tai it nhdt 1 chi sé
ig (Sig $8) sao cho M,, CT. Ta duge diéu phai ching minh.
Bai 127. (1991)
Cho G 1a mét dé thi lién thong gsm k canh. Ching minh ring
cé thé dénh sé cdc canh bing tat cd cdc sé 1, 2, 3, ..., k sao cho tai méi
dinh thuéc vé it nhat hai canh cia dé thi, ta déu 6 ude sé chung lén
nhét cua cdc sé nguyén viét trén céc canh cia dinh nay bing 1.
[Ta goi dé thi (graph)G 1A mét tap hgp cdc diém, duse goi 1a
dinh, cing véi tap hap cac canh néi mét sé cip dinh phan biét véi nhau.
Méi c&p dinh thuéc khong qué mét canh. Dé thi G due goi la lién théng
(connected graph) néu véi méi cap dinh phan biét x, y déu tén tai mét
day cdc dinh x =V,Vj....Vm =Y sao cho mi cAp V;,Vj,, (0Si0 vdi moi i, j=1,2,....n Va Cy, =I. (1)
Diéu kién b) cua bai toan dude viét duéi dang:
Cea FC 41.282 FF Chen
C14] +CK 282 +L pny q
bat ding thie nay sé dude thoa man néu ta cé:
Ck
qs s— (2)
CK q
véi moi j= 1,2, ...,n va moi k =1,2,...,.n—1, va trong tat ca cc bat ding
thric (2) ting véi j=1,2,...,n, cd it nhdt mét bat dang thiic thyc su.
as 1
Trong (2), lay j=k thi ta c6 theo (1): 9S CKaik a tir day ta
thy ring nén chon Cy 41,, =4. Véi cach chon nay, dua trén (2), ta thay
-k os
Prk va
ring c6 thé chon C424 = 47 5--Cnk =4ss =g*-!
Chak =G5-5C.K =o
Thanh thi c6 thé viét (*) duéi dang
by =a) +a) +q7a3 +...+q" "a,
by =qaj +a) +qa3 +...4q" 7a,
b3 = qa, +qa2 +a3+...+q" a,
by =a" 1ay +q" ay +q" a3 +..4aq, *)
tite 1a by =q*!a, +q* 7a, +... +. gay) tay + ayy +. +q™*a,.
Vi O
\C3K1}.2** is not divisible by 5 for any non-
k0
negative integer n.
Huéng dan:
Dat. x = vB , ding khai trién nhi thie Newton dé bién déi:
(1+x)?"*! =A+Bx, *)
0
trong d6 B= )°C3Kt}.2°* . Tuong ty:
k=0
(i-x)?"*! =A-Bx. c*)
Nhan vé theo vé (*) va (**) ta duge: 7°°*! = 8B? - A?.
Mat khdc, 72°*! = 42 (mod 5).
Do vay, néu B 1a béi ca 5 thi A? =+2(mod 5), diéu nay khong
thé xdy ra.
Bai 56, (1974)
Mét ban c3 8x8 6, duoc chia thanh p hinh chit nhat réi nhau
(duing ké phan chia doc theo cdc dutng ranh giéi giifa cdc 6 ban cd), sao
cho méi hinh chit nhat cé sé cdc 6 tring bing sé cac 6 den, va cic hinh
chi nhat nay cé téng sé 6 vudng (6 mai hinh) khéc nhau. Tim gid tri Ién
nhit cé thé cé cia p va tap céc kich thuéc c6 thé cé cba nhiing hinh chi
nhat.
204An 8x8 chessboard is divided into p disjoint rectangles (along the
lines between squares), so that each rectangle has the same number of
white squares as black squares, and each rectangle has a different
number of squares. Find the maximum possible value of p and all
possible sets of rectangle sizes.
Huéng dan:
Diéu kién mdi hinh chit nhat cé sé cdc 6 trdng bang sé cde 6 den
c6 nghia 1a méi hinh chit nhat cé mét sé chin cdc 6 vudng. Ta cé: 2+ 4+
6 +84 10+ 12+ 14 + 16 = 72 > 64, do dé phai co p < 8. Cé 5 kha ning
phan sé 64 thanh ting cia 7 sé khong bing nhau:
24446484104 12422;
24446484104 14420;
24446484104 16+ 18;
24446484124 14418;
24+4+6410+12+14+ 16.
Kha nang dau tién bi loai bé vi mét hinh chit nhat c6 22 6 vuéng
thi phai cé mét canh dai hon 8 (don vi 6). Cac kha nang con lai chap
nhan due, cu thé, su phan chia nhu sau:
22222224
22222224
11111554
Did vio 6 4
11111554
Trt’ 6 6 4
33333664
33333774
22222222
2,22 292 22 2
11111155
111211155
11111155
33333766
33333766
4444444422222227
22222227
pore rrpras
11111144
11111144
33333344
33333366
55555566
111121111
Presa
22222227
2222222 7
33333366
33333366
44444555
44444555
Bai 57. (1974)
Véi moi sé thuc dusng a, b, c, d, hay xac dinh nhing gid tri co thé
nhan duge cia biéu thie
a b c
+ tar .
atb+d a+b+ce b+c+d atc+d
Determine all possible values of
a b c d
+ + +
a+b+d at+b+c bt+c+d atct+d
for positive reals a, b, ¢, d.
Huéng dan:
Goi S 1a biéu thic 6 dé bai, ta sé ching minh ring S cé gia tri
nam giita 1 va 2. That vay, truéc hét ta cd:
a b c d
S= . + + >
atb+d atbtc btc+d atct+d
a b c d
+—____ + —__——__ + _——__ = 1.
atb+c+d at+btctd atbt+ctd atbtct+d
Khong mit tinh téng quat, ta gid sit a 14 sé lén nhdt trong 4 sé
thuc dugng a, b, c, d. Khi dé,
<1 va:
atbt+d
206b c d bo. c d
+ + < + + 7
at+b+c b+c+d a+c+d bt+c+d b+c+d b+e+d
do vay S< 1+ 1=2. Tom lai, tacé61
i, >1, —— 0, >0
atb+d btet+d atb+te atc+d
do dé S — 2. Mat khac, néu dat a = 1, c= d va cho b, : rat bé (tién din
dén 0 mét cach lién tuc), thi S —> 1 béi vi ta c6:
a >i, ci 0, 20, ——
a+b+d b+c+d atb+e atc+d
Ta tinh lién tuc, ta suy ra S cé thé nhn bat ki gid tri nao trong
khoang m6 (1, 2).
Bai 58. (1974)
Cho da thitc P(x) cé bac d > 0 va 6 cac hé sé nguyén. Goi n 1a sé
t4t cd cdc nghiém nguyén phan biét cia hai phugng trinh P(x) = 1 va
P(x) = -1. Ching minh ring n < d+ 2.
Let P(x) be a polynomial with integer coefficients of degree d > 0.
Let n be the number of distinct integer roots to P(x) = 1 or P(x) = -1.
Prove thatn < d+ 2.
Huéng dan:
Xét hai da thite A(x) va B(x), véi cdc hé sé nguyén, chung giéng
nhau hoan toan, chi trix hai sé hang tu do 1a khac nhau, hai sé hang nay
hon kém nhau 2 don vi. Goi r va s 14 cdc nghiém nguyén tuong ting cia
hai da thie, tic 1a
A@)=0, () Bis)=0. (2)
Khi dé, trit (1) cho (2) ta duge mét ting cia cdc hang tit co dang
a(r' —s') va cong thém cho 2. Méi hang tif nay chia hét cho (r—s), do dé
2 phai chia hét cho (r—s). Ti d6, suy ra r vas hon kém nhau 0, 1 hodc 2
don vi. Bay gid, ta 4p dung nhan xét nay dé giai bai todn.
Gid st r la nghiém nguyén bé nhat trong tét cd cdc nghiém
nguyén ca hai phudng trinh P(x) = 1 va P(x) = -1.
Ta biét ring da thiic bac d cé khéng qua d nghiém phan biét, do
6 né cing cé khéng qué d nghiém nguyén phan biét. Theo nhan xét
207trén, néu r 14 mét nghiém nguyén cua phudng trinh nay va s 1a mét
nghiém nguyén cua phuong trinh kia thi r va s khdc nhau 0, 1 hodc 2
don vi. Nhung ta cé s 2 r, do dé ta dude s = r,s =r+ 1 hoics=r+2. Do
vay, ta suy ra ring phuong trinh thif hai chi cé thém vao nhiéu nhit 1a
2 nghiém phan biét nia. Noi cdch khae, ta cé diéu phai ching minh:
n Xs. Cuéi cing, hién nhién
n n
x,, > 0. Tém lai, tén tai x, dé cho 0 3, mau thudn!
‘Tom lai, ta da chimg minh duoc ring n = 3 1a sé nguyén duy nhat
2°41
n2
lén hon 1 dé cho 1a mét sé nguyén.Bai 122. (1990)
Goi Q* 1a tap hop tat cA cac sé hitu ti duong. Hay xay dung mot
ham sé f: Q* ——> Q* sao cho véi moi x, y € Q’:
F(xf(y) = £2
y
Construct a function from the set of positive rational numbers
into itself such that f(x fly) = fx) /y for all x, y.
Huéng dan:
Truéc tién, ta ching minh f(1) = 1. That vay, lay x = y = 1 tac
f(f())=1, suy ra f(1) =f(F(D) = FAf(F))) = ie . Tiép dén, ta sé
ching minh ring f(xy) = f(x)f(y). Véi moi y € @. ta cd
{un)
1=f()= Ld eo y= a :
do dé, néu z= ~ thi f(z) = y. Tu do suy ra:
(y)
Flay) = fextte)) = #2 - goat).
Sau cing, ta 6 f(f(x)) = F(1E(x)) = © au.
x
Bai todn khéng doi héi chting ta tim td¢ cd cdc ham ma chi yéu
cdu tim mét ham théa man cdc diéu kién da cho. Do vay, ta phan tap cac
sé nguyén té thanh 2 tap vo han: S = {p),p)....}, T= {q).42,-..}- Ta
bat dau xay dung ham f théa man yéu cau bai todn bing dinh nghia
1
f(Pr)=an» f(Qa)=—
in
Sau d6, ching ta mé rng dinh nghia nay trén tap cdc sé hau ti bing
cach dung cac hé thu f(xy) = f(x)f(y):
Pi,Pi -_)_ PmPm, 7
Px, Pk2-~-Am,4mz--) Pj, Pj, Ak, Ik
‘Thi lai, ta thay ham vita xay dung théa man:
f
foxy) = = :Bai 123. (1990)
Cho truéc mét sé nguyén n, >! khéi dau. Hai ngudi A va B choi
mét trd chdi, ho luan phién chon cdc sé nguyén nj,n2,Nn3,... theo quy
luat nhu sau: Truéc tién, A chon n, théa man diéu kién ng
1, néu (a, p) 14 nghiém ca bai todn thi p 1a wéc sé nguyén t6
321
Telarc getnhé nh&t cha n. Ma theo gia thiét n<2p nén hodc p =n, hodc p=2van
= 4. Dé thay p = 2 van = 4 khong thoa man, do dé ta cé n = p.
Ta ciing dé dang kiém tra duge n = p = 2 van = p = 3 thod man
diéu kién cia bai todn. ;
Xét trudng hop n > 3. Dé ¥ ring ta c6 (-1)? =-1 nén ding nhi
thiic Newton dé khai trién ta duge:
1 1
(P-P 41=14(-1) +P? — pp—Dp? + P(P—INP—2)p? ~~
Cac hé sé nhi thtic ding truée p', (i> 3), trong khai trién trén,
hién nhién chia hét cho p°. Tit dé, ting 5 vé phai cia ding thie trén 1a
bing p? cong véi mét béi sé cha p?. Nhu thé, téng nay khong chia hét
cho p>. Mat khic, vi p > 3 nén p?~! chia hét cho p®, do dé p?-! khong
thé chia hét (p—1)? +1, néi cach kha, bai toan v6 nghiém khi n > 3.
* Tom lai, cc cp (n, p) tim dude theo yéu cau cia bai todn 1a (2,
2), (2, 3) va (1, p), vai p 1a sé nguyén té tuy ¥.
Bai 156. (1999)
Tim tat cd cdc ham f:R——>R sao cho:
f(x-f(y)) =f(f(y)) + xf(y) + f£Q)-1,Vx,yeR.
Determine all functions f :R——>R such that
SE- FON) = FSO) + FO) + F@)-1
for all real numbers x, y.
Huéng dan:
Dat c = f(0) va goi A= f(R). Néu ac A, dat a = fly) vax =a, ta cd
f(a—a) = f(a) +a” +f(a)-1, suy ra:
l+c a2
f(a)=-2¢-2_., #
(a) 29 @)
Tiép dén, ta ching minh A-A=R, é day, taki hiéu
A-A={x|xeR,3a,beA:x=a—b}.
Truéc hét, ta dé ¥ c khac 0, vi néu thé thi dat y = 0, ta cé:
f(x—c)=f(c)+xc+f(x)-1, C)
suy ra f(0) = f(c) = 1, mau thudn! Tw (**) ta cing c6:
322
Telnetf(x-c)-f(x) = xe+(f(c)-1),
ma x chay ty do trén R nén xc+(f(c)—1) cing nhan gid tri bat ki trén
R. Nhu vay, moi x thudc R, ta cé thé tim dugc a, b thudc A sao cho
x=a-b, suy ra: f(x) =f(a—b) =f(b)+ab+f(a)—1. Do d6, dang (*) ta
di dén: f(x) =c— Bab 2
2 2
Dac biét, diéu nay dung cho moi x thudc A. So sanh véi (*) ta suy
2
c-~_,WxeR.
2
2
rac = 1. Do vay, moi x thuéc R ta c6: fog=1.
Sau cing, dé dang kiém tra duge ring ham f x4c dinh nhu trén
théa man cdc gia thiét cia bai todn, do vay, f 1a nghiém duy nhat cha
Bai 157. (2000)
Cho 3 sé thuc duong a, b, c cé tich bing 1. Ching minh ring
(a-1+t}fo-14 fete} 1.
b c a
a, b, c are positive reals with product 1. Prove that
(a1 plo tffete ts.
b c a
Huéng dan:
1 11
ft
Diy —=—*- =a, tacé:| b-1+— =fo-fs L}-ifisat),
be abe c bbe b
suy ra
ee an ga) ie
Thuc hién tuong ty véi hai thita s6 kia va tit dé:
1 1 1\P
(a1 E}(o-1+Z}fe-1+2]