PA 202 Basic Cost Accounting

2013

PERAKAUNAN KOS DAN PENGURUSAN

PERAKAUNAN

PERAKAUNAN
KEWANGAN

PERAKAUNAN
KOS

PERAKAUNAN
PENGURUSAN

Perakaunan boleh dibahagikan kepada beberapa cabang utama:

a. Perakaunan Kewangan
b. Perakaunan Kos
c. Perakaunan Pengurusan
PERAKAUNAN KEWANGAN
Merupakan satu cabang perakaunan yang terlibat dengan proses merekod semua urusniaga
yang telah berlaku untuk tujuan
a.
b.

Menentukan nilai aset dan liabiliti

Menghitung untung dan rugi untuk setiap tempoh perakaunan

Aspek perakaunan ini memberi gambaran keseluruhan tentang peristiwa-peristiwa yang

telah berlaku.
Kelemahan-Kelemahan Perakaunan Kewangan
Walaupun perakaunan kewangan merupakan satu cabang perakaunan yang penting untuk
tujuan memastikan keputusan operasi dan kedudukan kewangan sebuah perniagaan, aspek
perakaunan ini mempunyai beberapa kelemahan.
a. Ia tidak menunjukkan data-data terperinci tentang kos bagi setiap sejenis produk
atau kos untuk mengendalikan setiap pusat kos
b. Ia tidak memberi maklumat untuk membolehkan analisis dibuat tentang prestasi dan
kecekapan bagi setiap kerja, operasi atau jabatan
c. Maklumat tidak membantu pihak pengurusan bagi tujuan membuat perancangan
dan keputusan tidak dapat diperoleh daripada perakaunan kewangan

PA 202 Basic Cost Accounting

2013

PERAKAUNAN KOS
Perakaunan kos telah wujud sebagai satu cabang perakaunan disebabkan beberapa
kelemahan yang terdapat dalam perakaunan kewangan. Ia merupakan aspek perakaunan
yang berkait dengan proses untuk merekod dan mengakaunkan kos daripada titik
perbelanjaan ini berlaku sehingga titik perhubungannya dengan pusat-pusat kos dan unitunit kos dipastikan. Ia membabitkan proses pengumpulan dan menyediakan data-data
statistik, mengamalkan kaedah-kaedah kawalan kos dan memastikan keberuntungan aktivitiaktiviti yang telah dijalankan atau dirancang.
Objektif-Objektif Teknik dan Prosedur Untuk Memastikan Kos
Prosedur dan teknik yang telah dibentukkan untuk memastikan kos mempunyai beberapa
objektif:
1. Untuk kawalan kos iaitu membolehkan analisis dibuat tentang semua item kos dan
belanja yang telah berlaku supaya segala pembaziran dapat dikesan dan tindakan
yang sewajarnya diambil
2. Untuk mengumpul dan menyediakan data yang diperlukan oleh pihak pengurusan
untuk tujuan perancangan dan pembuatan pengurusan
3. Untuk memastikan keberuntungan dan prestasi setiap kerja, operasi atau jabatan
dan sebab-sebab keadaan ini berlaku. Perakaunan kos boleh mendedahkan aktivitiaktiviti yang tidak menguntungkan dan tindakan boleh diambil untuk mengugurkan
atau mengurangkan aktiviti-aktiviti tersebut
4. Untuk mendapatkan data kos yang boleh digunakan sebagai asas untuk penilaian
stok dan juga sebagai asas untuk menetapkan harga jualan.
PERAKAUNAN PENGURUSAN
Perakaunan pengurusan adalah berkaitan dengan pengurusan. Bagi menghadapi
perasaingan yang kian meningkat, pihak pengurusan bertanggungjawab untuk
mempertingkatkan prestasi dan kecekapan operasi perniagaan. Ini memerlukan proses
merancang aktiviti perniagaan dengan teliti, membuat keputusan untuk memilih alternatif
atau tindakan terbaik dan mengadakan kawalan terhadap semua aspek perniagaan.
Perakaunan pengurusan menggunakan data kos dan data kewangan lain untuk
menasihatkan pihak pengurusan dalam proses perancangan, pembuatan keputusan dan
kawalan perniagaan
Fungsi-Fungsi Perakaunan Pengurusan
a. Pembuatan Keputusan
Dari semasa ke semasa, akan wujud keadaan dimana pihak pengurusan hendaklah
membuat keputusan untuk memilih satu daripada beberapa tindakan alternatif.
Misalnya, pihak pengurusan mungkin terpaksa membuat keputusan untuk memilih
2

PA 202 Basic Cost Accounting

2013

satu mesin atau satu projek daripada beberapa yang ditawarkan. Beberapa teknik
telah digunakan oleh akauntan pengurusan untuk membantu pihak pengurusan
dalam proses pembuatan keputusan dan ini adalah termasukteknik pengkosan
releven, pengkosan marginal dan carta titik pulang modal.
b. Perancangan
Perancangan melibatkan proses mengkordinasikan semua aktiviti perniagaan untuk
mencapai satu objektif. Objektif ini mungkin termasuk objektif mencapai satu volum
jualan atau untuk mencapai satu jumlah untung. Dalam proses perancangan ini,
akauntan pengurusan telah membantu pihak pengurusan dengan menggunakan
penyata-penyata belanjawan sebagai alat perancangan.
c. Kawalan
Kawalan adalah strategi yang diadakan untuk tujuan memastikan bahawa objektif
yang telah dirancangkan dicapai dan tiada sebarang penyelewengan dan pembaziran
telah berlaku. Ini memerlukan pembentukan strategi untuk mengawal aset-aset
perniagaan dan mengelakkan pembaziran. Ini juga melibatkan proses pengumpulan
data sebenar dan membandingkan data ini dengan perancangan untuk memastikan
sejauh mana keputusan sebenar telah menyimpang daripada yang dirancang supaya
tindakan yang wajar patut diambil.

1.2

The elements of cost

Introduction
Total cost can be separated under three broad headlings: material, labour and
overhead. These groups of expenditure are known as the elements of cost.
Classification is the process of arranging items into groups according to their degree
of similarity and is formally define as:
the arrangement of items in logical groups having regards to their nature of
purpose. The first part of this defination relates to the nature of expenditure e.g
expenditure on raw materials and the latter part indicates where the expenditure is to
be charged.

The elements of cost and its classification

In carrying out its activities, a company will incur many different types of costs. It has
to pay for the raw materials, labour, rental, electricity, royalty, advertising, interest
on bank loan and many other cost items
3

PA 202 Basic Cost Accounting

2013

Foe ease of use and analysis, these costs are generally classified according to their
function: Production costs, Administration costs, Marketing and Distribution cost,
Financing costs and Research and Development Costs

The Analysis of Total Cost

The elements of cost consist of:
a.
b.
c.
d.

Direct materials (Bahan Langsung)

Direct wages (Buruh Langsung)
Direct expenses (Belanja Langsung)
Overhead
i.
Production
ii.
Administration
iii.
Selling and distribution

1. Direct Material
All materials that become a part of the product, of which the costs are directly
charged as part of the prime cost is referred to as direct material. In other words,
direct material is the material that can be measured and charged directly to the
cost of the product
Some examples of direct materials are : raw cotton in textile, rubber to make tyre
and crude oil to make diesel fuel. Other material such as nail, glue and varnish are
classified as indirect material.
2. Direct Wages
Direct wages are incurred in altering the construction, composition, conformation
or condition of the product. The wages paid to skilled and unskilled workers for
this purpose can be allocated specifically to the particular accounts concerned.
For example, carpenters and machine operators are treated as direct labour
because these are people who work directly on the materials and actually make
the product.
Whereas, foremen, supervisors, electricians are treated as indirect labour
because they are not involved in the actual manufacturing of the product

PA 202 Basic Cost Accounting

2013

3. Direct Expenses
Direct expenses included any expenditure other than direct material or direct
labour that are directly incurred on a specific cost unit. Such special necessary
expense in charged directly to the particular account concerned, as part of the
prime cost. Examples of direct expenses are as follows:
i.
ii.
iii.

The hiring of special or single-purpose tools or equipment for a

partucular production order or product.
Cost of special layout, designs or drawings
Maintenance costs of such equipment

4. Overhead
The three elements of cost which are mentioned above constitute prime cost,
and all expense over and above prime cost is overhead.
Formula : Prime Cost + Production Overhead = Factory Cost
Overhead may be defined as the cost of indirect material, indirect labour and
such other expenses, including services, which cannot conveniently be charged
direct to specific cost units. Alternatively overheads are all expenses other than
direct expenses.
The main groups of overhead are as follows:
a. Production overhead, including services
b. Administration overhead
c. Selling and Distribution overhead

PA 202 Basic Cost Accounting

2013

PRODUCTION COSTS

PRODUCTION COSTS

PRODUCTION
OVERHEAD

PRIME COST

DIRECT
MATERIALS

DIRECT
LABOUR

DIRECT EXPENSES

INDIRECT MATERIALS

INDIRECT LABOUR

INDIRECT
EXPENSES

Behaviour of Costs : Variable and fixed (Kos Berubah)

1.

These are costs that change in direct proportion with production activity ( Kos
berubah adalah kos yang berubah sekadar dengan volum pengeluaran. Kos ini adalah
termasuk kos bahan, buruh langsung dan overhead berubah). For example, when we
produce more furniture, we make use of more timber, more carpenters and more
royalty are paid. When we produce less furniture, we incurred less of these costs. Let
us assumed that the changes in these costs are in direct proportion with the
production activity (volume of production).

Input
Variable cost

Output
variable costs curve

PA 202 Basic Cost Accounting

2.

2013

Fixed Costs (Kos Tetap)

These are costs that remain unchanged when production activity changes over a
certain relevant range. (Kos tetap adalah kos yang tidak berubah mengikut volum
pengeluaran tetapi mungkin berubah berasaskan kepada faktor-faktor lain, seperti
gaji dan sewa yang berubah mengikut tempoh masa, susutnilai mesin mengikut kos
mesin dan insurans mengikut nilai harta yang diinsuranskan)

Input

Fixed costs

Output
Fixed Cost

3.

Semi Variable Costs (Kos separuh Berubah)

Semi variable and fixed cost, are made up of fixed and variable elements. It is a
combination of semi-variable and semi-fixed costs. ( Kos separuh berubah meliputi
semua kos yang mempunyai unsur-unsur kos berubah dan kos tetap seperti caj
telefon yang mempunyai caj tetap RM20 untuk 100 panggilan yang pertama dan
bahagian berubah 10 sen untuk setiap panggilan tamabhan)

Input
Semi-variable cost

Output
Semi-variable cost
7

PA 202 Basic Cost Accounting

4.

2013

The Statement of Cost

The cost statement is prepared usually to present the detailed costs of total output
during a certain period. It is not based on a double-entry framework. It provides
information relating to cost per units at different stages of the total cost of
production or at a different stages of completion of the product.

The Statement of Cost for The Year Ended

Opening Stock of raw material
Add : Purchase of raw material
Less : Closing stock of raw material
Value of raw material consumed
Add : Direct wages
Royalty
PRIME COST
Add : Factory Overhead :
Indirect wages
Rent and rates of the factory
Add : WIP (opening)
Less : WIP (closing)
Factory Cost
Add : Administration overhead:
Clerk salary
Stationary
Production Cost
Add : Finished Goods (opening)
Less : Finished Goods (closing)
Add : Selling and Distribution Overhead
Sales expenses
Promotion
COGS

XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX

XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX

PA 202 Basic Cost Accounting

2013

MATERIALS AND STORES ORGANISATION

(UNSUR-UNSUR KOS BAHAN)
Kos bahan yang dihantar ke stor syarikat meliputi harga belian asal bahan dan juga semua
kos yang dilakukan untuk membolehkan bahan berkenaan dibawa ke stor syarikat. Bagi
tujuan menentukan kos bahan, perkara-perkara berikut perlu diambil kira:
a. Harga invois harga invois adalah harga yang dicaj oleh pembekal ditolak semua
diskaun. Harga bersih yang dicaj oleh pembekal merupakan harga belian dan diambil
kira sebagai kos bahan yang dibeli
b. Kos angkutan segala kos yang dilakukan untuk membawa bahan ke kilang
hendaklah diambil kira sebagai kos bahan
c. Insurans dan caj-caj lain seperti cukai atas belian insurans atas bahan yang dibeli
dan semua caj lain seperti cukai belian bahan hendaklah dicaj sebagai kos bahan
berkenaan.
Kawalan Bahan (Materials Control)
Proses kawalan bahan merupakan satu aspek yang penting dalam pengurusan bahan
bertujuan untuk memastikan kecekapan maksimum tercapai dalam pembelian,
penyimpanan dan pengurusan bahan. Tiasa sebarang sistem pengkosan bahan dikatakan
lengkap tanpa satu sistem kawalan bahan yang sesuai dilaksanakan.
Aspek-Aspek Kawalan Dalaman
Sistem kawalan bahan yang dilaksanakan oleh sesuatu syarikat hendaklah mempunyai
aspek-aspek berikut:
a. Permintaan bahan belian hanya dibuat apabila permintaan belian dibuat oleh
pihak-pihak tertentu yang diberi kuasa untuk berbuat demikian (mengisi borang
Permintaan Bahan yang disediakan oleh Syarikat). Pihak-pihak yang diberi kuasa
untuk membuat permintaan belian boleh termasuk berikut :
i.
ii.
iii.

Ketua Jabatan
Penyimpan stor apabila stok bahan jatuh kepada paras minimum
Ketua Jabatan pengeluaran yang memerlukan bahan-bahan untuk proses
pengeluaran

b. Tempahan bahan Kuasa untuk membuat tempahan belian diberi hanya kepada
seorang individu sahaja, biasanya pengurus belian. Pengurus belian hendaklah
merupakan seorang yang mempunyai meklumat tentang semua aspek pasaran
bahan, harga bahan dan diskaun. Ia juga mesti mempunyai pengetahuan meluas

PA 202 Basic Cost Accounting

2013

tentang semua aspek teknikal bahan-bahan yang digunakan oleh syarikat (Borang
Tempahan Belian).
Apabila permintaan belian telah diterima, tempahan belian hendaklah dibuat melalui
satu borang tempahan belian selepas perkara-perkara berikut dipertimbangkan.
i.
ii.
iii.
iv.

Harga bahan
Diskaun dan syarat-syarat pembayaran
Syarat-syarat angkutan
Caj-caj lain seperti insurans

c. Penerimaan bahan Bahan yang diterima hendaklah disemak untuk memastikan

bahawa semua bahan berkenaan adalah dalam keadaan baik dan juga untuk
memastikan kuantiti dan kualiti bahan-bahan yang diterima adalah seperti yang
tersebut dalam nota serahan atau invois. Nota serahan ini ditandatangani oleh
pegawai yang menerima dan menyemak bahan-bahan berkenaan untuk
mengesahkan bahawa semua bahan telah diterima dalam keadaan baik ( Borang
Nota Penerimaan Bahan).
d. Pengeluaran bahan Semua bahan yang dikeluarkan dari stor hanya boleh dibuat
dengan menggunakan borang permintaan bahan. Permintaan bahan merupakan
dokumen yang mengesahkan dan juga merekod semua pengeluaran bahan daripada
dtor dan membolehkan semua bahan yang dikeluarkan daripada stor dikesan untuk
tujuan kawalan (Borang Permintaan Bahan).
Re-order Quantity
Kuantiti Tempahan Bahan (Economic Order Quantity); this is the most economical
way to place an order, in other words it equates the cost of ordering with the cost of
storage of materials. Satu aspek penting dalam pengurusan bahan adalah berkait
dengan;
a. Menentukan kuantiti bahan yang patut dibeli
b. Menentukan masa bila bahan patut dibeli
Ini adalah kerana kuantiti stok bahan yang terlalu banyak dan kuantiti stok bahan
yang terlalu rendah melibatkan kos-kos tertentu:
a. Kos penyimpanan bahan seperti sewa gudang
b. Faedah modal yang terikat dalam pembelian stok
c. Kos-kos berkait dengan stok bahan menjadi usang atau rosak sbb dipegang
terlalu lama
Kos-kos berkait dengan kuantiti stok bahan yang dipegang terlalu rendah adalah
seperti berikut:

10

PA 202 Basic Cost Accounting

a. Kos berhubung dengan proses pengeluaran tergendala

kekurangan bahan
b. Kos perkeranian untuk membuat tempahan berulang
c. Kos angkutan untuk bahan-bahan yang dibeli

2013
disebabkan

FORMULA
EOQ = 2DCo
PCs
D =
Co =
P =
Cs =

Demand for units of material per annum (keperluan bahan per tahun)
Cost of ordering ( Kos untuk membuat satu tempahan guna phone,
fax, dokumen dan sebagainya)
Price (harga bahan seunit)
Cost of storage of materials ( kos berkait dengan pemegangan bahan,
dirujuk dalam bentuk peratusan atas harga purata)

Example :
The demand for materials AimanAdam is 12,000 units per annum (mesti setahun
kalau bagi sebulan mesti x 12). The cost of storage is 24% per annum. The cost of
ordering is RM2 per order. The price of AimanAdam is RM5 per unit
EOQ = 2DCo
PCs
EOQ = 2 x 12 000 x RM 2
RM 5 x 0.24
EOQ = 48 000
1.20
=

200 units

Q1.
Here is information related to the inventory of materials used by Syarikat aimanAdam
Price of material
Demand for units of material per annum
Cost of ordering
Cost of storage of materials

11

RM 0.50 per unit

5 000 unit
0.15 per order
10%

PA 202 Basic Cost Accounting

2013

STORES CONTROL
1. Re-Order Level (Tingkat/Paras Tempahan Semula)
Tingkat tempahan semula adalah tingkat dimana syarikat perlu membuat
permintaan belian untuk mendapatkan bekalan baru bahan yang digunakan.
Tingkat tempahan semula ini adalah bergantung kepada dua perkara:
a. Penggunaan maksimum bahan (The rate of consumption of material)
b. Tempoh maksimum untuk mendapatkan bahan baru (The time required to
obtain new supplies (Cost of storage of materials)
FORMULA
Re-Order Level = Maximum Consumption x Maximum Re-Order Period
Tingkat Tempahan Semula = Penggunaan maksimum x Tempoh pesanan maksimum

2. Minimum Stock Level (Tingkat/Paras Minimum Bahan)

Ini merupakan tingkat dimana stok tidak sepatutnya dibenarkan turun dalam
keadaan normal. Jika stok bahan dibenarkan turun daripada paras ini, ini boleh
menyebabkan pengeluaran terjejas disebabkan kekurangan bahan.
FORMULA
Minimum Stock Level
Tingkat Minimum Bahan
= Re-order Level (Normal @ Avarage Consumption x Normal @ Average Re-Order Period)

= Tingkat tempahan semula (penggunaan normal x tempoh tempahan normal)

3. Maximum stock Level (Tingkat/Paras Maksimum Bahan)

Ini merupakan tingkat dimana stok bahan tidak sepatutnya dibenarkan
meningkat. Ini adalah kerana stok bahan yang terlalu tinggi akan menyebabkan
kos penyimpanan meningkat. Faktor yang perlu diambil kira untuk memastikan
tingkat maksimum ini adalah:
a. Kadar penggunaan bahan
b. Tempoh untuk mendapatkan bekalan baru
c. Kuantiti tempahan semula
FORMULA
Maximum stock Level
= Re-Order Level ( Minimum consumption x Re-Order Period) + Re-Order Quantity

12

PA 202 Basic Cost Accounting

2013

Tingkat Maksimum Bahan

= Tingkat tempahan semula (Penggunaan minimum x Tempoh tempahan semula
minimum) + Kuantiti tempahan semula

4. Avarage Stock Level ( Paras Stok Purata)

FORMULA
Avarage Stock Level = Minimum Level + Quantity Ordered
2
Paras Stok purata = Paras Minimum + Kuantiti ditempah
2
Example :
The demand for materials AimanAdam is 12,000 units per annum (mesti setahun
kalau bagi sebulan mesti x 12). The cost of storage is 24% per annum. The cost of
ordering is RM2 per order. The price of AimanAdam is RM5 per unit.
In respect of materials AimanAdam, the following data are available:
Lead time from suppliers is estimated a maximum 4 months and minimum 2 months.
The average lead-time is 3 month
Budgeted consumption

Maximum 300 unit/month

Minimum 50 unit/month
Annualy 1 800 units

Cost of storage is 25% per annum

Ordering cost is RM 2 per order
Price per unit of material is RM 0.32
Calculate EOQ and all the stock level

13