Professional Documents
Culture Documents
TI LIU BI GING
(b sung, sa i theo
Lut S hu Tr tu 2005)
L NT
Tin s lut hc (LSE, London)
Lut s thnh vin Cng ty lut LCT
Ging vin Khoa Lut Dn s
Trng i hc Lut TP H Ch Minh
Email: net.le@lctlawyers.com
MC LC
LI NI U ..................................................................................................... 9
Chng 1:
Gii thiu v s hu tr tu ........................................................ 10
1.1
Khi nim v s hu tr tu................................................................. 13
1.1.1
Th no l tr tu..................................................................... 13
1.1.2
Ti sn v hnh c th l s hu c khng? ....................... 13
1.1.3
Trit hc v s hu tr tu .......................................................... 15
1.1.4
Kinh t v s hu tr tu............................................................. 19
1.1.5
Phn loi s hu tr tu .............................................................. 22
1.1.6
Tnh cht ca quyn s hu tr tu............................................. 26
1.2
Qu trnh hnh thnh lut s hu tr tu trn th gii.......................... 29
1.2.1
Cc quc gia tin phong trong vic bo h s hu tr tu ......... 29
1.2.2
Cc cng c u tin v bo h quyn s hu tr tu .............. 30
1.2.3
Thnh lp T chc S hu Tr tu Th gii (WIPO)................. 31
1.2.4
WTO v s hu tr tu ............................................................... 33
1.3
Cc nc ang pht trin v s hu tr tu ......................................... 33
1.3.1
Cc nc ang pht trin v quyn tip cn kin thc .............. 33
1.3.2
Bo h hay khng bo h quyn s hu tr tu?........................ 35
1.4
Ton cu ho, TRIPS v tng lai ca quyn s hu tr tu .............. 36
1.4.1
Ton cu ho v vai tr ca cc cng ty a quc gia (MNE) .... 36
1.4.2
TRIPS v Hip nh Thng mi Vit Nam Hoa K ............. 37
1.5 Quyn s hu tr tu Vit Nam........................................................ 38
1.5.1
Qu trnh hnh thnh cc quy nh v quyn s hu tr tu ti
Vit Nam trc BLDS 1995 ...................................................... 38
1.5.2
S pht trin ca quyn s hu tr tu t khi BLDS 1995 ra i
n khi ban hnh BLDS 2005.................................................... 39
1.5.3
Lut S hu Tr tu nm 2005 ................................................... 41
1.5.4
Quyn s hu tr tu v l trnh gia nhp WTO ........................ 45
1.6 Ngun thng tin v s hu tr tu v chng trnh ging dy ............ 46
1.6.1
Ngun thng tin ......................................................................... 46
1.6.2
Chng trnh ging dy chuyn ngnh s hu tr tu................ 47
Chng 2:
Quyn tc gi ............................................................................. 48
2.1
Khi nim v c im quyn tc gi ................................................. 48
2.1.1
Khi nim quyn tc gi ............................................................ 48
2.1.2
c im quyn tc gi v ngha v chng minh bo v quyn
.................................................................................................... 49
2.2
i tng, ch th v ni dung quyn tc gi .................................... 50
2.2.1
i tng quyn tc gi............................................................. 50
2.2.2
Ch th ca quyn tc gi .......................................................... 57
2.2.3
Ni dung quyn tc gi .............................................................. 61
2.2.4
Thi hn bo h quyn tc gi ................................................... 64
2
2.2.5
2.2.6
Chng 4:
8.1.5
8.1.6
LI NI U
Trong Hi ngh Ton quc v Thc thi Quyn S hu Tr tu ti H Ni, thng
9/2004, Ph Th tng V Khoan nu ln mt vn - l cho n nay vn
cha c gio trnh v s hu tr tu ti Vit Nam. Trong khi ch son tho v
xut bn gio trnh lut s hu tr tu, quyn Quyn S hu Tr tu - Ti liu
Bi ging ny ra i nhm mc ch cung cp ti liu tham kho cho cc sinh
vin lut, cc hc vin ca cc kho o to v s hu tr tu, cc nh nghin
cu v lut s hu tr tu, v cc lut s. Cch tip cn vn ca quyn sch
l xem xt v nghin cu quyn s hu tr tu di gc ca mt quc gia
ang pht trin, phn tch lut php trn nhng nguyn tc trit hc v kinh t,
da vo iu kin kinh t - x hi ca t nc. T xut pht im trn, tc gi
phn tch nhng mt li, mt hi ca vic bo v v thc thi quyn s hu tr
tu ti Vit Nam, cc cam kt m Vit Nam cn thc hin trong Hip nh
Thng mi Vit - M, hay trong qu trnh tham gia T chc Thng mi Th
gii. Quyn sch c tng hp vo nm 2002 v chnh sa vo nm 2004.
Quyn sch c trnh by nh mt ti liu ging dy, mi chng tng ng
vi mt bi hc. Mi bi hc c phn khi nim, ch th, khch th v ni dung
ca quan h php lut m quyn sch cp n. Sau khi cp ni dung
(quyn v ngha v ca ch s hu tr tu), quyn sch phn tch vic thc thi
quyn s hu tr tu i vi tng i tng c th, nhng kh khn ch quan v
khch quan trong vic thc thi. Cui mi chng c kt lun cng cc cu hi
n tp. Sau khi phn tch tng i tng s hu tr tu, tc gi ra nhng
kin ngh nhm a n mt h thng bo v quyn s hu tr tu mt cch cn
bng, cho ch s hu tr tu v cho ngi tiu dng, ph hp vi s pht trin
kinh t - x hi ca t nc. Mc ch ca quyn sch l phn tch v trnh
by quyn s hu tr tu nh mt cng c ca ch th quyn. Cng c c c
hai mt tch cc v tiu cc. Vai tr ca Nh nc, l ngi iu hnh nn
kinh t, l cho ch s hu tr tu c hi bin nhng u im ca vic s dng
quyn s hu tr tu tr thnh hin thc, v hn ch mt tiu cc ca vic lm
dng quyn s hu tr tu.
Tc gi xin chn thnh cm n TS Nguyn Vn Vin, nguyn Cc trng Cc
Sng ch, ThS Phm Kim Anh, Trng khoa Lut Dn s Trng i hc Lut
TP H Ch Minh, anh V Duy Quy, chuyn gia bo h nhn hiu cng ty
Unilever Vit Nam v nhiu chuyn gia v s hu tr tu khc ng gp
nhng kin qu bu cho quyn sch. Cc khim khuyt thuc v tc gi. Tc
gi rt mong nhn c kin ng gp, ph bnh ca bn c, cng nh cc
ti liu tham kho khc v ngnh khoa hc mi m v y kh khn ny.
L Nt, PhD (London School of Economics and Political Science)
9
Chng 1:
Gii thiu v s hu tr tu
Hnh 1: sao chp kiu dng cng nghip gia hai loi xe
Vic bo h quyn s hu tr tu xut pht t hai vai tr ni bt ca cc i
tng s hu tr tu: l vic nng cao trnh khoa hc - k thut trn th
gii v vic nh hng pht trin khoa hc - cng ngh ca cc quc gia.
V vai tr th nht, chng ta thy cc i tng s hu cng nghip ang c
bo h k tha nhng thnh qu lao ng sng to ca nhiu th h i trc.
Th d, mt chic in thoi di ng dng th hin nay l kt qu pht trin ca
bit bao nhiu sng ch. T nhng pht minh u tin v sng in t, t "sng
ch" thit b nghe bng hai chic ng b ni li vi nhau, G. Bell v E. Macconi
sng ch ra chic in thoi u tin trn th gii. Ban u, cht lng in
thoi cha cao, v cc tng i phi ni dy bng tay. Ri sau , ngi ta
dng cp ng ni nhng ng dy xuyn lc a u tin. Sau khi c
nhng sng ch v pht sng v tuyn, v nht l sau khi nhng v tinh u tin
c phng vo v tr, ngi ta bt u ngh n chuyn lin lc bng v
tuyn. Tip theo l vic ra i sng ch my in ton cng t ng ha
11
12
Khi nim v s hu tr tu
1.1.1 Th no l tr tu
Trn thc t c rt nhiu sn phm ca tr tu. Vic hun luyn vin Weigang
tuyn chn c Hng Sn, Hunh c vo i tuyn Vit Nam, sp xp i
hnh thi u Seagame 18 chc chn l mt sn phm tr tu. Tuy nhin,
Weigang khng c hng quyn s hu sn phm tr tu ca mnh.
Ngc li, hai ch ci (th d nhn hiu kem nh rng P/S) khng c g l tr
tu th li c coi l i tng ca s hu tr tu. Vy khng phi mi th
tr tu u c bo h di dng quyn s hu tr tu. Ngc li khng phi
mi quyn s hu tr tu u l sn phm ca tr tu. Mc d khng c nh
ngha chnh thng v trc tip th no l s hu tr tu, ta c th nh ngha
quyn s hu tr tu l tp hp cc quyn i vi ti sn v hnh l thnh qu
lao ng sng to hay uy tn kinh doanh ca cc ch th, c php lut quy
nh bo h. Trong nh ngha ny, cng cn b sung thm l mc d quyn s
hu tr tu c tn gi v nhiu im tng ng vi quyn s hu, song hin
nay cc hc gi vn cha nht tr xem c nn coi quyn s hu tr tu l mt
loi quyn s hu hay khng.
1.1.2
Ti sn v hnh c th l s hu c khng?
nhau. Tuy nhin, cuc cch mng cng nghip thay i cch nhn ca mi
ngi v gi tr ca s sng to. Mt lot sng ch, ci tin ra i cho thy sng
to l ng lc pht trin ca x hi, v v th Nh nc phi c c ch khuyn
khch hot ng sng to thng qua quy nh bo h. Tuy nhin, php lut ch
bo v nhng thnh qu lao ng sng to c ng gp nht nh i vi s
pht trin ca kinh t x hi. Mt s thnh qu lao ng sng to khng em li
li ch thc t g v khng ng dng vo thc t cuc sng c (th d nh
mt tr o thut bin mt chic cc mu thnh mu xanh) khng c bo v
di dng s hu tr tu. Ngoi ra, bo v quyn s hu tr tu cng nng cao
c cht lng sn phm. Cu chuyn v chic n Davy l mt th d.
Humphry Davy (1778 1829) pht minh ra chic n an ton ( Vit Nam gi
l n mng-xng). Loi n ny c t trong mng li dy dn ngn
khng cho la trn ra ngoi, gy chy n; gii quyt c nguy c ln nht cho
nhng ngi th m khi phi s dng nn trong hm l. Tuy nhin, Davy
khng xin cp bng sng ch bi ng mun l mt sng ch cu ngi.
Kt qu l rt nhiu thng gia sn xut n an ton v bn trn lan bt chp
cht lng thp v gy ra nhiu v n hm l khin nhiu ngi thit mng.
Thm kch ny dy cho chng ta bi hc: bng c quyn sng ch cn c
dng bo m cht lng sn phm ca nh sn xut.
Bn cnh thnh qu lao ng sng to, uy tn thng mi cng l mt ti sn c
gi tr ln. l nhng ti sn v hnh, song i khi li l nhng ti sn c gi
tr nht v cn phi c bo v. Th d trong khi gp vn lin doanh xy dng
nh my sn xut kem nh rng Elida P/S, gi tr nh xng v quyn s dng
t ca pha Vit Nam c nh gi cha n 1 triu USD, trong khi nhn
hiu P/S c mua vi gi hn 4 triu USD. V sao mt du hiu li c nh
gi cao nh vy? Bi v ng sau nhn hiu (hu hnh) l c mt qu trnh phn
u u t cng sc (v hnh) ca c mt tp th nh my a mt sn phm t
khi cha c ch ng trn th trng tr thnh mt sn phm ni ting chim
hn 2/3 th phn Vit Nam (vo thi im lin doanh). Nh vy, nhn hiu P/S
khng ch n thun l phn bit vi cc hng kem nh rng khc. P/S lc
l biu tng ca uy tn thng mi ca sn phm do Cng ty Ho m phm
P/S sn xut. iu ng tic l trong nhng nm u m ca, cc doanh nghip
Vit Nam khi tham gia gp vn lin doanh khng tnh n chuyn gp vn
bng ti sn v hnh (mng li kinh doanh, c quyn phn phi sn phm,
thng hiu) m tp trung nhiu n quyn s dng t, khin tr gi ti sn gp
vn ca i tc trong nc trong lin doanh thp.
14
Th d, x nghip ch bin thc phm A qua bao nhiu nm kinh doanh pht
trin c mng li tiu th trn khp c nc, nhn hiu ca A tr nn
quen thuc vi ngi tiu dng. Gn y A nhn c li ngh ca cng ty B
ca Nht thnh lp lin doanh, vi mc ch nng cao cht lng sn phm
tiu th ni a v xut khu (ch yu l sang M). Tr gi ti sn c nh gp
vn ca A l 3 triu USD (bao gm quyn s dng t, nh xng, my mc
thit b). B ngh ng gp vn 7 triu USD bng tin mt thnh lp lin
doanh 30/70. Trong trng hp ny, t l gp vn ca A s cao hn nu A yu
cu lin doanh s dng nhn hiu ca mnh v tnh n nhng ti sn v hnh
m mnh gp vn vo cng ty (nhn hiu, mng li tiu th).
1.1.3 Trit hc v s hu tr tu
Trit hc v s hu tr tu a s bt ngun t trit hc v quyn s hu. cc
nc t bn ch ngha, vic bo h quyn s hu tr tu bt ngun t ba c s
trit hc: trit hc v gi tr ca lao ng (ca John Locke),2 v quyn t do
sng to (ca Emmanual Kant v George Hegel) v v phng tin
(utilitarialism ca Jeremy Bentham).3 Theo trit hc ca Locke (th k 17), bt
c ti sn g l thnh qu lao ng ca ngi no th ngi lm ch s hu.
Ngi lao ng c th cho, bn, trao i ti sn ca mnh. Lao ng tr c cng
khng phi l ngoi l, v th ngi lao ng tr c c quyn s hu i vi
thnh qu lao ng sng to ca mnh. Theo trit hc ca Kant v Hegel (th k
18 v 19), con ngi c t do v tinh thn v ch. thc hin quyn t do
ca mnh, con ngi cn phi c quyn s hu ( ton quyn nh ot mt vt
theo ch ca mnh). Nh vy quyn s hu l cng c t c t do.4
Theo trit hc ca Bentham, quyn s hu ch l cng c, lm n by Nh
nc khuyn khch c nhn lao ng, nhm t c mc ch sau cng l
phc li x hi.5 Mt th d in hnh l sn lng nng nghip ca nc ta
gia tng ng k t khi quyn s dng t c giao cho nng dn.
Cc trit hc k trn mi nu c mt kha cnh ca vn : l u im ca
quyn s hu. Trit hc Marx-Lenin cng cng nhn c s ca quyn s hu l
lao ng. Tuy nhin, Marx cng nhn thy bn cht giai cp trong khi nim s
hu. Giai cp no s hu nhiu ca ci hn c s tr thnh giai cp thng tr.6
2
15
Correra, C. and Yusuf, A. (1998) Intellectual Property and International Trade The TRIPS
Agreement. Sweet & Maxwell.
8
Kingston, W. (1990) Innovation, Creativity and Law. Kluwer.
16
tc gi
17
nh sn xut
18
Kinh t v s hu tr tu
19
19
Cooter, T. and Ulen, R. (2000) Law and Economics. Wiley & Sons, Chng III.
Coase, R. (1988) The Firm, The Market, and the Law. The University of Chicago Press, IL.
21
Id.
20
20
21
Phn loi s hu tr tu
cc nc, khi nim bn quyn (copyright) hay sng ch (patent) xut hin t
th k 17 v th k 18. Khng ai dng danh t "s hu tr tu" cho n khi xut
hin ln u tin vo nm 1952 bi gio s A. Bogsch, gim c Vn phng
Quc t v Qun l Sng ch (BIRPI) a ra.30 Lut Vit Nam cng nh lut
ca cc nc khc trn th gii khng c nh ngha trc tip nh th no l s
hu tr tu, m ch c nh ngha gin tip thng qua phn loi s hu tr tu
27
22
Quyn tc gi
Quyn s hu cng nghip bao gm quyn i vi sng ch, gii php hu ch,
kiu dng cng nghip, nhn hiu, ch dn a l (bao gm c tn gi xut x
hng ho), tn thng mi, b mt kinh doanh, quyn chng hnh vi cnh tranh
khng lnh mnh v cc quyn s hu cng nghip khc do php lut quy nh.
Quyn s hu cng nghip bo h quyn s dng c quyn v mc ch kinh t
v quyn nh ot ca cc ch s hu cc i tng s hu cng nghip.
Lut v s hu cng nghip bo h ni dung tng sng to v uy tn kinh
doanh. S hu cng nghip khng phi l mt loi s hu c lin quan n ti
sn hu hnh dng trong cng nghip m l s hu i vi ti sn v hnh.
l sng ch, gii php hu ch, v.v. K c nhng i tng m chng ta c th
tng l ti sn hu hnh nh kiu dng cng nghip hay nhn hiu hng ho
cng khng phi l ti sn hu hnh. Ci m php lut hng ti bo v (khch
th) trong quan h php lut dn s v s hu cng nghip khng phi l kiu
dng mt chic xe hay mt b qun o, hay mt du hiu gn trn hng ho, m
l nhng i tng v hnh ng ng sau kiu dng hay nhn hiu, l thnh
qu lao ng sng to hay uy tn kinh doanh ca ch s hu i tng .
23
24
Khc nhau:
Quyn tc gi
Bo h hnh thc th hin ca s sng
to; khng cn phi c nh gi v
cng nhn.
Khng cn phi c vn bng bo h.
26
thc (th d cng thc pha ch hng liu nc hoa Chanel No. 5, hay nc
coca-cola c gi kn hng trm nm nay). Mt khi kin thc c cng b,
ph bin th bt c ai cng c kh nng s dng v bt chc theo. N tr
thnh ti sn cng cng. Nu cc kin thc khng c php lut bo h, th
s dn n hu qu l khng ai chu ph bin cc b quyt m mnh bit, v hu
qu l trnh khoa hc k thut khng pht trin ln c. Th d ngi chu
bit dt vi trc ngi chu u, song do gi kn b quyt m khng cng b
mi ngi cng nghin cu pht trin nn n th k 18 th cng nghip dt
ca chu u tin b hn hn ca chu . cng l do chu u ngi ta
khc phc c kh khn: lm sao khuyn khch nh sng ch chia s kin
thc ca mnh cho nhiu ngi cng s dng, ng thi vn bo m quyn
li ca nh sng ch khng b nh hng. l do php lut bo h quyn s
hu tr tu di dng c quyn.
Cc bn cn c bit lu t "c quyn". l ni dung mu cht ca ton
b ch nh v quyn s hu cng nghip ni ring v s hu tr tu ni chung.
Ch c ch s hu i tng s hu tr tu (hay cn gi l ch th quyn) mi
c quyn ng dng cc kin thc ca mnh vo cuc sng, ch c h mi c
quyn chuyn giao, ph bin kin thc ca mnh, ch c h mi c php bn
nhng sn phm hnh thnh t thnh qu lao ng sng to ca h. Nu thiu t
"c quyn" th ton b ch nh v s hu tr tu s mt ht ngha. Nhng
ngi lao ng sng to khng cn phi ch n khi c lut v s hu tr tu
mi bit cch s dng v bn cc kin thc ca mnh, nhng nu khng c lut
v s hu tr tu th bt c ai cng c th n cp sng kin ca cc ch th
quyn v lm giu trn cng sc ca nhng ngi lao ng sng to. n mt
lc no s khng cn ai c nh sng to phc v x hi na.
Bn thn t "c quyn" cng c sc ht rt ln. N khuyn khch mi ngi
thi ua sng to c cp bng "c quyn", v trong kinh doanh, c bo
h c quyn l t c mt u th ln i vi cc i th cnh tranh ca
mnh. Chnh v vy, nh gi lut s hu cng nghip c p ng c nhu
cu ca x hi hay khng chnh l ch n c m bo c ch s hu i
tng s hu cng nghip c c quyn s dng, nh ot i tng mnh
s hu hay khng.
Mc d quyn s hu tr tu l mt dng c quyn, song y khng hn l mt
s c quyn mang tnh tuyt i (xem phn gii thch v mi lin h gia kinh
t v s hu tr tu). Hn na, c quyn ca s hu tr tu l c quyn c
thc hin thng qua c ch bo h ca php lut v c cc c quan nh nc
c thm quyn thc thi. C ch bo h c thc hin theo quan im:
28
1.2
Joos, U. and Moufang, R. (1989): "Report on the Second Ringberg-Symposium." IIC Studies
Vol. 11 - GATT or WIPO? New Ways in the International Protection of Intellectual Property
(F-K. Beier and G. Schricker (ed.), Munich.
32
Davies, G. (sd).
33
Cornish, W. (1996) (3rd ed.) Intellectual Property - Patents, Copyrights, Trademarks and
Allied Rights. Sweet & Maxwell, London.
30
31
34
Xem "General Information on the World Intellectual Property Organization", do WIPO xut
bn nm 1999 v pht hnh trn Internet theo a ch http://www.wipo.int. Ti website ny c
ni dung ca tt c 21 cng c quc t m WIPO ang gim st.
32
WTO v s hu tr tu
1.3.1
33
Ricketson, S. (1986) The Berne Convention 1886 for Protection of Literary and Artistic
Works. Sweet & Maxwell.
38
Banerji, S. (2000): The Indian Intellectual Property Rights Regime and the TRIPs
Agreement. In Long, C. (2000), Intellectual Property Rights in Emerging Markets. The
American Enterprise Institute Press.
39
Bng phn tch trn y c da theo Schultz, G. (1994) Intellectual Property Rights
Protection for Computer Software. CCH.
34
40
35
42
36
Trc tnh hnh nh vy, cc quc gia ang pht trin cng nhn thy mnh phi
gp rt pht huy tim lc nghin cu v ng dng cng ngh ca mnh c th
tham gia vo qu trnh ton cu ho. Vic cc nc ang pht trin nh n ,
Vit Nam, tp trung pht trin cng ngh phn mm ni ln iu ny.
1.4.2 TRIPS v Hip nh Thng mi Vit Nam Hoa K
Tha c v cc kha cnh thng mi v S hu Tr tu (TRIPS) yu cu cc
nc thnh vin tun th cc tiu chun ti thiu bo h quyn s hu tr tu.
Cc nc khng tun th s c a ra hi ng gii quyt tranh chp
(Dispute Settlement Board, gi tt l DSB) v s b p dng cc bin php trng
pht.44 Nm 1996, tho thun v hp tc gim st thc thi quyn s hu tr tu
gia WIPO v WTO c hiu lc, bao gm vic hp tc trong vic tr gip cc
nc thnh vin xy dng lut v s hu tr tu, ng k bo h mt s i
tng s hu tr tu, v.v. sao cho cc nc thnh vin c th tho mn cc yu
cu ca Tho c TRIPS vo ngy 1/1/2000. Cc thnh vin l cc nc ang
pht trin, hay cc nc c nn kinh t chuyn i t tp trung bao cp sang
kinh t th trng c quyn hon thc hin thm 4 nm i vi TRIPS (nm
2004). i vi cc cng ngh m lut trong nc cha quy nh bo h vo
nm 2000 (th d vic bo h mch tch hp bn dn (IC) ti Vit Nam), Tho
c TRIPS cho php gia hn thi gian hon thc hin thm 5 nm na (xem ni
dung bo h i vi mch tch hp bn dn ti Ph lc 1 di y). i vi cc
nc km pht trin, thi gian gia hn s l 10 nm.
Nh vy, Tho c TRIPS m ra mt chng mi v bo h v thc thi
quyn s hu tr tu trn bnh din quc t, cng nh tng cng vai tr ca
WIPO trong vic gim st thc thi quyn s hu tr tu lin quan n thng
mi. Tuy Tho c c hiu lc t 1/1/2000, song cc nc ang pht trin c
quyn ko di thi gian chuyn tip thch ng vi cc iu kin ca Tho
c TRIPS t ra cho n ht 10 nm k t ngy Tho c c hiu lc.
Vit Nam tuy cha tham gia vo Tho c TRIPS, song cc iu khon ca
TRIPS c nu kh y trong Hip nh Thng mi Vit-M (gi tt l
Hip nh), k ngy 14/7/2000 gia hai chnh ph Vit Nam v Hoa K. Hip
nh ny m ra mt c hi, song cng l mt thch thc mi cho qu trnh Vit
Nam hi nhp vo nn kinh t th gii. Hip nh cp n nhiu kha cnh
ca thng mi, bao gm hng ho, dch v, s hu tr tu v u t. Hip nh
c quc hi c hai nc ph chun, c hiu lc t thng 12 nm 2001.
Tun th Hip nh ny, Vit Nam gia nhp Cng c Berne v bo h
quyn tc gi ngy 26/10/2004, Cng c Geneva bo h nh sn xut bn ghi
44
Xem "Lut Kinh t quc t" ca Hc vin quan h quc t, NXB Chnh tr quc gia, H Ni
1999, trang 218. Hip c gii quyt tranh chp WTO c gi l WIPO Dispute Settlement
Understanding (gi tt l DSU), k kt nm 1994.
37
X hi cng pht trin, sn xut cng pht trin i hi mt h thng php lut
v s hu cng nghip cng phi c hon thin. Ngy 28/10/1995, ti k hp
th 8, Quc hi Kho IX thng qua B Lut Dn s nc Cng ho X hi
ch ngha Vit Nam, chnh thc thit lp ch php l cao nht cho vic xc
lp, bo h v thc thi quyn s hu tr tu ti Vit Nam (Phn th su v by
ca B Lut Dn s). Sau khi B Lut Dn s ra i, mt lot cc vn bn
hng dn thi hnh cng c ban hnh. l:
Lut v quyn tc gi Vit Nam c xy dng t nhng nm 1970 v kt qu
u tin l Ngh nh 84/CP v quyn tc gi, ra i nm 1989. Sau , vi s
gip ca WIPO, chng ta son tho v ban hnh Php lnh bo h quyn
tc gi nm 1994, trong cc iu lut c iu chnh sao cho ph hp
vi cc tiu chun ca Cng c Berne, mc d Vit Nam vn cha phi l
thnh vin ca Cng c (cho n thng 10 nm 2004). Ngy 23 thng 11 nm
1995, Quc hi thng qua B Lut Dn s, trong Chng 1, Phn 6
(quyn tc gi) c ly t Php lnh Bo h Quyn tc gi. Nhng im ging
nhau gia lut Vit Nam v quyn tc gi v ni dung ca Cng c Berne bao
gm: khi nim tc gi, ni dung quyn tc gi (quyn nhn thn v quyn ti
sn), thi hn bo h quyn tc gi, tiu chun bo h mt tc phm di dng
quyn tc gi.
1.5.2 S pht trin ca quyn s hu tr tu t khi BLDS 1995 ra i n
khi ban hnh BLDS 2005
Tuy ra i sau cc nc khc trong lnh vc bo h quyn s hu cng nghip,
php lut Vit Nam c nhng bc i ng khm phc, ni bt nht l vic
ban hnh BLDS 1995 v Ngh nh 63/CP v s hu cng nghip (ngy
24/10/1996) v Ngh nh 12/1999/N-CP ngy 8/3/1999 v x pht hnh
chnh trong lnh vc s hu cng nghip. Rt nhiu sng ch, gii php hu
ch, kiu dng cng nghip, nhn hiu hng ho c ng k. Vit Nam
tham gia Cng c Paris, Cng c Washington v Tho c Madrid. Cc
SHTT, thnh lp t tin thn l Cc Sng ch, m nhim c vai tr l c
quan u mi gii quyt cc tranh chp v s hu cng nghip, cng nh l c
quan chuyn cung cp kin php l cho cc c quan thc thi nh qun l th
trng, cnh st kinh t. Cc vn bn php lut bao gm:
-
41
p dng Lut S hu Tr tu
Hin Php;
iu c quc t c lin quan m Vit Nam tham gia;
Lut SHTT, BLDS 2005 v cc lut khc c lin quan; v
Cc vn bn di lut.
42
Lut SHTT c chia thnh 6 phn. Tr Phn VI (iu khon thi hnh), cc
phn cn li c cc ni dung sau y:
Phn I (nhng qui nh chung) qui nh phm vi, i tng p dng, i tng
iu chnh, cc khi nim c s dng trong Lut SHTT, nguyn tc p dng
lut, cn c pht sinh, xc lp quyn s hu tr tu i vi tng i tng. y
l nhng qui nh cha ng nhng qui phm mang tnh nguyn tc (tr nhng
qui phm nh ngha), s c c th ho nhng phn tip theo.
Phn II (quyn tc gi v quyn lin quan) qui nh iu kin bo h, ni dung
quyn v gii hn quyn ca tc gi, ch s hu quyn tc gi, ch s hu
quyn lin quan, xc nh cc ch th ca quan h v quyn tc gi, quyn lin
quan; qui nh v chuyn giao quyn tc gi, ng k quyn tc gi v t chc
i din quyn tc gi. Cc qui nh ny s c phn tch k hn Chng 2.
Phn III (quyn s hu cng nghip) l phn ln nht ca Lut SHTT, v s i
tng c bo h trong phn ny nhiu hn c. Phn ny qui nh iu kin
bo h, xc lp quyn s hu cng nghip; xc nh ch s hu cng nghip,
ni dung v gii hn ca cc quyn s hu cng nghip; qui nh vic chuyn
nhng quyn theo tho thun cng nh li-xng bt buc; v qui nh v i
din s hu cng nghip. Cc qui nh ny s c phn tch k hn trong cc
chng t Chng 3 n Chng 6.
Phn IV (ging cy trng) qui nh iu kin bo h, qui trnh np n xc lp
quyn i vi ging cy trng, ni dung v gii hn cc quyn i vi ging
cy trng, chuyn giao ging cy trng. Mc d Vit Nam c Php lnh
ging cy trng t nm 2001, y vn l cc qui nh mi; kinh nghim ca
Vit Nam trong lnh vc ny cn hn ch. Cc qui nh v ging cy trng s
c phn tch Chng 7.
Phn V (bo v quyn s hu tr tu) l phn c coi l i mi mnh m nht
trong cc qui nh v s hu tr tu t trc n nay, i thng vo vn m
Vit Nam cn b cc nc coi l yu km: thc thi quyn s hu tr tu. Tun
th cc cam kt v thc thi quyn s hu tr tu qui nh ti Hip nh Thng
mi Vit-M v Tha c TRIPS, Phn V gm c cc qui nh chung v thc
thi, x l hnh vi xm phm quyn s hu tr tu theo th tc dn s, hnh
44
chnh, hnh s, trong nhn mnh n cc bin php khn cp tm thi cng
nh cch thc xc nh mc bi thng thit hi.
e.
Theo iu 221, Lut SHTT c hiu lc thi hnh t ngy 01/07/2006. Tuy vy,
Lut cng qui nh ti iu 220 (iu khon chuyn tip) nh sau:
-
1.5.4
45
Google: www.google.com
Findlaw: www.findlaw.com/01topics/23intellectprop/index.html
Hieros Gamos: www.hg.org/intell.html
Yahoo: http://dir.yahoo.com/government/law/intellectual_property/
Bitlaw: www.bitlaw.com
Patent Resources: www.bl.uk/collections/patents.html
UK intellectual property on the Internet www.intellectualproperty.gov.uk
Franklin
Pierce
Law
Center
Intellectual
Property
Mall
www.ipmall.fplc.edu
European Patent Office www.european-patent-office.org
WIPO Treaties www.wipo/treaties
WTO Treaties www.wto.int
Intellectual Property Magazine www.law.com/professionals/iplaw.html
RERCI www.serci.org
Intellectual Property and Technology Forum http://infoeagle.bc.edu
IP World Online www.ipworldonline.com
iu 44 TRIPS.
46
47
Chng 2:
Quyn tc gi
2.1
2.1.1
749 BLDS 1995 ng nhin b coi l tri php lut, khng cn phi cp n
nh mt nguyn tc. Lut SHTT sau ny cng b cc qui nh c ni dung
tng t nh iu 749 BLDS 1995.
Quyn tc gi khuyn khch nhiu nh vn, ngh s, nh khoa hc sng to.
Ni nh vy khng c ngha l phi mt nh vn danh ting, mt nhc s ni
ting hay mt o din chuyn nghip mi c quyn tc gi. Quyn tc gi xut
hin khng ph thuc vo ni dung hay cht lng tc phm. Th d bi thi ca
sinh vin cng c bo h di dng quyn tc gi, cho d kt qu thi nh th
no.
2.1.2
2.2.1
i tng quyn tc gi
a.
Firth, A. (1999) "Copyright in the Digital World: a Reversion to Old Forms?" In Kinahan, A.
(ed.) Now and Then - A Celebration of Sweet & Maxwell Bicentenary 1799-1999. Sweet &
Maxwell. London: 69.
50
ta chia tc phm thnh ba loi sau: tc phm vit (written works), tc phm m
thanh (sound recordings) v tc phm hnh nh (motion pictures). Tt nhin
cch phn loi ny cng khng loi tr ln nhau, th d nh mt b phim (k c
phn nhc) va l tc phm hnh nh, va l tc phm m thanh.
Cch phn loi ni trn khng lm nh hng n tiu chun bo h ca tc
phm. Chng ta bit cc tc phm c bo h khng phn bit hnh thc,
ngn ng th hin v cht lng tc phm. Tuy nhin, khng phi bt k hnh
thc th hin ca mt tng no cng c bo h di dng quyn tc gi.
Nh vy c bo h, mt tc phm phi (1) c chp nhn v mt ni
dung; (2) c th hin di mt hnh thc nht nh v (3) c tnh nguyn gc.
S sng to ca mt tc gi khng nht thit phi c lp vi s sng to ca tc
gi khc. Cc tc phm dn xut t nhng tc phm khc cng c bo h
di dng quyn tc gi, th d tc phm dch, phng tc, ci bin, chuyn th,
tuyn chn, su tm.
-
Chuyn th l vic chuyn t loi hnh ngh thut ny sang loi hnh
ngh thut khc. Th d v ci lng "Nghu S c Hn" c chuyn
th t tung c.
51
52
Rt nhiu cc tc phm lp th (tc phm hnh khi hay tc phm trn khng
gian ba chiu) hin nay c qui nh bo h, th d nh tc phm iu khc,
hay tc phm m thut ng dng. Tuy nhin cc qui nh php lut vn cha
nu ra c tiu ch r rng xem cc tc phm no th nn bo h, tc phm no
th khng c bo h. Th d, chic xe DREAM II c c bo h quyn tc
gi nh mt tc phm m thut ng dng khng? Nu c, th y l c hi
Cng ty TNHH Honda Vit Nam c th ngn cn cc hng xe my Trung Quc
hay Hn Quc sn xut xe theo kiu dng ca mnh (xem th d Chng 1).
Tuy nhin, nu kiu dng xe DREAM II c bo h di dng quyn tc gi,
th iu ny s to ra k h trong php lut: ngha l Honda Vit Nam sau khi
khng th ng k bo h kiu dng cng nghip li c th quay sang ng k
bo h quyn tc gi. Li c ngi lp lun: khi Cng ty nha Ch Ln sn
xut ra chic xe in cho tr em chy c kiu dng ging xe DREAM II, nhng
chic xe ny c th c bo h di dng quyn tc gi hay kiu dng cng
nghip, vy th ti sao kiu dng xe DREAM II li khng c bo h? Quyn
tc gi i vi tc phm m thut ng dng l mt vn hin nay php lut
Vit Nam cha gii thch r rng c.
Trong lnh vc ny, chng ta c th hc hi kinh nghim ca Hoa K. V kin
u tin v tc phm m thut ng dng l v Mazer v. Stein, 347 US 201
(1954). Trong v ny, Mazer to mt chn n bn theo hnh khun mt
54
ngi. Stein sao chp kiu dng chn n ca Mazer. Mazer kin Stein.
Stein cho rng chn n l mt sn phm mang tnh cht hu dng th khng th
c bo h di dng quyn tc gi. Nu khng th khng ai c th sng to ra
nhng sn phm hu dng c na. To n Ti cao bc b lun im ny, cho
rng mt tc phm m thut ng dng vn c th c bo h, tuy nhin
quyn tc gi ch bo h nhng c tnh m thut (khun mt ngi trn chn
n) ch khng bo h nhng c tnh ng dng (khung to ra chn n).
To n cng cho rng mt tc phm va c th c bo h di dng quyn
tc gi, va c th c bo h di dng kiu dng cng nghip. iu ny
khng c g l mu thun. To n nu r: Khc vi kiu dng cng nghip,
quyn tc gi ch bo h hnh thc ch khng phi ni dung sng to. Nhng g
c gi tr ngh thut u c th c bo h di dng quyn tc gi. Tuy vy,
trn thc t, Vn phng Quyn tc gi Hoa K ch bo h nhng tc phm m
thut ng dng c phn m thut c th tch ra s dng ring so vi phn
ng dng. Th d, mt chic xe DREAM II c th khng c bo h tng
th di dng quyn tc gi, nhng nhng phn c gi tr m thut ca n, nh
cho n, bng xe, tem, v.v. c th c bo h di dng quyn tc gi. i
vi chi, To phc thm Lin Bang Hoa K trong v Gay Toys v. Buddy L
Corp 703 F.2d 970 (1983) cho rng chi khng phi l tc phm m thut
ng dng. l v mc ch chnh ca chi l tho mn nhu cu ngh
thut v gii tr hn l nhu cu tiu dng. Nu chi nhm n mc ch gii
tr v ngh thut l chnh th kh nng c bo h di dng quyn tc gi s
cao hn. Tuy nhin, cu tr li s kh hn nu chng ta gp nhng chi c
tnh gio dc v phc v kh nng suy lun ca tr em.
i vi tc phm kin trc, B Vn ho Thng tin Vit Nam c qui nh r:
tc phm kin trc l cc bn v kin trc, ch khng phi l mt to nh c
hnh khi kin trc. Theo qui nh hin ti, th vic sao chp mt bn v kin
trc xy dng mt to nh khng phi l hnh vi xm phm quyn tc gi,
cng tng t nh vic c mt quyn sch nu n v ch bin c mn ph
ti. y l hnh vi sao chp ni dung ch khng phi sao chp hnh thc th
hin tc phm, v v vy khng th l hnh vi xm phm quyn tc gi. Tuy
nhin, vic sao chp bn v thnh nhiu bn np ln c quan xin php xy
dng, a cho nh thu xy dng, a cho nh cung cp v.v. li b coi l xm
phm quyn tc gi. Ch s hu quyn tc gi c quyn cm sao chp bn v
v cm s dng cc bn v sao chp t bn v ca mnh (d l chp tay hay
photocopy). iu ny s dn n cng mt h qu l ngi sao chp khng th
xy dng mt ngi nh ging vi ngi nh ca ch s hu bn v kin trc.49
Vic chp nh mt to nh, sau cn c vo y xy dng mt to nh
khc ging ht cha phi l c s kt lun hnh vi xm phm quyn tc gi,
49
55
56
Tc gi
Chisum, D. and Jacobs. M. (1999) Understanding Intellectual Property Law, Mathew Bender,
trang 4-76.
52
Cornish, W. (sd).
57
53
Ginsburg, J. (1992) "No 'Sweat'? Copyright and Other Protection of Works of Information
After Feist v. Rural Telephone." 92 Columbia Law Review: 344.
58
Heileman, (2000) The Truth, The Whole Truth, and Nothing But The Truth - The untold
story of the Microsoft antitrust case and what it means for the future of Bill Gates and his
company. Wired 8.11. Harvard Univ. Press.
59
Ch s hu quyn tc gi
Ni dung quyn tc gi
62
hay nhn th lao, gii thng. Nay c quyn tc gi, th cng chnh nhng
ngi c nhng quyn ny, chng c g khc. Hay ni khc i, cc ch nh
v quyn tc gi khng mang li cho cc ch th nhiu quyn hn ci bn thn
h t trc n nay vn c. Nhn xt trn khng sai nu chng ta qun mt mt
quyn ca tc gi/ch s hu quyn tc gi, l quyn cho hay khng cho
ngi khc s dng tc phm.56 Quyn ny l quyn nhn thn c th chuyn
giao, gn vi cc quyn ti sn trong ch nh quyn tc gi, v th n ch ginh
cho ch s hu quyn tc gi v tc gi nu nh tc gi cng ng thi l ch s
hu quyn tc gi.
Vic quy nh bo h quyn nhn thn khng gn vi ti sn trong lut v
quyn tc gi ch c cc nc theo h thng lut lc a, ch khng c cc
nc theo h thng lut chung, mt phn v h coi cc quyn ny l iu hin
nhin. i vi quyn nhn thn gn vi ti sn, khi nim ny cng ch tn ti
cc nc theo h thng lut x hi ch ngha trc y (Nga, Ba Lan, v.v.)
ch khng tn ti cc nc theo h thng lut lc a khc nh Php, c.
Ti cc nc ny cc quyn cho/khng cho ngi khc s dng tc phm c
coi l mt quyn ti sn (quyn nh ot i vi tc phm ca mnh).
b.
Quyn ti sn
56
Cornish, W. (sd).
Li Jiahao (1998) Introduction to Intellectual Property, WIPO-UNDP-NOIP Seminar
18/5/1998.
57
63
Dch, phng tc, ci bin, chuyn th, tuyn tp, ch gii (cn gi l lm
tc phm phi sinh). Khi mt ngi mun dch, ci bin, chuyn th
mt tc phm, h phi xin php ch s hu quyn tc gi gc, bi v
nhng hnh vi k trn l nhng hnh vi s dng tc phm, m ch s
hu quyn tc gi c quyn cho hay khng cho (iu 757 BLDS).
Ngoi ra, khi mt nh xut bn mun pht hnh mt tc phm vit, cng
phi xin chp thun ca ch s hu quyn tc gi. Mi hnh vi s dng
tc phm m khng c s ng t trc ca ch s hu quyn tc
gi u b coi l xm phm quyn tc gi (tr cc trng hp s dng
hn ch do php lut quy nh). Tc phm dch, phng tc, ci bin,
chuyn th c coi l nhng tc phm ring, khc vi tc phm gc.
65
2.3.1
Hnh vi xm phm
66
Sau khi chng minh c ba vn trn, ngha v chng minh rng hnh vi ca
mnh khng xm phm quyn tc gi ca ch th khc c chuyn sang cho b
n. B n c th t bo v bng nhng lun im sau y:
-
Sn xut, lp rp, bin i, phn phi, nhp khu, xut khu, bn hoc
cho thu thit b khi bit hoc c c s bit thit b lm v hiu
cc bin php k thut do ch s hu quyn tc gi thc hin bo v
quyn tc gi i vi tc phm ca mnh.
69
70
Ngoi ra, cc quyn ca t chc pht sng c s dng cuc biu din c
cng b, ph bin m khng phi xin php song phi tr th lao cho ch th
quyn lin quan (trong trng hp s dng nhm mc ch kinh doanh) cng
c coi l gii hn ca quyn tc gi.
2.4
2.4.1
Quyn lin quan l mt quyn lin quan mt thit n quyn tc gi. Chng ta
bit theo iu 19 v 20 Lut SHTT, tc gi l ch s hu quyn tc gi c
quyn trnh din tc phm (th d nh nhc s Trn Tin trnh din bi "Ch
ti"). Song phn ln nhim v ny c giao cho cc ngh s biu din. Th d
ca s Hng Nhung thng biu din cc tnh khc ca Dng Th. Ngi ta
thng v nhc s v ca s l cp bi trng. Cc bi ht ca Dng Th
c sng tc t rt lu, song phi n khi Hng Nhung trnh din th n mi
tr thnh ni ting v i vo lng ngi nghe.
Nu tc phm ch c truyn t n cng chng thng qua trnh din, th hiu
qu ca n cng s hn ch. V th vai tr ca cc nh sn xut bn ghi m, ghi
hnh cng khng km phn quan trng. Th d, trong v kin v quyn tc gi
ca nhc s Trn Tin nm 1997, ng cng nguyn n vi Trn Tin c
Trung tm Bng nhc Vafaco, ngi c quyn v ngha v lin quan - l ch th
ca quyn lin quan i vi nhng tc phm m nhc ca Trn Tin do Vafaco
thu bng. Th d khc l Bn Thnh Audio t chc thu bng chng trnh ca
nhc Ln sng xanh di dng a CD. Bn thn Bn Thnh Audio khi cng
l ngi s dng tc phm ca cc nhc s c bi ht trong m din. Nu ch
dng thu bng th kh nng tip thu tc phm ca cng chng cng s cn
nhiu hn ch, v ch c ai c tin mi mua c dn CD v a CD. V th cc
t chc pht thanh truyn hnh ng vai tr quan trng trong vic ph cp tc
phm n qun chng. Th d nh chng trnh "Ln sng xanh" ca i
Ting ni Nhn dn TP H Ch Minh FM 99,9 MHz.
Nh vy ngi biu din, nh sn xut bn ghi m, ghi hnh, t chc pht thanh
truyn hnh (gi chung l cc ch th k cn), tuy l nhng ngi s dng tc
phm ca tc gi, ch s hu quyn tc gi, song l nhng ngi s dng c
bit. H ng vai tr rt ln gip cho tc gi truyn t c tc phm ca
mnh n cng chng. Cc sn phm h lm ra (ting ht, ln sng) cng c th
b sao chp v lm lu. Tnh hnh yu cu phi c quy nh v quyn lin
quan. Cc quyn ny ra i nhm p ng nhu cu x hi khi xut hin cc
hnh thc lu gi v truyn ti thng tin. Nu khng, nhng ngi lao ng
71
trong lnh vc vn ho, ngh thut khng kim sot ni quyn khai thc thnh
qu lao ng ca mnh - h l ch th ca quyn lin quan.
2.4.2
Khi nim v c im
a.
Khi nim
c im
72
Th hai l cuc biu din, ghi m ghi hnh, pht thanh truyn hnh cng
phi c tnh nguyn gc, ngha l do chnh cng sc ca ngi biu din
u t, sng to ra. Th d chng trnh ca nhc "Ln sng xanh" l do
cng sc ca i Ting ni Nhn dn TP H Ch Minh v Trung tm
Bng nhc Bn Thnh Audio dn dng. Vic sao chp bng a chng
trnh ny m khng c s ng ca hai ch th quyn lin quan trn l
xm phm quyn lin quan.
2.4.3
Quyn
Ngi biu din c quyn cho hoc khng cho ngi khc khai thc hay
truyn thng n cng chng cuc biu din ca mnh. Ngoi ra, ngi
biu din cn c cc quyn nhn thn nh c gii thiu tn khi biu
din v ghi m, ghi hnh, c bo v s ton vn hnh tng biu din
(iu 29 Lut SHTT).
T chc kinh doanh ghi m, ghi hnh c quyn cho hoc khng cho
ngi khc nhn bn, pht hnh bn ghi m, ghi hnh ca mnh, v c
hng cc li ch vt cht lin quan khi bn ghi m, ghi hnh ca mnh
c phn phi n cng chng (iu 30 Lut SHTT).
T chc pht sng c quyn cho hoc khng cho ngi khc ghi hay
pht li, phn phi n cng chng, nh hnh chng trnh pht sng
ca mnh v c hng quyn li vt cht khi chng trnh pht sng
ca mnh c ghi m, ghi hnh, phn phi n cng chng (iu 31
Lut SHTT).
73
Ngha v
Trc y, theo BLDS 1995, ch th quyn lin quan c ngha v phi xin php
ch s hu quyn tc gi khi tc phm cha c cng b, i vi tc phm
cng b th phi tr th lao v bo v quyn nhn thn ca tc gi v cc ch th
quyn lin quan khc (iu 774, 776, 778 BLDS 1995). Nu xp nhng ch
th ca quyn lin quan theo mt s hng dc, t tri sang phi, bt ngun t
tc gi/ch s hu quyn tc gi n cng chng, th chiu mi tn t tri sang
l chiu ca quyn (cho hay khng cho ngi khc s dng thnh qu lao ng
sng to ca mnh). Chiu t phi sang l chiu ca ngha v (phi xin php
ch s hu quyn tc gi v cc ch th quyn lin quan xp bn tay tri).
Khi cp n ngha v ca quyn lin quan, BLDS 1995 c mt thiu st,
l vic khng ni r ch th quyn lin quan i vi tc phm cng b c
quyn s dng khng phi xin php song phi tr th lao, nhng khng ni r l
th lao tnh nh th no l tho ng. Chnh v vy gy nn nhng bn n
khng hp l nh v kin ca nhc s L Vinh nh trnh by trn. Thiu
st ny c chnh sa phn no trong iu 26 Lut SHTT. Theo hnh vi
s dng ny ch p dng cho t chc pht sng, ch khng p dng cho nh sn
74
xut bn ghi m, ghi hnh, hoc ngi biu din. iu 26 qui nh cc iu kin
s dng nh sau:
-
2.5.1
Hp ng trong nc
phm, cuc biu din, bn ghi m, ghi hnh, chng trnh pht sng c cc phn
ring bit c th tch ra s dng c lp (th d, mt bi ht c nhc v li ca
hai tc gi khc nhau) th ch s hu quyn tc gi, ch s hu quyn lin quan
c quyn chuyn nhng quyn tc gi, quyn lin quan i vi phn ring bit
ca mnh cho t chc, c nhn khc.
Theo iu 46 Lut SHTT, hp ng chuyn nhng quyn tc gi, quyn lin
quan phi c lp thnh vn bn gm nhng ni dung ch yu sau: tn v a
ch y ca cc bn; cn c chuyn nhng; gi, phng thc thanh ton;
quyn v ngha v ca cc bn; v trch nhim do vi phm hp ng. V bn
cht, y l mt loi hp ng dn s, c cc quyn v ngha v c Lut
SHTT v BLDS iu chnh.
Nu ch s hu quyn tc gi, quyn lin quan khng mun chuyn nhng
ton b m ch mun chuyn quyn s dng mt hay mt s quyn ca mnh,
th h s k hp ng s dng tc phm vi bn nhn quyn. Hp ng s
dng tc phm l hp ng c giao kt bng vn bn gia ch s hu quyn
tc gi v bn s dng tc phm v vic chuyn mt hay mt s quyn s dng
tc phm. Cc hn ch v quyn ca ng ch s hu nu trn cng p dng
cho trng hp ny.
Mt hp ng s dng tc phm phi ghi r cc iu khon c bn sau: tn v
a ch ca cc bn; cn c chuyn quyn; phm vi chuyn giao quyn; gi,
phng thc thanh ton;q uyn v ngha v ca cc bn; trch nhim do vi
phm hp ng. C hai vn cn quan tm trong hp ng s dng tc phm.
Th nht l vn th lao v phng thc thanh ton. Ch s hu quyn tc
gi c th thu th lao trc tip, hay th lao gin tip thng qua cc i din:
hip hi cc tc gi hoc hip hi ch th quyn lin quan, cng ty dch v bn
quyn, v.v.59 Vn th hai cn quan tm l phm vi quyn s dng ca bn
s dng tc phm: ngi s dng tc phm c c c quyn s dng tc
phm hay khng. Thng thng, ch s hu quyn tc gi c chuyn giao
tc phm cho nhiu ngi s dng, tr trng hp c tho thun khc. i vi
bn s dng tc phm th quyn v ngha v ca h kh r. Ngi nhn quyn
s dng quyn tc gi, quyn lin quan c th chuyn li quyn s dng cho t
chc, c nhn khc nu c s ng ca ch s hu quyn tc gi, ch s
hu quyn lin quan.
59
76
2.5.2
Hp ng c yu t nc ngoi
K t khi Vit Nam tham gia Cng c Berne, ton b vic s dng tc phm
ca cc nc thnh vin cng c phi c s ng ca ch s hu tc phm
ti nc ngoi hoc t chc i din ch s hu nc ngoi (nh xut bn
hoc t chc qun l tp th quyn tc gi) cn trong thi hn bo h. Th d,
ca s M Tm mun ht mt bi ht nc ngoi cn trong thi gian c bo
h th phi xin php ch s hu quyn tc gi v tr l ph. Th d, nu M
Linh mun ht bi ht Ngy Xa Anh c nhc t v nhc kch opera H Thin
Nga ca Tchaikovsky th khng phi xin php, v Tchaikovsky qua i trn
50 nm nay. Tng t, khi Nh xut bn Tr mun dch tc phm Harry Porter
ca nh vn Anh J.K. Rowling ra ting Vit xut bn th phi xin php ch
s hu tc phm, l cng ty truyn thng v phim nh Warner Brothers. Vic
xin php thng thng c tin hnh thng qua k kt hp ng s dng tc
phm (hay cn gi l hp ng lixng tc phm). Ring trong lnh vc vn
hc, vic dch v xut bn sch cn c th thc hin thng qua hp ng hp
tc xut bn (co-publishing).
Mt hp ng s dng tc phm vi nc ngoi thng bt u bng tho thun
s b hay bin bn ghi nh. Sau , hai bn s tho thun v cc iu khon
nh tc phm s dng, n bn, ti bn, gi bn l, sch tng, ph lixng (thng
thng t 6-10% gi bn hoc mt mc ph c nh), phng thc thanh ton,
ch bo co. Khi k hp ng ny, bn s dng cn lu trnh xung t vi
bn th ba nh tc gi ca cc bc tranh trong quyn truyn, cc bi bo trch
dn trong bi nghin cu khoa hc. Ngoi ra, bn s dng cn bo m c
quyn u tin in li trong cc ln xut bn sau.
i vi hp ng hp tc xut bn, hai nh xut bn trong v ngoi nc cng
hp tc vi nhau v phn chia li nhun. y l hnh thc hp tc kh ph bin
khi cc nh xut bn trong nc l nhng nh xut bn ln. Thng qua vic hp
tc, nh xut bn nc ngoi c th can thip mnh hn vo qu trnh in, hnh
thc trnh by v in li sch. Hnh thc ny xut hin nhiu trong cc n phm
gio dc (c xut bn vi s lng ln). Thng thng, nh xut bn Vit
Nam s chu chi ph dch v hiu ch, nh xut bn nc ngoi s chu chi ph
in n. Hai nh xut bn s in logo ca mnh ln ba sch. Gi bn s do hai bn
n nh. Sau khi tr tt c cc chi ph cho hai bn, li nhun s c chia theo
tho thun. M hnh ny c thc hin thnh cng ti Trung Quc, Hn
Quc, Malaysia v sp ti c th l Vit Nam.
77
2.6
2.6.1
78
Kt lun
61
Thng t 27/2001/TT-BVHTT.
79
thng thit hi theo lut dn s; b x pht hnh chnh hay b truy cu trch
nhim hnh s.
Cu hi n tp:
1. Quyn tc gi c phi l quyn ca tc gi hay khng?
2. Alexandre Dumas vit tiu thuyt "B tc trn o Monte Cristo", H Biu
Chnh cng vit mt tiu thuyt ging ht mang ta "Chu Tu Kim
Quy." H Biu Chnh c coi l tc gi tiu thuyt ca mnh khng?
3. Mt nhc s vit mt tc phm m nhc piano t ta l "bn khng tn
s 4". Mt ngi khc n v gi "sao anh khng t tn tc phm ca
mnh l bn dng sng xanh"? Nhc s ng . Ngi gi c phi l
ng tc gi ca tc phm khng?
4. Mt ngi i du lch trong lc tnh c quay vido c cnh mt chic
my bay ang m u xung bin. Anh cho mt ngi bn mn cun
bng vido xem. Sau ngi bn cung cp bng vido cho i v
tuyn truyn hnh pht trong chng trnh thi s (c nhc tn tc gi
cun bng). Khn gi c xem truyn hnh min ph chng trnh ny.
Tuy vy tc gi vn yu cu i truyn hnh thanh ton th lao. Yu cu ca
ng c hp l khng?
5. Ti l gio vin phn pht bi ging ny cho cc bn photocopy. Cc bn c
xm phm quyn tc gi ca ti khng? Nu bn bn li bn photocopy ca
cc bn th bn c xm phm quyn tc gi ca ti khng? Nu cc bn
mun trch dn mt on trong bi ging ca ti in trong tp sch sp
pht hnh hay ti nghin cu khoa hc ca cc bn th cc bn phi lm
g?
6. F. Liszt l tc gi ca bn Gic m tnh yu (Liebestraum). L.V. Beethoven
l tc gi ca bn sonata nh trng (Sonata s 14 - C minor, Op. 27 No. 2).
C hai bn nhc c R. Clayderman phi hp lin tc trong cng mt bn
nhc C do ng trnh din. Vy Liszt, Beethoven v Clayderman c phi l
ng tc gi ca bn nhc C khng?
7. Hai lp trnh vin my tnh, A v B, ng cng nhau pht trin mt phn
mm M dng cho my tnh Apple Macintosh. A lm mng "ng lc", B
lm mng "giao din". A cung cp cho B danh sch cc chui lnh tin
hnh lp trnh. Sau , c hai bt ng v cch bn sn phm phn mm M.
B ni vi A rng anh s hp tc vi cng ty C bn sn phm ca mnh,
80
81
82
83
Chng 3:
3.1
3.1.1
Nhn hiu
84
thng qua nhn hiu : uy tn, xut x, cht lng sn phm.63 y vai tr
ca sc lao ng sng to (hay "tr tu") khng r nh quyn tc gi hay cc i
tng s hu cng nghip khc. Tuy vy lut v nhn hiu vn l lut v quyn
s hu mt ti sn v hnh.
Vic bo h nhn hiu phi tho mn li ch ca bn ch th, l ngi tiu
dng (khng b nhm ln gia hng tht v hng gi), ch s hu nhn hiu
(bo v uy tn sn phm), cc nh sn xut khc (c cnh tranh bnh ng) v
Nh nc (bo m mt h thng php lut cng bng v hiu qu).
Cn phn bit gia nhn hiu (trademark) v thng hiu (brand). Thng
hiu khng phi l mt khi nim php l m l mt khi nim thng mi.
Thng hiu bao gm rt nhiu yu t to nn hnh nh ca mt cng ty v cc
sn phm ca n. Nhn hiu ch l mt trong nhng hnh thc th hin ra bn
ngoi ca thng hiu, cng vi cc yu t khc nh kiu dng cng nghip,
quyn tc gi (v mt php l); truyn thng, qung co hay marketing (v mt
thng mi). Bn trong ca thng hiu cn c cc yu t khc nh c tnh
ca doanh nghip (corporate identity), chin lc pht trin sn phm, kh nng
nh v ca sn phm trong tm tr ngi tiu dng. Khi ni chin lc xy
dng thng hiu l ni n nhng gii php tng th, ch khng ch l vic
thit k hay ng k nhn hiu.
3.1.2
Theo Khon 16 iu 4 Lut SHTT, nhn hiu l du hiu dng phn bit
hng ho, dch v ca cc t chc, c nhn khc nhau. Xut pht t nh ngha
nhn hiu, cc du hiu th hin trn nhn hiu phi th hin tnh c o sao
cho c th phn bit sn phm ny vi sn phm khc. "c o" y th
hin hai yu t: "khc bit" v "khng thng dng."64
Theo iu 74 Lut SHTT, mt nhn hiu c coi l khc bit vi cc du hiu
khc nu:
-
63
Id.
Ladas, S. (1994) International Law on the Protection of Patents, Trademarks and Industrial
Designs. Harvard Univ. Press.
64
85
Nhn hiu tp th l nhn hiu dng phn bit hng ho, dch v ca
cc thnh vin ca t chc l ch s hu nhn hiu vi hng ho,
dch v ca t chc, c nhn khng phi l thnh vin ca t chc .
Th d, nhn hiu WOOLMARK l nhn hiu tp th ca cc doanh
nghip sn xut len ti Anh Quc.
Nhn hiu chng nhn l nhn hiu m ch s hu nhn hiu cho php
t chc, c nhn khc s dng trn hng ha, dch v ca t chc, c
nhn chng nhn cc c tnh v xut x, nguyn liu, vt liu,
cch thc sn xut hng ho, cch thc cung cp dch v, cht lng,
chnh xc, an ton hoc cc c tnh khc ca hng ho, dch v
mang nhn hiu. Th d nhn hiu v logo HNG VIT NAM CHT
LNG CAO ca Bo Si Gn Tip Th l mt loi nhn hiu chng
nhn.
Nhn hiu ni ting l nhn hiu c ngi tiu dng bit n rng ri
trn ton lnh th Vit Nam. Th d in hnh l nhn hiu P/S cho kem
nh rng P/S, hay nhn hiu G7 cho C ph G7. Xin lu l c nhng
nhn hiu rt ni ting trn th gii, nh bia BUDWEISER hay ph mt
CHEEDAR, nhng li khng c bit n nhiu Vit Nam, khi
kh nng c cng nhn l nhn hiu ni ting cng s b gim. Trc
y, Cc SHTT cng nhn nhn hiu BUDWEISER ca cng ty
Anheuser-Busch (Hoa K) l nhn hiu ni ting trong khi Vit Nam
cc nhn hiu ny cha c bit n nhiu. Hin nay, vi qui nh ca
Lut SHTT, vic cng nhn nhn hiu ni ting s tr nn n gin hn.
87
3.1.3
Trong cuc sng, nhng khi nim nh "nhn hiu c quyn" hay "nhn hiu
ng k" u c ngha nh nhau. c bo h, ch s hu nhn hiu
phi ng k bo h ti Cc SHTT. Vn bng bo h c gi l Giy chng
nhn ng k nhn hiu. y l chng ch duy nht th hin quyn s hu cng
nghip i vi nhn hiu. Mi chng ch khc (Giy chng nhn ng k kinh
doanh, Giy chng nhn cht lng sn phm, Bng khen, v.v.) u khng c
gi tr bo h. Mt ngoi l duy nht ca Giy chng nhn ng k nhn hiu
do Cc SHTT cp l Giy chng nhn ng k nhn hiu quc t do T chc S
hu Tr tu Th gii (WIPO hay OMPI) cp theo Tho c Madrid cho cc
nhn hiu nc c ng k bo h ti Vit Nam theo quy ch ca Tho c
Madrid.65
Thi hn bo h c tnh t ngy c cp bng n ht 10 nm k t ngy
np n Cc SHTT, hay t ngy np n c quan s hu cng nghip
mt nc khc theo iu c quc t m Vit Nam tham gia (ngy u tin). Th
d mt nhn hiu np n nm 1996, cp bng nm 1997, s c bo h t
nm 1997 n nm 1996 + 10 = 2006. Nhn hiu sp ht hn c th c gia
hn bo h vi thi hn khng hn ch, cho ti chng no ch s hu nhn hiu
ngng khng s dng nhn hiu hay ngng hot ng. Ngoi l ca nguyn tc
10 nm ni trn l nhng nhn hiu c bo h theo Tho c Madrid. Cc
nhn hiu ny c bo h k t ngy c ng k bo h ti Vit Nam, n
ht 20 nm k t khi nhn hiu ny c np n ti quc gia bo h ln u
tin.
3.2
3.2.1
Li ch cn bo h v phm vi bo h
Ch s hu nhn hiu c quyn ngn khng cho ngi khc s dng nhn hiu
trng hay tng t ti mc gy nhm ln vi nhn hiu c bo h. Thng
qua bo v nhn hiu, ch s hu nhn hiu bo v uy tn thng mi ca
nhng sn phm do mnh sn xut hay dch v do mnh cung cp. c quyn
nhn hiu ch thu hp trong phm vi nhn hiu ca nhng loi sn phm m
mnh yu cu bo h. Phm vi bo h c quyn ca vn bng cng c gii
hn v thi gian, khng gian v ni dung bo h. Tuy nhin, nu mt nhn hiu
c cng nhn l ni ting th phm vi bo h ca n c th m rng vi mi
loi sn phm. Trng hp cng ty sn xut bt ngt nhn hiu A-ONE kin
cng ty sn xut nc ung tinh khit A-ONE l mt v d.
65
Ngh nh 06/2001/N-CP.
88
89
S dng nhn hiu trn cc phng tin qu cnh (my bay, tu thuyn
i qua vng tri, vng bin Vit Nam);
b.
Quyn nh ot
Ngh nh 63/CP.
90
3.3
3.3.1
Cc nhn hiu, kiu dng cng nghip, sng ch, gii php hu ch
c chp nhn n ng k bo h v mt hnh thc (n c coi l
hp l);
Cc nhn hiu, kiu dng cng nghip, sng ch, gii php hu ch
c cp vn bng bo h ti Vit Nam, theo lut Vit Nam hay they
iu c quc t;
Cc ng k sa i i vi vn bng bo h;
92
Quyn np n
ii.
V Duy Quy (2005) Bo v quyn s hu cng nghip ti Vit Nam, nhng vn l lun v
thc tin. Kho lun tt nghip, i hc Lut TPHCM, tr. 11.
69
Ngh nh 63/CP.
93
Np n yu cu bo h - xc nh ngy u tin
phng php kim sot vic s dng nhn hiu; chi ph m ngi s
dng nhn hiu phi tr cho vic chng nhn, bo v nhn hiu, nu c.
Ngy np n hp l s c coi l ngy u tin theo nguyn tc "ai np n
trc s c hng quyn u tin xt n so vi cc ch th np n sau".
Nguyn tc ny c mt ngoi l: nu ch th np n ti mt quc gia khc t
trc v c yu cu v hng quyn u tin theo Cng c Paris, th ngy u
tin s tnh theo cc Cng c hay Hip c .
Cng vi vic np n l vic ng l ph (c quy nh ti Thng t s
23/TC/TCT ngy 09/05/1997. Mc ng l ph cho mt nhn hiu (1 nhm,
nu khng phi xt nghim li hay khng xin hng quyn u tin) l 750.000
ng cho nhn hiu Vit Nam v 210 USD cho nhn hiu nc ngoi. Nu xin
ng k bo h cho nhn hiu Vit Nam nc ngoi theo Tho c Madrid,
mc ph phi np cho Cc SHTT l 1.500.000 ng, cho WIPO l t 650 - 903
franc Thy S, cng vi 73 franc Thy S ph bo h cho mi nc.
Nh trnh by, trong n xin ng k bo h, ngi np n phi ch r
nhm sn phm c bo h. Cch phn loi theo nhm nhn hiu c quy
nh ti Tho c Nice, k nm 1957 v c sa i ti Stockholm nm 1967
v Geneva nm 1977. Theo tho c ny, cc loi nhn hiu v dch v c
phn thnh 34 nhm i vi hng ho v 8 nhm i vi dch v. Theo cch
phn nhm ny, trong vn bng bo h ca mi nc thnh vin phi quy nh
r mt nhn hiu c bo h cho hng ho/dch v nhm no. Mt nhn
hiu c th c bo h cho hng ho/dch v cho mt phn ca mt nhm, mt
nhm hay nhiu nhm. Mc d Vit Nam khng phi l thnh vin ca Tho
c Nice, song vn p dng cch phn loi nhn hiu ca Tho c ny.
c.
nh ch vn bng bo h
Hy b vn bng bo h
70
97
3.5.1
99
khc hay khng. Trng hp hai nhn hiu YSL v SLS mc 3.1.2 l
mt th d.
Theo iu 129 Lut SHTT, hnh vi s dng nhn hiu m khng xin php ch
s hu c th din ra di nhiu dng:
-
101
Tuy nhin, nu c hai ch th cng s dng mt nhn hiu ging nhau v khng
ai dng n lm tn cho doanh nghip ca mnh (tn thng mi), th ai ng k
trc nhn hiu ti Cc SHTT s c cp vn bng bo h, ch khng phi ai
s dng trc nhn hiu s c bo h. iu ny tng ng vi lut ca hu
ht cc nc, nhng tri ngc vi lut ca M (quy nh ai s dng trc nhn
hiu, ngi s c u tin bo h). Mt nhn hiu c ng k vn c
th b hy nu ngi yu cu chng minh c rng mnh l ngi s dng
trc, v vic cho php ng k s gy thit hi cho mnh. Nu nhn hiu
cha c ng k m mi ch c np n ln USPTO, bt k ai cng c th
phn i vic ng k trong vng 30 ngy k t ngy nhn hiu c ng trn
cng bo (hoc di hn nu c USPTO chp nhn) vi mt s l do, trong
c l do mnh l ngi s dng nhn hiu t trc. Nh vy, doanh nghip Vit
Nam vn c th i li mt nhn hiu b ngi khc np n hay ng k
USPTO bng cch phn i hay xin hy nhn hiu b ng k sai.
3.5.3 Ngoi l: chm dt quyn (exhaustion of rights) v nhp khu song
song
Trng hp th hai l vic s dng sn phm c nhn hiu do chnh ch s hu
nhn hiu gn ln v a ra th trng, k c th trng nc ngoi. Theo lut
Vit Nam y khng phi l hnh vi xm phm. (Khon 2 iu 125 Lut SHTT,
Mc 9 Thng t 825/2000/TT-BKHCNMT). Cc th d in hnh c nu
mc 3.2.2.a pha trn. Hnh vi nhp khu song song l hp php i vi vic
nhp khu ton b sn phm, vn nhp khu linh kin cha c cc nh lm
lut lm r. Th d sau y th hin iuu ny.
Cng ty Sharp pht hin trn th trng hai loi my lnh Sharp khng do mnh
sn xut ti Vit Nam. Mt loi do chi nhnh ca Sharp sn xut ti Trung Quc
bn vi gi r hn, v mt loi sn phm khc ch c 1 vi linh kin ca Sharp
xong vn gi nhn hiu ca Sharp v bn trn th trng. Trong trng hp ny
loi sn phm th nht l sn phm nhp khu song song, trong khi sn phm
th hai c coi l hng gi. Trong trng hp th hai, nu sn phm lm ra
khng mang nhn hiu Sharp th vic nhp v gn linh kin ca Sharp cng
c coi l hnh vi nhp khu song song (ch p dng cho linh kin ch khng
p dng cho ton b cc sn phm).
3.8
Kt lun
Lut v nhn hiu thit lp c quyn s dng cc du hiu phn bit sn phm,
dch v ca ch th ny vi sn phm, dch v ca ch th khc. N c th bao
gm t ng, hnh khi, mu sc hay l s kt hp ca nhng yu t .
c bo h, ch s hu nhn hiu phi ng k bo h ti Cc SHTT. Nhn
102
hiu mun ng k phi c tnh phn bit ch khng phi l cc danh t chung,
hay l nhng du hiu trng hay tng t ti mc gy nhm ln vi cc nhn
hiu c ng k hay np n bo h, hay cc nhn hiu ni ting.
Ch s hu nhn hiu c quyn ngn khng cho ngi khc s dng nhn hiu
trng hay tng t ti mc gy nhm ln vi nhn hiu c bo h. Thng
qua bo v nhn hiu, ch s hu nhn hiu bo v uy tn thng mi ca
nhng sn phm do mnh sn xut hay dch v do mnh cung cp. V th, c
quyn nhn hiu ch thu hp trong phm vi nhn ca nhng loi sn phm m
mnh yu cu bo h.
Cu hi n tp
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
103
8.
Nhn hiu c bo h trong phm vi, sn phm hoc lnh th no? Khi
no th vic bo h b hy b hay nh ch?
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
104
19.
105
Chng 4:
Ch dn a l v cc hnh vi xm phm ch dn a l
4.1.1 Ch dn a l v ch dn thng mi
Ngoi cc du hiu phn bit sn phm trn nhn hiu, ngi tiu dng cn
c th nhn bit sn phm thng qua hnh dng sn phm, nhn, mu sc v cc
c im c o khc. Cc c im ny ng vai tr thng tin cho ngi tiu
dng v c coi nh nhng ch dn thng mi ca sn phm. Theo Lut
SHTT, ch dn thng mi bao gm cc du hiu nhm hng dn thng mi
hng ho bao gm nhn hiu, kiu dng bao b ca hng ho, nhn hng
ho . Danh sch ni trn khng c gii hn, n cung cp cho ch s hu
cc ch dn thng mi cng c bo v hu hiu nu cc du hiu ny cha
c bo h c quyn nhn hiu hay kiu dng cng nghip. iu ny c
ngha l vic bt chc sao chp cc du hiu trn bao b, nhn ca ngi khc
nu khng c s ng ca ngi , v nu cc du hiu ny n su vo c
ngi s dng nh mt hnh nh ca nh sn xut, th hnh vi c th b coi l
cnh tranh khng lnh mnh (xem chng 7 di y).
Mt loi ch dn thng mi c th l ch dn a l. l cc thng tin v
ngun gc a l ca hng ha, dng ch mt quc gia hoc mt vng lnh
th, a phng thuc mt quc gia. Cc ch dn ny phi c th hin trn
hng ha, bao b hng ha hay giy t giao dch lin quan nhm ch dn ngun
gc hng ha. Ngoi ra quc gia, vng lnh th hoc a phng c ch dn
phi c c trng v cht lng, uy tn, danh ting hoc cc c tnh khc ca
mt loi hng ha. Cc th d ca ch dn a l bao gm ba mu c Italia trn
sn phm trang sc hay da thuc, hnh nh thp Eiffel cho hng may mc xut
x t Paris, hay ba mu c c trn nhn hiu mt loi bia. Cc quc gia trn
ni ting trn th gii v mt s loi sn phm (bia c, thi trang Paris hay
106
Xc lp quyn i vi ch dn a l
2.
3.
108
4.2.1
Bo h tn gi xut x hng ho
71
Ngh nh 63/CP.
109
Tn thng mi
4.3.1
110
4.3.1 Phn bit cnh tranh khng lnh mnh trong thng mi v trong
lnh vc s hu cng nghip
Trong mt nn kinh t th trng, cc t chc kinh t phn ln hot ng v li
nhun ca chnh mnh. t c mc ch y, h phi c quyn t ch trong
cc hot ng kinh doanh. Tip theo, trao i hng ha c tin hnh da trn
so snh gia hng ha ca n v kinh t ny vi hng ha cng loi ca cc
n v kinh t khc. Hng ha no r nht, cht lng tt nht s c chn.
Chnh v vy trong mt nn kinh t th trng, cn phi c cnh tranh gia cc
n v kinh t t ch. Thng qua cnh tranh, ngi mua c hng li, v x
hi cng pht trin, v mi ngi u n lc lm ra sn phm vi gi thnh r
nht, cht lng tt nht nhm c ngi tiu dng la chn.
72
Trc y. trong c hai trng hp, thi hiu khi kin l mt nm tnh t ngy pht hin
hnh vi xm phm nhng khng qu ba nm tnh t ngy hnh vi xm phm xy ra (iu 21
Ngh nh 54/2000/N-CP).
111
112
113
ca hng ho, nhn hng ho. Cn lu l nhn hng ho khc nhn hiu
hng ho, v khng cn phi c ng k mi c coi l ch dn thng mi.
Hnh vi s dng ch dn thng mi quy nh ti iu 130 bao gm cc hnh vi
gn ch dn thng mi ln hng ho, bao b hng ho, phng tin dch v,
giy t giao dch kinh doanh, phng tin qung co; bn, qung co bn,
tng tr bn, nhp khu hng ho c gn ch dn thng mi .
Nh vy c s khc bir gia hnh vi cnh tranh khng lnh mnh theo Lut
Thng mi v theo Lut SHTT. Th d v mt s c s sn xut nm mt v
nm l xo kin cng ty Kim an do a tin qung co sai lch v tnh cht
hng ho ca i th cnh tranh, nhm li ko khch hng c th b coi l hnh
vi cnh tranh khng lnh mnh trong lnh vc thng mi.75 Tuy nhin, cc
hnh vi trn khng lin quan n cc i tng s hu cng nghip nn khng
chu s iu chnh ca Lut SHTT.
Hnh thc cnh tranh khng lnh mnh ph bin nht hin nay l cnh tranh
khng lnh mnh trong lnh vc nhn sn phm (th d sn xut thuc bt chc
sn phm ca PANADOL nh nu mc 3.4.1 trn y). Thng thng mt
v vic cnh tranh khng lnh mnh dng ny cng c th pht trin thnh mt
v vic v xm phm nhn hiu, nu nh cc yu t ch dn thng mi b s
dng c ng k bo h di dng nhn hiu. Trong trng hp cc yu t
ny khng c ng k nhn hiu, ch th quyn mi yu cu x l hnh vi
cnh tranh khng lnh mnh. C th ni rng cnh tranh khng lnh mnh l li
thot cui cng cho ngi b thit hi yu cu x l hnh vi xm phm quyn s
hu cng nghip.
4.3.2
75
114
Cc bin php dn s bao gm: buc chm dt hnh vi xm phm; buc xin li,
ci chnh cng khai; buc thc hin ngha v dn s; buc bi thng thit hi;
buc tiu hu hoc buc phn phi hoc a vo s dng khng nhm mc ch
thng mi i vi hng ho, nguyn liu, vt liu v phng tin c s dng
ch yu sn xut, kinh doanh hng ho xm phm quyn s hu tr tu vi
iu kin khng lm nh hng n kh nng khai thc quyn ca ch th
quyn s hu tr tu.
Vi t cch l ngi khi kin, trong n khi kin ch th b thit hi bi
nhng hnh vi cnh tranh khng lnh mnh s phi chng minh:
(1)
(2)
(3)
(4)
Tn min
4.5.1
ng k tn min
Kt lun
76
Chen, J. (2000) Hearing on the US-China BTA and the Assession of China to WTO. Business
Software Association Publication.
117
Chng 5:
5.1
5.1.1
Khi nim
Sng ch (patent) l gii php k thut (GPKT) di dng sn phm hoc quy
trnh nhm gii quyt mt vn xc nh bng vic ng dng cc quy lut t
nhin. Cc gii php ny c tnh mi so vi trnh k thut trn th gii, c
trnh sng to v c kh nng p dng trong cc lnh vc kinh t x hi. Th
d nh sng ch ca Edison i vi chic bng n hay my ht u tin vo
u th k 20, hay sng ch ca Von Neuman i vi chic my tnh c nhn
u tin trn th gii. Nhng sng ch ny nng cp trnh k thut th
gii v l nhng bc t ph trong cng ngh, m ra k nguyn mi cho loi
ngi. Ngoi nhng sng ch v i nh k trn, cn c nhng sng ch
khc mc thp hn, th d sng ch mt chic my tch v ht iu ca
Trng i hc Bch khoa TP H Ch Minh, hay sng ch khung dm chu lc
cho chic cu treo ng bng sng Cu Long da trn tng mt chic v
cn cu. Sng ch khp ni xung quanh ta. Th d, nhng sng ch xung
quanh chic in thoi di ng c th chia thnh cc nhm nh sau: sng ch v
ng ten, v b phn nhp v x l tn hiu, v ngun cung cp (pin), v cc
mch chc nng, v b phn hin th (mn hnh). Trong cc sng ch v ng ten
c cc sng ch v vt liu lm ng ten, chi tit kt cu, phng tin h tr, b
iu khin nh hng. Mun to ra sng ch, ch cn c c tng tng v
quyt tm.
Cng khng phi qu kh to ra sng ch, gii php hu ch (GPHI). Sng
ch c bo h di hnh thc cp Bng c quyn GPHI nu khng phi l
hiu bit thng thng, c tnh mi v c kh nng p dng cng nghip. Th d
nh GPKT v chic nt chai c kh nng ngn vi khun v ng m mt cch
v sinh (c hnh dng ging nh nt chai nc ra chn). Theo , chic nt
chai c c im l n c th ng m d dng, thm ch c th iu chnh c
lng nc i ra t trong chai. Hn na, khi ng li, n tuyt i kn, khng
b bi bm, c bit thch hp i vi nhng ngi i du lch. Khi ung nc,
nc t trong chai i ra hnh tia, nh vy ngi ung khng phi gh ming vo
c chai mt v sinh. Trc y loi nt chai nh vy c ng dng lm nt
chai nc ra chn hay nc c ra sn nh. Gii php hu ch ny c tnh mi
i vi th gii, v c kh nng p dng. Tuy nhin, gii php ny khng c
trnh sng to. Gia GPHI v sng ch ch khc nhau v trnh sng to.
118
119
120
Khi gii quyt vn ri, li phi hiu sng ch ca mnh mt cch thu o.
C ngha l phi m bo nhng vn ct li ca sng ch (gi l im khc
bit) khi np n yu cu bo h c th c c quyn bo h phm vi rng,
y v chc chn. Th d i vi GPKT dng vt liu V gim nhiu trong
my in thoi di ng, th chng ta phi t hi ti sao c th gim c nhiu
bng cch s dng V. Nu tnh cht ca V mang li kt qu nh vy th tnh
cht (X) l im khc bit ca sng ch (ch khng phi vt liu V). Chng ta
c th m rng phm vi bo h cho cc vt liu khc cng tnh cht. Mt khc
cc vt liu ny khng ch gim nhiu cho in thoi di ng, m cn hu ch
cho ng ten cc thit b vin thng khc. Nh vy, yu cu bo h phi l s
dng cc vt liu c tnh cht X gim nhiu cho b phn thu pht cc thit b
vin thng th mi v chc chn. Nu ch ghi yu cu bo h: vt liu V
gim nhiu trong my in thoi di ng th mt ngi dng vt liu tng
ng V to ra hiu qu tng ng s khng b coi l xm phm sng
ch, v phm vi bo h ca sng ch ban u qu hp.
5.2
5.2.1
122
123
124
Kh nng p dng
126
n trong nc
a.
Thi hn x l n
Quyn np n
European Patent Office (1992) How to Get a European Patent - Guide for Applicant.
127
n yu cu bo h
Bn m t v bn tm tt
86
iu 14 Ngh nh 63/CP.
128
129
ii.
Yu cu bo h
b)
c)
89
130
d)
e)
Sau khi nhn n, cng vic u tin m Cc SHTT tin hnh l xt nghim
hnh thc. Vic xt nghim hnh thc cng tin hnh ging nh trong trng
hp ca n nhn hiu. Thi hn xt nghim hnh thc l 1 thng k t khi np
n hp l.90 Sau khi xt nghim hnh thc, Cc SHTT ra thng bo chp nhn
n v xc nh ngy u tin. Cc n c chp nhn s c ng trn Cng
bo S hu cng nghip (trong vng 19 thng k t ngy u tin). K t thi
im , bt k ngi th ba no cng c quyn c kin v vic cho/khng
cho ch th np n c cp vn bng bo h (gi l thi hn phn i opposition period). Cng thi im , ngi np n c quyn thng bo cho
ngi ang s dng i tng tng ng vi i tng np n v vic np
n ca mnh. Nu sau ngy n c chp nhn cp vn bng bo h, cc ch
th sau vn tip tc s dng, ch s hu vn bng bo h c quyn yu cu
nhng ngi ang dng i tng phi thanh ton mt khon ph cho vic s
dng ca mnh (tr s dng trc nu phn sau).
e.
Xt nghim ni dung
Mc 16 Thng t 30/2003/TT-BKHCN.
132
Xc lp vn bng bo h i vi n quc t
91
Ladas, S. (sd).
134
136
Quyn ca tc gi
5.5.1
Hnh vi xm phm
V cc quan im lin quan n li-xng bt buc xem L Nt (1996) Striking the Balance
on Compulsory Licensing. KU Leuven seminar paper.
137
138
nghin cu tnh trng k thut trong lnh vc k thut c lin quan n sng ch
rt quan trng. Cc ngun thng tin ny c gi l thng tin patent, bao gm
trong Cng bo SHCN, trong cc c s d liu thng tin patent qua mng
internet, c bit l trang ch ca Cc SHTT www.noip.gov.vn v cc c quan
khc nh JPO (www.jpo-miti.go.jp), EPO (www.epo.eu.int) USPTO
(www.uspto.gov). Vn l phi s dng chng sao cho c hiu qu.
Thng tin patent c nhng u im sau: cho bit s pht trin ca cc cng
ngh tin tin nht, c ni dung k thut phong ph v c bc l chi tit, xc
nh phm vi bo h ca mi vn bng c quyn, hng dn hnh thc chung
cc bn m t, v c th d dng tra cu. Thi d, doanh nghip nn tm kim
thng tin patent khi nghin cu & trin khai, thit k, sn xut th v trc khi
gi hng sang nc ngoi. Nh nghin cu cn tra cu thng tin patent trc
khi to ra sng ch. Doanh nghip cn tra cu li thng tin patent khi nhn
c cnh bo v vic vi phm, khiu kin. Trn ht, cc doanh nghip cn tra
cu thng tin patent ca cc doanh nghip khc nm bt tnh hnh cnh tranh
trn th trng, xu hng u t cng ngh, theo di patent ca i th cnh
tranh, phn i, yu cu hy b nhng patent c th nh hng n patent ca
mnh. gip cc doanh nghip c th d dng tra cu, mt s c quan nh
Cc Sng ch Nht Bn (JPO) cn c cc bn patent, nu hnh v mt s
sn phm, cng vi mi tn ch cc phn c th c cp patent, cng m s
phn loi. Ngoi ra cn c cc thng tin hu ch gip doanh nghip hoch nh
chin lc pht trin sn phm ca mnh nh bn pht trin cng ngh, trong
cc patent v phng php mi hoc c cu mi c lin quan vi nhau bng
mt cng ngh then cht c sp xp v biu th theo mt trnh t nht nh
theo thi gian. Ngoi ra cn c bn biu th s bin i n v bn phn
b n xem xt xu hng np n ca tng loi cng ngh.94
iu th v v ng t ho l khi tra cu thng tin patent ti Cc Sng ch Hoa
K (USPTO), s lng tc gi ngi Vit Nam tng ln nhanh chng. Theo
mt s thng k khng chnh thc, s lng patent c tc gi ngi gc Vit
chim khong gn 20% s n np. Nh vy, chng ta hon ton c quyn hy
vng rng nu c nh hng ng v pht trin t duy sng to, ngi Vit
Nam trong tng lai khng xa s ng ngang hng vi cc dn tc pht trin v
khoa hc k thut trn th gii.
Cc dng thng tin patent (hay thng tin SHTT ni chung) bao gm:
94
Japan Patent Office (2000) Sch gio khoa chun v quyn s hu cng nghip (patent). JPO,
Tokyo, tr. 79-81.
140
Thng tin chnh thc: thng tin trn cng bo, cng b cc n yu cu
cp bng sng ch, bn dch ca cc n quc t, cng b v cc quyt
nh gii quyt khiu ni, xc nh hnh vi xm phm quyn SHTT, v.v.
9.
10.
Ch s hu sng ch c ngha v g?
11.
12.
13.
14.
15.
17.
18.
19.
143
20.
21.
22.
23.
24.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
145
Chng 6:
6.1
146
147
148
thiu; hoc mc d c tm thy KDCN i chng trong ngun thng tin ti thiu
nhng KDCN nu trong n c t nht mt c im to dng c bn khng c
mt trong tp hp cc c im to dng c bn ca KDCN i chng. Ngoi
ra, KDCN phi khng l hnh dng bn ngoi ca sn phm c bit n
mt cch rng ri (khng phi l s thay i v tr hoc lp ghp, kt hp cc
c im ca cc KDCN bit hoc mang hnh dng t nhin vn c ca cy
ci, hoa qu, cc loi ng vt, hnh dng cc hnh hnh hc c bit
rng ri (v d: hnh trn, hnh elip, hnh tam gic, hnh vung, ch nht, hnh
a gic u, cc hnh lng tr c mt ct l cc hnh k trn), hnh dng cc
sn phm, cng trnh ni ting Vit Nam hoc trn th gii (v d: thp
Ra, tng ng Phc-Lc-Th, thp Ep-phen), kiu dng ch c gi tr thm
m nh cc tc phm iu khc, cc loi tranh, tng).
6.4
6.4.1
Quyn ca ch s hu
Quyn ca tc gi
149
Kt lun
2.
3.
4.
5.
6.
Ch s hu KDCN c ngha v g?
7.
152
Chng 6:
6.1
B mt kinh doanh
Bo h b mt kinh doanh
6.2.1
153
154
155
3.
4.
6.
157
Chng 7:
7.1
B tr mch tch hp bn dn
158
159
b)
c)
Ngoi ra, vic s dng thit k b tr khi khng bit hoc khng c ngha v
phi bit thit k b tr c bo h cng c coi l hnh vi c php.
Kt lun
Thit k b tr mch tch hp bn dn l mt i tng tng i mi Vit
Nam. Tiu chun bo h thit k b tr l tnh nguyn gc v tnh mi ca thit
k. Cho n hin nay vn cha c thit k b tr no dc ng k. Theo nh
lut Moore (sng lp vin ca cng ty Intel), th tc x l cc vi mch s tng
gp i theo mi chu k 3 nm. iu cng cho thy rng nu thi gian ng
k thit k b tr qu lu, tc gi thit k b tr cng cm thy khng cn thit
phi ng k. Trong thi gian hin ti, thi hn bo h ca thit k b tr l t
khi c cp bng v kt thc 10 nm tnh t ngy np n. Ch s hu thit k
b tr c quyn c quyn s dng v nh ot thit k b tr, song cng c mt
s trng hp c php s dng m khng cn phi xin php nh nu
trn.
160
Chng 8
8.1
Khi nim v c im
8.1.1
Khi nim
161
Ph Vn Lch (1996): Cng nghip ha, hin i ha v vn chuyn giao cng ngh
Vit Nam, trang 3
162
Hp ng li-xng
163
164
8.1.4
165
166
8.2
Brusick, P. (2001) The UNCTAD Role in Promoting Co-operation on Competition Law and
Policy. World Competition 24, No. 1: 26.
104
Mc ny nhn mnh n nhng iu cm vi phm trong chuyn giao cng ngh, c ngha l
cng ngh s b cm chuyn giao m khng cn i kin ph duyt ca c quan nh nc c
thm quyn, chng no bn chuyn giao cn cha bo m c nhng iu trong mc.
105
Ph Vn Lch (1996): Cng nghip ha, hin i ha v vn chuyn giao cng ngh
Vit Nam, trang 3.
167
L Quang Bu (1996): Tnh hnh chuyn giao cng ngh Vit Nam.
L Nt (2001): Chuyn giao cng ngh qu t, v sao? Tui tr ngy 15/12/2001.
168
Trn Phng Hin (1996): Tng quan quy nh v chuyn giao cng ngh ti mt s nc
trong khu vc.
109
Trn Quang Nhun (1996): Mt s vn php l v chuyn giao cng ngh trong B Lut
Dn s.
169
lut gia khc th cho rng chng ta khng th cu ton v hy vng php lut s
thay th mi k nng son tho hp ng ca cc bn.
8.3.2 Phn cng ca chuyn giao cng ngh v li-xng - my mc thit b
BLDS cho php i km trong hp ng chuyn giao cng ngh nhng my mc
thit b phc v cho cng ngh m php lut cho php chuyn giao. Tuy vy
cng cn lu my im sau. Th nht, my mc thit b khng phi l i
tng chnh ca chuyn giao cng ngh m ch l nhng i tng km theo.
Hp ng ch gm mua bn my mc thit b cng vi nhng hng dn vn
hnh khng phi l hp ng chuyn giao cng ngh m l hp ng mua bn
ti sn. Th hai, v my mc thit b c tnh cht i km, vic chng c c i
km hay khng cn ph thuc vo tnh cn thit ca chng. y khng th c
chuyn bn km, ngha l bn giao cng ngh buc bn nhn cng ngh phi
mua nhng my mc thit b ca mnh, mc d bn nhn khng mun, do chng
khng thc s lin quan n cng ngh c giao hoc do h c th mua nhng
my mc thit b tng t ni khc vi gi r hn. cc nc yu cu kim
sot my mc c chuyn giao l c bit quan trng, v chng lin quan n
lut chng c quyn (hin nay chng ta cha c).110 Ta n chu u pht
cng ty sn xut bao b Tetra Pak 74 triu la M do p buc bn nhn
cng ngh sn xut bao b ca mnh phi mua loi nguyn liu v my lm giy
bao b do mnh sn xut. Sau cng, ch c chuyn giao nhng my mc c
php lut cho php chuyn giao. Nh vy vic chuyn giao my mc thit b i
km ngoi vic b hn ch do tnh cht ca chng, cn b hn ch bi php lut.
Th d php lut Vit Nam khng cho php nhp khu thit b my mc qua
s dng, tr trng hp c l do chnh ng v c B Khoa hc v Cng
Ngh cp giy php.111
8.4
8.4.1
110
Jae-Hoon Kim (1993): Experience and practice of Regulating Industrial property licensing
and Promotion of Trade and Investment in the Republic of Korea.
111
Thng t 1940/1997/TT-KHCNMT v/v thm nh cng ngh u t v Quyt nh
2019/1997/Q-BKHCNMT yu cu v k thut /v vic nhp khu cc thit b qua s dng
V d khng cho php nhp thit b qua s dng i vi thit b nh my in nh trng
hp Nh my in Hip phc trc y.
170
Debra Counsell (1996): The Regulation of Technology Transfer in Viet Nam - The
Investors Perspective.
113
Bodin Asanavich (1998): Chuyn giao cng ngh v Li-xng Thi Lan.
171
114
172
8.5
8.5.1
Cc iu khon khng c a vo hp ng
115
173
174
(iii)
175
8.7
Kt lun
Cu hi n tp
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
C quan nghin cu thng tin Chu u ETSI, hin ang tin hnh d n
hon thin mt tiu chun v my in thoi di ng, gi l GSM. H
quy nh bt k cng ty vin thng no tham gia d n ny u phi lixng cc cng ngh ca mnh v GSM cho ETSI cng nghin cu v
pht trin. y c phi l mt hnh thc li-xng bt buc khng?
11.
177
12.
13.
14.
15.
16.
17.
Dng l nhn vin k thut ca cng ty nc gii kht TBC, chu trch
nhim c vn nhng vn k thut lin quan n hot ng sn xut
kinh doanh ca cng ty cng nh thit k v trin khai cc GPKT. Anh
ta pht minh mt phng php mi lm ng lnh soda v gi cho
chng c bo qun tt hn trc. Sau khi thi vic ti cng ty TBC v
lm vic cho cng ty nc gii kht CL, anh ta xin ng k bo h gii
php hu ch trn. Cng ty TBC i anh phi chuyn giao cng ngh ca
gii php hu ch ny cho mnh. H c quyn i khng?
18.
178
Chng 9:
9.1
Khi nim
9.2.1
b)
c)
d)
Tc gi trc tip chn to hoc pht hin v pht trin ging cy trng
bng cng sc v chi ph ca mnh;
T chc, c nhn u t cho tc gi chn to hoc pht hin v pht trin
ging cy trng di hnh thc giao vic, thu vic, tr trng hp c
tho thun khc; v
T chc, c nhn c chuyn giao, tha k, k tha quyn ng k bo
h ging cy trng.
180
182
1.
2.
3.
Chuyn giao quyn s dng ging cy trng l vic ch bng bo h cho php
ngi khc thc hin mt hoc mt s hnh vi thuc quyn s dng i vi
ging cy trng ca mnh. Vic chuyn giao quyn s dng ging cy trng
phi c thc hin di hnh thc hp ng bng vn bn. Bn chuyn giao
quyn s dng c quyn cho php hoc khng cho php bn nhn chuyn giao
quyn s dng chuyn giao li quyn s dng cho bn th ba. i li, bn nhn
chuyn giao quyn s dng c cc quyn chuyn giao quyn s dng cho bn
th ba, nu c bn giao quyn s dng cho php; yu cu bn giao quyn s
dng thc hin cc bin php cn thit ph hp chng li cc hnh vi xm
phm ca bn th ba gy thit hi cho mnh; v tin hnh cc bin php cn
thit ngn chn cc hnh vi xm phm ca bn th ba, nu trong thi hn ba
thng, k t ngy nhn c yu cu ca bn chuyn giao quyn s dng khng
thc hin yu cu ny.
Hp ng chuyn giao quyn s dng ging cy trng khng c c nhng
iu khon hn ch bt hp l quyn ca bn nhn chuyn giao quyn s dng,
c bit l nhng iu khon hn ch khng xut pht t quyn ca bn chuyn
giao quyn s dng i vi ging cy trng tng ng hoc khng nhm bo v
cc quyn .
Bn cnh khi nim chuyn giao (quyn s dng) cn c khi nim chuyn
nhng (quyn s hu). Chuyn nhng quyn i vi ging cy trng l vic
ch bng bo h ging cy trng chuyn giao ton b quyn i vi ging cy
trng cho bn nhn chuyn nhng. Bn nhn chuyn nhng tr thnh ch
bng bo h ging cy trng k t ngy hp ng chuyn nhng c ng k
ti c quan qun l nh nc v quyn i vi ging cy trng theo th tc do
php lut quy nh. Vic chuyn nhng quyn i vi ging cy trng phi
c thc hin di hnh thc hp ng bng vn bn.
Trng hp quyn i vi ging cy trng thuc ng s hu th vic chuyn
nhng cho ngi khc phi c s ng ca tt c cc ng ch s hu.
184
c)
d)
Kt lun
Quyn i vi ging cy trng kh gn gi i vi sng ch, song c mt s c
th ring, ch yu cn c bo h v quyn v nha v ca cc ch th. Hin
nay s lng i tng ny c bo h khng c (do cha thnh lp c quan
ng k). Trong thi gian ti hy vng s c nhiu v vic lin quan n vn
ny.
185
116
Gervais, D. (1998) The TRIPS Agreement, Drafting History and Analysis. Sweet & Maxwell.
186
Nam tham gia tho c thnh lp khi mu dch t do ASEAN - AFTA, hay
Php tham gia Lin minh Chu u).
Tho c quy nh chi tit cc tiu chun bo h ti thiu v cc quyn ti thiu
i vi bn quyn tc gi (c bit l chng trnh my tnh), nhn hiu, sng
ch, thit k vi mch, b mt thng mi, v phng php thc thi quyn s hu
tr tu.117
10.1.2 C ch thc thi quyn s hu tr tu theo Tho c TRIPS
Phn III ca Tho c TRIPS quy nh v c ch thc thi quyn s hu tr tu.
Cc thnh vin c ngha v phi p dng cc th tc thc thi quyn s hu tr
tu mt cch bnh ng, cng bng, hiu qu. Cc quyt nh x l phi bo
m tnh minh bch v quyn khng co, khiu ni ca ng s. Vic bi
thng thit hi phi mang tnh cht n b i vi ngi b thit hi v gio
dc i vi ngi xm phm.
c bit, Tha c TRIPS yu cu cc nc thnh vin phi p dng mt s th
tc t tng ti thiu lm tng hiu qu thc thi quyn s hu tr tu. Th
nht l to n c quyn yu cu ngi b nghi l xm phm phi cung cp chng
c v hnh vi xm phm. Th hai l to n c quyn yu cu p dng bin php
khn cp tm thi i vi hng ho xm phm. Cc bin php ny c php
p dng k c khi cha tin hnh khi kin hay th l v n. Bin php khn
cp tm thi s b chm dt nu nguyn n khng tin hnh khi kin chm
nht l 20 ngy lm vic sau khi p dng cc bin php trn. Theo quy nh,
To n cng quyn ra bn n m khng cn y chng c nu b n c tnh
khng cung cp chng c. Vic bi thng thit hi khng bt buc phi tnh
ton chnh xc trong trng hp xm phm quyn tc gi.
Bn cnh vic nng cao kh nng ca to n, Tha c TRIPS cng tp trung
vo vic thc thi quyn s hu tr tu ti bin gii. C th l c quan hi quan
c quyn tm nh ch nhp khu hng ho nu c cn c vi phm quyn s hu
tr tu, tiu hy, tch thu cc hng ho xm phm m khng p dng bin php
buc ti xut.
V hnh chnh, mt s nc trn th gii cho php cc c quan nh nc c
thm quyn (thng thng l Cc Bn quyn hay qun l th trng) c php
khm xt, pht tin, tch thu, tiu hy cc tc phm xm phm quyn tc gi.
Mc pht tin ph bin cc nc l vo khong 10.000 USD cho mt tc
phm xm phm.
117
187
Trong khi theo lut Vit Nam, ngi xm phm quyn tc gi, b x l hnh chnh m
cn tip tc ti phm ch b pht n 3 nm t treo (iu 131 BLHS).
188
c thc thi bo h nghim chnh ti Vit Nam chm nht l 18 thng sau khi
Hip nh c hiu lc. Vi cc iu khon khc ca Chng III, Vit Nam cam
kt s khng ban hnh vn bn no khng ph hp vi cc ni dung ca Hip
nh Thng mi Vit-M. Vit Nam cng cam kt s xy dng khung php
lut v s hu tr tu theo quy nh ca Tho c TRIPS. Nu c mu thun v
ni dung gia Hip nh bo h bn quyn Vit Nam - Hoa K v Hip nh
Thng mi Vit-M, Hip nh Thng mi Vit-M s chim u th.
Nh vy tho mn cc yu cu thc thi quyn s hu tr tu ca Hip nh
Thng mi l iu khng n gin. Cu hi hin nay c t ra l lm th
no tn dng nhng thun li v thi c, khc phc nhng kh khn v
thch thc trong qu trnh thc hin Hip nh. (trch Ngh quyt ca Quc hi
v vic ph chun Hip nh ngy 28/11/2001).
10.2
191
mua sm trang thit b, phng tin thc thi php lut ca cc c quan;
chi cho cng tc bt gi, bo qun, tiu hy, vn chuyn tang vt xm
phm;
t chc tuyn truyn bi dng, o to nghip v (t nht 20% kinh
ph);
trch thng cho cc t chc, c nhn c cng bt gi hng ho xm
phm (khong 20% kinh ph);
mua tin tc pht hin hnh vi xm phm, thng cho qun chng
gip cc c quan pht hin hnh vi xm phm (trong trng hp kh
truy tm th phm); v
cc khon chi hp l khc.
119
193
121
194
b)
c)
195
a)
b)
196
Ngh nh 57/CP v x pht hnh chnh trong lnh vc o lng & cht
lng hng ho (ngy 31/5/1997). Ngh nh ny quy nh cc mc pht
i vi vic sn xut v bun bn hng gi, hng xm phm quyn s
hu tr tu. i vi hnh vi sn xut hng gi: pht tin t 2.000.000
10.000.000, t 10.000.000 20.000.000 nu l hng gi gy c hi
sc kho, mi trng, nh hng n uy tn quc gia. i vi hnh vi
bun bn hng gi: pht tin t 1.000.000 5.000.000, t 5.000.000
20.000.000 nu gy c hi sc kho, mi trng, nh hng n uy
tn quc gia. Ngoi ra Ngh nh cn quy nh cc hnh thc b sung bao
gm: bi thng thit hi, tch thu phng tin sn xut, bun bn v
ton b hng ho lin quan n vic sn xut v bun bn hng gi. Tuy
nhin, hnh thc x pht b sung ch p dng i vi nhng hnh vi c
ti phm nhiu ln.
Giai on 2: sau khi Ngh nh v thc thi quyn s hu cng nghip (Ngh
nh 12/1999/N-CP) v quyn tc gi (Chng 7 Ngh nh 31/2001/N-CP)
ra i.
Ngh nh 12/1999/N-CP quy nh hnh thc x pht i vi cc hnh vi
xm phm quyn s hu cng nghip nh sau:
-
xm phm quyn s hu cng nghip (lm hng gi, hng nhi, v.v.);
198
199
Vic khm ngi phi do th trng c quan thc thi ra quyt nh.
C quan thc thi phi chu trch nhim bi thng thit hi nu thc thi
sai.
200
Cc quy nh ny, nht l cc quy nh v trch nhim ca c quan thc thi phi
bi thng thit hi nu thc thi sai khin cho cc c quan thc thi e ngi
trong vic ra quyt nh x pht. hn ch phn no trch nhim ca mnh,
cc c quan thc thi thng hi kin Cc SHTT hay Cc Bn quyn tc gi
xem hnh vi mnh sp p dng bin php x pht c phi l hnh vi xm phm
quyn s hu tr tu hay khng. Theo Thng t 825/2000/TT-BKHCNMT, cc
c quan ni trn v S Khoa hc v Cng ngh c trch nhim a ra nhng
kin nh gi v kh nng xm phm. Tuy nhin, nhng kin nh gi ny
khng c gi tr bt buc thi hnh, v vy nu thc thi sai cc c quan cho kin
cng vn khng phi chu trch nhim.
gii quyt mi quan ngi trn, cc nc trn th gii thng p dng hai
bin php sau y: (i) quy nh r l c quan thc thi khng phi chu trch
nhim v hu qu thc thi, v (ii) ngi yu cu thc thi phi np cc khon
tin bo m thc hin ngha v ca mnh nu vic thc thi khng xc ng,
gy thit hi cho ngi b thc thi.
10.4.3 Truy cu trch nhim hnh s
B Lut Hnh s va c sa i v p dng t ngy 1 thng 7 nm 2000 va
qua nng s iu v ti xm phm quyn tc gi t mt iu 126 thnh 2
iu. Tuy nhin, vic gia tng v s lng cha th hin c s gia tng v
cht lng.
V hnh vi phm ti, lut quy nh b truy cu trch nhim hnh s, ngi
phm ti phi phm ti c , nh vy Vin Kim st cng nh nguyn n s c
thm ngha v chng minh hnh vi phm ti c ca ngi xm phm.
cng l mt kh khn khin nhiu ngi c th nn lng trong cng tc phng
chng ti phm.
V khung hnh pht, ti xm phm quyn tc gi hin b x l qu nh (iu
131: pht t t 1 n 3 nm t treo, v ch khi ngi xm phm b x pht
hnh chnh m cn ti phm). Trong khi , vn cha c Ngh nh v x pht
hnh chnh trong lnh vc quyn tc gi. iu ny th hin vic cha thng
sut v t tng trong cc i biu Quc hi v vic cn phi bo h quyn s
hu tr tu. c bit k hp Quc hi cui nm 1998, d tho B Lut Hnh
s c a ra tho lun song cui cng cha c thng qua (phi i n
cui nm 1999) v mt s i biu cho rng mc x l i vi hnh vi xm
phm quyn s hu tr tu l cao qu. Tnh hnh nh vy i hi cn phi tin
hnh nhiu hn cc hi tho v quyn tc gi vi s tham gia ca cc i biu
Quc hi, lm cc i biu Quc hi hiu r v vai tr cng nghip phn mm
201
b)
yu cu p dng bin php kim sot hng ho xut khu, nhp khu lin
quan n s hu tr tu, ngi yu cu phi chng minh mnh l ch th quyn
s hu tr tu, v cung cp y thng tin xc nh hng ho b nghi ng
xm phm quyn s hu tr tu hoc pht hin hng ho c du hiu xm
phm quyn s hu tr tu. Ngoi ra, h phi np n cho c quan hi quan v
np ph, l ph theo quy nh ca php lut; v cam kt bi thng thit hi v
thanh ton cc chi ph pht sinh cho ngi b p dng bin php kim sot trong
trng hp hng ho b kim sot khng xm phm quyn s hu tr tu.
bo m thc hin cam kt bi thng thit hi nu trn, ngi yu cu p
dng bin php tm dng lm th tc hi quan phi np khon bo m, hoc
bng khon tin 20% gi tr l hng cn p dng bin php tm dng lm th
tc hi quan hoc ti thiu hai mi triu ng nu khng th xc nh c gi
tr l hng ; hoc chng t bo lnh ca ngn hng hoc ca t chc tn dng.
Th tc p dng bin php tm dng lm th tc hi quan c qui nh ti
iu 218 Lut SHTT. Khi c yu cu tm dng lm th tc hi quan, vi
chng c v cc khon tin bo m nu trn, c quan hi quan ra quyt nh
tm dng lm th tc hi quan i vi l hng. Thi hn tm dng lm th tc
202
203
Cornish, W. (sd).
204
Mc bi thng thit hi
V thi hnh n
Phan Minh Nht (1999) Bo h nhn hiu hng ho theo quy nh ca php lut Vit Nam.
ti NCKH i hc Lut TP HCM.
205
Hi tho NOIP-TAP VIET dnh cho thm phn v cn b to n, t chc thng 6 nm 2000.
206
125
207
Nh nu phn trn, ngoi vic p dng khung hnh pht cao nht theo php
lut hin hnh i vi ti xm phm quyn tc gi, cn phi b sung vo B
Lut Hnh s ti khng chp hnh cc bn n, phn quyt ca to dn s hay
quyt nh hnh chnh c hiu lc ca c quan nh nc c thm quyn. Hin
nay B Lut Hnh s ca Vit Nam cha c quy nh v ti khng chp hnh
bn n, quyt nh ca to n.
Cu hi n tp
1. Th no l hnh vi xm phm quyn SHCN v quyn ca tc gi? Th no
l s dng hn ch? Nu cc trng hp s dng hn ch i vi sng ch,
gii php hu ch.
2. Nh my Bia Vit Nam cho rng nhn hiu bia Tiger do mnh sn xut
(c cng ty Asia Brewery Pte. Ltd. ca Singapore cp li-xng) b Cng
ty Bia Bn Thnh (ch NH ca bia Bn Thnh) nhi li. Sau khi lin h vi
Cc SHCN, c bit NH ca bia Bn Thnh cha c ng k bo h,
song c Cc Qun l o lng Cht lng cp giy ng k cht
lng sn phm. Hnh dng NH ca hai loi bia nh hin ang bn ngoi
th trng. Hi: vic s dng NH bia Bn Thnh c xm phm NH ca bia
Tiger khng? Ti sao (m t nhng im ging v khc gia hai NH)?
Trong trng hp b coi l xm phm, ch NH bia Bn Thnh s phi chu
nhng bin php ch ti no v s nh hng ra sao n cng vic kinh
doanh ca h. Cu tr li c khc khng nu NH bia Bn Thnh c
cp giy chng nhn ng k NH.
3. Gi s bn bo v quyn li cho Cng ty Bia Bn Thnh, bn c th da vo
nhng cn c no cho rng NH ca cng ty mnh khng xm phm NH
ca bia Tiger?
4. Mt ngi t nghin cu tm ra mt GPKT (GPKT) tng t vi mt GPKT
khc c bo h di dng sng ch ti mt nc khc th c th np
n xin bo h ti Cc SHCN ca Vit Nam khng? Ti sao?
5. c bi thng thit hi ngoi hp ng trong trng hp xm phm
quyn SHCN, nguyn n phi chng minh c iu g? B n c th bo
cha bng nhng l do g? Trong trng hp no b n c th yu cu
nguyn n bi thng thit hi?
6. Cc cn c php lut v x l vi phm hnh chnh c lin quan n SHCN.
208
209
11.1
211
Quyn v li ch hp php
Quyn li ca tc gi
Grosheide, W. (sd).
213
nhn thc c pht trin t trc quan sinh ng n t duy tru tng, ri n
kh nng sng to v p dng vo thc t.127
Song song vi vic to mt hnh lang php l cho vic pht trin ngun nhn
lc, nn kinh t tri thc i hi vic s dng tri thc, nguyn vt liu ca nn
kinh t, mt cch c hiu qu.128 iu ny c ngha l tri thc phi khng b
chim lnh tt c cc kh nng sng to trong mt ngnh nht nh, n ni tc
gi khng cn c hi sng to. Th d pht trin phn mm ng dng cho
mt loi my vi tnh th cc phn mm phi hot ng c mt cch tng
thch (compatible) vi mt loi h iu hnh. Nu cng ty phn mm chim
lnh c quyn h iu hnh ny v khng cng khai giao din ca h iu
hnh, th nhng ngi sng to ra phn mm ng dng khng th bn sn phm
ca mnh (v khng tng thch vi h iu hnh). Hu qu l c hi sng to
trong mt ngnh cng nghip (phn mm ng dng) s ri vo tay ca mt vi
cng ty. Nh vy, cc bin php chng lm dng c hiu qu cng phi nhm
mc ch sao cho tc gi d lm vic u cng phi c c hi sng to. Cu
hi t ra y l c hi sng to c ng nht vi c hi cnh tranh vi ch s
hu i tng s hu tr tu hay khng? C quan im cho rng sng to s to
ra sn phm, sn phm s c bn ra th trng nui sng sc sng to.
Nh vy sn phm s cnh tranh vi chnh ch s hu i tng s hu tr tu.
iu ny tri ngc vi nguyn tc ca lut s hu tr tu l bo h c quyn.
gii quyt cu hi ny, chng ta phi t li cu hi: lut s hu tr tu bo
h c quyn n u. V d, i vi phn mm l h iu hnh th phm vi
bo h c quyn l vic chng li hnh vi sao chp phn mm , ch khng
phi l hnh vi cnh tranh trn th trng phn mm ng dng, mt lnh vc
khng trc tip lin quan n sc lao ng sng to th hin trn h iu hnh.
Ni cch khc, phm vi bo h c quyn cho h iu hnh khng ko di n
giao din ca h iu hnh .129 Quan to Laddie ca Anh pht biu:
n lc chng ta phi cng nhn rng: sao chp l xm phm, nhng sao chp
sng to th khng phi l xm phm.130
d.
Ngi s dng c phn thnh hai nhm: nhm th nht bao gm nhng
ngi s dng ng thi l i th cnh tranh ca ch s hu quyn tc gi.
127
214
Nhm th hai l nhng ngi cn li. Trong nhm ny li chia thnh hai phn
nhm (cn c vo kh nng tham gia vo quan h trao i ti sn). Nhm th
nht l nhng ngi c kh nng tham gia vo quan h ny l nhng ch th
sn xut kinh doanh, c quan nh nc, cc t chc .v.v. Nhm th hai l
nhng ngi hin ti khng c kh nng tham gia vo cc quan h trn, song c
quyn v li ch hp php trong vic s dng cc tri thc thng tin ca nhn
loi: l cc hc sinh, sinh vin, gio vin v cc nh nghin cu. Nhng
ngi ny c hng mt s quan tm c bit v h l ngun nhn lc cho
nn kinh t tri thc, l nhng ngi s ng gp vo vic s dng cng ngh
trong tng lai.
i vi nhm ngi s dng l i th cnh tranh ca ch s hu i tng s
hu tr tu, h phi c hng li ch chnh ng ca mt mi trng cnh
tranh cng bng. Ngha l cc c hi sng to ca h khng b bt kn bi nn
ct c ca cc ch th quyn s hu tr tu i trc. Mt mi trng cnh tranh
cng bng khng cho php cc ch s hu tr tu lm dng c quyn nhm
mc ch tiu dit i th cnh tranh. Ngoi ra, nhng kin thc c bn to nn
sn phm tr tu cng khng c php bin thnh ti sn ring sc sng to
ca cc ch th n sau khng b thui cht. Th d va nu mc (c) trn y
cho thy vic bo h quyn s hu tr tu nu khng tnh to s tr thnh nhng
cnh ca ngn khng cho hot ng sng to vt qua.
Ni rng i th cnh tranh cng l ngi s dng ca ch s hu tr tu l bi
v hot ng lao ng sng to l mt hot ng mang tnh k tha. Sng ch
ca ngi i sau ph thuc vo sng ch ca ngi i trc. iu ny Newton
ni cch y vi trm nm: ti c th nhn thy c xa hn ngi khc l
v ti bit ng trn i vai nhng ngi khng l.131 Nh vy, cc i th
cnh tranh ca ch s hu tr tu c li ch hp php trong vic hc hi v
nghin cu t nhng thnh cng ca ch s hu tr tu. Ngoi ra, ch s hu tr
tu khng c dng nhng bin php ngn cn nhng ngi n sau tip tc
sng to gi ch cho mnh tip tc sng to sau ny. Tnh trng ny xy
ra cc nc Phng Ty, khi ch s hu chim mt cng ngh quan trng v
t chi khng cho nhng ngi khc mua cng ngh ca mnh pht trin mt
sn phm c lin quan. To n chu u buc ch s hu phi cung cp lixng bt buc cho nhng ngi c kh nng v nhu cu s dng cng ngh.132
131
Lai, S. (2000) The Copyright Protection of Computer Software in the United Kingdom. Hart
Publishing.
132
ECJ, Case C-241/91 P and C-242/91 P. (Radio Telefis Eireann (RTE) and Independent
Television Publications Ltd. (ITP) v. Commission of the European Communities (Magill)).
Trong v ny, hai cng ty truyn hnh ca Anh l BBC v RTI t chi khng cung cp bn
quyn tp ch v cc chng trnh truyn hnh ca mnh cho cng ty Magill, bi l cng ty ny
s xut bn hai chng trnh truyn hnh ca mnh trn tp ch ca Magill cng mt lc. To n
chu u x buc hai cng ty BBC v RTI phi chuyn nhng bn quyn cho Magill, bi l
215
i vi nhm ngi s dng th hai nhng ngi tiu dng (cc ch th kinh
doanh, song khng phi i th cnh tranh ca ch s hu tr tu), li ch hp
php ca h l quyn c s dng thnh qu u t vi ng gi tr thc ca
n. c c iu ny, phi c s cnh tranh gia cc nh sn xut. Tuy
nhin, v quyn s hu tr tu l mt dng c quyn, nn cc nh sn xut
khng chp nhn vic c cnh tranh. n y cc nh lm lut phi suy tnh
xem nn bo h c quyn n u? C nn bo h c quyn n mc trit
tiu ton b cnh tranh khng, v cnh tranh trong lnh vc no?
V nguyn tc, ngi tiu dng khng nht thit phi mua ng hng ca nh
sn xut, m c th mua hng ca nh sn xut khc mt mt hng thay th
tng ng (substitutes). Nu trn th trng c mt hng tng ng thay
th th quyn s hu tr tu khng trit tiu cnh tranh. Quyn s hu tr tu ch
trit tiu cnh tranh khi n l nguyn nhn dn n vic khng c mt hng no
thay th c sn phm ca ch s hu tr tu. Trng hp ny t khi xy ra,
song khng phi l khng c (th d nh trng hp ca Microsoft c quyn
h iu hnh Windows). chng hnh vi lm dng quyn s hu tr tu, lut
php nhiu nc quy nh quyn s hu tr tu khng c trit tiu ton b s
cnh tranh i vi cc sn phm c bo h.
i vi nhm ngi s dng th ba sinh vin, hc sinh, gio vin, php lut
t lu cng nhn quyn c tip thu kin thc ca cc ch th ny. iu 10
ca Cng c Berne quy nh cc nc c th ginh ngoi l ca quyn tc gi
i vi vic s dng tc phm minh ho ging dy min l iu ph
hp vi thng l chnh ng. Tuy nhin, hin nay cc ngoi l ny ang b nh
hng bi vic ch s hu s dng cng ngh thng tin m ho cc tc phm k
thut s (nh c s d liu, multimedia hay phn mm). Hin nhin vic m
ho tc phm k thut s l mt vic lm chnh ng ca ch s hu tr tu
(ging nh ch s hu mt chic xe c quyn kho chic xe ca mnh). Tuy
nhin, vn y khng n gin, v ti sn v hnh khc ti sn hu hnh, v
v vai tr ca s hu tr tu trong vic thc y sng to133 buc nh nc phi
tm cch cho nhm ngi s dng th ba c quyn tip cn kin thc vi gi
phi chng.
e.
Li ch ca x hi
th trng tp ch truyn hnh khng phi l th trng chnh ca BBC v RTI. BBC v RTI
lm dng quyn tc gi i vi chng trnh truyn hnh ngn cn ngi khc khng c
kinh doanh mt ngnh Thng mi mi (xut bn tp ch chng trnh truyn hnh).
133
Xem chng 1 v phn u ca chng 10.
216
134
Th d iu 5 BLDS Ba Lan, hay BLDS Nht Bn. V lut dn s Ba Lan, xem Wolter, A.,
Ignatowicz, J. v Stefaniuk, K. (1996) Prawo Cywilne, Zarys Czesci Ogolnej. PWN. V lut
dn s Nht Bn, xem kin ca GS. Niimi trong Mt s vn v Sa i, B sung BLDS Vit
Nam, Tp ch Thng tin Khoa hc Php l thng 11 + 12/2001, trang 248.
135
Murphy, W. v Roberts, S. (1998) Understanding Property Law. Sweet & Maxwell.
136
G. Soros (1999) Open Society Reform Capitalism. London.
137
Coase, R. (1988) The Firm, The Market, and the Law. The University of Chicago Press, IL
217
sinh vin, hc sinh, gio vin, nh nghin cu khng c tip cn thng tin
cng ngh b bt kn bi hnh vi lm dng c quyn ca quyn s hu
tr tu.
11.2
138
Harz, M. (1997) Dominance and Duty in The EU: A Look Through Microsoft Windows at
the Essential Facilities Doctrine. Emory International Law Review 11: 189.
139
L Hng Lan (2001) Mt s vn v quyn tc gi trong BLDS thc trng thi hnh v
khuyn ngh hon thin. Chuyn Tp ch Thng tin Khoa hc Php l thng 11/12 nm
2001.
221
140
222
223
ch th chng minh c rng cc tha thun nhm nng cao cht lng sn
phm v em li li ch cho ngi tiu dng.
hn ch kh nng lm dng, php lut cc nc thng quy nh l nu
trong hp ng c nhng iu khon mang tnh cht lm dng, th cc bn phi
c ngha v chng minh rng cc iu khon ny khng xut pht t ng c
lm dng. iu ny c ngha l chng phi tha mn hai iu kin (1) vic p
dng cc tha thun trn l cn thit, (2) khng lm mt hon ton kh nng
cnh tranh ca cc i th khc trn th trng. c chp thun, cc ch th
phi cung cp thng tin v tr li cc cu hi ca y ban v cnh tranh ca tng
nc (theo mu son sn). y ban s xem xt trong vng 3 thng. Nu cc ch
th cung cp thng tin sai hay tha thun khng cn tha mn cc iu kin nu
trn, th y ban c quyn rt li chp thun.
11.4
225
141
226
Bn cht ca bo h quyn s hu tr tu
Xem Bo co Gp ca Chnh ph trnh Quc hi xin kin xy dng BLDS (im 5).
227
Bo h v cn bng li ch gia cc ch th
D
11.3
mc bo h
Cc vn cn nghin cu tm mt c ch bo h thch hp
Kessie, F-K. (1999) Developing Countries and the World Trade Organization What Has
Changed? World Competition 22(2): 94.
229
147
Hin c rt nhiu cc lp trnh vin trn th gii sn sng trao i kin thc lp trnh
trn h Linux, khng thu tin. Thm ch c mt trang web mang tn "Copyleft"
phn i vic lm dng "Copyright" (bn quyn) ca cc cng ty a quc gia. Bn c
c th lin h trang web: www.gnu.org.
230
11.4
Kt lun