Professional Documents
Culture Documents
Bat Phuong Trinh Chua Can
Bat Phuong Trinh Chua Can
Van e 5
B > 0
A < B A < B 2
A 0
2-\
B < 0
A 0
A > B
B 0
2
A > B
3-\ A2 B2
(A + B ) ( A B ) 0
A 0
A B
4-\ A B
A < 0
A B
5-\ Trong trng hp gap nhieu dau can ta at ieu kien cac bieu
thc co x phia di dau can , tm ieu kien chung , t o bien oi
tng ng e a ve cac dang c ban tren .
6-\ Bat phng trnh hu t :
Bat phng trnh hu t la bat phng trnh a c ve dang :
P( x )
0 ( 0 , > 0 , < 0) trong o P(x), Q(x) la cac bieu thc a
Q( x )
17 15x 2 x 2
x+3
> 0 (1)
17
x 1.
2
Sau o chu y en mau co ( x + 3) la mot nh thc bac nhat .
17
Trng hp 1:
< x < 3 : bat phng trnh vo nghiem .
2
(v t so > 0 con mau so < 0 VT < 0 )
Trng hp 2 : -3 x 1: (1) 17 15x 2x2 > 0
17
< x < 1 (2)
2
Sau o giao vi ieu kien 3 x 1 ta c 3 < x < 1 .
Vay tap nghiem cua bat phng trnh la :
S = (3 ; 1 )
b)
1 1 4x 2
x
< 3
1 1 4x 2 3x
< 0
x
Trng hp 1 : 1 1 4 x 3x < 0
1 3x < 1 4x 2
(
dk
)
x
>
0
1
x > 3
1 3x < 0
1
1
1 4x 2 0
x
2
2
1 3x 2 0
x 1
2
1 4x > (1 3x )
3
1 4 x 2 > 1 6x + 9 x 2
81
1
1
3 < x 2
1
1
<
1
2
x
3
1
3
0 < x
3
0 < x < 6
13
1
(1).
So vi ieu kien 0 < x
2
2
1
1
3 < x 2
1
x
3
2
13x 6x < 0
x < 3
1 3x > 0
1
1
1 4x 2 0
x
2
2
1 4x 2 < (1 3x ) 2
6
x < 0vx >
13
1
6
1
x<0 v
<x
2
13
2
1
6
1
<x
So vi ieu kien x < 0 v
(2)
13
2
2
1
1
Hp (1) (2) ta c nghiem cua bpt la : x
2
2
c)
x 2 + x 2 + 2 x + 2 > 4 2x
x 2 + 2x + 2 + x 2 + 2 x + 2 6 > 0 (*)
at t = x 2 + 2 x + 2 1 (1)
(*) t2 + t 6 > 0 t < 3 v t > 2 (2)
(1) (2) t > 2
Vay bat phng trnh x 2 + 2x + 2 > 2
x2 + 2x + 2 > 0 x < 1 3 v x > 1 + 3
82
d)
1 x4 x2
x 1 < 0
1 x 4 x 2 0
x 1
x 1 0
1 x 4 x 2 x 2 2 x + 1
Trng hp 1 :
Vi x < 1 va 1 x 4 x 2 0 x 4 x 2 1
x2(x2 1) e
luon co ngha la x2 1 0 x 1 v x 1 (*)
Vi x 1 x4 x2 1 0 (1)
at t = x 2 ( t 0)
1 5
1+ 5
t
(1) t2 t 1 0
2
2
1+ 5
1+ 5
x2
0
So vi ieu kien ta c : 0 t
2
2
1+ 5
2
1+ 5
2
x 4 x 2 x 2 + 2x
2 x x 2 0
0 x 2
x 4 x 2 0
x 1 v x 1 1 x 2 (b)
5
x 4 x 2 x 4 4x 3 + 4x 2
x
4
x 2 + 4x + 4 < x + 2
Cach 1 :
x 2 + 4x + 4 < x + 2
x + 2 > 0
x > 2
x 2 + 4 x + 4 0
x R
x
0x < 0( voly)
x 2 + 4 x + 4 < ( x + 2) 2
83
6
x
Giai
6
c xac nh khi :
x
x 2 5x + 6
6
x 0
5 x 0
( , 0] [ 2, +3)
x
x
2 x 3
x 0
x 0
1/ y = 5 x
(1)
ieu kien cua nghiem: 4 x 7
Giai
x + 3 2x 8 + 7 x
(2)
(1) x + 3 2x 8 + 7 x + 2 ( 2x 8 )( 7 x )
42
x 2 11x + 30 0 x 5 x 6
(3)
1 x 0
x 1
1 x 1 + x2 > 0
2
2
1 x > x + 1
1 x > x + 1
x 1
x [ 1, 0]
1 x 0
84
Vay : 1 x 1 + x 2 > 0 1 x 0
T o suy ra Bang xet dau cua f ( x ) = 1 x 1 + x 2
Theo tren : f ( x ) = 1 x 1 + x 2 > 0 1 x 0 nen
f ( x ) < 0 x < -1 x > 0
V du 4
Giai phng trnh : x 2 x 1 ( x 1) x + x 2 x = 0
Giai
1) x 2 x 1 (x 1) x + x 2 x = 0
x 2 x 1 (x 1) x + x ( x 1) = 0
A = x
at :
(A 0)
B = x 1 (B 0)
A 2 B2 = 1
Ta co :
(1)
2
A 2B AB + AB = 0
(2)
85
V du 5
Giai bat phng trnh : (x 3) x 2 4 x 2 9
Giai
Tap xac nh cua phng trnh la : ( ; 2] [ 2; )
Ta co : (x 3) x 2 4 x 2 9
(1)
(x 3) x 2 4 (x + 3) 0 (2)
at f (x) = (x 3) x 2 4 (x + 3) .
(3)
x 4 = x + 6x + 9
13
x=
6
x 3
(3)
13
6
. f (4) = 16 4 7 = 12 7 < 0
. f (3) = 6 5 < 0
. f (2) = 5 > 0
. f (2) = 5 > 0
x
f(x)
13
-2
6
0 +|
| + 0
13
hay x 3
6
V du 7
Giai bat phng trnh :
2x 2 6x + 1 x + 2 > 0
Giai
at f(x) = 2x 6x + 1 x + 2
' = 9 2 = 7. Ro rang f xac nh va lien tuc tren
2
86
3 7 3 + 7
; + . Trong tap xac nh, ta co :
;
2 2
f (x) = 0 2x 2 6x + 1 x + 2 = 0
2x 2 6x + 1 = x 2 4x + 4
2x 2 6x + 1 = x 2
x=3
x 2
x
f(x)
- 0
+
3 7
2
||
3+ 7
2
|| -
3 4 +
0 +
3 7
f (0) > 0;f (4) > 0. ap so : x ;
(3; )
2
x2 < 4x
4 x > 0
x 2 < 16 8x + x 2
x 2 0
2 x < 4
v x>6
x < 3
x < 4
2
x 9x + 18 > 0
x 2
2 x < 3
b)
x 2 4x > x 3
x 3 < 0
x 2 4x 0
x 2 3 0
2
x 4x > ( x 3)
x 0
9 x0 v x>
x > 2
x < 3
x 0
v
x 3
2 x 9 > 0
x4
x 0
x 3
9
x >
2
9
2
87
c)
x 2 + x 12 8 x
x 8
8 x 0
76
2
2
x + x 12 64 16 x + x x
17
x 2 + x 12 0
x
4 v x3
76
76
x 4 v 3 x
x 4 v 3x
17
17
d)
x 2 7x 8 + 6 x
x 6 0
x 2 7 x 8 x 6 x 2 7 x 8 0
x 2 7 x 8 x 2 12x + 36
x 6
44
x 1 v x 8 8 x
5
44
e) 2+
x 2 3x 10 > x
x 2 3x 10 > x 2
x 2 < 0
x < 2
x 2 3x 10 0
x 2 v x 5
x 2
x
2
0
x
2
x > 14
2
x > 14
2
>
+
x
3
x
10
x
4
x
4
f) (x 3)
x 2 4 x2 9 (x 3) ( x 2 4 x 3) 0
x 3(dk )
x + 3 < 0
x 3 0
2
x 4 0
Trng hp 1 : 2
x 4x x + 3
x + 3 0
x 2 4 x 2 + 6x + 9
x 3
x < 3
x 2 v x 2
x 3
13
x
6
88
x 3
13
13 x
x
6
(1)
x 3
x + 3 0
x 3 0
Trng hp 2 : 2
2
x 4 x 2 + 6x + 9
x 4 x+3
2
x 4 0
x 3
13
x
x 3 (2)
x 26vx 2
13
Hp (1) (2) : x
v x3
6
g)
6 x 2 12x + 7 + 2x x2
6 x 2 12x + 7 x2 2x
6( x 2 2x ) + 7 x2 2x (1)
at y = x2 2x y + 1 = (x + 1)2 0 y 1
y 1
(1)
6 y + 7 y(*)
1 y < 0
1 y < 0
7
1 y < 0
6 y + 7 0
y
y 0
(*)
6
y 0
1 y 7
2
y 2 0
6
y
7
y
+
y 6 y 7 0
x 2
x 2
2
1 y < 0 1 x2 2x 0 2
0 y 7
x
0 x 2 x 7
x 2
2x + 1 0
2x < 0
2x 0
2x 7 0
x R
0 < x < 2
0 < x < 2
x 0vx 2
1 8 x 0 v 2 x 1 + 8
1
+
8
1 8 x 1+ 8
89
Bai 1
Giai bat phng trnh :
1+ x + 1 x 2
x2
4
(1)
Giai
1 + x 0
ieu kien : 1 x 0 -1 x 1
2
2 x 0
4
x2
Khi o (1) 1 + x + 1 x + 2 1 x 2
4
x4
x4
2 + 2 1 x2 4 +
- x2 1 x2 - 2 1 x 2 +1+
0
16
16
2
x4
0 1 x 2 1 +
(2)
16
2
1 1 4x 2
< 3 (1)
x
Giai
1
1
1 4 x 2 0 x
2
ieu kien :
2
x 0
x 0
4x
1 (1 4 x 2 )
<3
<3
(3)
x (1 + 1 4 x 2 )
1 + 1 4x 2
4x < 3(1+ 1 4 x 2 ) 3 1 4 x 2 > 4x 3 (2)
90
1 3
<
4x 3 < 0 3 1 4 x 2
2 4
1 1
(2) ung vi moi x thuoc ; \ {0}
2 2
1 1
Vay nghiem cua (1) la ; \ {0}
2 2
Ta a co : x
Bai 3
x 4 + x 2 + 1 + x ( x 2 x + 1)
( x 2 + 1) 3
x
x+
1
x+
1
x
+ 1
1
x+
1
x
x+
1
x
1
= t 2 , Bat phng trnh tng ng vi :
x
1
1
1 t t , do hai ve dng vi moi t 2 nen bnh
t
t
1
1
1
phng hai ve ta c 1 - t2 + t - -2t. 1
t
t
t
1
1
1
t+1-2 1 0 ( 1 - 1)2 ung vi moi t 2 ,
t
t
t
Ta at : x +
91
Bai 4
Giai va bien luan bat phng trnh : x m + 2m
Giai
x + 2m (1)
x m 0
x m
(2)
x + 2m 0 x 2m
ieu kien :
Ta xet ba trng hp :
a) m = 0 : (1) x x ung vi moi x 0
b) m > 0 : (2) x m
Khi o (1) x m + 4m2 + 4m 1 m x + 2m
0<m
x 4m 0
2
(
3 4m )
2
x m
x m + (3 4m )
16
16
3
Giao vi ieu kien x m vi 0 < m
th (1) co nghiem :
4
2
3 4m
m x m +
4
Bai 5
Giai bat phng trnh :
(12 x)
12 x
x2
82
+ (x 2)
<
x2
12 x
3
Giai
12 x
> 0 2 < x < 12
x2
Bat phng trnh :
1
1
82
+
<
2
2
(x 2) (12 x ) 3(12 x )( x 2) (12 x )(x 2)
ieu kien :
82
3
(12 x )(x 2)
t>3
Bat phng trnh 2 82
50
2
10 < 3 t + 2t
t < 3 t > 3
(12 x )( x 2) > 3 (12 x)(x 2) > 9 3 < x < 11
Ket luan : 3 < x < 11
Bai 6
Giai bat phng trnh :
x 2 4 x + +3 -
2 x 2 3x + 1 x 1
(ai hoc Kien truc Ha noi )
Giai
x 2 4 x + +3 -
2 x 2 3x + 1 x 1
(*)
ieu kien :
x = 1
x 2 4x + 3 0
x 3
2
2x 3x + 1 0
1
x
2
Vi x =1 , bat phng trnh nghiem ung
Vi x 3 , ta co :
93
(*)
( x 1)( x 3) -
( x 1)(2 x 1) x 1
x 3 -
2x 1
x 1
Ta thay :
x 3 -
2x 1 <
x 1
( vi x 3)
Vi x
(*)
1
.
2
3 x -
3 x + 1 x
1 2x - 1 x
1 2x
3 x + 1 x + 2 (3 x )(1 x ) 1 2x
3 + 2 (3 x )(1 x ) 0
Ket luan : x = 1 hay x
(luon thoa x
1
)
2
1
2
Bai 7
Giai bat phng trnh :
Ta co :
( x + 5)(3x + 4) 0
(1)
x 1 < 0
x 1 0
(2)
( x + 5)(3x + 4) > 16( x 1) 2
94
x 5
x 5
4
Giai (1) : (1) x
x < 1
3
3
x < 1
13x 2 51x 4 < 0
1
<x<4
1x<4
13
x 1
4
x<4
3
Bai 8
Giai bat phng trnh :
1+ x 1 x x
(1)
(1 + x ) (1 x )
x x
1 0 (2)
1+ x + 1 x
1+ x + 1 x
1+ x + 1 x < 2
2
1+ x + 1 x
-1>0
Do o (2) x > 0
Vay nghiem cua bat phng trnh la : 0 x 1.
95
Bai 9
Giai bat phng trnh :
7 x 13 3x 9 5x 27
(ai hoc Dan lap phng ong 2001)
Giai
7 x 13 3x 9 5x 27
7 x 13 3x 9 + 5x 27
27
x
5
7 x 13 3x 9 + 5x 27 + 2 (3x 9)(5x 27)
27
x
5
27
x 23
5
59x 2 458x + 443 0
229 + 26304
x 23
59
96
27
5 x 23
229 + 26304
x
59
229 26304
x
59
Bai 10
Chng minh rang vi moi t [ 1;1] ta co :
1+ t + 1 t 1+ 1 t2 2 t2
(ai hoc quoc Gia TP HCM -2001)
Giai
Vi {t} 1 , ta co :
1+ t + 1 t 1+ 1 t2
1 +t + 2 1 t 2 +1 t 1 + 1 t2 + 2
t2 0
Xet :
1+
1 t2
1 t2
1 t 2 2 t2
1 t2
1 t2 1
1 t2
( 1 t 1) 0
2
(luon ung )
1+ t + 1 t 1+ 1 t2 2 t2
Bai 11
Giai bat phng trnh : 2x2 +
x 2 5x 6 > 10x + 15
(ai hoc Y- Ha Noi- 2001 )
Giai
2x +
x 5x 6 > 10x + 15
2
2(x2 5x 6) +
x 2 5x 6 +3 > 0
x 2 5x 6 ; vi x -1 hoac x 6 th y 0
y > 1
Ta co bat phng trnh : 2y2 + y 3 > 0
y < 3 (loai)
2
at y =
Vay
x 2 5x 6 > 1 x2 5x 7 > 0
97
5 + 53
x >
2
5 53
x <
2
Bai 12
Giai bat phng trnh :
x 2 3x + 2 + x 2 4 x + 3 2 x 2 5 x + 4
(ai hoc Y Dc TP HCM - 2001)
Giai
x 2 3x + 2 + x 2 4 x + 3 2 x 2 5x + 4 (*)
x 4
ieu kien :
x 1
(*) ( x 2)( x 1) + ( x 3)( x 1) 2 ( x 4)( x 1) (**)
Trng hp 1 : x 4
(**) x 2 + x 3 2 x 4 = x 4 + x 4
(Bat phng trnh luon ung vi moi x 4 ;v x 2 > x 4; x 3 > x
4)
Trng hp 2 : x < 1
(**) (2 x )(1 x ) + (3 x )(1 x ) 2 (4 x )(1 x )
2 x + 3 x 2 4 x
V x < 1 : 2 x < 4 x ; 3 x < 4 x
Trng hp 3 : x = 1 : (**) ung
ap so : x = 1 hay x 4
98
(vo nghiem)
Bai 13
Giai bat phng trnh :
(1 +
x2
1+ x
> x4
(ai hoc S pham Vinh - 2001)
Giai
(1 +
1+ x
> x 4 (*)
Khi x 0 :
x2 1 1+ x
(*)
> x 4 1 - 2
x2
x 1
1+ x < 3
1 + x < 9
x 0
x 0
1+ x + 1 + x > x 4
1 x < 8
x 0
2x a x.
1
2
1 a = 0 a = 1: (1) co nghiem x = 1
1 a 2x a 1 1 a
1 1 a 2x a 1 + 1 a
(1)
(2)
99
(1)
ap so : m
Bai 15
Vi moi gia tr a > 0 , giai bat phng trnh a + x + a x > a (1)
(e thi cac trng ai hoc mien Bac nam 1970)
Giai
a + x 0
x a
-a x a (*)
a x 0
x a
ieu kien :
(1)
a+x + ax
> a2
a 2
0 < a < 2
(2)
2
3
a x a 4 x < a (4 a )
100
Xet he (2) ta co :
Neu a 4 4x2 < a3(4 a) < 0 : he vo nghiem
a3
(4 a ) x < a a(4 a )
4
2
a
Ket hp ieu kien (*) ta chon c x <
a(4 a )
2
x <
a
a(4 a ) vi 2 a < 4
2
Vo nghiem khi a 4
a
a(4 a ) a vi 2 a < 4 .
2
Bai 16
Vi gia tr nao cua y ton tai t nhat mot gia tr cua x la nghiem cua bat
phng trnh
2 log 1 y 2 3 + 2 log 1 y 2 x 2 > 0 (1)
2
Giai
at log 1 y = m , ieu kien y 0
2
101
1
2
0 < y <
2
2
Bai 16
nh y e :
y
y
y
> 0
21 + log 2
+ 2 x1 + log 2
x 2 2 log 2
1
1
1
+
+
y
+
y
y
y
=m
y +1
y
> 0 y < -1 y > 0
y +1
m 2 + 6 m < 0
' < 0
m < 0 m > 6
m<0
3 m > 0
m < 3
m < 3
y
<0
y +1
y
y
1
log 2
< -1
<
-1 < y < 1
y +1
y +1 2
T o m < 0 1 + log 2
2 5 x + 24 5 x 1 5 x + 7 (*)
102
(
2(5
)
+ 24)
2 5 x + 24 5 x 1 5 x + 7
x
5x 7 + 5x + 7
)(
2 5 x + 24 5 x 7 + 5 x + 7 + 2 5 x 7 5 x + 7
2 5 2 x 49 48 5 x 49 24 5 2 x 49 576
52x 625 5x 25 = 52 x 2
Giao vi ieu kien ban au ta c nghiem cua bat phng trnh la
log57 x 2
Bai 18
Giai bat phng trnh
log 2
(x
4 x + 3 > log 1
2
x 4x + x + 1 + 1
2
+1
Giai
ieu kien e bai toan co ngha la :
x 2 4x 0
-1 x 0 x 4
x + 1 0
2
Ta co VP = log 1
+1
2
4
+
+
1
+
1
x
x
x
2
2
1
= log 1
+ log 1
2
x 2 4x + x + 1 + 1
2
2
1
= log 1
x 2 4x + x + 1 + 1
2
( x 4 x + x + 1 + 1)
T o bat phng trnh tr thanh :
log ( x 4 x + 3) > log ( x 4 x + x + 1 + 1)
= log 2
x 2 4x + 3 > x 2 4x + x + 1 + 1
103
Bai 19
Giai phng trnh :
(x
4 x + 3 + 1 log 5
x 1
+
5 x
( 8x 2 x
6 +1 0
x 2 4x + 3 0
x 2 4x + 3 0
x > 0
x > 0
2
x=1x=3
x 4x + 3 = 0
x 2 4x + 3 0
(x
4 x + 3 + 1 log 5
x 1
+
5 x
( 8x 2 x
6 + 1 = log 5
1
+1 = 0
5
= log 5 3
2
3
= log 5
>0
2
3
5
3
(e y rang
3
>1 )
2
5
3
104
Bai 20
Giai bat phng trnh : cosx y2 -
y x2 1 0
Giai
ay la mot trong nhng dang dan en s oi lap :
Phng trnh a cho tng ng vi : cosx y2
y x 2 1 (1)
(6)
cos x = 1
cos x = 1
x=0
2
2
x + 1 = 1
x = 0
2 x 1 + 3 x 2 > 4 x 3 + 5 x 4 (1)
Giai
2 x 1 0
3 x 2 0
4
ieu kien :
x
5
4 x 3 0
5 x 4 0
Bat phng trnh (1) tng ng vi :
2 x 1 4 x 3 > 5 x 4 3 x 2 (2)
Ta co :
2 x 1 4 x 3 0 2 x 1 4 x 3 2x 1 4x 3
x1
105
va 5 x 4 3 x 2 0 5 x 4 3 x 2
5x 4 3x 2 x 1
Vay :
Neu x = 1 : (2) 0 > 0 : vo ly
2 x 1 4 x 3 > 0
(2) c nghiem ung
5 x 4 3x 2 < 0
Neu x < 1
vi x < 1.
4
x<1
5
2 x 1 4 x 3 < 0
(2) khong nghiem ung
5 x 4 3x 2 > 0
Neu x > 1
vi x > 1.
4
x<1
5
Chu y :
Neu giai bang cach thong thng se mat thi gian hn nhieu .
Bai 22
Giai bat phng trnh : 2 x 1 x + 2 > x 2
(e ai Hoc Mo a Chat )
Giai
x
ieu kien :
x1
x + 2 0
Luc o : 2 x 1 x + 2 > x 2 (1)
4( x 1) ( x + 2)
> x 2
(1)
2 x 1 x 2
( x 2) 3 2( x 1 x + 2 > 0
V x 1 nen
x 1 x + 2
106
3 3 2( x 1 x + 2 ) < 0
Bai 22:
Tm m e bat phng trnh :
1
thoa man x ;3
2
1
(1 + 2x )(3 x ) > m + (2x 2 5x + 3) (*) x ;3
2
Cho x = 3 : 0 > m + 6 m < 6 .
1
ieu kien u : Vi m < 6 ta chng minh (*) ung x ;3
2
at t = (1 + 2 x )(3 x ) 0 th (*) tr thanh :
t > m + 6 t2 t 2 + t > m + 6
ieu nay hien nhien ung v :
1
t2 + t 0 x ;3 ; m + 6 < 0
2
Vay m can tm la : m < 6 .
Bai 23
Giai bat phng trnh :
x 2 + 6x 5 > 8 2x
(e ai Hoc Quoc Gia HaNoi )
Giai
x 2 + 6x 5 > 8 2x
ieu kien : 1 x 5
Neu 4 < 4 5 (1) nghiem ung .
Neu 1 x 4 : (1) x 2 + 6x 5 > 64 32 x + 4x 2
23
4x 2 32 x + 64 < 0 3 < x <
5
Ta ch co 3 < x 4
Vay nghiem cua bat phng trnh la 3 < x 5
107
Bai 24
Giai bat phng trnh : 5 x + 5 < 2 x + 1 + 4
2x
2 x
(e ai Hoc Luat TPHCM)
Giai
ieu kien : x > 0
1
at t = x +
,t 2
2 x
Ta co : t2 = x + 1 + 1 2x + 1 = 2( t 2 1)
2x
4x
Bat phng trnh a cho :
5t < 2( t 2 1) + 4 2t 2 5t + 2 > 0
1
t < (loai)
2
x + 1 > 2 x + 1 +1> 4
4x
t > 2
2 x
0 < x < 3 2 2
2
2
4x 12x +1 > 0 ( v x > 0)
> 3+ 2 2
x
2
Bai 25
Cho Bat phng trnh : ( x 2 + 1) 2 + m x x 2 + 2 + 4
1-\Giai Bat phng trnh tren khi m = 3.
2-\ Xac nh tham so m e Bat phng trnh a cho c thoa vi moi
x tren oan [ 0;1 ]
( ai Hoc Luat TPHCM)
Giai
1-\ ( x 2 +1) 2 +3 x x 2 + 2 + 4
2
2
2
x4 + 2 x2 x x2 + 2 x ( x + 2) x + 2
x 0
4
2
2
x + 2 x 1 0 0 x < 2 1 0 x
x 0
x 0
2-\ Ta co : ( x 2 + 1) 2 + m x x 2 + 2 + 4
108
2 1
m x 4 2x 2 + x x 2 + 2 + 3
m x 2 ( x 2 + 2) + x x 2 + 2 + 3
at t = x x 2 + 2 khi 0 x 1 , ta co : 0 t
at f(t) = t 2 + t + 3 ; t [0; 3 ]
f(t) = 2t + 1 .f(t) = 0 t =
1
2
x 2 3x + 2 + x 2 4x + 3 2 x 2 5x + 4
( ai Hoc Quoc Gia TP HC M )
Giai
x 2 3x + 2 + x 2 4 x + 3 2 x 2 5x + 4 (1)
(2)
x 2 + x 32 x 4
bat phng trnh hien nhien ung v x 2 > x 3 > x 4 0
* x 1 : (2) x 1 x 2 + x 1 x 3 2 x 1 x 4
Ro rang x = 1 la nghiem .
Xet x < 1 . Luc o :
2 x + 3 x 2 4 x
(2)
5 2 x + 2 2 x 3 x 4 (4 x)
2 2 x 3 x 11 2x
97
(loai).
24
2 2 x 3 x ay nghiem cua (1) la : x =1 hoac x 4 .
109
Bai 28
Giai va bien luan theo tham so m bat phngtrnh sau:
x 2 4 m (x 2) (1)
(e ai Hoc Quoc Gia Ha Noi )
Giai
ieu kien : x2 4 0 x 2
x 2
* Neu m = 0 : bat phngtrnh co nghiem : x 2
x 2
* Neu m > 0 , ta co :
x 2
x 2
(1) x 2 4 m 2 ( x 2) 2 x + 2 m 2 ( x 2)
x 2
x 2
x 2
( m 2 1) x 2(m 2 + 1)
x 2
x 2
* Neu 0 < m 1 th (1)
x 2
x 2
2(m 2 + 1)
* Neu 0 > m 1 th (1)
2 x
m2 1
x 2
* Neu m < 0 th (1) x 2
x 2 4 m 2 ( x 2) 2
x 2
x 2
x
2
x 2
x + 2 m 2 ( x 2)
( m 2 1) x 2(m 2 + 1)
x 2
2( m 2 + 1)
* Neu 1 < m < 0 th (1)
x
m2 1
* Neu m 1 th (1) x 2.
110
Bai 29
Tm nghiem cua bat phng trnh :
x + 1 x 2 < x 1 x 2 trong [ 0 , 1 ]
(e ai Hoc Kien Truc Ha Noi )
Giai
x + 1 x2 1 x2 x 1 x2
x [ 0 , 1 ] , vay bat phng
trnh a cho vo nghiem trong [ 0 , 1 ].
Bai 30
Giai va bien luan bat phng trnh :
x m x 2m > x 3m ( m : tham so )
Xet
Giai
x m x 2m > x 3m
x m > x 2m + x 3m (*)
* Neu m 0 bat phng trnh vo nghiem.
* Neu m > 0 . ieu kien x 3m . khi o :
(*) x m > x 2m + x 3m + 2 ( x 2m)( x 3m)
4m x > 2 ( x 2m)( x 3m)
Khi 3m x < 4m , bnh phng 2 ve bat phng trnh nay , ta c :
16m 2 + x 2 8mx > 4( x 2 5mx + 6m 2 )
(6 + 2 3 ) m
(6 2 3 ) m
<x<
2
3
(6 + 2 3 ) m
Giao vi ieu kien : 3m x < 4 , ta c : 3m x <
2
Ket luan :
+ Neu m 0 : bat phng trnh vo nghiem.
+ Neu m > 0 : bat phng trnh co nghiem.
(6 + 2 3 ) m
.
3m x <
2
3x 2 12mx + 8m 2 < 0
111
Bai 31
Giai bat phng trnh (x 3) x 2 4 x 2 9
(ai hoc dan lap Ngoai ng Tin hoc , nam 1997)
Giai
(x 3)
x 2 4 x 2 9 ( x 3) x 2 4 ( x 3)( x + 3)
Vi x = 3 ta co ang thc
Vi x 3 ta phan lam 2 trng hp
x>3:
Luc o ta co :
x2 4 x + 3
x2 4 x2 + 6x + 9 x
V x > 3 nen tat nhien x
13
6
13
. Do o nghiem cua bat phng trnh
6
la x > 3
x< 3
Ta co :x < 3 x 3 < 0 nen bat phng trnh tng ng vi
x2 4 x + 3
13
Suy ra : x
6
13
13
Vi x
th x > 3 va nghiem cua bat phng trnh la x
6
6
x 3
ap so :Vay nghiem cua bat phng trnh a cho la :
x 13
6
Bai 32
Cho bat phng trnh x - 2 x 1 m + 1
a) Giai bat phng trnh vi m = 0
b) Vi gia tr nao cua m th bat phng trnh vo nghiem
Giai
a) Ta phai co ieu kien x 1
Bpt x 1 2 x 1 x2 2x + 1 4x 4
112
x2 6x + 5 0 1 x 5
b) Xet x - 2 x 1 m + 1
at t = x 1 0 x 1 = t2
t2 2t m (t 1)2 m + 1
1 - m +1 t 1 + m +1
Ket hp vi ieu kien t 0 ta thay m -1 bat phng trnh luon co
nghiem
max 1 1 m + 1,0 t 1 + m + 1
1 + max2 1 m + 1,0 x 1 + (1 +
m + 1 )2
Bai 33
Giai bat phng trnh : x + 3 x 1 > 2 x 1
(ai hoc dan lap Hong Bang , nam 1998 1999)
Giai
x + 3 x 1 > 2x 1
x 1 0
2 x 1 0
x 1 + 2 x 1 + 2 ( x 1)(2 x 1) < x + 3
x 1
x
2
2 2 x 2 3 x + 1 2 x + 5
x 1
2 x + 5 0
4 2 x 2 3x + 1 < 4 x 2 20 x + 25
x 1
5
1 x
5
3
2
1x
x
2
2
7 x < 3
2
2
4 x + 8 x 21 < 0
2
113
3
2
Bai 34
Giai bat phng trnh
3x 2 + 6 x + 4 < 2 2 x x 2
(ai hoc Giao thong van tai , nam 1998)
Giai
at t =
3 x 2 + 6 x + 4 , ta co :
3 x 2 + 6 x + 4 < 2 2 x x 2 (1)
t < 2 2 x x 2
(2)
2
t2 4
t = 3 x 2 + 6 x + 4
x2 + 2x =
3
t 0
t2 4
(3)
9x 2 4
5x 2 1
3x + 2
9x 2 4
3x + 2
(3x + 2)(3x 2) 3x + 2
5x 2 1
5x 2 1
2
x < : (3x + 2)(3x 2) > 0
3
(
3x + 2 )(3x 2 )
Do o
3 x + 2 vo nghiem
5x 2 1
114
2
: (3x + 2)(3x 2) 0
3
5
(3x + 2)(3x 2) 3x + 2 hien nhien thoa man
Do o
5x 2 1
2
x>
: (3x + 2)(3x 2) > 0
3
(3x + 2)(3x 2) 3x + 2 3x 2 5 x 2 1
Do o :
5x 2 1
2
5
(3x 2)2 5x2 1 4x2 12x + 5 0
x
3
2
2
1 1 5
Vay tap nghiem cua bat phng trnh la : ;
;
5 5 2
3
< x
2x + 1 < 5
b. 3x 2 > 1
2x 1
3
3x 2
Bai 2.
a. 2 x + 10 < 3x 5
c.
x+3
2
4x
d.
c.
b.
( x + 4)(2 x 1) < 2 (x + 4)
115
Bai 3.
a.
( x + 2)( x 5) < 8 x
c.
17 15x 2x 2
>0
x+3
b. x 2 x 12 < x
d.
9 x 20 < x
e. x 2 4 x > x 3
Bai 4
f. 3x 2 22 x > 2x 7
a)
x 2 5x + 6 x + 4
b)
2x 2 3x 5 < x 1
c)
x 2 + x 12 < 8 x
d)
3 x2 < 4 x
e ) x 2 7x 8 < x 6
Bai 5
a) s x 3
b)
x +1 < x 3
c)
x 2 2x > 1 x
d)
x 2 3x 10 > x 2
e)
2x 2 + 7x + 5 > x + 1
e)
x +1 x 2 1
f)
x+3 x4 2
g)
x 1 + x + 2 1
h)
3x + 1 + x 4 4 x + 5 < 0
k) 2 x + 1 x 1 2 x 3
Bai 6
Giai cac bat phng trnh sau :
a) 4(x + 1)2 < (2x + 1)(1 - 3 + 2 x )2
b) (x 3) x 2 + 4 x2 9
x + 2 x +1 x
c)
d)
e)
2x 2 6x + 1 x + 2 > 0
x
x
2
>3
x +1
x +1
f)
5x 2 + 10 x + 1 7 x 2 2x
g)
1+ x + 1 x 2
x2
4
ap so :
3
a) - x < 1 hoac 1 < x < 3
2
116
5
hoac x 3
6
3 7
d) x
hoac x 3
2
f) x -3 hoac x 1
h) 17 4 x + x 5 13x + 1
Bai 7
Giai bat phng trnh :
1
1 x 1
a)
x x >
2
x
x
b) x -
c)
c) x >
4
< x < -1
3
g) 1 x 1
e) -
b)
x 2 + 2 x 15 + x 2 8x + 15 >
d) x 4 <
(1 +
x2
1+ x
2 3 3
3
2x
< 1 + 2x 1
2x + 9
4 x 2 18x + 18
e) 5 x +
5
2 x
< 2x +
1
+4
2x
Hng dan :
5 +1
45
b) 0 < x <
2
8
c) x < 0 hoac x > 5
d) 1 x 8
1
1
1
2
t =x+
= 2t 2 2
e) at t = x +
+ 1 2x +
4a
2x
2 x
t > 2
2
Bat phng trnh se la : 2t 5t + 2 > 0 1
t >
2
3
3
ap so : x > + 2 hoac 0 < x < 2
2
2
Bai 8
a) x + 6 > x 1 + 2 x 5
b) x 2 x + 3 2 x 0
a) x > 1, x
c)
e)
g)
2 7 + x 2 7 x > 4 28 d) x 2 + x 2 + 11 < 31
2 1
>
x 2
4 3
x2 4
2x 1
x+2
7
x+2
2x 1 12
f)
x4
x +2
<x8
h) ( x + 5)( x 2) + 3 x ( x + 3) > 0
117
Bai 9
x 2 3x + 5 + x 2 3x + 7
a)
2x + 6x 2 + 1 < x + 1
d) (1 + x 2 ) x 2 + 1 > x 2 1
e)
x +5 +2>3 x 3
e)
f)
x2 +4 6x 2
g)
1+ x < 2 3 1 x
4 4x 3 + x 6 > x 3 2
h) x 4 2 x 2 + 1 > 1 x
Bai 10
a)
3x 2 + 5x + 7 3x 2 + 5x + 2 > 1
4
2x < 2
2x
b)
c) ( x 3) x 2 4 x 2 9
12 x
12 x
> 0
24
x2
x2
1
1
e)
+
>
2 + 4 x2 2 4 x2 x
d)
6x
x2
2
f)
g)
x 2 16
x 3
+ x 3 >
5
x 3
x + 3x + 4 + x + 1 > 3
h) x 2 + 3x + 2 x x + 1 < 1
Bai 11
Tm m e phng trnh : (1 + 2 x ).(3 x )
, 3
2
thoa man , x
118
Bai 12
Giai va bien luan phng trnh :
x x 1 > a (1) vi a : tham so dng
Hng dan :
x 1
x 1
a2 +1
>
(1)
2
2x (a 2 + 1) < 2 x x 1
4( x 1) x < [2 x (a 2 + 1)] 2
ap so :
a = 1 : bat phng trnh vo nghiem
a 2 + 1
119