SUVREMENA UMJETNOST

Apstraktni ekspresionizam
Apstraktni ekspresionizam je moderni stilski pravac amerikog apstraktnog slikarstva koji se
razvio u New Yorku 1940-ih godina, a tijekom 1950-ih se afirmirao kao dominantan umjetniki
smjer i u SAD-u i u Europi.
Apstraktni ekspresionisti su razvijali nadrealistiku metodu automatizma, to ih je dovelo do gestualne
aktivnosti koja izmie razumskoj kontroli. Tako naslikana slika nije prikaz nekog sadraja nego polje
slikarova tijela koje ostavlja trag, a trag postaje sadraj - djelo. Slika je zapis automatizirane kretnje,
intervencije koju proizvodi umjetnik, a on to moe initi kistom, prolijevanjem boje iz kantice ili prskanjem
boje etkom (dripping), pri emu nastaje neobuzdan, spontani kovitlac gestualnih tragova, a sredite slike
se gubi i ona curi ravnomjerno preko svojih rubova na sve strane.
Umjetnike koji su prihvatili ovakav nain rada i promiljanja ne povezuje toliko neki jasan zajedniki slikarski
stil koliko uvjerenje da stvaralakom inu treba prii spontano, bez razumske intervencije ili kontrole. Pod
utjecajem nadrealista i egzistencijalne filozofije, ovi slikari, su otkrili novi pristup umjetnosti gdje je slikarstvo
postalo zamjena za ivot. Apstraktni ekspresionizma ibo povezan s politikom Hladnog rata (prodorno,
muko slikarstvo Greenberg)

Predstavnici
Najvaniji slikar ovoga pravca je Jackson Pollock (1912. - 1956.). Njegove slike su ogromne apstraktne
kompozicije koje su nastale prskanjem ili kapanjem boje po poloenom platnu, tako da je Pollock slikao ak
i stojei na slici (tzv. akcijsko slikarstvo). Slike predstavljaju rasprsnutost, umrljanost, isprepletenost,
diskontinuiranost, razlivenost poteza koji vjerno odraavaju putanje umjetnikova tijela u realnom prostoru.
Slikar svoje osjeaje ekspresivno prenosi jasnim potezima stvarajui apstraktnu sliku bez poetka, kraja ili
sredita ("Jesenji ritam").
Apstraktni ekspresionizam se rairio i u Europi, premda su ovdje donekle sauvali odreenu dozu
figuralnosti koja je pojaavala njihovu ekspresivnost. Takvi su npr.: Wools, W. De Kooning, Jean Dubuffet i
dr.
Slinu neurotinost, ali drugaijeg impasta i kolorita pokazat e radovi grupe COBRA (ime nainjeno od
poetnih slova gradova iz kojih dolaze umjetnici Copenhagen, Bruxelles i Amsterdam) koju ine
Danac Asger Jorn (1914.-1973.), Belgijci Pierre Aleschinsky (1927.-) i Guillaume Corneille (1922.-), te
Nizozemac Karel Appel (1921.-).

Osnovna su likovna obiljeja grupe siloviti potezi kistom, iskrivljeni oblici i naglaeno jak
kolorit, dok su izbor tema i kromatski registri manje sumorni u odnosu na ekspresionistike.

JACKSON POLLOCK
a. uvari tajne njegov stilski rukopis (APERSPEKTIVNO DJELO), brzi
potezi kista, utjecaj Picassa i ameriko indijanskih totema
b. Full Fanthom Five tehnika drippinga, aluzija na Shakespeara. U kasnijim
radovima koristi tapove umjeto kista, ritmino nanosi boju na velika platna
postavljena nap od studija, time mijenja percepciju slike, postavlja je
horizontalno i time iskazuje sovje tjelesne impulse i akcije.
c. One (Number 31) naputa figuraciju, vano samo djelovanje tijela
d. Autumn Rhythm naznake ivotinja
RENATO GUTTOSO
e. Ideoloka diskusija
f. Raspee
ANDRE FOUGERON
- Atlantska civilizacija antiteza apstraktnog ekspresionizma
BARNETT NEWMANN
- Vir Heroicus Sublimis
FRANCUSKA
JEAN FAUTRIER
-Taoci
- Jako mlada djevojka
JEAN DUBUFFET
- najutjecajniji enformel umjetnik
- prezirao umjetnost kao instituciju
MICHEL TAPIE
- Tijela ena
- Metafizika
- enska golotinja
MARK ROTHKO
ARSHILE GORKY
ROBERT MOTHERWELL
- U pet popodne
CLEMENT GREEBERG

POSLJEDICE MODERNIZMA: BRITANSKI UMJETNICI

- poslijeratna atmosfera u Londonu postaje sve vie optimistina
- javlja se figuracija
- Ben Nicholson, Barbara Hepworth, Naum Gabo mladi umjetnici iz St. Ives,
Cornwell. Geometrijska apstrakcija, utjecali na slikara Petera Lanyona
PETER LANYON
- postkubistiko oblikovanje prostora te volumena interijera i eksterijera
- Bojewyan Farms
HENRI MISCAUX
- kaligrafski radovi sjedinjavanje pisanja i slikanja
WILLEM DE KOONING
- apstraktno ekspresionistiki radovi s korijenima u urbanom ivotu
- ljudska figura podijeljena u dijelove
- konstruirana pomou ekspresionistikih poteza uljanom bojom
- ene

POKRET MLADI BRITANSKI UMJETNICI (YBA)

Pokret "Young British Artists (Mladi britanski umjetnici, skraeno: YBA), kojemu su se pridruili Damien
Hirst i Tracey Emin, postao je vodei svjetski pokret 1990-ih, koji se odlikovao potporom
galerije Charlesa Saatchija postigavi svjetsko priznanje svojom originalnom konceptualnom
umjetnou instalacija poput Hirstove instalacije s morskim psom u formaldehidu. Galerija Tate u
Londonu i njena nagrada, Turner Prize, ali i Kraljevska akademija (Royal Academy), ih je takoer
podrala. God. 1999. nastao je pokret Stuckista, figurativnih slikara protiv djelovanja YBA-a.
[2]
Udruenje britanskih umjetnika (Federation of British Artists) redovito odrava izlobe tradicionalnog
figurativnog slikarstva.[3] Jack Vettriano i Beryl Cook su doivjeli veliku slavu, ali ne i slubeno
priznanje.[4] Banksy je umjetnik koji je slavu stekao svojim londonskim graffitima i danas je veoma
priznat slikar.[5]Ostali umjetnici koji su nedavno postigli svjetsku slavu su indijskog podrijetla, ali
godinama ive u Engleskoj su: Kamal Koria i Singh twins (blizanci Sing) [6].

FLUXSUS
Fluxus je umetniki pokretiz druge polovine pedesetih godina, svoj vrhunac je dosegao u
priodu 1958-62, arascvetavao 60-tih i poetkom 70-tih u oblicima bliskim
konceptualnojumetnosti, hepeningu, performensu, land artu... U osnovi bio je to pokuaj dase
obnovi "duh dade i da se spajanjem medija muzike, teatra i likovneumetnosti, uklone granice
izmeu razliitih umetnosti i stvori jedno posebnoautonomno delo. Poput Dade i Fluxus je
"nekoherentan i razbijen pokret okome e istorija sauvati samo mit jer je mali broj njegovih
manifestacija bionamenjen muzejima".
Fluxus je promovisao artistike eksperimente pomeane sasocijalnim i politikim
aktivizmom, jednu u ona vremena kada je nastajao estovisoko vrednovanu formu.
Mada su Amerika i Nemaka bili glavni centari, Fluxus je biomeunarodni avangardni pokret,
aktivan u glavnim gradovima Holandije, Engleske,Francuske, vedske, Japana,... Njegovi
kljuni predstavnici bili su raznolikagrupa individualista ija je najea tema bila njihova
oduevljenostspontanou i humorom. lanovi Fluxusa izbegavali su sve
ograniavajue teorije,prezrivo su odbacivali iste estetskeciljeve,stvarajui sloena
multimedijalna dela od sluajno "naenih" pesama;promovisali su mail art, neme orkestre,
i kolae od gotovihmaterijalakao to su posteri,novine, ili drugi recikslirani otpaci. Njihove
aktivnosti obuhvatale su mnoge"Dogaaje" i "Situacije", esto nazivane "Akcija" radove koji
su provocirali vladajue oficijelne definicije umetnosti, - performanse,gerilu ili
ulini teatar,koncerte elektronskemuzike..U Americi su sline oblike stvaralatva nazivali
Hepeningom.
Prve fluxus akcije izveli su avangardni kompozitorri DonKejd i Num Dun Pejk a zatim se
pokret naglo pririo irom planete. U Parizufluxusovci su se okupljali oko Iv Klajna, u
Njujorku oko Alena Kaproa, KlasaOldenburga, Dima Dajna, Dika Higinsa i Roberta
Rauenberga. U Nemakoj okoVolfa Vostela, Bazona Broka, Jozefa Bojsa, u Japanu oko
Murakamija, Tanake iKanajame.
Za sve fluxus akcije karakteristno je da se u njima, kao iu hepeningu uostalom, "naputa
planirano struktuisasnje akcije i sasvim seograniava na koncetrisani doivljaj jednog
improvizovanog, intermedijalnogdogaanja, koji se publici izvodi u nameri da se znatno
intenzivira sposobnostiulnog doivlja".
Prvi fluxus festival je odran od 1. do 23. septembra 1962.u Visbadenu sa Dik Higinsom,
Elison Noulz, Nam Dun Paikom, Emetom Vilijamson,Arturom Kopkeom, Fostelom,
Filijoum i Mekjunasenom. Drugi, Pariski skup odranje decembra iste godine uz prisustvo
mita i Perija. Sledee 1963 festival jeodran u Diseldorfu kome je prisustvovao Bojs i skup u
Njujorku 1964. godine,odran u uvenom Karnedi holu. Nekako u to vreme, prema
istoriaru Fluxuspokreta Poensu, grupa koja se do kraja nikad nije ni organizovala poinje
dagubi svoju deliminu konherentnost razlijavui se u brojne eksperimentalne struje bliske
duhu dade.
Fluxus je nameravao da "proisti svet od buroaskebolesti . . . mrtve umetnosti", da
"promovie revolucionarnu poplavui plimu u umetnosti, da promovie neumetnost..." i da
"izvri fuzijukulturnih kadrova u jedan jedinstven front i akciju".
Jedan od najznaajnijih mislilaca fluxsus pokreta HenriFlint, izmeu ostalog, dao je
konceptualnoj umetnosti ime definiui je kao"prevashodno umetnost ija su graa
"koncepti", kao to je naprimer, zvuk graa muzike". Flin je, prema Ken Fridmanu,
svojimistraivakim radom tokom kasnih pedesetih i ranih ezdesetih godina ukonceptualnoj
umetnosti, kulturi, politici, matematici i lingvistikojfilozofiji razvio filozofske temelje za ono
to se zove i filozofijaneoavangarde.

Veina lanova Fluxusa jo se tokom kasnih ezdesetih godinautopila u neki od brojnig

rukavaca konceptualne umetnosti ( Henri Flint, DordMekjuanes, Joko Ono, Dord Breht,
Robert Moris, Bob Vots, Simone Moris, Valterde Marija, Ben Votije, Dik Higins, Alan
Keprou, Al Hansen, Nam Dun Paik, LaMont Jang, Toas mit, Stenli Braun. i neto kasnije
Milan Knjiak, ErikAnderon, Jozef Bojs, Def Hendriks, Bik Forbs, Puker Kirkbi, Volf
Foel...)
Rezimirajui bogato stvaralako iskustvo fluksusovaca BenVotije kao prilog razvoju
umetnikih trendova u 60-im godinama istie kaonajbitnije doprinose Fluksusa avangardnoj
muzici i pozoritu insistiranjem nakonceptu aktivnog uea publike.
Drugi, vaan doprinost Fluksa savremenoj kulturi jekonstituisanje EVENT-a, dogaaja, kao
sredita nove estetike. Kad Dord Breht,pie Ben Votije u eseju "ta je Fluksus", stavi
saksiju sa cveem naklavir i to kao muziki predlog, to znau da stavlja u iu jednu
jednostavnurealnost. To je u istoriji umetnosti granini gest stava "ivot jeumetnost".
Meil art su promovisali Rej Donson i Dord Breht kaosredstvo za prenoenje "umetnikih
ideja i doivljaja putem sitnihpojedinosti iz ivota, otroumnih zapaanja, anagdota itd. Fostel
je stvaraoteke ekspresionistike hepeninge prepune simbolike. Roberet Fili je
znaajno"rehabilitovao ulogu kafanskog genija i antiprofesionalni duhFluksusa". Bojs je
spajao siromanu umetnost i pozu umetnike zvezdeprepune politike demagogije. La Mont
Jang, jedan od istorijskih osnivaaFluksusa svojim muzikim kompozicijama bio je blizak
EVENTS-ima Brehta. Volterde Marija je napisao "Meangles Work"(rad bez cilja i znaenja)
1960.Kejd je rano, jo u samim poecima pokreta, izborio poziciju slinu onoj kojiimao
Marsel Dian u Dadi. Henri Flint je svojim stavovima o anti-umetnosti ine-umetnosti
najjasnije profilisao neo-avanradnu estetiku visoke moderne.George Maciunas (1931-1978)
skovao je ime fluxus. On je to opisao kao"fuziju Spikea Jonesa, gegova, igara, vodvilja,
Cagea i Duchampa".
U Srbiji su se brojni stvaroci zanimali za ideje Fluksusa iveto ih inkorporisali u svoje radove.
Vladan Radovanovi je stvarao zanimljivukonkretnu elektronsku muziku u dosluhu sa
principima fluksusa. Leonid ejka jeradio kolae, Bora osi je afirmisao estetiku Mixed
Media, Miroljub Todoroviformirao neoavangardni pokret nazvan Signalizam.

Fluksus (od latinske rei flux teenje) je ime meunarodnog neoavangardnog umetnikog pokreta
osnovanog 1962, iji je cilj povezivanje pripadnika ekstremne avangarde u Evropi i SAD. Grupa
amerikih i evropskih likovnih umetnika, pesnika, teatrologa i kompozitora nije posedovala jedinstveni
stilski identitet, ali su njene aktivnosti na mnogo naina predstavljale preporod duha dadaizma .
Osnovne ideje i stavovi fluksusovaca, zasnovane na antiumetnosti i antiestetici, raznorodne su, a
esto i kontradiktorne. U pokretu je posebno izraena tenja ka sintezi raznorodnih umetnikih
disciplina, brisanju granica izmeu umetnosti kroz raznovrsne akcije i improvizovana intermedijalna
dogaanja.
Kao to je primetio jedan od istraivaa i tumaa ovog pokreta Fluksus je kao i Dada nekoherentan i
razbijen pokret (...) i o njemu e istorija sauvati jedino mit, jer je mali broj njegovih manifestacija bio
namenjen muzeju.
U Fluksusu su delovali: Don Kejd, Jozef Bojs, Dord Breht, Joko Ono, Dord Mekjunas, Ben
Votje, Volf Fostel, Erik Andersen, Robert Filiu, Ken Fridman i drugi.

HRVATSKA
EXAT 51
-

EXAT 51. je naziv umjetnike grupe iz Zagreba, (kratica od Eksperimentalni

atelje), slikara i arhitekata koja je djelovala u Zagrebu od 1950. do 1956. godine.

lanovi grupe bili su arhitekti; Bernardo Bernardi, Zdravko Bregovac, Zvonimir Radi, Boidar
Raica, Vjenceslav Richter, Vladimir Zarahovi i slikari; Vlado Kristl, Ivan Picelj i Aleksandar
Srnec.

EXAT 51. se zalagao za apstraktnu umjetnost, suvremene vizualne komunikacije i sintezu

svih disciplina likovnog stvaralatva, danas bi se to reklo - total dizajn. U ono vrijeme poratno
vrijeme, kada je socijalistiki realizam bio gotovo slubena umjetnost, to su bili hrabri stavovi.
Grupi i njezinom djelovanju svakako je iao u prilog razlaz tadanje Jugoslavije sa SSSR-om i
odbacivanje rezolucije Informbiroa od strane Tita.

Nove tendencije
Nove tendencije je naziv za 5 meunarodnih izlobi odranih u Zagrebu od 1961. do 1973., koje je
organizirala tadanja je Galerija suvremene umjetnosti (danas Muzej suvremene umjetnosti). Na izvjesni
nain Nove tendencije su bile nastavak onog to je zapoela umjetnika grupa EXAT 51 elja da se na
gotovo znanstvenoj osnovi sintetiziraju umjetniki pokreti 1960-ih i 1970-ih, ali i tadanje jugoslavenske
nesvrstane politike.
Tako su Nove Tendencije izrasle u neto kao pokret koji je okupljao avangardne
umjetnike Zapadne i Istone Europe i obje Amerike, bez obzira na njihove ideoloke razlike. Uglavnom su
to bili umjetnici koji su eksperimentirali sa Op Artom, kinetikom umjetnou i lumino kinetikom
umjetnou. Najvjerniji izlagai bili su umjetnici okupljeni
oko njemakih grupa ZERO i Effekt, Grav iz Francuske,
iz talijanskih grupa N i T i jugoslavenske grupe EXAT 51. Zvijezdani trenutak tog pokreta bila je Izloba
odrana u Muzeju dekorativnih umjetnosti u Parizu 1964.

Povijest
Organizatori Novih tendencija bili su likovni kritiari okupljeni oko zagrebake Galerije suvremene
umjetnosti; Boo Bek (direktor galerije), Boris Kelemen (kustos galerije), Matko Metrovi, Radoslav
Putar, Dimitrije Baievi Mangelos i slikari: Ivan Picelj (lan zagrebake grupe EXAT 51) i Almir
Mavignier (brazilsko - njemaki umjetnik).

Prvu izlobu Nove Tendencije (1961.) karakterizirao je vrlo irok spektar umjetnikih stilova unutar
apstrakcije. To vie nije bilo klasino dvodimenzijalno slikarstvo, ve trodimenzionalni objekti - spoj

kiparstva i slikarstva. Izloba je okupila umjetnike eksperimentatore; Almira Mavigniera, Julije Knifer,
njemake slikare okupljene oko asopisa Zero (Otto Piene, Heinz Mack), talijanske umjetnike
okupljene oko milanske galerije i asopisa Azimuth (Enrico Castellani (slikar i kipar), Piero Manzoni
(konceptualni umjetnik). Na izlobi su prevladavala djela usmjerena na sistemska istraivanja;
Franoisa Morelleta (kipar), Karla Gerstnera (vicarski grafiki dizajner), te optika istraivanja povrine
i strukture objekta; Marca Adriana (austrijski avangardist), Julio Le Parca (argentinski kinetiki kipar),
Gnthera Ueckera i djela talijanske grupe "N" (Biasi, Massironi, Chiggio, Costa, Landi). Na
Tendencijama 1 pojavljuju se i prvi radovi programirane i kinetike umjetnosti, koji na kasnijim
izlobama postaju dominantni stil.

Tendencije 2 (1963.), obiljeio je Op Art, Nove tendencije postaju neto kao pokret. Slikarstvo se
shvaa kao racionalni nauni proces, za koji su potrebna znanja iz psihologije (teorije Gestalta). Cijene
se eksperimenti s novim tehnikim medijima u cilju istraivanja vizualne percepcije.

Tendencije 3 (1965.) istraivale su odnos kibernetike i umjetnosti, prije izlobe odran je simpozij
na istu temu.

Tendencije 4 (1968./69]].) obiljeili su raunari, uz izlobu organiziran je meunarodni simpozij

"Kompjuteri i vizualna istraivanja". Zanimljivo je da se je paralelno sa zagrebakom izlobom odrala i
izloba Cybernetic Serendipity ulondonskom institutu za suvremenu umjetnost.

Te iste godine Galerija suvremene umjetnosti pokrenula je asopis "Bit international" kao glasilo pokreta
(izalo je 9 brojeva od 1968 -1972.).

Tendencije 5 (1973.) odrane su pod sloganom - Konstruktivna vizuelna istraivanja;

Kompjuterska vizuelna istraivanja; Konceptualna umjetnost

U sklopu Izlobe odran je simpozij sa temom "Racionalno i iracionalno u suvremenoj umjetnosti".

Tendencije 6, iako planirane nisu ni odrane, odran je samo meunarodni simpozij 1978., i
retrospektivna izloba Nova umjetnika praksa 1966.-1978.

Ciljevi Novih tendencija

Nove tendencije, kao pokret bavile su se problemom odnosa izmeu umjetnosti i drutva, elivi
socijalizaciju i demokratizaciju umjetnosti. One su teile dokidanju hipostazirane vrijednosti unikata, davanje
istoznane vrijednosti multiplu i izjednaavanju umjetnosti i znanosti. Vodei domai teoretiari bili su Matko
Metrovi, Radoslav Putar i Vera Horvat Pintari.

Tendencije nisu okupljale samo slikare, ve i tad vrlo utjecajne teoretiare neokonstruktivistike i kinetike
umjetnosti i teorije informacija; Giulio Carlo Argan, Umbro Apollonio, Laszlo Beke, Palma Bucarelli, Umberto
Eco, Herbert W. Franke, Udo Kultermann, Enzo Mari, Manfredo Massironi, Abraham A. Moles, Frieder
Nake, Frank Popper.[1] I veina umjetnika izlagaa, objavljivala je uz rad i svoje teoretske tekstove; Karl
Gerstner, Julio Le Parc, Heinz Mack, Alberto Biasi, Almir Mavignier, Franois Morellett, Otto Pienne,
Gnther Uecker, Yvaral. Od tadanjih jugoslavenskih autora na izlobama Tendencija sudjelovali su; Ivan
Picelj, Julije Knifer, Vojin Baki, Vladimir Bonai, Ivan imek, Juraj Dobrovi, Vlado Kristl, Vjenceslav
Richter, Aleksandar Srnec, Miroslav utej i Ante Vulin. [1]

U poast Novih tendencija odrana je u njemakom gradu Karlsruhe 2008. / 09. izloba Bit
International. [Nove] Tendencije - Computer And Visual Research, Zagreb 1961-1973.

GORGONA
Umjetnika grupa Gorgona djelovala je u Zagrebu od 1959. do 1966. Okupljala je umjetnike
- Marijana Jevovara
- Julija Knifera
- uru Sedera
- Josipa Vanitu
- Ivana Koaria
- Miljenka Horvata
teoretiare
- Dimitrija Baievia Mangelosa
- Radoslava Putara
- Matka Metrovia.
Gorgona nije imala ni program ni manifest i nije bila slikarska grupa u uobiajenom smislu.
Zasnovana je na ideji o duhovnom srodstvu u mnogo irem smislu nego to podrazumijevaju
okviri odreenog stilskog programa, u njoj su umjetnici traili duhovnu i intelektualnu
slobodu. Svaki od umjetnika u Gorgoni zadrao je i razvijao potpunu stvaralaku autonomiju.
Zalagala se za nekonvencionalne oblike umjetnikog djelovanja. Oblici djelovanja Gorgone
mogu se svesti pod tri skupine: izlobe u Studiju G (1961.-1963., Salon Schira u Zagrebu),
izdavanje publikacije Gorgona (1961.-1966., antiasopis, svaki broj funkcionirao je kao
zasebno, umjetniko djelo), koncepti, projekti i razliiti oblici umjetnikog komuniciranja.
Oko nje bili su koncentrirani najznaajniji oblikovni i slikarski doprinosi toga doba.
Prethodila je kasnijim oblicima Nove umjetnike prakse.