Cevre Yonetim Sistemi Rehberi

istanbul Sanayi Odas - evre ubesi
Yayn no:
20027
evre ubesi yayn no: 20021
KOBller in
EVRE YNETM SSTEM

Rehberi
Nisan 2002
rtibat iin:
stanbul Sanayi Odas
Tepeba, Merutiyet Cad. No. 118, Beyolu-stanbul
Tel:
(02 i2) 252 2900 (I 50- i54)
Fax:
(02 i2) 25 i 4637
Email: cevre@iso.org.tr
iiNDEKiLER
indekiler
Sunu
III
_.
evre Ynetim Sistemi (YS) Kurma Aamalar .

evre Ynetim Sistemi Bileenleri ..
i.
evre Politikas ..
2.
evre Boyutlarnn Belirlenmesi
3.
Kanuni ve Dier artlar
4.
evre Ama ve Hedefleri
5.
evre Ynetim Program ..
6.
Bnye (Yap) ve Sorumluluk
7.
Eitim, Bilinlendirme ve Yetkinlik
8.
letiim
_
9.
Dokmantasyon
LO. Dokman Kontrol .
II. Operasyonel Kontrol
12. Acil Hal Hazrl ve Bu Hallerde Yaplmas Gereken
13. zleme ve lme ...
14. Uygunsuzluk, Dzeltici-nleyici
Faaliyet
15. Kayt ..
16. YS Denetimi __
17. Ynetimin Gzden Geirmesi
...........
__._._ _ _
m
mm_
3
4
6
9
. ii
13
.. 14
17
19
21
23
25
.27
29
31
ler .
...................
33
_'_
35
_......................
37
Ekler:
i. evre Mevzuat Listesi
2. ISO 14001: i997-ISO 900 i:2000 Karlatrma
Tablosu
....
mm
41
45
rnek Dokmanlar:
evre Politikas rnei ..
Prosedr rnei i: evre Boyutlarnn Belirlenmesi Prosedr
Prosedr rnei 2: Kanuni ve Dier artlarn Takibi Prosedr
Prosedr rnei 3: evre Ama ve Hedeflerinin Belirlenmesi Prosedr
evre Ynetim Program rnei
Prosedr rnei 4: Eitim Prosedr
Prosedr rnei 5: letiim Prosedr
Prosedr rnei 6: D letiim Prosedr .....
Prosedr rnei 7: Dokmantasyon
Prosedr
Prosedr rnei 8: Dokman Kontrol Prosedr ....
Prosedr rnei 9: Operasyonel Kontrol Prosedr ..
Prosedr rnei i O: evresel Performans n zlenmesi Prosedr ..
Prosedr rnei i i: YS Dzeltici ve nleyici Faaliyetler Prosedr
Prosedr rnei 12: Kayt Prosedr
Prosedr rnei 13: YS Denetim Prosedr
Prosedr rnei 14: Ynetimin Gzden Geirmesi Prosedr ...
49
. 50
53
54
56
57
.. 59
61
63
64
... 66
67
69
72
73
75
m
Kaynaklar
77
KOB'ler in evre Ynetim Sistemi Rehberi
iii
SUNU
21. Yzylda, "evre Koruma" ve "Srdrlebilir Gelime", sanayi iin

nemli konularn banda gelmektedir. Sanayi bu iki kavram ncelikleri
arasnda kabul etmek, politika ve programlarn buna gre biimlendirmek
ve uygulamalarnda evreye duyarl olmak durumundadr. Sanayi iin,
evre koruma, srdrlebilir kaynak kullanm ve srdrlebilir gelime
gibi kavramlarn, gndeminin ncelikli konular haline gelmesi, bu
konularn, firmann ama ve hedefleri iinde yer alarak, firma ynetiminin
her alannda ve her dzeyinde uygulamaya konmasn gerektirmektedir.
Toplumda
hzla gelien ve yaygnlaan
evre bilinci, evrenin
korunmasnn ve bu konuda ciddi dzenlemeler yaplmasnn nemini
srekli olarak gndemde tutmaktadr. Bugn tketicilerin nemli bir
blm, sadece evre dostu ve kullanm sonras geri kazanlabilir rn
tercih etmektedir. Okullarda ocuklar evre konusunda bilinlenmekte ve
daha duyarl davranmakta, kendilerine ve gelecek kuaklara daha iyi bir
evre braklmasn istemektedirler.
evre konusundaki sorunlarn zm byk lde evreye duyarl bir
yaklamn benimsenmesi ne baldr. zel sektrdeki firmalarda, "evre
Koruma ve evre Ynetimi" anlaynn yaygnlamas, firmalarn ksa ve
uzun vadeli karlarna hizmet edecektir.
Hzla gelien ve yaygnlaan iletiim aralar sayesinde, toplumlar, evre
konusundaki
gelimelerden,
hzl ve yaygn bir biimde haberdar
olmaktadrlar.
evre konusundaki
yaklamlar,
son yllarda hzla
deimektedir.
Bu deiim, zel sektrde de gzlemlenmekte;
i
yerlerindeki
fiziksel
evrenin
dzenlenmesinde,
seilen
retim
teknolojilerinde ve atklarn ynetiminde, evreye daha duyarl yaklamlar
benimsenmekte,
evre ynetim sistemleri firma ynetimi ile entegre
edilmektedir.
Firma ynetimi ile entegre "evre Ynetimi" sisteminin anlam; her
iyerinde
alnacak
kararlarda
evre'nin
srekli
gz
nnde
bulundurulmas, kararlarn uygulanmas iin uygun sistem ve prosesler
gelitirilmesidir. evre Ynetimi, sadece bir kontrol sistemi deil; firmann
evre konusundaki sorumluluklarna cevap verici ve ayn zamanda riskleri
azaltc, pazar imkanlarn artrc ilevlere sahiptir. ok sayda firmann
faaliyet raporlarnda, evrenin ynlendirdii ynetim sisteminin, evre
koruma yannda, ekonomik baarlar da getirdii kabul edilmektedir.
KOB"ler in evre Ynetim Sistemi Rehberi
Enerji, su ve dier hammadde kaynaklarnn retimde etkin ve verimli

kullanm, iletmelerde, zellikle de kk ve orta lekli iletmelerde
maliyetleri drecek, evre kaynaklarnn daha duyarl kullanlmasn
salayacaktr.
Firmalarn,
tketicilerin
evre konusundaki
bilinli
tercihlerine duyarl olmalar, yeni pazar imkanlar aacak, yeni rnlerin
gelitirilmesini
kolaylatracaktr.
Ayrca firmann
evreye duyarl
almas, alanlarn da motive edecektir.
evre'nin
ihmal edilmesi ise, deiik nedenlerle firmann ekonomik
kayplara
uramasna
neden olacaktr.
Hatta, evre mevzuatna
uyulmamas
sonucu, bir takm cezalara, firmann faaliyetten
men
edilmesine,
iyerinin kapanmasna
kadar varan zararlara muhatap
olunacaktr.
letmelerin evreyi koruyucu nlemler almamas veya
tketiciye zarar veren rnleri retmeleri sonucu, firma ve yneticiler,
ykl tazminatlar demek durumunda kalabileceklerdir. Gerek ABD'de,
gerekse Avrupa Birlii lkelerinde bunun rnekleri oktur. evreye
duyarl politikalar ve uygulamalar, iletme iin bu tr risklerden kanma
veya bu riskleri en aza indirme olana salayacaktr.
evreye duyarl i yaam ve evre politikalar, firmann ama ve hedefleri
iinde yer almal, st ynetimin en nemli ilgi alanlarndan birisi olmaldr.
evre koruma ve evre ynetimi sorumluluu, firmann genel mdrnden
balamak zere, btn departman yneticilerinin ve firma alanlarnn en
nemli grevleri arasnda yer almaldr.
Odamz evre ubesi tarafndan hazrlanan bu Rehber'in, yelerimizin
byk bir blmn oluturan Kk ve Orta Boy letmelerimizin,
kaynaklarn daha verimli kullanmalarna,
iyerlerinde evre Ynetim
Sistemi oluturarak, firmalarn daha iyi ynetmelerine ve evre mevzuat
gereklerine daha kolay uymalarna yardmc olacana inanyoruz.
Sayg lar mzla,
C. Tanl KK
stanbul Sanayi Odas
Ynetim Kurulu Bakan
vi
stanbul Sanayi Odas - evre ubesi
EVRE YNETiM SiSTEMi (YS) KURMA AAMALAR
evre Ynetim Sistemi kurulurken atlmas gereken ilk adm, ust yonetmn
desteinin salanmasdr. Ynetimin, evre ynetim sisteminin salayaca
avantajlar ve sistemin kurulmas aamasnda gerekli olabilecek kaynaklar
hakknda bilgi salibi olmas salanmaldr. Ynetimin sisteme verdii destek
tm alanlar tarafndan grlebilmeli ve sistemle ilgili taahhtleri tm
firmaya duyurulmaldr.
.
Firma bnyesinde YS almalarn srdrecek kiinin (proje lideri) seimi
olduka nemlidir. Bu kii, gerekli yetkiye sahip, organizasyonun yapsn ok
iyi biliyor ve proje ynetimi becerisine sahip olmaldr. Bir zorunluluk
olmamasna karn, ISO 9000 deneyimi olmas avantaj salayacaktr.
Proje lideri, evre Ynetim Sistemi almalar iin bir ilk bte ve i plan
hazrlamaldr. Ortaya kacak ilk maliyetler, alanlarn YS almalar iin
harcayacaklar
mesaileri,
eitin
maliyetlerini,
dardan
alnabilecek
danmanlk hizmetleriri, ofis ara-gerelerini ierebilir.
Firmann eitli blm ve kademelerinin temsilcilerinden oluan bir alma
grubu, nemli noktalarn, mevcut durumun belirlenmesi ve deerlendirilmesi
konusunda alr. Gerekli grlen durumlarda, taeron ve tedariki frma
temsilcilerinin de grubun almalarna katlmalar salanabilir. Bu grup, YS
kurma almalarnda, zellikle srecin banda, olduka sk aralklarla bir
araya gelerek almalarn yrtecektir. Disiplinler aras (apraz ilevli grup)
bir grubun oluturulmas, presedurlerin salkl olarak hazrlanmasna ve frma
genelinde YS'nin benimsenmesine yardmc olacaktr.
evre, sal-i gvenlii ve mevcut prosedrlerin
etkinliinin
sorgulanmas konularnda en gvenilir bilgi kayna firma alanlardr nk
bir ii en iyi bilen, o ii yapandr. Presedurlerin hazrlanmas aamasnda,
alma grubu, alanlarn grlerinden ve nerilerinden faydalarmaldr. Bu
ekilde, frma genelinde alanlarn YS'ni benimsemesi ve katlmlar
salanacaktr.
alma grubunun belirlenmesinin ardndan atlacak ilk adm, firmann mevcut
evre almalarnn gzden geirilmesi ve YS (ISO 14001 baz alnabilir)
kriterleri
ile mevcut
durumun
uyarlnn
deerlendirilmesidir.
Bu
deerlendirme;
firmann
organizasyonel
yapsn,
evresel
etkilerini,
yrrlkteki evre politika, plan Ye prosedrlerini. eitim programlaru, yasal
gereklilikleri vb. ierebilir. Deerlendirme sonras, frmann hangi ynlerden
iyi durumda olduu ve hangi alanlarda ekstra alma gerektii belirlenmelidir.
KOB'ler
in evre Ynetim
Sistemi Rehberi
ekil 1. evre Ynelim
Sistemi
YNETiMiN GZDEN GEiRMESi
PLANLAMA
.~
SUREKLI GELIME
evre Boyutlan
Ama ve Hedefler
evre Ynetim Program
~
DZELTici NLEyiCi FAALiYETLER
UYGULAMA
- izleme ve lme
- Uygunsuzluk, Dzeitici
ve Onleyici Faaliyet
- Kayt
- YS Denetimi
- Bnye (Yap) ve
Sorumluluk
- Eilim, Bilinlendirme
- iletiim
- Dokmantasyon
- Dokman Kontrol
- Operasyonel Kontrol
- Acil Hal Hazrl
ve Yetkinlik
Yaplan n gzden geirmenin sonular dorultusunda; yaplacak iler, bu

ilerin gerekletirilmesinden
sorumlu olacak kiiler, ihtiya duyulacak
kaynaklar ve iin ne zaman tamamlanaca gibi konular ieren bir aksiyon
plan hazrlanmaldr.
Bu noktada, firma, presedurlerin ve dier sistem dokmanlarnn hazrlklarna
balayabilir. Baz durumlarda bu, evre ile ilgili mevcut prosedrleriri revize
edilmesi veya dier sistem prosedrlerinin (kalite, ii sal - i gvenlii
prosedrleri vb.) YS'ne uyarlanmas/uygun hale getirilnesi eklinde olabilir.
yS
kurulurken,
sistemin
yeterli derecede
esnek
olmasna
zen
gsterilnelidir. Zaman iinde sistem zerinde bir takm deiiklikler yaplmas
kanlnazdr fakat balangta esnek olmayar bir sistem kurulmas, bu
deiikliklerin ok sk aralklarla yaplmasn zorunlu klacaktr.
Prosedrleriri Ye dier dokmanlarn hazrlanmasndan sonra, frma, YS'ni
uygulamaya hazrdr. Bu aamada yaplacak ilk i, alanlara, faaliyetlerinden
kaynaklanan evresel etkiler, yeni/revize
edilmi prosedrler
ve yeni
sorumluluklar ile ilgili ei-",ritin11er
vermektir.
YS'nin uygulanmaya balamas sonrasnda sistem performansnn llmesi
ve deerlendirilmesi gerekmektedir. Bunun iin, periyodik YS denetimleri ve
srekli izleme Ye lmler yaplmas gerekecektir. YS'nin performansnn
deerlendirilmesi, zaman iinde, sistemin ve frmann ene performansnn
gelitirilmesine nemli katklarda bulunacaktr.
EVRE YNETiM SiSTEMi BiLEENLERi
evre ile ilgili nemli noktalarn sistematik olarak kontrol edilmesini,

izlenmesini ve deerlendirilmesini garanti altna almak amacyla YS, "planla,
uygula, kontrol et, nlem al" modeline gre oluturulmaldr. Byle bir
yaklamla hareket edilmesi, YS performansnn/baarsnn
gn getike
daha da artmasn salayacaktr.
yS Bileenleri:
1.
evre Politikas
2.
evre Boyutlar
3.
4.
Ama ve Hedefler
5.
evre Ynetim Program
6.
Bnye (Yap) ve Sorumluluk
7.
Eitim, Bilinlendirme ve Yetkinlik
8.
letiim
9.
Dokmantasyon
10. Dokman Kontrol

11. Operasyonel Kontrol
12. Acil Hal Hazrl ve Bu Hallerde Yaplmas Gereken Iler
13. zleme ve lme
14. Uygunsuzluk, Dzeltici-nleyici
Faaliyet
15. Kayt
16. YS Denetimi
17. Ynetimin Gzden Geirmesi
KOBi'ler in evre Ynetim Sistemi Rehberi
1. EVRE pOLiTiKAS
evre Politikas, st ynetimin evre ile ilgili taahhtlerini ierir. Politika,

frma bnyesinde YS'nin dayana olarak kabul edilir ve evre ama ve
hedeflerinin oluturulmasnda genel ereveyi izer. evre Politikas, ncelikle
kuruluun
yapt e ve etkilerinin
byklne
uygun olmaldr.
(bkz. s. 49: evre Politikas rnei)
Firma alanlarnn, evre politikasn ve evre ama Ye hedeflerine
ulalabilmesi in kendilerinden neler beklendiini anlamas salanmaldr.
ene Politikasnda yer almas art olan 3 ana taahht:
Srekli gelime,
Yrrlkte bulunan cevreyle ilgili mevzuata ve kuruluun

tabi olduu dier artlara riayet edilmesi,
Kirliliin nlenmesidir.
kendiliinden
Bu ana taahhtlerin dnda, kurulu; alanlarn ve toplumun evre bilincini

arttrmap, enerji, hammadde ve doal kaynaklar verimli kullanmay, atklar
kaynanda en aza indirmeyi, geri kazanun teknikleri uygulamay, birlikte
almakta olduu kurulular evre konusunda ynlendirmeyi vb. taahht
edebilir. evre Politikas, yazl hale getirilmeli, alanlara duyurulmal ve
kamuoyunun incelemesine ak bulunmaldr.
pular:
Balang olarak ene ile ilgili mevcut

(yasal dzenlemelere uymak gibi),
Politikanzn, faaliyet, rn ve hizmetlerinizin evre boyutlar ile uyumlu

olduundan emn olun. Politikaya son halini vermeden nce n gzden
geirme onularn hesaba katn.
Politikanzn basit ve anlalr olmasn salayn. Politikay hazrlarken,

baarmak istediiniz eyin ne olduunu, politikay frmann geneline en iyi
ne
ekilde
iletebileceinizi,
taahhtlerinizi
gerekletirip
gerekleciremeyeceinizi dnn.
taahhtlerinizi
dokman te edin.
evre Politikas bamsz olabilecei gibi, frmann kalite, ii sal-i

gvenlii vb. politikalarna entegre de edilebilir.
Politikann oluturulmas almalarna kimlerin katlacan, en salkl

sonucun nasl alnabileceini dnn. Farkl birimlerde ve kademelerde
alanlarn
katksnn
alnmas,
frma
genelinde
politikann
sahiplenilmesine ve benimsenmesine yardmc olacaktr.
alanlarn evre politikasn anladndan emin olun. Firmadaki tm

alanlarn politikadan haberdar olmas iin, frma iinde, politikann kolay
grlebilir yerlere aslmas, bror hazrlanmas, eitimlerde politika
hakknda bilgi verilmesi gibi yntemler kullanlabilir. Zaman zaman,
alanlara, evre politikasnn onlar iin ne anlama geldiini sorarak bu
konudaki bilin seviyesini test edin.
Firmann evre politikasn, gazete ilanlar, yllk raporlar, internet sayfas

gibi aralarla d gruplara da duyurun.
2. EVRE BOYUTLARNN
BELiRLENMESi
nemli evresel etkileri kontrol altna almak ve bu ynde planlar hazrlamak

iin frmann ncelikle nemli evresel etkilerinin neler olduunu tespit etmesi
gerekmektedir. Fakat asl nemli olan, bu evresel etkilerin nerelerden
kaynaklandnn tespitinin yaplmasdr. (bkz. s. 50: Prosedr rnei 1)
Firma, (kontrol edebilecei
veya zerinde etkili olabilecei)
boyutlarn belirlemek amacyla kullanlacak bir prosedr hazrlamaldr.
evre
evre Boyutlar: Kuruluun faaliyetlerinin, rnlerinin veya hizmetlerinin

evre ile etkileime giren unsurlardr. (TS-EN-ISO 14001)
evre Etkileri: Kuruluun faaliyet, rn ve hizmetleri dolaysyla evrede
ksmen veya tamamen ortaya kan zararl veya yararl her tr deiikliktir.
(TS-EN-ISO 14001)
nemli evre Boyutlar: Kuruluun faalyet, rn ve hizmetlerinin nemli
evre etkisine sahip olan veya olabilecek olan boyutudur. (TS-EN -ISO 14001)
evre boyutlar ve evre etkileri arasnda sebep-sonu ilikisi vardr. evre
boyutlarnn, evre zerinde, pozitif (retimde geri dntrlm madde
kullanm) veya negatif (toksik zellikteki maddelerin alc ortama dearj)
etkileri olabilir.
Firmann,
kanuni dzenlemeler
kapsamnda
yerine getirmesi gereken
ykmllklere uymak kaydyla, kendi etki alan dndaki konularla ilgili bir
ey yapmas zorunlu deildir. rnein, elektrik kullanm bir evre boyutu
olarak ele alnrsa, "firmada kullanlan elektrik enerjisi miktar frmann
kontrolndedir, fakat elektriin retim sreci ile ilgili herhangi bir mdahalede
bulunmas mmkn deildir" gibi bir deerlendirme
yaplabilir. Fakat
firmadan, sahip olduu tesir yeteneini kullanarak (taeron,
tedariki
ziyaretleri. eitimleri, tetkikleri vb.) olumlu ynde gelime salamas beklenir.
Firma, ene boyutlarn belirlerken, normal alma artlann, sistemin veya
sistemlerin durdurulmas ve altrlmasnda ortaya kan zel art ve
durumlarla, makul bir l ierisinde nceden tahmini mmkn acil halleri de
dikkate almaldr.
Firmann faaliyet, rn ve hizmetlerinin evre boyutlar belirlendikten sonra,
bunlardan hangilerinn evre zerinde nemli etkileri olabilecei tespit
edilmelidir. Bu deerlendirme yaplrken u ekilde bir yol izlenebilir:
ekil 2.
evre Boyutlarnn
tespit edilmesi
Firmann, bu
evre boyutu
zerinde etkisinin
olup olmadna
karar verilmesi
evre
etkilerinin
nemli olup
olmadna
karar verilmesi
ilgili evre
etkilerinin
belirlenmesi
ekil 3.
Girdiler
-
Hammadde
Yardmc hammadde
Enerji
Su
insan gc
r.....
---.,
ktlar
PROSES
Firma, evre boyutlar ile ilgili en son durumu

konudaki bilgileri srekli olarak yerilernelidir.
- rn
- Yan rn
- Atk (kat, sv, gaz)
yansrtmak
amacyla bu
Balarken:
Firmanzn evre boyutlarn belirlemeniz ve anlamanz, faaliyet ve

proseslerinizi daha iyi anlamamza ve deerlendirmenize yardmc olacaktr .
.Ana faaliyetlerinizin proses profilini (akm emas) kararak her bir
prosese giren kaynaklar ve kan atk ve yan rnleri belirleyin (ekil 3).
Her bir proses iin; girdileri minimumda tutmak, kat, sv ve gaz atklarn
geri dnmn ve tekrar kullanmn salamak, prosesin alanlara
olumsuz etkilerini ortadan kaldrmak iin almalar yapn.
zin ve ruhsatlarnz, uymakla ykml olduunuz yasal dzenlemeleri,

denetleme ve varsa analiz sonularnz inceleyin. Deerlendirmeniz
srasnda, eitli kurumlar, mterileriniz, tedariki ve taeren firmalarnz
katk salayabilirler.
evre boyutlarnn ve nemli evre etkilerinin tespit edilmesinde, size

uygun olan ynteni belirledikten sonra, yntemin esaslarn ieren bir
prosedr hazrlayn.
Ipular:
Firmann
evre boyutlarn
ve evre etkilerini belirlerken,
yasal
dzenlemelere konu olan alanlar dndaki konular da deerlendirmeye
aln (arazi, enerji ve doal kaynak kullanm gibi). Firman uymakla
ykml olduu yasal zorunluluklarn, aln olduu izin ve ruhsatlarn,
KOB'ler
in evre Ynetim Sistemi Rehberi
evre Boyutlan
evre Etkileri
Uucu organik bileiklerden kaynaklanan hava

emisyonlar
Havadaki ozon miktarnda art
Alc ortama atksu dearj
Ime suyu kaynaklarnn kirlenmesi
Kimyasal madde dklme ve szmalar
Toprak ve yeralt suyu kirlilii
Elektrik enerjisi kullanm
Hava kirlilii, globalsnma
Katlarn geri dnme gnderilmesi
Doal kaynaklarn korunmas
denetleme raporlannn vb. dokmanlarn

nemli bilgiler salayacaktr.
incelenmesi
balang olarak
evre boyutlarn ve bunlara bal evre etkilerini belirledikten sonra bu

bilgileri frmann ama ve hedeflerini olutururken kullann. Balangta,
sizden, belirlenen tm evre boyutlaryla ilgili aksiyon plan hazrlamanz
istenmez. Yksek maliyetler, teknolojik imkanszlklar gbi sebepler
nedeniyle baz faaliyetleri ileri ki tarihlere ertelemek sz konusu olabilir.
Deerlendirmeyi yaparken, rnlere olduu kadar hizmetlere de odaklann.

Firma snrlar iindeki faaliyetleriniz yannda, dardaki faaliyetlerinizin de
(mal datmnda kullanlan aralarn emisyonlar gibi) evre etkileriri
belirleyin. Ayrca, mal ve hizmet alnan taeren ve tedariki frmalarn da
deerlendirmeye dahil edilmesi dnlebilir.
nemli evre boyutlarnn Ye evre etkileririn tespit edilmesi, YS'nin en

kritik ve en zor aamalarndan biridir. Bu aamada alnan kararlar, sistemin
dier bileenlerini (ene ama ve hedeflerinin belirlenmesi, operasyonel
kontrol, izleme ve lme gibi) nemli lde etkileyecektir.
evre Boyutlar Belirlenirken
Hava Emisyonlar
Ele Alnabilecek
Konulardan Bazlar:
O Atksu
O Kat Atklar
O Arazi Kullarm
O Tehlikeli Atklar
O Hammadde ve Kaynak Kullanm
O Toprak Kirlilii
O Anormal ve Acil Durumlar
O Grlt Kirlilii
3. KANUNi VE DiGER ARTLAR
Firmann
kanuni ve dier artlardan doan ykmllklerini
yerine
getirebilmesi iin ncelikle bu artlarn neler olduunu ve frma faaliyetlerini
nasl etkilediini belirlemesi gerekmektedir. Daha nce de belirtildii gibi,
evre politikasnda olmas gereken en nemli taahhtten biri kanuni ve
dier artlarn gereklerinin
yerine getirilmesidir.
Yasal dzenlemelere
uymamann bedeli ok ar olabilir (cezalar, kamuoyunun tepkisi, evre
kirlilii, tazminatlar vb.). (bkz. s. 53: Prosedr rnei 2)
Firma, YS'nin baar ile uygulanabilmesi iin;
Uymakla ykml olduu yasal dzenlemelerin

bunlarda olabilecek deiikliklerin takibini,
tespit
Bu dzenlemelere uyum iin gerekli almalarn yaplmasn
edilmesini
ve
salamak zere yntem gelitirmeli, belirledii yntemi yazl hale getirmelidir.

Kuruluun uymakla ykml olduu kanuni artlarda meydana gelecek
herhangi bir deiiklik, frma evre ama ve hedeflerinin ya da dier yS
bileenlerinin revize edilmesini gerektirebilir. Kanuni artlarda meydana
gelecek bu deiikliklere uyumun salanabilmesi iin almalarn zamannda
yaplmas, ileride ortaya kabilecek olumsuzluklar engelleyecektir.
Balarken:
evre mevzuatn da kapsayacak ekilde frmann uymas gereken tm

kanuni gerekliliklerden frmanz ilgilendiren konularn tespitinin ve daha
sonra mevzuatn takibinin nasl yaplaca konularna aklk getiren bir
prosedr hazrlayn. Bu prosedr ayn zamanda kanundan domayan fakat
frmann uymay taahht ettii dier artlarn takibini de iermelidir (ekoteks, l sorumluluk vb.)
Kanuni ve dier ykmllkler ve bunlarn frma zerindeki muhtemel etkileri

tespit edildikten sonra, bu ykmllklerin gereklerini yerine getirmek zere
hazrlanan planlar almalar frma iinde ilgili kiilere iletilir.
lgili evre mevzuat
Tarih
Say
evre Kanunu
09/08/1983
2872
Gayri Shhi Messeseler Ynetmelii
26/09/1995
22416
evresel Etki Deerlendirmesi
23/06/1997
23028
Hava Kalitesinin Korunmas Ynetmelii
02/11/1986
19269
Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii
04/09/1988
19919
Grlt Kontrol Ynetmelii
11/12/1986
19308
Kat Atklarn Kontrol Ynetmelii
14/03/1991
20814
Tehlikeli Atklarn Kontrol Ynetmelii
27/08/1995
22387
Tbbi Atklarn Kontrol Ynetmelii
20/05/1993
21586
Tehlikeli Kimyasallar Ynetmelii
10/07/1993
21633
Toprak Kirliliinin Kontrol Ynetmelii
10/12/2001
24609
evre Denetimi Ynetmelii
05/01/2002
24631 (mk.)
Ynetmelii
zen Tabakasn incelten Maddelerin Azaltlmasna
iSKi Atksularn Kanalizasyon
Dair Ynetmelik
25/07/1999
ebekesine Deaj Ynetmelii
23766
26.11.1999
1999/584
SKKY Suda Tehlikeli ve Zararl Maddeler Teblii
12/03/1989
20106
SKKY Numune Alma ve Analiz Metotlar Teblii
07/01/1991
20748
ii Sal i Gvenlii Tz
11/01/1974
14765
Parlayc, Patlayc, Tehlikeli ve Zararl Maddelerle

Tedbirler Hakknda Tzk
alan iyerlerinde
24/12/1973
ve ilerde Alnacak
14752
. Bu listede yer alan kanun, ynetmelik, tebli ve tzkler, iyerlerinin evre konusundaki yasal ykmllkleri
ile dorudan ilgili evre mevzuatdr. Daha kapsaml evre mevzuat listesi, rehberin sonunda EK1 'de
verilmitir. evre Mevzuat'nn temini konusunda iSO evre ubesi'nden destek alnabilir.
LO
stanbul Sanayi Odas- evre ubesi
4. EVRE AMA VE HEDEFLERi
evre ama ve hedefleri, firmann stratejik planlarna dahil edilmelidir. Bu

ekilde, firmann evre ynetimi, dier frma ynetim enstrmanlar ile entegre
hale getirilebilir. Firma, bnyesi ierisindeki her grev ve dzey iin ama ve
hedefler belirlemelidir.
Firma, iinde bulunduu koullar da dikkate alarak evre ama ve hedeflerini
kendisi belirler. Bu ama ve hedefler frma geneli iin olabilecei gibi, spesifk
bir blm veya faaliyet iin de olabilir. Ama ve .hedefler oluturulurken evre
politikas, zellikle de politikada yer alan srdrlebilir kalknma, kanuni ve
dier artlara uyum, kirliliin nlenmesi taahhtleri dikkate alnmaldr.
Dikkate alnmas gereken dier konular; daha nce belirlenmi olan nemli
evre boyut ve etkileri, ilgili taraflarn grleri, teknolojik imkanlar ve mali
durumdur. (bkz. s. 54: Prosedr rnei 3)
ekil 4.
EVRE AMA VE HEDEFLERi
Mali Durum
II
ipular:
evre ama ve hedeflerini olutururken, sahada alanlarn da grlerini

aln. Bu, YS'nin fuma iinde sahiplenilmesine katkda bulunaca gibi
daha gereki ve baarlabilir hedefler konulmasru da salayacaktu.
evre ama ve hedeflerinin firmann genel faaliyet, plan ve prograrrlar ve

evre politikasndaki taahhtler ile tutarl olmasn salayn.
Amalarnz ortaya koyarken esnek davrann. Hedefinizi belirledikten

sonra sonuca ulamak amacyla gerekletirilecek faaliyetler iin alanlara
sorumluluk verin.
Balangta basit ve kolay ulalabilir hedefler koyun, baar kazandka

daha zor hedefler semeye balayn.
evre ama ve hedeflerini ve bu hedeflere ulanada elde edilen baarlar

tm firma alanlarna duyurun.
Ama ve hedeflerinizin gereki olmasna zen gsterin.
Ama ve hedeflere ulamada baar kriterlerinizin neler olduunu tespit

edin. Baar kriterlerinizin mmkn olduunca llebilir ve saysalolarak
ifade edilebilir nitelikte olmasru salayn.
Taeren ve tedariki firmalannzn, evre ama ve hedeflerinize ularnada

size yardmc olabileceini unutmayn (rnein evre dostu malzemeler
salayabilirler) .
Amalar
Hedefler
Enerji tketimini azaltmak
Kullanlan tehlikeli kimyasal madde

miktarn azaltmak
Tehlikeli atk retimini azaltmak
alanlarn evre bilincini artrmak
12
2001 yl sonuna kadar elektrik tketimini % 10

azaltmak
2001 yl sonuna kadar doal gaz tketimini % 15
azaltmak
2002 yl sonuna kadar CFC (kloroflorokarbon)
kullanmna son vermek
VOC (uucu organik bileik) ieren boyalarn
kullanmn %25 azaltmak
2001 yl sonuna kadar, kaplamada ortaya kan

kromlu atklarn miktarn %50 azaltmak
Ayda bir bilinlendirme seminerleri dzenlemek

2001 yl sonuna kadar tm alanlarn evre eitimi
alm olmasn salamak
5. EVRE YNETiM PROGRAMI
Firmann belirlemi olduu evre

aksiyon planna/planlarna
ihtiyac
frmann evre ama ve hedeflerine
ekilde yapacau, ne tr faaliyetlerde
ama ve hedeflerine ulaahilmesi iin

olacaktr. evre Ynetim Program,
ulaahilmesi iin neleri, ne zaman, ne
bulunacan gsterir programdr.
evre Ynetim Program;
gerekletirilecek faaliyetten sorumlu kiileri/blmleri,
yntem ve terminleri
iermelidir. (bkz. s. 56: evre Ynetim Program rnei)

evre Ynetim Program;
evre ama ve hedefleri revize edildiinde yada yenileri eklendiinde,
evre ama ve hedeflerine ulaldnda,
Firmann faaliyet, rn ve hizmetlerinde yada dier alanlarnda herhangi

bir deiiklik olduunda (evre Ynetim Program, frmann dier plan ve
programlarndan ayr dnlrnernelidir.
rnein, kalite veya verimliliin
artrlmas amacyla herhangi bir proseste herhangi bir deiiklik yaplyor
se,
bu
deiikliin
evresel
boyutu
da
ezamarl
olarak
deerlendirilmelidir)
gzden geirilmeli ve gerekiyorsa deitirilmelidir.

Ipular:
evre Ynetim Programnn oluturulmas

alanlarn katksu salayn.
ve uygulanmas aamalarnda
Programdan
duyurun.
rn, proses, kullanlan hammadde ya da tesis yerleiminde meydana

gelecek deiiklikleri deerlendirerek gerektiinde Program revize edin.
evre Ynetim Programnn frmaun faaliyetlerine entegrasyonu sonucu

nemli
miktarlarda
tasarruf
salayabileceinizi
ve maliyetlerinizi
drebileceinizi unutmayn.
neler beklendiini ve sorumluluklar
ilgili kii ve birimlere
13
6. BNYE (YAPI) VE SORUMLULUK
evre Ynetim Sisteminin baars iin, frma bnyesinde YS ile ilgili

sorumluluklarn
belirlenmesi
ve dokmante
edilerek frma geneline
duyurulmas gerekmektedir. Kk lekli iletmelerde, tm alanlarn
katl.mna ihtiya vardr.
Ynetim, YS'nin baarl bir ekilde yrurlmesini
ternin iin gerekli
kaynaklarn (teknik/teknolojik,
mali, personel) salanmasndan sorumludur.
Firmann st ynetimi, ynetirn temsilcisi/temsilcileri belirlemelidir.
Ynetimin grevlendirecei ynetim
temsilcisi! temsilcileri:
YS'nin kurulmasn ve uygulanmasn salamak,
Sisternin baar derecesini st ynetime
Gerektiinde
katlmak,
rapor etmek,
sistemin deerlendirilmesi
ve revize edilmesi almalarna
gibi grev ve sorumluluklara sahip olacaktr.
yS
almalarnda,
grev
ve sorumluluk
dalum
aamasnda,
kk ve orta lekli iletmelerin byk lekli iletmelere kyasla

daha
avantajl
olduu
sylenebilir.
nk,
kk
ve
orta
byklkteki iletmelerde genellikle personel kayna snrl olduu

iin, alanlar birden fazla alanda grev ve sorumluluk
ayn anda farkl konularda
almaktadrlar. Baz firmalarda bir kii
kalite, ii sal-i gvenlii ve evre konularndaki

arada yurutmektedir.
alnakta,
almalar bir
Bylece bu almalarn birbiri ile entegre bir
ekilde yrtlmesi gibi birtakm avantajlar salanabilmektedir.
14
-----------------------------------
Balarken:
Firmanzda YS'ne bal organizasyonel yapy olutururken
zerinde dnn:
aadaki sorular
Sistemin etkin bir ekilde yurtlebilmesi in kimlerin grevalmas

gerekiyor? Bu kiiler ne tr kaynaklara ve eitimlere ihtiya duyabilir?
Hangi faaliyetler kontrol altna alnmal? Kontrol

faaliyetlerle ilgili olarak kimler grevlendirilmeli?
(Firmada yaplan denetlernelerden ve dier deerlendirmelerden edinilen

bilgilerden yola karak), organizasyon yapsnn YS'nin verimliliine
etkileri nelerdir?
YS'nin tm frma genelinde benimsenmesi iin neler yaplabilir? Dier

faaliyetlerin YS'ne destek salamas iin neler yaplabilir?
altna
alnacak
Firma bnyesindeki dier ynetim sistemlerinde (kalite, ii sal-i

gvenlii vb.) grev dalm ve sorumluluklar
ne ekilde? Bu
sorunluklarn YS ile entegre edilmesi ans var m?
pular:
alanlara YS ile ilgili rollerinin ve sorumluluklarnn neler olduunun

bildirildiinden emin olun. Firma genelinde alanlarn YS ile ilgili grev
ve sorumluluklarnn yer ald bir tablo hazrlamanz faydal olabilir.
i Genelde
getirmez.
YS kurmak ve uygulamak frnaya ok byk maliyetler
Fakat almalar iin olduka fazla zaman harcanmas
i gerekmektedir.
Birok kk iletme, baz zaman alc iler (bilgi
i toplama,
prosedrlerin
i personeli
daha nemli ve kompleks konularla ilgilenecek zamana
i istihdam
etmenin
grmtr.
Bylece
sahip olmaktadr.
L.._._._. __
..
.__ .
._._ ...__....._._.....
yazlmas vb.) iin geici olarak personel
faydal olduunu
frma
i
i
15
Birimler
VS'ne Salayaca Katk
Satn Alma
Kimyasal ya da dier maddelerin almnda evre ile uyumlu

olanlarn tercih edilmesi
insan Kaynaklar
YS'ne bal olarak gerekli vasflarn ve i tanmlarnn

belir1enmesi
YS'ni dl ve ceza sistemlerine entegre etmek
Bakm-Onarm
nemli ekipmanlar koruyucu nlemler almak
Muhasebe-Finans
evre ynetimi maliyetleri hakknda bilgi salamak

evre Ynetim Program iin bte hazr1amak
evre yatrmlarnn ekonomik fizibilitesini deerlendirmek
Mhendislik
Yeni rn veya proseslerin evre etkilerini belirlemek

Kirlilii azaltmalnleme amal projeler yrtmek
Yeni makine almlarnda; prosesin evre etkilerini, i
gvenliini, kaynak kullanm ve verimlilii ile kullanlan
yardmc malzemelerin insan salna etkilerini gz nnde
bulundurmak
stYnetim
YS'nin nemini firma genelinde duyurmak

Gerek duyulacak kaynaklar salamak
YS'nin performansn gzden geirmek
Sahada grevli personel
Yrtmekte olduklar faaliyetlerin evresel etkileri ile ilgili bilgi

salamak
Yeni personelin r'S eitimine katkda bulunmak
Taeronlarn eitimine katkda bulunmak
Tasarm
Yeni tasarmlarda kullanlan malzemelerin geri dntrlebilir

olmasn salamak
16
stanbul
Sanayi Odas - evre ubesi
7. EGiTiM, BiLiNLENDiRME
VE YETKiNLiK
Personele
sebebi:
ile ilgili eitim verilmesinin
evre ynetimi ve yS
Personelin faaliyetlerinden kaynakl evre etkilerinin varl,
Personelin
olmasdr.
evre ynetimini gelitirebilecek
iki nemli
en nemli kaynaklardan
biri
Firmada her bir kademe ve birimde alan personel, evre ynetimi zerinde
etkilere sahip olabilir. Bu sebeple eitim programnz
tm personeli
kapsayacak ekilde olmaldr. Personele; evre politikas, yS gerekleri,
yaplan iler sonucu ortaya kan veya kabilecek nemli evre etkileri,
YS'nin getirdii grev ve sorurrluluklar, yaptklar ilerle ilgili prosedrler ve
YS'nin gereklerini yerine getirmenin nemi konularnda eitim verilmelidir.
Her personelin, yapt iin nemli evre etkileri ve bu etkilerin mnimuma
indirilmesi iin yaplmas gerekenler hakknda bilgilendirilmesi ve bu
konularda yeteneklerinin gelimesi salanmaldr. Firma ayrca kendi adna
alan mteahhitlere ait personelin de gerekli evre eitimini almasn
salamaldr. (bkz. s. 57: Prosedr rnei 4)
Balarken:
Eitim programnz hazrlarken atacanz en nemli adm, eitim ve

beceri ihtiyacnz belirlemektir. Bu ihtiyalar belirlerken hem genel hem
de spesifik konulara eilmeniz gerekecektir. ("X'in gnlk ileri hangi yS
prosedrleri ile ilikilidir ve X'in bu prosedrlere uymamasnn sonular
neler olabilir?" "X'in yapt iler ne tr evre etkileri yaratabilir?" "X'in
evre ve firmann YS'i ile ilgili hangi konular bilmesi gerekmektedir;>")
u anda evre, ii sal-i gvenlii ile ilgili olarak verdiiniz eitimlerin

neler olduunu tespit edin? Vermekte olduunuz eitimlerin YS'nin
gereklerini karlayp karlamadn deerlendirin.
Eitim Program Hazrlama Aamalar:

Adm 1:
Eitim ihtiyac olan alanlarn tespit edilmesi
Adm 2:
Yaplacak eitimin amalarnn belirlenmesi
KOB' ler in evre Ynetim Sistemi Rehberi
17
Adm 3:
Uygun eitim ynteminin tespit edilmesi
Adm 4:
Eitim plannn yaplmas (eitim kimlere, hangi konuda, ne zaman,

nerede, nasl verilecek)
Adm 5:
Eitim prograrrurun uygulanmas, eitimlerin verilmesi
Adm 6:
Eitim kaytlannn tutulmas
Adm 7:
Eitimin etkinliinin deerlendirilmesi
Adm 8:
Eitim programlUn (ihtiya duyulmas halinde) gelitirilmesi
p ular:
Eitim almalarna baladnzda,

bir ok alarn, deneymlerine ve
daha nce alm olduklar eitimlere bal olarak ilerinin gerektirdii
vasflara sahip olduunu greceksiniz.
Fakat alanlardan bazlar,
ilemleri gvenli bir ekilde yrtme konusunda eitime (zellikle iba
eitime) ihtiya duyabilir.
Eitim iin elverili zamanlar dikkatli bir ekilde belirleyin. Sohbet

toplantlar, piknikler dzenleyerek evre eitimi iin, alma saatleri
dnda zaman yaratabilirsiniz.
e yeni balayan elemanlara ene eitimi vermek iin zel bir aba sarf
etmeniz gerekecektir. Firma bnyesinde, yeni elemanlara ynelik olarak
oryantasyon programlar hazrlayabilirsiniz.
Eitim ilitiya larnz i belirlerken, proje liderinizin ve frma bnyesinde

eitim faaliyetlerini yrteceklerin
sahip olmas gereken vasflar da
deerlendirerek uygun eitimleri (zellikle sertifika programlar) almalaru
salayn.
alanlarn yaptklar ilerde evre ynetimine ynelik olarak kazandklar

becerilerin yeterli olup olmadn deerlendirmek iin saha denetlemeleri
yapn.
alan baka bir blmde grevlendirildiinde,

mevcut prosedrlerin
takip edilmedii grldnde,
prosedrler deitirildiinde, frmada
kullanlan
proses,
hammadde,
ekipman
deitirildiirde,
evre
mevzuatnda firmay etkileyecek deiiklikler olduunda, alann YS ile
ilgili performans yeterli bulunmadnda yeni eitim programlar hazrlayn
ve uygulayn.
i8
8. iLETiiM
yS kurulmas ve uygulanmas aamalarnda alanlarn srece dahil

edilmesinin nemi daha nce belirtilmi idi. Etkin evre ynetiminin
salanabilmesi iin, frmada etkin bir iletiim sistemi kurulmas gerekmektedir.
Etkin bir i iletiim sistemi kurulmas, frmada tm kademeler aras yS bilgi
akn mmkn klacaktr. Sahada alan personelin, yS iin ok nemli bir
bilgi kayna olduu unutulnamaldr.
Firma d gruplarla etkin bir iletiim sistemi kurulmas da olduka nemli bir
konudur. Komu frmalarn, kamuoyunun ve mterilerin, firmann evre
ynetimine ynelik grleri, frmann dardan nasl algland ile ilgili
nemli veriler salayacaktr. (bkz. s. 59: Prosedr rnei 5, s. 61: Prosedr
rnei 6)
YS'ne ynelik olarak;
Tm kademeler ve blmler aras frma ii iletiimiri salanmas,
Kurulu dndaki ilgili taraflardan

kayd ve cevaplandrlmas,
gelen uygun dokmanlarn
kabul,
amacyla prosedrler oluturulmaldr.

Balarken:
Firmada etkin bir iletiim sistemi kurulmasnn

belirlenmesidir. Firma ii kademe ve blmlerin
taraflarn bir listesini hazrlayn.
Taraflar belirledikten sonra, onlarla iletiim kurmak iin neler yapmanz

gerektiini belirleyin. (firmann rnleri ve faaliyetleri ile ilgili olarak neler
renmek isteyebilirler? lgilendikleri konular neler olabilir?
ilk adun taraflarn

ve frma d ilgili
19
Onlara en iyi ne ekilde ulaabileceinizi dnn. Uygun yntemler bu

taraflarn her biri iin farkllk gsterebilir. Balang olarak u an
uygulamakta olduunuz yntemleri gzden geirin. Bu yntemlerden
bazlar unlar olabilir:
Firma ii:
Firma D:
- Sohbet toplantlar
- Duyuru panolar
- Brorler
- Yllk raporlar
- Basn bltenleri
- Reklam
pular:
D iletiim stratejinizin ne derece proaktif olacana karar verin. Firma

kltr ve stratejinize uygun bir yaklam ortaya koyun. rnein evre
performansnz raporlamanz size avantaj salayacak mdr?
alanlara, YS dahilinde yapmalar gereken eylerin neler olduunu

sylemeniz yeterli deildir, bunun sebeplerini de aklarnalsnz. Bu ekilde
aranzdaki iletiimi gelitirebilirsiniz. rnein yasal bir dzenlemeden
doan zorunluluklar belirtirken ayn zamanda bu yasal dzenlemenin
amacn ve nemini de anlatmaya aln.
alanlara verdiiniz mesajlarn ak, ksa ve eksiksiz olmasna dikkat edin.
20
9. DOKMANTASYON
YS'nin tam arlalmasn ve planland gibi yrtlmesini garanti altna

almak iin YS ile ilgili bir belgeye balama sistemi gelitirilmelidir. Ayrca
baz frma d taraflar (mteriler, belgelendirme kurulular, resmi kurulu
temsilcileri vb.) frmann YS'nin ne ekilde iledii hakknda bilgi edinmek
isteyebilir. YS'nin ileyiini aklayan bir evre el kitab hazrlanmas faydal
olabilir. Bu el kitabnda, YS'nin ana bileenleri yer alabilir ve ilgili
dokmanlara atflar yaplarak bunlar arasndaki balant ortaya konulabilir.
(bkz. s. 63: Prosedr rnei 7)
pular:
YS dokmanlarnzn
mmkn olduunca basit olmasn salayn.
Dokmanlar YS ile ilgili tm detay bilgiyi ierir ekilde hazrlamaktan
ok, ilgili dokmanlar referans gstermeyi tercil edir.
YS dokmanlarnz hazrlarken, almalarn banda yapm olduunuz

n deerlendirme sonular yol gsterici roloynayabilir.
YS El Kitab, YS'ni alanlara, mterilere ve dier ilgili taraflara

anlatmarz kolaylatnc bir ara olacaktr. evre El Kitabn mmkn
ekil 5. VS Dokmantasyon
yaps rnei
Prosedrler
Talimatlar,
Kaytlar, Formlar, Test Metodlar
21
olduunca basit hazrlayn. (detaylar ierecek ekilde hazrlamaruz

durumunda dier dokmanlarda meydana gelecek deiiklikler sonras
revizyon ihtiyac domasn engellemek amacyla)
YS dokmanlarn ihtiya duyduka revize edin.
YS dahilinde hazrlanabilecek dokmanlardan
bazilar:
evre Politikas,
evre El Kitab,
evre Konusundaki
Takibi Prosedr,
evre Boyutlarnn ve nemli evre Etkilerinn Belirlenmesi Prosedr,
YS Programlar Prosedr,
evresel Ama ve Hedeflerin Belirlenmesi Prosedr,
YS Yetki ve Sorumluluklar Prosedr,
letiim Prosedr,
Yasal Ykmllklerin,
Politika ve Gerekliliklerin
Acil Durum Ynetimi Prosedr,
evresel Performans
Operasyonel Kontrol Prosedr,
zleme ve lme Prosedr,
YS Uygunsuzluklar ve Dzeltici Faaliyetler Prosedr,
Eitin Prosedr,
Dokman Kontrol ve Revizyor Prosedr,
YS Kaytlarnn Tutulmas Prosedr,
yS Talimatlar,
Kimyasal Maddelerle
Yanc, Parlayc Maddelerin Depolanmas
22
zlenmesi ve Deerlendirilmesi
Prosedr,
igili Gvenlik Talimatlar,

ile lgili Talmatlar.
10. DOKMAN KONTROL
Firma, alanlarnn ilerini doru bir ekilde yapmasn garanti altna almak
iin gerekli aralar salamaldr. Bu aralardan bazlar, yaplan ile ilgili
prosedr, el kitab ve i talimatlardr. Firma, yS dokmanlarn kontrol eden
bir mekanizma olmadan doru dokmanlarn doru kiilerde olduundan ve
ilerin gerektii gibi yapldndan emin olamaz. Dokman kontrolnn
amacnn, gncel kopyann kullancsnn elinde olmasnn gvence altna
alnmas olduu sylenebilir (bkz. s. 64: Prosedr rnei 8).
Her bir alann doru yS dokmanna sahip olduundan ve ilerini bu
dokmana gre yrttnden
emin olmak iin dokman kontrolnn
esaslarn ortaya koyan bir prosedr hazrlanmaldr. Bu prosedr ile;
dokmanlarn hazrlanmas, yerlerinin belirlenmesi, belirli periyotlarla gzden
geirilmesi, revize edilmesi, datm, eski kopyalarn toplanmas ve hukuki
sebeplerden dolay veya bilgilerin saklanmas amacyla geersiz kopyalarn
muhafaza edilmesi konularnda kimin/kimlerin sorumlu ve yetki sahibi olduu
ve sz konusu ilerin nasl yaplaca ortaya konmaldr. Bu kapsamda
hazrlanan tm belgeler okunabilir olmal ve yrrlk veya gzden geirme
tarilini tamaldr. Bu ilemler d kaynakl dokmanlar iin de geerlidir.
Balarken:
yS dokman kontrol sreci, ISO 9000 kalite ynetim sistemindeki

dokman kontrol sreci ile hemen hemen ayndr. ISO 9000 kalite
ynetim sistemini kurmu ya da kurmakta olan frmalar bunun avantajn
greceklerdir.
Firma bnyesinde, eitli birimlerde farkl amalarla (muhasebe, insan

kaynaklar, satr alma) kullandnz dokman kontrol yntemlerini
gzden geirerek, bu yntemleri YS'ne adapte edebilirsiniz.
Ipular:
Dokman kontrol prosedrnzn

mmkn olduunca basit olmasn
salayn. Byk organizasyonlar genelde dokman kontrol iin karnak
yntemler kullanmak zorunda kalrlar ama kk organizasyonlar basit
yntemler gelitirebilirler.
KOB'ler
23
Datm yaplacak yerlerin saysnn az olmas iinizi kolaylatrr. Datm

yaplacak dokmandan ka kopyaya ihtiyacruz olduunu ve bu dokmana
kolay ularnn salanabilmesi iin nereye yerletirilmesi gerektiini
belirleyin.
Firma dahilindeki tm yS dokmanlarn (bu dokmanlarn

numaralarn da ierecek ekilde) gsteren bir liste hazrlayn.
24
revzyon
11. OPERASYONEL
KONTROL
YS'nin gereklerinin yerine getirilmesini, evre politikasna uyulmasn ve

evre hedeflerine ulalmasn garanti altna almak iin frma, baz faaliyetlerini
kontrol alunda yrtmelidir. Karmak ve/veya potansiyel evre etkileri
nemli faaliyetler ve YS gereklerine uygun yrt1mediinde
evre
politikasndan ve frmann evre ama ve hedeflerinden
sapmalara yol
aabilecek alanlar iin prosedrler hazrlanmaldr. Bu prosedrler, firmann
yasal dzenlemelere uyumlu faaliyet gstermesini ve evre performansn
arnmasn salayacaktr. Ayrca alanlarn eitiminde de nemli bir rol
oynayacakrr.
Hangi faaliyetler iin prosedr hazrlanmas gerektiinin ve bu faaliyetlerin
nasl kontrol edileceinin belirlenmesi, etkin bir YS kurulmasnda ok
nemli bir aamadr. Operasyonel kontrol kapsamnda prosedr hazrlanmas
gerekebilecek konulardan bazlar; atk ynetimi, atksu artma tesisinin
iletilmesi, hava emisyonlarnn
kontrol,
kimyasallarn
kullanm ve
depolanmasdr. (bkz. s. 66: Prosedr rnei 9)
Hangi faaliyetlerin kontrol alunda yrtleceine karar verilirken, ncelikle
frmann sahip olduu nemli evre boyutlar gz nnde bulundurulmaldr.
Ayrca, gnlk ilerin dndaki konular da ele alnmaldr. Bakm-onarm
almalar, taeron ve tedariki frmalarn faaliyetleri frmann evre
performansn nemli lde etkileyebilir. Bu nedenle, frma, nemli evre
boyutlar ile balanuh ilem ve faaliyetleri, bakm da dahil olmak zere
belirlemelidir. Bu lemler iin belgeye bal usuller ortaya konmal, ilem
kontrol kstaslar belirlenip, bunlara uygun allmas salanmaldr.
Balarken:
almalara, daha nce belirlenmi olan evre boyutlarn ve nemli evre

etkilerini gzden geirerek balayabilirsiniz. nemli evre boyutlarnn
evre etkilerini minimuma indirmek iin ne tip kontrol yntemleri
gelitirebileceinizi dnn.
Taslak prosedrleri hazrladktan sonra bu prosedrleri

alanlar ile biraraya gelerek zerinde aln.
kullanacak olan
25
pular:
u anda sahip olduunuz prosedrleri gzden geirin ve bunlarn evre

mevzuatna ve ii sal-i gvenlii ile ilgili dzenlemelere ne lde
uygun olduunu deerlendirin. Bazlaru, gerekli deiiklikleri yaparak
YS'ne entegre edebilirsiniz.
alanlannz ne kadar eitimli ve vasfl olursa prosedrlere

kadar azalacaktr.
olan ihtiya o
Yaplan i karmak ve potansiyel

hazrlama ihtiyac artacaktr.
ise prosedr
Belirlemi olduunuz evre boyutlarndan bazlar, dier frmalardan

saladnz hanunaddeler
ve malzemeler ile balantl olabilir. Ayn
ekilde, hizmet satr alduz mteahhit frmalar da evre performansnz
etkileyebilir. Bu nedenle, bu frmalara, YS ile balantl olarak (ilgili
prosedurler erevesinde) onlardan ne beklediinizi iletmelisiniz.
Prosedrlerin hazrlanmas aamasnda veri toplanmas zaman gerektiren

bir sretir. alanlarn her birinir ilerini ne ekilde yapt ile ilgili
verilerin toplanmas iin, stajyer alabilir ya da geici olarak personel
istihdam edebilirsiniz.
Gnlk ilerin yan sra, anormal ve acil durumlarda ihtiya duyulabilecek

operasyonel kontrol prosedrleri konusunda da almalsnz.
26
evre etkileri nemli
12. AciL HAL HAZIRllGI
VE BU HALLERDE YAPLMAS
GEREKENiLER
Firma her trl nlemi alm olsa da, her zaman kaza ve acil durum ile kar
karya kalnmas olasl vardr. Etkin planlama ve hazrlk ile meydana
gelebilecek hasar azaltmak, alanlarn ve evre sakinlerinin can gvenliini
salamak, i kaybn rninimuma indirmek mmkn olabilir.
Etkin bir acil durum ynetim plan aadaki hususlar iermelidir.
Acil durumlara maruz kalna iltimalinir deerlendirilmesi,
Muhtemel acil durumlarn ve sebep olabilecei evre etkilerinin minimuma

indirilmesi iin alnabilecek nlemlerir belirlennesi,
Acil durumlara mdahale iin plan ve prosedrlerin
Acil durum plan ve prosedrlerinin

periyodik olarak gzden geirilmesi,
Acil durumlarn etkilerinin hafifletilmesi iin yaplacaklarn belirlenmesi.
hazrlanmas,
uygulamalar
yoluyla (tatbikatlar)
Acil durum olutuktan sonra, firmann acil durum ynetim plann gzden
geirmesi, plann ne kadar baarl olduunu deerlendirmesi ve gerekiyorsa
planda deiiklikler yapmas gerekmektedir.
Balarken:
Firma bnyesinde
u an sahip olduunuz
acil durum
prosedrleririzi gzden geirin, yeterlilikleriri deerlendirin.
aba gerektirecek konulardan biri de acil durumlara maruz kalna

ihtimalinin deerlendirilmesidir.
Saha personelinden
oluan bir takm
(mhendisler, bakm-onarm, evre ve ii sal-i gvenlii birim
temsilcilerinden oluan bir takm olabilir) potansiyel acil durumlarlll neler
olabileceini tespit edebilirler. Bu alma yaplrken, gnlk faaliyetler
dnda, makinann altrlnas ve durdurulnas, gece vardiyas, fazla
mesai yaplmas, kimyasal banyolarnn boaltlmas ve temizlenmesi gibi
anormal koullar da dikkate alnmaldr.
Firmadaki herkesin, acil durum ncesinde, annda

yaplnas gerektiini bilip bilmediini deerlendirin.
plan
ve sonrasnda
ve
ne
27
Yerleik bulunduunuz blge kurulular (itfaiye, hastaneler, afet ynetim

merkezi vb.) ile irtibata geerek, herhangi bir acil durum annda onlardan
ne ekilde destek alabileceirizi renin.
p ular:
Tatbikat yapmak, acil durum eitimi yapmanz ve acil durum plan ve

prosedrlerinizin etkinliini deerlendirmeniz iin en iyi ynterndir.
Acil durum plan ile ilgili dokmanlarn
(en azndan neml telefonlarn

listesinin), frma iinde gereken yerlerde bulunmasn salayn.
Acil Durum Plan Kontrol Listesi:
28
Potansiyel acil dur.unlar nelerdir? (yangn, patlama,

dklmesi ve/veya szmas, doal afetler)
Kullanlan
kimyasallar
bulunmaktadrla r?
Acil durum ile ilgili yetki ve sorumluluklar nelerdir?
Acil durum annda dardan ne tr destekler alnabilir?
Acil durum prosedrleri hazrland m?
Acil durum mdahale ekipmanlan

nerelerde bulunmaktadrlar?
Acil durum mdahale ekipmanlarnn

mu)
Acil durum eitimleri dzenl olarak veriliyor mu?
Acil durum tatbikatlar yaplyor mu?
Alarm ve uyan sistemlerinin kontrol yaplyor mu?
Acil klar ve toplanma alanlar belirlendi mi?
Tm alarlar acil durum ncesinde, srasnda ve sonrasnda ne

yapacaklarn biliyorlar m?
nelerdir?
Firma
iinde
nelerdir?
kimyasal
nerelerde
Firma
iinde
periyodik bakm yaplyor
stanbul
Sanayi
Odas - evre ubesi
13. iZLEME VE LME
zleme ve lme, frmann;
evre performansn
lmesini,
Problemlerin kaynan tespit etmesini,
Dzeltici/ nleyici faaliyet gelitirmesi gereken alanlar tespit etmesini,
evre performansn
salar.
artrmasn.
Firma,
neml evre etkileri olan faaliyetler iin izleme parametrelerini

belirlemelidir (rnein antma tesisi k suyu, baca gaz emisyonu, ortam
ernisyonu, grlt iin).
evre performansn
nasl izleyeceini belirlemelidir(evre
hedeflerine ne oranda ulaldn da kapsayacak ekilde).
zleme ve lme iin kullanlan ekipmanlarn kalibre etmelidir.
izlenen ve lm yaplan kriterlerin mevzuata uygunluunu

belirttii periyotlardan daha ksa periyotlarda deerlendirmelidir.
ama
ve
mevzuatn
Balarken:
izleme ve lme iin eitli kaynaklara (ekipman, personel) ihtiya

duyacaksnz. Atacanz en neml adm ihtiyalarnz tam ve doru bir
ekilde belirlemek olacaktr.
u anda frma iinde yaptnz izleme ve lme faaliyetlerini gzden

geirerek bunlarn hangilerini YS iin kullanabileceinizi belirleyin. Ek
izleme ve lme faaliyetlerinin neler olacana karar verin.
Balangta mmkn olduunca basit bir izleme ve lme sistemi

oluturduktan sonra deneyim kazandka bu sistemi gelitirebilirsiniz.
Firmann
baz izleme-lme
faaliyetlerini kendi bnyesi ierisinde
yapamad durumlarda, bu izleme-lme ilemlerini akredite olmu bir
laboratuvarda yaptrmas uygun olacaktr.
KOB'ler
in evre
Ynetim
Sistemi
Rehberi
29
pular:
evresel izleme ve lme sisteminizi, faaliyet izleme sstemi (rnein rn

bana kullanlan boya miktar) ve kt izleme sistemini (rnein ilem
sonras oluan atk miktar) entegre ederek oluturabilirsiniz. Bylece
problem alanlarru ve zm yntemlerini belirlemeniz daha kolay
olacaktr.
zleme ve lme ekipmanruzn bakun ve kalibrasyonu iin bir sistematik

gelitirin. Bu hizmeti dardan almann firmaya daha az maliyet
getirebileceini aklnzda bulundurun ve alternatifleri deerlendirin.
Firmanzn, izleme ve lme verileri nda mevzuata uyumunu periyodik

olarak gzden geirin.
Firmanzn evre performansru deerlendirmek iin, belirlemi olduunuz

evre boyutlarn ve bunlara bal olarak gelitirdiiniz evre ama ve
hedeflerini gzden geirin. Bu ama ve hedeflere ulalp ulalnadn
deerlendirmek iin htiya duyacanz izleme ve lme parametrelerini
belirleyin (bkz. s. 67: Prosedr rnei 10)
yS Performans Kriterlerinden bazlar:
30
rn bana kullarlan uucu organik bileiklerin miktan,
Oluan tehlikeli atklarn yllk.miktar,
evre eitimini
saysna oran,
Uygunsuzluklarn giderilmesi iin gereken ortalama zaman,
rn bana tketilen enerji miktar,
Geri dnme gnderilen ve/veya tekrar

miktarrun oluan toplam atk miktarna oran,
rn bana kullanlan su miktar,
Uygun olmayan rn miktar.
tamamlam
alan saysnn toplam
alan
kullanlan
atk
14. UYGUNSUZLUK,
OZELTici-NLEYiCi
FAALiYET
Firma zellikle ilk zamanlarda YS'nin zayf olduu alanlarda problemler

yaayacaktr. Taraflar aras iletiimsizlik. eksik veya yanl prosedrler,
ekipman arzalan, ekipmanlarn bakmnn yaplmam olmas, eitim eksiklii,
yS gerekliliklerinin tam olarak anlalrnam olmas balca problem
nedenleridir. (bkz. s. 69: Prosedr rnei 11)
Firma, yS ile ilgili problemlerle kar karya kalndnda,
Problemlerin
Sorunun kaynann tespit edilmesini,
Dzekici/ nleyici faaliyetlerin tespit edilmesini ve uygulanmasn,
Dzeltici/ nleyici faaliyetlerin izlenmesini ve dokmante edilmesini,
aratrlnasn.
garanti altna alacak bir ynteme ihtiya duyacaktr.

pular:
Firrnarz ISO 9000 Kalite Ynetim Sistemine sahip ise, kalite odakl
dzeltici ve nleyici faaliyetler prosedrn YS'ne adapte edebilirsiniz.
Hazrlanacak
prosedrde,
dzeltici/ nleyici
faaliyet gelitirme
uygulamalar takip etmeden kimlerin sorumluluunu belirtin.
Dzeltici/ nleyici faaliyetlerin gelitirilmesini takiben gerekli grdnz

takdirde ilgili dier prosedrleri de revize edin.
Kk iletmeler, ynetimin gzden geirmesi ve

faaliyetler proseslerini birletirme yollarn arayabilirler.
Problemler ortaya ktktan sonra yrtlecek dzeltici faaliyetlerden ok,

bu problemlerin olumasn engelleyecek nleyici faaliyetler zerinde
durun. Sorunlar nleyici almalar, dzeltmek iin yaplacak almalardan
daha kolay ve ucuz olacaktr.
Dzeltici/ nleyici faaliyet gerektiren bir problemi dokmante ettikten

SOnIa, problemi zmek konusunda kararl olmalsnz. Bu faaliyetler
mmkn olduunca ksa srede gerekletirilmelidir.
Dzeltici/ nleyici faaliyet gelitirmeden

sebeplerini detayl bir ekilde inceleyin.
nce
ve
dzeltici/ nleyici
problemlerin
oluma
31
ekil 6.
Dzeltici nleyici Faaliyetlerin
32
Gelitirilmesi
Balangta yS ile ilgili sorun alanlarn, yaplacak i denetlerneler ile

tespit edebilirsiniz. Fakat, zaman iinde nemli sorunlara ynelik
tespitlerin ve zme ynelik fkirlerin alanlardan gelmesini salayacak
yntemler gelitirrnelisiniz.
15. KAYIT
Kaytlar, frmann YS'ni tasarlad ekilde ytiruttugunun kantdr, Zaman

zaman d gruplara (mteriler, belgelendirme kurulular, kamu kurulular)
sunulacak deliller olarak deerlendirilebilecekleri
iin de ayr bir neme
sahiptirler.
Firma, kaytlar hangi konularda, ne ekilde ve ne kadar sre iin tutacana
karar vermelidir. Ayrca, kaytlarn geerlilik sresini doldurmas sonrasnda ne
ekilde imha edilecei de belirlenmelidir. Bir baka deyile, frma kaytlarn
ynetmelidir. evre ile ilgili kaytlar, sz konusu faaliyet, rn ve hizmetin
izlenmesine elverili olmaldr. (bkz. s. 72: Prosedr rnei 12)
pular:
YS'nin baars iin nemli olan kaytlara odaklaun.
Kaytlar tutmak iin formlar oluturun. Bu formlarn basit ve anlalabilir

olmasna aln.
Kayt sistemini olutururken, bu kaytlara kimlerin,

ulaabilrnesi gerektiini belirleyin.
Firmada bilgi ilem anz mevcut ise kaytlar elektronik ortamda tutma
seenei zerinde dnn.
Kritik neme sahip kaytlarn bir kopyasn gvenli bir yerde turun.
Kaytlarn saklanma sresini belirleyin.
yS Dahilinde Tutulabilecek
Yasal ykmllkler,
Belirlenen evre boyutlar,
evresel ama ve hedefler,
zin ve lisanslar,
Eitim kaytlar,
Denetim raporlar,
Dzeltici/ nleyici faaliyetler,
KOBi'ler
iin evre Ynetim
hangi durumlarda
Kaytlardan Bazlar:
Sistemi Rehberi
33
34
evre kaza raporlar,
Mteriler, tedarikiler, mteahhit

ile iletiim kaytlar,
Ynetimin gzden geirmesi toplantlarnn raporlar,
evresel performans kriterleri (atksu analiz sonular, baca gaz

analizleri, atk cins ve miktarlar, doal kaynak tketimleri vb.),
Bakm-onarm kaytlar,
Kalibrasyon kaytlar,
rn ile ilgili bilgiler,
retim ile ilgili bilgiler,
Muayene kaytlar,
Mteahhit ve tedariki frmalar ile ilgili bilgiler.
firmalar ve dier d gruplar
16. VS DENETiMi
YS'nin kurulmasnun ardndan, sistemin ilediinin dorulanmas kritik bir

YS'nin zayf noktalarnn belirlenmesi ve problemlerin zlmesi
iin srekli bir aba gerekecektir. Firma, periyodik olarak gerekletirilecek i
denetimler ile, YS'nin gerektii gibi yrtulp
yrtlmediini kontrol
edecek ve zayf noktalar tespit etmeye alacaktr. (bkz. s. 73: Prosedr
rnei 13)
aamadr.
Firma, YS denetim progra111l111n

gerektii gibi ilemesi iin:
Bir prosedr ve denetim plan hazrlamaldr,
Denetlemeleri
Denetleme raporlarn tutmaldr.
yapacak alanlar eitmelidir,
Denetlemeler sonras, zayf grlen alanlarda dzeltici/ nleyici faaliyetler

gelitirilerek bu iki YS bileeni arasnda iliki kurulabilir.
Balarken:
YS Denetim Plann hazrlayn. Hangi sklkla denetim yapacanz

belirleyin. Firmadaki her bir birimin ylda en az bir kere denetlenmesi
gerektiini unutmayn. evresel etkilerini nemli grdnz alanlar daha
sk aralklarla denetleyn.
Denetimlerde kimlerin grev alacan belirleyin ve bu kiilerin denetleme

teknikleri, YS'nin bileenleri, evre mevzuat gibi konularda gerekli
eitimleri almasli salayn.
Ynetimin denetleme sonularn gzden geirmesini ve deerlendirmesini

salayn.
pular:
Denetleme sonularnn objektif kartlara dayandnlmas gerekmektedir.

Denetleme
srasnda,
denetiler
sadece prosedrn
takip edilip
edilmedinin tespitinden sorumludurlar, uygunsuzluklarn sebeplerinin
aratrlmas daha sonraki aamalarda yaplmas gereken bir itir.
KOB'ler
in evre
Ynetim
Sistemi
Rehberi
35
ekil 7. yS
arasndaki
Denetimleri,
dzelticilnleyici
faaliyet ve ynetimin
gzden geirmesi
prosesleri
ilikiyi gsterir ema
YS'nin
Gelitirilmesi
Dzeltici/nleyici
Faaliyetler
Ynetimin Gzden
Geirmesi
Denetiler, denetleme srasnda tespit ettikleri zayf noktalar sahada

alanlarla grerek, gzlemlerinin doruluunu deerlendirebilirler. Bu
yntem, alanlarn yS bilgilerinin tazelenmesine de yardmc olacaktr.
Denetimlerden nce, ilgili birimlere denetleme kapsam, program ve dier

gerekli bilgiler duyurulmaldr.
36
17. YNETiMiN GZDEN GEiRMESi
Firma, YS'nin salkl bir ekilde yrtlebilmesini teminen, periyodik olarak

ynetimin YS'ni gzden geirmesini salamaldr. Ynetimin
gzden
geirmesi, frmann srekli gelime taahhdn yerine getirmesinde anahtar
roloynayacakur.
Ynetimin gzden geirmesi, yS denetim sonularnn,
deien artlarn ve srekli geliim taahhdnn alanda, politikada,
amalarda ve sistemin dier unsurlarnda yaplmas muhtemel deiikliklere de
temas etmelidir. (bkz. s. 75: Prosedr rnei 14)
pular:
Ynetimin gzden geirmesi srecine;

1.
yS ile ilgili bilgiye sahip kiiler,
2.
Karar mekanizmasndaki
kiiler,
dahil olmaldr.
Ynetimin
gzden germes toplanalarn
ne sklkla yapacanz
belirleyin. Bu toplanay ylda en az bir defa yapmanz gerektiini
unutmayn.
Toplana
srasnda, grlen
geirilmesini salayn.
Ynetimin gzden geirmesi toplantlarnda, deien koullarn YS'nin

baars zerindeki
etkilerinin neler olabilecei deerlendirilmelidir.
Deien koullar frma ile ilgili (yeni bina, yeni hammadde, retim hattnda
deiiklik vb.) olabilecei gibi, frma d faktrlerle ( mevzuat deiiklii,
teknolojik gelimeler vb.) ilgili de olabilir.
Ynetirnin gzden geirmesi toplanalarnda alnan kararlar dorultusunda

yaplmas gereken faaliyetlerin takibinin yaplmasn salayn.
i Ynetimin
Gzden Geinnesi
konular
ve
alnan
kararlarn
kaytlara
Srasnda Ele Alnacak Konular:
Belirlemi olduunuz evre ama ve hedeflerine ulatnz m?

(cevap hayr ise baarszln sebebi nedir?) Ama ve
hedeflerinizde deiiklik yapmal msnz?
----- _._----_. ----_.-_ ....
-~--~~~
37
!~-
Uygulamalarnz, evre Politikanz ile uyumlu mu?
i.
Firma iinde YS ile ilgili yetki ve sorumluluklar

m?
Kaynaklar uygun ekilde kullanlyor mu?
Sahip olduunuz prosedrleriniz

ihtiyacnz var m?
YS'nizin geliinini izliyor musunuz? zleme sonular sistemle

ilgili ne anlatyor?
Malzeme, rn ve hizmetlerinizde
nelerdir?
Bu
deiiklikler
etkiledi/ etkileyebilir?
38
yeterince ak
yeterli mi? Ek prosedrlere
meydana gelen deiiklikler '

YS'nizi
ne
ekilde
lgili Mevzuatta herhangi bir deiiklik sz konusu

deiiklik YS'ru ne ekilde etkiledi/ etkileyebilir?
YS'nizi gelitirmek iin baka neler yapabilirsiniz?
mu? Bu
EKLER
EK-1: EVRE MEVZUAT LisTESi
ILGiLi YASALAR
R.G. TARiH
R.G.SAYI
SAY
Belediye Kanunu
14.04.1930
1471
1580
Bykehir Belediyeleri Kanunu
09.07.1984
18453
3030
Boazii Kanunu
22.11.1983
18229
2960
evre Kanunu
11.08.1983
18132
2872
Gdalarn Uretimi. Tketimi Ve Denetlenmesine

Dair Kanun Hkmnde Kararname
28.06.1995
22327
KHKl560
Imar Kanunu
09.05.1985
18749
3194
iSKi Kurulu Ve Grevleri Hakknda Kanunu
23.11.1981
17523
2560
Karayollar Trafik Kanunu
18.10.1983
18195
2918
Ky Kanunu
17.04.1990
20495
3621
Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu
23.07.1983
18113
2863
Maden Kanunu
15.06.1985
18785
3213
Markalarn Korunmas Hakknda Kanun

Hkmnde Kararname
27.06.1995
22326
KHK 1556
Milli Parklar Kanunu
11.08.1983
18132
2873
Orman Kanunu
08.09.1956
9402
6831
Rekabetin Korunmas Hakknda Kanun
13.12.1994
22140
4054
Su rnleri Kanunu
04.04.1971
13799
1380
Sular Hakknda Kanun
10.05.1926
368
831
Umumi Hfzsshha Kanunu
06.05.1930
1489
1593
Tketicinin Korunmas Hakknda Kanun
08.03.1995
22221
4077
Yeralt Sular Hakknda Kanun
23.12.1960
10688
167
Zirai Mcadele Ve Zirai Karantina Kanunu
24.05.1957
9615
6968
KOB'ler
in evre Ynetim
Sistemi Rehberi
41
VNETMELiKLER
TARiH
SAVI
Afetlere ilikin Acil Yardm Tekilat ve Planlama Esaslarna Dair

Ynetmelik
08.05.1988
19808
evresel Etki Deerlendirilmesi
23.06.1997
23028
Gayrishhi Messeseler Ynetmelii
26.09.1995
22416
Grlt Kontrol Ynetmelii
11.12.1986
19308
Hava Kalitesinin Korunmas Ynetmelii
02.11.1986
19269
stma ve Buhar Tesislerinin Yakt Tketiminde Ekonomi Salanmas

ve Hava Kirliliinin Azaltlmas Ynetmelii
03.01.1977
16102
ime ve Kullanma Sularnn Dezenfeksiyonuna
Ait Ynetmelik
16.05.1967
12599
Kanalizasyon ebekesine Deaq Ynetmelii
26.11.1999
1999/584
iSKi-ime Suyu Havzalar Koruma Ynetmelii
22.05.1998
1998/676
iyeri Ama ve alma Ruhsatarna ilikin Ynetmelik
09.03.1989
20103
Kat Atklarn Kontrol Ynetmelii
14.03.1991
20814
Ky Kanunu Uygulamasna Dair Ynetmelik
03.08.1990
20594
Maden Kanununun Uygulanmasna
22.08.1985
18850
Mevcut Binalarda Is Yaltm i Ile Yakt Tassarrufu Salanmas Ve

Hava Kirliliinin Azaltlmasna Dair Ynetmelik
19.11.1984
18580
Nkleer ve Radyolojik Tehlike Durumu Ulusal Uygulama Ynetmelii
15.01.2000
23934
zel ilem Gerektirmeyen Radyoaktif Atklara ilikin Ynetmelik
15.01.2000
23934
Radyasyon Gvenlii Ynetmelii
06.09.1991
20983
Radyoaktif Maddenin Gvenli Tanmas Ynetmelii
10.09.1997
23106
Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii
04.09.1988
19919
Tehlikeli Atklarn Kontrol Ynetmelii
27.08.1995
22387
Tehlikeli Kimyasallar Ynetmelii
10.07.1993
21633
Tbbi Aiklarn Kontrol Ynetmelii
20.05.1993
21586
Toprak Kirliliinin Kontrol Ynetmelii
10.12.2001
24609
evre Denetimi Ynetmelii
05.01.2002
24631
(mk.)
iSKi-Atksularn
42
Ynetmelii
Dair Ynetmelik
TZKLER
TARiH
SAY
Ar ve Tehlikeli iler Tz
29.03.1973
14502
ii Sal ve i Gvenlii Tz
11.01.1974
14765
Maden ve Ta Ocaklar iletmelerinde ve Tnel Yapmnda Alnacak

ii Sal ve i Gvenlii nlemlerine ilikin Tzk
22.10.1984
18553
Radyasyon Gvenlii Tz
07.09.1985
18861
Parlayc, Patlayc, Tehlikeli ve Zararl Maddelerle alan

iyerlerinde ve ilerde Alnacak Tedbirler Hakknda Tzk
24.12.1973
Tehlikeli Eyann Ticaret Gemileri ile Tanmasna Dair Tzk
8.10.1952
8227
Zirai Karantina Tz
02.09.1964
11796
ULUSLARARASISZLEMELER
R.G.
TARiH
14752
R.G.SAY
Ozon Tabakasn incelten Maddelere Dair Montreal Protokolu

Ozon Tabakasnn Korunmasna Dair Viyana Szlemesi
08.09.1990
20629
Tehlikeli Atklarn Snrlartesi Tanmnn ve Bertarafnn

Kontrolne ilikin Basel Szlemesi
15.05.1994
21935
KOB'ler
in evre Ynetim
Sistemi Rehberi
43
TEBLIGLER
TARiH
SAY
evrenin Korunmas Ynnden Kontrol Altnda Tutulan Madde

Ve Atklara ilikin Tebli
25.12.2000
24271 (Mk.)
Ihracata Ynelik Devlet Yardmlar Kapsamnda 'evre

Maliyetlerinin Desteklenmesi' Hakknda Tebli
31.07.1997
23066
ithalat: (2001/14) Sayl Ozon Tabakasn incelten Maddelerin

ithaline ilikin Tebli ile 2001 Yl iin Tespit Edilen ithal izni
Miktarlarnn Kullanlmayan Ksmlarnn Datm Ve Ynetimine
ilikin Tebli
07.06.2001
24425
Motorlu Tat Egzoz Gazlarnn Yol Atklar Kirlenmenin

nlenmesine ilikin Tebli
22.10.1992
21383
Ozon Tabakasn incelten Maddelere Dair Montreal Protokol

Ve Londra Deiiklikleri Uyarnca, Bu Protokole Taraf Olmayan
lkelerden ithalat Yasaklanan Maddelere ilikin Tebli
28.12.1996
22861
Ozon Tabakasn incelten Maddelerin ithaline ilikin Tebli
30.06.1998
23388
10.01.1999
23579
31.12.1999
23923 (2.Mk)
31.12.2001
24627 (Mk)
Radyoaktif Maddeler ile Bunlarn Kullanld Cihazlarn ithaline

ilikin Tebli
10.01.1999
23579
Radyoaktif Maddeler ile Bunlarn Kullanld Cihazlarn ithaline

iikin Tebli
31.12.2000
24274 (Mk)
Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii idari Usuller Teblii
12.03.1989
20106
Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii Numune Alma ve Analiz

Metotlar Teblii
07.01.1991
20748
Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii Teknik Usuller Teblii
07.01.1991
20748
Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii Suda Tehlikeli ve Zararl

Maddeler Teblii
12.03.1989
20106
44
istanbul
EK-2: so 14001:1997-ISO
TABLOSU
9001:2000 KARLATRMA
so 14001 :1997
so 9001 :2000
Giri
Giri
Proses Yaklam
iSO 9004 ile Olan iliki
Diijer Ynetim Sistemleriyle Uvcunluk
Kapsam
Genel
Uygulama
Atf Yaplan Standartlar
Kapsam
Atf Yaplan Standartlar
0.1
0.2
0.3
0.4
1
1.1
1.2
2
Tarifler
Terimler ve Tarifler
YS'nin artlar ve Balca

Unsurlar
Genel art
Kalite Ynetim Sistemi
4.1
evre Politikas
4.2
Planlama
evre Boyutlar
4.3
4.3.1
4.3.2
Amalar ve Hedefler
evre Ynetim Program veya
Programlar
Uygulama ve ilem
4.3.3
4.3.4
4.4
Bnye (yap) ve Sorumluluk
4.4.1
Eqitim, Bilin ve Ehliyet

Iletiim
4.4.2
4.4.3
4.1
5.5
5.5.1
5.1
5.3
8.5
5.4
5.2
7.2.1
7.2.2
5.2
7.2.1
5.4.1
5.4.2
8.5.1
7
7.1
5
5.1
5.5.1
5.5.2
6
6.1
6.2
6.2.1
6.3
6.4
6.2.2
5.5.3
7.2.3
Genel artlar
Sorumluluk, Yetki ve iletiim
Sorumluluk ve Yetki
Ynetimin Taahhd
Kalite Politikas
iyiletirme
Planlama
~teri Odakllk
Urne Bal artlarn Belirlenmesi
rne Baijl artlarn Gzden Geirilmesi
Mteri Odakllk
rne Bal artlarn Belirlenmesi
Kalite Hedefleri
Kalite Ynetim Sisteminin Planlanmas
Srekli iyiletirme
Urn Gerekletirme
Urn Gerekletirmenin Planlanmas
Ynetim Sorumluluu
Ynetimin Taahhd
Sorumluluk ve Yetki
Ynetim Temsilcisi
Kaynak Ynetimi
Kaynaklarn Salanmas
insan Kaynaklar
Genel
Altyap
alma Ortam
Yeterlilik, Farknda Olma (bilin) ve Eitim
I Iletiim
Mteri ve iletiim
KOB'ler
in evre
Ynetim
Sistemi
Rehberi
45
evre Ynetim Sistemi ile ilgili

Belgeye Balama ilemleri
4.4.4
Beloe Kontrol
ilem Kontrol
4.4.5
4.4.6
4.2
4.2.1
4.2.2
4.2.3
7
7.1
7.2
7.2.1
7.2.2
7.3
7.3.1
7.3.27
.3.3
7.3.4
7.3.5
7.3.6
7.3.7
4.4.7
8.3
Dokmantasyon artlar
Genel
Kalite EI Kitab
Dokmanlarn Kontrol
~rn Gerekletirme
Urn Gerekletirmenin Planlanmas
Mteri ile ilikili Prosesler
rne Bal artlarn Belirlenmesi
Urne Bal artlarn Gzden Geirilmesi
Tasarm ve Gelitirme
Tasarm ve Gelitirme Planlamas
Tasarm ve Gelitirme Girdileri
Tasarm ve Gelitirme ktlar
Tasarm ve Gelitirme Gzden Geirilmesi
Tasarm ve Gelitirme Dorulamas
Tasarm ve Gelitirmenin Geerli Klnmas
Tasarm ve Gelitirme Deiikliklerinin
Kontrol
Satn Alma
Satn Alma Prosesi
Satn Alma Bi.!gisi
Satrn Alnan Urnn Dorulanmas
Uretim ve Hizmetin Salanmas
(sunulmas)
~retim ve Hizmet Salamann Kontrolii
Uretim ve Hizmet Salanmas Iin
Proseslerin Geerlilii
Tanmlama ve izlenebilirlik
f0teri Mal (varl)
Urnn Korunmas
Uygun Olmayan Urnn Kontrol
4.5
4.5.1
8
7.6
8.1
8.2
8.2.1
8.2.3
8.2.4
8.4
8.3
8.5.2
8.5.3
4.2.4
8.2.2
5.6
5.6.1
5.6.2
5.6.3
Olme, Analiz ve iyiletirme

Izleme ve Olme Cihazlarnn Kontrol
Genel
izleme ve lme
Mteri Memnuniyeti
Proseslerin izlenmesi .~e llmesi
Urnn Izlenmesi ve Ollmesi
Veri Analizi
Uygun Olmayan Urnn Kontrol
Dzeltici Faaliyet
Onleyici Faaliyetler
Kaytlarn Kontrol
i Tetkik
Ynetimin Gzden Geirmesi
Genel
Gzden Geirme Girdisi
Gzden Geirme Ckls
7.4
7.4.1
7.4.2
7.4.3
7.5
7.5.1
7.5.2
7.5.3
7.5.4
7.5.5
Acil Hal Hazrl ve Bu Hallerde
Yaplmas Gereken iler
Kontrol ve Dzeltici Faaliyetler
Izleme ve Olme
Riayetsizlik, Dzeltici-Onleyici
Faaliyet
4.5.2
Kayt
YS Denetimi
Ynetimce Yrtlen Gzden
Geirme
4.5.3
4.5.4
4.6
46
..
ORNEK
..
DOKUMANLAR
(Bu blmde yer alan dokmanlar rnektir
ve firmanzn yapsna ve ileyiine bal
olarak arafnzca yeniden
dzenlenmelidir. Prosedr rnekleri
bundan nceki blmlerden bamsz
olarak hazrlanmtr.
EVRE pOLiTiKAS RNEGi
EVRE POLTKASI
alannda retim yapan (frma ad) olarak;
Yasal ykmllklerimizi yerine getireceimizi,

evre performansmz srekli iyiletirmek iin alacamz,
alanlarn, ailelerinin ve toplumun evre bilincinin gelitirilmesi
iin almalarda bulunacamz,
Atklarn kaynanda en aza indirilmesini, mmkn olduunda
yeniden kullanlmasn ve geri dntrlmesini,
deerlendirilemeyen
atklarn uygun yntemlerle bertaraf
edilmesini salayacamz,
Enerji, hammadde ve doal kaynaklarn verimli kullanlmasn
salayacamz,
Mal ve hizmet aldmz tedarikileri evre konusunda
ynlendireceimizi,
taahht ederiz.
(Yetkili imza)
Tarih
KOB'ler
in evre Ynetim
Sistemi Rehberi
49
PROSEOR RNEGi 1
EVRE BOYUTLARNN
BELiRLENMESi
PROSEOR
. AMA
Bu prosedr, frmann evre boyutlarnn ve bunlardan nemli evresel
etkileri olanlarnn belirlenmesi ilemini tarnmlamay amalar.
2. KAPSAM
Bu prosedr, frmann tm faaliyet, rn "e hizmetlerini kapsar.
3. TANIMLAR
evre
Boyutlar:
Kuruluun
faaliyetlerinin,
hizmetlerinin evre ile etkileime giren unsurlandr.
rnlerinin
veya
evre Etkiler: Kuruluun faaliyet, rn Ye hizmetleri dolaysyla

evrede ksmen veya tamamen ortaya kan zararl veya yararl her tr
deiikliktir.
4. GENEL
Bu prosedr,
firmann kontrol edebilecei veya zerinde etkili
olabilecei ene boyutlarn kapsar. Belirlenen nemli evre boyutlar,
evre ama ve hedefleri oluturulurken dikkate alnr.
Firma personelinden
oluan bir grup, firmann faaliyet, urun ve
hizmetlerini gzden geirerek, evre boyutlarn tespit eder, bu evre
boyutlarndan
hangilerinin
nemli
evre
etkileri olabileceini
deerlendirerek daha detayl alma yapmak iin ncelikleri belirler.
Firma, bu bilgileri
da
yanstacak ekilde gnceller.
kez gzden geirir ve mevcut durumu
5. PROSEDR
A. evre Birimi Mdr
bakanlnda toplanan, ene, ii sal-i
gvenlii, AR-GE, retim, bakm-onarm vb. birim temsilcilerinden
oluan alma grubu, frmann evre boyutlarn deerlendirir.
50
stanbul
B. alma grubu, belirlenen evre boyutlarndan nemli evresel

etkileri
olanlar
belirlemek
amac
ile, evre boyutlarnn
deerlendirilmesi puan tablosu'nda (s.52) verilen deerlendirme
yntemini kullanr.
C. alma grubunun bulgular dokmante edilir. Eer herhangi bir
faaliyet, rn ve hizmetin deerlendirilebilmesi iin daha fazla bilgiye
ihtiya varsa, evre Birimi Mdr, grup yelerinden birini ek bilgiyi
salamas iin grevlendirir.
D. evre Birimi Mdr, belirlenen nemli evre boyutlarnn, evre
ama ve hedefleri oluturulurken dikkate alnmasn salamak amac ile,
Fabrika Yneticileri ile birlikte almaktan sorumludur.
E. Ynetim, frmann sahip olduu evre boyutlarn, ynetimin
gzden
germes
srecinde
deerlendirir.
Firmann
evre
performansn etkileyecek deiiklikler (rn, kullanlan hammadde,
retim hatt, mevzuat, teknolojik gelimeler) dorultusunda yeni bir
alma yaplarak, evre boyutlarnn revize edilmesinin gerekip
gerekmediine karar verir.
KOB'ler
in evre Ynetim
Sistemi Rehberi
51
Tablo 1: evre boyutlarnn deerlendirilmesi
puan tablosu
Her bir faaliyet iin aadaki faktrler kullanlarak bir etki puan bulunur. Bu etki puanlar tabloya
ilenir. Etki puan
zerinde olan evresel etkilerin nemli olduu kabul edilir.
iddet:
4: etkisi
3: etkisi
2: etkisi
1: etkisi
iddetli (insan salna ve evreye byk zarar verebilir)

orta derecede iddetli
az iddetli
yok ( insan salna ve evreye olumsuz bir etkisi yok)
SkikiOlaslk:
4: srekli (evresel etki srekli olarak meydana geliyor)
3: sk (evresel etki ayda bir kereden fazla meydana geliyor)
2: seyrek (evresel etki ayda bir kereden az, ylda bir kereden fazla meydana geliyor)
1: yok (evresel etkinin meydana gelmesi ihtimali yok)
Etki Puan: iddet x sklk
Faaliyet
S
T
Ls.
DKK
52
evre Boyutu
evresel Etki Puan'

H
S
T
= iddet
LS.
x sklk
DKK
: hava
:su
: toprak
: insan sal
: doal kaynak kullanm
PROSEDR RNEGi 2
KANUNi VE DiGER ARTLARN TAKiBi PROSEDR
1. AMA
Bu prosedr, kanundan doan veya kanundan domad halde
frmann uymay taahht ettii artlarn belirlermesini, takibini ve
uygulamalarn gncellenmesini dzenlemeyi amalar.
2. KAPSAM
Bu prosedr, ulusal ve yerel dzeyde, frmann faalyet, rn ve
hizmetlerini kapsayan, kanundan doan veya kanundan domad
halde frmann uymay taahht ettii artlar kapsar. Firma, evre ama
ve hedeflerini belirlerken bu artlarn gereklerni gz nnde
bulundurur.
3. PROSEDR
A. evre Birimi Mdr, frmann faalyet, rn ve hizmetlerini
kapsayan yasal dzenlernelerin tespiti, deiikliklerin takibi, bu yasal
dzenlemelerin
uygulanmas
ve frmann
faaliyetlerine etkisini
deerlendirmekten sorumludur.
B. evre Birimi Mdr, frma faalyet, rn ve hizmetlerini kapsayan
yasal dzenlernelerin tespiti, takibi ve bu yasal dzenlernelerin frmann
faaliyetlerine etkisini deerlendirme almalarn yrtrken, gerekli
grlen durumlarda, dardan danmanlk alabilir.
C. evre Birimi Mdr, frma faalyet, rn ve hizmetlerini kapsayan
yasal dzenlemeler konusunda ilgili frma personelini bilgilendirmekten
sorumludur.
Bilgilendirme, evre Birimi Mdr'nn
belirlemi
olduu yntemle gerekletirilir.
D. evre Birimi Mdr, frma faalyet, rn ve hizmetlerini kapsayan
yasal dzenlernelerin dokman olarak temirinden ve bunlarn uygun
bir yerde, her an kullanma hazr bir ekilde tutulmasndan sorumludur.
KOB'ler
in evre Ynetim
Sistemi Rehberi
53
PROSEDR RNEGi 3
EVRE AMA VE HEDEFLERiNiN
BELiRLENMESi
PROSEDR
.AMA
Bu prosedr, firmann evre ama ve hedeflerinin, evre boyut ve
etkileri baz alnarak belirlenmesi "e dokrnante
edilrnesi ilemlerini
tanmlamay amalar.
2. KAPSAM
Bu prosedr,
kapsar.
enesel
etkisi olan tm faaliyet, rn ve hizmetleri
3. TANMLAR
evre Amac: Firmann, evre politikas, nemli evre etkileri ve
uymakla
ykml
olduu
yasal dzenlemeleri
baz
alarak,
gerekletirmek amacyla kendisi iin tespit ettii, mmkn olan her
durumda saylarla ifade edilen genel maksaddr.
evre Hedefi: Firmann, evre amalar baz alnarak, bu amalara
ulamak iin, frma tarafndan gerekletirilrnek zere belirlenen,
mmkn olan her durumda saylarla ifade edilen icraat basamaklardr.
4. PROSEDR
A. st ynetim, evre amalarn belirlemekten sorumludur. Sreci
balatmak iin, Tesis Mdr,
ilgili birim temsilcilerinin katld bir
toplant dzenleyerek, yeni evre amalar hakknda grlmesini
salar.
B. Firmann tm birimleri kendi faaliyetleri, evre Birimi Mdr ise,
firmann uymakla ykml olduu yasal dzenlemeler, nemli ene
etkileri, teknoloji konusundaki
seim imkanlar ve d gruplarn
grleri ile ilgili katk salamaktan sorumludur.
C. Balang olarak, firma yneticileri, bir nceki dnem iin, firmann
evre amalarn gerekletirme performansn deerlendirir.
54
istanbul
Sanayi Odas
evre ubesi
D. Daha sonra tartlmak ve deerlendirilmek zere ncelikli evre

amalar ile ilgili neriler alnr. Her birim yneticisi, nerilen evre
amacnn kendi biriminin faaliyetleri zerindeki potansiyel etkisini
deerlendirmekten sorumludur. evre Birimi Mdr, nerilen evre
amacnn, evre politikas ile tutarlln deerlendirir.
E. st Ynetim, neriler ile ilgili deerlendirme yaptiktan ve evre

amalarn belirledikten sonra, her birim yneticisi, bu evre amacnn
kendi faaliyetlerine olan etkisini deerlendirir ve belirlenen evre
amacna ulalmas n kendi biriminde
yaplmas gerekenleri
belirleyerek, hedefler koyar.
F. Her birim yneticisi, dier yneticileri, kendi birimi ile ilgili evre
ama ve hedefleri (ve bunlara ulamak iin izlenecek yol) konusunda
bilgilendirir.
G. Her ama ve hedefe nasl ulalacan gsteren
Programlar yaplr.
evre Ynetim
H. evre ama ve hedeflerine ulamadaki performans ve gelimeler,

ynetici toplantlarnda
gzden geirilir. Bu ama ve hedeflere
ulamadaki baar, tm frma alanlarna duyurulur.
. Her yln sonunda, evre ama ve hedeflerine

performans genel olarak gzden geirilerek deerlendirilir.
ulamadaki
55
LJ
v>
'"
r:
c
cr
'"<@
~
-o
o
o-
~.
(/J
p
cr
c
;r
v>
0\
YAPILACAK
FAAliYET
FAAliYET
BASAMAKLAR
AMA i HEDEF: ...
SORUMLU
Kii / BOLM
TERMiN
-.........
KAYNAKLAR
.........................................................................................................................................
EVRE YNETiM PROGRAMI
AiKLAMALAR
PROSEOR RNEGi 4
EGiTiM PROSEOR
.AMA
Bu prosedr, firma personelinin yapu iin nemli evre etkileri ve bu
etkilerin minimuma indirilmesi iin yaplmas gerekenler ve YS
hakknda
bilgilendirilmesini
ve
bu
konularda
yeteneklerinin
gelitirilmesini teminen yaplacak eitim faaliyetlerini tanmlamay
amalar.
2. KAPSAM
Bu prosedr, frmann tm alanlarn kapsar.
3. PROSEDR
A. evre ile ilgili eitim
Sorumlusu tarafndan yaplr.
faaliyetlerinin
organzasyonu
Eitim
B. Her yl
aynda bir sonraki yln eitim plannn
hazrlanmas iin, alanlarn eitim talepleri "Eitim Talep Formu"
araclyla toplanr. Eitim taleplerinin ve eitim ihtiyalarnn
tespitinin ardndan Eitim Plan hazrlanr.
C. Eitim Plan
tarafndan onaylanarak alanlara duyurulur.
D. Her eitim program, gelecek evre eitini taleplerinin yan sra

aadaki eitim konularn da ierir.
KOB'ler
evre Politikas,
YS'nin gerekleri,
YS'nin nemi,
Acil haller,
Grev ve sorumluluklar,
57
Belirlenen usullerden ayrlmann evreye verebilecei zarar.
E. Yaptklar i sebebiyle, evre zerinde etkileri olmas muhtemel

forklift kullancs, kazanc vb. grevWerin gerekli tecrbe ve ehliyete
sahip olmas, d kurulularn eitimleri takip edilerek salanr.
F. Mazeret nedeniyle yllk eitim planndaki eitimlere katlamayan
personel iin, gerek grlmesi halinde, ayrca eitim dzenlenir.
G. Eitime katlan personel, yoklama
Eitim Sorumlusna teslim edilir.
H. e yeni balayan personele
Sorumlusu tarafndan verilir.
58
formunu
gerekli
intibak
doldurur.
eitm,
Formlar
Eitim
PROSEDR RNEGi 5
i iLETiiM PROSEDR
.AMA
Bu prosedr, firma iinde, evre ynetimi ile ilgili bilgi aknn etkin
bir ekilde yrtlmesini salamay amalamaktadr.
2. KAPSAM
Bu prosedr, firmann tm birimlerini kapsar.
3. GENEL
Firma bnyesinde, evre ynetimine bal i iletiirnin salanmas ile
ilgili olarak bir ok sre ilemektedir. YS ile balantl olarak,
alanlara etkin bir ekilde duyurulmas gereken konulardan bazlar
unlardr:
evre Politikas, evre ama ve hedefleri,
YS dahilinde grev ve sorumluluklar,
Firmann evre ama ve hedeflerini gerekletirme performans,
evre plan ve prosedrleri,
Acil durumlar.
4. PROSEDR
Genel:
A. Tesis Mdr; evre politika, plan ve prosedrlerini,
evre
ynetimine bal grev ve sorumluluklar, tm personele duyurmaktan
sorumludur.
B. Her bir birim yneticisi, kendi biriminin faaliyetleri ile ilgili evre
hedeflerini (ve hedeflere ulama performansn), birim personeline ve
dier yneticilere duyurmaktan sorumludur.
59
C. Her bir birim yneticisi, kendi biriminin evre prosedrlerini (bu

prosedrlerde meydana gelen deiiklikleri), meydana gelen kazalar ve
sonularn ve evre ynetimi ile ilgili dier nemli gelimeleri (yakn
gelecekte
gerekletirilecek
evre eitimleri gibi) duyurmaktan
sorumludur.
Kaza ve Acil Durumlarn Raporlanmas:
A. Tm alanlar, firmada meydana gelen evre kazalarn ve acil
durumlar fark eder etmez, birim yneticisine haber vermekten
sorumludur.
Gerekli grld
takdirde, acil durum mdahale
ekiplerine haber verilir. Birim yneticisi, evre Birimi Mdr'ne bilgi
verr.
B. Olayn gerekletii birimin yneticisine ulalarryor ise, acil durum
direkt olarak evre Birimi Mdr'ne haber verilir.
C. evre Birimi Mdr, meydana gelen kazalar ve acil durumlar

kaydeder.
Acil
durumun
oluma
sebeplerinin
tespiti
tekrarlanmamas iin alnacak nlemler ile ilgili almalar yrtr.
60
ve
PROSEDR RNEGi 6
DI iLETiiM PROSEDR
1. AMA
Bu prosedr, firmann YS ile ilgili olarak, d gruplarla yrtecei
haberleme faaliyetlerini tanmlamay amalar.
2. KAPSAM
Bu prosedr, frmann YS'ye bal olarak d gruplarla yrtt tm
haberlemeleri kapsar.
3. TANMLAR
lgili Taraflar: Firmann faaliyet, rn ve hizmetlerinden kaynaklanan

evresel etkiler ve frmaun evre performans ile ilgilenen veya
bunlardan etkilenen kiiler veya kurululardr. lgili taraflar arasnda;
idari ve hukuki dzenlemeler yapan kurulular, yre halk, frma
alanlar, sigorta irketleri, mteriler ve evreci gruplar saylabilir.
4. PROSEDR
A. Dokman Kabul:
1. Firmann YS ve evre performans ile ilgili olarak (posta, faks,
telefon, elektronik posta vb. yollarla) ilgili taraflar tarafndan iletilen
ikayet ve istekler, Tesis Mdr, evre Birimi Mdr ve nsan
Kaynaklar Mdr tarafndan kabul edilir.
2. Resmi kurulularn yetkilileri ile ilikilerin yrtlmesinden
ve
gelen-giden
evraklarn
tutulmasndan
evre
Birimi
Mdr
sorumludur.
3. ilgili taraflardan gelen ikayetlere verilen cevaplar, nsan Kaynaklar
Mdr tarafndan tutulur.
B. lgili Taraflarn Bilgilendirilmesi/ Grlerinin Alnmas:
1. Firma, gerekli grlen durumlarda, YS ve evre performans
hakknda ilgili taraflarn grlerini alr. Bu sre zellikle, frmann
61
evre etkilerini nemli lde etkileyecek

kararlarn alnma aamasnda iletilir.
(kapasite
artrm
gibi)
2. Ynetimin Gzden Geirmesi srecinin bir paras olarak, frmann

ilgili taraflar ile iletiim kurmak amacyla yapt almalar gzden
geirilir. Ynetim, daha etkin bir iletiim iin neler yaplaca ile ilgili
kararlar verir.
62
PROSEDR RNEGi 7
DOKMANTASYONPROSEDR
.AMA
Bu prosedr, evre Ynetim
ilemlerini tanmlamay amalar.
Sistemi
ile ilgili belgeye
balama
2. KAPSAM
3. PROSEDR
A. Firmann evre Ynetim Sistemirin ana unsurlar ve bunlar
arasndaki iliki, evre El Kitab'nda yer alr, gerektiirde gncellenir.
B. Hazrlanan
err:
prosedrler
YS Kod No'su,
Prosedr/Talimat
Hazrlayan,
Onaylayan,
Dokman No,
Revizyor No,
Uygulama Tarili.
ve talimatlar
aadaki bilgileri mutlaka
ad,
C. Tm dokmanlar
ilgili birim sorumlusu

onap ile yrrle girer.
tarafndan
hazrlanr ve
D. Hazrlanan dokmanlarn orijinalleri Ynetim Temsilcisi tarafndan

muhafaza edilir. Fotokopi ile oaltlan dokmanlar, kontroll kopya
olarak kaelenerek imza karl datlr.
KOB'ler
63
PROSEDR RNEGi 8
DOKMAN KONTROL PROSEDR
i. AMA
Bu prosedr, YS dokmanlarnn
gzden geirilmesi, datnu,
geerliliini yitirmi dokmanlarn toplanmas ilemlerini tanmlamay
amalar.
2. KAPSAM
Bu prosedr, aadaki dokmanlar kapsar:
evre EI Kitab,
YS prosedrlerinin
YS ve i talimatlar,
YS'nde kullanlan formlar, tablolar.
tamam,
3. PROSEDR
A. Datn listeleri Kalite Gvence Birini tarafndan hazrlanr ve
muhafaza edilir. Kontroll dokmanlarn datm inza karl yaplr.
B. Dokmann trne
vb. yollarla iaretlenir.
C. Kontroll
err.
bal olarak, kontroll kopyalar, imza, mhr
dokmanlarn
hepsi revizyor
numarasn
ve tarihini
D .. Aksi belirtilmedii takdirde, dokman

hazrlayan kii/birin,
dokman zerinde gerekli deiiklikleri yapmaktan ve onaylamaktan
sorumludur.
E. Gerek d kaynakl dokmanlarn gerekse de yS dokmanlarnn
geersiz nshalarnn orijinalleri Kalite Gvence Birimi tarafndan,
zerine 'iptal' kaesi vurularak saklanr.
64
F. Kalite
Gvence
Birimi,
kontroll
deiikliklerin
ilgili birime
iletildiinden
anlaldndan emin olmaldr.
dokmanlarda
yaplan
ve birim tarafndan
G. Hazrlanan tm dokmanlar ylda en az 1 defa gzden geirilir.
KOB'ler
65
PROSEDR RNEGi 9
OPERASYONEL KONTROLPROSEDR
.AMA
Bu prosedr, nemli evre etkileri olabilecek ilem ve faaliyetlerin
kontrol altnda yurrlmesini
temineri yaplacaklar tanmlamay
amalar.
2. KAPSAM
3. PROSEDR
A. nemli evre boyutlar ile ilikili ilem ve faaliyetler tespit edilir.
B. nemli evre etkileri olan olabilecek
konan usullere uygun olarak yrtlr.
ilem ve faaliyetler ortaya
C. Tm cihazlarn bakm yntemleri, ilgili talimat ile belirlenir.

D. Tm
kstaslarina
faaliyetler, ilgili prosedr

gre kontrol edilir.
ve talimatlarda
E. nemli evre boyutlar ile balantl usullerin,

mteahhitler tarafndan da uygulanmas salanr.
66
belirtilen kontrol
tedarikiler
ve
PROSEDR RNEGi 10
EVRESEL PERFORMANS N iZLENMESi PROSEDR
1. AMA
Bu prosedr, evre mevzuatnn gereklerinin yerine getirildiini
dorulamak
zere lm ve kontrollerin
yaplmas, evresel
performans gstergelerinin takibi ve nemli evresel etkileri olan
proses ve faaliyetlerin laboratuvar ve/veya iletmede denetimini
dzenleyen ilemleri tanmlamay an.alar.
2. KAPSAM
Bu prosedr, fabrikann evresel etkisi olan btn
hizmetlerini kapsar.
faaliyet, rn ve
3. PROSEDR
A. evresel performans parametreleri, ynetm sisteminin mevzuata
uygunluu, iletme ve retim faaliyetlerinde kaynak kullanm, ortaya
kan atklar ile hava, su ve toprak zerindeki etkiler olarak
tanmlanmtr. evre Ynetim Sisteminin etk.inlin.in ve evresel
performansn takibi aadaki lmlerle yaplr ve kayt edilir. Bunun
yan sra, uygun olmayan rn miktarn kontrol etmek iin satn alnan
malzemenin girdi muayeresi ve rnn proses ve son muayene
deneyleri yaplr.
A.l.
Saysal yasal ykumllklerin
takibi aadaki lmlerle yaplr:
yerine getirilip getirilmediinin
A.1..
Atksu Kalitesi: Atksu artma tesisinin giri ve
k suyunda Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii'nde belirtilen
parametreler, test metotlarna gre
gnde bir llr ve
sonular kayt edilir.
A.l.2.
Baca Gaz lmleri:
Kazan dairesi ve terbiye
bacalarnda baca gaz lmleri
ylda bir yaplr ve
kaytlar tutulur.
67
A.l.3.
Grlt lmleri: Ylda
kez iletme iinde
ve dnda belirlenmi noktalarda grlt lmleri yaplr ve
kaytlar tutulur.
A.2. Saysalolmayan
yasal ykmllklerin
yerine getiIilip
getiIilmedii, i denetimlerde ilgili birimler sorgulanarak takip edilir.
A.3.
Dier evre performans kriterleri:

A.3.1. Atk Miktar: letme iinde oluan ark miktar
gnde bir llr ve kaydedilir.
A.3.2.
Yakt ve Elektrik
Enerjisi
Tketimi:
Yakt
tketini gnlk, elektrik tketin.i aylk olmak zere izlenir
ve kaydedilir.
A.3.3. Su Tketimi:
letme iinde saya ta klm
noktalarda su tketin.i aylk olarak izlenir ve kayt edilir.
A.4. evre ama ve hedefleri

dier lmler evre Ynetim
tarafndan yaplr/yaptrlr
ve
durumu, ynetici toplantlarnda
dorultusunda yaplmas gereken

Programnda belirtilen sorumlular
kayd tutulur. Hedeflere ulama
grr.
B. lm sonularna gre verilen limit deerlerin ve hedeflerin

dnda kalan durumlarda problem evre Birini Mdr'ne iletilir.
evre Birim Mdr, dzeltici faaliyetleri planlar ve uygulanmasn
salar.
C. Ark miktarlar, atksu analiz sonular, evre uygunsuzluklar ile
ilgili bilgileri ieren evre performans raporu
ayda bir yaynlanr.
D. lm cihazlannn kalibrasyonu yaplr.
68
stanbul Sanayi Odas
evre ubesi
PROSEOR RNEGi 11
vs OZEL rlcl
VE NLEYiCi FAALiYETLER PROSEOR
. AMA
Bu prosedr, evresel etki alanlarnda meydana gelen uygunsuzluklarn
meydana geli sebeplerinin incelenmesi ve giderilmes~ tekrarnn
nlenmesine ynelik takip ve deerlendirme ilemlerini tanmlar.
2. KAPSAM
Bu prosedr, frmann tm faaliyet, rn ve hizmetlerini kapsar.
3. TANMLAR
Dzeltici faaliyetler: yS ile ilgili problemlerin ortaya kmasn
takiben, tekrarnn nlenmesi amacyla yaplan faaliyetlerdir.
nleyici faaliyetler:
cvs ile ilgili problemlerin
nlenmesi amacyla yaplan faaliyetlerdir.
ortaya kmadan
4. PROSEDR
A. Firmadaki her personel, dzeltici nleyici faaliyet nerisi getirebilir.
Byle bir neri getiren personel, dzeltici faaliyetler iin "Dzeltici
Faaliyet Bildirm Formu"nu, nleyici faaliyetler iin "nleyici Faaliyet
Bildirim Formu"nu
doldurarak
problemi ve nerisini Ynetin
Temsilcisi'ne iletmekten sorumludur. Ynetin Temsilcisi, problemi ve
neriyi
deerlendirerek,
dzeltici
nleyici
faaliyet
uygulanp
uygulannayacana karar verir ve veri tabanna iler. Sz konusu
problemi zmek iin ilgili kii grevlendirilir.
B. Dzeltici nleyici faaliyeti gerekletirmek zere grevlendirilen
kii, problemin sebeplerini aratrr ve zm yollarn tespit eder.
C. Dzeltici nleyici faaliyeti gerekletirmek zere grevlendirilen kii

ve Ynetin Temsilcisi, dzeltici nleyici faaliyetin tamamlanma tarihini
birlikte belirler.
69
D. Dzeltici ve nleyici faaliyeti gerekletirmekle grevlendirilen

birim/personel,
faaliyetin
tamamlanmasn
takiben,
Ynetim
Temsilcisi'ne bilgi verir.
E. Tamamlanan
dzeltici nleyici faaliyetlere ilikin veri taban ve

dier kaytlar en az
yl sre ile tutulur.
70
DZELTici FAAliYET
BiLDiRiM FORMU
DzeItici Faaliyet No ...

Bildirim Tarihi
Tamamlanma Tarihi
Ad Soyad:
Formu Doldurann
Form Alann
Problem:
Problemin Muhtemel
Sebepleri:
zm in Yaplanlar:
Sonular:
(Ynetim Temsilcisinin
ve Dzeltici
Faaliyeti Yrten Personelin
mzas)
(Tarih)
*(nleyici faaliyet bildirim formu da ayn ekilde dzenlenebilir)
KOBi'ler in evre Ynetim Sistemi Rehberi
71
PROSEDR RNEGi 12
KAYIT PROSEDR
. AMA
Bu prosedr, evre Ynetin
ilemini tanmlamay amalar.
Sistemi ile ilgili kaytlarn tutulmas
2. KAPSAM
Bu prosedr, frmann tm birimlerini kapsar.
3. PROSEDR
A. evre kaytlar, kurulu ierisinde ilgili birimler tarafndan tutulur.
B. evre
saklanr.
kaytlannn
her biri, belirlenen
srelerde
ilgili birinde
C. evre kaytlar meydana gelebilecek hasar, kayp ve bozulmalara

kar korunur.
D. lgili birimlerde saklanma sreleri dolan kaytlar arive kaldrlr.
E. Arivde sresi dolan kaytlar, yrtlarak imha edilir. mha ilemi
Ariv Sorumlusu tarafndan yaplr.
72
PROSEDR RNEGi 13
VS i DENETiM PROSEDR
. AMA
Bu prosedr, periyodik yS denetimlerinin
tanmlamay amalar.
ne ekilde yrtleceini
2. KAPSAM
Bu prosedr, yS dahilinde
hizmetlerini kapsar.
denetlenecek
frma faaliyet, rn ve
3. GENEL
denetimler, frma faaliyetlerinin yS prosedrlerine
ykmllklere uygun olarak yrrulp
yrtlmediinin
eksikliklerin tespiti amacyla yaplmaktadr.
ve kanuni
terkiki ve
Denetimler, gerekli eitimleri alm i denetiler tarafndan yaplr.

Ynetim Temsilcisi; yS denetim kaytlarnn, eitim alm personel
listesinin, i denetim programnn ve denetim raporlarnn turulmasn
salamaktan sorumludur.
yS i denetim
denetlenmesini
program, her bir birimin

salayacak ekilde hazrlanr.
ylda en az bir kez
Ynetim Temsilcisi, denetlenecek birime denetimin tarihini bildirir.

Ynetim Temsilcisi, denetimlerin ve denetim raporlarnn
tamamlanmasn salamaktan sorumludur.
zamannda
Ynetim Temsilcisi ve denetimi gerekletiren i deneti, denetleme

bulgular dorultusunda, Dzeltici (nleyici) Faaliyet Bildirim Formu
doldurulmasn salar.
4. PROSEDR
A. Denetimin birden fazla deneti tarafndan yaplmas durumunda,
bir Ba Deneti atanr. Ba Deneti, denetleme srasnda ve denetleme
73
raporunun hazrlanmas
sorumludur.
aamasnda
koordinasyonun
salanmasndan
B. Ba Deneti,
denetimle ilgili tm hazrlklarn yaplmasn
salamaldr. Denetim ekibi, denetlenecek birimle ilgili prosedrler,
yS standartlar, ilgili mevzuat ve daha nceki denetim raporlar gibi
dokmanlar inceleyerek hazrlk yapar.
C. Ba Deneti, denetlemenin
nasl yaplaca ile ilgili detaylar ieren
bir denetim plan hazrlar.

D. Denetlenecek
verilir.
birime, denetlemeden
yeterli bir sre nce haber
E. Denetleme srasnda;
1. Birim personeline;
bilgi verilir.
denetlemenin
kapsam ve plan hakknda
2. Faaliyetlerin YS'ye uygun bir ekilde yrutulp yrtlmedii

ile ilgili bulgular, mmkn
olduunca
objektif delillere
dayandrlr. Bulgular dokmante edilir.
3. Bir nceki denetleme sonularula
karar verilen dzeltici
nleyici
tamamlanmad kontrol edilir.
dayanarak uygulanmasna
faaliyetlerin
tamamlanp
4. Denetimin sonunda, birim personeline denetin

tespit edilen uygunsuzluklar hakknda bilgi verilir.
bulgular ve
F. Ba Deneti, denetinn kapsamn, denetin ekibini, bulgular ve

dayandnldklar delilleri ve denetleme sonularnn zetini eren
denetleme raporunu hazrlar.
G. Ynetim Temsilcisi,
iletmekten sorumludur.
denetleme
sonularn
denetlenen
birime
H. Ynetin Temsilcs, denetim raporlarnn, gerekli durumlarda

(zellikle ynetimin gzden geirmesi sreci iin) dier birimlere
iletilmek zere hazr bulundurulmasr salamaktan sorumludur.
i. Denetlenen birim yneticisi, denetleme sonular uyarnca yaplmas
gerekenlerin
takibinden
sorumludur
(rnein dzeltici nleyc
faaliyetlerin tamamlanmas).
J.
74
Denetleme raporlar en az
sene muhafaza edilir.
stanbul
Sanayi
Odas - evre
ubesi
PROSEDR RNEGi 14
YNETiMiN GZDEN GEiRMESi
PROSEDR
.AMA
Bu prosedr, YS'nin performansnn
deerlendirilmesi
amacyla
gerekletirilen Ynetimin Gzden Geirmesi toplantlarnn ne ekilde
yrtleceini tanmlamay amalar.
2. KAPSAM
Bu prosedr, gerekletirilen
toplantlarn kapsar.
tm
Ynetimin
Gzden
Geirmesi
3. PROSEDR
A. Ynetim Temsilcisi, ylda en az bir kez gerekletirilecek Ynetimin
Gzden Geirmesi toplantlarn organize etmek ve bu toplantlarda
ihtiya duyulacak bilgileri ve dokmanlar salamaktan sorumludur.
B. Ynetimin
grlr:
KOB'ler
Gzden
Geirmesi
toplantlarnda
evre Politikasnn,
frma politika,
hizmetlerine uygunluu ve etkinlii,
evre ama ve hedeflerinin frma politika, plan, faaliyet, rn ve

Firmann dzeltici nleyici faaliyetleri uygulamadaki performans,
Yaplan i denetim sonular,
Firmann evre Ynetim Programn uygulamadaki performans,
Yaplan evre eitimlerinin uygunluu ve etkinlii,
Uygulanan YS'nin frma politika,

Bir nceki toplant sonular,
iin evre
Ynetim
Sistemi
Rehberi
plan,
aadaki konular
plan,
faaliyet,
faaliyet,
rn
rn
ve
ve
75
Mteri ikayetleri.
C. Ynetimin Gzden Geirmesi

Tutanak aadaki hususlar ierir:
Katlmclarn listesi,
Grler
Alnan kararlar.
toplants ile ilgili tutanak tutulur.
konular ile ilgili zet bilgi,
D. Hazrlanan toplant tutana, katlmclara iletilir. Tutanan

kopyas, Ynetim Temsilcisi tarafndan dosyalanr.
76
bir
KAYNAKLAR
Arbor,
Ann. Environmental
Guide
for
Small
International, 1996.
Managenent
Systems: An Implenentation
and
Medium-Sized
Organizations.
NSF
International Network For Environmental

Tool Kit For SMEs. 1999.
Management
(INEM).
EMAS
Martin, Dr. Raymond. ISO 14001 Guidance Manual. National Center For
Environmental Decision-making Research, 1998.
kiz, Mjgan. "ISO i 4000" konulu bitirme projesi, stanbul niversitesi
Mhendislik Fakltesi evre Mhendislii Blm. Haziran 1998.
Klahiolu, Deniz. "Bir Kordbezi Fabrikasnda so 14001 Uygulamas"
konulu bitirme projesi, stanbul niversitesi Mhendislik Fakltesi
evre Mhendislii Blm. Haziran 1999.
TSE.
TS EN ISO 14001/Nisan
1997- evre Ynetimi-evre
Sistemleri-zellikler
ve Kullanm Klavuzu.
Ynetim
Talni, Prof. Dr. lhan ve Proje Grubu. KOB'lerde evre Ynetim Sistemi
Pilot Projesi. stanbul: SO adna T Gelitirme Vakf ktisadi
letmesi, 2000.
B.S.1. Ynetim Sistemleri Belgelendirme Ltd. ti. Genel Mdr Hayim

Vali, Genel Mdr Yardmcs Bahar Yaln, TSE ISO 14000 - ISO 9000
Batetkik Grevlisi-Eitmeni Bura akr ve evre ihtisas Kurulu Eski
yesi ve KALDER Kalite Uzman eyma Sara'a rehber hakkndaki gr
ve nerileri iin teekkr ederiz.
KOB'ler
in evre Ynetim
Sistemi Rehberi
77

Cevre Yonetim Sistemi Rehberi

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cevre Yonetim Sistemi Rehberi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

istanbul Sanayi Odas - evre ubesi

EVRE YNETM SSTEM

evre Ynetim Sistemi (YS) Kurma Aamalar .

KOB'ler in evre Ynetim Sistemi Rehberi

21. Yzylda, "evre Koruma" ve "Srdrlebilir Gelime", sanayi iin

KOB"ler in evre Ynetim Sistemi Rehberi

Enerji, su ve dier hammadde kaynaklarnn retimde etkin ve verimli

stanbul Sanayi Odas - evre ubesi

EVRE YNETiM SiSTEMi (YS) KURMA AAMALAR

ekil 1. evre Ynelim

YNETiMiN GZDEN GEiRMESi

Yaplan n gzden geirmenin sonular dorultusunda; yaplacak iler, bu

stanbul Sanayi Odas - evre ubesi

EVRE YNETiM SiSTEMi BiLEENLERi

evre ile ilgili nemli noktalarn sistematik olarak kontrol edilmesini,

Kanuni ve Dier artlar

evre Ynetim Program

Bnye (Yap) ve Sorumluluk

Eitim, Bilinlendirme ve Yetkinlik

10. Dokman Kontrol

KOBi'ler in evre Ynetim Sistemi Rehberi

evre Politikas, st ynetimin evre ile ilgili taahhtlerini ierir. Politika,

Yrrlkte bulunan cevreyle ilgili mevzuata ve kuruluun

Bu ana taahhtlerin dnda, kurulu; alanlarn ve toplumun evre bilincini

Balang olarak ene ile ilgili mevcut

Politikanzn, faaliyet, rn ve hizmetlerinizin evre boyutlar ile uyumlu

Politikanzn basit ve anlalr olmasn salayn. Politikay hazrlarken,

stanbul Sanayi Odas - evre ubesi

evre Politikas bamsz olabilecei gibi, frmann kalite, ii sal-i

Politikann oluturulmas almalarna kimlerin katlacan, en salkl

alanlarn evre politikasn anladndan emin olun. Firmadaki tm

Firmann evre politikasn, gazete ilanlar, yllk raporlar, internet sayfas

KOB'ler in evre Ynetim Sistemi Rehberi

nemli evresel etkileri kontrol altna almak ve bu ynde planlar hazrlamak

evre Boyutlar: Kuruluun faaliyetlerinin, rnlerinin veya hizmetlerinin

stanbul Sanayi Odas - evre ubesi

Firma, evre boyutlar ile ilgili en son durumu

Firmanzn evre boyutlarn belirlemeniz ve anlamanz, faaliyet ve

zin ve ruhsatlarnz, uymakla ykml olduunuz yasal dzenlemeleri,

evre boyutlarnn ve nemli evre etkilerinin tespit edilmesinde, size

in evre Ynetim Sistemi Rehberi

Uucu organik bileiklerden kaynaklanan hava

Havadaki ozon miktarnda art

Alc ortama atksu dearj

Ime suyu kaynaklarnn kirlenmesi

Kimyasal madde dklme ve szmalar

Toprak ve yeralt suyu kirlilii

Elektrik enerjisi kullanm

Hava kirlilii, globalsnma

Katlarn geri dnme gnderilmesi

Doal kaynaklarn korunmas

denetleme raporlannn vb. dokmanlarn

evre boyutlarn ve bunlara bal evre etkilerini belirledikten sonra bu

Deerlendirmeyi yaparken, rnlere olduu kadar hizmetlere de odaklann.

nemli evre boyutlarnn Ye evre etkileririn tespit edilmesi, YS'nin en

evre Boyutlar Belirlenirken

O Hammadde ve Kaynak Kullanm

O Anormal ve Acil Durumlar

istanbul Sanayi Odas - evre ubesi

3. KANUNi VE DiGER ARTLAR

Uymakla ykml olduu yasal dzenlemelerin

Bu dzenlemelere uyum iin gerekli almalarn yaplmasn

salamak zere yntem gelitirmeli, belirledii yntemi yazl hale getirmelidir.

evre mevzuatn da kapsayacak ekilde frmann uymas gereken tm