8r'l@

S{JV{JANI SA TL]BXGAN
ni Macario PineCa
Sumisilip pa lantang ailg alaw nang kami'y hlri:rulir.)np, :iir lanrtras 5a
patungo sa tubigan ni Ka Teryo. hlakasabay namin si K"a Albina, r-ia ieasage,
ang dalaga niyang si Nati at ang kanyang, pamangl<ing si pilang. A.ng

tatlo'y may sunong na mga matong ng l.,asangkapan ai

iragkairr.

o'Ang

Ka Teryo tno'y hirrtli makaluhrsoug.

_
kanyang rayuma,"

filasiqlhi rra liiluli.rrl Apg

wika ni Ka Albina sa akin. "Kung di nga lamang lr.rtrugis
ang tulrigan naming yaon ay naurotlg sana anp, pa$uj/o rii:urin neayon.
Mahirap ang wala roon ang Ka Teryo illo."
"Maano naman ho iyon," tugon ko" "Nariyail ilrrliiau lli K;r
at si Fermin."
pos nang

Ed

trpry,rntr4

dt

ts

i*

d)
q:3

-w

t'{iijj'-",,..
r-lk"-::\

'-rr-' ry

st

_-___

#44;"*g,G^51_
Wk+
*Fl

"Ilan ang natawag ninyo, Ka Albina?" tanong ni ore. ..Aanim

kaming nagkakasabay-sabay

ngayon.',

pa

#*

$fr

"wika ni Ipyong ay baka raw umabot sa darawampu

--" --"'r kayonr

lahat."

il$'S
f

iF

l$

Nilingon ni Pakito ang dalawang dalaga. Kaya nga pata mul<ha'g

qr1 ff mfio mofnna
.. o
melri<yof ang
I.z^-. -^-^^:,-- ---- -r .
i .r ri
mabigat
-^;.,^mga matong na
iyan. Kay
rarning pugLoiri nrarirhil,',
r,viktr
nlya.
Nagtawa si.Nati. Tila nga naman nagpapahiwatig ng malaking
gutom ang pananalitang yaon ni pakito. si pilang ay walanglmik at tila

matamang pinagmamasdan ang landas

folag-aganda ang nga paa

ni aitang. Ifang sanfafing pittagmasdan

pagfrafr6ang.

na tinitalunton.

Q9

ang fytttyang 6ana1a[ na

sinutsutan
{ Pgstor ang kanyang pinauunang kalakian hanggang
maagapay niya si Nati. "Aling Nati," wika niyang nakatawa, ..A1-o na
ho sana ang pagsunungin ninyo ng matong iyan."
Nagtawanan kami. Sinulyapan ni Nati si pastor, ,.salamat ho,',
tug_on niya. "Diyan ho lamang sa araro at kalabaw ninyo ay napuputot
na kayo, magsusunong pa kayo ng matong. Nais ba ninyong matambak?',

"Bakit hindj mo aluking sunungin ang matong ni pilang?" wika

ni Pakito. "si Nati ba lamang ang pinahatialagahai mo?"

Lalo kaming nagtawanan. si Pastor ay halos pagulantang na

tumanaw kay Pakito. At lumingon si Ka Albina sa airrin - alangang

matawa, alangang magalit ang anyo ng kanyarrg *ukhu.

Pinamulahan ng mukha ni pilang ngunit kahit isang ngiti ay wala

siyang isinalo sa aming katuwaan. patuloy ang banayid oiyung

paghakbang. At tila lalong mapuputi ang kanyang mga binti sa ibibaw

h.ry

#.1

{*{
I
d\

ng putikang landas..si ore ay napansin kong dahan-dahang nagpapatihuli.

Nung lingunin ko siya ay napansin kong tila may malalim niiniisip ang
binata ni Ka Inso.

{s

-}i

Tulrlas lll

{{'

I$
iF,

fa

Gldtr*t*.t'gt

f&#rH\#l\fl!

+
!fl

pa

tii#

llg

makatapos ng pagtitilad si Ka rpyonglt si Fermin. sa hinoi riuruyuun

ay natanaw nanring dunrarating sina Ka punso, Ka Imong, Toning, Ilo
at Asyong. sa rnalayo ay may ilan pang dumarating niirinoi n"amin
i
mapagsiya.

Tinitigan ni Filo ang kalabaw rri Fcrnrin, "Tila pusang nanunubok

ni Fcrnrin," wjka niyi sa amin.

kung hunrila ang kalabaw

ka

"Mangyari'y isang buong tag-araw na hindi nilubayan iyan sa

kariton," wika ni Pastor'. "Kung sA hininga ko'y hindi -ko...,'
119

ila
n.

"Mangyar"i'y nagpagawa nanlan ng bahay si Fermin," pagtatanggol

ni Pakito. "l-layan nga ltafilan,

"q'dnut0 6oftiI ttrtrtr,ttt ttng fit[o6aw na i1an," ruifut ni Are. "fl,t safut nrutafuru pa.
'futpi

t1d
ftqr.si

ng
na

lnayroon na silang bahay."

ott11 stt,tlJay

dtla

wtttiga.s."

"Siyanga," ayon ni Yoyong. "Talaga namang ibang-iba ang mga

hita ng l<alabaw na iyan."
Pinagmasdan ko si Bonita ko. "Paano kaya ang matsora ko? Huwag

di mahirapan ay ayaw nang kumain. Ayaw magtakaw.,'

'oBayaan mo na," wika ni Filo, "matakaw

rin lamang ang darak."

I
ii
I
ltl

(a
)"'
1a

Nalinglrnan ko si Pastor na nakaupo sa tabi ni pilang at tumutulong

sa dalaga sa pag-aayos ng mga kasangkapang gagamitin. ,,Huwag na,
Pastor," wika ng dalaga. "Piniritong kamote at kape lamang naman ang
ihahain. Kaya na namin ni Nati iyan."

rg
a.

"Bakit lno naman tinatanggihan ang aking pagtulong?,'tanong ni

Nang yumuko si Filang upang hanguin ang iba pang mga

kasangkapan ay nakita kong sumulyap ang binata sa daraga.

ti.
rg

Nilingon ko si Ore. Ang binata ay nakaupo at tila ang ganyang

guyurang pinagdurugtong lamang ang kanyang kinikita. Mapulangmapula ang mukha ni Ore.
@

@ffi

.24*

..=\

bd\ "
>;*-

ti
$

f;

$
fr

la

$
ft
t:

Pastor.
rg

ll

Tr.rklas

*tY}i#-oPtgrog*'gl
{u }

gr'+r+t<'*+'*m'rmq+*aq'ryhew*w+vffi

G$
.-t

--H#!

:.

ff

ft

VJf

{$

w3l3ng malamang r*gunin si Asyong sa aming mga pagtatanong.

$i

Ii *??ll:l'l
$i

t\l

#t!

ang aming pinagkulumutan.

]<_a.rahati

nga ba ivln, Asvo

n;7"'[auuuii ui

ruiuriilinr;rlu

ans msa brasoi'.,,fuyung_tuy9 ans mukha.,, ..Muy

T:ll::'#.:il*
ang r\s^wyevv
,-^.r)
ka.labaw na
iyan." "Hindi
rlllrul ,etr'an
narnan luDnang
iubharig malakt,
*utati, ano?,,
'o rJclrr.

jiii
kaya'atin iyan sa kalakian ni Kipedro?'i..saan
rno nabili, Asyong?" "sino ang kasama mong.pumiri?"
Ii
$i
"si Punso yata ang kasama niya," wika ni Ka Imong.
fii
l.'ltob?r
l. ,.;_--__-_
"Ano k1v.u.,.maiharap

Nilingon namin si Ka punso n^ hindi nakikisalamuha sa aming

pagkagulo sa kalabaw'i Asyo'g. "yoy
wika'arnin, ..k*yu
l*ip,"
naglnamalaki ay ikaw ang nray tuklas nitd, a."

6;;i"

ni Ka Albina

r.^*^
I(ape. Magparnit
trllna kayo ng fiyan.',
^,T:l.l,l !:1to:'tawag

sa amin. ,,Nakahanda na ang

{+}

Ltt
g $d,j

Nang dumati'g sina Ka punso ay angkarabaw

ni Asyong rra
bagong bili

tr$.
h
ii.Lr

'*srwm*!ryw@r
.'-'xffi:tr*-'*Tffinl'-*.xrr*******i*'***i*'*$'*i"r*'

$W
u

ff"rii

fH
f;lt
flii
,ll
hrl

!&

If

kr

)L\
itf
),1

rii
iLr
1ir

:i,

pi.
AT

i;i

SA

iH

SA

il
ii
ti

an

ii
FJ

!'il

!
i3

Gumawi ako sa dalawang dalaga'g nag-aabot ng mga tasa

ng
kape at mga pi'ggull ng piniritong kamore. ;'Maaari no b*"ukoig
*"gi;e
serbidor diyan'/"'wika ko l<ay I,Ja1i.

$
6

rk

il

{i

ka

Bigla akong inabutan ni rrJati ng isang tasang kape. ..Kumain ka

na lamang, lalaki ka. llinawag ka rito uparig mag:ara;o, hindi upung
magserbidor."
I-umapit si Pastor kay pilang. Kitang-kita nang abutin niya ang
tasa ng kape ay kusa niyang sinapo ang mapuputingtariri ng ad*ga.
Kaunti nang maligrlak ang kapeng mainii. ;salu*at,,, wifa pa "ng
saragateng si Pastor. Kumislap ang mga mata ni pilang ngunit hindi
siya
nagsaiita gaputok man.
Lumapit si ore sa aking kinatitingkayaran. Mayroon pang
isang
kape na tinirirnplahan'i pilang ng asukal. Rklta to;y tiy oie
!-ot_ung
ibibigay yaon. Ngunir si ore ay kay Nati lumapir. si Nati ang n agbigiy
ng kape at kamote kay Ore.
3.;
ir

ib

t di..]wffi*seffi"ffies-*i!

tFtr;#"TFffi,frg.

.'.ffi.rFq.!.\'.'.tc'{'@@
-r';9F;+w+#!+x!4slir4;Fts!-rJiv:4?{*;a{lsvrrl,c-t#&r:6};+tg,,!F?g!qt'fi}ir}r9.r*,v{r7!ry)/t,,,trr+*:!

!]:?${1sr1?fti}.

4s

4+

111l

nil
ar
na
na

ffi'.Ul

:g:".;p,-.q3,' g;U
r,ir iJ.,7i

.@rYffi!.s

:1.:rtqtil:i-E$i+m

Haba'g nagkakainan kami ay pasulyap-sulyap

ako kina lrrati,
Pilang, ore ar pa1lo1 Makailang nugpuiitul
*I;makahulugang
titig
sina Nati at ore. si pastor ay taling-kay
nira'! nfi.asuryap. Ang cralaga
naman ni Ka Ato ay raging nakatirngo.sa t<aiyung
ginug.,"-."Ngd't
minsang rnahuli niyang sa kanyairakatitig ,i pfrto.
ay pinarnr_rlahan
11ye
sryang gayon na lamang ng mga pisngi. At-dagli
niyung

rg na

;t

lOng.

"Tila

i;;y;;;;g
kanyang saya upang-*ututlpung mabuti ang
kanyang binti.

'iv{ay

no?"
Saan

r 45\4ralru$ nqtainan
Pagkatapgr
Kalnan ay nagsrp_agsingkaw
nagsipagsi
na kami. At siyang
pagdating ni Pekto.'gNagpapatutUo ,g'tJfuUf*
ne nakasingkaw
ng
;okurinekaw na sa
Gabino. at hunijhiyaw, ,.rui,nti nu urin! *ur,uji

iii?"

3:T:::s,9::l::1t"
',
li pag-angat
ll'j1;5";,:l,l:1l_o1e'nurruri
ryiGr;;t ffi;;;;;;ri*i
sa
ng kanya'g araro kung niraiampasan
niya
";#;; ;ir"pir.

;*

ong.
ming
pala

si aeft1o ang nui) sa6i 'sa afijn rn futng nwlroon f,aat sujuart sa
tu,igan a1 ti[a nm1 pisr.a
dng mgo magsasalgt.

Makisig dangan kasi ang kalakian

r ang

Naunang

Pekto.

si Ka punso. At karni'y nagsunud-sunocl.

'agpalaka.d A' g s i
:*t:, *
nun ;
k ; t;;^ I
ffi
11?:* L1f,T:jl:
kayong butrugaw.
"
pyqu
Bayaan rnuna narirng mag-init-ini
":'.i._u
tnrt-rnrt ang mga
kalabaw," wika ni I(a Imong.

ang

::y:

ging

;'

;ff

Nilingon ko sina Orc at Pastor. Nahuhuli sila ng isang

unat*suga
sa amin. Ang dal awa ay tila nagkakatriyaang trinOi
kir mawari.

nka
rang

Nang tanawin ko ang dalawang cralaga ay nakita kong

..
nanonood
sila ng tila paradang
ayos ng amir.rg mga kJabaw.

ang
aga.

Nakalimang likaw muna icami bago burnugaw si T,o'ing.

Nang
matilarnsikan ng p.utt5 si Filo ay b,mugaw na rin ito."At
*ang maramdaman
ni Asyong at ni Ka punso ung kitur* sa kanilang Liturui
r"*iid"
ang dalawa. Nakarawa si Ica pr-rnso- Arg kaniang
"y
kalabaw ;i 7i"
sanay na sanay sa mga katuriaan ng'ry.,un ang kalabaw
:l\i!T"tyag.
na
lyon.

ang
siya

sang

Ore

u#?d

igay

|f

;L

h"*iy:; Yffii,il?.xlfjTff,il :Hlj.,l.:i,:fuii#"*irtih

*'.

iffieF;'#;r;ffi

il;;il#;ffi ;trffi ";ilffi #ffi ffiilffi ;ffi K;;;.ffi

::'-r::.:il

;l

$#

%.*$.d}
ffi!/trwA{flffi'q}

&mur*grrl

fhf/f\C.6-,,S

nakikita kahit mula sa malayo ang dalawang ngiping

usos ni uwing.
Para kong nakikitang ang dala*un-g ngipiG"ya;;;y
tatawing_tawing
I
I
f
!

,'l;&f,J*"J"iXffi
i1&;T,T,g?-uffiL#tf
ko sina ore at pastor. Tira nigk"k"f,it;;-f,un?-#jtw,lH;
,in

ang darawa.

Binanat ni Ka puSqo ang kanyagg pamitik. Umigpaw

ang kanyang

kalakian' sinutsutaq nj
6;t-rs;";o"E uiti. NE;ftk;;
$svolg
aming mga kalabai'.
hiigbugu*un
ki'mi."Nag-umaron ans msa
|:fi"g ng mga hita ng upine mgql{ulong.
llamnan
Sumalugiirii;ilffi,3;
kung bungkalin ang malagkit n-a p,Itin H"nrirrr"i;i,;;;ili;?;
tui;
tinva. At nigtayo
ulo
pea
ng
u*,ng
mga
kalabaw.
*ilig:fl3g,
rrra nahaharata ng.aming mga irg
katulong na hindi nitiaaiat ir"!o ,u
kahihiyan ang kanilang mgu langinoon.

"*

At sa gayon ay madaling natapos ang maraki'g pitak na

nilusungan namin. guyon
ui mataas_taasia
ung?[;;;;
-^- ,i"
"
kami'y lumipat sa pitai< na Tul
tinilad ni {.Jwing.
"Halina muna kay-o," hiyaw ni Ka Albina. ,.Magminindal
muna
kayo bago simulan iyan.',

"Nariyan na kami," hiyaw ni Ka punso, sabay pitik sa

kanyang
kalakian. Sunud-sulod kaming pumitik, *guugu*u"'t urni,
kaqi,. Nagpanakbrl.hal ang-mgu kaiaba'w.Tu*"gitsit "ughi#;;;
ang tubie.
tumitilapon ang putik, kumi[isl# uns mga sudsoa uiiipy","ir*"rr."g
ng araw. Kay saya ng aming hiyawan at tawanan.

At

namamai6abaw ang

tinig ni ee{to.

,,rpista...

pista ng

ntagsasa{a.,,

5-uqilg mainit, bukayong niyog at adob_ong manok ang aming

minindal.
-Nagmamad ali tul oy ako ng pagkak alag"kay B onita :Nd;fi
magkainan
na kami ay saka ramang namin iapanrin ,i"u p;r;;;;
lang
Tinong
pala
ay kasalukuyung
9l* .ut
lug.u.irubukan ru'tuku*o
pitak.
Nauna si Pastor, sumusuriod
Ji ore, nuru hulihan ;i
.

;;lili;;;
ti;;il:

"Salbaheng talaga iyang si T'inong," wika ni Ka punso. ..Tivak

.
na siya ang nagbuyo sa aalawa. Nagkakai"nisan ba
&Ai;;"g li"i2;l

Lumingon si Asyong.

napapansin."

"llindi

naman yata. wala akong

ffEu

fl.

*lF

\,: li

fi

#J4

{e$

A#

frlL*
*{s"

Ps

*rAmymg'.$}

{ih*dtrqg/f,}'S*

=***-T{"} $*
pnit sina
ngunit
sina
${,f

7
I

Malimit ang hiyaw ni T'inong sa kanyang kalabaw

lans msa
fiq)
Pastor at Ore ay walang imikan. Banat na banat ang kanilang
mga
pamitik, pigil ang mga ugit ng kanilang mga araro, nag-uumalon oilg
ang
, $$
'ulJn
mga kalamnan sa mga hita ng kanilang kalabaw.

At sumusubo lamang kami ng pagkain ay nasa n.ralayo ang

aming isip at mga mata. Sinulyapan ko ang dalawang dalaga.
Nakatawang nanonood si Nati. Si Pilang ay nakatunog, may kung
anong inaayos. Bahagya na siyang sumusulyap sa tatlong nagtatakaran.

"Noong araw na si Juana ay aking nililigawan ay nagkatagpo

kami niyong taga-Dalig sa pasuyo ni Tandang Lucio sa Nabao," wika
ni Ka Punso. "Alam kong nais niyang gumiri kay Juana. Maganda ang
kalabaw ng taga-Dalig na yaon. Ang gilas ng tindig, kung masisindakin
ka'y sasabihin mong mahirap girian nang gayun-gayon lamang."
Kumislap ang mga lnata ni Ka Punso.
Mangyari pang di si Pekto ang hahabol sa pangyayari. "Ano
ang nangyari, Ka Punso?" tanong ng binata ni Ka Gabino. "Nagkahiritan
ba kayong mabuti?"
"Naltuhuli ako. At samptrng likaw na yata ay hindi ko mahalata
ang kr!nhaw niya. Ang kalabaw ko naman ay napilpansin kong ibig
rlang l.uuligil. Bumubula na ang bunganga. Palagay ko'y abot na ang
hingal."
'oNoong nakakadalawampung likaw na kami marahil ay pinilantik
ng taga-Dalig ang kanyang kalabaw. Akala niya marahil ay maiiwan
na ako. Sa pilantik niyang iyon ay akalain niyong biglang mahiga ang

kanyang kalabaw? Kay lalim ng ltrbak na ginawa." Kay lakas ng

halakhak ni Pekto.

"At

ang kalabaw mo, Ka Punso," tanong ko, "hindi ba nahirapan?"

Nagtawa nang malakas si Ka Punso. "Anong hindi nahirapan?

Ang sabihin mo'y ayaw man lamang tumayo kinabukasang ipagsuyod

t
h
I

t
)rt

ni Ama. Kaunti na akong hambalusin ng urang ni Ama." Lalong

napalakas ng tawanan. Tinamaan tuloy ako sa ilong ng isang butil ng
kaning nanggaling sa bibig ni Ka Punso.

B
ls
s)

d
$)

tl
4

Taalrl.rs lll

i,|

-- ----7

ftr**g**'m

A/c

Tuluyan nang tu*rigir si ],'inoug. pinanoocr

na ramang niya ang
nagtatakaran. May rabinlimang rikadna
l;;i;ng
nadara anan ay
hindi pa nagkakahriwaray ants dal;wa. Napab"untong_rrininga
""g
pilartikin ni ore ang kanyan! kulubo; i\ifi;u"iiiiu*upuan ako nang
namin ay
tila ko nakikita ang m'khi'i bre
tikom ang mga la6g pigir na pigil ang ugit-frg
iiiii- uthalos rnagsugat
ang. kaliwang palad ia pagbanit ru_p-u,ritik."N;;;;ngat
ako sa bawat
hakbang ng kalabaw ni'oie. tsatid riong
tu5i;
o"ir;o*
ni Ore ay nakatuon sa likLrran ng kanyaig"G.
ka-labaw."

6;"i;"s-;, ;iilru;ffil,pft,
6t*;;

At

sa ruari,^,,) isang mafifundtanU

Brryt-u.1,it sa ,afintataw ng aQjng mgd mata ang m,a
n"o ,o T,iigii_risiirg mg(t tubigang
Jaon:

fiftim ng iufang ,,orj1o,r'

si Ka Punso't si Ka Juana, si Ka Imong at si Ka Marta,

si Fermin at si
Gtrndang, si Asvong ar si Auring,
,"
Ialong nrakabuluhang dula ng 6irhay.

si.. ;g. p;;i;iil;gp"

-a"ti',

lVi'li'g-purnirantik si ore. umigpaw ang

karabaw.
N.katawa'g lumingo* si pastor. Hi;di p";i;; kanyang
pJ;i;il";;;[;y

nakadaclalawa na si Ore.

l.trilingon ko si Nati..Ang
ni Ka Albina ay napatunganga
pagsusubukan- si-Tulqgu
ritang
uy nututnttgong
:1J:ryl-":d_ng
mga
prnggan. Mapulang_mapula ang- mga piingi nagrilinis ng

k
p
p
k

ff ;;i;g;

Puniilanrik,si pastor r{mjs.naw ang kanyang kalabaw.

unti-unting
naiiwan si ore. Ngunit ang kalibaw ni6
may"isip ang kalakian ni Ore sa pagsunod"tsa katafiaw ni pastor.
Isanp
pamitik.na ang agwat ni pastor i.a! or". At damak-d;;k;;';;ffi;
nang palayo si Pastor. Naghihiyawin kami

i;G?;;&-;;ffi;. iii"

Pur'ila'tik si ore al sinabayan ng isang sutsot. Larons nasumal'n ang mga katamnan.la mga rrita ng"t;t;ruk;fi"*
ang kalakian. Muling pumilantif si ore."Laloirg 6"-iiir;g
d;?"ffi;
ng kanyan.e]<algbaw* At sa -layo ng dalawang utiui-rugu
ay unti-unting
umaabot si ore kay pastor. Isi parie pilantikiN"g-u-unu
*-'
t- angtarauui
--a
ni (Jre.

U;i;;?

l-alo

liq

EumuSufa ang |tmganga ng

fut[aRjan'

nina nagfiilnwau.

h1p

ang ufo

att

fafiat n4 tafuts

a1t

iiinigal

na,

Lur,ingo' si pastor. Irrakita nl{lnq_ umaabot na sa kanya

si ore.
Itinaas ni Fastor ang kanyang pamiiit. 3i""ir"t"n"riv,
;Gd;y;;;

fri\ffi
@

.1,

ft'mq'6-"g"g3

,,
I

t
I

*"*',as",

kalakian. At saka sinabayan ng isang makalatay na pilantik. umigpaw

ang kalabaw. T,alo namang nag-umu-nat ang kaiakiair ni oi". Md;;;

pa kayang ilalabas na lakas ang blmubunot sa kala6aw?

At naghiyawan kami nang malakas nang aming makitans

pagkatapo s n[

ang kalabaw

i s hn

g makalagot-litia' na pagpupumi l|t ay

ni ore.

Talagang matiisi!

ute'td;;;dij

ing kalabari ni-pasto'r.

. ."Mlgkalag murra.kayo," hiyaw ni Ka Punso. "Naghihintay ang

pagkain.. .Pastor, magkalag muna kayo."
pagkatapos
- Tumigil si-Pastor. Kinalagan ang kanyang kalabaw.
masabuyar ng. tubig- ay nakatawang lumapii sa amin. Nilalarias pi ni
ore ang batok ng kanyang kalabaw na abut-abot ang paghingar.

Inabutan ni Filang ng pinggan si Pastor. Namumula ang pisngi

ng dalaga.

'09.*," hiylrw ko, "Halika na. Kumain ka na at ako na ang

magsasaboy ng tubig sa kalabaw mo."

Dahan-dah?ng lumapit sa.amin si Ore. Mapulang-mapula ang

kanyang mukha. At paulit-ulit niyang ikinukuskos ang -kanybng mgi
palag s.a*anyang pantalorg maong. Malinis na malinis na an[ mla
palad ni ore.ay kuskos pa rin siya nang kuskos. Naisip ko tuloy: miyrodn
kayang putik sa kanyang mga palad na siya lamang ang nakakdtitat

"Talagang matigas ang kalakian

ni Pastor," wika niya.

{aupo si Ore, ilang hakbang ang layo kina Nati

at Pilang. Tinanaw

ko si Pastor - kumakain na siya sa tabi ng dalawang dalaga.

. .Nqr_g.1umayo upang tunguhin ang kalabaw ni Ore, nakita kong

palapit si Pilang sa binata. At doon sa kinauupuan ng binata * ilang
hakbang ang layo sa karamihan - doon siya dinulutan ni Pilang-.
tta?jta

R.ong

frumistap ong mga ngiptu ni

pitang.

Ano kaya ang kanyang sinasabi kay Ore?

i:j

ii
\i

. \.ulg al(o'y.myling tumanaw mula sa aking pagsasaboy ng tubig 1,,,

sa humihingal n_a.kalabaw ay_ nakita kong.lilq nglbq-an na ng h]rqp si ii.l
ore. At mula sa kinatatayuan ko, ang mga binti ni Pitang ay tila lalbng
iii
mapuputi
i,i,',
i,il

!ffiffi&_4r-lWltw:q+srffiryi{}+lqwryp}4+affiirrfi+$i./4-n:F5_;+w;$i:-i1ji+rriirFF}q61s.ry;.y,y1a;q,Eryq,;,4"ii

il

,r,..

"

FFlqFl$.iliaYry-i?:{,r*s:n,{":;j lji!r,'_:.

{,Sr,ijf r.g,',ti- {Tl,}.:i