Infanao kaj junao[redakti | redakti fonton]

Federico Fellini naskiis en Rimini el familio de meza klaso: lia patrino, Ida Barbiani,
romana, estis hejmmastrino; lia patro, Urbano, vendoreprezentanto de likvoroj, dolajoj kaj
aliaj manajoj, naskita en Gambettola, nome vilao okcidente de Rimini. Federico studis en
la mezlernejo Giulio Cesare[2] kie li malkovris sian talenton por dezajno; li sentis
admiron por la usona dezajnisto Winsor McCay, kreinto de la rolulo de bildliteraturo "Little
Nemo".
En sia infanao, la juna Federico montris grandan intereson por la filmoj de Charles
Chaplin kaj por la usonaj bildstrioj, kaj e asertis en 1966, ke tio kondukis al lia emo por
aventuro, fantasto, groteska kaj humora. El tio li prenis emon por la bildoj kontra la
horizonto kaj aliajn similajn e por la tuta filmado.[3]

Ekkariero[redakti | redakti fonton]

Federico Fellini, Giulietta Masina,

Carla del Poggio (1925 - 2010) kaj Alberto Lattuada.

Anta fini la mezlernadon, Fellini ekkunlaboras kun gazetaro kiel dezajnisto; la plej grava
estis la kunlaborao kun la urnalo Il 420, kiun eldonis Nerbini. irka 1937-38, kun 17 a
18 jaroj, Nerbini dungis lin kiel korektiston de prespruvoj de ties gazetaro, kaj tiel la juna
Fellini pasigis 7 a 8 monatojn en Florenco. Li anka ixgis scenaristo de la serio Flash
Gordon, kun dezajnoj de George Toppi, kiam la faista registaro malpermesis la importadon
de usona bildliteraturo kaj italoj artistoj devis pluigi ilin por ne seniluziigi ties legantoj
(sekvantoj).[3]
Komence de 1939 li translokiis al Romo, kun ekskuzo eesti en la Universitato de Juro, sed
kun la intenco iis urnalisto. Post monatoj, Fellini premieris en aprilo de 1939 en la efa
satira itala gazeto, Marc'Aurelio, redaktorita de Vito de Bellis. Post sukceso e Marc'Aurelio,
Fellini ricevis multajn laborproponojn kaj monpromesojn.
Dum tiuj unuaj jaroj li ekverkis komediajn sekvencojn (scenojn) por konataj aktoroj kiaj
Aldo Fabrizi kaj Erminio Macario enImputato, alzatevi! kaj Lo vedi come sei... lo vedi come
sei? en 1939. Fellini produktis anka desajnojn (efe krajone surpapere), ofte humorajn
portretojn kaj politikajn karikaturojn, kaj tiele la juna Fellini ekkonis kinon: lia unua sukceso
estis kiel reklamista dezajnisto por filmoj. Avangardista dum la epoko de la Faismo, liaj
unuaj verkoj estis por la Alleanza Cinematogrfica Italiana(ACI), produktora entrepreno de
Vittorio Mussolini, filo de Benito Mussolini, tra kiu li konis Roberto Rossellini.

Fellini kaj la radio[redakti | redakti fonton]

Juna Fellini.

En 1941 li ekkunlaboris kun la Ente Italiano Audizioni Radiofoniche (EIAR), kiel mallonga
sed fruktodona fazo kiel verkisto por la radio. La epoko de Fellini en la radio markis la ekon
de la artisto en la mondo de la spektaklo kaj en la rilato kaj ama kaj arta kun Giulietta
Masina. En la lastaj jaroj i plenumis irka nadek scenararojn de Fellini, inklude la
prezentaojn de programoj de muziko, revuoj, radio, al la fama serio Cico kaj Pallina. La
serio aperis inter 1942 kaj 1943, kaj rakontis la historion de juna paro.
En julio de 1943, Giulia prezentis Federico-n al siaj gepatroj, kaj la paro geedziis oktobre
samjare. La 22an de marto de 1954, Giulia kaj Federico havis filon, Pier Federico, kiu
mortiis nur dek du tagojn post sia nasko.

La novrealisma fazo[redakti | redakti fonton]

Komence de la 1940-aj jaroj, Fellini konis Tullio Pinelli, nome dramaturgo, kaj ili kunfondis
profesian asocion. Fellini kaj Pinelli redaktis la tekston kiu konatigos Aldo Fabrizi. En 1944,
post la falo de la faismo en Romo us liberigita el armeoj, li malfermis vendejon de
portretoj kaj karikaturoj, nome The Funny Face Shop. En 1945 okazis la unua renkonto de
Fellini kun Roberto Rossellini kaj ekis lia kontribuado al la filmo plej simbola de la itala kino
de postmilito: nome Roma citt aperta (Romo, malferma urbo). Fellini verkis anka
scenarojn por aliaj reisoroj rekonitaj kiaj Alberto Lattuada (Senpie, La muelejo de la Pado),
Pietro Germi (Nome de la leo, La urbo defendas sin) kaj Luigi Comencini.
Post kunlabori en la scenaroj de aliaj filmoj de Rossellini: Pais (kamarado, 1946) kaj L
amore (Amo, 1948); kaj ekreisori kun Alberto Lattuada por Lumoj de varieteoj en 1950,
lia unua soloa filmo kiel reisoro estis Lo sceicco bianco (La blanka ejko, 1951) efrolulita
de la komika aktoro Alberto Sordi kaj verkita deMichelangelo Antonioni kaj Ennio Flaiano.
Dum la filmado de tiu komedio kaj satira kaj primoka kun nuancoj de la ieestanta
novrealismo de la epoko, Fellini konis Nino Rota, la muzikisto kiu sekvos lin por la resto de
lia kariero.[4]

La internacia sukceso[redakti | redakti fonton]

Franco Fabrizi (1926 - 1995) en Il bidone, 1955.

La aktorino Giulietta Masina, kun kiu edziis Fellini en 1943, iis lia absoluta muzo kaj la
persono kaj fizika kaj efe emocia kiu fascinis la publikon en oraj filmoj de la itala kino
kiaj Il bidone, Le notti di Cabiria, La Strada, Giulietta degli spiriti kaj Ginger kaj Fred. Alia
aktoro kiu aperas konstante en liaj filmoj estas Marcello Mastroianni, kiu studis ludadon en
la sama lernejo kiel Masina, kaj kiu estis granda amiko de la reisoro. Fakte, Mastroianni
aperas en kelkaj liaj plej gravaj filmoj, iam kiel efrolulo (inter ili La Dolce Vita kaj 8).
Fellini laboris anka kun geaktoroj kiaj Anita Ekberg, kiun li famigis,Sandra Milo, la jam
menciitaj Alberto Sordi kaj Aldo Fabrizi, Anouk Aime, Claudia Cardinale, Richard
Basehart, Sylva Koscina, Freddie Jones aRoberto Benigni.
La scenaristoj kun kiuj iam li laboris (Bernardo Zapponni ekzemple), trovis manierojn
kunigi dialogojn kaj strukturojn kun la plastiko, esprimivo kaj enorma personeco kina de
Fellini (rakontemo, enkadrigto, temaro pri revaro, pasio, krudeleco, felio, senespero,
diferencoj, ekstravaganco, provokado, humoro, mediteraneemo...), kaj io tio aperas
furioze en la granda majoritato de liaj filmoj.

La maturio[redakti | redakti fonton]

Lia maturio estas markita de distancio el la kritikaro kaj de perdo de amasa enspezado
e la merkato koincide kun du losilaj aferoj: nome la fino de la hegemonio de la grandaj
usonaj kaj eropaj studioj, kaj la generacia rompo tiom radikala kiu okazis en la komenco
de la 1970-aj jaroj, kun la hegemonio de la televido kiel distra motoro iutaga de la granda
majoritato de la publiko, akompane de la fabrikado de nova invento kiu anis la
koncepton de la kinindustrio: nome la hejma video.
La superado de la kino de klasika strukturo malbonigis la karieron de la kinisto ar,
paradokse, estas tiam kiam la itala reisoro iis almena ajne pli konvencia en siaj
proponoj kaj lia kino "ekmodiis" anta la novaj tendencoj de la eropa kino (la filozofia
klasikismo de Franois Truffaut, la politika engaio de Pier Paolo Pasolini, la stetikaj kaj
formalaj plinovigoj de Bernardo Bertolucci, la poezio kaj metafiziko de Andrej Tarkovskij, la
hegemonio de la novaj kaj junaj kreantoj (Rainer Werner Fassbinder, Wim Wenders, Carlos
Saura,Ken Russell, Vilgot Sjman, Hristo Popov). Tamen tiam Fellini penas kaj faras pli
malgrandajn kaj personajn verkojn, per malplia bueto sed pli arte, ekzemple por: I
clowns (La klanoj, 1970); Roma, (1972); Prova d'orchestra (orkestrotrejnado, 1979) a E

la nave va (Kaj la ipo iras, 1983).

Filmaro[redakti | redakti fonton]

Estas tri momentoj en la filmaro de tiu reisoro: komenco e la tendenco novrealista
hegemonia en la itala kino de la 40-aj kaj 50-aj jaroj, is I vitelloni, 1953; la internacia
famo kaj ekonomia sukceso, Oskar-premioj ktp. (La strada, La noktoj de Kabirio, La dolce
vita, Julieto de la spiritoj, La Satirikono, Casanova kaj Amarcord); kaj la maturio, markata
de distancigo disde la krtikaro kaj de la perdo de ekonomia enspezo e la merkato.

Foto de Anthony Quinn kiel Zampano en La Strada, 1956

Kiel scenaristo kaj reisoro[redakti | redakti fonton]

Luci del variet (1950) (kun Alberto Lattuada)

Lo sceicco bianco (1951)

I vitelloni (1953)
L'amore in citt (1953) (ero de Un'agenzia matrimoniale)

La strada (1954)
Il bidone (1955)

Le notti di Cabiria (1956)

La dolce vita (1960)
Boccaccio '70 (1962) (ero de Le tentazioni del Dottor Antonio)

Otto e mezzo (1963)

Giulietta degli spiriti (1965)
Histoires extraordinaires (1968) (ero de Toby Dammit, baze sur la novelo de Edgar Allan
Poe "Never Bet the Devil Your Head")
Fellini: A Director's Notebook (1969)

Satyricon (1969)
I clowns (1970)

Roma (1971)
Amarcord (1973)
Il Casanova di Federico Fellini (1976)
Prova d'orchestra (1978)

La citt delle donne (1979)

E la nave va (1983)

Ginger e Fred (1985)

Intervista (1987)
La voce della luna (1990)

Kiel scenaristo kontribua[redakti | redakti fonton]

Federico Fellini kunlaboris kun Alberto Lattuada

L'ultima carrozzella (1943) (re. Mario Mattoli) Kunscenaristo

Roma, citt aperta (1945) (re. Roberto Rossellini) Kunscenaristo

Pais (1946) (re. Roberto Rossellini) Kunscenaristo
Black Eagle (1946) (re. Riccardo Freda) Kunscenaristo
Il delitto di Giovanni Episcopo (1947) (re. Alberto Lattuada) Kunscenaristo
Senza piet (1948) (re. Alberto Lattuada) Kunscenaristo
Il miracolo (1948) (re. Roberto Rossellini) Kunscenaristo
Il mulino del Po (1949) (re. Alberto Lattuada) Kunscenaristo
Francesco, giullare di Dio (1950) (re. Roberto Rossellini) Kunscenaristo
Il Cammino della speranza (1950) (re. Pietro Germi) Kunscenaristo
La citt si difende (1951) (re. Pietro Germi) Kunscenaristo
Persiane chiuse (1951) (re. Luigi Comencini) Kunscenaristo
Il brigante di Tacca del Lupo (1952) (re. Pietro Germi) Kunscenaristo
Fortunella (1979) (re. Eduardo De Filippo) Kunscenaristo
Lovers and Liars (1979) (re. Mario Monicelli) Fellini ne aperas en la personaro