134

Dijagnostika elektronskih sistema motornih vozila

Dava detonantnog sagorevanja radne smee (Nok)

Sagorevanje se prikazuje kroz irenje plamenog fronta, od sveice ka zidovima
radnog cilindra, koji u normalnim uslovima rada ima brzinu od 25 50 m/s.
Neeljenim paljenjem radne smee, doi e do detonantnog sagorevanja brzine do
2.000 m/s. Veliki pritisci koji se javljaju u ovom sluaju, deluju na delove klipno
cilindarskog bloka to moe da dovede do teih oteenja.
Na pojavu detonantnog sagorevanja utie temperatura smee, lo kvalitet goriva,
vlanost usisanog vazduha, pojava arne take i dr. Izbegavanje detonatnog sagorevanja u radnim cilindrima motora, vri se promenom trenutka opaljenja varnice.
Podatak o nainu sagorevanja radne smee, raunar dobija od Nok (knock) davaa
(slika 12.9.), postavljenom na blok motora. Senzorski piezoelektrini element,
prima zvune talase nastale sagorevanjem smee u radnim cilindrima i pretvara ih u
elektrini signal. Frekvencija ovog signala se menja u zavisnosti od vibracija motora
i deavanja u radnim cilindrima (kompresionom prostoru). Odlika detonantnog
sagorevanja je zvuk koji podsea na kucanje (engl. knock kucanje), to dovodi do
promene frekventne karakteristike signala, na osnovu koje raunar vri podeavanje
trenutka opaljenja varnice.
Slika 12.9.
Nok dava
1. plastino kuite
2. aura/nosa
3. metalni prsten-seizmika masa
4. piezo element
5. elektrini prikljuak

2
1

3
4

U upotrebi su dva tipa Nok davaa:

1. irokopojasni (slika 12.10.a.) sa jednim izolovanim provodnikom za prenos
signala do ECU. Belei frekventne promene u opsegu od 1 kHz od frekvencije
zvunih talasa detonatnog sagorevanja. Raunar alje davau prednapon, koji
modulisan predstavlja signal dovoljno visokog naponskog nivoa, otpornog na
indukovane smetnje, to ne uslovljava primenu oklopljenog (irmovanog) bakarnog voda.
2. Dava sa linearnim odzivom (slika 12.10.b.), koji prenosi sve zvune talase
dobijene od radnih cilindara i celokupnog motora. Preko dva oklopljena bakarna
provodnika signal se vodi do ECU, gde prolazi filter za frekvencije koje ukazuju na
pojavu detonantnog sagorevanja radne smee.

POGLAVLJE

Davai

a)

12

b)

Slika 12.10.
a) irokopojasni Nok dava
b) dava sa linearnim odzivom
Prilikom detonantnog sagorevanja javlja se karakteristian
metalni zvuk koji podsea na kliktanje ventila. Pored
itanja greaka elektronskim dijagnostikim aparatom,
treba proveriti kvalitet goriva u vozilu jer neadekvatan
oktanski broj dovodi do detonantnog sagorevanja.

U motorima sa dva, tri i etiri radna cilindra su u upotrebi jedan ili dva davaa, motorima sa pet i est cilindara dva davaa, a osam, deset i dvanaest cilindara dva i
vie Nok davaa.
Podaci za dijagnostiku:
detonantno sagorevanje radne smee u pojedinim reimima
Neispravnosti:
rada motora
Merne veliine:
frekventna karakteristika signala
Merni instrumenti: osciloskop, elektronski dijagnostiki ureaj
Mesto merenja:
elektrini prikljuak Nok davaa, DLC
Kodovi greke:
P0324 P0334 ili proizvoaki kodovi greaka
Laganim kucanjem metalnim predmetom po vijku kojim
je dava privren za blok motora, raunar e dobiti
pogrean podatak o deavanjima u radnim cilindrima
i promeniti trenutak opaljenja varnice. Rezultat ovog
varanja raunara je promena u radu motora, to
predstavlja potvrdu ispravnosti Nok davaa.

135

136

Dijagnostika elektronskih sistema motornih vozila

Vijak kojim je dava privren za blok motora izraen je od silicijumskog elika.

Prilikom popravke motora nije dozvoljeno meanje sa ostalim vijcima. Izmeu davaa
i bloka motora nije dozvoljena upotreba podloki i zaptivnih masa, a osiguranje
protiv odvijanja vijka se moe izvriti sa par kapi tenog osiguraa (npr. loctite). Vijak
se stee silom koja je naznaena u radionikoj bazi podataka (20 Nm npr.), a njegovo
pretezanje moe dovesti do loma keramikog piezoelektrinog elementa i unitenja
davaa.
ematski simbol Nok davaa:

Davai temperature
Dava temperature rashladne tenosti (ECT)
Dava temperature rashladne tenosti (ECT, Engine Coolant Sensor ili CTS, Coolant
Temperature Sensor) daje raunaru podatak o trenutnoj temperaturi motora.
NTC element (termistor) je smeten u metalno vodonepropusno kuite, sa jednim ili
dva elektrina izvoda u prikljuku, zaliven stakloplastikom, opsega merenja od 40 C
do +130 C (slika 12.11.). Ugradjuje se u instalaciju rashladne tenosti motora.
U kuitu mogu da se nalaze dva NTC elementa, sa ulogom istovremenog merenja
temperature za ECU i pokaziva temperature motora na instrument panelu.
Slika 12.11.
1. kuite
2. elektrini prikljuak
3. NTC element

2
1

desno ECT dava

Ro = otpornost
na sobnoj
temperaturi
(20 C)

Vozilo VW Passat 1.6 I, dovueno je u servis sa problemom startovanja

motora. Okretanjem kljua u poloaj kontakt, gorivo je nekontrolisano
ubrizgavano u cilindre motora, to je upuivalo na neispravnost
izvrnog kola raunara. Oitavanjem koda greke i merenjem otpora
multimetrom, ustanovljena je neispravnost ECT davaa, koji je slao
netaan podatak o temperaturi rashladne tenosti ( 40 C).