PHN TCH BI 13:NH HNG CA MI TRNG

LN S BIU HIN CA GEN

A. CU TRC LOGIC CA BI
D. MI QUAN H GIA GEN VTNH TRNG
1. Khi nim v gen v tnh trng
2. Mi quan h gia gen v tnh trng
II.
S TNG TC GIA KIU GEN V MI TRNG
III.
MC PHN NG CA KIU GEN
1. Khi nim
2. c im
3. ngha
4. Phng php xc nh mc phn ng
5. S mm do kiu hnh (thng bin)
Nhn xt cu trc logic: cu trc logic ca bi hp l, v i t vic tm hiu mi quan h gia gen v tnh
trng ra sao ri t bit c iu kin mi trng bn trong c th cng nh mi trng bn ngoi c th
c th nh hng n s biu hin ca gen nh th no. V vy, ph hp vi trnh nhn thc ca HS, ni
dung i t tng quan n chi tit, t khi nim n c im.Tuy nhin, b sung thm mt s ni dung
HS nm vng vn hn.

B. TRNG TM CA BI
-

Mi quan h gia kiu gen, mi trng v kiu hnh.

Khi nim v mc phn ng.

C. PHNG PHP GING DY CC THNH PHN KIN THC

I. Mi quan h gia gen v tnh trng
1. Khi nim v gen v tnh trng
Phng php hi p ti hin thng bo
- Th no l gen?
- Th no l tnh trng?
2. Mi quan h gia gen v tnh trng
Phng php SGK hi p
- GV gii thiu s v mi quan h gia gen v tnh trng, sau t cu hi:
Tnh trng trn c th sinh vt l do gen quy nh c hon ton ng hay khng?
Da vo s trn v nghin cu SGK, trnh by con ng t gen biu hin n tnh trng?
II. S tng tc gia kiu gen v mi trng
Phng php trc quan SGK hi p
- GV hng dn HS xt tng v d trong SGK.
V d 1:Th nghim trn th Himalaya. GV cho HS quan st hnh th Himalaya kt hp c SGK, tho lun
nhm v tr li cu hi:
M t c im chung ca loi th Himalaya?
Ti sao cc t bo ca cng mt c th, c cng kiu gen nhng li biu hin
khc nhau cc b phn c th khc nhau?
Biu hin mu lng th cc v tr khc nhau trn c th ph thuc vo
nhng yu t no?
Nhit cao c th nh hng n s biu hin ca gen tng hp mlanin
nh th no?
1

GV ging gii: cc nh khoa hc cho rng nhng t bo u mt c th c nhit thp hn phn thn
nn chng c kh nng tng hp sc t melanin lm lng en. chng minh iu ny cc nh khoa hc
thc hin 1 th nghim.

- GV yu cu HS m t li th nghim v rt ra kt lun.
V d 2:Cc cy hoa cm t cu mc d c cng 1 kiu gen nhng mu hoa c th biu hin cc dng trung
gian khc nhau gia tm v ph thuc vo pH.
- pH ca t nh hng nh th no n biu mu sc ca hoa cm t?
- pH ca t c lm bin i kiu gen ca hoa cm t khng?
V d 3: Bnh Phenylketo niu
- Nguyn nhn no gy ra bnh Phninkt niu?
- Nu khng pht hin v cha tr kp thi s gy ra hu qu g?
Kt lun:
- T 3 v d trn cho bit kiu hnh chu nh hng bi yu t no?
- Qua cc v d, hy rt ra mi quan h gia kiu gen vi mi trng?
- Nu mt s v d khc v mc biu hin ca kiu gen chu nh hng ca yu t mi trng?
- GV ging gii a ra kt lun:
Kiu gen + Mi trng = Kiu hnh
Kiu hnh l kt qu tng tc gia kiu gen v mi trng.
Kiu gen: qui nh kh nng phn ng ca c th trc mi trng.
Mi trng: qui nh kiu hnh c th.
III. Mc phn ng ca kiu gen
Phng php trc quan SGK hi p
1. Khi nim
- GV cho HS quan st hnh sau v cho bit ti sao cng trn mt cy nhng kiu hnh l li khc nhau?

GV cho HS quan st hnh 13 v tr li cu hi:

2

Nhn xt v chiu cao cy ca 2 KG trong mi cao nc bin?

Nhn xt chiu cao ca mi cy cc cao khc nhau so vi mc nc bin?
Rt ra c kt lun g v mc phn ng ca cc kiu gen khc nhau?
T rt ra khi nim mc phn ng l g?
Hy nu mt v d thc t trong t nhin v mc phn ng?
2. c im
Mc phn ng do yu t no qui nh?
Mc phn ng rng gn lin vi tnh trng no? C nhng c im g?
Mc phn ng hp gn lin vi tnh trng no? C nhng c im g?
Khi iu kin mi trng thay i th gia sinh vt c mc phn ng rng v sinh vt c mc phn ng hp
th sinh vt no d thch nghi vi mi trng?
Ly v d chng minh tnh trng cht lng c mc phn ng hp hn tnh trng s lng?
3. ngha
Trong t nhin, mc phn ng ca sinh vt cho bit iu g?
Trong sn xut, da vo mc phn ng rng hay hp, cho bit g v cy trng vt nui?
4. Phng php xc nh mc phn ng
Nghin cu SGK v cho bit lm th no xc nh mc phn ng ca mt kiu gen?
Hy nu cch xc nh mc phn ng cc loi cy c kh nng sinh sn sinh dng?
Lm th no xc nh mc phn ng ca ng vt?
i vi con ngi, ngi ta nghin cu cc tnh trng c s tc ng ca mi trng bng cch no?
Gii p lnh SGK: Ti sao cc nh khoa hc li khuyn nng dn khng nn trng mt ging la duy nht
(cho d l ging la nng sut cao) trn mt din tch trng trong cng mt v?
5. S mm do kiu hnh (thng bin)
Con tc k c s bin i nh th no khi cc mi trng khc nhau?
S bin di mu sc gip ch g cho tc k?
Da vo sch gio khoa, tr li cu hi:
S mm do ca kiu hnh l g?
Thng bin c c di truyn khng?
Vy mc mm do ca kiu hnh c c l do u? N ph thuc vo yu t no?
S mm do v kiu hnh ca mi kiu gen c ngha g i vi chnh bn thn sinh vt?
Con ngi c th li dng kh nng mm do v kiu hnh ca vt nui, cy trng trong sn xut chn nui
nh th no?

D. PHN TCH BNG, S , HNH NH

Hnh 13: phn nh, mc phn ng ca 2 kiu gen khc nhau a v b ca loi c thi (Achillea millefolium)
vi cao so vi mt nc bin. Th hin mc phn ng ca 2 KG khc nhau trong cng 1 iu kin MT
T chc dy: treo tranh v hoc chiu hnh 13 trang 57. t cc cu hi:
- Nhn xt v chiu cao cy ca 2 KG trong mi cao nc bin?
- Nhn xt chiu cao ca mi cy cc cao khc nhau so vi mc nc bin?
- Rt ra c kt lun g v mc phn ng ca cc kiu gen khc nhau?
3

E. CC K NNG C RN QUA BI
-

K nng quan st, phn tch hnh nh.

K nng so snh, phn tch, tng hp.
K nng s dng ting Vit trnh by, gii thch, chng minh cc vn .
K nng khi qut ho.
K nng lin h thc t.

F. XY DNG BI TP GIO VIN I MI PHNG PHP GING DY

-

Thay v d 1 trong SGK bng hnh nh v th nghim th Himalaya HS quan st v trnh by th

nghim.
Tm hnh nh v th nghim mu hoa cm t cu ty thuc vo pH ca t.

Tm thm VD v nh hng ca mi trng n s biu hin ca kiu gen. Nh:

Cy hoa anh tho, cy hoa thun chng (AA), 35oC th ra hoa mu trng.
Th h sau cy hoa trng ny trng 20oC li cho mu .
Tm thm VD v mc phn ng v s mm do ca kiu hnh:
S bin i ca cy rau mc vi cc iu kin khc nhau trong nc.
Thay knh ch bng s trong bnh pheninketo niu.

G. TI LIU THAM KHO

-

Nguyn Thnh t (Tng ch bin), Phm Vn Lp (ch bin), ng Hu Lanh, Mai S Tun. Sch gio
khoa Sinh hc 12 c bn, NXB GD 2007
Nguyn Thnh t (Tng ch bin), Phm Vn Lp (ch bin), ng Hu Lanh, Mai S Tun. Sch gio
vin Sinh hc 12 c bn, NXB GD 2008.
Chu Vn Mn, V Vn V,T liu Sinh hc 12, NXB GD 2010

H. S H THNG KHI NIM