KATA GANTI DIRI PERTAMA

KGD 1
Aku
Saya
Beta
Patik
Hamba

Kami

Penggunaan

Contoh

Digunakan apabila bercakap dengan kawan

rapat atau Tuhan.
Digunakan apabila bercakap dengan orang
yang baru dikenali atau dalam majlis rasmi.
Digunakan oleh sultan atau raja apabila
bercakap dengan rakyat.
Digunakan apabila bercakap dengan raja atau
sultan.
Digunakan oleh rakyat pada zaman dahulu
untuk merujuk pada diri sendiri ketika
bercakap.
Digunakan untuk diri sendiri dan rakan apabila
bercakap dengan orang kedua.

1. Aku pergi dahulu.

2. Ya Allah, aku sudah insaf.
1. Saya baru berpindah ke
sini.
1. Beta berasa gembira
dengan berita ini.
1. Patik menjunjung perintah
Tuanku.
1. Hamba bukan anaknya,
kata Si Tanggang.

Merujuk pada diri sendiri dan orang kedua.

Kita
Diguna untuk memanggil diri sendiri ketika bercakap.
KATA GANTI DIRI KEDUA
Merujuk kepada orang yang dilawan bercakap.

1. Kami diarahkan oleh guru

untuk membersihkan kelas

ini, kata Ali dan Ahmad
kepada Abu.
1. Kita akan berkelah di
Port Dickson, kata Ali
kepada Abu.

KGD 2

Penggunaan

Kamu

Digunakan apabila bercakap dengan orang

kedua yang rapat.
Digunakan apabila bercakap dengan orang
yang sangat rapat atau Tuhan.
Digunakan apabila bercakap dengan orang
yang rapat atau lebih muda.

Anda

Digunakan untuk ganti diri orang kedua

apabila tidak berhadapan dengan kita.

Awak
Engkau

Tuanku

Kalian

Digunakan oleh orang biasa apabila bercakap

dengan raja atau sultan.
Ditujukan kepada orang ramai.

Contoh
1. Awak dari mana? Tanya

Jusri kepada Jun Soh.

1. Engkau mesti tolong aku,
kata Kamil kepada Lie.
1. Kamu mesti bercakap
benar, kata Cikgu Rosli
kepada Amran.
1. Anda diminta berkumpul
di dalam dewan sekarang,
kata juruacara itu.
1. Tuanku, santapan telah
siap dihidang, kata
dayang istana itu.
1. Kalian tunggu di sini,
kata Tuk Penghulu kepada
anak buahnya.

KGD 2

Penggunaan

Kamu

Digunakan apabila bercakap dengan orang

kedua yang rapat.
Digunakan apabila bercakap dengan orang
yang sangat rapat atau Tuhan.
Digunakan apabila bercakap dengan orang
yang rapat atau lebih muda.

Anda

Digunakan untuk ganti diri orang kedua

apabila tidak berhadapan dengan kita.

Awak
Engkau

Tuanku

Kalian

Digunakan oleh orang biasa apabila bercakap

dengan raja atau sultan.
Ditujukan kepada orang ramai.

Contoh
2. Awak dari mana? Tanya

Jusri kepada Jun Soh.

1. Engkau mesti tolong aku,
kata Kamil kepada Lie.
2. Kamu mesti bercakap
benar, kata Cikgu Rosli
kepada Amran.
2. Anda diminta berkumpul
di dalam dewan sekarang,
kata juruacara itu.
2. Tuanku, santapan telah
siap dihidang, kata
dayang istana itu.
2. Kalian tunggu di sini,
kata Tuk Penghulu kepada
anak buahnya.

KATA GANTI DIRI KETIGA

Digunakan untuk menggantikan nama orang yang diperkatakan.

KGD 3

Dia

Ia

Beliau

Penggunaan
Digunakan untuk manusia, iaitu orang ketiga
yang umum.

Digunakan dalam tulisan untuk orang ketiga.

Digunakan untuk binatang atau benda.
Digunakan untuk orang yang dihormati.

Baginda
Digunakan untuk sultan atau raja.

Contoh
1. Dia ialah anak Cikgu
Siti, kata Aminah kepada
Razak.
2. Dia ialah seorang yang
rajin belajar.
1. Saya mempunyai seekor
kucing. Ia mempunyai bulu
yang sangat halus.
1. Beliau ialah pemimpin yang
sangat disegani.
2. Beliau ialah guru saya.
1. Baginda dijangka
berangkat pada petang

Mereka

Ditujukan kepada orang ramai.

KATA SENDI NAMA

ini, kata Rosli.

2. Baginda sudah mangkat.
1. Mereka masih belum
sampai, kata ketua kelas.

KATA PENEGAS

KATA PENEGAS digunakan untuk menguatkan atau menegaskan ayat.

Contoh kata penegas ialah

hanya, pun, juga, memang, saja,

-kah, -lah dan tah.

Contoh:
a. Hanya Yuna yang menyertai pertandingan nyanyian itu.
b. Kasut kulit ini memang mahal harganya.
c. Sesiapa pun berhak menyuarakan pendapat masing-masing.
d. Apalah dayaku untuk membantah arahannya.
e. Siapakah yang memecahkan pasu bunga ini?

KATA HUBUNG
Digunakan untuk menghubungkan :

Perkataan
dengan
Perkataan

Frasa
dengan
Frasa

Ayat
dengan
Ayat

3 Jenis kata hubung:

Menyambung
ayat yang
sama penting
hubungannya.

KATA ARAH

PENJODOH BILANGAN
Digunakan sebelum sesuatu kata nama atau nama yang menunjukkan jumlah atau
bilangan.

Penjodoh
Bilangan
angkatan
baris
batang
bentuk
berkas
bidang
biji
Bilah
buah

buku
butir
carik/cebis
cubit
cucuk
das
deret
ekor
genggam
gugus
gulung
helai
ikat
iris
jambak
kaki
kawan
kelompok

penggunaannya
untuk sekumpulan manusia atau
benda
untuk kedudukan benda/manusia
yang berbaris
untuk menunjukkan benda-benda
yang panjang
untuk benda-benda kecil yang
berkeluk
untuk benda-benda yang diikat
bersama-sama
untuk benda-benda yang
terbentang luas
untuk jenis buah, sayur-sayuran,
dan benda-benda yang kecil
untuk benda-benda yang tajam
untuk benda-benda besar dan
padu, yang tidak mempunyai
bentuk yang tertentu
untuk benda-benda yang
keadaannya berketul/berbongkah
untuk benda-benda yang bulat
atau kecil
untuk benda-benda yang
dikoyakkan
untuk benda yang diambil sedikit
dengan jari
untuk benda-benda yang dicucuk
dengan lidi
untuk bunyi letupan atau
tembakan
untuk benda-benda yang tersusun
untuk semua jenis binatang
untuk benda-benda yang
digenggam
untuk buah-buah ataupun benda

Contohnya
kapal, tentera, pelukis, penulis
orang, kedai, rumah, pokok, tulisan,
ayat, meja, kerusi
sungai, lilin, galah, tiang, pen, pokok,
gigi, tongkat, kapur, jambatan, jarum
mata kail, subang, cincin
kunci, lidi, kayu
tanah, kain, sawah, permaidani, layar,
kebun, tikar
labu, lobak, kubis, terung, bola, cawan,
guli, belon, ketupat, batu, telur, gelas
parang, pisau, golok, gunting, sabit,
keris
kereta, negeri, rumah, buku, kotak,
radio, bandar, kampung, piano,
komputer, kamera
sabun, roti, benang
telur, batu, manik, beras, peluru
kertas, kain
garam, gula, kunyit
sate
meriam, pistol, senapang
bangunan, rumah, kedai, kereta
nyamuk, semut, kuda, buaya, musang,
gajah, arnab, rama-rama
pasir, beras, padi
anggur, langsat, kelapa sawit, sawit,
kunci
filem, permaidani, tikar, dawai, kertas

untuk benda-benda yang

bergulung
untuk benda-benda yang nipis dan daun, baju, kertas, kain, tuala, rambut,
lebar
rumput
untuk benda-benda yang diikat
kayu, lidi, tebu, sayur, papan
untuk benda-benda yang dipotong bawang, timun, daging, buahbuahan
kecil-kecil
untuk benda-benda yang
bunga, kunci
bertangkai atau berangkai-rangkai
untuk benda-benda yang
payung, cendawan, bungs
bertangkai
untuk kumpulan haiwan
lembu, kambing, lebah, gajah, merpati
untuk sekumpulan manusia,
burung, awan, pulau, bintang

kepal
keping
kerat

haiwan, dan benda

untuk benda-benda yang dikepal nasi, pulut, tanah
dengan tangan
untuk benda-benda yang nipis
roti, papan, kad, gambar, biskut, tanah
atau pipih
untuk bahagian benda-benda yang roti, tiang
dipotong

Ketul

untuk benda-benda yang berketul ais, daging, tulang, sabun, roti

dan padu

Kotak

untuk benda-benda yang diisikan mancis, pensel, rokok, sabun, ubat

di dalam kotak
nyamuk

kuntum
Laras
lembar

untuk bungs
untuk senjata api
benda-benda yang lurus dan
panjang

mawar, melati, anggerik

pistol, senapang, meriam
kertas, dawai, benang

longgok

untuk benda-benda yang berada

dalam longgokan

durian, pakaian, tanah, cili

naskhah

untuk bahan bacaan yang berjilid surat khabar, risalah, majalah, makalah,
buku

Orang

untuk manusia

guru, jururawat, doktor, pekedai, runcit,

posmen

Papan

untuk benda-benda yang

berbentuk kepingan

coklat, petai, mercun

pasang

untuk benda dan manusia yang

berpasangan

pakaian, kasut, subang, suami isteri,

anak

pangsa
pasukan

untuk bahagian dalam buah

untuk sekumpulan orang yang
berpakaian seragam

durian
pemain kompang, polis, tentera
pengakap

patah
potong

untuk kata
untuk benda-benda yang sudah
dipotong

perkataan, kata-kata
kuih, daging, roti

pucuk

untuk benda-benda yang halus

serta tipis dan senjata api

jarum, surat, pistol, meriam, senapang,

rebung

puntung

untuk sebahagian benda yang

masih menyala

rokok, bara, kayu api

rangkap
rawan

untuk puisi
untuk benda-benda yang halus,
labuh, dan bersirat

pantun, sajak, syair

jala, jaring, pukat

ruas
rumpun

untuk benda yang beruas-ruas

untuk tumbuhan yang tumbuh
rapat-rapat

tebu, buluh
buluh, tebu, serai, pandan, padi

sikat/sisir
tandan

untuk buah pisang

untuk buah-buahan yang
bertandan

pisang
pisang, kelapa, pinang, kelapa sawit

tangkai

untuk buah-buahan, bungabungaan, dan daun yang

bertangkai

rambutan, duku, kenanga, padi, daun

titik
tongkol
ulas

untuk cecair yang menitis

untuk buah yang bertongkol
untuk isi buah-buahan yang
berpangsa

air, darah, dakwat, embun

jagung
durian, limau, nangka, cempedak

urat

untuk benda-benda yang halus

dan panjang

rambut, benang, dawai,

utas

untuk benda-benda yang panjang tali, dawai, rantai

KATA PERINTAH
Digunakan untuk menimbulkan tindakan yang berupa MELARANG, MENJEMPUT
atau MEMINTA.

PENANDA WACANA

CONTOH PENANDA WACANA

Tambahan lagi, tambahan pula,

MAKSUD
TAMBAHAN

selanjutnya, selain itu, di samping itu

Pertama, kedua, seterusnya, selepas

URUTAN

itu, kemudian, akhirnya

Rumusan, kesimpulannya, sebagai

RUMUSAN

penyimpul kata
Oleh sebab itu, lantaran itu, oleh yang

SEBAB DAN KESAN

demikian, dengan demikian

Sebaliknya, sungguhpun begitu, walau
bagaimanapun, namun begitu

PERTENTANGAN

Sebenarnya, sesungguhnya, sewajarnya, PENGESAHAN

sememangnya

Kata Adjektif

PENGUAT DEPAN TIDAK BOLEH DILETAKKAN DI BELAKANG KATA

ADJEKTIF
a. Agak baik ( bukan * baik agak )
b. Begitu yakin ( bukan * yakin begitu )
c. Demikian susah ( bukan * susah demikian )
d. Kurang elok ( bukan * elok kurang )
e. Lebih bagus ( bukan * bagus lebih )
f. Paling rendah ( bukan * rendah paling )
g. Terlalu kuat ( bukan * kuat terlalu )

PENGUAT BELAKANG TIDAK BOLEH DILETAKKAN DI DEPAN KATA

ADJEKTIF
a. Cerdik benar ( bukan * benar cerdik )
b. Murah betul ( bukan * betul murah )
c. Gagah nian ( bukan * nian gagah )
d. Hebat sekali ( bukan * sekali hebat )

KATA BILANGAN
Kata bilangan terdiri daripada perkataan yang menerangkan bilangan atau jumlah.