Professional Documents
Culture Documents
Tai Lieu Diesel
Tai Lieu Diesel
TI LIU K THUT
DU DIESEL
TI LIU K THUT
DU DIESEL
MC LC
CHNG 1: TNH CHT V CC CH TIU CHT LNG CA NHIN LIU
DIESEL.................................................................................................................... 4
1.1. Gii thiu chung v nhin liu diesel..............................................................................4
1.2. Thnh phn ha hc ca nhin liu diesel.......................................................................5
1.2.1. Thnh phn ha hc ca phn on gasoil...................................................................5
1.2.1.1. Nhm hp cht hydrocacbon.....................................................................................6
1.2.1.2. Nhm hp cht phi hydrocacbon...............................................................................6
1.2.2. Thnh phn ho hc cc ngun ngoi phn on gasoil sn xut Diesel..............7
1.2.3. Nguyn tc hot ng v c im qu trnh chy trong ng c Diesel.....................8
1.2.3.1. Nguyn l hot ng ca ng c Diesel..................................................................8
1.2.3.2. c im qu trnh chy ca nhin liu trong ng c Diesel...................................9
1.2.4. Cc ch tiu cht lng ca nhin liu Diesel.............................................................11
1.2.4.1. Ch s xtan IC (Indice de Ctane)..........................................................................11
1.2.4.1.1. nh ngha............................................................................................................11
1.2.4.1.2. Phng php xc nh ch s xtan......................................................................12
1.2.4.1.3. Ci thin IC bng ph gia.....................................................................................13
1.2.4.1.4. nh hng ca ch s IC ln hot ng ca ng c............................................13
1.2.4.2. T trng...................................................................................................................14
1.2.4.3. Thnh phn ct........................................................................................................15
1.2.4.4. im chp chy.......................................................................................................16
1.2.4.5. nht ()..............................................................................................................17
1.2.4.5. Cc ch tiu lin quan n iu kin lm vic nhit thp.................................18
1.2.4.5.1. im vn c........................................................................................................19
1.2.4.5.2. im ng c hay im chy..............................................................................19
2
1.2.4.5.3. Nhit lc ti hn..............................................................................................20
1.2.4.6. Hm lng lu hunh..............................................................................................20
1.2.4.7. n nh oxy ho.................................................................................................21
1.2.4.8. n mn tm ng...............................................................................................22
1.2.4.9. Hm lng nc......................................................................................................22
1.2.4.10. Mu sc.................................................................................................................22
1.2.4.11. Ph gia dng cho nhin liu Diesel........................................................................23
CHNG 2: MT S TH NGHIM TIU CHUN CA NHIN LIU DIESEL24
2.1. Chng ct D86............................................................................................................... 24
2.1.1. Mc ch v ngha...................................................................................................24
2.1.2. Mt s thut ng.........................................................................................................24
2.1.3. Tm tt phng php..................................................................................................25
2.1.4. Quy trnh th nghim..................................................................................................26
2.2. Xc nh im aniline (ASTM D611)............................................................................26
2.2.1. Mc ch v ngha...................................................................................................26
2.2.2. Tm tt phng php..................................................................................................27
2.2.3. Quy trnh tin hnh.....................................................................................................27
2.3. Xc nh nhit vn c (ASTM D2500)...................................................................27
2.3.1. Mc ch v ngha...................................................................................................27
2.3.2. Tm tt phng php..................................................................................................28
2.3.3. Quy trnh th nghim.................................................................................................28
2.4. n mn tm ng (ASTM D130).............................................................................29
2.4.1. Mc ch v ngha...................................................................................................29
2.4.2. Tm tt phng php..................................................................................................29
2.4.3. Quy trnh th nghim..................................................................................................29
2.5. Xc nh nhit chp chy cc h..............................................................................30
2.5.1. Mc ch v ngha...................................................................................................30
3
2.5.2. Tm tt phng php..................................................................................................31
2.5.3. Quy trnh th nghim..................................................................................................31
2.6. Xc nh nhit chp chy cc kn.............................................................................32
2.6.1. Mc ch v ngha...................................................................................................32
2.6.2. Tm tt phng php..................................................................................................32
2.6.3. Quy trnh th nghim..................................................................................................32
2.7. Xc nh chiu cao ngn la khng khi (ASTM D1322).........................................34
2.7.1. Mc ch v ngha...................................................................................................34
2.7.2. Tm tt phng php..................................................................................................35
2.7.3. Quy trnh th nghim..................................................................................................35
2.8. Xc nh t trng...........................................................................................................36
2.8.1. Mc ch v ngha...................................................................................................36
2.8.2. Tm tt phng php..................................................................................................36
2.8.3. Quy trnh th nghim..................................................................................................36
2.9. Xc nh hm lng nc (ASTM D95 99)...............................................................37
2.9.1. Mc ch v ngha...................................................................................................37
2.9.2. Tm tt phng php..................................................................................................38
2.9.3. Quy trnh th nghim..................................................................................................38
2.10. Xc nh nht ng hc (ASTM D445).................................................................39
2.10.1. Mc ch v ngha.................................................................................................39
2.10.2. Tm tt phng php................................................................................................40
2.10.3. Quy trnh th nghim................................................................................................40
CHNG 3: AN TON KHI LM VIC VI DU DIESEL.........................41
3.1......................................................................................................................................... 41
Kt qu
Lng
Mu vng nh
Mi nh, c trng xng du
0.4
Khng
820 860
175 370
6
> 52
210 260
10
5
Gii hn nng chy, n di (%
hn hp vi khng kh)
T l ha hi (kg/l)
Ch s cetane
0.3 10
0.7
> 46
6
y l thnh phn chnh phi trn nhin liu Diesel. Trc y phn on ny c
ly t thp chng ct kh quyn c khong nhit si l 250oC 350oC, vi khong nhit
si ny th thnh phn ho hc ca gasoil bao gm cc hydrocacbon c s nguyn t
cacbon t C15,16 C20,21, hu ht cc nhm cht c mt trong du th u tm thy trong phn
on ny. Cng nh khi nghin cu du m hay cc sn phm du m khc, thnh phn ho
hc ca gasoil c chia thnh hai nhm cht chnh nh sau:
7
cn mercaptan na. Thay th vo l lu hunh dng sunfua v disunfua, cng nh lu
hunh trong cc mch d vng. Trong s ny, cc sunfua vng no (d vng) l loi c ch
yu.
Hp cht ca oxy
Cc hp cht cha oxy trong phn on gasoil cng tng dn ln. c bit phn
on ny, cc hp cht cha oxy di dng axit, ch yu l axit naphtenic c rt nhiu v
t n cc i trong phn on gasoil. Ngoi cc axit, cc hp cht cha oxy trong phn
on gasoil cn c cc phenol v ng ng ca chng nh crezol, dimetyl phenol.
Hp cht ca nit
Cc hp cht ca nit trong phn on ny cng c t nhng chng c th nm di
dng cc Quinolin v ng ng, hoc cc hp cht cha nit khng mang tnh baz nh
Pirol, Indol v cc ng ng ca n. Ngoi nhng hp cht cha thun tu N2, O2, S th
trong phn on gasoil c mt cc cht nha, trng lng phn t ca nha vo khong
(300-400). Ni chung cc cht nha ca du m thng tp trung ch yu vo cc phn
on sau gasoil, cn trong phn on ny s lng chng rt t.
8
cht lng rt tt c ngha l ch s cetan cao, hm lng cc hp cht phi hydrocacbon nh
lu hunh, nit gim xung rt nhiu, hm lng aromatic v cc cht khng no cng gim
i nhiu ln.
Trong qu trnh vn hnh ca ng c, trc khuu quay theo chiu mi tn, piston i
ng ln xung trong xylanh, thanh truyn truyn vn ng tnh tin ca piston cho trc
khuu quay trn. y ta c khi nim im cht trn v im cht di l cc im
tng ng vi v tr cao nht v thp nht ca piston trong xylanh. Chu trnh cng tc ca
ng c Diesel c tin hnh nh sau :
K 1 Hnh trnh np
Khi piston i t im cht trn xung im cht di xupap x ng li xupap np m
ra khng kh c ht qua xupap np vo trong xylanh.
K 2 Hnh trnh nn
9
Sau khi n im cht di piston s i ngc ln pha trn, lc ny c hai xupap u
ng li khng kh trong xylanh c nn n nhit cao khong 450500oC tu thuc
vo t s nn ca ng c.
K 3 Hnh trnh Phun nhin liu chyv gin n sinh cng
Khi piston gn n im cht trn th nhin liu c bm cao p phun vo di dng
cc sng (cc ht c kch thc rt nh), t cc ht sng ny nhin liu s bay hi to vi
khng khi mt hn hp t bc chy. Nh vo kt qu ca qu trnh chy, nhit v p sut
trong xylanh tng cao nn chng y piston chy t im cht trn xung im cht di v
ng thi thc hin qu trnh gin n sinh cng.
K 4 Hnh trnh thi
Khi piston b y xung im cht di theo lc qun tnh n ngc ln pha trn, lc
ny xupap x m ra y kh chy ra ngoi v kt thc mt chu trnh. Sau chu trnh ny
piston li i xung pha di thc hin chu trnh tip theo. Trong thc t th cc xupap
ng m cng nh thi im phun nhin liu khng trng vi im cht trn v im cht
di. Thng np c nhiu khng kh vo xylanh ngi ta cho cc xupap c m
sm nhng ng mun, cn nhin liu s c phun vo trc khi piston n im cht trn
khong ln hn khong 10 theo gc quay ca trc khuu. Nh vy, ton b chu trnh
cng tc c thc hin theo bn hnh trnh trong hai vng quay ca trc khuu, trong bn
hnh trnh ny ch mt hnh trnh chy v gin n duy nht sinh cng, cn ba hnh trnh
khc khng sinh cng.
10
truyn n th trong ng c Diesel bt buc phi c t s nn cao bo m cho nhin
liu c th t bay hi v bc chy. Do cng sut ca ng c Diesel lun ln hn cng
sut ca ng c xng khi cng mc tiu th nhin liu. Nhin liu sau khi phun vo bung
chy n khng chy ngay m cn c mt thi gian nht nh chun b, y l thi gian
oxy ha su cc hydrocacbon trong nhin liu to cc hp cht cha oxy trung gian, c kh
nng t bc chy. Thi gian ny c gi l thi gian chy tr hay thi gian cm ng. Thi
gian ny di hay ngn ph thuc hon ton vo bn cht ca nhin liu v cu trc ca ng
c, n thng c chia thnh hai loi l thi gian cm ng vt l v thi gian cm ng
ho hc. Thi gian cm ng cng ngn cng tt v lc nhin liu s chy iu ha.
Nh vy c thi gian chy tr ngn th nhin liu phi c nhiu cc cht nparaffin,
v cc cu t ny d b oxy ha, tc l rt d t bc chy. Cn cc iso parafin v cc hp
cht hydrocacbon thm khc rt kh b oxy ha nn thi gian chy tr di, kh nng t bc
chy km. C th sp xp theo th t chiu gim kh nng oxy ha (tc l tng thi gian
cm ng) ca cc hydrocacbon nh sau:
n-parafin < naphten < n-olefin < iso-naphten < iso-parafin
< iso-olefin < hydrocacbon thm
So snh li ch ca ng c Diesel v ng c xng
Khi so snh v li ch ca ng c Diesel so vi ng c xng ngi ta nhn thy
ng c Diesel c nhiu li ch hn theo nhiu g .
Xt v gc nhit tr:
Nhit tr khi lng ca Diesel ln hn nhit tr khi lng ca xng khong 10% do
khi xem xt 2 ng c c cng hiu sut th ng c Diesel tiu th nhin liu t hn
khong 10%.
Xt v hiu sut s dng nhit:
Hiu sut s dng nhit ca ng c Diesel lun ln hn ng c xng v n khng c
l trp to ra m p trong giai on ht do trn th P-V din tch ca vng p
sut thp nh hn so vi ng c xng. Tuy nhin hiu sut ca ng c Diesel gim nhanh
khi tc tng ln do tn thp p sut do ma st tng nhanh v qu trnh chy trong thi
gian ngn kh khn hn so vi ng c xng.
Xt v gc nhin liu:
Gi thnh ca Diesel r hn xng, theo tnh ton nh my lc du th nng lng tiu
th sn xut Diesel nh hn sn xut xng khong 6% (13% so vi 19%) So snh mc
tiu th nhin liu ca ng c Diesel v Xng theo cc iu kin vn hnh khc nhau:
11
12
ang kho st. Trong hn hp ny th n-xtan c kh nng t bc chy tt nn tr s ca n
c qui c bng 100, cn -mtlnaphtalen c kh nng t bc chy km c qui c
bng 0. Trong thc t mt vi phng th nghim ngi ta dng hephtametylnonan (HMN)
thay cho -mltnaphtalen, trong HMN c IC = 15.
Cc hydrocacbon khc nhau u c tr s cetan khc nhau: mch cng di th tr s
cetane cng cao, ngc li hydrocacbon thm, nhiu vng th tr s cetane thp.
13
Xc nh CI bng phng php th
V ng thng qua 2 im : T50 v 0API (hoc d415) ng thng ny ct vch
thang chia IC ti CCI cn tm.
V d :
Nhin liu c d415=0,84 (khi lng ring tiu chun) v T50=2800C (ASTMD86) ta
tm c CCI =56.
Trong phm vi IC=4055 sai lch gia CCI v IC o c l tng i nh nu nhin
liu khng s dng ph gia ci thin IC.
Trn y l phng php c s dng nhiu trong thc t. Ngoi phng php ny th ch
s IC cong c th c xc inh t nhit si 10%, 50% v 90%; t im anline hay t
vic phn tch sc k, khi ph thnh phn ho hc ca nhin liu Diesel.
14
Khi ch s IC gim xung th thi gian cm ng s tng ln iu ny s nh hng trc
tip n qu trnh chy trong ng c, c th l khi nhin liu phun vo c ch s IC nh s
c thi gian cm ng ln do khi n c th t bt chy th khi lng nhin liu trong
bung chy ln nn qu trnh chy c th xy ra vi tc ln lm cho p sut trong bung
chy tng cao mt cch t ngt, iu ny s to ra nhng ting g kim loi, gy nng my
v lm gim tui th ca ng c, ngoi ra khi tc chy qu ln th mt phn nhin liu
c th khng chy kp m b phn hu do lm gim cng sut v thi ra nhiu cht gy
nhim mi trng. Qu trnh ny gi l Chy kch n v khi nhin liu phun vo xylanh
nhiu mi xy ra qu trnh t chy dn n chy cng mt lc, gy ta nhit mnh, p sut
tng mnh, ng c rung git, Tuy nhin s nh hng ny s t hn trong ng c
bung chy trc so vi ng c c bung chy trc tip.
Ngc li, khi ch s IC qu cao th thi gian cm ng s qu nh iu ny c th dn
n qu trnh t bt chy qu sm nn phn nhin liu phun vo sau c th b phun vo
trong kh chy c nhit qu cao nn nhin liu khng thi gian bay hi th nhn
c mt lng nhit qu ln nn n b phn hu trc khi chy, trong trng ny cng
sut ca ng c cng b gim, gy lng ph nhin liu v khi thi ra nhiu cht c hi
cho con ngi v mi trng.
1.2.4.2. T trng
Theo tiu chun ca Vit Nam: 860 kg/m3
Theo tiu chun ca chu u trc 01/01/2000 : 820 15.515.5 860 kg/m3
Theo tiu chun ca chu u t 01/01/2000 : 820 15.515.5 845 kg/m3
C nhiu phng php xc nh t trng, nhng thng thng n c xc nh
theo 3 phng php sau:
Phng php dng picnomet.
Phng php dng ph k.
Phng php dng cn thu tnh.
Trong cc phng php trn th phng php dng picnomet l phng php cn n
t mu nht v cho chnh xc cao nht. Nh vy, phng php ny c ngha ln khi c
t mu v i hi chnh xc cao. Phng php ny c th p dng cho cc loi mu khc
nhau. Nhc im duy nht ca phng php ny cn nhiu thi gian. T nguyn tc hot
ng ca ng c Diesel ta nhn thy nhin liu trc khi chy chng phi tri qua mt qu
trnh bin i t vic b phn chia thnh cc ht sng sau khi qua kim phun cao p, ho hi
15
trn ln vi khng kh v bin i t bc chy, cc qu trnh ny u lin quan trc
tip n t trng ca Diesel.
Khi khi lng ring ln th ng nng ca dng nhin liu ln, nhin liu b phun i
xa hn khi khng gian trn ln ca nhin liu vi khng kh ln. Tuy nhin, khi nhin
liu c khi lng ring ln th thng nht ca nhin liu cng ln nn kh nng bay
hi to vi khng kh hn hp t bc chy thp iu ny lm cho qu trnh chy ca nhin
liu km. Nu nh khi lng ring ln qu th khi phun nhin liu c th va p vo thnh
ca bung chy, iu ny s lm long mng du bi trn trn thnh ca bung chy gy ra
hin tng mi mn. Ngoi ra khi b phun vo mng du bi trn thnh xylanh th nhin liu
s b hp th trong mng du ny, sau trong giai on thi kh chy chng c th bay hi
theo kh chy v c y ra ngoi lm tng hm lng cc cht c hi trong kh thi. Khi
hai loi nhin liu c cng gii hn si th nhin liu no c khi lng ring cao hn th s
c hm lng cc hydrocacbon thm v naphtenic cao hn, nhin liu c khi lng ring
thp s cha nhiu parafin. Tuy nhin, vic khng ch gi tr ti a ca khi lng ring
trnh a vo nhin liu cc phn nng gy kh khn cho qu trnh t bc chy, tng
giu ca nhin liu lm tng thi ra khi en, b hng. Qua phn tch trn cho thy khi
lng ring ca nhin liu s c nhng nh hng n qu trnh s dng nhin liu Diesel
qua cc thng s sau:
Cng sut ca ng c
Tiu th ring
Hm lng CO, HC, Particules trong khi thi.
16
m cho qu trnh hot ng ca ng c bi bay hi ca nhin liu s nh hng trc
tip qu trnh chy ca n trong bung chy, nhng iu cn phi ch nhin liu Diesel
l nhit u v nhit cui thay i trong khong rng (do nhin liu Diesel c phi
trn t nhiu ngun c khong nhit rt khc nhau nh nu trn v cng tu theo
yu cu v cht lng ca n) nn ngi ta thng khng quan tm nhiu nh trong ng
c xng, thng i vi nhin liu Diesel th ngi ta quan tm n phn trm chng ct
mt s nhit nht nh.
Theo tiu chun Vit Nam th c hai gi tr nh sau:
im ct 50% th tch l 290oC (E50)
im ct 90% th tch l 350oC (E90)
Theo tiu chun Chu u th c ba gi tr sau c quan tm:
250oC thnh phn ct thu c phi nh hn 65%
350oC thnh phn ct thu c phi ln hn 85%
370oC thnh phn ct thu c phi ln hn 95%
Hoa K th ngi ta phn bit hai loi gasoil l gasoil dng cho phng tin giao
thng vn ti v gasoil dng cho cc my mc cng nghip, trong loi th nht th nhit
90% chng ct phi nh hn 288oC, cn loi th hai nhit ny mn trong khong
282oC 338oC. Tuy nhin, nhng gi tr ca nhit si u cng khng c qu thp v
nhit cui khng c qu cao v iu ny s nh hng xu n vic s dng trong
ng c. Nu nhit cui cao qu tc l trong thnh phn ca n cha nhiu cu t nng
lm cho qu trnh bay hi to hn hp t bc chy km lm tng qu trnh chy khng
hon lm gim cng sut ca ng c (thc nghim cho thy cng sut ca ng c s gim
i khong 1 5%), to nhiu cht gy nhim mi trng, lm long mng du bi trn
trong bung chy hay lm gim nht ca du trong carter nh nu i vi ng c
xng. Ngc li, khi nhit si u nh n khng nh hng trc tip cng sut ca ng
c, nhng nu nh nhit u qu nh th lm tng bay hi gy mt mt trong qu trnh
vn chuyn hay bo qun hay lm gim nht ca nhin liu c th gy mi mn kim
phun.
17
Nhit chp chy c xc nh trong hai loi thit b cc kn v cc h khc nhau nn
tng ng ta cng c hai loi nhit chp chy cc kn v cc h. Loi cc kn thng
dng cho cc loi sn phm c bay hi ln cn loi cc h thng dung cho cc phn
on nng. Nhit chp chy c trng cho cc phn nh d bay hi trong nhin liu, khi
phn nh cng nhiu th kh nng bay hi cng ln iu ny s gy ra mt mt vt cht v
iu quan trng hn c l n c th to ra hn hp n trong qu trnh bo qun v vn
chuyn.
Tiu chun ny c trng cho cc phn nh d bay hi trong nhin liu, khi phn nh
cng nhiu th kh nng bay hi cng ln iu ny s gy ra mt mt vt cht v iu quan
trng hn c l n c th to ra hn hp n trong qu trnh bo qun v vn chuyn. V vy
ch tiu ny c trng cho mc an ton ca nhin liu Diesel.
Nu nh i vi xng th iu kin thng bay hi ca n ln nn to hn hp
vi khng kh nm trn gii hn n th ngc li y nhin liu Diesel c bay hi km,
iu kin thng th n ch to c hn hp nm di gii hn di ca hn hp n.
Tuy nhin, khi nhin liu Diesel c ln nhng phn nh th n c th to ra nhng hn hp
n.
Trong :
18
F l lc tc dng t bn ngoi lm hai lp cht lng chuyn ng tng i vi nhau
v chnh bng lc ma st sinh ra gia hai b mt.
S l din tch ca hai b mt.
V l vn tc tng i gia hai lp cht lng.
Z l khong cch gia hai lp
l nht ng hc.
nht ng hc c th biu theo nhiu n v khc nhau tu theo h thng n v s
dng, nhng thng thng th trong lnh vc du kh n thng c o trong h CGS,
trong h thng ny th n v ca n l Poise (P), thc t th hay dung i lng c s ca
n l centipoise (cP).
Cng tng t nh thnh phn ct hay t trng, nht cng c nhng nh hng
trc tip n hot ng ca ng c. Thc t khi nht qu ln s lm tng tn tht p
sut trong bm v trong kim phun, lm tng kch thc ca cc ht sng nhin liu do
cc tia nhin liu s bay xa nn n c th v p vo thnh ca bung chy gy ra nhng
tc hi nh nu trong phn trn.
Ngc li, khi nhin liu c nht qu thp s lm tng lu lng thot ra bm
np liu, nh vy s lm gim lu lng th tch thc thot ra kim phun (bm cao p).
Trong trng hp ny th kim phun c nng ln chm hn iu ny s lm gim nhin
liu cung cp cho ng c. Vi nhin liu Diesel c nht nh qu th khi phun vo
xylanh n s to thnh cc ht qu mn, khng th ti c cc vng xa kim phun c ngha
l khng gian trn ln gia nhin liu - khng kh nh, iu ny lm cho qu trnh to
hn hp t bc chy khng tt ng thi phn c phun vo u c th t bt chy qu
sm nn phn phun vo sau c th b phun vo trong kh chy c nhit qu cao nn nhin
liu Diesel khng thi gian bay hi th nhn c mt lng nhit qu ln nn b
phn hu trc khi chy. Nh vy, trong trng ny cng sut ca ng c cng b gim.
Ngoi ra, nhin liu Diesel cn c tc dng bi trn cho bm cao p v cc l xo trong b
phn bm nn khi nht qu nh d gy ra s rt lm mi mn h thng ny.
19
chy th thnh phn ho hc ca nhin liu Diesel phi cha mt hm lng nht nh cc
hydrocacbon Paraffin, nhng chnh cc hp cht s gy ra cho nhin liu Diesel nhng kh
khn khi nhit ca mi trng xung thp. Khi nhit xung thp cc hydrocacbon nparaffin c mch di s kt tinh, cc tinh th ny c dng hnh kim chng d to ra cc
khung tinh th cha nhng phn cn li, iu ny s lm gim linh ng ca nhin
liu. Khi np liu cho ng c th nhin liu Diesel phi i qua mt h thng lc c mt li
lc vi kch thc khong vi micromet. Trong trng hp ny cc tinh th paraffin c th
lm bt cc l ca li lc dn n sai lch v lng nhin liu cung cp cho ng c ng
thi cc tinh th paraffin ny cn c th gy nhng nh hng xu cho bm nhin liu. Qua
nhng phn tch trn cho thy vic cn thit phi c nhng tiu chun m bo cho
nhin liu Diesel c kh nng lm vic c nhit thp.
Trong thc t, c trng cho kh nng lm vic ca nhin liu Diesel nhit
thp ngi ta dng ba khi nim khc nhau, l: Nhit vn c, im ng c (im
chy), Nhit lc ti hn. Gi tr quy nh cho cc tiu chun ny ph thuc vo tng
Quc gia, tng chu lc v tu thuc theo ma khc nhau v cui cng l tu theo loi
nhin liu Diesel.
1.2.4.5.1. im vn c
im vn c l nhit m bt u xut hin s kt tinh ca cc phn t
paraffin trong hn hp ca n iu kin th nghim.
Vic xc nh in vn c c tin hnh theo cc tiu chun ISO 3015 hoc ASTM
D2500, trc y cc kt qu quan st bng mt, ngy ny nhiu phng th nghim trang
b cc thit b bn t ng v kt qu khng cn quan st bng mt na m n c c nh
hai si cp quang.
Gi tr ca im vn c thay i tu theo Quc gia hoc khu vc nhng thng thng
n nm trong khong 0 n -15oC n cng c th ln n 14oC cc nc nng nhng cng
c th xung - 40oC cc nc qu lnh.
20
Gi tr ca im ng c thay i tu theo Quc gia hoc khu vc, khong giao ng
ca n rt rng t +4oC n -39oC, nhng thng thng n nm trong khong t - 18oC n
- 30oC.
Vic xc nh in ng c c tin hnh theo cc tiu chun ISO 3016 hoc ASTM
D97.
Trong thc t th vic xc nh im ng c cng tng t nh im vn c, y
ngi ta cho 40 ml nhin liu Diesel vo trong ng thu tinh y np kn c gn nhit k,
trc ht un nng hn hp n 45oC sau lm lnh vi tc xc nh cho n nhit
ln hn khong 9oC so vi nhit im chy d on th ta bt u th nghim tc l t
ng nghim sang trang thi nm ngang, nu nhin liu Diesel trong ng nghim b chy th
tip tc lm lnh xung thm 3oC na ri lp li thao tc trn cho n khi nhin liu Diesel
trong ng nghim khng chy khi t ng nghim nm ngang trong vng 5 giy th ta dng
th nghim. im ng c bng gi tr ca nhit khi dng th nghim cng thm 3.
1.2.4.5.3. Nhit lc ti hn
Hai tiu chun va nu trn nhm nh gi linh ng ca nhin liu Diesel khi
c s kt tinh vi mt lng ng k tc l lng tinh th paraffin c th bt phim lc
lm tt qu trnh np liu cho ng c. Tuy nhin trong thc t khi nhit gim mt mc
no m cc tinh th paraffin cha xut hin hoc xut hin cha nhiu nhng nht
ca nhin liu Diesel tng ln mt cch ng k, khi n s lm gim tnh linh ng
ca nhin liu nn n c th lm gim lu lng ca nhin liu cung cp cho ng c, iu
ny s c nhng nh hng xu n qu trnh hot ng ca n. V vy m bo cho
ng c Diesel lm vic tt trong iu kin ny th ngi ta a ra tiu chun nhit lc
ti hn. (TLF) Nhit lc ti hn l nhit cao nht m mt th tch xc nh ca
nhin liu Diesel (20ml) khng chy qua c mt h thng lc c kch thc xc nh
trong khong thi gian xc nh (60 giy) iu kin th nghim ( chn khng 20mbar).
21
m ch yu di dng sulfua, disulfua hay d vng khng c kh nng n mn trc tip m
chng ch gy n mn khi b chy trong ng c to ra SO2 sau n c th chuyn mt
phn thnh SO3. Phn ln lng kh ny thot ra ngoi cng kh chy, nhng c th mt
phn nh lt qua cc xecmng vo trong carter cha du v khi nhit trong carter ny
xung thp th chng kt hp vi hi nc to ra cc axit tng ng gy n mn cc b
mt chi tit khi du c bm tr li cc b mt bi trn.
Trong cc ng c hin i ngy nay, nhm lm gim hm lng cc
cht gy nhim cho mi trng trong khi thi th ng c c trang
b b xc tc chuyn cc cht c hi thnh cc cht khng hoc km
c hi hn. Khi c mt cc kh SOx trong dng kh thi n s lm gim
hot tnh, ng c xc tc v nh hng n nhit lm vic ca b
xc tc. S nh hng ny c th hin trn th sau:
Ngoi ra, khi hm lng lu hunh tng th n s lm gim nhit chy ca nhin liu
Diesel v vy n s lm tng hm lng cc hydrocacbon cha chy, b hng, mui than
trong sn vt chy do cng lm mi mn my mc. Thc nghim cho thy :
Hm lng lu hunh khong 0,06% khi lng nhin liu th lng mui than sinh
ra trn secmng v piston l 2,1%.
Hm lng lu hunh khong 0,85% khi lng nhin liu th lng mui than sinh
ra trn secmng v piston l 5,8%.
22
Hm lng lu hunh khong 2,9% khi lng nhin liu th lng mui than sinh
ra trn secmng v piston l 12,2%
1.2.4.7. n nh oxy ho
Nhin liu Diesel thng phm c phi trn t nhiu ngun khc nhau trong c
nhiu ngun thu c t cc qu trnh ch bin su m trong thnh phn ca n c cha
nhiu hp cht km bn nh olefin, diolefin, aromatic Trong qu trnh ch bin, vn
chuyn, bo qun cng nh trong qu trnh np liu cho ng c th nhin liu lun tip xc
vi cc tc nhn gy oxy ho nh oxy, nhit v c s c mt ca xc tc th nhin liu s
b bin i to ra cc hp cht nh nha, cn y l cc hp cht c hi ca nhin liu
v n c th gy n mn, gy tt nghn phim lc v vy cn thit nhin liu Diesel phi
m bo c tiu chun ny.
1.2.4.8. n mn tm ng
Mc d phn ln cc thnh phn cha lu hunh c loi ra khi nhin liu trong
qu trnh ch bin nhng vic loi ra ton b l khng kh thc hin v mt cng ngh v
khng kinh t. Mc d phn cn li trong sn phm l khng nhiu nhng s tn ti ca n
cng vi s tn ti ca cc hp cht hu c cha oxy cng c th gy ra s n mn mnh
i vi cc b phn ca ng c. V vy, hm lng ca cc hp cht ny trong nhin liu
Diesel cng cn phi nm trong mt gii hn nht nh. Gii hn ny c biu din qua
php th tnh cht n mn tm ng.
Tiu chun vit Nam v n mn tm ng i vi nhin liu Diesel theo phng
php th ASTM-D130 ti a l mc N1.
1.2.4.9. Hm lng nc
Nc trong nhin liu cng rt nguy him cho ng c v chng gy n mn mnh v
r, gy tr ngi cho qu trnh chy. Trong qu trnh chng ct kh quyn, phn on gasoil
trc khi c ly ra lun phi qua qu trnh tripping bng hi nc, sau nc c
tch loi nhng n vn cn mt gii hn nht nh. Hn na, trong qu trnh bo qun do s
th ca cc b cha nn mt lng nc t hi m ca khng kh s i vo trong nhin liu
Diesel.
Hm lng nc trong nhin liu Diesel c xc nh theo phng php o ASTMD95
23
1.2.4.10. Mu sc
Tuy rng y khng phi l mt ch tiu thc s v cht lng sn phm nhng i
vi nhin liu Diesel khi c mu sc nm ngoi phm vi mu qui nh th c th cho bit
c th l, s bin cht ca nhin liu, qu trnh to nha
Tiu chun Vit Nam (phng php o ASTM-D1500 theo thit b chun ca hng
Saybolt Universal) th mu ti a ca nhin liu Diesel l mc N2.
24
2.1.2. Mt s thut ng
Th tch mu (charge volume): th tch ca mu em phn tch (100ml) c np vo
bnh chng ct.
S phn hy (decomposition): hydrocacbon b phn hy nhit (cracking) sinh ra cc
phn t nh hn c nhit si thp hn so vi cc hydrocacbon ban u (du hiu nhn
bit s phn hy nhit l c khi pht ra v nhit quan st c trn nhit k gim
xung bt thng).
im si u (innital boiling point); l nhit ti git lng u tin ngng t ri
t condenser xung ng ong hng mu.
im si cui (final boiling point): l nhit cao nht c c trn nhit k.
25
Phn trm thu hi c (percent recovered): th tch ca phn mu ngng t quan st
c trong ng ong hng mu nhit tng ng c tnh theo phn trm th tch mu
c np vo bnh ct.
Tng phn trm thu hi (percent total recovery): kt hp phn trm thu hi v phn
trm cn trong bnh ct.
Phn trm cn (percent residue): th tch ca phn cn trong bnh v c tnh bng
phn trm so vi th tch mu em ct.
26
27
28
S h thng xc nh im vn c
29
-181.5C. Nu nhit mu th gim xung 6C m vn khng xut hin hin
tng vn c th tip tc di chuyn ng test sang b th ba vi nhit ca b l
-331.5C.
Ghi nhn nhit xut hin hin tng vn c y ng nghim chnh xc n
1C.
Ch :
Sau khi thc hin xong th nghim cn v sinh sch s thit b. Mu sn phm du
sau qu trnh th nghim khng c trc tip vo ngun nc thi, phi vo
bnh thu hi sau em x l.
S dng khn kh lau sch nc ng trong b cch nhit.
Khng ra ng nghim trc tip bng nc sinh hot m phi dng bt x phng
hoc nc ra chn ra sch mu du cn dnh trn thnh ca ng nghim. Sau
mi ra li bng nc sinh hot.
30
Mu c nc hoc nh tng phi lc nhanh mu trc khi cho vo ng th. Thc
hin tao tc ny trong phng ti.
Gi cht tm ng trn thit b kp tm ng. Dng giy nhm th loi b cc vt
bn khi 6 b mt ca tm ng.
Dng giy nhm min loi b cc vt xc trn tm ng, cho n khi mu ca
tm ng trng vi mu ca bng so mu chun.
Ra tm ng bng dung dch acetone hoc isopropan v lau kh bng giy mn.
ong khong 30 ml mu v cho vo ng nghim v cho tm ng c lm sch
vo ng nghim cha mu.
t ng nghim cha mu v tm ng vo bom v y cht np li.
t bom vo b iu nhit v gi bom trong b iu nhit nhit 100C trong 2
gi.
Sau 2 gi ta ly bom ra v ngm vo nc cho bom ngui (ch khi lm ngui bom
phi bom v tr thng ng, trnh bom nghing s lm mu).
Ly ng nghim cha mu ra khi bom. Rt mu vo beacher, dng kp ly ming
ng ra ngoi v ra ming ng li bng dung dch acetone v lau kh.
Gi tm ng v bng so mu chun di gc 45 theo hng nh sng phn chiu,
ri tin hnh so mu v ghi li kt qu mu so c.
V sinh thit b v dng c cho ln th nghim k tip.
Hnh: Thit b o n mn tm ng
31
im chp chy ca du m l nhit thp nht c hiu chnh p sut 101.3 KPa
(760 mmHg) ti hi ca mu th chp chy khi c mi la di iu kin th nghim.
32
Khi mu th c nhit chp chy khng bit trc th mu th c rt vo cc
th nhit nh hn 50C, cung cp mi la th bt u nhit cao hn nhit
rt mu l 5C, tip tc un nng mu th 5 - 6C/pht v c tng 2C th mt
ln cho n khi thu c im chp chy. Ch : kch c mi la, tc gia nhit
u nh hng n kt qu. Mi la c th gy ra qung xanh v ngn la rng trc
im chy thc, cn b qua.
Khi thu c im chp chy ln th nghim u tin, ngng th nghim v lp li
vi mu mi. cc mu sau ta ch bt u th nhit di nhit chp chy
ln trc 28C.
Khi thit b ngui di 60C, ly nhit k v cc cha mu ra khi bp, lm sch cc
mu.
33
Nhit chp chy l nhit thp nht m ti hi ca mu trn b mt cc th
chp chy khi c mi la tiu chun c a vo.
34
Khi hi ca mu th trong cc chp chy (xut hin ngn la chp chy mu xanh)
th ghi li nhit ny, nhit gi l im chp chy cc kn (mi la c th gy
ra qung xanh trc im chp chy thc, cn b qua).
Sau khi pht hin im chp chy, tip tc nng nhit ln 1 - 2C na v li th
tip tc, nu khng thy xut hin ngn la th th nghim xem nh sai, phi lm li
t u.
i vi mu cha bit im chp chy th phi lm th nghim thm d bng cch
nng nhit 4C/pht v sau 4C li th mt ln. Sauk hi xc nh thm d c
im chp chy th tin hnh th nghim nh trn.
Ch :
Trong :
35
Chiu cao ngn la khng khi c lin quan n thnh phn cc hp cht hydrocacbon
trong nhin liu. Thng thng nhin liu c cha nhiu aromatic th to nhiu khi hn.
Mt nhin liu c chiu cao ngn la khng khi cao th c xu hng to t khi.
Chiu cao ngn la khng khi c lin quan n kh nng truyn nhit bng bc x
trong bung t ca nhin liu.
36
2.8. Xc nh t trng
2.8.1. Mc ch v ngha
Phng php ny dng mt ph k thy tinh o khi lng ring (density). T
trng hay t trng API ca du m v sn phm du m tnh ton, chuyn i th tch ra
khi lng hoc khi lng ra th tch v t trng nhit khc.
37
Nhc nhit k ra, th t t t trng k vo mu v th tay n khi t trng k t n
v tr cn bng. Ch trnh lm t thn trn vch m ti t trng k ni t do.
cho t trng k quay nh, khi t trng k dng, ni t do v khng chm vo
thnh ng. c s o thang t trng k chnh xc n 1/5 vch thang o.
Ghi s o t trng k trn thang o ti mt chnh ca cht lng ct thang o. Bng
cch t mt hi thp hn mc cht lognr v t t nng ln n b mt. Ban u nhn
thy hnh elip mo, sau tr thnh ng thng ct ngang t trng k.
Nhc t trng k ra khi mu, t nhit k vo mu v o li nhit mu chnh xc
n 0.1C. nu nhit o khc nhit ban u nhiu hn 0.5C th lp li th
nghim cho n khi nhit n nh trong khong 0.5C.
Ly mu ra khi ng ong v cho vo bnh cha mu.
Lau sch ng ong, nhit k v t trng k.
38
Nc c mt trong cc sn phm du m dn n cc qu trnh n mn thit b, lm
gim kh nng bi trn ca sn phm. V vy khi bit c hm lng ca nc trong sn
phm m ngi ta c th nh gi c tui th ca thit b hay khc phc s n mn bng
cch them ph gia vo sn phm.
Cn khong 100 gam mu (chnh xc n 1 gam) cho vo bnh chng (trong trng
hp dng ng ong 100 ml th phi trng bng 100 ml dung mi). Trng hp nhiu
nc c th cn 50 gam mu hoc t hn.
ong khong 100 ml dung mi cho vo bnh chng, cho them 1 n 2 vin bt
trnh si bng.
Lp ng thu nc, ng sinh hn vo bnh chng, m nc hon lu.
Cm bp in v gia nhit cho bnh chng vi tc ngng t ca dung mi t gns
sinh hn l 2 5 git/ giy.
39
Tip tc chng ct cho n khi th tch nc trong ng thu khng thay i trong
vng 5 pht. Nu c vt nc bm trn thnh ng sinh hn cn tng tc chng ct
hoc tt nc hon lu trong vi pht. Khi qu trnh li cun nc kt thc, tt bp
in ng thu ngui n nhit phng.
Dng si giy kim loi dn cc ht nc bm trn thnh ng thu xung. c v ghi
li th tch nc trong ng thu.
Ra sch ng thu nc, bnh chng kh cho ln th nghim sau.
Khi thay bnh dung mi th phi lm mu trng xc nh hm lng ncs trong
dung mi v hiu chnh kt qu cui cng.
Ch : trong trng hp th tch nc ca mu vt qu kh nng cha ca ng thu
(ln hn 10 ml), tt bp in, ngui ng thu n nhit phng v dng pipet ht chnh
xc mt lng nc ra khi ng thu ri lp h thng li nh c, gia nhit cho bnh chng v
tip tc th nghim. Ghi li th tch nc ht ra khi ng thu.
40
41
42