Chng 8:

BITUME

Cc sn phm du kh

Mc tiu
Hiu c tnh cht sn phm nng bitumen v cc
ng dng ca n.
Cc yu cu k thut, v cc ch tiu nh gi i vi
bitume

Cc sn phm du kh

Ni dung
8.1. Khi nim v bitume
8.2. Thnh phn Phn loi
8.3. Cc ch tiu nh gi cht lng bitume
8.4. Sn xut bitume

Cc sn phm du kh

8.1. Khi nim v bitume

Cc sn phm du kh

8.1. Khi nim v bitume

Cc sn phm du kh

8.1. Khi nim v bitume

Bitume l sn phm nng nht thu c t giai on
chng ct cn chn khng du th
Bitume c dng lm nha ng, cc sn phm
chng thm, cng nghip in, v bc cch in cho
dy cp, in thoi, v bnh cquy, trong cng nghip
ng ng dng to v bc ng dn du kh v
nc chng n mn.

Cc sn phm du kh

8.1. Khi nim v bitume

Triu Quang Tin

Cc sn phm du kh

8.2. Thnh phn Phn loi

Thnh phn:
L mt hn hp rt phc tp ca hydrocacbon v trong
c cha cc hp cht d nguyn t.
Bitume c 3 thnh phn ch yu: Asphalten, nha v mt
t du (aromatic oil)

Cc sn phm du kh

8.2. Thnh phn Phn loi

Asphaltene:

Cc sn phm du kh

8.2. Thnh phn Phn loi

Phn loi:
Da theo trng thi khi tn ti ngi ta chia ra lm:
Bitume rn: l bitume dng rn nhit thng
Bitume lng c pha ch t bitume c (nguyn cht) cho ha
tan trong cc phn on nh xng, du hi, du diesel, lm
gim nht nhm to thun li cho qu trnh ng rt v s
dng.

10

Cc sn phm du kh

8.2. Thnh phn Phn loi

Phn loi:
Bitume nh tng: t bitume c c nh ha vi nc bi
mt lng cht nh ha ( nhm gim nht). Bitume nh
tng thng cha t 30% 40% nc.
Nhc im: qu trnh to nh phi s dng cht nh ha. Tm
cht nh ha nh th no trong qu trnh tn tr th phi
bn nhng khi s dng phi km bn.
ng dng: ch yu lm nha tri ng cho cc cng trnh
giao thng, ngoi ra cn cho cc cng trnh thy li, xy dng
lm cht chng thm, mi che mi lp, cng nghip in, v
bc cch in cho dy cp, in thoi, v bnh cquy, trong
cng nghip ng ng dng to v bc ng dn du kh v
nc chng n mn
11

Cc sn phm du kh

8.3. Cc ch tiu nh gi
cht lng bitume
Cc ch tiu cht lng:
ln kim: Xc nh cng ca bitume. ln kim l
su ca cy kim xuyn vo lp bitume di tc ng
ca ti trng 100g , thi gian 5 giy 250C.
ln kim c biu th theo n v 1/10 mm, gi tr cng ln
th bitume cng mm.

12

Cc sn phm du kh

8.3. Cc ch tiu nh gi
cht lng bitume
Cc ch tiu cht lng:
Nhit chy mm: (ASTMD 36), kh nng chiu nhit
Nguyn tc xc nh: tiu chun ny c xc nh theo
nguyn tc vng v bi.
Cho bitume vo vng ly vin bi t ngay tm v trn b
mt bitume (bng vng nh tm vo cc cha nc
hay glycerin, gia nhit quan st vin bi, ti thi im m
vin bi ko bitume tri xung mt di ca b dng c ta
ghi nhit nhit gi l nhit chy mm, nhit
cng thp th kh nng chu bin dng nhit ca
bitume cng km

13

Cc sn phm du kh

8.3. Cc ch tiu nh gi
cht lng bitume
Cc ch tiu cht lng:
Nhit ha gin (fragility): kh nng chu nhit thp
ca bitume.
Tri bitume nng chy thnh mt lp trn tm thp mng sau
cho tm thp tri bitume ny vo mi trng c nhit h
t t nh k un tm thp ny, nhit m ti bitume b
gy hay to vt nt c gi l nhit ha gin

14

Cc sn phm du kh

8.3. Cc ch tiu nh gi
cht lng bitume
Cc ch tiu cht lng:
cng ca bitume s ph thuc vo thnh phn ca
bitume
Asphalten: lm cho bitume cng
Du: lm cho bitume mm
Nha: lm cho bitume do

15

Cc sn phm du kh

8.3. Cc ch tiu nh gi
cht lng bitume
Cc ch tiu cht lng:
mt mt khi gia nhit (loss on heating)
ngha: mt mt nhit th hin tnh n nh nhit ca
bitume di tc dng ca nhit v trong mt thi gian di
cc thnh phn du nh c th b bc hi do lm thay i
tnh cht ca bitume c xc nh theo tiu chun ASTMD6.
Nguyn tc: Ngi ta tin hnh un nng mu 163 0C trong 5
(gi), cn mu trc v sau khi un nng t tnh theo
mt mt nhit theo % khi lng

16

Cc sn phm du kh

8.3. Cc ch tiu nh gi
cht lng bitume
Cc ch tiu cht lng:
dn di (ductility)
ngha: th hin tnh do c trng cho kh nng bin dng
ca bitume khi chu tc dng ca ngoi lc.
Tnh cht: c xc nh theo ASTMD113
Nguyn tc: bitume c to hnh trong mt khun mu ri
tin hnh ko dn mu bitume (mt u c nh, u bin
dng) trong thit b tiu chun nhit 25 0C vi tc ko
5mm/ pht, di t c ca mu bitume lc b t ra c
gi l dn di, tnh bng (cm)

17

Cc sn phm du kh

8.3. Cc ch tiu nh gi
cht lng bitume
Cc ch tiu cht lng:
ha tan (solubillity)
ngha: xc nh hm lng bitume trong mu
Tiu chun: ASTM D 4
Nguyn tc xc nh: da vo tnh ha tan ca bitume
trong CS2 v CCl4 ngi ta cho ha tan mt lng bitume
xc nh sau lc v cn phn cn li (phn khng tan),
suy ra phn trm lng ha tan c gi l ha tan.
Theo ch tiu ha tan ln hn 90%.

18

Cc sn phm du kh

8.3. Cc ch tiu nh gi
cht lng bitume
Cc ch tiu cht lng:
T trng: ASTM D70
im chp chy: ASTMD92, ASTMD93

19

Cc sn phm du kh

8.3. Cc ch tiu nh gi
cht lng bitume
Cc ch tiu cht lng: Bitum lng: kh nhanh, va v
chm.
im chp chy: theo phng php cc kn ASTM D
1310 lin quan n vn an ton, tn tr, vn
chuyn v s dng.
nht: xc nh bng nht k mao qun theo tiu
chun ASTM D 445 hay dng nht k Saybolt theo
tiu chun ASTM D 88.

20

Cc sn phm du kh

8.3. Cc ch tiu nh gi
cht lng bitume
Cc ch tiu cht lng: Bitum lng: kh nhanh, va

v chm
Thnh phn chng ct:
ngha: th nghim c s dng xc nh t lng
tng i gia bitum v dung mi, ng thi khi xc nh
lng dung mi b chng ct cc nhit khc nhau s
gip nh gi tnh bay hi ca dung mi iu ny ni ln
tc ng cng ca dung mi sau khi s dng, tc l tc
kh ca bitum. Xc nh theo tiu chun ASTM D 402.

21

Cc sn phm du kh

8.3. Cc ch tiu nh gi
cht lng bitume
Cc ch tiu cht lng: Bitum lng: kh nhanh, va

v chm
Thnh phn chng ct:
Nguyn tc: b thit b ny cng ging nh b thit b
ng cong chng ct ASTM D 86.
Cch xc nh: tin hnh chng ct v xc nh cc th
tch tch ra vi nhit tng ng n 3600C th dng
li v xc nh lng Bitum cn li, t tnh ra c
phn trm th tch ca bitum so vi mu ban u, kt qu
c trnh by nh sau: l phn trm th tch lc ban u
cho n 1900C, 2250C, 3150C, 3600C.

22

Cc sn phm du kh

8.4. Sn xut bitume

8.4.1 Cng ngh chng ct chn khng
Nguyn liu: mazut v gudron
Mazt l phn cn du m si trn 350 oC
Gudron l phn cn du m si trn 500 oC, gm cc
hydrocacbon c s nguyn t cacbon ln hn C41, gii hn
cui cng c th n C80.
Cng ngh chng ct chn khng thng c chn i
vi loi du m c nhiu nha asphanten sn xut
bitum t mazt ca n.

23

Cc sn phm du kh

8.4. Sn xut bitume

8.4.2 Cng ngh tch lc asphan
Nguyn liu: gudron, dung mi
Cng ngh tch lc asphan cho sn phm chnh l du
tch lc asphan dng sn xut du nhn cn, sn phm
ph l asphan sn xut bitum.
Bn cht ca cng ngh ny l ha tan gudron trong mt s
dung mi thch hp. Thng ngi ta chn propan lng
C3H8. Trong qu trnh ny cc cht nha asphanten, cc hp
cht hydrocacbon a vng, cc cht cha kim loi,... s keo t
v lng xung th rn gi l asphan dng sn xut
bitum.
Cc hp phn hydrocacbon khc tan trong dung mi gi l
phn loi asphan c tch ra sn xut du nhn cn.
24

Cc sn phm du kh

8.4. Sn xut bitume

8.4.3 Cng ngh oxy ha cc cn du
Nguyn liu l cc cn du ca nhiu quy trnh sn xut
khc nhau trong ch bin du m nh: cn chng ct
(gudron); cn cracking, cn tch lc asphan; cn trong sn
xut du nhn.
Bn cht ca cng ngh ny l oxy ha cc loi cn du
bng oxy khng kh nhit cao thu c cc phn
bitum c cht lng cao. Cc bitum c sn xut t cng
ngh oxy ha gi l bitum oxy ha

25

Cc sn phm du kh