Mn hoc: Vn hanh H thng in

Chng 1

CAC PHNG PHAP D BAO PHU TAI IN NNG

1.1. KHAI NIM CHUNG
D bao phu tai in nng la mt vn quan trong trong cng tac thit k qui
hoach h thng in. Muc ch cua d bao in nng trong tng lai da vao cac quan
sat trong qua kh, phuc vu cho cng tac qui hoach ngun li trong h thng in, phuc
vu cho cng tac iu h thng (co k hoach chun b sn sang ap ng phu tai)
D bao la mt khoa hoc con non tre, trong o nhiu vn cha hnh thanh tron
ven. i tng nghin cu cua khoa hoc nay la cac phng phap d bao va pham vi ng
dung la cac hin tng xa hi, kinh t, ky thut, v . v . . . D bao la mt khoa hoc quan
trong, nhm muc ch nghin cu nhng phng phap lun khoa hoc, lam c s cho
vic xut cac d bao cu th cung nh vic anh gia mc tin cy, mc chnh xac
cua cac phng phap d bao - nu d bao sai lch qua nhiu v kha nng cung cp va
nhu cu nng lng se dn n hu qua khng tt cho nn kinh t. Nu d bao qua tha
v ngun se phai huy ng ngun qua ln lam tng vn u t dn n lang ph vn u
t va khng khai thac ht cng sut thit b, ngc lai nu d bao thiu cng sut ngun
se dn n cung cp in khng u cho nhu cu cua phu tai, giam tin cy cung cp
in gy thit hai cho nn kinh t quc dn.

* Phn loai d bao :

Theo thi gian d bao (tm d bao) ta phn ra cac loai d bao sau :
- D bao ngn han (tm ngn): Thi gian t 1 n 2 nm
- D bao hang va (tm trung): Thi gian t 3 n 10 nm
- D bao dai han (tm xa): Thi gian t 15 n 20 nm, co tnh cht chin lc
Ngoai ra con co d bao iu vi thi gian d bao theo gi trong ngay, tun, . .
. phuc vu cho cntg tac iu h thng.
Sai s cho phep i vi tng loai d bao nh sau:
- D bao tm ngn va tm trung:
T (5 - 10)%,
- i vi d bao dai han 5 - 15% (thm ch n 20%),
- Con d bao iu th cho phep (3 - 5)%.
1.2. CAC PHNG PHAP D BAO
1.2.1. Phng phap tnh h s vt trc
Phng phap nay cho bit khuynh hng phat trin cua nhu cu tiu thu in
nng so vi nhp phat trin cua nn kinh t quc dn.
V du : Trong khoang thi gian 5 nm t nm 1995 n nm 2000, san lng
cng nghip cua Thanh ph a Nng tng t 100 ln 150%, con san lng in nng
tiu thu cung trong khoang thi gian o tng 170%.
Nhom Nha may in - B mn H thng in - HBK a Nng

. 1

Mn hoc: Vn hanh H thng in

Nh vy h s vt trc la:
k=

170
1,13
150

Da vao h s k ta xac nh c in nng tiu thu nm d bao. Phng phap

nay co nhiu sai s do nhng nguyn nhn sau :
- Sut tiu hao in nng ngay cang giam (i vi mt sanm phm) do cng
ngh ngay cang cao va quan ly ngay cang tt hn.
- in nng ngay cang s dung trong nhiu nganh kinh t va nhiu a phng.
- C cu kinh t thng xuyn thay i
1.2.2. Phng phap tnh trc tip :
Ni dung cua phng phap la xac nh in nng tiu thu cua nm d bao da
trn tng san lng kinh t cua cac nganh nm d bao va sut tiu hao in nng i
vi tng loai san phm, mc tiu hao cua tng h gia nh . . .Phng phap nay c ap
dung cac nc co nn kinh t phat trin n nh, co k hoach, khng co khung hoang.
u im cua phng phap la: tnh toan n gian, cho ta bit c t l s dung
in nng trong cac nganh kinh t nh cng nghip, nng nghip, dn dung, v . v. . . va
xac nh c nhu cu in nng tng a phng (s dung thun tin trong qui
hoach).
Nhc im : Mc chnh xac phu thuc nhiu vao vic thu thp s liu cua
cac nganh, a phng d bao.
Phng phap nay dung d bao tm ngn va tm trung.
1.2.3. Phng phap ngoai suy theo thi gian :
Ni dung cua phng phap la tm quy lut phat trin cua in nng theo thi
gian da vao s liu thng k trong mt thi gian qua kh tng i n nh, ri keo dai
quy lut o ra d bao cho tng lai.
V du : M hnh co dang ham mu nh sau:
At = A0 (1 + )t
(1-1)
Trong o:
- : tc phat trin bnh qun hang nm
- t : thi gian d bao
- A0 : in nng nm chon lam gc
- At: in nng d bao nm th t.

A t +1
A 0 (1 + ) t + 1
=
= 1 + = const
At
A 0 (1 + ) t

= C

Nh vy ham mu co u im la n gian, phan anh ch s phat trin hang nm

khng i. Co th xac nh hng s C bng cach ly gia tr trung bnh nhn ch s phat
trin cua nhiu nm.
C = C1 C 2 .......C n
(1-2)

Nhom Nha may in - B mn H thng in - HBK a Nng

. 2

Mn hoc: Vn hanh H thng in

(Ci : h s phat trin nm i ; n : s nm quan sat)

Tng quat m hnh d bao co dang :
At = A0Ct
(1-3)
Ly lgarit 2 v (1-3) ta c:
lgAt = lgA0 + t. lgC
t y = lgAt; a = lgA0 ;
b = lgC th (1-3) co th vit:
y = a + bt
(1-4)
Cac h s a,b c xac nh bng phng phap bnh phng cc tiu.
u im cua phng phap ngoai suy ham mu la n gian va co th ap dung
d bao in nng tm ngn va tm xa.
Khuyt im : kt qua ch chnh xac nu tng lai khng nhiu va qua kh phai
tun theo mt quy lut (thng i vi h thng khng n nh, thiu ngun thng tin
qua kh co s liu khng tht se dn n qui lut sai).
1.2.4. Phng phap tng quan :
Nghin cu mi tng quan gia cac thanh phn kinh t vi in nng nhm
phat hin nhng quan h v mt nh lng t o xy dng m hnh biu din s tng
quan gia in nng vi san lng cac thanh phn kinh t nh: san lng cng nghip,
san lng kinh t quc dn..v..v...Khi xac nh c gia tr san lng cac thanh phn
kinh t ( bng cac phng phap khac) nm d bao, da vao mi quan h trn d
bao phu tai in nng.
Nhc im cua phng phap la ta phai thanh lp cac m hnh d bao phu, v du
san lng cng nghip, san lng kinh t quc dn theo thi gian d bao san lng
cng nghip, kinh t quc dn nm t d bao.
1.2.5. Phng phap so sanh i chiu :
So sanh i chiu nhu cu phat trin in nng cua cac nc co hoan canh tng
t. y la phng phap c nhiu nc ap dung d bao nhu cu nng lng mt
cach co hiu qua. Phng phap thng c ap dung cho d bao ngn han va trung han.
1.2.6. Phng phap chuyn gia :
Da trn c s hiu bit su sc cua cac chuyn gia gioi cac lnh vc cua cac
nganh d bao cac ch tiu kinh t. Cung co khi dung phng phap nay d bao trin
vong, thng ngi ta ly trung bnh co t trong y kin cua cac chuyn gia phat biu.
1.3. ANH GIA TNG QUAN GIA CAC AI LNG TRONG M HNH D BAO
M hnh d bao biu din mi tng quan gia in nng y (la i tng ngu
nhin) vi mt bin ngu nhin x khac (nh gia tr san lng cng nghip, san lng
kinh t quc dn . . .) la mt m hnh ma s thay i cua y phu thuc vao s thay i
cua ai lng x.

Nhom Nha may in - B mn H thng in - HBK a Nng

. 3

Mn hoc: Vn hanh H thng in

Ngoai vic xac nh mt cach gn ung ( theo phng phap bnh phng cc
tiu) cac h s cua phng trnh hi qui, cn xac nh mt ai lng c trng phu na
la h s tng quan r, noi ln s phu thuc tuyn tnh gia cac bin ngu nhin y va x.
H s tng quan tuyn tnh c xac nh nh sau:
n

x y
r=

'
i

i =1

'
i

(x ) . (y )
n

i =1

' 2
i

i =1

(1-5)

' 2
i

trong o :

y i' = y i y

n
n
_
' '
=

x
y
x
y
n
x
y

i i
i i

i =1
i =1

n
n
2
' 2
2

x
x
n
x

i
i

i =1
i =1

n
n
2
' 2
2

y
y
n
y

i
i

i =1
i =1

n
n
1
1
x = xi ; y = y i
n i =1
n i =1
xi' = xi x

( )

(1-6)

( )

xi' y i' = xi y i x y i y xi + x y

= x y x ny ynx + nx y

i i

= x y nx y

i i

Vi

x, y

: gia tr trung bnh

n
: s quan sat
-1 r +1
ai lng r cang ln th mi lin h tuyn tnh gia cac bin ngu nhin cang
cht, h s tng quan co th xem nh mt ch tiu cua ham la chon.
xem h s tng quan r tn tai mc nh th nao, sau khi tnh c gia tr
r ta tip tuc phn tch thng k theo biu thc :
r n2
(1-7)
t=
1 r 2
ai lng t la mt ai lng ngu nhin co phn phi Student, so sanh gia tr t
tm c vi bang phn b Student. Gia thit vi tin cy la 0,95 nu t > t 0,05 th
chng to cac bin ngu nhin y va x tng quan tuyn tnh vi nhau.
V du: anh gia tng quan gia in nng tiu thu vi gia tr san lng cng
nghip ghi trong bang sau:

Nhom Nha may in - B mn H thng in - HBK a Nng

. 4

Mn hoc: Vn hanh H thng in

S th t
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14

in nng tiu thu

( KW )
2,8
2,8
3,0
2,9
3,4
3,9
4,0
4,8
4,9
5,2
5,4
5,5
6,2
7,0

Gia tr san lng cng nghip

( 103 ng)
6,7
6,9
7,2
7,3
8,4
8,8
9,1
9,8
10,6
10,7
11,1
11,8
12,1
12,4

Goi y la in nng tiu thu va x la gia tr san lng cng nghip. Gia thit y va x
co mi quan h tuyn tnh bc nht theo dang:
y = Ax + B
Trong o A va B la cac h s xac nh theo phng phap bnh phng cc tiu.
Phng trnh hi qui co dang:
y = 3,1003 + 1,4481x
Xac nh h s tung quan r:
n

y =

i =1

yi

132 , 9
= 9 , 4928
14

61 , 8
= 4 , 4143
14

x =
n

xi' yi' =
i =1

( xi' ) 2 =
i =1
n

(y )
i =1

' 2
i

i =1

i =1

2
i

y
i =1

i =1

xi

yi n x y = 622 ,81 14 x 4, 4143 x 9, 4928 = 34 ,7516

2
i

n x 2 = 296 ,8 14 x 4, 4143 2 = 23,9973

ny 2 = 1313 ,95 14 x 9, 4928 2 = 52 ,35

T cac gia tr trn ta tnh c h s tng quan la:

Nhom Nha may in - B mn H thng in - HBK a Nng

. 5

Mn hoc: Vn hanh H thng in

r=

34,7516
23,9973x52,35

= 0,98

Ta nhn thy gia tr r gn bng 1 cho thy mc tng quan gia y va x la

tng quan rt cht. Theo (1-7) ta tnh c:

t =

0 ,98 14 2
1 0 ,98 2

= 17 , 05

Gia thit vi tin cy la 0,95 tra bang phn phi Student ta c: t0,05=2,179.
Nh vy: t = 17,05 > t0,05 = 2,179, chng to rng y va x tng quan tuyn tnh vi nhau.
1.4. PHNG PHAP BNH PHNG CC TIU

1.4.1 Khai nim:

Xet trng hp n gian nht gm hai bin ngu nhin co lin h nhau bng mt
ham dang tuyn tnh:
y = + x
(1-8)
Trong o , la nhng h s khng thay i, x la bin c lp, y la bin phu
thuc. Nu xet n anh hng cua cac hin tng ngu nhin th (1-8) co th vit mt
cach tng quat nh sau:
(1-9)
y = + x +
Vi nhiu co cac gia thit sau:
- : bin ngu nhin
- Ky vong toan E() = 0
- Phng sai cua = const
- Cac gia tr khng phu thuc nhau.
Da vao kt qua thng k chung ta thu c mt day cac gia tr xi, tng ng se
co mt day cac gia tr yi. Vn la xac nh cac thng s , . Nhng gia tr thc cua
chung khng th bit c v chung ta ch da vao mt lng thng tin han ch, ma ch
nhn c cac gia tr tnh toan a, b. Do o phng trnh hi qui co dang:

)
y = a + bx

(1 - 10)

Cn phai tm cac h s a, b nh th nao ng hi quy gn ung vi ng

thc t nht, ngha la sao cho tng bnh phng cac lch gia gia tr tnh toan theo
phng trnh hi qui vi gia tr thc t tng ng la nho nht ngha la at c muc tiu:
2

min
(1-11)
yi yi

i =1
y chnh la tinh thn cua phng phap bnh phng cc tiu. Phng phap nay
c ng dung ph bin v tnh cht n gian va co c s vng chc v mt xac sut,
theo phng phap trn cac h s a, b nhn c co tnh cht sau y :
a. Cac anh gia cua cac thng s khng lch, ngha la :
n

Nhom Nha may in - B mn H thng in - HBK a Nng

. 6

Mn hoc: Vn hanh H thng in

E(a) =
E(b) =
(ngha la sai s khng nghing v mt pha - cac thng s la chon tp trung
xung quanh gia tr thc ma ta cha bit)
b. Cac gia tr quan sat c la xac ang, ngha la phng sai cac gia tr y tin
ti 0 khi tng s quan sat n ln :
a2 = 0 ;
b2 = 0

lim

lim

c. Cac gia tr quan sat c la hiu qua ngha la co phng sai nho nht.

1.4.2. Cac biu thc toan hoc xac nh cac m hnh d bao:
Gia thit rng co ham s lin tuc y = (x, a, b, c...). Xac nh cac h s a, b, c...
n

[y
i =1

( x i , a , b , c ...)

]2

min

(1 - 12)

sao cho thoa man iu kin:

Mun vy chung ta ln lt ly ao ham (1-12) theo a, b, c.... va cho trit tiu,
chung ta se c mt h phng trnh:
Giai h phng trnh (1-13) chung ta se xac nh dc cac h s a, b, c....Sau y
xet mt s phng trnh thng gp.
n

[y
i =1

( x i , a , b , c ...)

]2

( x i , a , b , c ...)

]2

( x i , a , b , c ...)

]2

[y
i =1
n

[y
i =1

= 0
a

= 0
b

= 0
c

(1 - 13)

1. Dang phng trnh:

Phng trnh hi qui :
= a + bx
Ta co mt day quan sat xi (i = i, n ) tng ng la day yi (i = i, n )

(1-14)

Cn tm cac h s a, b sao cho

^

y
y

i
i

i =1
n

min
2

F(a,b) =

[y (a + bx )]
i =1

min

Theo (1-13) ta co:

Nhom Nha may in - B mn H thng in - HBK a Nng

. 7

Mn hoc: Vn hanh H thng in

n
F
[ y i (a + bx i )] = 0
0
=

i =1

n
F = 0 [ y (a + bx )]x = 0

i
i
i
b

i =1

(1-15)

Hoc co th vit:

i =1
i =1
(1-16)

n
n
n
2

b xi + a x i = xi y i

i =1
i =1
i =1
Giai ra ta tm c a, b
Nh vy da vao n quan sat ta tm c ham hi qui, ngha la ta tm c a, b
xac ang, khng chnh lch va hiu qua.
Chia phng trnh th nht cua (1-16) cho s quan sat n ta co :
(1-17)
a + b x = y
n

b xi + na = y i

Nh vy phng trnh hi qui cho ng thng i qua im co toa ( x, y ).

t
x i' = x i x

(gc toa chuyn n im ( x, y ) )

y i' = y i y
n

Khi o

x i' = 0

i =1

y
i =1

'
i

=0

Ta se xac nh c:

b = i =n1
'2
xi

i =1

a = y b x
n

x y
'
i

'
i

( )

Trong o :

x y
'
i

'
i

va

(1-18)

(x )

' 2
i

xac nh theo (1-6) .

V du : Xy dng m hnh d bao dang y = a + bx, bit day s liu quan sat sau y
Nm
S th t (nm)
in nng tiu thu [MWh]
1990
1
12,20
1991
2
13,15
1992
3
14,60
1993
4
16,10
1994
5
17,20
1995
6
18,50

Nhom Nha may in - B mn H thng in - HBK a Nng

. 8

Mn hoc: Vn hanh H thng in

1996
1997
1998
1999

7
8
9
10

19,40
20,60
21,75
23,50

Theo (1-16) chung ta phai ln lt xac nh cac ai lng sau:

n

i =1

xi ;

i =1

yi;

i =1

x i2 ;

i =1

xi yi

Cac kt qua tnh toan ghi trong bang sau:

in nng tiu thu yi

S th t nm ti

t i2

1
12,2
1
2
13,15
4
3
14.60
9
4
16,10
16
5
17,2
25
6
18,50
36
7
19,40
49
8
20,60
64
9
21,75
81
10
23,50
100
55
177
385
T o ta co h phng trnh sau:
n
n

b t i + na = y i
55b + 10a = 177

i =1
i =1

n
n
n
385b + 55a = 1075
2
b t i + a t i = t i y i

i =1
i =1
i =1
Giai h phng trnh trn ta tm c: a = 10,93; b = 1,231
Phng trnh hi qui co dang :
= 10,93 + 1,231t
Hoc co th xac nh cac h s a, b theo (1-18) nh sau:
1
y = y i = 17,70
n
1
= 5,50
t = ti
n
t i' = t i x

y i' = y i y
Cn xac nh

t y
'
i

'
i

(t )

' 2
i

tiyi
12,2
26,30
43,80
64,40
86,0
111,0
135,8
164,8
195,75
235,00
1075

Cac kt qua tnh toan ghi trong bang sau:

Nhom Nha may in - B mn H thng in - HBK a Nng

. 9

Mn hoc: Vn hanh H thng in

ti
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

yi
12,2
13,15
14,60
16,10
17,2
18,50
19,40
20,60
21,75
23,50

ti
-4,5
-3,5
-2,5
-1,5
-0,5
0,5
1,5
2,5
3,5
4,5

yi
-5,50
-4,55
-3,10
-1,60
-0,50
0,80
1,70
2,90
4,05
5,80

ti yi
24,75
15,93
7,75
2,40
0,25
0,40
2,55
7,25
14,17
26,10
101,55

ti2
20,25
12,25
6,25
2,25
0,25
0,25
2,25
6,25
12,25
20,25
82,5

Ta tm c :
10

t
i =1
10

b=

'
i

y i'
=

(t )

' 2
i

i =1

101,55
= 1,231
82,5

a = y bt = 17,70 - 1,231 . 5,50 = 10,93

Phng trnh hi qui : = 10,93 + 1,231t
H s tng quan :
x i' y i'
101,55

=
= 0,9985
r=
2
2
'
82,5.125,35
(
)
(
)
x
.
y
i i
H ss tng quan r gn bng 1 cho thy y va t tng quan cht.
r n 2 r 10 2
8r
=
=
= 145,894
t=
1 r 2
1 r 2
1 r 2
Vi tin cy 0,95 tra bang phn phi Student ta c t0,05 = 1,86, ta nhn thy
rng t > t0,05 , nh vy gia y va t tng quan tuyn tnh vi nhau.

2. Dang phng trnh :

= ax2 + bx + c
(1-19)
Cung da vao day quan sat trong qua kh xac nh cac h s a, b, c sao cho
at c ham muc tiu:
n

(y
i =1

y i )

F = y i axi2 + bxi + c

)]

min

min

Theo (1-13) ta co:

Nhom Nha may in - B mn H thng in - HBK a Nng

. 10

Mn hoc: Vn hanh H thng in

)]

)]

)]

n
F

= 0 y i ax i2 + bx i + c .x i2 = 0
a
i =1

F
2
= 0 y i ax i + bx i + c .x i = 0
b
i =1

F
= 0 y i ax i2 + bx i + c = 0
c
i =1

(1-20)

Hoc la :
n
n
n
n

a x i4 + b x i3 + c x i2 = x i2 y i
i =1
i =1
i =1
i =1

n
n
n
n

(1-21)
a x i3 + b x i2 + c x i = x i y i
i =1
i =1
i =1
i =1

n
n
n

a x i2 + b x + c = y i

i =1
i =1
i =1

Giai h (1-21) ta c a, b, c
V du :
Xy dng m hnh dang y = ax2 + bx + c bit day s liu quan sat sau y:

Nm
1990
1991
1992
1993
1994
1995

S th t nm t
0
1
2
3
4
5

in nng quan sat [MWh]

57,10
46,47
43,57
41,47
46,93
60,18

Tnh toan cac h s cua h phng trnh (1-21) ghi kt qua vao bang sau:
STT
nm xi
0
1
2
3
4
5
15

in nng tiu
thu [MWh] yi
57,1
46,47
43,57
41,47
46,93
60,18
295,72

x i2

x i3

x i4

xiyi

x i2 y i

0
1
4
9
16
25
55

0
1
8
27
64
125
225

0
1
16
81
256
625
979

0
46,47
87,14
124,41
187,72
300,90
746,64

0
46,47
174,28
373,23
750,88
1504,50
2849,36

Nhom Nha may in - B mn H thng in - HBK a Nng

. 11

Mn hoc: Vn hanh H thng in

979a + 225b + 55c = 2849,36

225a + 55b + 15c = 764,64

55a + 15b + 6c = 295,72

Giai h phng trnh trn ta c kt qua:

a = 2,727
b = - 13,22
Vy phng trnh hi qui tm c nh sau:
= 2,727 x2 - 13,22 x + 57,35

c = 57,35

3. Dang phng trnh mu:

= abx
(1-22)
vi a > 0; b > 0.
Ly logarit hai v ta c: lg y = lga + x lgb
Hay
Y = A + Bx
(1-23)
Trong o: Y = lg y; A = lg a;
B = lg b
(1-24)
Tng t nh dang phng trnh bc nht ta co h phng trnh sau:
n
n
+
=
B
x
nA
Yi

i
i =1
i =1
(1-25)
n
n
n
2
B x + A x = x Y

i
i
i i

i =1
i =1
i =1
Giai h phng trnh (1-25) ta c A va B, theo (1-24) se tm c a, b.
Hay cung co th xac nh A va B nh sau:
n

xi' Yi '

B = i =1n
(1-26)

xi'2

i =1

A = Y Bx
V du: in nng tiu thu mt a phng c ghi trong bang sau:
Nm
(t)
in nng
106[KWh] A(t)

1995
(1)
7,34

1996
(2)
11,43

1997
(3)
14,25

1998
(4)
16,25

1999
(5)
19,40

2000
(6)
24,98

2001
(7)
34,97

M hnh d bao co dang A(t) = A0Ct, trong o A(t) la in nng nm th t, A0

la in nng cua nm chon lam gc, C la h s.
Ta thanh lp h phng trnh theo (1-25):

Nhom Nha may in - B mn H thng in - HBK a Nng

. 12

Mn hoc: Vn hanh H thng in

n
n

+
=
log
C
t
n
log
A
log Ai

i
0

i =1
i =1

n
n
n
log C t 2 + log A

i
0 t i = t i log Ai

i =1
i =1
i =1
Tnh toan cac h s ghi trong bang sau:

ti
1
2
3
4
5
6
7
28

Ai[106KWh]
7,34
11,43
14,25
16,25
19,04
24,98
34,97

ti2
1
4
9
16
25
36
49
140

logAi
6,865
7,058
7,153
7,225
7,228
7,398
7,544
50,531

ti.logAi
6,865
14,116
21,459
28,900
36,140
44,388
51,808
204,976

Ta co h phng trnh sau:

140 log C + 28 log A0 = 204,976

28 log C + 7 log A0 = 50,531

Suy ra:

logA0 = 6,8113
logC = 0,102

Ta co phng trnh hi qui nh sau:

A0 = 6,476.106 KWh
C = 1,265

A(t) = 6,476.106.(1,265)t

Ghi chu: d bao phu tai in nng thng s dung cac phng phap sau:
- Phng phap san bng ham mu,
- Xac nh toan t d bao ti u trong nng lng,
- X dung m hnh ly thuyt thng tin anh gia tng quan trong
d bao nhu cu in nng.

Nhom Nha may in - B mn H thng in - HBK a Nng

. 13