V. Sach 15% TDT Ds 2009 - Phan II

Phn II
KT QU CH YU
29
30
CHNG 3
QUY M V C CU DN S
Trong cuc Tng iu tra dn s v nh nm 2009, cc nhn khu thc t
thng tr c iu tra theo n v h. H bao gm mt ngi n ring hoc
mt nhm ngi chung v n chung. Nguyn tc c bn ca cuc tng iu tra
l, mi ngi c v ch c mt ni thc t thng tr. Tuy nhin, c nhng nhn
khu c th sng tp trung mt s ni ti thi im iu tra khng c iu tra
ti h. C nhng quy nh ring iu tra cc nhn khu thuc lc lng qun
i, cng an v cn b ngoi giao ca Vit Nam cng thn nhn ca h ang sng
v lm vic ti nc ngoi; h khng c tnh l thnh vin ca h nhng vn
c iu tra trong cuc Tng iu tra.
1. Quy m h v dn s
1.1 Quy m h
Theo kt qu Tng iu tra, vo ngy 01 thng 4 nm 2009 c nc c
22.628 nghn h, tng 5.967 nghn h so vi nm 1999, tng 36%. Trong thi k
1999 - 2009, t l tng bnh qun hng nm v s h l 3%.
BIU 3.1: S LNG V T L TNG S H, 1979 - 2009
Thi im Tng iu tra

1/10/1979
1/4/1989
1/4/1999
1/4/2009
S lng h
9 665 866
12 927 297
16 661 366
22 628 167
Tc tng (%)
T l tng bnh qun

hng nm (%)
33,7
28,9
35,8
3,1
2,5
3,1
Ngun:
- 1979: Ban Ch o Tng iu tra dn s v nh Trung ng, "Tng iu tra dn s v nh Vit Nam 1999: Kt
qu iu tra mu", H Ni - 2000, trang 29.
- 1989: Ban Ch o Tng iu tra dn s Trung ng, "Tng iu tra dn s Vit Nam 1989: Kt qu iu tra ton
din", H Ni - 1991, Tp 1, Biu 1.3, trang 63.
- 1999: Tng cc Thng k, "Tng iu tra dn s v nh Vit Nam 1999: Kt qu ton b", NXB Thng k,
8- 2001, Biu 1.3, trang 11.
Biu 3.2 trnh by t trng h theo s ngi trong h v quy m h trung

bnh chia theo cc vng kinh t - x hi. S ngi bnh qun/h nm 2009 l 3,8
31
ngi, gim 0,8 ngi so vi nm 1999. Khc bit v quy m h trung bnh ca
thnh th v nng thn l khng ng k, tng ng l 3,7 v 3,9 ngi. ng
bng sng Hng c s ngi bnh qun mt h thp nht trong c nc (3,5
ngi). Vng c s ngi bnh qun mt h cao nht l Ty Nguyn (4,1 ngi),
tip theo l Trung du v min ni pha Bc v ng bng sng Cu Long (4,0
ngi). Quan st theo ni c tr ca dn c, khu vc thnh th, Trung du v min
ni pha Bc c s ngi bnh qun mt h thp nht (3,2 ngi). Vng c s
ngi bnh qun mt h cao nht khu vc thnh th l ng bng sng Cu Long
(3,9 ngi). iu ny chng minh rng m hnh gia nh nh l ph bin thnh
th trong tt c cc vng.
BIU 3.2: T TRNG H THEO S NGI TRONG H V QUY M H TRUNG BNH CHIA THEO
THNH TH/NNG THN V CC VNG KINH T - X HI, 2009
Phn b phn trm theo quy m h

Cc vng kinh t - x hi
S ngi
bnh qun
mt h
1 ngi
2-4
ngi
1-4
ngi
5-6
ngi
7+
ngi
Ton quc
Trung du v min ni pha Bc
ng bng sng Hng
Bc Trung B v DH min Trung
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
7,3
64,7
72,0
23,0
5,1
3,8
5,4
63,2
68,6
24,1
7,3
4,0
9,1
70,2
79,3
18,7
2,0
3,5
7,6
61,4
69,0
26,1
4,9
3,8
5,3
58,8
64,1
27,4
8,5
4,1
7,7
65,3
73,0
20,9
6,1
3,8
5,9
63,4
69,3
24,7
6,0
4,0
Thnh th
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
8,1
67,7
75,8
19,3
4,9
3,7
9,9
74,4
84,2
13,8
2,0
3,2
8,6
73,0
81,6
16,3
2,1
3,4
8,0
65,9
73,9
21,5
4,6
3,7
7,7
65,3
73,0
21,9
5,0
3,7
7,6
65,1
72,7
20,4
6,9
3,8
7,6
63,5
71,1
21,7
7,2
3,9
Nng thn
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
6,9
63,4
70,3
24,6
5,1
3,9
4,3
60,5
64,8
26,7
8,6
4,1
9,3
69,0
78,3
19,7
2,0
3,5
7,5
59,8
67,3
27,7
5,0
3,9
4,3
55,9
60,2
29,8
10,1
4,3
7,8
65,6
73,4
21,7
5,0
3,7
5,4
63,3
68,7
25,6
5,6
4,0
32
S liu ca Biu 3.2 cho thy, trn phm vi c nc cng nh c 6 vng

kinh t - x hi, s h 1 ngi (h c thn) u chim t trng rt thp. S h c
t 7 ngi tr ln chim t trng thp nht trn phm vi c nc v hu ht cc
vng. Quy m gia nh nh (h c t 4 ngi tr xung) l hin tng ph bin
nc ta (72%), nht l khu vc thnh th (76%). C s khc bit v quy m h
theo vng. Ty Nguyn c s h t 1 n 4 ngi thp nht (64%). Ty Nguyn l
ni c tr tp trung ca cc dn tc t ngi, c mc sinh cao v c tp qun
sng theo gia nh nhiu th h. Cc vng cn li u c t trng s h c quy m
trung bnh t 1 n 4 ngi chim trn 68%. c bit, ng bng sng Hng, c
nm h th c ti bn h ch c t 1 n 4 ngi (79%).
1.2 Quy m dn s
Tng s dn ca Vit Nam vo 0 gi ngy 01 thng 4 nm 2009 l
85.789.573 ngi. Nh vy, Vit Nam l nc ng dn th 3 ng Nam (sau
In--n-xi-a v Phi-lp-pin) v ng th 13 trong s nhng nc ng dn nht
th gii. S ngi sng khu vc thnh th l 25.374.262 ngi, chim 29,6%, v
khu vc nng thn l 60.415.311 ngi, chim 70,4% tng dn s. Dn s nam
l 42.482.549 ngi, chim 49,5% v n l 43.307.024 ngi, chim 50,5% tng
dn s.
BIU 3.3: QUY M DN S CHIA THEO GII TNH, THNH TH/NNG THN
V CC VNG KINH T - X HI, 2009
n v tnh: Ngi
Ton quc
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
Tng s
Nam
85 789 573 42 482 549 43 307 024

11 064 449 5 529 524 5 534 925
Thnh th
Nng thn
25 374 262
1 772 059
60 415 311
9 292 390
19 577 944
9 647 717
9 930 227
5 721 184
13 856 760
18 835 485
9 331 599
9 503 886
4 530 450
14 305 035
5 107 437
2 583 501
2 523 936
1 419 069
3 688 368
14 025 387
6 844 678
7 180 709
8 009 167
6 016 220
17 178 871
8 545 530
8 633 341
3 922 333
13 256 538
S liu ca Biu 3.4 cho thy, t nm 1999 dn s nc ta tng thm 9,47

triu ngi, bnh qun mi nm tng 947 nghn ngi. T l tng dn s bnh qun
nm (gi tt l t l tng dn s) trong thi k gia hai cuc Tng iu tra dn s
nm 1999 v 2009 l 1,2%/nm; y l thi k c t l tng dn s thp nht trong
vng 30 nm qua. T l ny tnh bnh qun l 2,1%/nm gia hai cuc Tng iu
33
tra dn s nm 1979 v 1989, 1,7%/nm gia hai cuc Tng iu tra dn s nm

1989 v 1999.
BIU 3.4: QUY M DN S V T L TNG DN S, 1979-2009
Nm
Dn s (nghn ngi)
T l tng dn s bnh qun nm (%)
1979
1989
1999
2009
52 742
64 376
76 323
85 790
2,1
1,7
1,2
Ngun: 1979, 1989, 1999: Ban Ch o Tng iu tra dn s v nh Trung ng, "Tng iu tra dn s v nh
Vit Nam 1999: Kt qu s b", NXB Th Gii, 9-1999, Biu 1, trang 10.
2. Phn b dn s v t l tng dn s theo vng

Phn b dn s l mt kha cnh quan trng ca s pht trin. Cc s liu
trong Biu 3.5 cho thy, dn s Vit Nam phn b khng u v c s khc bit
ln theo vng. Vng ng dn nht l ng bng sng Hng (19.577.944 ngi).
Ty Nguyn l vng c s dn t nht, 5.107.437 ngi. Hai vng ng bng sng
Hng v ng bng sng Cu Long, l chu th ca hai sng ln, ni c t ai
mu m v iu kin canh tc nng nghip thun li, c 43% dn s ca c nc
sinh sng. Ngc li, hai vng Trung du v min ni pha Bc v Ty Nguyn, l
nhng vng ni cao iu kin i li kh khn v l ni cc dn tc thiu s sinh
sng ch yu, ch chim di mt phn nm (gn 19%) dn s ca c nc. Cc s
liu cn cho thy, sau 10 nm t l tng dn s bnh qun nm thi k 1999 - 2009
ca hai vng ng Nam B v Ty Nguyn tng cao hn so vi bn vng cn li.
iu c th cho thy rng ng Nam B v Ty Nguyn c tc nhp c ln
hn.
Trong 10 nm qua, t l tng dn s bnh qun thp nht (0,4%/nm) l
Bc Trung B v Duyn hi min Trung, l vng c quy m dn s ln th hai,
tip theo l ng bng sng Cu Long (0,6%/nm), l vng c s dn ng th ba
ca c nc. ng Nam B l vng c t l tng dn s cao nht (3,2%/nm).
Trong vng ny, Thnh ph H Ch Minh tng bnh qun l 3,5%/nm, cao hn
mt cht so vi mc tng chung ca c vng, trong khi Bnh Dng tng ti
7,3%/nm, gp 2,3 ln so vi mc tng chung ca c vng. Mc d Ty Nguyn l
vng c tng s dn v mt dn s thp nht (5,1 triu dn vi mt dn s 93
34
ngi/km2), nhng do vng ny c tc nhp c ln, v vy dn s tng nhanh

vi t l tng dn s bnh qun l 2,3%/nm trong thi k 1999-2009.
BIU 3.5: DN S V T L TNG DN S CHIA THEO CC VNG KINH T - X HI, 1999 V 2009
2009
T l tng dn s
bnh qun nm thi
k 1999-2009 (%)
85 789 573
11 064 449
19 577 944
18 835 485
5 107 437
14 025 387
17 178 871
1,2
1,0
0,9
0,4
2,3
3,2
0,6
Dn s (ngi)
1999
Ton quc
ng bng sng Hng
Bc Trung B v Duyn hi min Trung
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
76 323 173
10 033 878
17 852 989
18 087 097
4 059 928
10 158 606
16 130 675
Ngun: 1999: Tng cc Thng k, "Tng iu tra dn s v nh Vit Nam 1999: Kt qu ton b", NXB Thng k,
8- 2001.
Dn s c n 01 thng 4 nm 2009 ca cc tnh/thnh ph c trnh by

Biu B.1, Phn III. Cc s liu cho thy, tnh c quy m dn s nh nht l Bc
Kn (294.660 ngi), tip n l Lai Chu (370.135 ngi). Thnh ph H Ch
Minh c quy m dn s ln nht c nc (7.123.340 ngi), tip n l H Ni
(6.448.837 ngi). Nhn chung, dn s ch yu tp trung cc thnh ph ln v
cc vng ng bng, cn cc tnh min ni c quy m dn s thp. Trong 10 nm
qua, di tc ng ca kinh t th trng, dn s v lao ng c s phn b li
trn quy m rng v vi cng mnh m trong phm vi c nc.
3. Mt dn s
Vi mt dn s 259 ngi/km2, Vit Nam l mt trong nhng nc c
mt dn s cao trong khu vc cng nh trn th gii. Mt dn s Vit Nam
ng th ba khu vc ng Nam , ch sau Phi-lp-pin (307 ngi/km2) v Xinga-po (7.486 ngi/km2) v ng th 16 trong s 51 quc gia v vng lnh th ca
khu vc Chu .
Biu 3.6 cho thy r nt hn s tp trung dn s mt s vng. Vng ng
bng sng Hng, vi s lng dn s ln nht nc, ch c tr trn 6% din tch
lnh th c nc. Mt dn s ca vng ng bng sng Hng cao nht nc,
ti 930 ngi/km2, tip theo l vng ng Nam B, vi mt dn s 594
35
ngi/km2. Hai vng ny tp trung ti 39% dn s c nc nhng ch chim gn

13% din tch lnh th.
Hai vng, Trung du v min ni pha Bc v Ty Nguyn, c 19% s dn
nhng sng trn gn mt phn hai lnh th c nc (trn 45%). Vng Trung du v
min ni pha Bc l vng c din tch rng th hai nhng cng ch ng th 5 v
quy m dn s. Mt dn s ca vng Trung du v min ni pha Bc l 116
ngi/km2 v ca Ty Nguyn l 93 ngi/km2, thp nht nc.
BIU 3.6: PHN B PHN TRM DIN TCH T, DN S V MT DN S
CHIA THEO CC VNG KINH T - X HI, 2009
Ton quc
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
Din tch (%)
Dn s (%)
100,0
28,8
6,3
29,0
16,5
7,1
12,3
100,0
12,9
22,8
22,0
6,0
16,3
20,0
Mt dn s
(ngi/km2)
259
116
930
196
93
594
423
Biu 3.7 trnh by mt dn s chia theo tnh, thnh ph nm 1999 v

2009. Ngay trong cng mt vng, mt dn s cng thay i kh ln theo tnh,
thnh ph. Ni chung, cc tnh c din tch ln thng l nhng tnh c mt dn
s thp. Nhng khu vc c mt dn s cao u l nhng khu vc th, c
bit l Th H Ni v Thnh ph H Ch Minh. Mt dn s ca Th H
Ni l 1.926 ngi/km2 v Thnh ph H Ch Minh l 3.399 ngi/km2. S liu
ca cc tnh/thnh ph cho thy, bc tranh phn b dn s trong mi vng cng
khc nhau.
Hu ht cc tnh ng bng sng Hng, k c khu vc nng thn, u c
mt dn s rt cao. Hn na, tr cc tnh Qung Ninh, Vnh Phc, H Nam v
Ninh Bnh, hu ht cc tnh cn li trong vng u c mt dn s trn 1000
ngi/km2. Ch c tnh Qung Ninh l c mt dn s thp (188 ngi/km2). Cc
tnh thuc ng bng sng Cu Long, mc d c mt dn s thp hn nhiu so
vi cc tnh ng bng sng Hng, nhng c phn b dn s tng i u, ni
chung trong khong 300-850 ngi/km2. Ch c tnh C Mau c mt dn s
thp hn mc trung bnh ca c nc (226 ngi/km2).
36
BIU 3.7: MT DN S CHIA THEO TNH/THNH PH, 1999 V 2009
Tnh/thnh ph
Mt dn s
(ngi/km2)
1999
Ton quc
02. H Giang
04. Cao Bng
06. Bc Kn
08. Tuyn Quang
10. Lo Cai
11. in Bin
12. Lai Chu
14. Sn La
15. Yn Bi
17. Ho Bnh
19. Thi Nguyn
20. Lng Sn
24. Bc Giang
25. Ph Th
ng bng sng Hng
01. H Ni
22. Qung Ninh
26. Vnh Phc
27. Bc Ninh
30. Hi Dng
31. Hi Phng
33. Hng Yn
34. Thi Bnh
35. H Nam
36. Nam nh
37. Ninh Bnh
Bc Trung B v DH m.Trung
38. Thanh Ho
40. Ngh An
42. H Tnh
44. Qung Bnh
45. Qung Tr
46. Tha Thin Hu
48. Nng
231
105
77
73
57
116
74
} 34
62
100
164
293
86
390
361
830
1 296
169
797
1 181
993
1 113
1 201
1 183
944
1 127
637
188
310
175
210
99
125
209
548
Tnh/thnh ph
2009
259
116
91
76
61
124
96
51
41
76
107
171
318
88
406
372
930
1 926
188
813
1 245
1 030
1 207
1 222
1 142
913
1 105
647
196
305
177
204
105
126
215
691
Mt dn s
(ngi/km2)
1999
Bc Trung B v Duyn
hi min Trung (tip)
49. Qung Nam
51. Qung Ngi
52. Bnh nh
54. Ph Yn
56. Khnh Ho
58. Ninh Thun
60. Bnh Thun
Ty Nguyn
62. Kon Tum
64. Gia Lai
66. k Lk
67. k Nng
68. Lm ng
ng Nam B
70. Bnh Phc
72. Ty Ninh
74. Bnh Dng
75. ng Nai
77. B Ra-Vng Tu
79. TP H Ch Minh
B sng Cu Long
80. Long An
82. Tin Giang
83. Bn Tre
84. Tr Vinh
86. Vnh Long
87. ng Thp
89. An Giang
91. Kin Giang
92. Cn Th
93. Hu Giang
94. Sc Trng
95. Bc Liu
96. C Mau
132
230
240
149
196
147
131
73
32
60
90
98
442
95
240
329
339
407
2 410
408
301
686
577
408
680
478
598
239
}611
368
297
215
2009
136
236
246
170
222
168
150
93
44
82
132
75
121
594
127
263
550
421
501
3 399
423
320
672
532
436
695
493
606
265
847
473
389
331
226
Ngun: 1999: Ban Ch o Tng iu tra dn s v nh Trung ng, "Tng iu tra dn s v nh Vit Nam
1999: Kt qu s b", NXB Th Gii, 9-1999, Biu 1, trang 10.
37
ng Nam B, tp trung dn s nhiu ti Thnh ph H Ch Minh - vi

mt dn s 3399 ngi/km2. Lin k vi Thnh ph H Ch Minh l cc tnh
Bnh Dng, ng Nai v B Ra-Vng Tu c mt dn s tng ng l 550,
421 v 501 ngi/km2. Phn cn li ca vng ny khng c s tp trung dn, vi
mt dn s ca cc tnh dao ng quanh mc trung bnh ca c nc.
Tt c cc tnh vng ni cao v bin gii thuc vng Trung du v min ni
pha Bc nh H Giang, Cao Bng, Bc Kn, Lo Cai, in Bin, Lai Chu, Sn
La v Lng Sn c mt dn s di 100 ngi/km2. c bit, trong vng ny c
tnh Lai Chu vi mt dn s thp nht nc (41 ngi/km2).
Ty Nguyn c mt dn s rt thp, trong Kon Tum l tnh c mt
dn s thp th hai c nc (44 ngi/km2). Vng Bc Trung B v Duyn hi
min Trung c phn b dn s kh u. Ngoi tr Nng c mt dn s l
691 ngi/km2, cc tnh cn li c mt nm trong khong 100-300 ngi/km2.
4. Dn s thnh th v nng thn
Biu 3.8 cho thy, n nay c 29,6% dn s sng khu vc thnh th so
vi 23,7% vo nm 1999. Trong thi k 1999-2009, t l tng bnh qun nm ca
dn s thnh th l 3,4%/nm, trong khi khu vc nng thn ch c 0,4%/nm.
Gia hai cuc Tng iu tra dn s nm 1999 v 2009, dn s c nc tng 9,47
triu ngi, trong 7,3 triu ngi (chim 77%) tng ln khu vc thnh th v
khong 2,17 triu ngi (chim 23%) tng ln khu vc nng thn.
Ti ng Nam B, dn s thnh th chim 57,1% (nm 1999 l 55,1%),
vng ny c ba trung tm th ln l Thnh ph H Ch Minh, ng Nai v B
Ra - Vng Tu. ng bng sng Hng c t trng dn s thnh th tng i cao
(29,2%), nm 1999 l 21,0%. Vng ny c ba trung tm th ln l Qung Ninh,
Hi Phng v Th H Ni.
38
BIU 3.8: T L DN S THNH TH NM 1999, 2009 V T L TNG DN S BNH QUN NM

THI K 1999-2009 CHIA THEO CC VNG KINH T - X HI
T l dn s thnh th (%)
Ton quc
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
T l tng dn s bnh qun

nm thi k 1999-2009 (%)
1999
2009
Thnh th
Nng thn
23,7
29,6
3,4
0,4
13,8
16,0
2,4
0,7
21,0
29,2
4,2
-0,2
19,1
24,1
2,7
-0,2
27,2
27,8
2,5
2,2
55,1
57,1
3,6
2,8
17,2
22,8
3,4
-0,1
Ngun: 1999: Tng cc Thng k, "Tng iu tra dn s v nh Vit Nam 1999: Kt qu ton b", NXB Thng k,
8- 2001.
5. T s gii tnh
T s gii tnh c nh ngha l s lng nam gii trn 100 n gii. K t
nm 1960 n nay, t s gii tnh ca dn s Vit Nam lun nh hn 100. Tnh
trng ny l do nam gii c mc t vong tri hn v chu nh hng nng n ca
cc cuc chin tranh chng xm lc t nhng nm 40 n cui nhng nm 70 ca
th k trc. Do s sinh sau chin tranh ngy cng chim t trng ln nn t s
gii tnh tng dn. T s gii tnh ca Vit Nam tng lin tc t nm 1979 n nay
(xem Hnh 3.1). T s gii tnh khi sinh tng kh nhanh trong my nm gn y
cng gp phn lm gia tng t s gii tnh chung ca dn s Vit Nam.
HNH 3.1: T S GII TNH CA DN S VIT NAM, 1960-2009
Nam/100 n
99
98,1
98
97
96
96,4
95,9
94,7
95
94,7
94,2
94
93
92
1960
1970
1979
1989
39
1999
2009
Nm
HNH 3.2: T S GII TNH CA CC VNG KINH T - X HI, 2009

99,9
ng bng sng Hng
97,2
Bc Trung b v Duyn hi min Trung
98,2
Ty Nguyn
102,4
ng Nam b
95,3
ng bng sng Cu Long
99,0
Nam/100 n
90
92
94
96
98
100
102
104
T s gii tnh thp nht l vng ng Nam B, ni c Thnh ph H Ch

Minh l thnh ph ln nht nc chim ti 51% tng dn s ca c vng, lun c
t s gii tnh thp nht nc (90,2 nam/100 n vo nm 1979, 88,4 nam/100 n
vo nm 1989, 92,8 nam/100 n vo nm 1999 v 92,7 nam/100 n vo nm
2009). Ngoi ra, lung nhp c t cc tnh khc vo 3 tnh thu ht dn ln nht
nc thuc vng ng Nam B l Thnh ph H Ch Minh, Bnh Dng v B
Ra - Vng Tu lun c s n nhiu hn s nam.
6. C cu dn s theo nhm tui
C cu dn s theo gii tnh v nhm tui phn nh mt bc tranh tng qut
v mc sinh, mc cht v tc gia tng dn s ca cc th h sinh cho n thi
im Tng iu tra 01 thng 4 nm 2009. Mt cng c hu ch m t c cu dn
s theo gii tnh v nhm tui l thp tui, hay cn gi l thp dn s. Hnh 3.3
trnh by thp tui theo s liu Tng iu tra nm 1999 v 2009.
Do mc sinh gn y gim ng k trong khi tui th trung bnh ngy
cng tng lm cho dn s nc ta c xu hng lo ho vi t trng dn s tr
gim v t trng ngi gi ngy cng tng. S thu hp ca ba thanh y thp i
vi c nam v n chng t rng mc sinh ca dn s nc ta gim lin tc v
nhanh trong sut 15 nm qua. Phn nh thp tip tc rng ra so vi Tng iu tra
nm 1999, phn nh s lng ngi gi tng ln do mc cht ca dn s gim
i. c bit, dn s c nam v n nhm 80 tui tr ln tng ng k so vi
nm 1999.
40
HNH 3.3: THP DN S VIT NAM, 1999 V 2009
1999
Nam
2009
80+
80 +
7 5-7 9
Nam
7 0-7 4
75-79
70-74
6 5-6 9
6 0-6 4
65-69
5 5-5 9
55-59
5 0-5 4
50-54
4 5-4 9
4 0-4 4
45-49
3 5-3 9
35-39
3 0-3 4
2 5-2 9
30-34
2 0-2 4
20-24
60-64
40-44
25-29
1 5-1 9
15-19
1 0-1 4
10-14
5 -9
5-9
0 -4
0-4
Phn trm
Phn trm
Ngun: 1999: Tng cc Thng k, "Tng iu tra dn s v nh Vit Nam 1999: Kt qu iu tra ton b". NXB
Thng k, 8-2001, Biu 1.7, trang 83.
Thp dn s nm 2009 cng cho thy, cc thanh t 15-19 tui n 55-59 tui
i vi c nam v n n ra kh u lm cho hnh dng ca thp dn dn tr
thnh hnh tang trng. iu ny chng t: (1) T trng ph n bc vo cc
tui c kh nng sinh ngy cng tng, c bit l nhm ph n 20-24 tui, nhm
tui c t sut mn cao nht; (2) S ngi bc vo tui lao ng cng tng
nhanh, y c th l mt li th nhng cng l mt sc p i vi cng tc gii
quyt vic lm nc ta.
BIU 3.9: PHN B PHN TRM DN S THEO GII TNH V T S GII TNH
CHIA THEO NHM TUI, 2009
n v tnh: Phn trm

Nhm tui
Tng s
Nam
Tng s
0-4
5-9
10-14
15-19
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
45-49
50-54
55-59
60-64
65+
100,0
8,5
8,0
8,5
10,2
9,2
8,9
7,9
7,6
7,0
6,4
5,3
3,6
2,3
6,6
100,0
9,0
8,4
9,0
10,6
9,3
8,9
8,0
7,7
7,0
6,3
5,0
3,3
2,1
5,3
100,0
7,9
7,6
8,1
9,8
9,2
8,8
7,8
7,5
7,0
6,5
5,5
3,8
2,5
7,9
41
T s gii tnh
98,1
111,5
108,7
108,5
105,3
99,0
98,4
100,8
101,3
98,9
94,9
89,3
86,3
82,4
66,1
C cu dn s theo nhm tui cn c s dng tnh t s ph thuc, mt

ch tiu biu th gnh nng ca dn s trong tui lao ng. Ch tiu ny phn nh
tc ng ca mc sinh v mc cht n c cu tui v lc lng lao ng.
T s ph thuc chung biu th phn trm s ngi di 15 tui (0-14) v t 65
tui tr ln trn 100 ngi nhm tui 15-64. Biu 3.10 phn nh t s ph thuc
ca dn s nc ta theo s liu ca 3 cuc Tng iu tra dn s nm 1989, 1999 v
2009.
S liu cho thy, t s ph thuc chung ca nc ta gim nhanh qua cc
nm. Theo kt qu ca 2 cuc Tng iu tra gn y, sau 10 nm, t s ph thuc
chung gim t 78% (nm 1989) xung 64% (nm 1999). n nm 2009, t s ny
tip tc gim xung cn 46%. S gim ny hon ton l do gim t l sinh dn n
t s ph thuc tr em gim. iu mt ln na khng nh mc sinh ca nc ta
lin tc gim trong hn 20 nm qua. ng thi, chng t gnh nng ca dn s
trong tui c kh nng lao ng ca nc ta ngy cng c gim i. Do kt
qu ca qu trnh lo ho dn s, t s ph thuc ngi gi tng cht t k t nm
1989 v hy vng cn tip tc tng trong nhng nm ti.
BIU 3.10: T S PH THUC, 1989-2009
n v tnh: Phn trm

T s ph thuc
1989
1999
2009
T s ph thuc tr em (0-14)
69,8
54,2
36,6
8,4
9,4
9,7
78,2
63,6
46,3
T s ph thuc ngi gi (65+)

T s ph thuc chung
Ngun:
1989: Tng iu tra dn s Vit Nam 1989, Kt qu iu tra ton din, Tp 1, Biu 1.2, trang 16.
1999: Tng cc Thng k, "Tng iu tra dn s v nh Vit Nam 1999: Kt qu iu tra ton b". NXB Thng k, 8-2001,
Biu 1.5, trang 20.
Biu 3.11 phn nh r hn xu hng gi ho dn s nh ni trn. T

trng dn s di 15 tui gim t 33% nm 1999 xung cn 25% nm 2009. Tui
th trung bnh ca dn s ngy cng cao lm cho t trng ngi t 65 tui tr
ln tng. Nm 1999, t trng nhng ngi t 65 tui tr ln l 6%, con s ny ca
TT 2009 tng ln 7%.
42
BIU 3.11: T TRNG DN S DI 15 TUI, 15-64 TUI, 65 TUI TR LN

V CH S GI HA, 1989-2009
n v tnh: Phn trm
T trng dn s di 15 tui
T trng dn s t 15-64 tui
T trng dn s t 65 tui tr ln
Ch s gi ho
1989
1999
2009
39,2
33,1
25,0
56,1
61,1
68,4
4,7
5,8
6,6
18,2
24,3
35,7
Ngun:
1989: Tng iu tra dn s Vit Nam 1989: Kt qu iu tra ton din, Tp 1, Biu 1.2, trang 16.
1999: Tng cc Thng k, "Tng iu tra dn s v nh Vit Nam 1999: Kt qu iu tra ton b", NXB Thng k, 8-2001,
Biu 1.5, trang 20.
Mt trong nhng ch tiu quan trng biu th xu hng gi ho ca dn s l

ch s gi ho, l t s gia dn s t 60 tui tr ln so vi dn s di 15 tui
tnh theo phn trm. Ch s ny phn nh cu trc ca dn s ph thuc. Biu 3.11
cho bit ch s gi ho ca Vit Nam qua cc nm 1989, 1999 v 2009. Ch s gi
ho tng t 18% nm 1989 ln 24% nm 1999, v t 36% nm 2009 (cao hn
mc trung bnh ca khu vc ng Nam (30%)). iu cho thy xu hng gi
ho dn s nc ta din ra kh nhanh trong ba thp k qua.
n nm 2009, t trng dn s trong tui lao ng (15-64 tui) chim
68%, t trng dn s ph thuc (di 15 tui v t 65 tui tr ln) chim 32%.
Nh vy, Vit Nam ang trong thi k c cu dn s vng, khi m c mt ngi
ph thuc c gnh bi hai ngi trong tui lao ng, hay ni cch khc,
t trng dn s trong tui lao ng cao gp i nhm dn s trong tui ph
thuc. Vic tn dng c cu dn s vng to c hi cho pht trin kinh t - x
hi v ang nhn c rt nhiu s quan tm ca cc nh nghin cu, cc nh
hoch nh chnh sch v Chnh ph. Thi k c cu dn s vng s khng em
li cc tc ng tch cc cho t nc nu chng ta khng c nhng chnh sch
ph hp. V vy, Vit Nam cn c nhng chnh sch ph hp v cc lnh vc kinh
t - x hi nh m bo an sinh x hi cho ngi gi v d b tn thng, to vic
lm v pht trin k nng, bo m bnh ng gii.
7. Hn nhn
Trong cuc Tng iu tra nm 2009, tt c nhng ngi t 15 tui tr ln
u c hi v tnh trng hn nhn ca h ti thi im iu tra. Cc cu tr li
43
c phn thnh 5 loi: cha v/chng, c v/chng, go, ly hn v ly thn. Mt

ngi c xem l c v hoc c chng nu ngi c php lut hoc
phong tc, tp qun ca a phng tha nhn l ang c v hoc c chng, hoc
ang chung sng vi ngi khc gii nh v chng.
Tnh trng hn nhn ca mt ngi ch c th thuc mt trong hai nhm sau:
tng kt hn, tc l tng kt hn t nht mt ln; v cha tng kt hn.
Nhm th nht bao gm nhng ngi: hin ang c v/c chng, ga (ngi m
v hoc chng cht, nhng cha ti kt hn), ly hn (ngi ly hn theo php
lut, nhng cha ti kt hn), hoc ly thn (ngi kt hn, nhng hin ti khng
cng sng vi ngi khc gii nh v chng). Nhm th hai ch bao gm nhng
ngi cha tng kt hn tnh n thi im iu tra.
7.1 Xu hng kt hn
Biu 3.12 trnh by t trng dn s t 15 tui tr ln chia theo tnh trng hn
nhn v nhm tui. Trong nhiu nm qua, t trng dn s t 15 tui tr ln hin
ang c v hoc c chng nc ta l tng i cao. Kt hn Vit Nam l kh
ph bin. S liu cho thy, 67% nam gii hin ang c v v 64% ph n hin
ang c chng. Hu nh ton b nam gii u tng kt hn trong cuc i ca
mnh. nhm tui 50-54, 99% nam gii tng kt hn, trong khi 6% n gii
nhm tui ny cha tng kt hn (c thn). Tuy nhin, v ph n thng ly
chng sm hn nn t trng dn s nam t 15 tui tr ln cha v cao hn gn 8
im phn trm so vi t trng ny ca n cha chng (30,5% so vi 23,3%).
Biu 3.12 v Hnh 3.4 cho thy, nhn chung, n c xu hng kt hn sm
hn nam, mc d hn nhn ca nam l ph bin hn n. Trc tui 25, n gii kt
hn nhiu hn so vi nam gii. nhm tui tr nht 15-19, ch khong 2% nam
gii tng kt hn, trong khi 9 trn 100 n gii nhm tui tng kt hn.
nhm tui 20-24, phn trm tng kt hn ca n cao gp hn 2 ln ca nam
(49 so vi 24%). Sau tui 35, t trng tng kt hn ca n gii bt u thp hn
so vi nam mc d t l ng k n gii nhm tui ny l ga. nhm tui cui
cng ca thi k sinh (45-49), vn cn 6% n gii cha kt hn. Hnh 3.4 cho
thy rng, tui cng cao th t trng tng kt hn ca n cng cao.
44
BIU 3.12: T TRNG DN S T 15 TUI TR LN CHIA THEO TNH TRNG HN NHN,

NHM TUI, GII TNH V THNH TH/NNG THN, 2009
n v tnh: Phn trm

Nhm tui
NAM
15-19
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
45-49
50-54
55-59
60+
Tng s 15-49
Tng s 15+
N
15-19
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
45-49
50-54
55-59
60+
Tng s 15-49
Tng s 15+
CHUNG
Tng s 15+
Thnh th
Nam
N
Nng thn
Nam
N
Tnh trng hn nhn

Cha v/chng
C v/chng
Go
97,8
75,6
35,8
12,1
5,9
3,3
2,1
1,3
1,0
0,5
38,6
30,5
2,2
24,1
63,2
86,4
92,3
94,6
95,7
95,7
95,2
84,9
60,3
66,8
0,0
0,0
0,1
0,2
0,3
0,6
0,9
1,6
2,7
13,8
0,3
1,8
0,0
0,2
0,5
0,9
1,0
1,0
0,9
0,9
0,7
0,4
0,6
0,6
0,0
0,1
0,3
0,4
0,4
0,5
0,4
0,4
0,4
0,5
0,3
0,3
91,5
50,8
18,2
8,0
6,1
5,7
5,6
5,5
5,1
2,0
30,2
23,3
8,3
48,0
79,2
87,9
88,3
86,3
83,1
78,4
71,8
44,1
65,6
63,9
0,0
0,3
0,8
1,7
2,9
4,9
7,9
12,7
20,0
52,6
2,3
10,8
0,1
0,6
1,2
1,8
2,1
2,3
2,6
2,5
2,1
0,8
1,4
1,4
0,1
0,3
0,5
0,6
0,7
0,7
0,9
0,9
0,9
0,6
0,5
0,6
26,8
30,6
33,5
27,9
25,1
29,2
21,3
65,3
61,9
63,8
60,3
66,8
68,0
65,5
6,4
5,6
1,6
9,3
6,8
1,9
11,4
1,0
1,4
0,9
2,0
0,8
0,5
1,2
0,4
0,4
0,3
0,5
0,5
0,3
0,6
45
Ly hn
Ly thn
HNH 3.4: T TRNG DN S CHA V/CHA CHNG CHIA THEO NHM TUI
Phn trm
100
90
Nam
80
70
60
50
40
30
20
10
Nhm tui
0
15-19
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
45-49
50-54
55-59
60+
nhm tui 15-49, 60% nam gii hin ang c v, cn t trng n gii
hin ang c chng l 66%. Cc s liu trong Biu 3.12 cho thy, t trng n gii
hin ang c chng tng dn t tui 15 n tui 39, sau gim dn ngay sau tui
40. Phn trm nam gii hin c v ch gim sau tui 55.
C s khc bit v xu hng kt hn gia thnh th v nng thn. T trng
cha tng kt hn ca dn s t 15 tui tr ln ca thnh th cao hn ca nng
thn (31% so vi 25%). Phn trm dn s hin ang c v/c chng ca nng thn
l 67%, cao hn 5 im phn trm so vi con s ca thnh th (62%). T trng
go ca nng thn cao hn ca thnh th mt cht, tng ng l 7% so vi 6%.
Nhn chung, t trng ly hn nc ta l thp, nhng c s khc bit theo gii
tnh v thnh th, nng thn. T trng ly hn ca n cao hn ca nam. Vi c nam
v n, t l ly hn ca thnh th cao hn hai ln so vi nng thn. iu ny c th
l do iu kin kinh t ca ngi thnh th, nht l ph n c tnh c lp hn so
vi nng thn nn h d chp nhn ly hn hn. T trng ly thn nc ta l khng
ng k v hu nh khng c s khc bit theo gii tnh, thnh th v nng thn.
T trng ga c mi quan h t l thun vi tui, t trng ny tng ln khi
tui cng cao. T trng ga ca n tng theo tui nhanh hn so vi ca nam. Ch
c 17% nam gii t 55 tui tr ln l ga v, cn i vi n nhm tui ny c
ba phn t ga chng (73%). S liu cho thy, t trng ga ca n cao gp 5 ln
nam (11% so vi 2%). L do ca s khc bit ny c th l: mc cht ca nam
46
cao hn ca n, nam gii cht nhiu hn trong cc cuc chin tranh trc y
nc ta v nam ga v thng ti kt hn nhiu hn so vi n ga chng.
BIU 3.13: T TRNG DN S T 15 TUI TR LN CHIA THEO TNH TRNG HN NHN,
GII TNH, THNH TH/NNG THN V CC VNG KINH T - X HI, 2009
n v tnh: Phn trm

Tnh trng hn nhn
Ni c tr/cc vng kinh t-x hi
Cha
v/chng
C
v/chng
Ga
Ly hn
Ly thn
30,6
61,9
5,6
1,4
0,4
25,1
66,8
6,8
0,8
0,5
22,7
69,9
6,1
1,0
0,4
24,5
67,5
6,8
0,9
0,4
27,5
63,7
7,7
0,7
0,4
26,0
67,4
5,4
0,8
0,4
33,8
59,1
5,1
1,5
0,5
25,6
66,2
6,3
1,3
0,6
33,5
63,8
1,6
0,9
0,3
29,2
68,0
1,9
0,5
0,3
26,5
71,0
1,8
0,5
0,3
27,9
69,5
1,8
0,4
0,3
31,9
65,4
2,1
0,4
0,2
30,3
67,7
1,4
0,4
0,2
36,4
60,9
1,4
0,9
0,4
29,5
67,1
2,1
0,9
0,5
27,9
60,3
9,3
2,0
0,5
21,3
65,5
11,4
1,2
0,6
18,9
68,9
10,3
1,4
0,5
21,2
65,6
11,4
1,2
0,5
23,4
62,2
13,0
1,0
0,5
21,7
67,2
9,3
1,2
0,5
31,4
57,5
8,4
2,0
0,7
22,0
65,3
10,4
1,6
0,7
CHUNG
Thnh th
Nng thn
Cc vng kinh t - x hi:
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
NAM
Thnh th
Nng thn
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
N
Thnh th
Nng thn
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
Biu 3.13 trnh by t trng dn s t 15 tui tr ln chia theo tnh trng hn

nhn, gii tnh, thnh th/nng thn v 6 vng kinh t - x hi. ng Nam B l
vng c t trng cha kt hn cao nht so vi cc vng khc trong c nc, tip
n l Bc Trung B v Duyn hi min Trung. ng Nam B l vng c cc tnh,
47
thnh ph nh Thnh ph H Ch Minh, ng Nai, B Ra - Vng Tu v Bnh

Dng, l ni c hot ng kinh t nng ng v do vy thu ht c nhiu d n
u t nht trong c nc. Vng ny thu ht lao ng, ch yu l lao ng tr ca
chnh vng v ca nhng vng khc nhp c tm vic lm. Phn ln nhng lao
ng tr ny mun c thn mun c c vic lm n nh trc khi kt hn.
Do hin tng sng tp trung v c s chnh lch v gii ca lao ng cc khu
cng nghip/khu ch xut nn c hin tng kh tm c bn i v lm cho t
trng cha c v/c chng cao ng Nam B.
7.2 Tui kt hn trung bnh ln u chia theo ni c tr, vng v tnh
Cc c trng hn nhn ca dn s nc ta thi k 1989 - 2009 c trnh
by Biu 3.14, bao gm phn trm tng kt hn cc nhm tui 15-19, 2024, 45-49 v tui kt hn trung bnh ln u (SMAM). Tui kt hn trung bnh ln
u cho bit s nm trung bnh ca mt th h gi nh sng c thn trc khi
kt hn ln u. Ch tiu ny thng c tnh ring cho tng gii. Phn trm
tng kt hn cc nhm tui tr 15-19 v 20-24 c xu hng gim nh vi c nam
v n nm 1989-2009.
Phn trm tng kt hn nhm tui 45-49 th hin mc ph bin ca
hn nhn lin quan n ti sn xut dn s. T trng ny ca nam nm 1989-1999
kh n nh, mc 99%, trong khi con s ca nm 2009 l gn 98%. T trng
tng kt hn ca n nhm tui 45-49 nm 1989 l 97%, nm 1999 v 2009
gim v mc 94%.
BIU 3.14: TUI KT HN TRUNG BNH LN U, PHN TRM TNG KT HN
CHIA THEO GII TNH V NHM TUI, 1989-2009
Nam
Nm
1989
1999
2009
Phn trm tng kt hn
20-24
45-49
Chnh
lch
SMAM
(Nam-n)
11,4
57,5
96,7
1,2
22,8
9,3
54,3
94,2
2,6
22,8
8,5
49,2
94,4
3,4
SMAM
(nm)
15-19
20-24
45-49
SMAM
(nm)
24,4
4,5
37,6
98,6
23,2
25,4
2,5
30,4
98,5
26,2
2,2
24,4
97,9
Phn trm tng kt hn

15-19
Ngun:
1989: Tng iu tra dn s Vit Nam 1989. Kt qu iu tra ton din, Tp 1, Biu 3.1, trang 233.
1999: Tng cc Thng k, "Tng iu tra dn s v nh Vit Nam 1999: Kt qu iu tra ton b", NXB Thng k, 8-2001,
Biu 3.1, trang 219.
48
Tui kt hn trung bnh ln u c xu hng tng i vi nam. So vi nm

1999, SMAM ca nam tng 0,8 nm nm 2009, trong khi SMAM ca n nm
2009 khng i. Chnh lch SMAM gia nam v n ngy cng ln, t 3,4 nm
vo nm 2009.
Biu 3.15 trnh by tui kt hn trung bnh ln u ca nam v n theo cc
vng kinh t - x hi v thnh th, nng thn. Tui kt hn trung bnh ln u c s
khc bit theo ni c tr. Vi c nam v n, SMAM ca thnh th u cao hn ca
nng thn. Nm 2009, SMAM ca nam thnh th cao hn ca nam nng thn l
2,1 nm. S khc bit ca n l 2,4 nm. iu cho thy, nam thnh th c xu
hng kt hn mun hn so vi nam nng thn.
BIU 3.15: TUI KT HN TRUNG BNH LN U CHIA THEO GII TNH,
n v tnh: Nm
SMAM
Ni c tr/cc vng kinh t - x hi

Ton quc
Thnh th
Nng thn
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
Nam
Chnh lch SMAM

(Nam - N)
26,2
27,7
22,8
24,4
3,4
3,3
25,6
22,0
3,6
24,2
21,3
2,9
26,2
22,5
3,7
26,8
23,0
3,8
25,2
21,8
3,4
27,4
24,2
3,2
26,1
22,6
3,5
S liu cho thy, ng Nam B l vng c tui kt hn trung bnh ln u

cao nht trong c nc (27,4 nm i vi nam, v 24,2 nm i vi n), tip sau l
Bc Trung B v Duyn hi min Trung. Vng c SMAM thp nht l Trung du
v min ni pha Bc (24,2 nm cho nam v 21,3 nm cho n), tip theo l Ty
Nguyn (25,2 nm cho nam v 21,8 nm cho n). Hai vng ny c t trng cao
dn s thuc cc dn tc t ngi sinh sng. S liu cho thy, vng no c SMAM
ca nam cao th SMAM ca n cng cao. Nhn chung, u c mc th
ha cao hn hoc kinh t pht trin hn th ngi dn kt hn mun hn.
Tui kt hn trung bnh ln u ca nam v n v chnh lch SMAM gia
nam v n chia theo tnh/thnh ph c trnh by ti Biu A.2, Phn III. Nng
49
c tui kt hn trung bnh ln u ca nam l cao nht (28,4 nm), tip sau l
Thnh ph H Ch Minh v Tha Thin - Hu (u 28,2 nm). Con s thp nht
l ca Lai Chu (21,9 nm), tip n l H Giang (22,0 nm) v Sn La (22,2
nm). SMAM ca n cng c xu hng tng t.
V chnh lch ca SMAM gia nam v n theo tnh/thnh ph, vo nm
1999, ch c 5 tnh c gi tr t 3,5 nm tr ln, th vo nm 2009, c ti 17 tnh
c gi tr ny l t 4 nm tr ln. iu cho thy rng, ngy cng c nhiu nam
gii chn v km hn mnh nhiu tui. Mc chnh lch ca SMAM gia nam v
n ln nht thuc v Thi Bnh v Qung Tr (5,1 nm), tip sau l Qung Nam v
Bn Tre (u 4,8 nm). Mc chnh lch thp nht l ca H Giang v Bnh Dng
(u 1,8 nm), tip n l Sn La v in Bin (u 2,1 nm).
7.3 Kt hn tui v thnh nin
Cng nh cuc Tng iu tra dn s v nh nm 1999 v cc cuc iu tra
mu bin ng dn s hng nm, s liu ca Tng iu tra dn s v nh nm
2009 cho thy c hin tng kt hn tui v thnh nin. thy c xu hng
, Biu 3.16 trnh by t trng dn s 15-19 tui tng kt hn theo tui v
tui kt hn trung bnh ln u ca v thnh nin.
Vi c nam v n, t trng kt hn v thnh nin ca nng thn cao hn gn
ba ln so vi ca thnh th. Phn trm tng kt hn ca n vo tui 18 nng
thn l 15%, con s tng gn gp i tui 19 (27%). Cc con s tng
ng thnh th l 7 v 11%.
Mc kt hn ca dn s tui 15-19 c s khc bit ng k theo vng. T
trng tng kt hn ca c nam v n Trung du v min ni pha Bc l cao
nht, tip sau l Ty Nguyn. Trung du v min ni pha Bc, trong 20 nam
tui 19 th c khong 3 ngi tng kt hn (15%), v con s ca n cao hn
hai ln, t 37%. Vng ny c t trng ngi dn tc thiu s sinh sng kh cao.
Hn na, hai vng ny mc cng nghip ha chm hn v kinh t km pht
trin hn so vi cc vng khc, nn iu c th l nguyn nhn dn n mc kt
hn tui v thnh nin cao. T trng tng kt hn thp nht ca nam nhm
tui 15-19 thuc v ng bng sng Hng (di 1%), v con s ca n l
khong 6%.
50
BIU 3.16: T TRNG DN S 15-19 TUI TNG KT HN THEO TUI,

TUI KT HN TRUNG BNH LN U CA V THNH NIN CHIA THEO GII TNH,

NAM
Tng s
Thnh th
Nng thn
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
N
Tng s
Thnh th
Nng thn
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
T trng tng kt hn theo tui

15
16
17
18
19
15-19
SMAM
0,5
0,8
1,4
2,9
5,8
2,2
18,9
0,2
0,3
0,7
1,4
2,7
1,1
18,9
0,6
1,0
1,7
3,4
7,1
2,6
18,9
1,7
3,0
4,7
8,8
15,0
6,4
18,6
0,2
0,2
0,4
0,6
2,0
0,7
19,3
0,3
0,4
0,6
1,5
3,5
1,1
19,1
0,5
1,0
2,0
4,8
10,0
3,3
18,9
0,3
0,4
0,9
1,8
4,0
1,6
19,0
0,4
0,6
1,5
3,1
6,3
2,3
19,0
1,2
2,6
5,6
12,6
21,0
8,5
18,6
0,5
1,4
3,0
6,8
10,6
4,9
18,6
1,4
2,9
6,5
15,2
26,5
9,9
18,6
3,6
6,4
12,0
23,3
36,8
15,9
18,3
0,2
0,7
2,7
8,7
16,8
6,0
18,9
0,7
1,5
3,1
8,4
16,1
5,2
18,8
2,2
4,4
8,7
20,1
32,1
12,1
18,4
0,8
2,0
4,6
9,0
13,5
6,8
18,5
1,1
3,1
7,3
15,9
26,1
10,7
18,5
Khng c g ngc nhin khi tui kt hn trung bnh ln u ca v thnh nin

l thp nht Trung du v min ni pha Bc, 18,6 nm i vi nam v 18,3 nm
i vi n. Nhn chung, SMAM v thnh nin ca nam cao hn ca n.
51
52
CHNG 4
MC SINH
Mc sinh l mt nhn t quan trng tc ng n tng trng dn s. Mc
sinh chu nh hng bi cc yu t sinh hc, kinh t, vn ha, x hi, y t v mi
trng. Cc ch tiu lin quan n mc sinh lun thu ht s quan tm ca cc nh
lp chnh sch, cc nh qun l v cc nh nghin cu. Vit Nam, do vic ng
k sinh cht cha y nn cc ch tiu phn nh mc sinh c tnh ton thng
qua d liu iu tra. Tng iu tra dn s v nh 2009 thu thp thng tin v lch
s sinh ca nhng ph n t 15 n 49 tui thuc cc a bn iu tra mu, bao
gm: s con sinh, s con cn sng, s con cht, thng v nm sinh ca ln
sinh gn nht, s con trai v s con gi ca ln sinh gn nht. Chng ny trnh
by tm tt mc sinh ca Vit Nam thng qua mt s ch tiu ch yu, bao gm:
tng t sut sinh, t sut sinh c trng theo tui, t sut sinh th, t s gii tnh
khi sinh, t l ph n sinh con th ba tr ln trong 12 thng trc iu tra.
1. Tng t sut sinh
Tng t sut sinh (TFR) c hiu l s con sinh sng bnh qun ca mt
ngi ph n trong sut c cuc i, nu ngi ph n trong sut thi k sinh
tun theo t sut sinh c trng theo tui nh quan st c trong 12 thng
trc iu tra. TFR l mt trong nhng thc o chnh phn nh mc sinh. Trong
lnh vc nhn khu hc, ngi ta thng c lng TFR gin tip thng qua k
thut Trussell P/F vi gi thit rng s con sinh trong giai on 12 thng trc
cuc iu tra ca nhng ngi ph n trong tui t 15 n 49 c th c khai
bo thp hn thc t. S khai st ny thng xy ra i vi cc trng hp a tr
cht hoc ri xa b m.
Hnh 4.1 m t s thay i TFR ca Vit Nam thu thp c qua thi k
1999-2009. TFR gim mnh t 2,33 con/ph n nm 1999 xung cn 2,03
con/ph n nm 2009. TFR nm 2004 (mc sinh thi k 1/4/2003-31/3/2004) cao
hn nm 2003 (mc sinh thi k 1/4/2002-31/3/2003) i cht c th do tm l
thch sinh con vo nm p (nm m lch Qu mi 2003), nhng li gim mnh
trong nm 2005 v duy tr xu hng gim lin tc trong cc nm t 2005 n 2009.
TFR gim mnh gp phn quan trng lm gim mc gia tng dn s trong 10
53
nm qua v l minh chng rt r rng v s thnh cng ca Chng trnh Dn s K hoch ha gia nh ca Vit Nam.
Hnh 4.1 cng cho thy, t nm 2006 n nay, TFR ca Vit Nam lin tc
gim v t di mc sinh thay th. 1 Mc sinh thay th l mc sinh m mt
on h ph n trung bnh c va s con gi thay th h trong qu trnh ti
sinh sn dn s. Mt dn s t mc sinh thay th hoc di mc sinh thay th
c th tip tc tng v s lng sinh trong vi thp k, bi v mc sinh cao trong
qu kh dn n s tp trung cao s ph n trong cc tui sinh v do vy
tng s sinh tip tc vt qu tng s cht. Xu th dn s tip tc gia tng sau khi
t mc sinh thay th gi l xung lng dn s. C th phi hai hoc ba th h sau
(t 50 n 70 nm) khi mi trng hp sinh ra sng c cn bng bi mt ngi
cht trong dn s th dn s mi t c trng thi n nh.
HNH 4.1: TNG T SUT SINH (TFR), 1999 - 2009
2,40
2,35
TFR (con/ph n)
2,30
2,33
2,28
2,25
2,25
2,28
2,23
2,20
2,15
2,12
2,10
2,11
Mc sinh thay th
2,09
2,05
2,07
2,08
2,03
2,00
1,95
1,90
Nm iu tra
1,85
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Ngun: - 1999: Ban Ch o Tng iu tra dn s v nh Trung ng, "Tng iu tra dn s v nh Vit Nam 1999: Kt qu
iu tra mu", NXB Th gii, 2000.

- Nm 2000 2008: Tng cc Thng k, "iu tra bin ng dn s v KHHG: Nhng kt qu ch yu", NXB Thng k.
Biu 4.1 trnh by TFR ca Vit Nam chia theo thnh th v nng thn t
nm 1999 n nm 2009. S liu trn biu cho thy TFR ca khu vc thnh th
nm 2009 l 1,81 con/ph n thp hn con s 2,14 con/ph n ca khu vc nng
thn. S khc bit ny c th l do, so vi nhng cp v chng nng thn, cc
cp v chng thnh th c tip cn ti cc ngun thng tin d dng hn, c
1
Mc sinh thay th thng thng l 2,1 (con/ph n). Vit Nam, hin cha c nh gi chnh xc v mc sinh thay th nhng
theo c tnh th con s ny c th cao hn mc thng thng i cht v Vit Nam c t s gii tnh khi sinh kh cao.
54
nhn thc tt hn v li ch ca gia nh t con, v h cng rt d dng tip cn cc

c s y t cung cp cc dch v k hoch ha gia nh gip h trnh mang thai v
sinh con ngoi mun. Mt l do na l iu kin sng khu vc thnh th tt
hn rt nhiu so vi khu vc nng thn, tr em thnh th c chm sc tt hn
tr em nng thn, dn n t l cht s sinh v cht tr em thnh th thp hn
nng thn, gp phn lm gim nhu cu sinh thay th khu vc ny. Hn na, mc
ph thuc ca cha m gi vo con khu vc thnh th thp hn so vi khu vc
nng thn nn ngi dn thnh th thng t c tm l sinh con trng cy lc
tui gi.
BIU 4.1: TNG T SUT SINH (TFR) CA VIT NAM, 1999-2009
Nm iu tra
Thi k tham chiu
1999
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
1/4/1998-31/3/1999
1/4/2000-31/3/2001
1/4/2001-31/3/2002
1/4/2002-31/3/2003
1/4/2003-31/3/2004
1/4/2004-31/3/2005
1/4/2005-31/3/2006
1/4/2006-31/3/2007
1/4/2007-31/3/2008
1/4/2008-31/3/2009
C nc
2,33
2,25
2,28
2,12
2,23
2,11
2,09
2,07
2,08
2,03
TFR (Con/ph n)
Thnh th
Nng thn
1,67
2,57
1,86
2,38
1,93
2,39
1,70
2,30
1,87
2,38
1,73
2,28
1,72
2,25
1,70
2,22
1,83
2,22
1,81
2,14
Cc s liu trong Biu 4.1 cng cho thy, TFR khu vc nng thn gim
kh nhanh t 2,57 con/ph n xung cn 2,14 con/ph n, gn t mc sinh thay
th; trong khi con s ny khu vc thnh th gn nh thay i khng ng k xung
quanh mc 1,80 con/ph n trong sut 10 nm t 1999 n 2009. R rng l trong
10 nm qua, c s thay i rt tch cc trong nhn thc v li ch sinh t con ca
ph n nng thn. iu ny mt ln na khng nh s thnh cng ca Chng
trnh Dn s - K hoch ha gia nh v rt nhiu chng trnh, chin dch chm
sc sc khe cng ng, c bit l sc khe sinh sn khu vc nng thn. Du
vy, mc sinh nng thn vn cao hn kh nhiu so vi thnh th, nn trong thi
gian ti vn cn tip tc y mnh thc hin chnh sch chm sc sc khe sinh
sn/k hoch ha gia nh kt hp vi vic u t xy dng c s h tng kinh t
v x hi hng v khu vc nng thn nhiu hn na.
55
BIU 4.2: TNG T SUT SINH (TFR) CHIA THEO CC VNG KINH T - X HI, 1999-2009
n v tnh: Con/ph n
Nm iu
tra
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
ng
Bc
3,07
2,27
2,22
2,32
2,28
2,23
2,18
3,07
2,27
Ty Bc
3,07
2,27
2,72
2,51
2,49
2,43
2,39
3,07
2,27
2,30
2,24
BS
Hng
2,35
2,14
2,17
2,23
2,06
2,05
2,11
2,35
2,14
2,13
2,11
Bc
Nam
Ty
Trung B Trung B Nguyn
2,70
2,49
3,56
2,55
2,40
3,15
2,58
2,26
3,06
2,63
2,31
3,06
2,45
2,21
3,07
2,48
2,28
2,82
2,32
2,19
2,77
2,70
2,49
3,56
2,55
2,40
3,15
2,30
2,68
2,21
2,65
ng
Nam B
2,16
2,03
1,79
1,88
1,85
1,76
1,74
2,16
2,03
1,73
1,69
BS Cu
Long
2,21
1,99
1,91
2,02
2,00
1,92
1,87
2,21
1,99
1,87
1,84
Biu 4.2 trnh by TFR thi k 1999-2009 chia theo cc vng kinh t - x
hi. Cc s liu cho thy, trong 10 nm qua, Ty Nguyn lun l vng c mc sinh
cao nht nc. Nm 2009, TFR vng ny l 2,65 con/ph n, cao hn rt nhiu
so vi mc trung bnh ca c nc. ng th hai sau Ty Nguyn l vng ng
Bc v Ty Bc (nay gp chung thnh Trung du v min ni pha Bc) vi TFR
nm 2009 l 2,24 con/ph n. Hai vng c mc sinh thp nht l ng Nam B v
ng bng sng Cu Long vi TFR tng ng l 1,69 v 1,84 con/ph n. D c
mc sinh cao nht nhng hai vng Trung du v min ni pha Bc v Ty Nguyn
li l hai vng c tc gim sinh nhanh nht trong thp k va qua. Ty Nguyn
c mc sinh TFR gim t 3,56 con/ph n nm 1999 xung cn 2,65 con/ph n
nm 2009, gim 0,9 con/ph n; mc sinh TFR ca Trung du v min ni pha Bc
gim 0,8 con/ph n t 3,07 nm 1999 xung cn 2,24 nm 2009. Tuy nhin, mc
sinh ca hai vng ny vn cao so vi mc sinh trung bnh ca c nc.
2. T sut sinh c trng theo tui
T sut sinh c trng theo tui (ASFR) cho bit bnh qun c 1000 ph n
trong mt tui (hoc mt nhm tui) nht nh c bao nhiu tr sinh sng trong
nm.
56
Biu 4.3 trnh by t sut sinh c trng theo nhm 5 tui ca Vit Nam
thu thp c qua hai cuc Tng iu tra 1999 v 2009. S liu ca nm 2009 cho
thy ph n nhm tui 25-29 c mc sinh cao nht, bnh qun c 1000 ph n
nhm tui ny th c 133 tr sinh sng. Tip theo, mc sinh cao th hai thuc v
ph n trong nhm tui 20-24 vi 121 tr sinh sng/1000 ph n. Con s ny cao
hn rt nhiu so vi con s 81 tr sinh sng ca nhm tui 30-34, nhm c mc
sinh cao th ba. iu ny c ngha l phn ln ph n Vit Nam sinh con tui
t 20 n 29. T trn 30 tui mc sinh ca h gim nhanh (xem Hnh 4.2).
BIU 4.3: T SUT SINH C TRNG THEO TUI (ASFR), 1999 V 2009
ASFR (Tr sinh sng/1000 ph n)

1999
2009
29
24
158
121
135
133
81
81
41
37
Nhm tui
15-19
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
18
10
45-49
TFR
6
2,33
1
2,03
Ngun: 1999: Ban Ch o Tng iu tra dn s v nh Trung ng, "Tng iu tra dn s v nh Vit Nam 1999: Kt qu
Hnh 4.2 m t s thay i m hnh sinh trong thi k 1999 - 2009. Hnh
ny cho thy mc sinh cao nht dch chuyn t nhm tui 20-24 vi 158 tr sinh
sng/1000 ph n nm 1999 sang nhm tui 25-29 vi 133 tr sinh sng/1000 ph
n nm 2009. Nm 1999 mc sinh cao th hai thuc v nhm 25-29 vi 135 tr
sinh sng/1000 ph n vn cao hn i cht so vi mc sinh cao nht ca nm
2009. Mc sinh cao th ba ca c hai thi k u thp hn rt nhiu so vi mc
sinh cao th hai. Nh vy, so vi nm 1999, ph n nm 2009 sinh t con hn v
m hnh sinh chuyn t sm sang mun. Nhn chung, trong thi k 1999 2009, mc sinh vn tp trung ch yu nhm ph n 20-29 tui. Sau tui ny,
mc sinh gim nhanh, cng gim t tui 35-39 tr ln nm 1999 nh hn
so vi nm 2009.
57
HNH 4.2: T SUT SINH C TRNG THEO TUI (ASFR), 1999 V 2009
180
160
140
Nm 1999
120
Nm 2009
100
80
60
40
20
0
15-19
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
45-49 Nhm tui
Ngun: 1999: Ban Ch o Tng iu tra dn s v nh Trung ng, "Tng iu tra dn s v nh Vit Nam 1999: Kt
qu iu tra mu", NXB Th gii, 2000.
HNH 4.3: T SUT SINH C TRNG THEO TUI (ASFR) CA THNH TH V NNG THN, 2009
160
140
120
Thnh th
100
Nng thn
80
60
40
20
0
15-19
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
45-49 Nhm tui
Hnh 4.3 m t t sut sinh c trng theo tui ca Vit Nam nm 2009
theo hai khu vc thnh th v nng thn. Mc d cng c hnh qu chung nh
nhau, nhng ng gp khc biu th m hnh sinh ca khu vc thnh th khng
nhng thp hn m cn c tr so vi ng ca khu vc nng thn, ngha l
ph n thnh th sinh mun v sinh t con hn ph n nng thn. khu vc thnh
th, mc sinh cao nht thuc v ph n t 25-29 vi 129 tr sinh sng/1000 ph
n. Trong khi khu vc nng thn, mc sinh cao nht thuc v nhm tui 20-24
vi 144 tr sinh sng/1000 ph n. Nu so vi mc sinh ca ph n cng nhm
tui 20-24 khu vc thnh th th con s ny khu vc nng thn cao gn gp i
(144 so vi 77). iu ny c th l do ph n nng thn khng c nhiu c hi
58
theo hc trnh cao hn nh ph n thnh th nn h thng kt hn v sinh con

sm hn ph n thnh th.
3. T sut sinh th
T sut sinh th (CBR) biu th s tr sinh sng trong 12 thng trc iu
tra tnh trn 1000 dn. Tng t nh TFR, do c s b st trong khai bo s con
sinh nn CBR c tnh gin tip bng cch ly t sut sinh th tnh trc tip t s
liu cuc iu tra nhn vi h s iu chnh Trussell P/F.
BIU 4.4: T SUT SINH TH (CBR) CHIA THEO THNH TH/NNG THN, 1999 - 2009
n v tnh: Tr sinh sng/1000 dn
Nm
1999
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Ton quc
19,9
18,6
19,0
17,5
19,2
18,6
17,4
16,9
16,7
17,6
Thnh th
15,9
15,4
16,9
15,0
16,7
15,6
15,3
NA
15,8
17,3
Nng thn
21,2
19,7
19,6
18,9
19,9
19,9
18,2
NA
17,3
17,8
Biu 4.4 trnh by t sut sinh th ca Vit Nam t nm 1999 n nm 2009

chia theo thnh th/nng thn. S liu trong biu cho thy CBR ca Vit Nam nm
2009 l 17,6 tr sinh sng/1000 dn. CBR ca thnh th v nng thn khng khc
bit nhiu: ca khu vc nng thn l 17,8 tr sinh sng/1000 dn, cao hn i cht
so vi ca khu vc thnh th (17,3 tr sinh sng/1000 dn).
Tuy nhin cng cn phi lu rng, CBR l ch tiu c s dng ch yu
tnh t l gia tng dn s hn l nh gi s thay i mc sinh nh TFR, v
n khng ch chu tc ng bi mc sinh m cn bi c cu tui v gii tnh ca
dn s. Hai nhm dn s c mc sinh theo tui ca ph n nh nhau, dn s
no c t trng ph n trong tui sinh cao hn, dn s s c t sut sinh
th ln hn. V th, khi so snh CBR ca 2 hoc nhiu nhm dn s khc nhau,
hoc cng mt nhm dn s nhng ti cc thi im xa nhau, ta phi loi b tc
59
ng ca s khc bit v c cu theo tui ca cc dn s bng cch s dng

phng php chun ho. iu kin cn v ca phng php ny l phi c s
liu v t sut sinh c trng theo tui ca cc nhm dn s cn so snh v phi
la chn c mt c cu tui ca mt nhm dn s no lm chun (CBR s
c chun ha theo c cu tui ca on h dn s ny). Ni dung c bn ca
phng php ny l ly t sut sinh c trng theo tui ca mi nhm dn s cn
so snh nhn vi s ph n theo nhm tui tng ng ca dn s chun, sau
cng li, ta s c tng s sinh sng c chun ha (B*) ca mi nhm dn
s cn so snh. Chia tng s sinh c chun ho (B*) cho tng dn s chun
(P*), ta s c t sut sinh th c chun ho (CBR*) ca dn s nghin cu.
BIU 4.5: CBR NM 1999 V 2009 CHUN HA THEO C CU TUI
CA PH N 15-49 TUI NM 2009
S tr sinh trong 12
thng trc iu tra nm
1999 chun ha theo c
cu tui nm 2009
(4)=(1)x(2)/1000
S tr sinh trong 12
thng trc iu tra
nm 2009
Nhm
tui
Ph n 15-49
nm 2009
ASFR
1999
ASFR
2009
(A)
(1)
(2)
(3)
15-19
4 257 045
29
24
123 454
102 092
20-24
3 968 673
158
121
627 050
480 071
25-29
3 828 866
135
133
516 897
508 562
30-34
3 389 906
81
81
274 582
273 972
35-39
3 243 539
41
37
132 985
118 996
40-44
3 022 031
18
10
54 397
28 824
45-49
2 815 996
16 896
3 943
1 746 262
1 516 460
20,4
17,6
Tng cng
CBR*=B*/P*=Bi* /P*
(5)
Biu 4.5 trnh by kt qu chun ho CBR ca c nc nm 1999 v nm

2009 theo c cu tui ca nm 2009 (ly dn s nm 2009 lm chun). Kt qu
tnh ton trn biu cho thy, r rng sau khi loi b s thay i ca c cu tui th
t sut sinh th nm 1999 cao hn (gn 3 im phn nghn) so vi nm 2009,
tng ng l 20,4 tr sinh sng/1000 dn v 17,6 tr sinh sng/1000 dn. iu ny
chng t, t sut sinh th nm 1999 v nm 2009 khi cha chun ha khng khc
bit nhiu l do s thay i ng k trong c cu tui dn s Vit Nam sau 10 nm.
Biu 4.6 trnh by kt qu chun ho CBR ca thnh th v nng thn nm
2009 theo c cu tui ca c nc (ly dn s ca c nc lm dn s chun). Kt
60
qu trong biu cho thy, sau khi chun ha, CBR ca nng thn cao hn CBR ca
thnh th 3,1 im phn nghn. iu ny mt ln na minh chng cho nhng nhn
nh v s khc bit v mc sinh (TFR) ca khu vc nng thn v thnh th nh
phn tch cc phn trn.
BIU 4.6: CBR THNH TH/NNG THN NM 2009 CHUN HA THEO C CU TUI
CA PH N 15-49 TUI CA C NC NM 2009
Nhm
tui
Ph n 15-49
nm 2009
ASFR
thnh
th
ASFR
nng
thn
(A)
(1)
(2)
(3)
S tr sinh trong 12 thng

trc iu tra thnh th
chun ha theo c cu
tui c nc nm 2009
(4)=(1)x(2)/1000
S tr sinh trong 12 thng

trc iu tra nng thn
chun ha theo c cu tui
c nc nm 2009
(5)=(1)*(3)/1000
15-19
4 257 045
13
28
55 342
119 197
20-24
3 968 673
77
141
305 588
559 583
25-29
3 828 866
129
134
493 924
513 068
30-34
3 389 906
91
76
308 481
257 633
35-39
3 243 539
41
35
132 985
113 524
40-44
3 022 031
10
10
30 220
30 220
45-49
2 815 996
2 816
5 632
1 318 187
1 589 162
15,4
18,5
Tng cng
CBR*=B*/P*=Bi* /P*
Do mc sinh cao trong nhng nm trc y nn s ph n trong tui c

mc sinh cao (20-34 tui) ca Vit nam s tip tc tng trong nhng nm ti, dn
ti s sinh vn cn rt ln (theo d bo ca Lin Hp Quc, trong thi k 20102015, bnh qun mi nm Vit Nam s c 1.462 nghn tr em sinh ra). Bi vy,
nhu cu v chm sc sc khe b m v tr em cng vi gio dc mm non v gio
dc tiu hc s tip tc tng ln c v s lng v cht lng.
4. T s gii tnh khi sinh
T s gii tnh khi sinh c xc nh bng s tr em trai c sinh ra trn
100 tr em gi ca mt thi k, thng l 1 nm. T s ny thng thng l 104106/100 v nhn chung l rt n nh qua thi gian v khng gian gia cc chu
lc, quc gia, khu vc v chng tc ngi. Bt k s thay i ng k no ca t
s ny chch khi mc sinh hc bnh thng u phn nh nhng can thip c ch
61
mt mc no v s lm nh hng n s mt cn bng t nhin, e do

s n nh dn s ton cu. 2
BIU 4.7: T S GII TNH KHI SINH CHIA THEO THNH TH/NNG THN, 1999-2009
n v tnh: S tr trai/100 tr gi
Ton quc
Thnh th
Nng thn
1999
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
107,0
109,0
107,0
104,0
108,0
106,0
109,8
109,0
111,6
112,7
112,1
114,2
110,5
110,6
110,0
111,3
111,4
110,5
Ngun: Nm 2006 2008: Tng cc Thng k, iu tra bin ng dn s v KHHG Nhng kt qu ch yu,
NXB Thng k 2007, 2008, 2009.
Biu 4.7 trnh by t s gii tnh khi sinh ca Vit Nam t nm 1999 n
nm 2009 (t nm 2006 c chia theo thnh th/nng thn). S liu trong biu
cho thy, trong giai on u t nm 1999 n nm 2005, xu hng bin ng t
s gii tnh khi sinh ca Vit Nam khng r rng v dng nh dao ng trong
khong 104 n 109 tr em trai/100 tr em gi. Mc dao ng ny cao hn i
cht so vi gi tr thng thng nhng c th coi y l nhng khong bin thin
ngu nhin c th xy ra khi c mu nghin cu nh. Tuy nhin, t nm 2006 n
nay, t s gii tnh khi sinh ca Vit Nam bt u c du hiu tng ng k. Theo
kt qu iu tra bin ng dn s nm 2006, t s gii tnh khi sinh ca Vit Nam
l 109,8 b trai/100 b gi. Nm 2007 v 2008, t s gii tnh khi sinh tng ng
l 111,6 v 112,1 b trai/100 b gi. So vi nm trc, t s gii tnh khi sinh nm
sau tng gn 0,5 im phn trm. Nm 2009, t s gii tnh khi sinh gim nh i
cht nhng vn duy tr mc kh cao vi 110,5 b trai/100 b gi. R rng, nhng
quan ngi v kh nng mt cn bng ca t s gii tnh khi sinh Vit Nam l c
c s.
Hnh 4.4 m t t s gii tnh khi sinh ca Vit Nam nm 2009 chia theo
vng kinh t - x hi. S liu trn hnh cho thy, c s khc bit rt ln v t s
gii tnh khi sinh gia cc vng Vit Nam nm 2009. Vng c t s gii tnh khi
sinh thp nht l 105,6 c ghi nhn Ty Nguyn, ni m i sng ca ngi
dn cn ngho, trnh hc vn thp, kh nng tip cn cc dch v chn on v
xc nh gii tnh thai nhi sm b hn ch, nn ngi dn c xu hng sinh con
cho ti khi t c gii tnh m mnh mong mun. y cng l mt trong nhng
nguyn nhn lm mc sinh ca vng ny lun cao nht trong rt nhiu nm. Vng
c t s gii tnh khi sinh cao nht c nc l ng bng sng Hng (115,3). y
2
Nhng bin i t s gii tnh khi sinh gn y Vit Nam - Tng quan cc bng chng UNFPA 2009
62
cng l vng c mc sinh tng i thp v c nn kinh t pht trin si ng nht

trong c nc. Ti y, vic tip cn ti cc dch v y t c trang thit b hin i
tng i d dng, dn c trong khu vc cng c trnh hc vn cao hn, kinh
t kh gi nn c kh nng v sn sng chi tr cho cc dch v chun on v xc
nh gii tnh thai nhi sm.
HNH 4.4: T S GII TNH KHI SINH CHIA THEO CC VNG KINH T - X HI, 2009
118
115,3
116
S tr trai/ 100 tr gi
114
112
110
109,7
109,9
109,9
ng Nam B
ng bng
sng Cu
Long
108,5
108
105,6
SRB cn bng
106
104
102
100
Trung du v
min ni pha
Bc
ng bng
sng Hng
Bc Trung B
v Duyn hi
min Trung
Ty Nguyn
5. T l ph n sinh con th ba tr ln
Vit Nam ang thc thi chnh sch gim sinh thng qua Chng trnh Dn
s/chm sc sc khe sinh sn bao gm c k hoch ha gia nh. Qui m gia nh
nh ang c khuyn khch. Cng vi vic cung cp dch v chm sc sc khe
sinh sn/k hoch ha gia nh, rt nhiu hot ng tuyn truyn vn ng, truyn
thng chuyn i hnh vi c t chc nhm trang b cc kin thc v khuyn
khch cc cp v chng thc hin mc tiu k hoch ha gia nh. Chnh v vy, s
liu lin quan n t l ph n sinh con th ba tr ln hng nm l mi quan tm
ln ca cc c quan truyn thng dn s v k hoch ha gia nh. T l ph n
sinh con th ba tr ln biu th s ph n c sinh con th ba tr ln trong 12 thng
trc iu tra trn 100 ph n sinh con trong thi k .
Biu 4.8 trnh by t l ph n 15-49 tui sinh con th ba tr ln Vit Nam
t nm 2005 n 2009 chia theo thnh th v nng thn. S liu cho thy, trong
thi gian qua t l ph n sinh con th ba tr ln trong c nc gim t 20,8%
nm 2005 xung 16,1% nm 2009. Tri qua na thp k, t l ph n sinh con th
63
ba tr ln nng thn cao hn hai ln so vi thnh th, t l ny c xu hng

nng thn mc gim nhiu hn thnh th. Hay c th ni, t l ph n thi khng
sinh thm con sau khi c t 1 n 2 con c khu vc thnh th v nng thn u
tng ln, gp phn tch cc lm gim mc sinh Vit Nam, a nc ta tr thnh
mt nc t mc sinh di mc thay th. Xu hng ny gip Vit Nam c c hi
n nh dn s, gim bt gnh nng ph thuc tr, to thi c thun li cho Vit
Nam thc hin cc mc tiu pht trin kinh t bn vng v cht lng.
BIU 4.8: T L PH N 15-49 TUI SINH CON TH 3 TR LN CHIA THEO
THNH TH/NNG THN, 2005-2009
n v tnh: Phn trm
Ton quc
Thnh th
Nng thn
2005
20,8
11,6
23,7
2006
18,5
10,0
21,4
2007
16,7
9,0
19,3
2008
16,9
9,7
19,6
2009
16,1
9,3
18,9
Ngun: 2005 2008: Tng cc Thng k, "iu tra bin ng dn s v KHHG: Nhng kt qu ch yu", NXB
Thng k, 2006-2009.
Tm li, cht lng s liu v sinh trong cuc iu tra mu Tng iu tra
nm 2009 nhn chung kh tt. Kt qu iu tra khng nh tnh ng n ca
nhng nh gi v khuynh hng gim sinh v kh nng mt cn bng gii tnh
khi sinh ca dn s Vit Nam. Tuy nhin, s tn ti v khc bit mc sinh ng k
gia cc vng min i hi Chng trnh Dn s K hoch ha gia nh cn tip
tc y mnh c bit nhng vng c mc sinh cao. Bn cnh , vic tuyn
truyn khng nh nu cao vai tr ca ph n trong gia nh v x hi nhm xa b
cc quan nim trng nam khinh n, phng chng bo lc gia nh l mt trong
nhng nhim v quan trng nhm gp phn cn bng t s gii tnh khi sinh.
64
CHNG 5
MC CHT
T vong, hay cht, l s kt thc ca mi i ngi. Con ngi khng th
bt t. Thc t l khng th thay i. Song ko di s sng trng th, tr
hon ci cht, lun l mong c ca loi ngi. Cc gia nh v chnh ph v
ang khng tic cng sc lm tng tui th. Chnh v sng lu l mt gi tr c bn
khng th ph nhn, Lin hp quc s dng tui th bnh qun khi sinh hay k
vng sng khi sinh (trong chng ny gi ngn gn l tui th bnh qun) cng vi
trnh hc vn v thu nhp bnh qun u ngi tnh ch s v pht trin con
ngi.
Gim mc cht l khng d dng, v iu ph thuc nhiu vo iu kin
mi trng, kinh t, vn ha, x hi, cng ngh... Do , t vong lun l ch
nghin cu quan trng trong nhn khu hc v nhiu ngnh khoa hc khc c lin
quan nh dch t hc, y t cng ng hay thng k..., v mc ch ca nghin cu
l thu c nhng kin thc khoa hc cn thit ci thin cuc sng thng qua
cc chng trnh v chnh sch thch hp. Trong nghin cu nhn khu hc, t
vong ng vai tr kh quan trng, do mc cht cng vi mc sinh l nhn
t quan trng xc nh t l tng trng ca dn s.
Tng iu tra dn s v nh nm 2009 cung cp mt c hi mi cho vic
nh gi mc cht Vit Nam. Trong chng ny, hai s o quan trng v mc
cht l t sut cht th (CDR) v t sut cht s sinh (IMR) c s dng
nh gi mc cht. Cc ch tiu v mc cht trn c c lng gin tip.
Nhng s liu sau y c s dng c lng mc cht:
- Phn b tui v gii tnh ca dn s theo Tng iu tra dn s v nh nm 1999
v 2009.
- Phn b tui v gii tnh ca ngi cht trong 12 thng trc thi im iu tra
ca Tng iu tra dn s v nh nm 1999 v 2009.
- S con sinh v s con cn sng chia theo tui ca ph n ca Tng iu tra
nm 2009.
65
1. nh gi cht lng thng tin lin quan n t vong

Ni chung, thng tin t vong thu thp t phiu iu tra mu trong Tng iu
tra dn s v nh , c bit l nhm cu hi v cc trng hp cht ca h trong
nm trc iu tra, gp phi sai s l b st ngi cht, dn n c lng thp
mc cht, v vy cn phi s dng cc phng php c lng gin tip
c s dng rng ri trn th gii hiu chnh.
Phng php cn bng gia tng chung (General Growth Balance GGB) v
phng php th h cht gi nh (Synthetic Extinct Generation SEG) c s
dng nh gi v hiu chnh s liu khai bo s ngi cht. Phng php GGB
da trn ba gi thit chnh: (1) dn s ng tc l dn s khng hoc t b nh
hng do di c, (2) phm vi iu tra v dn s v s ngi cht theo tui l
khng i; v (3) thng tin v tui ca dn s v ca ngi cht l chnh xc.
Phng php SEG s dng thm mt gi thit, ngoi ba gi thit ca phng
php GGB l khng c s thay i v phm vi iu tra ca hai cuc iu tra.
Nguyn l c bn ca hai phng php ny l nh gi mc y ca khai
bo s ngi cht bng cch so snh phn b tui ca dn s (cn sng) vi phn
b tui ca s ngi cht khai bo.
Vn thay i phm vi tng iu tra (lm sai lch cc t sut tng trng
dn s ca tt c cc tui) c th c gii quyt bng cch kt hp phng
php SEG v GGB: u tin s dng phng php GGB c lng thay i v
phm vi tng iu tra, iu chnh li s liu do s thay i phm vi tng iu tra,
sau p dng phng php SEG.
C hai phng php GGB v SEG u khng a ra nh gi h thng cho
cc loi li khc nhau, v cng khng a n s ng thun v vic nn s dng
phng php no, khong tui no c th dng lm c lng cui cng.
Kt qu c khng nh l tt, khi phng php ph hp v gi thit ca n
c p ng, v phng php a ra cc lun c c tnh thuyt phc i vi cc
m hnh khai bo st theo tui. Tuy nhin, kt qu s sinh nhiu nu phng php
khng ph hp, mc y thay i theo tui, v khi dn s b nh hng
bi di c. Nu khng c thng tin ng tin cy a ra nh gi sai s mt cch
66
y , th tt nht l nn s dng kt hp hai phng php cn bng tng trng

chung (GGB) v th h cht gi nh (SEG). Theo nh gi ca nhiu nh nhn
khu hc, phng php kt hp GGB-SEG l cch tip cn an ton nht khi m
khng c cc thng tin khc v sai st khai bo cht. 1
Biu 5.1 a ra kt qu c lng mc y v s cht khai bo i
vi khong tui t 5 n 70 tr ln trong 12 thng trc thi im tng iu tra
2009. Phng php GGB da trn s liu Tng iu tra nm 2009, cn phng
php SEG da vo s liu ca c Tng iu tra 1999 v 2009. Nhn chung, s
ngi cht ca h l n c mc y thp hn cht t so vi s cht nam. Kt
qu cho thy mc khai bo ca nam cao hn ca n theo c ba phng php.
T l y ca s cht nam so vi dn s l 67%, so vi t l ny ca n l 54%.
BIU 5.1: MC Y TNG I CA KHAI BO T VONG TRONG TNG IU TRA 2009
n v tnh: Phn trm
Gii tnh
Nam
N
Mc y tng i ca khai bo t vong theo cc phng php

GGB
SEG
Kt hp GGB SEG
72
71
67
65
53
54
2. T sut cht th
T sut cht th (CDR) trong 12 thng qua cho bit, trung bnh c mi 1000
dn, c bao nhiu ngi cht trong 12 thng trc thi im Tng iu tra. T sut
cht th b nh hng bi phn b dn s theo tui v gii tnh. Khi t trng dn s
di 5 tui (c t l cht tng i cao) gim i trong iu kin mc sinh thp, t
sut cht th c th gim. Tuy nhin, s gia tng dn s gi (c t sut cht c
trng theo tui cao) s b vo s st gim ca s lng cht s sinh v cht tr em.
Kt qu l, t sut cht th c th khng thay i hoc thm ch tng ln.
S liu ca Tng iu tra 2009 cho thy t sut cht th ca c nc l 6,8
ngi cht/1000 dn, trong ca thnh th l 5,5; nng thn l 7,4. S liu Biu
5.2 cho thy CDR nm 2009 cao hn so vi nm 1999; nhng s chnh lch ca t
sut cht th gia thnh th - nng thn c tng i cht. xem s tc ng ca
c cu tui tc ng n CDR, chng ti tin hnh chun ho CDR theo phng
1
Kenneth Hill, Danzhen You and Yoonjoung Choi Death distribution methods for estimating adult mortality: Sensitivity
analysis with simulated data errors in Demographic Research, 21(9) , xut bn ngy 25 thng 8 nm 2009, ti t
http://www.demographic-research.org/Volumes/Vol21/9/
67
php chun ha trc tip, l iu chnh CDR vi gi thit c cu tui ca dn s

quan tm ging vi c cu tui ca dn s chun nhng ton b cc t sut cht
c trng theo tui khng i. l chun ha CDR ca ton quc nm 1989,
1999 theo nm 2009. Kt qu thu c l CDR chun ho ca ton quc nm 1989
l 9,7 ngi cht/1000 dn, cn ca nm 1999 th gi nguyn khng i (5,6 ngi
cht/1000 dn).
BIU 5.2: T SUT CHT TH (CDR) CHIA THEO THNH TH/NNG THN, 1989-2009
Ton quc
Thnh th
Nng thn
Chun ha CDR ca ton quc theo c cu tui ca nm 2009
1989
7,3
5,1
7,9
9,7
1999
5,6
4,2
6,0
5,6
2009
6,8
5,5
7,4
6,8
Ngun: 1989 v 1999: Ban Ch o Tng iu tra dn s v nh Trung ng, "Tng iu tra dn s v nh Vit
Nam 1999: Kt qu iu tra mu", NXB Th gii, 2000.
3. Mc cht ca tr s sinh
Hin nay, trn th gii mi ngy c 24 nghn tr di 5 tui b cht, c ngha
l trung bnh c 4 giy th c mt tr di 5 tui b cht, vi mi pht c 16-17 tr
em di 5 tui b cht, v khong 8,8 triu tr em di 5 tui cht mi nm, ng
lu l trong s ny c 4 triu tr em cht di mt thng tui mi nm (s liu
nm 2008). 2 Vit Nam thnh cng trong vic gim t sut cht tr di 1 tui
t 44,4 tr di 1 tui t vong/1000 tr sinh sng nm 1990 xung cn 16 tr di
1 tui t vong/1000 tr sinh sng nm 2009. Tuy t sut cht ca tr em di 1
tui gim vt ch tiu quc gia (25 tr di 1 tui t vong/1000 tr sinh sng
nm 2010), song t trn vn ch tiu gim 2/3 t sut cht tr em di 5 tui
vo nm 2015 nh Mc tiu Pht trin Thin nin k i hi, phi lin tc tng
cng n lc v h tr nhiu hn na, c bit cc vng su, vng xa v vng
dn tc thiu s. 3
T sut cht ca tr em di 1 tui (IMR) l s tr di 1 tui cht tnh trn
1000 tr sinh sng trong thi k nghin cu, thng l mt nm. Vic khai bo s
tr di 1 tui b cht thng khng y . y l thng tin nhy cm, nn mc
khai bo s tr em di mt tui st thm ch cao hn s cht ngi ln, do cc
2
Qu Nhi ng Lin Hp quc (UNICEF), Tnh trng tr em trn th gii, xut bn thng 11 nm 2009, ti t
http://www.unicef.org/rightsite/sowc/pdfs
3
B K hoch v u t, Vit Nam tip tc chng ng thc hin cc Mc tiu Pht trin Thin nin k,xut
bn thng 12 nm 2008
68
ngi thn khng mun nhc n. Do vy, t sut ny cng cn c c lng

gin tip.
BIU 5.3: T SUT CHT CA TR S SINH (IMR) CHIA THEO CC VNG KINH T - X HI,
1999-2009
n v tnh: Tr di 1 tui t vong/1000 tr sinh sng

Ton quc
Thnh th
Nng thn
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
1999 4
2009
36,7
18,3
41,0
16,0
9,4
18,7
43,8
26,5
38,4
64,4
23,6
38,0
24,5
12,4
17,2
27,3
10,0
13,3
Nh nhn khu hc Brass chng minh c rng xc sut cht trong

khong thi gian t khi sinh n tui a, k hiu l q(a), c th c lng theo
cng thc: q(a)= 5Mx. 5Dx, trong 5Dx l t trng con cht ca cc b m nhm
tui (x, x+5) v 5Mx l h s c trng theo tui, gi l h s nhn. C 4 phng
trnh hi quy c xy dng tng ng vi 4 bng sng m hnh ca Coale v
Demeny (hi quy Trussell) c lng q(a). Phng trnh hi quy c s dng
tnh ton t sut cht ca tr s sinh 1q0 v xc xut cht gia 1 tui v 5 tui
4q1, v tui th bnh qun e0 tng ng vi gi tr q(a) trong tng m hnh bng
sng (i vi c hai gii).
Lin Hp Quc tin hc ho cc c lng gin tip v t vong bng phn
mm MORTPAK. Trong b phn mm ny, c th tc CEBCS c lng 1q0
v th tc MATCH c lng e0. Sau mt thi gian s dng th tc CEBCS,
ngi ta iu chnh li mt s h s ca phng trnh hi quy c lng q(a)
ni trn v xy dng ring mt phn mm tn l QFIVE tnh 1q0 v 4q1.
Vi s liu ca Tng iu tra 2009, phn mm QFIVE c s dng
c lng t sut cht ca tr em di 1 tui. S liu Biu 5.3 cho thy mc
4
S liu nm 1999 c iu chnh theo 6 vng kinh t-x hi
69
cht tr em gim ng k trong 10 nm qua (1999 2009). khu vc thnh th,

IMR gim t 18,3 xung 9,4 tr em t vong trn 1000 tr em sinh sng, trong khi
nng thn IMR gim t 41,0 xung 18,7 tr em t vong trn 1000 tr em
sinh sng. Mc d s st gim im phn trm ca IMR khu vc nng thn cao
hn khu vc thnh th nhng mc gim ca hai khu vc ny l khng khc
nhau nhiu (tng ng 49% v 54%). Mt khc, nm 1999, IMR ca khu vc nng
thn cao gp 2,2 ln IMR ca khu vc thnh th v n nm 2009, s khc bit
tng khng ng k (2,3 ln). iu c ngha l, s st gim IMR thi k 19992009 din ra tng i ng u c khu vc thnh th v khu vc nng thn
nhng khng c du hiu ca s thu hp khong cch v t sut ny gia hai khu
vc.
Mc d mc cht s sinh ca c nc gim ng k, song s khc bit
gia cc vng vn cn rt ln. IMR ca vng Trung du v min ni pha Bc v
Ty Nguyn vn cn kh cao, tng ng l 24,5 v 27 tr em t vong trn 1000 tr
em sinh sng.
4. Tui th bnh qun tnh t lc sinh
Nh trn cp, c th lp bng sng tng ng vi t sut cht ca tr
em di 1 tui. Tng t nh vic thay th tc CEBCS ca phn mm
MORTPAK bng phn mm QFIVE, nh nhn khu hc tin s Griffith Feeney
cng xut dng mt bng tnh xy dng bng sng thay th cho th tc
MATCH ca phn mm MORTPAK. Bng tnh ca tin s Griffith Feeney
c s dng xy dng bng sng tng ng vi t sut cht ca tr em di 1
tui c lng phn trn.
Bng sng ca dn s Vit Nam theo gii tnh c trnh by Biu 5.4.
Tui th bnh qun nm 2009 ca nam l 70,2 tui v ca n l 75,6 tui. Tui th
bnh qun c nc c tnh tng ng theo t s gii tnh khi sinh l 72,8 tui.
Tui th bnh qun c nc, nam, n nm 1999 tng ng l 68,2 tui; 66,5 tui
v 70,1 tui. Kt qu t Tng iu tra nm 1999 v 2009 cho thy tui th bnh
qun ca nam thp hn ca n. iu ny ng vi thc t Vit Nam v a s
cc x hi, mc t vong ca nam thng cao hn mc t vong ca n tt c cc
70
tui v do tui th bnh qun ca nam thng thp hn tui th bnh qun
ca n.
BIU 5.4: BNG SNG CA VIT NAM CHIA THEO GII TNH, 2009
Tui
Nam
0
1
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
80+
N
0
1
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
80+
nLx
lx
ndx
nqx
npx
nmx
Tx
ex
1
4
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
97782
388909
484555
483444
481880
479419
476561
473557
469923
464809
456708
443579
422555
390401
343909
280479
200582
183691
100000
98192
96889
96658
96327
95827
95252
94639
93882
92800
91079
88295
83868
77150
67513
54498
38463
22242
1808
1303
231
331
500
575
613
756
1082
1721
2784
4427
6718
9637
13015
16034
16222
22242
0,0181
0,0133
0,0024
0,0034
0,0052
0,0060
0,0064
0,0080
0,0115
0,0185
0,0306
0,0501
0,0801
0,1249
0,1928
0,2942
0,4217
1,0000
0,9819
0,9867
0,9976
0,9966
0,9948
0,9940
0,9936
0,9920
0,9885
0,9815
0,9694
0,9499
0,9199
0,8751
0,8072
0,7058
0,5783
0,0000
0,0185
0,0034
0,0005
0,0007
0,0010
0,0012
0,0013
0,0016
0,0023
0,0037
0,0061
0,0100
0,0159
0,0247
0,0378
0,0572
0,0809
0,1211
7022743
6924961
6536052
6051497
5568053
5086172
4606753
4130192
3656635
3186713
2721903
2265195
1821616
1399061
1008661
664752
384273
183691
70,2
70,5
67,5
62,6
57,8
53,1
48,4
43,6
38,9
34,3
29,9
25,7
21,7
18,1
14,9
12,2
10,0
8,3
1
4
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
98750
393963
491759
491291
490675
489743
488479
486877
484692
481458
476257
467973
455093
434933
402354
350391
272775
302626
100000
98619
98342
98246
98116
97923
97664
97332
96874
96188
95086
93337
90615
86335
79432
68526
52695
34152
1381
277
96
130
193
260
332
458
686
1102
1749
2722
4280
6904
10906
15831
18543
34152
0,0138
0,0028
0,0010
0,0013
0,0020
0,0027
0,0034
0,0047
0,0071
0,0115
0,0184
0,0292
0,0472
0,0800
0,1373
0,2310
0,3519
1,0000
0,9862
0,9972
0,9990
0,9987
0,9980
0,9973
0,9966
0,9953
0,9929
0,9885
0,9816
0,9708
0,9528
0,9200
0,8627
0,7690
0,6481
0,0000
0,0140
0,0007
0,0002
0,0003
0,0004
0,0005
0,0007
0,0009
0,0014
0,0023
0,0037
0,0058
0,0094
0,0159
0,0271
0,0452
0,0680
0,1129
7560088
7461338
7067376
6575617
6084326
5593650
5103907
4615428
4128551
3643858
3162401
2686144
2218171
1763079
1328145
925791
575400
302626
75,6
75,7
71,9
66,9
62,0
57,1
52,3
47,4
42,6
37,9
33,3
28,8
24,5
20,4
16,7
13,5
10,9
8,9
Ch thch:
x: tui 0, 1, 5,...,80+
n: S tui trong nhm ( 1, 4, 5, 5, 5,....)
nLx: S ngi - nm sng c t tui x n ng tui x+n
lx: S ngi sng ti ng tui x
ndx: S ngi cht gia tui x v x+n
71
nqx:
Xc sut cht t tui x n ng tui x+n

p
:
n x Xc sut sng t tui x n ng tui x+n
nmx: T sut cht c trng ca tui t x n x+n
Tx: S ngi-nm sng t ng tui x tr i
ex: K vng sng ti tui x
5. Nguyn nhn cht

Trong phiu ca Tng iu tra dn s v nh nm 2009, c mt s cu hi
dng thu thp thng tin nhm nh gi nguyn nhn cht (c bit l cc trng
hp cht do tai nn). Khi trong h c ngi cht, trong thi k iu tra, ch h s
c hi v nguyn nhn cht ca ngi cht . Cu tr li s l mt trong cc
nguyn nhn sau: bnh tt, tai nn lao ng, tai nn giao thng, tai nn khc v cc
nguyn nhn khc.
BIU 5.5: T TRNG CC TRNG HP CHT TRONG 12 THNG TRC THI IM TNG IU
TRA CHIA THEO NGUYN NHN CHT, GII TNH V CC VNG KINH T - X HI, 2009
n v tnh: Phn trm
Nguyn nhn cht

CHUNG
Ton quc
Thnh th
Nng thn
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
NAM
Ton quc
Thnh th
Nng thn
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
N
Ton quc
Thnh th
Nng thn
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
Tng
s
Bnh
Tai nn
lao
ng
Tai nn
giao
thng
Cc tai
nn
khc
Nguyn
nhn
khc
Khng
xc
nh
100,0
100,0
100,0
82,1
83,4
81,6
1,0
0,8
1,1
4,7
4,6
4,7
3,0
2,2
3,2
8,9
8,7
9,0
0,3
0,3
0,3
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
82,2
81,0
80,1
75,9
83,0
86,9
1,2
1,2
1,2
1,2
0,8
0,7
3,5
4,1
5,6
7,7
5,4
3,9
3,4
2,3
3,2
5,4
2,5
2,7
9,4
10,9
9,5
9,3
8,2
5,6
0,3
0,4
0,4
0,4
0,1
0,2
100,0
100,0
100,0
80,6
82,5
79,9
1,6
1,2
1,7
6,5
6,1
6,6
3,6
2,7
3,9
7,4
7,2
7,5
0,3
0,2
0,3
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
81,4
80,6
78,6
74,6
81,1
84,2
1,7
1,9
1,8
1,8
1,1
1,1
4,8
5,4
7,8
9,9
7,7
5,7
3,7
2,8
3,9
5,9
3,5
3,7
8,1
9,0
7,6
7,4
6,6
5,1
0,3
0,3
0,3
0,5
0,0
0,3
100,0
100,0
100,0
84,1
84,7
83,9
0,3
0,1
0,3
2,1
2,4
2,0
2,0
1,4
2,3
11,1
10,9
11,2
0,4
0,4
0,4
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
83,5
81,7
82,2
78,2
85,9
90,6
0,4
0,2
0,3
0,3
0,3
0,1
1,3
2,3
2,6
3,9
1,8
1,6
2,8
1,7
2,3
4,6
1,0
1,5
11,6
13,6
12,3
12,6
10,7
6,1
0,4
0,6
0,4
0,4
0,3
0,1
72
S liu trong Biu 5.5 cho thy, phn ln cc trng hp cht xy ra

trong 12 thng trc thi im Tng iu tra l do bnh tt (82,1%). Trong s cc
trng hp cht do tai nn, tai nn giao thng chim t trng ln nht, cao gp gn
nm ln so vi tai nn lao ng (tng ng l 4,7% v 1%). T trng cht v cc
loi tai nn ca nam gii cao gp gn 3 ln so vi n gii (11,7% so vi 4,4%).
c khu vc thnh th v khu vc nng thn v cc vng kinh t-x hi u c xu
hng tng t. Vng Ty Nguyn c t trng cc trng hp cht v tai nn giao
thng ln nht (7,7%), v cng l vng c t trng cc trng hp cht v cc loi
tai nn ln nht (14,3%).
6. T s cht m
Trong phiu iu tra mu Tng iu tra nm 2009, cc cu hi lin quan n
t vong m c hi ch h khi trong h c ph n trong tui 15-49 b cht
khng do tai nn. Trong trng hp ny, ch h s c hi xem liu c phi
ngi ph n b cht khi ang mang thai, khi sinh con, sau khi sy, no ht thai
hay cht trong vng 42 ngy sau khi hoc thai hng khng. Thng tin ny cho
php c lng s trng hp cht lin quan n thai sn.
T s cht m l mt ch tiu phn nh mc cht theo nguyn nhn cht
lin quan n qu trnh thai sn. Ch tiu ny c xc nh bng tng quan gia
s ph n cht v nhng nguyn nhn c lin quan n thai sn trong nm v s
trng hp mi sinh trong nm. Khc vi cc t s nhn khu hc khc, t s cht
m khng tnh theo n v phn nghn m tnh theo n v phn trm nghn. Ch
tiu ny cho bit, c 100.000 tr sinh sng trong nm, c bao nhiu ngi m b
cht v nhng nguyn nhn c lin quan n thai sn.
T s cht m thu c t Tng iu tra dn s nm 2009 l 69 trn 100.000
tr sinh sng. Trn thc t, t c Mc tiu Pht trin Thin nin k v gim
75% t s cht m trong giai on t 1990 n 2015 (t 233/100.000 tr sinh sng
xung khong 58/100.000 tr sinh sng) th phi u tin vic ci thin cng tc
chm sc sc khe cho ph n v m bo kh nng tip cn rng ri vi cc dch
v chm sc sc khe sinh sn, bao gm c vic tip cn vi dch v k hoch ha
gia nh, phng nga c thai ngoi mun v cung cp cc dch v chm sc thai
sn v h sinh cht lng cao.
73
74
CHNG 6
DI C V TH HA
D i c l s thay i ni c tr ca con ngi, t n v lnh th ny ti mt
lnh th khc trong mt khong thi gian nht nh. Hay ni cch khc l thay i
ni c tr trong mt khong thi gian no .
nc ta, t nhng nm bt u thi k i mi vo cui thp k 80 ca
th k 20, khi nn kinh t chuyn t k hoch ho tp trung sang kinh t th trng,
ngi dn di c nhiu hn. S liu ca cuc Tng iu tra dn s v nh nm
1999 cho thy, lung di c gia cc tnh v di c t nng thn vo thnh th
chim t trng ln trong tng s ngi di c. C nhiu nguyn nhn ngi dn
di c, nhng ch yu l tm vic lm. Do di c tc ng n qu trnh pht trin
kinh t - x hi, nn vn di c nhn c s quan tm khng nhng ca cc nh
qun l, cc nh lp chnh sch, cc nh xy dng chng trnh pht trin, m cn
ca ton x hi.
Cng nh Tng iu tra nm 1999 trc y, Tng iu tra nm 2009 thu
thp cc thng tin v di c thng qua cu hi v ni thc t thng tr 5 nm trc
thi im iu tra i vi nhng ngi t 5 tui tr ln. Mc tiu chnh ca Tng
iu tra l thu thp thng tin v di c trong nc. Mt ngi c coi l ngi di
c, nu ni thng tr hin nay v ni thng tr 5 nm trc khng cng mt
n v hnh chnh cp x 1 (trong chng ny gi l x). Xin lu rng, ti thi
im iu tra mt ngi vn thc t thng tr trong phm vi ca mt n v hnh
chnh cp x, c thay i tn gi (t x thnh phng hoc th trn, v ngc li)
so vi 5 nm trc, khng c coi l ngi di c.
Tng iu tra khng th thu thp c s liu di c thc t m ch l s liu
di c qua cc ng ranh gii hnh chnh quy nh. Tu tng mc ch nghin
cu, c th chn cc ranh gii ph hp a ra s liu di c. Biu 6.1 trnh by
cc tnh trng di c m s liu Tng iu tra c th m t da vo s thay i ni
thc t thng tr trong 5 nm trc iu tra. d dng trong cch trnh by v
phc v c hiu qu cho ngi dng tin, tt nht l xc nh ngi di c theo cc
cp hnh chnh. l 4 loi tnh trng di c sau: bt u vi nhng ngi di
1
n v hnh chnh cp x gm: x, phng v th trn.
75
chuyn trong cng mt n v hnh chnh cp huyn 2 (trong chng ny t nay v

sau gi l huyn), tnh trng di c ny gi l di c trong huyn; tip n l di c
gia cc huyn ca cng mt n v hnh chnh cp tnh 3 (trong chng ny t nay
v sau gi l tnh), gi l di c gia cc huyn; di c gia cc tnh, tc l di c t
tnh ny sang tnh khc; v di c gia cc vng kinh t-x hi. Trong cc nhm
ngi di c 3 tnh trng u tin l c lp khng giao nhau, tc l mt ngi ch
c th c tnh mt trong 3 tnh trng di c . Mt ngi di c gia cc tnh
cng c th thuc di c gia cc vng, nu hai tnh ni i v ni n thuc hai
vng khc nhau.
BIU 6.1: TNH TRNG DI C DA VO NI THNG TR 5 NM TRC THI IM
TNG IU TRA CA DN S T 5 TUI TR LN, 2009
Ni thng tr cch thi im Tng iu tra 5 nm

1. Cng x
2.1 Cng huyn
2.2.1 Cng tnh
2. Khc x
2.2 Khc huyn
2.2.2 Khc tnh
2.2.3 Khc vng
3. Nc ngoi
Tnh trng di c
Khng di c
Di c trong huyn
Di c gia cc huyn
Di c gia cc tnh
Di c gia cc vng
Nhp c quc t
1. Mc di c theo cc cp hnh chnh

Biu 6.2 trnh by quy m ca tng loi tnh trng di c ca Tng iu tra
nm 1999 v 2009. Trong biu ny, s ngi khng di c ca mi tnh trng di c
c hiu l tng dn s t 5 tui tr ln tr i s ngi di c loi hnh di c .
Trong chng ny, t sut di c c tnh cho tng loi hnh di c biu th bng s
ngi di c tnh trn 1.000 ngi t 5 tui tr ln ti thi im iu tra. S liu
cho thy, tt c cc tnh trng di c, cng di c ca thi k 2004-2009 ln
hn so vi 1994-1999. Trong , di c gia cc vng tng trng mnh nht, tng
gp 1,5 ln, t 19 ngi di c/1000 dn nm 1999 ln 30 ngi di c/1000 dn
nm 2009. Di c gia cc tnh, tng 14 im phn nghn, t 29 ngi di c/1000
dn nm 1999 ln 43 ngi di c/1000 dn nm 2009. Cn di c gia cc huyn
tng 6 im phn nghn, t 16 ngi di c/1000 dn nm 1999 ln 22 ngi di
c/1000 dn nm 2009. Mc tng trng thp nht l di c trong huyn, 2 im
phn nghn.
2
n v hnh chnh cp huyn gm: huyn, qun, th x v thnh ph thuc tnh.

n v hnh chnh cp tnh gm: tnh v thnh ph trc thuc Trung ng (C 5 thnh ph trc thuc Trung ng:
H Ni, Hi Phng, Nng, Thnh ph H Ch Minh v Cn Th).
3
76
BIU 6.2: S NGI DI C V T SUT DI C CHIA THEO TNH TRNG DI C, 1999 V 2009
Cp hnh chnh/a l
S ngi di c
(nghn ngi)
1999
2009
S ngi khng di c
(nghn ngi)
1999
2009
T sut di c
(phn nghn)
1999
2009
Di c trong huyn (2.1)
1 343
1 618
67 808
76 893
19
21
Di c gia cc huyn (2.2.1)
1 138
1 709
68 013
76 802
16
22
Di c gia cc tnh (2.2.2)
2 001
3 398
67 150
75 113
29
43
Di c gia cc vng (2.2.3)
1 334
2 361
67 817
76 150
19
30
Cc s liu trong Biu 6.2 cn cho thy, trong giai on 2004-2009, s

ngi di c tng hn 2,2 triu ngi so vi thi k 1994-1999, c bit l s ngi
di c tng theo khong cch di c. Trong khi di c trong huyn ch tng 275 nghn
ngi v di c gia cc huyn trong cng tnh tng 571 nghn ngi, th di c gia
cc tnh tng gn 1,4 triu ngi v di c gia cc vng tng hn 1 triu ngi.
Mt ln na c th thy mi quan h hu c ca di c vi s pht trin kinh
t. Thi k 2004-2009 l thi k cc khu cng nghip, ch xut c xy dng
nhiu ni trn c nc vi nhp cao. Nhng c s sn xut ny cn lao ng c
tay ngh n lm vic. Hn na, trong thi k ny ngi dn di chuyn t ti cc
thnh ph, th tm kim vic lm mu sinh. y cng l hin tng thng
gp cc nc ang pht trin.
2. Di c gia cc vng
bit chi tit hn v s thay i ca tnh hnh di c sau 10 nm, Biu 6.3
a ra thng tin v di c gia cc vng ca cc cuc Tng iu tra nm 1999 v
2009 4 . c th so snh c, cc ch tiu ca Tng iu tra nm 1999 c tng
hp theo vng hin hnh t s liu ton b.
Trong Tng iu tra 1999 c 8 vng, cn trong Tng iu tra 2009 c 6 vng.
77
Bc tranh di c theo vng, v tng th, cng ging nh Tng iu tra 1999.
Vo nm 2009 ch c 2 vng l vng nhp c (s ngi nhp c ln hn s ngi
xut c), 4 vng cn li l vng xut c (s ngi xut c ln hn s ngi nhp
c). Sau 10 nm Ty Nguyn v ng Nam B tip tc l ni thu ht dn c.
ng Nam B, trong c Thnh ph H Ch Minh, l u tu kinh t - ni n
hp dn ca lao ng c nc. Cng cn lu rng, trong lung di c n ng
Nam B, c th c mt lng khng nh l nhng ngi n y hc tp, o
to nng cao tay ngh. Sau khi hc xong h li lm vic theo nhu cu tuyn dng
ca cc c quan, t chc, cng ty, doanh nghip s ti, ni ang cn nhng lao
ng c tay ngh cao m a phng thiu.
L do ngi di c n Ty Nguyn c th khc hn. Mt dn s Ty
Nguyn cn thp, t canh tc cn nhiu, l ni thu ht dn c nng thn ca cc
tnh pha Bc n tm t canh tc, sn xut cc sn phm nng nghip xut
khu, nh c ph, cao su, ch, v.v.
Tuy nhin, sau 10 nm, cng di c n ng Nam B v Ty Nguyn
c s thay i tri chiu. T sut di c thun ca Ty Nguyn gim kh mnh,
t 76 xung cn 9 ngi di c/1000 dn, trong khi con s ca ng Nam B
tng gn 2,5 ln t 49 ln 117 ngi di c/1000 dn.
i vi 4 vng xut c, c 3 vng c t sut di c thun m tng (gi tr
tuyt i) sau 10 nm, l ng bng sng Cu Long, tng hn 4 ln t -10 ln
-42 ngi di c/1000 dn; tip sau l Bc Trung B v Duyn hi min Trung v
Trung du v min ni pha Bc, cng tng xp x gp i, tng ng l t -19 ln
-38 ngi di c/1000 dn v -10 ln -18 ngi di c/1000 dn. Ch c ng bng
sng Hng c t sut di c thun gim (gi tr tuyt i), t -11 xung -2 ngi di
c/1000 dn. ng bng sng Hng, c Th H Ni l trung tm thu ht dn
s v lao ng ln trong 10 nm qua.
r hn v bc tranh di c gia cc vng chng ta xem xt ring tnh hnh
nhp c v xut c ca cc vng thay i sau 10 nm nh th no.
V nhp c, ba vng, Trung du v min ni pha Bc, Bc Trung B v
Duyn hi min Trung v ng bng sng Cu Long, c t sut nhp c gn nh
khng thay i hoc thay i khng ng k trong giai on 1999-2009. Ba vng
78
cn li c s thay i tri chiu. Trong khi t sut nhp c ca Ty Nguyn gim

t 93 xung 36 ngi nhp c/1000 dn, con s ca ng Nam B v ng
bng sng Hng tng, tng ng l t 63 ln 127 ngi nhp c/1000 dn v t 11
ln 16 ngi nhp c/1000 dn.
V xut c, trong thi k 1999-2009, hai vng, ng bng sng Hng v
ng Nam B, c t sut xut c gim nh, tng ng t 21 xung 18 ngi xut
c/1000 dn v t 14 xung 10 ngi xut c/1000 dn. Bn vng cn li c t
sut xut c tng t 1,5 n hn 3 ln. Con s tng mnh nht l thuc v ng
bng sng Cu Long (t 14 ln 46 ngi xut c/1000 dn), tip sau l ca Bc
Trung B v Duyn hi min Trung (t 26 ln 45 ngi xut c/1000 dn). Mc
tng thp nht ca t sut xut c l xp x 1,5 ln thuc v Trung du v min ni
pha Bc v Ty Nguyn.
Biu 6.4 cho chng ta thy r hn v xu hng di c ca ngi dn gia cc
vng trong 5 nm trc thi im Tng iu tra nm 2009. Nh cp trn,
trong 5 nm trc Tng iu tra, ch c ng Nam B v Ty Nguyn c nhp c
thun.
Cng nh cp trn, s liu ca Biu 6.4 cho thy nhng ngi
chuyn i khi vng mnh ang c tr trong c nc thng chn ni n l ng
Nam B, ngoi tr nhng ngi sng Trung du v min ni pha Bc. Gn ba
phn nm (160 nghn ngi, chim 59%) nhng ngi xut c ca vng ny chn
ni n l ng bng sng Hng, ni c thnh ph H Ni; ch c hn mt phn
t (73 nghn ngi, chim 27%) chn ni n l ng Nam B.
Hu ht nhng ngi chuyn i ca cc vng khc u a thch n ng
Nam B, c bit l ng bng sng Cu Long. Hu ht nhng ngi chuyn i
ca vng ny n ng Nam B (97%).
Trong 5 nm trc Tng iu tra dn s 2009, c ti gn 1,6 triu ngi
trong c nc chuyn n vng ng Nam B. S lng ngi chuyn n ng
Nam B ln nht l t ng bng sng Cu Long (713 nghn ngi), tip sau l t
Bc Trung B v Duyn hi min Trung (570 nghn ngi) v ng bng sng
Hng (195 nghn ngi).
79
80
16 158
3 497
9 257
14 781
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long

15 802
12 906
4 569
17 292
17 931
10 011
78 511
67
580
326
114
163
84
1 334
70
1635
166
110
289
91
2 361
211
125
60
425
333
180
1 334
1999
734
125
125
775
331
271
2 361
2009
-144
455
266
-311
-170
-96
1999
-664
1510
41
-665
-42
-180
2009
S ngi di
c thun
(+/-)
(nghn
ngi)
63
93
11
19
1999
127
36
16
30
2009
T sut nhp
c 5 nm
trc iu tra
(o/oo)
14
14
17
26
21
18
19
1999
46
10
27
45
18
27
30
2009
T sut xut
c 5 nm
trc iu
tra (o/oo)
Ch thch: S liu ca cuc Tng iu tra dn s v nh nm 1999 biu ny c tnh cho 6 vng kinh t - x hi hin hnh t s liu ton b.
15 507
9 859
69 059
2009
1999
2009
1999
ng bng sng Hng
Ton quc
Vng kinh t - x hi
S ngi nhp
c
(nghn ngi)
S ngi
t 5 tui tr ln
(nghn ngi)
S ngi
xut c
(nghn
ngi)
BIU 6.3: S NGI NHP C, S NGI XUT C V T SUT DI C TRONG 5 NM TRC IU TRA
CHIA THEO CC VNG KINH T - X HI, 1999 V 2009
-10
49
76
-19
-11
-10
1999
-42
117
-38
-2
-18
2009
T sut di c
thun 5 nm
trc iu
tra (o/oo)
i vi 4 vng xut c (di c thun c gi tr m), Bc Trung B v Duyn

hi min Trung v ng bng sng Cu Long c s lng ln nht, tng ng l
665 v 664 nghn ngi. Con s ca ng bng sng Hng l thp nht.
T nhng kt qu cp trn c th kt lun rng, l do ch yu lm cho
ngi di c la chn vng chuyn n l vic lm. L do quan trng tip theo l
khong cch di chuyn, a s ngi di c thch chuyn n nhng vng ln cn.
iu ny cng d hiu vi ngi Vit Nam, khi di c vn mun c khong cch
gn vi qu hng, ngi thn. C th l, hu ht ngi di c ca ng bng sng
Cu Long thng chuyn n ng Nam B.
BIU 6.4: NI THC T THNG TR TI 1/4/2004 V 1/4/2009
CHIA THEO CC VNG KINH T - X HI
Ni thc t thng tr vo thi im 1/4/2004
S ngi (000')
ng Nam B
ng bng sng Cu
Long
Nhp c
Xut c
125
734
2 361
2 361
70
13
91
270
-180
160
98
19
289
331
-42
29
29
36
110
775
-665
Ty Nguyn
27
29
79
23
166
125
41
ng Nam B
73
195
570
83
713
1 635
125
1 510
15
43
70
734
-664

ng bng sng Hng
ng bng sng Cu Long
Di c thun
Ty Nguyn
125
Bc Trung B v Duyn
hi min Trung
775
ng bng sng Hng

331
Tng s*
Trung du v min ni
pha Bc
270
Ni thc t thng tr vo thi

im 1/4/2009
*Tng s c th khng bng tng cc thnh phn v l do lm trn
3. Di c gia cc tnh
Biu B.12, Phn III trnh by s liu di c gia cc tnh trong 5 nm trc
iu tra Tng iu tra nm 2009.
i vi Tng iu tra 2009, mt phn t s tnh (15/63 tnh) c t sut di c
thun dng (s lng ngi nhp c ln hn ngi xut c), s cn li c t sut
81
di c thun m (s lng ngi xut c ln hn ngi nhp c). Mt s tnh c di

c thun dng cao nht l Bnh Dng (340 ngi di c/1000 dn), Thnh ph
H Ch Minh (136 ngi di c/1000 dn), Nng (77 ngi di c/1000 dn),
ng Nai (66 ngi di c/1000 dn), k Nng (66 ngi di c/1000 dn) v H
Ni (50 ngi di c/1000 dn). Nhng con s ny cho thy, c 3 ngi ca Bnh
Dng th c mt ngi n t tnh khc trong 5 nm gn y; c 10 ngi ca
Thnh ph H Ch Minh th c mt ngi chuyn n t tnh khc. Nhng a
phng c t sut nhp c cao, cn quan tm c bin php ph hp v hiu qu
nhm m bo cc iu kin sng cho ngi nhp c, nh nh , vic lm, trng
hc
Cc tnh c t sut di c thun m cao nht l Thanh Ho (-68 ngi/1000
dn); Bn Tre (-67 ngi di c/1000 dn); H Tnh (-65 ngi di c/1000 dn),
Tr Vinh (-61 ngi di c/1000 dn), C Mau (-57 ngi di c/1000 dn), Thi
Bnh (-57 ngi di c/1000 dn), H Nam (-54 ngi di c/1000 dn), Nam nh
(-53 ngi di c/1000 dn) v Vnh Long (-52 ngi di c/1000 dn).
Nh ni trn, ng Nam B l vng c t sut di c thun dng. Hu
ht cc tnh ca vng ny u c t sut di c thun dng, tr Bnh Phc v Ty
Ninh c t sut di c thun m. Ngi di c Bnh Phc v Ty Ninh chn nhng
tnh pht trin hn trong vng chuyn n sinh sng. Hu ht cc tnh Ty
Nguyn cng c t sut di c thun dng, tr k Lk l tnh xut c. iu ny
ch yu l do sau khi tch tnh k Lk (c) thnh 2 tnh k Lk (mi) v k
Nng, c hin tng phn b li dn s, c bit l cn b cng nhn vin v
cc thnh vin trong gia nh cho k Nng, dn n t sut di c thun dng
ca k Nng kh cao, trong khi k Lk (mi) c t sut di c thun m.
Mc d ng bng sng Hng c t sut di c thun m, nhng khng c g
ngc nhin khi c 3 tnh u tu kinh t ca vng kinh t trng im Bc B l H
Ni, Hi Phng v Qung Ninh c t sut di c thun dng.
a s cc tnh ca Trung du v min ni pha Bc c t sut di c thun m,
tr hai tnh Lai Chu (do phn b li dn c sau khi tch tnh) v Sn La (c th l
do vic xy dng Thu in Sn La thu ht nhiu cng nhn c tay ngh n
lm vic) dn n c t sut di c thun dng.
82
BN 6.1: T SUT DI C THUN GIA CC TNH, 2009
02
12
10
11
04
06
08
15
20
19
25
14
24
26
01
17
22
33
27 30
35
31
34
36
37
38
-30
40
-10
40
n v tnh: Phn nghn
V4.Ty Nguyn
62. Kon Tum
64. Gia Lai
66. k Lk
67. k Nng
68. Lm ng
42
44
V5. ng Nam B
70. Bnh Phc
72. Ty Ninh
74. Bnh Dng
75. ng Nai
77. B Ra-Vng Tu
79. Tp H Ch Minh
45
46
48
49
V6. ng bng sng Cu Long

80. Long An
82. Tin Giang
83. Bn Tre
84. Tr Vinh
86. Vnh Long
87. ng Thp
89. An Giang
91. Kin Giang
92. Cn Th
93. Hu Giang
94. Sc Trng
95. Bc Liu
96. C Mau
51
62
52
64
54
66
56
67
70
68
72
74
80
89
87
92
91
75
60
79
77
82
83
86
84
93
94
95
96
83
58
V1. Trung du v
min ni
pha Bc
02. H Giang
04. Cao Bng
06. Bc Kn
08. Tuyn Quang
10. Lo Cai
11. in Bin
12. Lai Chu
14. Sn La
15. Yn Bi
17. Ho Bnh
19. Thi Nguyn
20. Lng Sn
24. Bc Giang
25. Ph Th
V2. ng bng
sng Hng
01. H Ni
22. Qung Ninh
26. Vnh Phc
27. Bc Ninh
30. Hi Dng
31. Hi Phng
33. Hng Yn
34. Thi Bnh
35. H Nam
36. Nam nh
37. Ninh Bnh
V3. Bc Trung B
v Duyn hi
min Trung
38. Thanh Ho
40. Ngh An
42. H Tnh
44. Qung Bnh
45. Qung Tr
46. Tha Thin Hu
48. Nng
49. Qung Nam
51. Qung Ngi
52. Bnh nh
54. Ph Yn
56. Khnh Ho
58. Ninh Thun
60. Bnh Thun
4. th ha
Khng c mt nh ngha chun v khu vc thnh th. Lin hp quc khuyn
ngh cc nc t xc nh dn s thnh th theo c th ring ca mi nc.
nc ta, khu vc thnh th bao gm cc qun ni thnh, cc phng ni th v th
trn. Tt c cc n v hnh chnh cn li (x) u thuc khu vc nng thn.
th ho ca nc ta bt u din ra nhanh hn vo cui nhng nm 1980
cng vi thi gian bt u ca nn kinh t chuyn i. th pht trin ph thuc
vo s pht trin ca nn kinh t. Hin nay qu trnh th ho ca th gii c hai
hnh thc ngc nhau. cc nc pht trin, l th ho khuch tn, tc l dn
c thnh th c xu hng tr v sng khu vc ngoi vi hoc nng thn. Cn
cc nc ang pht trin, nh Vit Nam, dn c nng thn ko v th tm vic
lm v sinh sng.
Ti thi im 1/4/2009, Vit Nam c 29,6% dn s sng khu vc
thnh th so vi 23,7% vo nm 1999 (xem Biu 6.5). T trng dn s thnh th
ca nc ta thp hn so vi con s ca Bruney (72%), Malaysia (68%),
Philippines (63%), Indonesia (48%), Thi Lan (36%) v Myanma (31%); ch cao
hn mt cht so vi ca Cm-pu-chia (15%), ng Timo (22%) v Lo (27%) 5 .
Trong thi k 1999-2009, dn s thnh th tng kh nhanh vi t l tng
bnh qun l 3,4%/nm. Trong khi con s ca khu vc nng thn l 0,4%/nm.
Trong nhiu nm qua, t sut sinh th ca khu vc nng thn cao hn ca
khu vc thnh th v t sut cht th chnh lch khng ng k gia hai khu vc.
V vy, nhng con s trn cho thy c lung di c ln t nng thn vo thnh th.
Cng cn lu rng, ngoi lung di c t nng thn vo thnh th, tham gia vo
qu trnh th ho cn c c s thay i ranh gii hnh chnh (t x tr thnh th
trn hoc phng).
Gia hai cuc Tng iu tra 1999 v 2009, dn s c nc tng 9,47
triu ngi, trong 7,3 triu ngi (chim 77%) tng ln khu vc thnh th v
khong 2,17 triu ngi (chim 23%) tng ln khu vc nng thn.
5
Ngun: Population Reference Bureau, 2008 World Population Data Sheet.
84
BIU 6.5: S LNG V T TRNG DN S THNH TH, 1979-2009
Nm
1979
1989
1999
2009
S lng (nghn ngi)

10 094
12 463
18 077
25 374
T trng (%)
19,2
19,4
23,7
29,6
Biu 6.6 trnh by s lng dn s, dn s thnh th v t trng dn s chia

theo vng. ng Nam B l vng c t trng dn s thnh th cao nht, dn s
thnh th chim 57,1% (nm 1999 l 55,1%), ng th hai l ng bng sng
Hng vi 29,2% dn s thnh th (nm 1999 l 21,0%). Xt v tc tng trng,
th th ho ng bng sng Hng tng nhanh hn so vi ng Nam B.
BIU 6.6: S LNG DN S, DN S THNH TH, T TRNG DN S THNH TH
CHIA THEO CC VNG KINH T - X HI, 2009
Ton quc
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
Tng s dn
(nghn ngi)
85 790
11 064
19 578
18 835
5 107
14 025
17 179
Tng s dn
thnh th (nghn
ngi)
25 374
1 772
5 721
4 530
1 419
8 009
3 922
T trng
dn thnh th (%)
29,6
16,0
29,2
24,1
27,8
57,1
22,8
S liu ca Biu 6.7 cho thy, trong thi gian trc T ng iu tra 5 nm, s
ngi nhp c thun t nng thn vo thnh th l 1.395.000 ngi (nm 1999 l
768.000 ngi). Tc ca lung di c ny tng gn gp i sau 10 nm. Bnh
qun mc nhp c ng gp 0,57 im phn trm cho t l gia tng dn s hng
nm ca khu vc thnh th. ng thi, lung di chuyn ny lm gim tc
tng dn s hng nm khu vc nng thn 0,23 im phn trm.
BIU 6.7: CC LUNG DI C GIA THNH TH V NNG THN, 2009
S ngi v hng di c (nghn ngi)

Nng thn
n thnh th
1 943
Thnh th
n nng thn
548
S nhp c thun
ca thnh th
1 395
85
nh hng ca di c nng thn-thnh

th n t l gia tng dn s (%)
Nng thn
Thnh th
-0,23
0,57
86
CHNG 7
GIO DC
Vit Nam t c nhng thnh tu to ln trong lnh vc gio dc, c
nc hon thnh cng tc xa m ch, ph cp gio dc bc tiu hc v ang
thc hin ph cp trung hc c s. Vit Nam c mt h thng gio dc quc dn
kh hon chnh, thng nht v phong ph vi y cc cp hc, cc loi hnh
gio dc v trnh o to t mm non n sau i hc, mng li cc trng
ph thng, dy ngh v o to chuyn nghip c xy dng rng khp trn ton
quc.
c c s liu y hn v bc tranh tnh hnh gio dc hin nay ca
Vit Nam, cc cu hi thu thp thng tin v tnh hnh i hc c a ra i vi
tt c dn s t 5 tui tr ln. Ging nh Tng iu tra nm 1999, cc cu hi v
tnh hnh i hc, bc hc cao nht t c v kh nng bit c bit vit
c thit k v a vo phiu iu tra. ng lu l thng tin v lp hoc nm
hc cao nht cp hc cao nht tng hc cng c thu thp, y l ln u
tin loi thng tin ny c thu thp trong Tng iu tra Vit Nam, p ng
yu cu ca h thng ch tiu thng k quc gia v theo bng phn loi gio dc
o to mi nht.
1. Tnh hnh i hc
ang i hc bao gm ang hc mt trong cc trng trong h thng gio
dc quc dn ca nc ta. S liu ca Biu 7.1 cho thy gn mt phn t dn s
ang theo hc mt trng no (24,7%). Trong vng 20 nm qua, t trng phn
trm dn s t 5 tui tr ln cha bao gi n trng gim i ng k, nm
2009 ch c 5,1% dn s cha bao gi i hc, thp hn 4,7 im phn trm so vi
nm 1999.
BIU 7.1: T TRNG DN S T 5 TUI TR LN CHIA THEO TNH HNH I HC, 1989-2009
n v tnh: Phn trm
Tnh hnh i hc
Tng s
ang i hc
thi hc
Cha bao gi i hc
1989
1999
2009
100,0
100,0
100,0
23,6
27,6
24,7
58,4
62,6
70,2
18,0
9,8
5,1
Ngun: 1989 v 1999: Ban Ch o Tng iu tra dn s v nh Trung ng, "Tng iu tra dn s v nh
Vit Nam 1999: Kt qu iu tra mu", NXB Th gii, 2000, Biu 8.1, trang 63.
87
Hnh 7.1 cho thy, t trng cha i hc ca n cao hn ca nam (6,7% so

vi 3,5%). S liu cng cho thy c s khc bit v tnh hnh i hc theo thnh th
v nng thn, t trng dn s cha bao gi i hc khu vc nng thn cao gp i
so vi khu vc thnh th (6,2% so vi 2,6%).
HNH 7.1: T TRNG DN S T 5 TUI TR LN CHIA THEO TNH HNH I HC, GII TNH V
THNH TH/NNG THN, 2009
ang i hc
100%
thi hc
Cha bao gi n trng
1,8
3,3
4,2
71,0
72,3
70,5
23,6
27,1
24,4
Nam
3,5
6,7
70,7
69,7
25,8
Nam
8,1
90%
80%
70%
60%
68,6
50%
40%
30%
20%
10%
25,3
23,3
Nam
0%
Chung
Thnh th
Nng thn
Ty Nguyn v Trung du v min ni pha Bc c t l cha i hc cao nht

c nc v cao hn mc i hc chung ca c nc (tng ng l 8,9 v 10,4 phn
trm), y l 2 vng tp trung cc dn tc t ngi, a hnh i li kh khn v iu
kin kinh t thp hn so vi cc vng khc.
BIU 7.2: T TRNG DN S T 5 TUI TR LN CHIA THEO TNH HNH I HC,
n v tnh: Phn trm
Tng s
ang i hc
thi hc
Cha bao
gi i hc
Ton quc
100,0
24,7
70,2
5,1
Thnh th
100,0
25,7
71,6
2,6
Nng thn
100,0
24,3
69,5
6,2
100,0
24,8
64,8
10,4
ng bng sng Hng
100,0
25,4
72,4
2,2
100,0
27,5
68,2
4,2
Ty Nguyn
100,0
29,8
61,3
8,9
ng Nam B
100,0
22,9
73,9
3,2
ng bng sng Cu Long
100,0
20,7
72,7
6,6
88
Hnh 7.2 cho thy t trng cha i hc ca n cao hn nam, hay ni cch
khc, ph n b thit thi hn nam gii v hng th gio dc. Tuy nhin, hai
ng th gn nhau nhm tui tr v cng cch xa nhau nhng tui gi
hn, phn nh s khc bit ca t trng cha i hc theo gii c thu hp ng
k trong nhng nm gn y.
HNH 7.2: T TRNG DN S T 10 TUI TR LN CHA BAO GI N TRNG C TRNG
THEO TUI V GII TNH, 2009
Phn trm
50
Nam
40
30
20
10
Nhm tui
0
10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84
85+
Nhng iu cp trn cho thy tnh hnh i hc trong qu kh km hn

so vi nhng nm gn y v ca n km hn ca nam, khng nh hai khuynh
hng ng hnh ca gio dc l s ci thin chung v mc i hc v ngy
cng thu hp s khc bit v gii.
nhiu nc trn th gii, nhng ngi c trnh chuyn mn k thut
thp thng chim t trng cao, v t trng gim dn i vi cc loi trnh
chuyn mn k thut cao hn. S liu Biu 7.3 cho ta thy rt r s mt cn i
trong c cu o to sau ph thng hin nay. Trong s nhng ngi t 15 tui tr
ln ang theo hc cc trng chuyn nghip trn ton quc, c ti hn 53% hin
ang theo hc cc trng i hc v trn i hc. Nu gp c s ngi ang hc
cao ng vi nhm ang hc trnh i hc v trn i hc th i ng ny s
chim gn 80%. S mt cn i ny l tnh trng chung i vi c 2 gii nam, n
v 2 khu vc thnh th, nng thn. p lc vo i hc lun l tm l nng
trong x hi ta hin nay. Vic hc sinh ch la chn thi vo cc trng i hc l
89
h qu tt yu ca nh hng o to cho thanh nin khng theo st nhu cu pht

trin kinh t - x hi.
BIU 7.3: T TRNG DN S T 15 TUI TR LN ANG I HC CHIA THEO
TRNH CHUYN MN K THUT, GII TNH, THNH TH/NNG THN
n v tnh: Phn trm
Gii tnh/ni c tr/cc vng kinh t - x hi

Ton quc
Nam
N
Thnh th
Nng thn
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
Tng s
S cp
Trung
cp
Cao
ng
i hc
tr ln
100,0
100,0
1,7
2,4
20,5
21,1
24,5
22,7
53,3
53,8
100,0
1,0
19,9
26,3
52,8
100,0
1,3
16,6
22,6
59,5
100,0
2,6
28,4
28,1
40,8
100,0
2,4
27,8
23,4
46,3
100,0
1,3
18,6
27,3
52,8
100,0
1,8
24,0
28,3
45,8
100,0
2,3
19,6
15,5
62,6
100,0
1,5
17,6
21,3
59,6
100,0
2,7
23,4
20,0
53,9
Ty Nguyn l vng c c cu hc sinh theo hc cc trng chuyn nghip

bt hp l nht, c hn 60% ang theo hc cc trng i hc v trn i hc, cao
hn mc chung ca ton quc gn 10 im phn trm (62,6% so vi 53,3%), cao
hn c 2 vng trung tm kinh t - chnh tr ln ca nc ta l ng Nam B v
ng bng sng Hng, ni c mt cc trng i hc v cao ng cao nht c
nc.
2. T l nhp hc chung v t l nhp hc ng tui
Theo Lut Gio dc Vit Nam, h thng gio dc ph thng ca Vit Nam
c chia thnh 3 cp, vi nhng quy nh c th v thi gian v tui nh sau:
(1) cp tiu hc: t lp 1 n lp 5 v tui ca hc sinh vo hc lp 1 l ng 6
tui; (2) cp trung hc c s (THCS): t lp 6 n lp 9 v hc sinh vo hc lp 6
phi hon thnh chng trnh tiu hc v c tui l ng 11 tui; (3) cp trung hc
ph thng (THPT): t lp 10 n lp 12 v hc sinh vo hc lp 10 phi c bng
THCS v c tui l ng 15 tui. Ngoi gio dc ph thng, cn c gio dc i
hc bao gm: cao ng, i hc, thc s, tin s; trong phn phn tch ny, ch
90
cp n t s nhp hc ca trnh cao ng v i hc, vi thi gian ph bin t

3 n 4 nm, tui bt u vo hc ph bin l t 18 tui.
T l nhp hc l ch tiu phn nh u vo ca gio dc. T l nhp hc
chung l s hc sinh/sinh vin ang tham gia vo mt cp gio dc, khng k tui
tnh trn 100 ngi trong tui n trng ca cp hc . T l nhp hc ng tui
l s hc sinh/sinh vin trong tui n trng ca mt cp hc ang tham gia vo
cp hc tnh trn 100 ngi trong tui n trng ca cp hc .
Biu 7.4 cho bit t l nhp hc chung v t l nhp hc ng tui chia theo
cc cp hc. S liu cho thy, c nc ph cp xong gio dc bc tiu hc. V
gio dc cp THCS, mc ph cp chung c nc t 89,5%. cp tiu hc,
mc ph cp gio dc khng c s khc bit gia thnh th v nng thn
(101,6% so vi 103,3%). Trnh cng cao th khong cch chnh lch v ph cp
gio dc gia thnh th v nng thn cng ln, c th: cp THCS, mc chnh
lch gia thnh th v nng thn l 5,6 im phn trm; cp THPT, mc chnh
lch l 16,2 im phn trm v trnh cao ng v i hc, mc chnh lch l
42,9 im phn trm.
BIU 7.4: T L NHP HC CHUNG V T L NHP HC NG TUI CHIA THEO
CC CP HC, THNH TH/NNG THN V CC VNG KINH T - X HI, 2009
n v tnh: Phn trm
T l nhp hc chung
Ton quc
Thnh th
Nng thn
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
T l nhp hc ng tui
Tiu
hc
THCS
THPT
Cao
ng
v H
Tiu
hc
THCS
THPT
Cao
ng
v H
102,9
89,5
64,4
25,1
95,5
82,6
56,7
16,3
101,6
93,8
76,5
54,0
97,2
88,8
68,4
36,2
103,3
88,2
60,3
11,1
94,9
80,6
52,8
6,7
103,0
88,1
57,3
12,0
92,0
77,2
48,6
5,7
102,4
98,6
81,3
39,8
97,8
93,9
74,9
27,1
102,5
93,6
69,0
22,4
96,4
86,8
61,9
14,2
104,1
83,7
57,9
13,7
93,1
74,9
48,7
7,0
102,0
89,5
60,9
34,7
96,8
83,5
52,7
23,5
103,9
78,1
48,5
13,3
94,3
71,5
40,4
8,1
S liu cho thy, c s ngc chiu v mc ph cp gio dc hai vng

ng bng ln ca nc ta. Trong khi ng bng sng Cu Long, t l nhp hc
91
chung cp THCS, THPT v cao ng, i hc l thp nht c nc (tng ng l

78,1%, 48,5% v 13,3%) th ng bng sng Hng, cc con s ny li cao nht
c nc (tng ng l 98,6%, 81,3% v 39,8%). iu ny cho thy, ph cp gio
dc cp THCS v cp THPT l vn ng quan tm ca ng bng sng Cu
Long.
3. Tnh hnh bit c bit vit
Bit c bit vit (bit ch) l kh nng c v vit mt on vn n gin
trong sinh hot hng ngy bng ting quc ng, ting dn tc hoc ting nc
ngoi. Cu hi v tnh trng bit c bit vit c hi i vi nhng ngi cha
hon thnh bc tiu hc (hc ht lp 5), v gi thit l tt c nhng ngi c trnh
hc vn trn bc hc u bit c bit vit. T l bit ch l mt trong nhng
s o chung nht phn nh u ra ca gio dc, n c nh ngha l s phn trm
nhng ngi bit ch ca mt tui nht nh trong tng dn s ca tui .
Kt qu ca cuc Tng iu tra dn s v nh nm 2009 cho thy t l bit
ch ca dn s 10 tui tr ln l 94%. Trong 10 nm qua, t l bit ch ca n
tng 3,8 im phn trm trong khi t l ny ca nam ch tng 1,7 im phn trm
lm cho chnh lch v t l bit ch gia nam v n c thu hp (tng ng l
96,0% v 92,0%). Nhn chung, bt bnh ng gii trong gio dc c s Vit Nam
gn nh c xa b.
BIU 7.5: T L BIT CH CA DN S T 10 TUI TR LN CHIA THEO GII TNH, 1989-2009
n v tnh: Phn trm
Gii tnh
Tng s
Nam
N
1989
1999
2009
88,2
92,8
91,1
94,3
94,0
96,0
84,2
88,2
92,0
Ngun: 1989 v 1999: Ban Ch o Tng iu tra dn s v nh Trung ng, "Tng iu tra dn s v nh
Vit Nam 1999: Kt qu iu tra mu", NXB Th gii, 2000, trang 68.
T l bit ch ca thnh th cao hn nng thn do c khong cch pht trin

gia thnh th v nng thn. Tuy nhin trong nhng nm gn y, nh c chnh
sch ph cp gio dc tiu hc v xa m ch, nn s chnh lch v t l bit ch
gia khu vc thnh th v nng thn l rt thp - di 5 phn trm (96,9% khu
vc thnh th v 92,0% khu vc nng thn).
92
ng bng sng Hng l vng c t l bit ch cao nht (97,1%), thp nht
l vng Trung du v min ni pha Bc (87,3%), y cng l vng c s chnh
lch v t l bit ch gia thnh th v nng thn cao nht c nc - 11,6 im
phn trm, tip theo l Ty Nguyn vi mc chnh lch thnh th - nng thn trn
10,7 im phn trm trong khi mc chnh lch ny cc vng cn li ch khong 3
im phn trm (Biu 7.6).
BIU 7.6: T L BIT CH CA DN S T 15 TUI TR LN CHIA THEO GII TNH,
n v tnh: Phn trm
Tng s
Ton quc
Nam
N
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
Thnh th
Nng thn
Chnh lch thnh

th - nng thn
93,5
95,8
97,0
98,0
92,0
94,8
5,0
3,2
91,4
96,0
89,3
6,7
87,3
97,0
85,3
11,6
97,1
98,7
96,5
2,2
93,9
96,4
93,1
3,2
88,7
96,2
85,5
10,7
96,4
97,6
94,7
2,9
91,6
94,0
90,9
3,1
HNH 7.3: T L BIT CH CA DN S T 15 TUI TR LN C TRNG THEO TUI V GII TNH

Phn trm
100
80
60
40
Nam
20
Nhm tui
0
15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84
85+
Hnh 7.3 cho bit t l bit ch ca dn s t 15 tui tr ln theo nhm tui.

S liu ny cho thy t l bit ch ca Vit Nam c ci thin ng k trong
my thp k qua. Cng nhm tui tr hn th t l bit ch cng cao, ng thi
93
s khc bit v t l bit ch gia nam v n cng c thu hp dn trong cc

nhm tui tr. Hai ng th v t l bit ch ca nam v n gn nhau nhm
tui tr v cng cch xa nhau nhng nhm tui t 50 tr ln cho thy trong qu
kh ph n b thit thi hn nam gii trong hc vn, nhng s bt bnh ng ny
c thu hp ng k trong nhng nm gn y.
4. Trnh gio dc t c
4.1 Trnh hc vn
Hc vn l mt trong nhng ch tiu quan trng phn nh cht lng dn s.
Trong Tng iu tra dn s v nh 2009, trnh hc vn c phn t theo 5
nhm, gm: (1) cha i hc, (2) cha tt nghip tiu hc, (3) tt nghip tiu hc,
(4) tt nghip trung hc c s (THCS) v (5) tt nghip trung hc ph thng tr
ln (THPT+).
S liu trong Biu 7.7 cho thy s ngi c trnh hc vn t trung hc c
s tr ln ca c nc chim 44,5% tng dn s t 5 tui tr ln. C s chnh lch
v trnh hc vn gia thnh th v nng thn. Nm 2009, t trng nhng ngi
c trnh hc vn t trung hc ph thng tr ln ca thnh th l 37,4%, cao hn
23,6 im phn trm so vi nng thn.
BIU 7.7: T TRNG DN S T 5 TUI TR LN CHIA THEO TRNH HC VN T C,
n v tnh: Phn trm
Tng
s
Cha
i hc
Cha tt
nghip
tiu hc
Tt
nghip
tiu hc
Tt
nghip
THCS
Tt
nghip
THPT+
Ton quc
100,0
5,1
22,7
27,6
23,7
20,8
Thnh th
100,0
2,6
16,7
22,9
20,4
37,4
Nng thn
100,0
6,2
25,3
29,6
25,1
13,8
100,0
10,3
22,7
25,6
23,1
18,3
ng bng sng Hng
100,0
2,2
15,8
18,9
33,0
30,1
100,0
4,2
22,2
28,6
25,9
19,1
Ty Nguyn
100,0
8,9
25,7
30,9
20,8
13,7
ng Nam B
100,0
3,1
19,7
29,1
21,0
27,2
ng bng sng Cu Long
100,0
6,6
32,8
35,6
14,3
10,7
94
C s khc bit ng k trnh hc vn gia cc vng. Hai vng c mc

pht trin cao nht v kinh t - x hi cng l ni thu ht mnh s ngi c hc
vn cao l ng bng sng Hng v ng Nam B. Ti hai vng ny, s ngi tt
nghip THPT tr ln chim tng ng 30,1% v 27,2% dn s ca vng. ng
bng sng Cu Long v Ty Nguyn l hai vng c t trng nhng ngi cha tt
nghip tiu hc cao nht (cc con s tng ng l 32,8% v 25,7% dn s ca
vng). y cng l nhng vng c t trng tt nghip trung hc ph thng tr ln
thp nht, c bit l ng bng sng Cu Long (10,7% - ch hn mt na mc
chung ca c nc).
4.2 Trnh chuyn mn k thut
S liu trong Biu 7.8 cho thy trong nhm dn s t 15 tui tr ln, c n
86,7% khng c trnh chuyn mn k thut. Trong c nc, s ngi c trnh
chuyn mn k thut t s cp n trn i hc chim mt t trng rt thp
(13,3%), cn s ngi c trnh i hc v trn i hc ch chim mt phn rt
nh (4,4%). y thc s l mt con s ng bo ng i vi lc lng lao ng
ca nc ta - lng cung lao ng rt di do, nhng lao ng c tay ngh cao li
qu thiu.
BIU 7.8: T TRNG DN S T 15 TUI TR LN CHIA THEO TRNH CHUYN MN
K THUT, GII TNH, THNH TH/NNG THN V CC VNG KINH T - X HI, 2009
n v tnh: Phn trm
Gii tnh/ni c tr/

cc vng kinh t - x hi
Ton quc
Nam
N
Thnh th
Nng thn
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
Khng c
trnh
CMKT
S
cp
Trung
cp
Cao
ng
i hc
tr ln
100,0
86,7
2,6
4,7
1,6
4,4
100,0
84,3
3,7
5,5
1,4
5,1
100,0
88,9
1,5
4,0
1,8
3,7
100,0
74,6
4,4
7,6
2,5
10,8
100,0
92,0
1,8
3,5
1,2
1,5
100,0
86,7
2,4
6,4
1,8
2,8
100,0
80,6
3,5
6,8
2,3
6,8
100,0
87,8
2,1
4,8
1,7
3,6
100,0
90,2
1,9
3,8
1,3
2,8
100,0
84,2
3,6
3,8
1,6
6,6
100,0
93,4
1,4
2,2
0,9
2,1
Tng s
95
C khong cch kh ln gia thnh th v nng thn v s ngi c o

to chuyn mn k thut tt c cc trnh o to. T l c o to t trnh
cao ng tr xung khu vc thnh th cao gp hn 2 ln khu vc nng thn.
Ring i vi trnh i hc v trn i hc th t l ngi c o to thnh
th cao gp 7 ln so vi khu vc nng thn.
Quan st cp vng, hai vng ng bng sng Hng v ng Nam B
l ni tp trung ng s ngi c o to, nhng t trng tt nghip i hc v
trn i hc cng ch chim mt t l rt khim tn trong tng s ngi t 15 tui
tr ln, tng ng l 6,8 v 6,6 phn trm. Thp nht l ng bng sng Cu
Long, ch c 2,1% c trnh i hc v trn i hc, y l va la ln nht nc
v l vng c t trng dn s trn 15 tui khng c trnh chuyn mn k thut
cao nht c nc (93,4%).
Trong nhiu nm qua, vic pht trin o to chuyn mn k thut c
nhng bc ci thin, tuy nhin s mt cn i trong c cu o to ngh thc s
l vn v cn c chnh sch iu chnh ph hp. Vit Nam vn ang v s cn
nhu cu v lao ng cht lng cao v lnh ngh, nhng r rng lng cung hin
ti khng th p ng c nhu cu . Cn c cc gii php hu hiu ca Chnh
ph gii quyt tnh trng mt cn i trong o to ca nc ta hin nay, ng
thi cn c gii php kt ni cung - cu gia h thng gio dc - o to v ngi
s dng lao ng nhm p ng nhu cu v s lng v cht lng ca th trng
lao ng.
96
CHNG 8
LAO NG V VIC LM
Trong cuc Tng iu tra dn s v nh nm 2009 (TT), nhng ngi t
15 tui tr ln c hi v tnh trng hot ng thng qua cu hi v cng vic to
ra thu nhp trong 7 ngy trc thi im iu tra. Cch hi ny da vo khi nim
"Hot ng kinh t hin ti" v khng ging vi cc cuc Tng iu tra dn s
nm 1989 v 1999 xc nh tnh trng hot ng da vo khi nim "Hot ng
kinh t thng xuyn" thng qua cu hi v hot ng chnh (chim nhiu thi
gian nht) trong 12 thng trc thi im iu tra. y l im cn c bit ch
khi so snh s liu v tnh trng hot ng kinh t thu c trong cuc tng iu
tra ny vi cc cuc tng iu tra trc.
1. Dn s hot ng kinh t hay lc lng lao ng
Dn s hot ng kinh t l b phn dn s cung cp hoc sn sng cung cp
sc lao ng cho sn xut ca ci vt cht v dch v. Hay ni cch khc, dn s
hot ng kinh t bao gm nhng ngi ang lm vic v tht nghip trong thi
gian nghin cu. Khi khi nim "Hot ng kinh t hin ti" c s dng xc
nh tnh trng hot ng, th Dn s hot ng kinh t cn c tn gi khc c
dng rt ph bin l Lc lng lao ng (LLL).
1.1 Quy m v phn b lc lng lao ng
Vo thi im iu tra 1/4/2009, c nc c 49,2 triu ngi t 15 tui tr
ln thuc lc lng lao ng, chim 57,3% tng dn s, bao gm 47,7 triu ngi
c vic lm v 1,5 triu ngi tht nghip. Trong tng s lc lng lao ng ca
c nc, n gii chim t trng thp hn nam gii (48% n gii so vi 52% nam
gii) (Biu 8.1). Trong vng 30 nm qua, t trng n gii chim trong lc lng
lao ng thay i rt t (TT 1989: 48,8%; TT 1999: 48,2%) 1 .
T trng n trong lc lng lao ng chnh lch khng ng k gia thnh
th v nng thn, nhng thay i t mc thp nht l 44,7% ng bng sng
Cu Long ln mc cao nht l 50,2% ng bng sng Hng. S liu cho thy,
1
Cc con s ny c tnh ton t Biu 2.3, trang 15, Chng 2, Tng iu tra dn s v nh 1999: Chuyn kho
v lao ng v vic lm Vit Nam. H Ni, 2002.
97
c s ngc chiu v mc tham gia vo lc lng lao ng gia hai gii hai
vng ng bng ln ca nc ta. Trong khi ng bng sng Cu Long, n gii
chim t trng thp hn ng k so vi nam gii (44,7% so vi 55,3%), th ng
bng sng Hng t trng gn nh cn bng gia n gii v nam gii (50,2% so
vi 49,8%). Nguyn nhn l do nhiu ph n khu vc pha Nam (vng ng
bng sng Cu Long v ng Nam B) ch yu lm cng vic ni tr, khng
tham gia hot ng kinh t.
BIU 8.1: LC LNG LAO NG CHIA THEO GII TNH, THNH TH/NNG THN V
CC VNG KINH T - X HI, 2009
Tng iu tra nm 2009

Ton quc
Tng s
Nam
49 187 222 25 585 509 23 601 713
Phn b
% LLL
T
trng
n (%)
100,0
48,0
Thnh th
13 235 482
6 231 073
26,9
47,1
Nng thn
35 951 740 18 581 100 17 370 641
73,1
48,3
7 004 409

6 782 899
3 398 250
3 384 649
13,8
49,9
ng bng sng Hng
11 117 284
5 539 739
5 577 545
22,6
50,2
10 548 048
5 400 880
5 147 169
21,4
48,8
Ty Nguyn
2 847 823
1 487 038
1 360 784
5,8
47,8
ng Nam B
7 872 392
4 222 094
3 650 298
16,0
46,4
10 018 776
5 537 509
4 481 268
20,4
44,7
ng bng sng Cu Long
Trong vng ba thp k qua, mc d c s tng ln ng k v t trng lc

lng lao ng khu vc thnh th, nhng n nm 2009, gn ba phn t (73,1%)
lclng lao ng nc ta tp trung khu vc nng thn.
Trong 6 vng kinh t-x hi, gn hai phn ba lc lng lao ng c nc tp
trung 3 vng l ng bng sng Hng, Bc Trung B v Duyn hi min Trung,
v ng bng sng Cu Long vi s lng gn 32 triu ngi. Nh vy, khu vc
nng thn v 3 vng kinh t - x hi ny l nhng ni cn c cc chng trnh khai
thc ngun lc lao ng, to vic lm v o to ngh ca chng ta trong nhng
nm ti.
98
1.2 T l tham gia lc lng lao ng

T l tham gia lc lng lao ng l mt trong nhng s o chung nht v
mc tham gia lc lng lao ng ca dn s. N c nh ngha l s phn
trm nhng ngi thuc lc lng lao ng chim trong dn s t 15 tui tr ln.
Biu 8.2 trnh by t l tham gia lc lng lao ng ca c nc, thnh th, nng
thn v cc vng kinh t - x hi.
Nm 2009, trong tng s 64,3 triu ngi t 15 tui tr ln c hn ba phn
t (76,5%) tham gia lc lng lao ng. T l tham gia lc lng lao ng chnh
lch ng k, gia nam v n (81,8% so vi 71,4%), v khng ng u gia cc
vng.
T l tham gia lc lng lao ng nm 2009 ca dn s khu vc nng thn
cao hn khu vc thnh th ti 14 im phn trm (80,6% so vi 67,1%). C nam
gii v n gii u c s chnh lch ny, song mc chnh lch ca n gii ln
hn ca nam gii.
BIU 8.2: T L THAM GIA LC LNG LAO NG CHIA THEO GII TNH, THNH TH/NNG THN V
CC VNG KINH T - X HI, 2009
n v tnh: Phn trm
Tng s
Nam
Chnh lch
nam n
76,5
67,1
81,8
74,4
71,4
60,4
10,5
14,0
80,6
85,0
76,3
8,7
84,4
85,9
82,9
3,0
73,9
76,2
71,6
4,6
76,0
80,1
72,1
8,0
82,9
86,8
78,9
7,8
72,1
81,0
63,9
17,1
77,1
87,0
67,6
19,3
Ton quc
Thnh th
Nng thn
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
T l tham gia lc lng lao ng thay i t mc thp nht l 72,1%

min ng Nam B ln mc cao nht l 84,4% vng Trung du v min ni pha
Bc. ng ch , trong khi t l tham gia lc lng lao ng cao nht hai vng
min ni l Trung du v min ni pha Bc v Ty Nguyn (82,9%), th n li thp
nht hai vng kinh t pht trin nht l ng Nam B v ng bng sng Hng
99
vi cc t l tham lc lng lao ng tng ng l 72,1% v 73,9%. Mt nt ng

ch na l t l tham gia lc lng lao ng ca n thp nht u hai vng
thuc min Nam (ng Nam B v ng bng sng Cu Long). S liu cho thy,
c 6 vng kinh t x hi, t l tham gia lc lng lao ng ca n gii u thp
hn nam gii. Mc chnh lch t l tham gia lc lng lao ng gia nam gii v
n gii tng dn t Bc vo Nam, Trung du v min ni pha Bc c mc chnh
lch thp nht l 3% v ng bng sng Cu Long c mc chnh lch ln nht l
19,3%. c im ny li mt ln na khng nh thm xu hng min Nam c
nhiu ph n tham gia cng vic ni tr gia nh, khng tham gia hot ng kinh
t.
T l tham gia lc lng lao ng c trng theo tui v gii tnh l mt
trong nhng s o tin cy v xu hng thay i hot ng kinh t, v n c lp
vi c cu tui v gii tnh ca dn s. Hnh 8.1 cho thy, t l tham gia lc lng
lao ng ca n thp hn nam tt c cc nhm tui. Mc chnh lch t l tham
gia lc lng lao ng gia nam gii v n gii tng dn t nhm tui 15-19 v
t cc i nhm tui 55-59, nhm tui 15-19 c mc chnh lch thp nht l
5% v nhm tui 55-59 c mc chnh lch ln nht l 16,2%. Nguyn nhn l do
tui v hu ca ph n l 55 tui v sau khi v hu ph n thng khng tip tc
tham gia vo hot ng kinh t na.
HNH 8.1: T L THAM GIA LC LNG LAO NG C TRNG THEO TUI V GII TNH, 2009
Phn trm
100
80
60
Nam
40
20
Nhm tui
0
15-19
20-24
25-29
30-34
35-39
100
40-44
45-49
50-54
55-59
60+
1.3 c trng ca lc lng lao ng

a. Tui
C cu lc lng lao ng theo gii tnh v tui phn nh tnh trng nhn
khu hc v kinh t-x hi. V d, t l i hc ca dn s cao lm cho t l tham
gia lc lng lao ng ca dn s trong tui tr thp. Tng t, mc sng cao
ca dn s cng tc ng lm gim t l tham gia lc lng lao ng ca dn s
nhng tui gi.
C s khc nhau ng k v phn b lc lng lao ng theo tui gia khu
vc thnh th v nng thn. T l phn trm lc lng lao ng nhm tui tr (1524) v gi (55 tui tr ln) ca khu vc thnh th thp hn ca khu vc nng thn.
Ngc li, i vi nhm tui lao ng chnh (25-54) th t l ny ca thnh th li
cao hn ca khu vc nng thn (Hnh 8.2). iu ny cho thy, ngi lao ng
khu vc thnh th tham gia vo lc lng lao ng mun hn v ra khi lc lng
lao ng sm hn so vi ngi lao ng khu vc nng thn. L do chnh gii
thch c im ny l do nhm dn s tr khu vc thnh th c thi gian i hc
di hn v ngi ln tui khu vc thnh th ngh lm vic sm hn so vi khu
vc nng thn (phn no do nhng ngi v hu khu vc thnh th thng
khng tip tc tham gia vo hot ng kinh t na). Hnh 8.2 cng cho thy, nc
ta c mt lc lng lao ng tr, hn mt na (52,2%) s ngi thuc lc lng
lao ng trong tui t 20-39.
HNH 8.2: T TRNG LC LNG LAO NG CHIA THEO NHM TUI V NI C TR, 2009
Phn trm
18
16
Thnh th
14
Nng thn
12
10
8
6
4
2
Nhm tui
0
15-19
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
101
45-49
50-54
55-59
60-64
65+
b. Trnh hc vn
S liu trong Biu 8.3 cho thy s ngi c trnh hc vn t trung hc c
s tr ln nm 2009 chim hn mt na (54,1%) tng lc lng lao ng c nc.
C s chnh lch v trnh hc vn trong lc lng lao ng gia thnh th v
nng thn. Nm 2009, t trng nhng ngi c trnh hc vn t trung hc c s
tr ln ca khu vc thnh th l 69,1%, cn ca khu vc nng thn l 48,6%.
BIU 8.3: T TRNG LC LNG LAO NG CHIA THEO TRNH HC VN T C,
n v tnh: Phn trm
Tng
s
Cha
i hc
Cha tt
nghip
tiu hc
Tt
nghip
tiu hc
Tt
nghip
THCS
Tt
nghip
THPT+
Ton quc
100,0
4,6
13,7
27,6
28,5
25,6
Thnh th
100,0
1,7
7,6
21,6
22,3
46,8
Nng thn
100,0
5,7
15,9
29,9
30,7
17,8
100,0
11,3
13,1
25,1
27,9
22,6
ng bng sng Hng
100,0
0,8
5,5
16,2
41,6
35,9
100,0
3,6
12,3
28,0
31,2
24,8
Ty Nguyn
100,0
10,2
13,9
32,2
24,9
18,8
ng Nam B
100,0
2,2
11,2
29,7
24,0
32,9
ng bng sng Cu Long
100,0
5,7
26,4
38,7
15,8
13,4
C s khc bit ng k trnh hc vn ca lc lng lao ng gia cc

vng. T trng nhng ngi cha tng i hc trong lc lng lao ng cao nht
Trung du v min ni pha Bc (chim 11,3% lc lng lao ng ca vng), tip
n l Ty Nguyn (10,2%) v ng bng sng Cu Long (5,7%). y cng l
nhng vng c t trng lao ng tt nghip trung hc ph thng tr ln thp nht,
c bit l ng bng sng Cu Long (13,4% - ch hn mt na mc chung ca c
nc). Hai vng c mc pht trin cao nht v kinh t - x hi cng l ni thu
ht mnh s ngi c hc vn cao l ng bng sng Hng v ng Nam B. Ti
hai vng ny, s ngi tt nghip trung hc ph thng tr ln chim tng ng
35,9% v 32,9% lc lng lao ng.
102
c. Trnh chuyn mn k thut

Kt qu Tng iu tra cho thy t trng lao ng qua o to nc ta
vn cn thp. Trong tng s 49,2 triu ngi t 15 tui tr ln thuc lc lng lao
ng ca c nc, ch c 7,3 triu ngi c o to, chim 14,9% tng lc
lng lao ng. Nh vy, ngun nhn lc ca nc ta tr v di do nhng trnh
tay ngh v chuyn mn k thut thp. Hin c nc c hn 41,8 triu lao ng
(chim 85,1% lc lng lao ng) cha c o to t mt trnh chuyn
mn k thut (CMKT) no . Con s ny t ra nhim v nng n cho nhng c
gng nhm nng cao cht lng ngun lc lao ng phc v s nghip cng
nghip ho, hin i ho v hi nhp kinh t quc t ca nc ta.
BIU 8.4: T TRNG LC LNG LAO NG QUA O TO CHIA THEO TRNH CHUYN
MN K THUT, THNH TH/NNG THN V CC VNG KINH T - X HI, 2009
n v tnh: Phn trm
Tng
s

Ton quc
Thnh th
Nng thn
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
S
cp
Trung
cp
3,0
5,1
1,8
5,0
31,6
5,7
8,9
3,1
13,9
8,8
2,0
3,7
1,4
1,7
13,4
21,2
13,8
11,0
19,4
7,8
2,3
4,1
2,5
2,2
4,7
1,7
6,3
7,1
5,3
4,1
4,6
2,6
1,9
2,5
1,9
1,5
1,9
1,1
2,9
7,6
4,2
3,2
8,1
2,5
34,2
35
28,8
30
Nam
N
25
20
15
16,8
12,9
10,2
10
7,2
5
0
C nc
Thnh th
103
i hc
tr ln
14,9
HNH 8.3: T TRNG LC LNG LAO NG QUA O TO

CHIA THEO THNH TH/NNG THN V GII TNH, 2009
Phn trm
Cao
ng
Nng thn
T l lao ng qua o to cao nht l ng bng sng Hng (21,2%)

v thp nht l ng bng sng Cu Long (7,8%). T l lao ng qua o to
ca nam cao hn n (Hnh 8.3). T trng lc lng lao ng c trnh i hc
tr ln khc nhau ng k gia cc vng. Vng c t trng ny cao nht l ng
Nam B (8,1%), tip n l ng bng sng Hng (7,6%). ng ch l ng
bng sng Cu Long - va la ln nht c nc, li l vng c t trng lc lng
lao ng c trnh i hc tr ln thp nht (2,5%).
Nh c th thy t Hnh 8.4, t trng lc lng lao ng c trnh i hc
tr ln ca nam gii cao hn n gii c khu vc thnh th v nng thn. Chnh
lch t trng ny c bit r nt khi ta quan st theo thnh th v nng thn. T
trng lc lng lao ng c trnh i hc tr ln ca khu vc thnh th nm
2009 cao gp gn 8 ln so vi khu vc nng thn, trong chnh lch ca n gii
gp gn 9 ln.
HNH 8.4: T TRNG LC LNG LAO NG C TRNH T I HC TR LN
CHIA THEO THNH TH/NNG THN V GII TNH, 2009
Phn trm
35
30
Nam
25
20
14,6
13,1
15
10
5,4
4,6
1,9
1,5
C nc
Thnh th
Nng thn
Vit Nam ang trong thi k c cu dn s vng. Vic tn dng c cu dn

s vng to c hi cho pht trin kinh t-x hi v ang nhn c rt nhiu
s quan tm ca cc nh nghin cu, cc nh hoch nh chnh sch. Chnh v vy,
to ra mt lc lng lao ng vng trong thi k ny, chng ta cn xy dng
chin lc pht trin ngun nhn lc gn lin vi chin lc pht trin kinh t-x
hi nhm tn dng hiu qu c hi vng ca dn s cho pht trin, tp trung vo
ci cch v iu chnh h thng o to i hc, o to ngh v chuyn mn k
thut hng n th trng nhm to ra mt lc lng lao ng k thut c tay
104
ngh, c trnh chuyn mn tha mn cn kht lao ng c k nng ca cc

doanh nghip.
d. Chuyn dch ni c tr ca ngun lao ng
Di c l mt b phn hp thnh ca bin ng dn s v c quan h cht ch
vi nhiu vn quan trng ca pht trin bn vng, c bit l lao ng v vic
lm. tm hiu su hn v tnh trng vic lm ca ngi di c, Biu 8.5 a ra t
l tham gia lc lng lao ng ca ngi di c gia cc tnh v phn b phn trm
ngi di c ang lm vic v ngi di c tht nghip. Trong s nhng ngi 15
tui tr ln di c gia cc tnh trong 5 nm trc thi im iu tra, gn ba phn t
(73,1%) thuc lc lng lao ng. Phn ln nhng ngi di c gia cc tnh
tui tr v l do chnh m h di chuyn l do i hc. Gn mt na nhng ngi di
c 15-19 tui khng tham gia lc lng lao ng. Vi nhng ngi di c 20-29
tui, c ti 74,6% tham gia lc lng lao ng. Tuy nhin, t trng ngi tht
nghip ca nhm dn s ny trong tng s ngi di c tht nghip kh cao (63%).
iu ny cho thy gii quyt cng n vic lm cho nhng ngi di c tr tui l
vn cn quan tm ca x hi.
BIU 8.5: T L THAM GIA LC LNG LAO NG CA NGI DI C,
PHN B PHN TRM NGI DI C C VIC LM V NGI DI C THT NGHIP
CHIA THEO LOI HNH DI C V NHM TUI, 2009
n v tnh: Phn trm
Di c chung (cc loi)

Nhm tui
T l tham
gia lc
lng lao
ng
Phn b
phn trm
ngi c
vic lm
Di c nng thn thnh th
Phn b
phn trm
ngi tht
nghip
T l tham
gia lc
lng lao
ng
Phn b
phn trm
ngi c
vic lm
Phn b
phn trm
ngi tht
nghip
Tng s
73,1
100,0
100,0
67,8
100,0
100,0
15-19
52,8
13,8
13,7
47,9
15,4
16,1
20-29
74,6
55,6
63,0
69,0
56,5
63,5
30-49
92,1
27,2
18,0
91,2
25,4
16,2
50-64
62,3
3,2
4,5
60,6
2,6
3,3
65+
18,6
0,3
0,8
15,6
0,2
0,8
M hnh phn b t l tham gia lc lng lao ng c trng theo tui ca

ngi di c nng thn - thnh th trong 5 nm trc thi im iu tra c bn
ging nh di c chung. N xut pht t mt gi tr thp (47,9%) nhm tui tr
105
nht (15-19), sau tng dn khi tui tng v t gi tr cc i (91,2%) nhm

tui 30-49 v ri gim nhanh khi tui tng. im cn lu khi quan st hai m
hnh ny l tt c cc nhm tui, t l tham gia lc lng lao ng ca ngi di
c nng thn - thnh th u thp hn ca di c chung.
2. Vic lm
Vic lm l mt trong nhng ch tiu quan trng nh gi s pht trin
kinh t. Phn tch ng thi thay i ca vic lm cho php nh gi tc ng ca
chuyn i kinh t v xut cc chnh sch vic lm ph hp to iu kin cho
pht trin kinh t - x hi ca t nc. Nn kinh t nc ta c nhng thay i
quan trng trong vi thp k qua, c bit trong thp nin u ca th k XXI.
Nhng thay i quan trng kt hp vi s ci thin v gio dc trong lc lng
lao ng thi gian qua lm thay i c cu v phn b lao ng c vic lm.
Phn ln lc lng lao ng l s c vic lm; s tht nghip ch chim mt
t trng nh. V vy, cc c trng c bn ca lao ng c vic lm nh hc vn,
trnh chuyn mn k thut, v.v... s ng gp phn quyt nh cc c trng ca
lc lng lao ng m ta nghin cu mc trc. Phn trnh by di y ch
yu cp nhng vn ring v lao ng c vic lm.
2.1 Lao ng c vic lm theo ngh nghip
n nm 2009, phn ln lao ng lm vic trong nn kinh t nc ta vn l
lao ng gin n (chim 40,3%) v ngh trong nng, lm, ng nghip (18,5%).
iu ny cho ta thy th trng lao ng nc ta ang mc rt thp, vn o
to ngun lao ng c trnh chuyn mn k thut c t ra l ht sc cp
bch.
Trong s chn nhm ngh ang nghin cu, ch c ba nhm ngh s dng
nhiu lao ng n hn l Dch v c nhn, bo v v bn hng (n chim
63,6%), Chuyn mn k thut bc trung (n chim 55,8%) v Lao ng gin
n (n chim 52,6%). R rng y l nhng nhm ngh ch yu i hi lao
ng c trnh chuyn mn k thut thp. iu ny cho thy s bt bnh ng
gii trong ngh nghip.
106
BIU 8.6: S LNG V PHN B PHN TRM LAO NG C VIC LM CHIA THEO GII TNH
V NGH NGHIP, 2009
S lng (ngi)
Ngh nghip
Tng s
Tng s
1. Nh lnh o
2. CMKT bc cao
3. CMKT bc trung
4. Nhn vin
5. Dch v c nhn, bo v v
bn hng
6. Ngh trong nng, lm, ng
nghip
7. Th th cng v cc th
khc c lin quan
8. Th lp rp v vn hnh
my mc thit b
9. Ngh gin n
Nam
Phn b (%)
N
47 682 334 24 768 904
% N
Tng s
Nam
22 913 430
100,0
100,0
100,0
48,1
410 291
2 112 304
1 702 183
624 083
316 006
1 069 390
751 872
328 404
94 285
1 042 914
950 311
295 680
0,9
4,4
3,6
1,3
1,3
4,3
3,0
1,3
0,4
4,6
4,1
1,3
23,0
49,4
55,8
47,4
5 919 628
2 155 990
3 763 639
12,4
8,7
16,4
63,6
8 829 174
5 011 545
3 817 628
18,5
20,2
16,7
43,2
5 512 621
3 984 072
1 528 549
11,6
16,1
6,7
27,7
3 336 266
2 026 351
1 309 916
7,0
8,2
5,7
39,3
19 235 784
9 125 275
10 110 509
40,3
36,8
44,1
52,6
Biu 8.7 trnh by t trng lao ng c vic lm chia theo nhm tui, gii
tnh v ngh nghip. Trong tng nhm ngh, s phn b phn trm lao ng theo
cc nhm tui khng ging nhau. i vi nhm ngh Nh lnh o, gn 70%
cc nh lnh o t 40 tui tr ln. Ngc li, i vi nhm ngh Lao ng gin
n v mt s nhm ngh k thut, khong 60-80% l lao ng tr di 40 tui.
BIU 8.7:
T TRNG LAO NG C VIC LM CHIA THEO NHM TUI, GII TNH

V NGH NGHIP, 2009
n v tnh: Phn trm
Di 40 tui
Ngh nghip
Tng s
Tng s
Nam
40 tui tr ln
N
Tng s
Nam
60,2
61,0
59,3
39,8
39,0
40,7
1. Nh lnh o
30,9
28,9
37,8
69,1
71,1
62,2
2. Chuyn mn k thut bc cao
72,2
68,3
76,3
27,8
31,7
23,7
3. Chuyn mn k thut bc trung
66,9
64,0
69,2
33,1
36,0
30,8
4. Nhn vin
59,5
48,8
71,4
40,5
51,2
28,6
5. Dch v c nhn, bo v v bn hng
55,6
55,5
55,6
44,4
44,5
44,4
6. Ngh trong nng, lm, ng nghip
43,4
43,5
43,2
56,6
56,5
56,8
7. Th th cng v cc th khc c lin quan
71,0
69,9
74,1
29,0
30,1
25,9
8. Th lp rp v vn hnh my mc thit b
79,1
71,1
91,4
20,9
28,9
8,6
9. Ngh gin n
61,7
66,2
57,6
38,3
33,8
42,4
107
2.2 Lao ng c vic lm theo ngnh kinh t

Chuyn dch c cu kinh t theo hng cng nghip ho, hin i ho l mt
ch trng ln ca ng v Nh nc ta. Qu trnh ny tt yu lm tng t trng
lao ng trong cc ngnh cng nghip, xy dng v dch v, v lm gim t trng
lao ng nng nghip. Biu 8.8 cho thy chuyn dch c cu lao ng trong 10
nm qua theo ba khu vc kinh t: "Nng, lm, thu sn", "Cng nghip v xy
dng" v "Dch v". Phi thy rng c ba khu vc kinh t u phn u to thm
nhiu vic lm mi, trong khu vc "Dch v" to thm c nhiu vic lm
nht (hn 6,3 triu vic lm), tip n l khu vc "Cng nghip v xy dng"
(khong 4,5 triu vic lm). Hai khu vc ny cng c c s tng ln trong t
trng lao ng chim trong tng s lao ng ca c nn kinh t. C s dch chuyn
lao ng r nt gia cc ngnh kinh t trong 10 nm qua. n nay, khu vc "Nng,
lm, thu sn" chim 53,9% lao ng (gim 15,4 im phn trm so vi nm
1999), khu vc "Cng nghip v xy dng" chim 20,3% v khu vc "Dch v"
chim 25,8%.
BIU 8.8: S LNG V PHN B PHN TRM LAO NG C VIC LM
CHIA THEO KHU VC KINH T, 1999 V 2009
Khu vc kinh t
1999
S lng
T trng (%)
2009
S lng
T trng (%)
Tng s
35 847 343
100,0
47 682 334
100,0
Nng, lm, thu sn
24 806 361
69,4
25 731 627
53,9
Cng nghip v xy dng
5 126 170
14,9
9 668 662
20,3
Dch v
5 914 812
15,7
12 282 045
25,8
Hnh 8.5 trnh by t trng lao ng ang lm vic chia theo khu vc kinh t
ca tng vng. S liu cho thy, ng Nam B l vng pht trin nht, vi 80,6%
lao ng lm vic trong lnh vc cng nghip, xy dng v dch v. cc khu vc
min ni v ven bin, t l lao ng lm vic trong khu vc "Nng, lm, thu sn"
cn kh cao, con s ny Trung du v min ni pha Bc l 76,2%, Ty Nguyn l
74,1% v Bc Trung B v Duyn hi min Trung l 60,9%.
108
HNH 8.5: T TRNG LAO NG C VIC LM CHIA THEO KHU VC KINH T

Nng, lm, thy sn
Cng nghip v xy dng
Dch v
100%
14,5
26,4
80%
22,9
9,3
18,3
7,6
26,6
40,4
16,2
60%
40%
15,2
24,8
74,1
76,2
40,2
60,9
58,2
48,8
20%
19,4
0%
Trung du v min ng bng sng Bc Trung B v
ni pha Bc
Hng
DH min Trung
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng
Cu Long
Biu 8.9 trnh by phn b phn trm s lao ng c vic lm theo ngnh
kinh t. Trong 21 ngnh kinh t cp 1 ang nghin cu, ngnh A. Nng nghip,
lm nghip v thu sn chim hn mt na tng s lao ng c vic lm. Mt s
ngnh c t trng tng i ln khc l C. Cng nghip ch bin, ch to chim
13,7%, G. Bn bun, bn l; sa cha t, m t, xe my v xe c ng c khc
chim 9,8% v F. Xy dng chim 5,5%; mi ngnh cn li ch chim t trng
nh (di 4%).
Trong ton b nn kinh t, lao ng n gn nh cn bng vi nam (lao ng
n chim 48,1% tng s lao ng ang lm vic). Vic la chn gii tnh trong
mt s ngnh kinh t kh r nt, c nhng ngnh t trng lao ng n trong tng
s lao ng ca ngnh kh thp, nh F. Xy dng ch c 7,9%, H. Vn ti kho
bi (8,4%), D. Sn xut v phn phi in, kh t, hi nc v iu ha khng
kh (17,2%). Ngc li, c nhng ngnh ch yu l lao ng n, nh: T. Hot
ng lm thu cc cng vic trong cc h gia nh lao ng n chim ti 90,3%,
P. Gio dc v o to v I. Dch v lu tr v n ung lao ng n chim gn
70% trong tng s lao ng ca ngnh.
109
BIU 8.9: PHN B PHN TRM LAO NG C VIC LM CHIA THEO GII TNH
V NGNH KINH T, 2009
n v tnh: Phn trm
Ngnh kinh t
Tng s
Nam
% N
Tng s
100,0
100,0
100,0
48,1
A. Nng, lm, thu sn

B. Khai khong
C. Cng nghip ch bin, ch to
D. Sn xut v phn phi in, kh t, hi nc v iu ho
khng kh
E. Cung cp nc, hot ng qun l v x l rc thi, nc thi
F. Xy dng
G. Bn bun v bn l; sa cha t, m t, xe my v xe c
ng c khc
H. Vn ti kho bi
I. Dch v lu tr v n ung
J. Thng tin v truyn thng
K. Hot ng ti chnh, ngn hng v bo him
L. Hot ng kinh doanh bt ng sn
M. Hot ng chuyn mn, khoa hc v cng ngh
N. Hot ng hnh chnh v dch v h tr
O. Hot ng ca CS, t chc CT-XH, QLNN, ANQP, BXH
bt buc
P. Gio dc v o to
Q. Y t v hot ng tr gip x hi
R. Ngh thut, vui chi v gii tr
S. Hot ng dch v khc
T. Hot ng lm thu cc cng vic trong cc h gia nh
U. Hot ng ca cc t chc v c quan quc t
53,9
51,9
56,2
50,1
0,6
0,9
0,3
27,2
13,7
12,7
14,8
51,8
0,3
0,4
0,1
17,2
0,2
0,2
0,2
39,0
5,5
9,8
0,9
7,9
9,8
8,1
11,7
57,1
2,8
5,0
0,5
8,4
3,3
1,9
4,9
69,9
0,5
0,6
0,4
38,8
0,5
0,4
0,5
53,5
0,1
0,2
0,1
42,2
0,5
0,6
0,3
31,8
0,3
0,4
0,2
36,1
2,0
2,7
1,2
28,2
3,1
1,8
4,5
69,9
0,8
0,6
1,0
61,1
0,4
0,4
0,5
50,2
1,2
1,4
1,0
41,5
0,4
0,1
0,7
90,3
0,0
0,0
0,0
61,5
Nu Biu 8.9 gip ta xc nh mc la chn gii tnh trong cc ngnh

kinh t, th Biu 8.10 gip xc nh mc la chn tui. Cc ngnh thuc lnh
vc cng nghip, k thut v dch v ang s dng ch yu l lao ng tr di 40
tui, nh: C. Cng nghip ch bin, ch to (78,1%); S. Hot ng dch v
khc (74,7%),J. Thng tin v truyn thng (74,5%), U. Hot ng ca cc t
chc v c quan quc t (75,2%) v K. Hot ng ti chnh ngn hang v bo
him (70,2%). Mt s ngnh s dng nhiu lao ng ln tui (40 tui tr ln)
gm: O. Hot ng ca ng cng sn, t chc chnh tr - x hi, qun l nh
nc, an ninh quc phng, bo m x hi bt buc (51,7%), R. Ngh thut, vui
chi v gii tr (48,2%), v L. Hot ng kinh doanh bt ng sn (47,6%).
110
BIU 8.10: T TRNG LAO NG C VIC LM CHIA THEO NHM TUI V NGNH KINH T, 2009
n v tnh: Phn trm
Ngnh kinh t
Tng s
A. Nng, lm, thu sn
B. Khai khong
C. Cng nghip ch bin, ch to
D. Sn xut v phn phi in, kh t, hi nc v
iu ho khng kh
E. Cung cp nc, hot ng qun l v x l rc
thi, nc thi
F. Xy dng
G. Bn bun v bn l; sa cha t, m t, xe my
v xe c ng c khc
H. Vn ti kho bi
I. Dch v lu tr v n ung
J. Thng tin v truyn thng
K. Hot ng ti chnh, ngn hng v bo him
L. Hot ng kinh doanh bt ng sn
M. Hot ng chuyn mn, khoa hc v cng ngh
N. Hot ng hnh chnh v dch v h tr
O. Hot ng ca CS, t chc CT-XH, QLNN,
ANQP, BXH bt buc
P. Gio dc v o to
Q. Y t v hot ng tr gip x hi
R. Ngh thut, vui chi v gii tr
S. Hot ng dch v khc
T. Hot ng lm thu cc cng vic trong cc h gia
nh
U. Hot ng ca cc t chc v c quan quc t
Tng
s
Di 30
100,0
100,0
34,6
31,8
25,6
23,1
21,8
22,3
18,0
22,8
100,0
34,8
29,2
25,1
10,9
100,0
52,0
26,1
14,5
7,5
100,0
32,3
32,3
23,9
11,4
100,0
29,8
31,3
26,7
12,2
100,0
37,1
31,8
22,6
8,5
100,0
28,8
29,8
24,9
16,5
100,0
28,7
33,6
25,7
12,0
100,0
29,7
25,3
26,0
19,1
100,0
44,7
29,8
15,5
10,0
100,0
41,6
28,6
20,4
9,4
100,0
25,9
26,5
23,9
23,6
100,0
39,9
30,3
17,2
12,5
100,0
39,0
28,2
21,0
11,8
100,0
24,4
23,9
27,2
24,4
100,0
31,8
32,9
23,0
12,2
100,0
30,0
25,0
28,9
16,1
100,0
26,7
25,1
25,0
23,2
100,0
46,7
28,0
14,1
11,2
100,0
32,5
21,4
25,6
20,5
100,0
35,0
40,2
15,7
9,0
30-39 40-49 50 tr ln
2.3 Lao ng c vic lm theo loi hnh kinh t

Nh c th thy t Biu 8.11, trong tng s trn 47,7 triu lao ng c vic
lm nm 2009, loi hnh kinh t C nhn/H sn xut kinh doanh c th chim
ti 80,1%. Tp th l loi hnh kinh t ch o trong nhng nm 70 c nhng
ng gp xng ng vo s nghip xy dng ch ngha x hi ca nc ta, th nay
ch cn mt t trng rt nh (0,3%). Loi hnh kinh t C nhn/H sn xut kinh
doanh c th chim t trng lao ng cao nht, th hin tnh trng pht trin thp
ca th trng lao ng nc ta.
111
BIU 8.11: PHN B PHN TRM LAO NG C VIC LM CHIA THEO GII TNH
V LOI HNH KINH T, 2009
n v tnh: Phn trm
Loi hnh kinh t

Tng s
C nhn/H sn xut kinh doanh c th
Tp th
T nhn
Nh nc
Vn u t nc ngoi
Khc
Tng s
Nam
% N
100,0
100,0
100,0
48,1
80,1
80,1
80,1
48,1
0,3
0,4
0,2
32,7
6,5
7,3
5,7
42,0
9,6
9,8
9,4
47,0
3,4
2,4
4,6
63,7
0,1
0,1
0,1
51,0
Ct cui cng ca Biu 8.11 gip ta xc nh mc la chn gii tnh

trong cc loi hnh kinh t. Tr loi hnh kinh t Vn u t nc ngoi, tt c
cc loi hnh kinh t cn li u s dng nhiu lao ng nam hn n. Loi hnh
kinh t Vn u t nc ngoi c t trng lao ng n cao nht (63,7%), y l
loi hnh kinh t thng c thu nhp v iu kin lm vic tt. Trong s 1.046.455
lao ng n lm vic cho loi hnh kinh t "Vn u t nc ngoi" c 963.718 lao
ng (chim 92,1%) lm vic trong ngnh cng nghip ch bin (ch yu l ngnh
dt may) v 696.702 lao ng (chim 66,6%) lm ngh vn hnh my mc thit b
(ch yu l vn hnh my may cng nghip).
Trong ton b nn kinh t, lao ng phn b kh ng u gia bn nhm
tui ta ang nghin cu: di 30 tui, 30-39 tui, 40-49 tui v 50 tui tr ln, v
c xu hng gim dn khi tui tng. Loi hnh kinh t Vn u t nc ngoi v
T nhn ang s dng nhiu lao ng tr (di 30 tui), iu ny ph hp vi
tnh nng ng ca khu vc ny; ngc li, loi hnh kinh t Tp th v Nh
nc li s dng nhiu lao ng ln tui (40-49 tui).
BIU 8.12: T TRNG LAO NG C VIC LM CHIA THEO NHM TUI
V LOI HNH KINH T, 2009
n v tnh: Phn trm
Loi hnh kinh t

Tng s
C nhn/H sn xut kinh doanh c th
Tp th
T nhn
Nh nc
Vn u t nc ngoi
Khc
Tng s
Di 30
30-39
40-49
100,0
34,6
25,6
21,8
18,0
100,0
31,8
25,2
22,8
20,2
100,0
31,0
23,7
24,9
20,4
100,0
54,2
26,7
13,3
5,8
100,0
31,3
30,0
24,8
13,9
100,0
71,0
21,9
5,9
1,2
100,0
40,8
23,6
19,7
15,9
112
50 tr ln
3. Tht nghip
Tht nghip bao gm nhng ngi t 15 tui tr ln m trong tun nghin
cu tho mn ng thi ba iu kin: (1) khng lm vic, nhng (2) sn sng lm
vic v (3) c nhng bc i c th tm vic lm. Nhm ny bao gm c
nhng ngi hin khng lm vic nhng ang chun b khai trng cc hot ng
kinh doanh ca mnh hoc nhn mt cng vic mi sau thi k tham chiu; hoc
nhng ngi trong tun nghin cu lun sn sng lm vic nhng khng tm kim
vic lm do m au tm thi, bn vic ring (lo hiu, h, con nh), do thi tit xu,
ang ch thi v.
Tht nghip l vn kinh t - x hi ph bin i vi hu ht cc quc gia.
Vit Nam cng khng phi l trng hp ngoi l. Nghin cu mc tht nghip
gip nh gi chnh xc mc sng v tnh hnh n nh kinh t, x hi ca mt
quc gia. Cc cuc iu tra v lao ng v vic lm cung cp ngun thng tin thch
hp h tr chng ta trong cng tc nghin cu v nh gi vn ny.
3.1 Mc tht nghip
Kt qu Tng iu tra dn s v nh 2009 cho thy, c nc c 1.504.888
ngi tht nghip, trong khu vc thnh th l 627.219 ngi, chim 41,7% v s
n l 688.283 ngi, chim 45,7% tng s tht nghip.
Trong hn 1,5 triu lao ng tht nghip th s ngi tht nghip tr tui (t
15-29 tui) chim ti gn mt na (49,4%), trong khi nhm dn s t 15-29
tui ch chim 37,7% tng dn s t 15 tui tr ln ca c nc.
BIU 8.13: S LNG V PHN B PHN TRM NGI THT NGHIP CHIA THEO GII TNH
V NHM TUI, 2009
Nhm tui
Tng s
S lng (Ngi)
Tng s
Nam
T trng (%)
N
Tng s
Nam
% N
1 504 888
816 605
688 283
100,0
100,0
100,0
45,7
Di 30
743 534
370 243
373 291
49,4
45,3
54,2
50,2
30-39
214 556
115 224
99 332
14,3
14,1
14,4
46,3
40-49
194 138
126 233
67 905
12,9
15,5
9,9
35,0
50 tr ln
352 659
204 904
147 755
23,4
25,1
21,5
41,9
113
Quan st s ph n tht nghip theo tui cho thy mt vn ng quan

tm, l t trng lao ng n tht nghip cao nht nhm tui thanh nin (di
30 tui), chim ti 54,2%. C nhiu nguyn nhn, song nguyn nhn su xa l nhu
cu vic lm v kh nng kh tm c vic lm ca nhm thanh nin n - nhng
ngi ngoi vic phi lao ng kim sng cn phi thc hin thin chc lm v
v lm m.
BIU 8.14: S LNG V PHN B PHN TRM NGI THT NGHIP CHIA THEO
THNH TH/NNG THN V NHM TUI, 2009
Nhm tui
Tng s
Di 30
30-39
40-49
50 tr ln
S lng (Ngi)
Tng s
Thnh th
T trng (%)
Nng thn
Tng s
Thnh th
Nng thn
1 504 888
627 219
877 669
100,0
100,0
100,0
743 534
322 748
420 786
49,4
51,5
47,9
214 556
101 659
112 897
14,3
16,2
12,9
194 138
87 606
106 532
12,9
14,0
12,1
352 659
115 206
237 454
23,4
18,4
27,1
Quan st theo khu vc thnh th v nng thn nhn thy, s lao ng tht
nghip khu vc thnh th tp trung ch yu vo nhm thanh nin di 30 tui,
trong khi khu vc nng thn tp trung c vo nhm thanh nin di 30 tui
v nhm lao ng ngoi 50 tui. Nh vy, vn tht nghip c t ra vi tt c
lao ng tr tui thnh th v nng thn v cng c t ra vi c nhng lao
ng ln tui khu vc nng thn.
Dn s tht nghip nc ta c trnh hc vn tng i kh, vi mt phn
ba (32,5%) c trnh ph thng trung hc tr ln v s cha i hc chim cha
n 10% tng s ngi tht nghip. Chnh lch v trnh hc vn gia nam v
n khng nhiu. y l mt li th ca th trng lao ng nc ta hin nay cn
c khai thc.
Ct cui cng ca Biu 8.15 trnh by t trng lao ng n tht nghip trong
tng s ngi tht nghip theo trnh hc vn cao nht t c. Vi nhng
nhng ngi cha i hc hoc cha tt nghip tiu hc, th n gii tht nghip
nhiu hn nam gii. Ngc li, cc trnh cao hn, s n tht nghip li thp
hn ng k so vi tht nghip. iu ny cho thy c hi c vic lm ca nhng
ph n c trnh hc vn thp t hn nam gii. V vy, mt trong nhng bin
114
php gip lm tng c hi vic lm cho ph n l nng cao trnh hc vn cho

h.
BIU 8.15: S LNG V PHN B PHN TRM NGI THT NGHIP CHIA THEO GII TNH
V TRNH HC VN, 2009
S lng (Ngi)
T trng (%)
Nam
%
N
100,0
100,0
100,0
45,7
52 171
5,7
4,1
7,6
60,7
99 582
114 516
14,2
12,2
16,6
53,5
372 632
204 704
167 928
24,8
25,1
24,4
45,1
Tt nghip THCS
342 832
200 539
142 293
22,8
24,6
20,7
41,5
Tt nghip PTTH+
489 345
277 970
211 375
32,5
34,0
30,7
43,2
Trnh hc vn
Tng s
Nam
1 504 888
816 605
688 283
85 982
33 811
Cha tt nghip tiu hc
214 098
Tt nghip tiu hc
Tng s
Cha i hc
Tng s
3.2 T l tht nghip

Theo bo co v cc xu hng vic lm ton cu, thng 1 nm 2009 ca T
chc Lao ng Quc t (ILO), k t cuc khng hong ti chnh chu , xu hng
tht nghip l tng nhng v tng th, t l tht nghip khu vc ng Nam vn
mc tng i thp so vi cc vng khc trn th gii v n nh trong nhng
nm gn y (5,5% nm 2007).
T l tht nghip nghin cu di y c tnh cho dn s trong tui lao
ng, tc gm nhng ngi t 15-59 tui i vi nam v 15-54 tui i vi n.
i vi nc ta, t l tht nghip nm 2009 ca khu vc thnh th l 4,6%, trong
ca nam l 4,9%, cao hn ca n 0,7 im phn trm (4,2%).
Biu 8.16 cho thy, t l tht nghip khu vc thnh th ca cc vng kinh t
- x hi rt khc nhau. Con s ny ca Ty Nguyn l thp nht (3%) v ca Bc
Trung B v Duyn hi min Trung l cao nht (5,5%). Tht nghip khu vc
thnh th ca nam cao hn ca n tt c cc vng, tr Ty Nguyn (nam 2,9% so
vi n 3,3%) v ng bng sng Cu Long (nam 4,5% so vi n 4,6%). iu ny
cho thy nhu cu vic lm ca ph n hai vng kinh t-x hi ny.
115
BIU 8.16: T L THT NGHIP CHIA THEO THNH TH/NNG THN, GII TNH
n v tnh: Phn trm
Chung
Vng kinh t - x hi
Thnh th
Ton quc
ng bng sng Hng
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng sng Cu Long
2,9
1,4
2,7
3,1
2,0
4,0
3,3
Gii tnh khu

vc thnh th
Khu vc c tr
4,6
3,9
4,6
5,5
3,0
4,5
4,5
Nng thn
2,3
1,0
2,0
2,4
1,6
3,4
3,0
Nam
4,9
4,6
5,1
5,8
2,9
4,8
4,5
4,2
3,2
4,0
5,3
3,3
4,1
4,6
Biu 8.17 cho thy, t l tht nghip khu vc thnh th cao nht nhm tui
tr nht 15-19 (11,2%), tip n l nhm 20-24 (8,9%) v gim dn theo nhm tui
trung nin (25-39) ri tng tr li vi nhm tui gi (40 tui tr ln). Vn tht
nghip trong thanh nin ang tr thnh mt nguy c r rng. Nguyn nhn chnh
dn n tnh trng tht nghip trong thanh nin tng cao mt phn xut pht t vic
th trng lao ng c b sung thm nhiu nhn lc trong khi nn kinh t cha
t ti tc tng trng ph hp p ng nhu cu vic lm .
BIU 8.17: T L THT NGHIP CHIA THEOTHNH TH/NNG THN, GII TNH V NHM TUI, 2009
n v tnh: Phn trm
Nhm tui
Chung
Tng s
15-19
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
45-49
50-54
55-59
2,9
5,0
5,3
3,0
1,8
1,6
1,7
2,0
2,7
4,6
Khu vc c tr
Thnh th
Nng thn
4,6
11,2
8,9
4,7
2,9
2,6
2,7
3,1
4,0
6,7
2,3
3,8
4,0
2,3
1,4
1,2
1,3
1,6
2,3
3,9
Gii tnh khu vc thnh th

Nam
N
4,9
12,5
8,8
4,4
2,8
2,8
3,3
4,1
5,2
6,7
4,2
9,8
8,9
5,1
3,0
2,3
1,9
2,0
2,7
-
Hnh 8.6 cho thy chnh lch gii tnh trong t l tht nghip khu vc thnh
th. ng ch l t l tht nghip ca nhm n thanh nin trong tui sinh
(20-34 tui) cao hn ca nhm nam thanh nin cng tui . y l vn
ng quan tm ca x hi, v trong giai on chnh h thc hin thin chc lm m
th h li b tn thng v yu th hn nam thanh nin cng nhm tui trong vic
tm kim vic lm.
116
HNH 8.6: T L THT NGHIP KHU VC THNH TH C TRNG THEO TUI V GII TNH, 2009
Phn trm
14
12
10
Nam
8
6
4
2
Nhm tui
0
15-19
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
45-49
50-54
55-59
Nu trnh hc vn l mt li th ca nhm lao ng tht nghip th trnh

chuyn mn k thut ca h li c vn . Trong tng s lao ng tht nghip
trong tui lao ng (1.311.659 ngi), c ti 1.062.932 ngi cha c o
to chuyn mn k thut, chim ti 81%.
Biu 8.18 cho thy c s khc bit kh ln v t l tht nghip thnh th gia
cc nhm trnh chuyn mn k thut. Lao ng cha c o to chuyn mn
k thut c t l tht nghip thnh th cao hn ng k so vi mc chung ca khu
vc thnh th c nc (5,1% so vi 4,6%). i vi lao ng qua o to, ni
chung t l tht nghip thnh th gim dn khi trnh chuyn mn k thut tng.
BIU 8.18: T L THT NGHIP CHIA THEO THNH TH/NNG THN, GII TNH V TRNH
CHUYN MN K THUT T C, 2009
n v tnh: Phn trm
Trnh chuyn mn k thut
Tng s
Cha o to chuyn mn k thut
S cp ngh
Trung cp ngh
Trung cp chuyn nghip
Cao ng ngh
Cao ng
i hc
Thc s
Tin s
Khu vc c tr
Chung
Gii tnh khu vc

thnh th
Nam
N
Thnh th
Nng thn
2,9
4,6
2,3
4,9
4,3
2,8
5,1
2,1
5,8
4,6
1,7
1,9
1,6
1,8
2,0
4,7
4,4
4,9
4,2
5,0
4,3
4,7
3,9
4,7
4,7
7,3
6,9
7,6
6,9
6,9
4,2
4,7
3,8
5,6
4,1
3,3
3,1
3,9
2,9
3,3
1,4
1,5
1,3
1,2
1,9
0,3
0,3
0,9
0,1
0,8
117
4. Dn s khng hot ng kinh t

Dn s khng hot ng kinh t bao gm nhng ngi t 15 tui tr ln
khng phi l nhng ngi c vic lm v cng khng phi l nhng ngi tht
nghip trong tun nghin cu.
HNH 8.7: T L DN S KHNG THAM GIA HOT NG KINH T C TRNG
THEO TUI V GII TNH, 2009
Phn trm
70
60
50
Nam
40
30
20
10
Nhm tui
0
15-19
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
45-49
50-54
55-59
60+
Hnh 8.7 trnh by t l dn s khng tham gia hot ng kinh t c trng

theo tui v gii tnh. T l dn s khng tham gia hot ng kinh t ca n cao
hn nam tt c cc nhm tui, t l ny cao nht nhm tui tr (15-24 tui) v
gi (60 tui tr ln). Chnh lch v gii tp trung khong tui t 25 n 54. y
ch yu l do nhiu ph n khong tui ny ang lm cc cng vic ni tr gia
nh.
Trong cc phn t s ngi khng hot ng kinh t theo l do th s khng
hot ng do ang i hc chim t trng cao nht (36,6%), con s ny ca nam
gii l 49,6%. Trong khi c ti 37,9% n gii khng hot ng kinh t v ang
lm Ni tr gia nh mnh. Trong s nam gii khng hot ng kinh t c ti
13% l "Khng mun i lm". Gn nh ton b s ngi ni tr l n gii
(94,4%). Nh vy, dn s khng hot ng kinh t khng c ngha l h khng lm
g c ch cho x hi, m trn thc t mt phn ln trong h ang chun b tay ngh
tham gia vo th trng lao ng, mt phn ln khc ang hot ng thm lng
118
c c "cm ngon, canh ngt" cho nhng ngi thuc lc lng lao ng v
gia nh h.
BIU 8.19: PHN B PHN TRM DN S KHNG HOT NG KINH T CHIA THEO
THNH TH/NNG THN, GII TNH V L DO KHNG LM VIC, 2009
n v tnh: Phn trm
Khu vc c tr
L do khng lm vic
Tng s
Khng c vic thch hp/khng bit tm u
ang i hc
Ni tr gia nh mnh
Mt kh nng lao ng
Khng mun i lm
Khc
Chung
Thnh
th
100,0
100,0
2,8
Nng
thn
Gii tnh
% N
Nam
100,0
100,0
100,0
62,8
3,5
2,3
4,8
1,7
37,0
36,6
36,9
36,4
49,6
28,9
49,6
25,2
28,1
23,0
3,8
37,9
94,4
6,2
4,4
7,6
8,0
5,2
52,1
8,0
12,1
4,9
13,0
5,1
39,6
21,1
15,0
25,8
20,8
21,3
63,4
Phn ln (92%) dn s 15 tui tr ln khng hot ng kinh t cha c

o to chuyn mn k thut. Trong s nhng ngi cha c o to, n gii
nhiu hn nam gii.
BIU 8.20: PHN B PHN TRM DN S KHNG HOT NG KINH T CHIA THEO GII TNH
V TRNH CHUYN MN K THUT, 2009
n v tnh: Phn trm
Trnh chuyn mn k thut

Tng s
Cha o to CMKT
S cp ngh
Trung cp ngh
Trung cp chuyn nghip
Cao ng ngh
Cao ng
i hc
Thc s
Tin s
Tng s
Nam
% N
100,0
100,0
100,0
92,0
89,1
93,7
64,0
1,2
1,5
1,0
54,0
1,4
2,0
1,0
44,9
2,1
2,4
1,9
58,2
0,2
0,3
0,1
43,5
0,8
0,8
0,8
61,5
2,3
3,8
1,4
39,4
0,1
0,1
0,0
36,1
0,0
0,1
0,0
18,2
119
62,8
120
CHNG 9
IU KIN V SINH HOT CA H DN C
Trong Tng iu tra nm 2009, cng vi tng iu tra dn s l tng iu tra

nh , cc iu kin sng c bn v cc tin nghi sinh hot ca h. Cc thng tin
lin quan n nh trn phiu iu tra bao gm: tnh trng h c hay khng c nh
; tng din tch s dng; loi nh m h dng ; loi nhin liu dng thp
sng, nu n; ngun nc h s dng n ung; loi h x h s dng v cc tin
nghi sinh hot c bn ca h, c iu tra vin kt hp gia quan st v phng
vn ngi cung cp thng tin trc tip xc nh.
1. Tnh trng khng c nh ca h dn c
Theo nh ngha, nh l mt loi cng trnh xy dng c dng ,
gm c 3 b phn: tng, mi, sn. Tnh trng h c hay khng c nh dng
c hi Cu 43, phiu iu tra mu Tng iu tra dn s v nh nm 2009.
Cu hi ny khng quan tm n quyn s hu i vi ngi nh hoc cn h .
Khi thu thp thng tin, iu tra vin khng cn hi i tng iu tra m t quan
st ghi v la chn cu tr li chnh xc.
Biu 9.1 trnh by t l h khng c nh chia theo cc vng v thnh
th/nng thn. S liu cho thy, ti thi im Tng iu tra nm 2009 c 10.000 h
th c 4,7 h khng c nh , gim 2 h/10.000 h so vi nm 1999. Nm 1999,
Ty Nguyn v ng bng sng Hng l hai vng c t l h khng nh thp
nht, tng ng vi 3,9 v 4,7 h/10.000 h. Sau 10 nm, th bc ny vn khng
thay i, t l tng ng l 1 v 1,9 h/10.000 h. Nm 1999, t l h khng c
nh cao nht l ca ng bng sng Cu Long (12,1 h/10.000 h), nhng n
nm 2009, t l ny gim i mt na (5,7 h/10.000 h) v tt xung v tr th
hai cng vi ng Nam B v sau Bc Trung B v Duyn hi min Trung. Nhn
chung, trong thp k qua, i vi c nc t l h khng c nh duy tr mc
thp v c xu hng gim, phn no chng minh rng cht lng cuc sng ca
ngi dn ang tng bc c ci thin.
121
BIU 9.1: T L H KHNG C NH CHIA THEO CC VNG KINH T - X HI,

THNH TH/NNG THN, 1999 V 2009
n v tnh: phn mi nghn
1999
2009
6,7
8,7
4,7
6,9
6,1
3,7
5,0
3,1
ng bng sng Hng
4,7
1,9
5,9
8,0
Ty Nguyn
3,9
1,0
ng Nam B
6,2
5,7
ng bng sng Cu Long
12,1
5,7
Ton quc
Thnh th
Nng thn
iu tra ton b", NXB Thng k, 8-2001.
2. Phn loi nh
Nhm nh gi cht lng nh ca ngi dn, phiu iu tra nm 2009
c thit k thu thp thng tin v kt cu vt liu chnh cu thnh nh nh
ct (tr, hoc tng chu lc), mi v tng/bao che. Biu 9.2 trnh by phng
php phn loi nh da vo cc vt liu chnh lm nh trong Tng iu tra dn s
v nh nm 2009.
BIU 9.2: PHNG PHP PHN LOI NH DA VO VT LIU LM NH
TRONG TNG IU TRA DN S V NH NM 2009
Vt liu chnh lm ct
Bn chc
Vt liu chnh lm tng

bao che
1. B tng ct thp;
1. B tng ct thp;
1. B tng ct thp;
2. Xy gch/;
2. Ngi (xi mng, t

nung);
2. Xy gch/;
3. St/thp/g bn chc;
Khng bn chc
Vt liu chnh lm mi
4. G tp/ tre;
5. Khc.
3. Tm lp (xi mng, kim

loi);
4. L/ rm r/ giy du;
5. Khc
122
3. G/kim loi;
4. t/vi/rm
5. Phin/lip/vn p
6. Khc
Trn c s phn loi cht lng vt liu thnh bn chc v khng bn chc
nh trn, nh ca h c chia thnh 4 loi: Nh kin c, nh bn kin c, nh
thiu kin c v nh n s. Nh kin c l nh c c ba kt cu chnh: ct, mi,
tng u c lm bng vt liu bn chc; nh bn kin c l nh c hai trong ba
kt cu chnh c lm bng vt liu bn chc; nh thiu kin c l nh c mt
trong ba kt cu chnh c lm bng vt liu bn chc; nh n s l nh c c ba
kt cu chnh u c lm bng vt liu khng bn chc. Cch phn loi ny khc
cch phn loi nh trong Tng iu tra dn s v nh nm 1999 l yu cu iu
tra vin quan st v cn c vo hin trng v mc bn vng ca ngi nh t
xc nh loi nh ca h theo mt trong bn loi: nh kin c, nh bn kin c;
nh khung g lu bn v nh n s. Trong , nh kin c gm cc loi nh bit
th, nh xy nhiu tng hoc cc cn h trong nh xy nhiu tng, nh lp ghp
cu kin b tng nhiu tng, nh mi bng; nh bn kin c gm nhng ngi nh
c tng xy/ghp g/khung g v c mi lp bng ngi/tn/tm lp/tm m hoc
bng cc vt liu tng ng; nh khung g lu bn gm nhng ngi nh c
khung chu lc lm bng g, ton b phn mi do cc ct bng g chn , c nin
hn s dng trn 15 nm, c mi lp bng tranh/tre/na/l/giy du; nh n s
gm cc loi nh c kt cu n gin, vt liu th s, tng c lm bng
t/l/ct, mi nh thng lp bng tranh/tre/na/l/giy du
Vic phn loi nh ca Tng iu tra dn s v nh nm 2009 so vi
nm 1999 r rng v khch quan hn, n gim thiu s ph thuc vo kin ch
quan ca iu tra vin v ngi cung cp thng tin. Mc d phng php xc nh
phn loi nh khc nhau, nhng cn c xc nh loi nh trong hai cuc
Tng iu tra li tng i ging nhau nn vic so snh, nh gi s thay i loi
nh qua hai cuc Tng iu tra vn m bo s hp l.
Biu 9.3 trnh by s lng v phn b phn trm s h c nh chia theo
thnh th/nng thn v loi nh. S liu cho thy, t trng h sng trong nh kin
c chim gn mt na (46,7%) s h c nh . Con s ny nng thn cao hn
thnh th, tng ng l 49,0% v 41,4%. S h trong nh bn kin c t hn so
vi s h nh kin c nhng vn chim t trng kh cao, tng ng l 38,2%, t
trng ny khu vc thnh th cao hn kh nhiu so vi khu vc nng thn - tng
ng l 52,7% v 31,7%. Nguyn nhn ca tnh trng ny c th l do tc xy
dng nh tm, nh cho thu vi kt cu mi nh khng bn chc (mi c lp
bng tn hoc fibro-ximng) khu vc thnh th tng ln ng k trong nhng
123
nm gn y lm s lng nh bn kin c khu vc ny tng ln. iu ny gp

phn gip ngi di c t nng thn ra thnh th c c ch ph hp vi iu
kin ca h, nhng li lm tng t trng h sng trong nh bn kin c khu vc
thnh th khin t trng ny cao hn khu vc nng thn.
T trng h sng trong nhng ngi nh n s chim thp nht (7,4%) trong
tng s h c nh . T trng ny khu vc nng thn cao hn 7 im phn trm
so vi khu vc thnh th, tng ng l 9,5% v 2,6%. Tuy nhin, v s tuyt i,
s lng h sng trong nh n s ca khu vc nng thn ln hn rt nhiu so vi
con s ca khu vc thnh th, chim 89% tng s nh n s ca c nc.
BIU 9.3: S LNG V PHN B PHN TRM S H C NH CHIA THEO THNH TH/NNG
THN V LOI NH, 2009
S lng (H)
Loi nh
T trng (%)
Tng s
Thnh th
Nng thn
Tng s
Thnh th
Nng thn
22 616 405
6 945 594
15 670 810
100,0
100,0
100,0
10 559 513
2 877 521
7 681 992
46,7
41,4
49,0
Nh bn kin c
8 633 005
3 661 632
4 971 373
38,2
52,7
31,7
Nh thiu kin c
1 759 816
227 964
1 531 853
7,8
3,3
9,8
Nh n s
1 664 071
178 478
1 485 593
7,4
2,6
9,5
Ton quc
Nh kin c
HNH 9.1: T TRNG H C NH CHIA THEO LOI NH, 1999 V 2009

Phn trm
60
46,7
50
50,4
Nm 1999
38,2
40
30
20
Nm 2009
22,6
15,9
12,8
7,8
10
7,4
Nh kin c
Nh bn kin c Nh thiu kin

c
Nh n s
124
Hnh 9.1 biu th s thay i v t trng h sng trong cc loi nh qua hai
cuc Tng iu tra 1999 v 2009. th cho thy, qua mt thp k, i sng ca
nhn dn c ci thin ng k, t trng h sng trong nh kin c tng ln
gn 4 ln sau 10 nm (nm 2009 l 46,7% v nm 1999 l 12,8%). T trng h
sng trong nh n s sau 10 nm gim mnh t 22,6% xung cn 7,4%. Nh bn
kin c v nh thiu kin c cng gim ng k. y chnh l mt bng chng sinh
ng cho thnh tu to ln ca chng trnh xo i gim ngho ca Vit Nam
trong thi gian qua.
BIU 9.4: PHN B PHN TRM S H C NH CHIA THEO THNH TH/NNG THN
V DIN TCH S DNG, 1999 V 2009
n v tnh: Phn trm
Nm 1999
Nm 2009
Din tch s dng
Ton
quc
Thnh
th
Nng
thn
Ton
quc
Thnh
th
Nng
thn
Tng s
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
2,2
3,8
1,6
1,9
3,0
1,4
T 15 - 24 m2
10,2
12,3
9,4
5,2
6,3
4,7
25,7
22,6
26,9
11,6
9,5
12,5
24,6
18,3
27,0
14,8
11,3
16,4
T 49 - 59 m
13,1
10,9
14,0
12,1
9,0
13,5
T 60 m2 tr ln
24,2
32,2
21,2
54,3
60,9
51,4
Di 15m
T 25 - 36 m
T 37 - 48 m
Bn cnh loi nh, cht lng nh cng c nh gi thng qua din tch
s dng v nm a vo s dng. Biu 9.4 cho bit phn b phn trm s h c
nh chia theo thnh th/nng thn v din tch s dng. S liu cho thy, nm
2009, t trng h sng trong nhng ngi nh c din tch s dng t 60 m2 tr ln
chim ln nht (54,3%) trong tng s h c nh , t trng ny thnh th l
60,9% cao hn 9,5 im phn trm so vi nng thn. Sau 10 nm, t trng h sng
trong nhng ngi nh c din tch s dng trn 60m2 tng hn gp i, t
24,2% ln 54,3%. y l mt thnh cng trong n lc thc hin chin lc pht
trin nh nhm tng din tch bnh qun ca Chnh ph. Mc d vy, sau 10 nm,
t trng h sng trong nhng ngi nh c din tch s dng cht hp (di 15 m2)
vn cha gim nhiu, c nc ch gim 0,3 im phn trm v khu vc thnh th
gim 0,8 im phn trm. iu ny cho thy, tnh trng phn ha giu ngho v
lnh vc nh ngy cng mnh m c nng thn v thnh th.
125
BIU 9.5: S H C NH CHIA THEO NM A VO S DNG, THNH TH/NNG THN

V QUYN S HU, 2009
n v tnh: H
Quyn s hu
Ton quc
- Nh ring ca h
- Nh thu/ mn
- Nh tp th/ Nh thuc
quyn s hu khc
- Cha r quyn s hu
- KX
Thnh th
- Nh ring ca h
- Nh thu/ mn
- Nh tp th/ Nh thuc
quyn s hu khc
- Cha r quyn s hu
- KX
Nng thn
- Nh ring ca h
- Nh thu/ mn
- Nh tp th/ Nh thuc
quyn s hu khc
- Cha r quyn s hu
- KX
Tng s
22 617 236
20 966 160
1 465 815
Nm a vo s dng
Trc nm
T 1975T nm 2000
1975
1999
n nay
1 216 647 10 154 121
11 159 893
1 144 083
9 676 743
10 101 808
58 745
422 520
943 489
KX
86 575
43 526
41 061
132 598
7 729
34 073
89 740
1 056
39 070
13 592
6 945 866
5 930 539
947 732
5 209
882
628 775
563 759
53 187
15 181
5 603
3 175 824
2 820 261
326 450
18 440
6 415
3 087 061
2 525 031
536 342
240
692
54 206
21 488
31 752
39 395
6 836
17 185
14 784
591
22 076
6 125
15 671 369
15 035 621
518 084
4 474
518
587 872
580 324
5 557
9 520
2 408
6 978 297
6 856 482
96 070
7 912
2 991
8 072 832
7 576 778
407 147
169
206
32 368
22 038
9 309
93 202
893
16 888
74 956
465
16 995
7 468
735
364
5 662
3 195
10 527
3 424
71
485
Biu 9.5 th hin s h c nh chia theo nm a vo s dng, thnh

th/nng thn v quyn s hu. S liu cho thy c nc c hn 11 triu h sng
trong ngi nh bt u c a vo s dng t nm 2000 n nay, chim xp x
50% s h c nh ca c nc. Nu gi thit thi gian a vo s dng chnh l
thi gian ngi nh c xy dng xong, th iu ny chng t trong 10 nm qua
tc xy dng nh din ra kh mnh m. Tc xy dng nng thn nhanh
hn thnh th (t l h trong nhng ngi nh c xy dng t nm 2000 n
nay ca khu vc nng thn l 52% cn ca thnh th l 44%).
Phn ln ngi dn sng trong ngi nh thuc nh ring ca h, t trng nh
ring ca h l 93% tng s h c nh . Con s ny nng thn cao hn thnh
th 10 im phn trm, tng ng l 96% v 86%. Ch c 7% h ang phi trong
cc ngi nh thu/ mn, phn b ch yu khu vc thnh th. T trng h phi
trong nhng ngi nh thu/mn ca khu vc thnh th cao gp hn 4 ln khu vc
126
nng thn, tng ng l 14% v 3%. Vit Nam hin nay, c bit l khu vc
thnh th, hu ht ngi dn u mong c c sng trong ngi nh l nh ring
ca mnh, do mnh s hu v chi ph thu nh thc s l gnh nng chi tiu so vi
thu nhp trung bnh ca h. Nh vy vi 14% h ca khu vc thnh th ang phi
sng trong nhng ngi nh thu/mn c th s gn tng ng vi 14% h mong
mun c s hu nh. y thc s l mt con s khng nh, c bit trong bi
cnh lung di c nng thn - thnh th khng c xu hng gim trong thi gian
trc mt, n gp phn gii thch ti sao th trng nh t khu vc thnh th
cha bao gi h nhit.
3. iu kin
Nhm phc v cng tc k hoch ho pht trin t nc, cuc Tng iu tra
ln ny cng thu thp thng tin v iu kin c bn ca cc h dn c. So vi
thi im Tng iu tra 1999, iu kin sinh hot v v sinh c bn ca ngi dn
c tng cng r rt.
Nm 2009, c nc c 96,1% h s dng in li thp sng, tng 18 im
phn trm so vi nm 1999. Mc tng ca khu vc nng thn (t 72,1% ln
94,6%) ln hn so vi mc tng ca khu vc thnh th (t 95,8% ln xp x
99,6%). T trng h s dng in li thp sng tng mnh v tin rt gn n
100% trong thi gian qua chng t kh nng tip cn vi ngun in quc gia ca
ngi dn c tng cng, n minh chng cho thnh tu ca cng cuc xy dng
v kin thit t nc theo hng cng nghip ho, hin i ho. N gp phn
nng cao cht lng i sng dn c v thc y mnh m qu trnh th ha,
hin i ho trn ton quc.
Cng vi in thp sng, t l h s dng h x hp v sinh (h x t hoi v
bn t hoi) nm 2009 cng tng mnh so vi nm 1999. Nm 2009, ton quc c
54% h s dng h x hp v sinh, tng gp 3 ln so vi nm 1999. Sau 10 nm, t
l h s dng h x hp v sinh khu vc thnh th tng gp 1,6 ln, t 54,3% nm
1999 ln 87,8% nm 2009. khu vc nng thn, mc tng ny cn n tng hn
rt nhiu, t 4,4% nm 1999 ln 39,0% nm 2009, tng gp gn 9 ln sau 10 nm.
Tuy nhin, t l h s dng h x hp v sinh thnh th vn cao gp i khu
vc nng thn, tng ng vi 87,8% v 39,0%. S liu ny cho thy iu kin v
sinh ca ngi dn, c bit l khu vc nng thn, ang c ci thin theo
127
chiu hng rt tch cc. Tuy nhin, c nc vn cn 46,0% h khng s dng h

x hp v sinh, n phn nh mt thc t l i sng ca ngi dn Vit Nam, c
bit l ngi dn nng thn (gn 60%) vn cn rt ngho nn, thiu thn vi iu
kin v sinh khng c m bo.
BIU 9.6: PHN B PHN TRM S H CHIA THEO THNH TH/NNG THN
V MT S IU KIN CA H, 1999 V 2009
n v tnh: Phn trm
Nm 1999
Mt s iu kin
Tng s
Thnh
th
Nm 2009
Nng
thn
Tng s
Thnh
th
Nng
thn
Nhin liu dng thp sng

S dng in li
Khng s dng in li
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
77,8
95,8
72,1
96,1
99,6
94,6
22,2
4,2
27,9
3,9
0,4
5,4
Ngun nc n ung chnh

Nc my
Nc ging khoan v nc ging
o c bo v
Nc ma
Nc khe, nc ging o khng
c bo v v cc ngun nc
khc
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
13,1
46,9
2,3
25,5
63,5
8,6
54,9
41,5
59,1
49,3
30,4
57,8
10,1
3,4
12,3
11,9
2,4
16,1
21,9
8,2
26,3
13,3
3,7
17,5
H x hp v sinh
H x hp v sinh
H x khc
Khng c h x
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
16,4
54,3
4,4
54,0
87,8
39,0
67,7
36,7
77,5
38,2
9,9
50,8
15,9
9,0
18,1
7,8
2,3
10,2
Khng tng mnh nh t l s dng in v t l s dng h x hp v sinh,

nhng t l h s dng ngun nc hp v sinh (bao gm mc my, nc ma,
nc ging khoan v ging o c bo v) cng tng rt ng k so vi nm
1999. Nm 2009, c nc c 86,7% h s dng ngun nc hp v sinh, cao hn 9
im phn trm so vi thp k trc. Mc tng ca t l ny c hai khu vc
thnh th v nng thn l tng i nh nhau, t 91,8% ln 96,3% ca khu vc
thnh th v t 73,7% ln 82,5% ca khu vc nng thn. Mc d, t l h s dng
nc hp v sinh tng ln nhng c nc mi ch c 25,5% h c s dng nc
my, trong khu vc nng thn t l ny mi ch c gn 8,6%. Ti khu vc
nng thn, t l h s dng ngun nc khng hp v sinh nh nc khe, nc
128
ging o khng c bo v v cc ngun nc khng hp v sinh khc vn kh

cao, chim 17,5%, cao gp i t l h c s dng nc my. V vy, yu cu
cp thit l phi sm xy dng v trin khai cc chng trnh a nc sch v
nng thn, y chnh l bc khi u cho mc tiu lu di ci thin, nng cao
cht lng cuc sng ca ngi dn.
4. Tin nghi sinh hot
Bn cnh cc cu hi v nh v iu kin v sinh ca h, cuc Tng iu tra
dn s v nh nm 2009 cng c cc cu hi thu thp thng tin v tin nghi sinh
hot ca h, nhm nh gi iu kin v cht lng cuc sng ca ngi dn, phc v
cc mc tiu v hoch nh cc chnh sch, k hoch, cc chng trnh quc gia lin
quan n mc sng ca ngi dn trong c nc v tng a phng. Kt qu thu
c t cuc Tng iu tra nm 2009 cho thy, cc thit b sinh hot hin i ang tr
nn ph bin Vit Nam.
HNH 9.2: TNH HNH S DNG TI VI CHIA THEO THNH TH/NNG THN, 1999 V 2009
Phn trm
C s dng
Khng s dng
100
84,9
76,8
80
60
91,3
86,9
53,8
53,5
46,5
46,2
40
23,2
20
13,1
15,1
8,7
Tng s
Thnh th Nng thn
Tng s
2009
1999
Ngun:
Thnh th Nng thn
1999: Ban Ch o Tng iu tra dn s v nh Trung ng, "Tng iu tra dn s v nh Vit Nam 1999:
Kt qu iu tra ton b", NXB Thng k, 8-2001.
Hnh 9.2 trnh by t l h c s dng ti vi thu c t kt qu ca 2 cuc Tng

iu tra nm 1999 v 2009. th cho thy, 10 nm trc c nc c ti 46,2% h
khng s dng ti vi th n nay con s ny gim i rt nhiu. Con s ny nng
thn l 53,8%, v thnh th l 23,2%. Ngy nay ti vi tr thnh mt ti sn thit
yu khng th thiu ca hu ht cc gia nh k c nng thn v thnh th. Ton
129
quc c 86,9% h s dng ti vi, tng gn gp i so vi nm 1999. T l ny khu

vc nng thn thp hn so vi khu vc thnh th nhng mc tng trng ca n
sau 10 nm li n tng hn. T l ny khu vc nng thn tng t 46,5% nm 1999
ln 84,9% nm 2009 v khu vc thnh th t 76,8% ln 91,3%.
Hnh 9.3 trnh by t l h s dng i (radi/radi ct-st) ca thnh th v
nng thn nm 1999 v nm 2009. Khng c g ng ngc nhin khi tri ngc vi
xu th gia tng ca t l h s dng ti vi l s gim st ca t l h s dng i, v y
l hai hng ho thay th. Khi nhu cu v hng ho ny tng th hng ho kia s gim,
hng ho c nhiu tin ch hn s chim u th hn trn th trng. R rng so vi ti
vi th i l hng ho km tin ch hn nn t l h s dng i gim i ng k trong
thp k va qua. th cho thy, nu nm 1999, c nc c 45,6% h s dng i th
n nay con s ny gim i hn mt na, tng ng l 22,5%. Mc gim ca
khu vc thnh th cao hn khu vc nng thn i cht, tng ng l 56,1% v 26,7%
so vi 42,2% v 20,7%.
HNH 9.3: TNH HNH S DNG I (RADI/RADI CT-ST)
CHIA THEO THNH TH/NNG THN, 1999 V 2009
Phn trm
C s dng
Khng s dng
100
79,3
77,5
80
60
54,4
45,6
73,3
57,8
56,1
43,9
42,2
40
22,5
26,7
20,7
20
0
Tng s
Thnh th Nng thn
Thnh th Nng thn
2009
1999
Ngun:
Tng s
1999: Ban Ch o Tng iu tra dn s v nh Trung ng, "Tng iu tra dn s v nh Vit Nam 1999:
Kt qu iu tra ton b", NXB Thng k, 8-2001.
Biu 9.7 trnh by phn b phn trm v tnh hnh s dng cc tin nghi sinh
hot c bn ca h. S liu cho thy, so vi 10 nm trc, i sng ca ngi dn
hin nay c ci thin rt nhiu. Nm 1999, nhiu tin ngh sinh hot hin i nh
in thoi c nh, my tnh, my git, t lnh, iu ho cn rt xa l vi ngi dn th
130
n nay, cc phng tin ny tr nn rt ph bin, c bit l khu vc thnh th.

Nm 2009, c nc c 45,7% h c s dng in thoi c nh, 13,5% h s dng
my tnh, 14,9% h s dng my git, 31,6% h s dng t lnh, 5,9% h s dng
iu ho, 72,3% h s dng xe my. Khu vc thnh th c t l h s dng cc tin
nghi sinh hot hin i ny cao hn rt nhiu so vi khu vc nng thn, chng t mc
sng ngi dn thnh th cao hn nhiu so vi ngi dn nng thn.
ng ch hn c l t l h c s dng m t hoc xe gn my thu c t s
liu ca cuc Tng iu tra nm 2009. Theo thng k, hin c nc c 72,3% h c
s dng xe gn my, t l ny khu vc thnh th l 83,2%, cao hn 15,7 im phn
trm so vi t l tng ng ca khu vc nng thn. Mc d khng c s liu thng k
v t l h s dng xe gn my nm 1999 nhng bng trc quan chng ta cng c th
thy s lng xe c gii, c bit l xe my tham gia giao thng Vit Nam tng
mnh trong nhng nm gn y. iu ny minh chng cho s khi sc ca nn kinh
t Vit Nam nhng cng em n khng t quan ngi cho cc nh hoch nh chnh
sch, ngi tham gia v iu khin giao thng cng nh cc nh bo v mi trng
khi mt xe c gii ngy cng ng, tnh trng nhim khng kh v ting n ngy
cng gia tng.
BIU 9.7: PHN B PHN TRM S H CHIA THEO THNH TH/NNG THN V TNH HNH S DNG
CC TIN NGHI SINH HOT C BN CA H, 2009
n v tnh: Phn trm
Mt s tin nghi sinh hot

in thoi c nh
C s dng
Khng s dng
My tnh
C s dng
Khng s dng
My git
C s dng
Khng s dng
T lnh
C s dng
Khng s dng
iu ho
C s dng
Khng s dng
M t hoc xe gn my
C s dng
Khng s dng
Tng s
Thnh th
Nng thn
100,0
100,0
100,0
45,7
61,7
38,6
54,3
100,0
38,3
100,0
61,4
100,0
13,5
31,8
5,4
86,5
100,0
68,2
100,0
94,6
100,0
14,9
36,1
5,5
85,1
100,0
63,9
100,0
94,5
100,0
31,6
57,4
20,2
68,4
100,0
42,6
100,0
79,8
100,0
5,9
16,2
1,3
94,1
100,0
83,8
100,0
98,7
100,0
72,3
83,2
67,5
27,7
16,8
32,5
131
Tng quan li, kt qu Tng iu tra dn s v nh nm 2009 cho thy mt

bc tranh chung vi nhiu gam mu sng v iu kin v sinh hot ca h dn c,
n phn nh nhng thnh tu to ln ca t nc ta trong qu trnh thc hin ng
li i mi, cc Ngh quyt i hi IX, i hi X ca ng, chin lc pht trin
kinh t-x hi thi k 2001-2010.
132

V. Sach 15% TDT Ds 2009 - Phan II

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

V. Sach 15% TDT Ds 2009 - Phan II

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Phn II

Thi im Tng iu tra

T l tng bnh qun

Biu 3.2 trnh by t trng h theo s ngi trong h v quy m h trung

Phn b phn trm theo quy m h

S liu ca Biu 3.2 cho thy, trn phm vi c nc cng nh c 6 vng

85 789 573 42 482 549 43 307 024

S liu ca Biu 3.4 cho thy, t nm 1999 dn s nc ta tng thm 9,47

tra dn s nm 1979 v 1989, 1,7%/nm gia hai cuc Tng iu tra dn s nm

T l tng dn s bnh qun nm (%)

2. Phn b dn s v t l tng dn s theo vng

ngi/km2), nhng do vng ny c tc nhp c ln, v vy dn s tng nhanh

Dn s c n 01 thng 4 nm 2009 ca cc tnh/thnh ph c trnh by

ngi/km2. Hai vng ny tp trung ti 39% dn s c nc nhng ch chim gn

Din tch (%)

Biu 3.7 trnh by mt dn s chia theo tnh, thnh ph nm 1999 v

BIU 3.7: MT DN S CHIA THEO TNH/THNH PH, 1999 V 2009

ng Nam B, tp trung dn s nhiu ti Thnh ph H Ch Minh - vi

BIU 3.8: T L DN S THNH TH NM 1999, 2009 V T L TNG DN S BNH QUN NM

T l tng dn s bnh qun

HNH 3.2: T S GII TNH CA CC VNG KINH T - X HI, 2009

ng bng sng Hng

Bc Trung b v Duyn hi min Trung

ng bng sng Cu Long

T s gii tnh thp nht l vng ng Nam B, ni c Thnh ph H Ch

HNH 3.3: THP DN S VIT NAM, 1999 V 2009

n v tnh: Phn trm

C cu dn s theo nhm tui cn c s dng tnh t s ph thuc, mt

n v tnh: Phn trm

T s ph thuc ngi gi (65+)

Biu 3.11 phn nh r hn xu hng gi ho dn s nh ni trn. T

BIU 3.11: T TRNG DN S DI 15 TUI, 15-64 TUI, 65 TUI TR LN

n v tnh: Phn trm

Mt trong nhng ch tiu quan trng biu th xu hng gi ho ca dn s l

c phn thnh 5 loi: cha v/chng, c v/chng, go, ly hn v ly thn. Mt

BIU 3.12: T TRNG DN S T 15 TUI TR LN CHIA THEO TNH TRNG HN NHN,

n v tnh: Phn trm

Tnh trng hn nhn

n v tnh: Phn trm

Biu 3.13 trnh by t trng dn s t 15 tui tr ln chia theo tnh trng hn

thnh ph nh Thnh ph H Ch Minh, ng Nai, B Ra - Vng Tu v Bnh

Phn trm tng kt hn

Phn trm tng kt hn

Biu 3.1, trang 219.

Tui kt hn trung bnh ln u c xu hng tng i vi nam. So vi nm

Ni c tr/cc vng kinh t - x hi

Chnh lch SMAM

S liu cho thy, ng Nam B l vng c tui kt hn trung bnh ln u

BIU 3.16: T TRNG DN S 15-19 TUI TNG KT HN THEO TUI,

Ni c tr/cc vng kinh t - x hi

T trng tng kt hn theo tui

Khng c g ngc nhin khi tui kt hn trung bnh ln u ca v thnh nin

iu tra mu", NXB Th gii, 2000.

nhn thc tt hn v li ch ca gia nh t con, v h cng rt d dng tip cn cc

Thi k tham chiu

ASFR (Tr sinh sng/1000 ph n)

ASFR (Tr sinh sng/1000 ph n)

45-49 Nhm tui

ASFR (Tr sinh sng/1000 ph n)

45-49 Nhm tui

theo hc trnh cao hn nh ph n thnh th nn h thng kt hn v sinh con

Biu 4.4 trnh by t sut sinh th ca Vit Nam t nm 1999 n nm 2009

ng ca s khc bit v c cu theo tui ca cc dn s bng cch s dng