TASLAK

HAVA ARACI ONAYLAYICI PERSONEL YNETMEL (SHY-66)

BRNC BLM
Ama, Kapsam, Dayanak ve Tanmlar
Ama ve kapsam
MADDE 1- (1) Bu Ynetmeliin amac, 9/7/2004 tarihli ve 25517 sayl Resmi Gazete'de yaymlanan Onayl
Bakm Kurulular Ynetmelii (SHY-145) kapsamnda yetkilendirilmi olan bakm kurulularnda grev alan onaylayc
personelde aranacak nitelikler ile bu personele verilecek lisanslara ilikin usul ve esaslar dzenlemektir.
MADDE 2- (1) Bu Ynetmelik, 9/7/2004 tarihli ve 25517 sayl Resmi Gazete'de yaymlanan Onayl Bakm
Kurulular Ynetmelii (SHY-145) kapsamnda yetkilendirilmi olan bakm kurulularnda hava aralarnda grev alan
onaylayc personeli kapsar.
Dayanak
MADDE 3- (1) Bu Ynetmelik, 14/10/1983 tarihli ve 2920 sayl Trk Sivil Havaclk Kanununa dayanlarak;
7/12/1944 tarihli ikago Konvansiyonunun personel lisanslar konulu bir nolu ekine ve 28/11/2003 tarihli Hava
Arac Bakm Eitimi Kuruluu balkl EASA Blm 66ya paralel olarak
hazrlanmtr.
Tanmlar
MADDE 4- (1) Bu ynetmelikte geen,
a) Bakanlk: Ulatrma Bakanln,
b) Bakm k: Bakm yaplan hava arac/hava arac parasnn Onayl Bakm Kuruluu tarafndan yeniden
hizmete verilmesini,
c) Bakm k sertifikas: Onaylayc personel tarafndan imzalanan ve sz konusu bakmn SHY-145
hkmlerine uygun olarak tamamlandn gsteren belgeyi,

f) Blm 66: EASA tarafndan bakm onaylayc personel ile ilgili yaymlanm olan kurallar,
g) EASA: Avrupa Havaclk Emniyet Ajansn,
)Genel Mdr: Sivil Havaclk Genel Mdrn,
h) Genel Mdrlk: Sivil Havaclk Genel Mdrln,
) Hava Arac Bakm Lisans: eriinde belirtilen herhangi bir hava arac temel kategori ve hava arac tipi iin,
bilgi ve deneyim olarak SHY-66nn gereksinimlerini karlayan personelin niteliini gsteren belgeyi,
i) Hava Arac: Havalanabilen ve havada seyredebilme kabiliyetine sahip her trl arac,
j) Kalifiye eleman: mekanik, elektrik veya elektronik cihazlarn imalat, tamir, bakm, servis, kontrol veya
revizyonlarn kapsayan ve SHGM tarafndan kabul edilen bir eitim srecini baar ile tamamlayan personeli
k) Kurulu: Tzel bir kiilik olarak tescil edilmi olan kuruluu,
l) Modl: SHY-66 lisansna esas snavlarda sorumlu olunan dersi,
m) Onaylayc personel: Yaplan bakmn SHY-145 e uygun olarak tamamlandn belgelemek zere SHY-145

onayl bakm kuruluu tarafndan yetkilendirilen personeli,

n) Temel Eitim Kursu: SHY-66 ynetmelii tarafndan gerekli grlen bakm deneyim sresinin azaltlmasn
salayacak dzeyde eitim ve deneyim vermek zere SHY-147 kapsamnda yetkili kuruluta verilen bakm eitimi
kursunu,
o) Personel: Hava arac zerinde bakm yapmak zere SHGM tarafndan yetkilendirilmi kiiyi,
) Sorumlu Ynetici: Bir bakm eitimi kuruluunun eitim konusundaki btn taahhtlerinin finanse edilmesi
ve standartlara uygun olarak yerine getirilmesini salayacak yetkiye sahip olan kiiyi,
p) SHD-T-35: 9/6/1962 tarihli ve 11124 sayl Resmi Gazete'de yaymlanan Ulatrma Bakanl Sivil
Havaclk Dairesi Uak Bakm Teknisyeni Lisans Talimatn,
r) SHD-T-35 lisans: SHD-T-35 e gre dzenlenmi her trl lisans,
s)SHGM: Sivil Havaclk Genel Mdrln,
SHY-66: 16/06/2005 tarihli ve 25847 sayl Resmi Gazete'de yaymlanan Hava Arac Onaylayc Personel Ynetmeliini,
) SHY-66 lisans: Bu Ynetmelie gre dzenlenmi lisans,
t) SHY-145: 9/7/2004 tarihli ve 25517 sayl Resmi Gazete'de yaymlanan Onayl Bakm Kurulular
Ynetmeliini,
u) SHY-M: 19/8/2004 tarihli ve 25558 sayl Resmi Gazete'de yaymlanan Ticari Hava Tama letmeleri
Bakm Sistemi Ynetmeliini,

) SHY-147: Hava

Arac Bakm Eitimi Kurulular Ynetmeliini ,

v) Yetkilendirme belgesi: SHY-145 kapsamnda yetkilendirilmi kuruluun SHY-66 lisans sahibi personeli
SHY-145 hkmlerine uygun olarak hangi hava arac tipi/tiplerinde ve hangi bakm ilerinde yetkilendirdiini gsteren
belgeyi
ifade eder.

KNC BLM
Genel Esaslar

Kazanlm haklar ve snrlamalar

MADDE 5- (1) 2920 sayl Trk Sivil Havaclk Kanunu ile ilgili ynetmelikler kapsamnda lisanslandrlm
mevcut hava arac bakm personelinin; SHY-66da belirtilen standartlara uygun olmadnn tespiti halinde snrlama
uygulanr. Ancak bu snrlamalara ramen, sz konusu hava arac bakm personeli sahip olduu bakm k yetkisini elinde
bulundurabilir.
a) Bu ynetmelik yrrle girdii tarihten nce SHDT-35e gre imza yetkisine sahip personel, bu haklarn
kullanmaya devam edeceklerdir..
b) Bu maddenin (a) bendine gre nitelendirilen hava arac bakm personelinin, yetki kapsamn baka temel
kategoriler veya alt kategoriler ilavesi ile arttrma talebi halinde SHY-66da belirtilen kategori gei kurallar uygulanr.
c) Bu maddenin (a) bendine uygun niteliklere sahip personel, ilave bir snava tabi olmadan, bu ynetmeliin
uygun kategori veya alt-kategorilerine dayanan bir SHY-66 hava arac bakm lisansna hak kazanr. Ancak, bu lisans,
personelin tanmlanm bilgi seviyesinin dndaki teknik konular kapsamna almayacak ekilde snrlandrlr. Bunun
sonucunda, sz konusu ahs btn mevcut imza haklarn elde tutmasna ramen SHY-66nn konularna bal olarak
kstlanr.
d) Bu maddenin (a) bendine gre uygun niteliklere sahip personel, bu niteliklerini (c) bendindeki kstlamalarn
dnda SHY-66 kapsamndaki kategori ve alt kategorilere ilikin imza yetkisini geniletmek isterse SHGMnin gerekli
grd modlden denklik snavna tabi tutulur.
e) SHY-145 kapsamnda bakm kuruluu, Blm-66 lisansna sahip olan personeli, SHGM nin sz konusu lisans
kabul ettiini yazl olarak bildirmesi artyla onaylayc personel olarak yetkilendirebilir. Bu Ynetmelik hkmlerine gre
lisans alm personel ayn zamanda SHY-145 onayl bakm kuruluu tarafndan yetkilendirilmedike, ticari hava
tamaclnda kullanlan hibir hava arac iin bakm k sertifikas imzalayamaz.
Bavuru
MADDE 6 - (1) Bu Ynetmeliin yaym tarihinden sonra yaplacak tm yeni bavurular SHY-66 hkmlerine
tabidir. SHY-66 lisans almak, var olan SHY-66 lisansnda deiiklik veya geerlilik sresi uzatmas amacyla yaplacak
bavurular iin Bu Ynetmeliin EK-1inde rnei bulunan SHY-66 Lisans Bavuru Formu kullanlr.

Lisansn dzenlenmesi
MADDE 7 - (1) SHGM, bu Ynetmelik hkmlerini salayan onaylayc personele Bu Ynetmeliin EK-2 sinde bir
rnei bulunan SHY-66 lisansn dzenler. Lisans sahibi onaylayc personel lisansn en ge 48 saat iinde yetkili kiilere
gsterebilmelidir.
Lisans iin uygunluk
MADDE 8 - (1) SHY-66 lisansnn dzenlenebilmesi iin bavuru sahibinin;
a) 18 yan doldurmu olmas,
b) Teknik dokmanlarn ve SHY-145 onayl bakm kuruluunun bakm k sertifikas dzenlenmesi ile ilgili
prosedrlerin yazld dili veya dilleri anlalabilecek seviyede okuyabilmesi, yazabilmesi ve konuabilmesi zorunludur.
Lisans kategorileri
MADDE 9 - (1) Bu Ynetmelik hkmlerini salayan onaylayc personel, aadaki kategorilerden ya da alt
kategorilerden tm artlarn salad biri veya birkanda lisans almaya hak kazanr:
a) Kategori A: Kategori A lisans sahibine, lisansnda ve yetkilendirme belgesinde belirtilen snrlamalar dahilinde
kalmak kaydyla, sahibinin bizzat yapt plnl kk hat bakm ve basit arza giderme ilemleri sonrasnda bakm k
sertifikas dzenleyebilme yetkisi verir.
1) Kategori A kapsamndaki basit planl hat bakmnn anlam ; A bakmlar dnda, sistemin faal olduunun kontrol
iin gerekli olan ve uu personeli tarafndan da yaplabilen fonksiyonel testleri ieren basit kontrollerdir. Hava aracnn
A/B/C/D bakm programlar kapsam dndaki basit planl hat bakmlarnn anlam, haftalk veya edeer bakmlara kadar
olan ve bu bakmlar dahil basit kontrollerdir.
2) Kategori A lisans, hava aracnn motor yapsna gre aadaki gibi snflandrlr:
1) Alt kategori A1: Trbin motorlu uaklar,
2) Alt kategori A2: Piston motorlu uaklar,
3) Alt kategori A3: Trbin motorlu helikopterler,
4) Alt kategori A4: Piston motorlu helikopterler.
b) Kategori B1: Kategori B1 lisans sahibine, lisansnda ve yetkilendirme belgesinde belirtilen snrlamalar dahilinde
kalmak kaydyla, hava aracnn yaps, motorlar, mekanik ve elektriksel sistemleri zerindeki hat ve s bakm ve arza
giderme ilemleriyle aviyonik komponentlerin deitirilmesi ve bu komponentlerin alr durumda olduunu gstermek iin
yaplan basit testler sonrasnda bakm k sertifikas dzenleyebilme yetkisi verir.
1) Kategori B1 yetkisi; sistemin faal olduunun kontrol basit bir test veya bir hava arac zerinde yaplabilen veya
tanabilir basit bir test cihaz gerektiren aviyonik sistemlerle ilgili ilerin onaylamasna da yetki verir. Ancak sz konusu
aviyonik sistem arzas, bir test cihaznn kullanm srasnda basit bir "hizmete verilebilir veya verilemez" muhakemesinin
dnda bir karar verme durumunu gerektirecek boyutta ise, onaylama yetkisi yoktur.
2) Kategori B1 lisans, hava aracnn motor yapsna gre aadaki gibi snflandrlr:
1) Alt kategori B1.1: Trbin motorlu uaklar,
2) Alt kategori B1.2: Piston motorlu uaklar,
3) Alt kategori B1.3: Trbin motorlu helikopterler,
4) Alt kategori B1.4: Piston motorlu helikopterler.

3) Kategori B1 sahibi onaylayc personel, lisansnda yer alan alt kategoriler kapsamnda olan ve (a) bendinde yer alan
ilemler sonrasnda bakm k sertifikas dzenleyebilme yetkisine sahiptir.
c) Kategori B2: Kategori B2 lisans sahibine, lisansnda ve yetkilendirme belgesinde belirtilen snrlamalar dahilinde
kalmak kaydyla, hava aracnn aviyonik ve elektriksel sistemleri zerindeki hat ve s bakm ve arza giderme ilemleri
sonrasnda bakm k sertifikas dzenleyebilme yetkisi verir.
d) Kategori C: Kategori C lisans sahibine, lisansnda ve yetkilendirme belgesinde belirtilen snrlamalar dahilinde
kalmak kaydyla, hava aracnn s bakm ilemleri sonrasnda bakm k sertifikas dzenleyebilme yetkisi verir. Bu yetki
hava aracnn tm sistemleriyle beraber tm iin geerlidir.
1) Kategori C yetkisi, hava arac planl ana bakmlarnda ilgili btn bakm ilemlerinin tamamlanmasndan sonra, tek
bir bakm k sertifikas dzenleyerek hava aracnn planl ana bakmnn onaylanmasna yetki verir. Bu onaylama,
bakmn nitelikli personel tarafndan yaplmas ve kategori B1 ve B2 hava arac bakm personelleri tarafndan kendilerine ait
yetkili ilemleri onaylamalarna dayanr. Kategori C hava arac bakm personelinin esas grevi, gerekli btn bakm
ilemlerinin tamamlanm olduunu ve bakm k sertifikas dzenlenmeden nce kategori B1 ve B2 hava arac bakm
personellerinin onaylarnn olup olmadn kontrol etmektir. Kategori C yetkisi sahibi personel ayet kategori B1 veya B2
yetkilerine de sahip ise, ana bakm srasnda, yukardaki her iki fonksiyonu da icra edebilir.
2) Kategori C hava arac bakm personelini ana bakmlarda desteklemesi gereken personelle ilgili gereksinimler, SHY145te belirtilmitir.
Temel bilgi artlar
MADDE 10 - (1) Onaylayc personel, alaca lisans kategorisine/kategorilerine uygun olarak Bu Ynetmeliin
EK-3 nde yer alan modllerde yeterli bilgiye sahip olduunu SHGM veya SHY-147 kapsamnda yetkili bakm eitimi
kurulularnca yaplacak olan snavlarda kantlamak zorundadr. Kategori A lisans alacak olan personel Bu Ynetmeliin
EK-3de yer alan ilgili modllerde genel anlamda bilgiye, Kategori B1 veya B2 lisans alacak personel ise ilgili modllerde
detayl bilgiye, Kategori C lisans alacak personel ise Kategori B1 veya B2 nin ilgili bilgi seviyesine sahip olmak zorundadr.
Lisans Kategorileri ile ilgili sorumlu tutulan modllerin soru saylar ve snav sreleri ilgili standartlar bu Ynetmeliin EK
-4 nde belirtilmektedir.
Denklik
MADDE 11- (1) Nitelikleri; uyguladklar eitim ve retim standartlarnn ierik bakmndan SHY-66
ynetmeliine uygunluklar, SHGM tarafndan kabul edilen yksek renim kurumlarndan ve Uak Bakm liselerinden
mezun olan adaylarn snav artlar, bu adaylarn grdkleri ders mfredat SHY-66 standartlar belirt uygun olmas halinde
kabul edilebilir.
(2) Askeri havaclkta edinilen bilgiler ve baar ile tamamlanan snavlar, SHGM tarafndan SHY-66 artlarna denk
olduklar saptandktan sonra kabul edilebilir.
Deneyim artlar
MADDE 12 - (1) Kategori A ve B1 veya B2 iin deneyimler hava arac zerinde fiilen allmasna karlk gelir.
SHY-66 lisans alacak personelin kategorilere gre salamalar gereken deneyim artlar bu Ynetmeliin Ek -4 nde
belirtilmitir
(2)Kategori A lisans alacak olan devlet hava aralarnn bakmlarnda grev alm personelin, Kategori A lisans
iin belirtilen deneyim artlarna ek olarak 6 aylk ek sivil hava arac bakm deneyime, Kategori B1 veya B2 lisans iin bu
Ynetmeliin EK -4 nde belirtilen deneyim artlarna ek olarak 12 aylk ek sivil hava arac bakm deneyime sahip
olmalar zorunludur. Kategori C lisans alacak olan sz konusu personel iin SHGM tarafndan tannan bakmla ilgili
mhendislik fakltelerinden mezun olanlar iin belirtilen seenek uygulanmaz.
MADDE 13- (1) Onaylayc personelin aktif bakm deneyimini yazl olarak kantlamas istenir. Bu bakmdan her
bir onaylayc personelin teknik kayt defteri tutmas zorunludur.
MADDE 14- (1) Hava arac bakm personeli, tek bir kategori/alt kategori ile snrl deildir. Gerekli koullar
salad taktirde dier kategori/alt kategorilere de sahip olabilir. Kategori geilerle ilgili bakm ve snav gereklilikleri bu
Ynetmeliin EK -5 inde yer almaktadr.

(2) Kategoriler aras gei talep eden onaylayc personel mevcut lisansndaki kstlamalar kaldrmadan
bavurusu kabul edilmeyecektir.
Deneyimlerin geerlilii
MADDE 15- (1) letilen hava aralar zerindeki hava arac bakm deneyimi; SHY 145 kapsamnda yetkili
havayolu ve hava taksi iletmeleri tarafndan iletilen hava aralarnn bakm ilemlerinde alarak elde edilen
deneyimlerdir. Ancak, okullarda kazanlan deneyimler bu anlamda yeterli olmayp, ticari bir hava arac bakm ortamnda
deneyim kazanlmaldr. Bu tr bir deneyim SHGM tarafndan ancak eitim periyotlar iinde, teorik eitimi destekleyen
pratik eitimler olarak deerlendirilecektir
(2) Sz konusu deneyimlere ilikin sreler uygun onayl eitim periyotlar ile birlikte dnlerek, ustalk ncesi
deneyimlere benzer ekilde, eitim periyotlar deneyim srelerine katlabilir. lave bir ders eitimi iin gerekli saatler pratik
deneyim sresine ilave edilebilir.
Gncel deneyim sresi
MADDE 16- (1) Btn hava arac bakm personeli kategorileri iin gerekli olan deneyim srelerinin en az bir
ylnn gncel olmas zorunludur.
a) 12 aylk gerekli deneyimlerin en az 6 aylk ksmn SHY-66 hava arac bakm lisansna bavuru tarihinden
nceki 12 ay ierisinde kazanlm olmas halinde gncel deneyim olarak kabul edilir. Geri kalan deneyim, bavuru
tarihinden nceki 7 yl ierisinde kazanlm olabilir.
b) Farkl hava arac tipleri, imalat ve iletme asndan gvde, motor ve aviyonik sistemleri olarak benzer
teknolojiye sahip iseler ayn snfta deerlendirilebilirler.
Deneyimlerin Denklii
MADDE 17- (1) Sivil Hava Arac bakmlarnn yapld ortamn dnda kazanlan hava arac bakm deneyimleri,
bakmlarn bu ynetmeliin n grd koullara denklii SHGM tarafndan belirlendikten sonra kabul edilebilir.
(2) Ayrca, bu deneyimlere ilave olarak sivil hava arac bakm deneyimi art aranr.
a) Kategori A hava arac bakm personeli iin sivil hava aralarna ilikin ilave deneyim zorunluluu en az 6 aydr.
Kategori B1 veya B2 hava arac bakm personeli iin ise bu sre en az 12 aydr.
b) Silahl Kuvvetlerde, sahil korumada, polis tekilatnda v.b kurulularda ve/veya hava arac imalatnda kazanlan
deneyimler, sivil hava arac bakm ortam dnda kazanlm deneyimler olarak deerlendirilir.
DRDNC KISIM
Tip/Bakm lemleri Eitimi ve Snflandrmalar
Tip Eitimi ve Snflandrmalar
MADDE 18- (1) Kategori A hava arac bakm personeli, belirli bir hava arac tipi iin SHY-145 onaylama yetkisini
almadan nce, sz konusu hava aracnn kategorisine uygun SHY-66 hava arac bakm lisansna sahip olmas gerekmektedir.
SHY-145 onaylama yetkisi ancak, onayl bir SHY-145 veya onayl bir eitim kuruluu tarafndan dzenlenmi Kategori A
hava arac bakm ilemleri eitimlerinin ardndan verilebilir.
Tip Eitimleri
MADDE 19- (1) Kategori A hava arac bakm personeli iin, her bir hava arac tipine gre yetki alnacak bakm
ilemlerine uygun eitimler verilir. Bu eitimler sz konusu bakm ilemlerine uygun olan pratik ve teorik eitimleri
iermelidir. Ayrca eitimin sonunda, onayl SHY-145 veya onayl bir eitim kuruluu tarafndan teorik bir snav ve/veya
iba deerlendirmesi yaplmas zorunludur.
(2) Kategori B1 ve B2 hava arac bakm personeli iin, belirli bir hava arac tipinde SHY-145 onaylama yetkisini
almadan nce sz konusu hava arac tipinin ilenmi olduu bir SHY-66 hava arac bakm lisansna sahip olmas art aranr.
Lisansa tip ilenmesi SHY 147 veya EASA Blm 147 onayl bir bakm eitim kuruluunun dzenledii B1 veya B2
kategorilerine ilikin hava arac tip eitiminin baar ile tamamlanmas ile gerekletirilir.B1 ve B2 kategorilerine ilikin
hava arac tip eitimleri ile ilgili konular ve bilgi seviyeleri bu Ynetmeliin EK -6 snda belirtilmitir.

(3) Eitimde, servis bltenleri ve uygulama ynetmelikleri, teknik el kitaplar ve bakm prosedrlerinin kullanm
da eitimin ieriinde yer almaldr.
(4) Scak ve souk iklim, rzgar, nem, v.s. gibi evresel faktrlerin etkiledii kontroller ve snrlamalara ilikin
bilgiler de bu eitim kapsam dahilinde verilmelidir.
(5) Pratik eitim, ayarlar, hatda deitirilebilir birim deiimleri, arza bulma, basit arzalarn giderilmesi ve
sistemlerin fonksiyonel testlerini de ieren konularda uygulamal i ba eitimleri eklinde olmaldr. Pratik eitim, benzer
hava arac, motor yaps dahil olmak zere, sistemlerine ilikin kaytl gncel pratik deneyimi bulunmayan hava arac bakm
personeli iin 4 aylk bir sreyi iermelidir. Ancak, bu deneyimlere sahip hava arac bakm personeli iin pratik eitim sresi
iki haftadan daha az olamaz. Bu pratik eitim gereksinimini salayan bir ba Eitimi program hazrlanabilir. Pratik
eitim her hangi bir onayl SHY-145 bakm kuruluunda veya hava arac imalatsnda veya her ikisinde birlikte verilebilir.
(6) Hava arac tip yetkisi iin mracaat edenlerde aadaki artlar aranr:
a) lgili sistemlerin almalar ve bakmlar hakknda detayl bilgilerin edinilmesi ve yaplacak snavda baarl
olmas,
b) Hat bakmnn, kontrollerin, bakm kitaplar ve ilgili uygulama ynetmeliklerine gre rutin ilerin, arza bulma,
tamirler, skme, takma ilemleri, ayarlar ve gerektiinde motor altrma gibi hava arac tipine gre uygun bakm
ilemlerinin fonksiyonel kontrollerini, gvenilir ve emniyetli bir ekilde yerine getirip onaylamas,
c) Hava arac ile ilgili btn teknik dokmantasyonu doru olarak kullanmas.
MADDE 20- (1) Kategori C hava arac bakm personeli, belirli bir hava arac tipi iin SHY-145 onaylama yetkisini
almadan nce sz konusu hava arac tipinin ilenmi olduu bir SHY-66 hava arac bakm lisansna sahip olmaldr. Lisansa
tip ilenmesi ancak SHGMden onayl bir kuruluun dzenledii C kategorisine ilikin hava arac tip eitiminin baarl bir
ekilde tamamlanmas ile mmkn olur.
(2) Kategori C hava arac bakm personeli iin ilk tip eitimi Seviye 3 dzeyinde olmas artyla sonraki tip
eitimlerinin Seviye 1 dzeyinde olmas yeterlidir ve normal koullarda pratik eitim art aranmaz. Kategori C hava arac
bakm personeli, B1 veya B2 yetkilerine sahip deilse, hat ve ana bakmlarda kategori B1 veya B2nin yetkilerini
kullanamaz.
MADDE 21- (1) Hava arac bakm personelinin lisansna ilenen hava arac veya motor tiplerinin listesi, normal
olarak onayl bakm kuruluunun yetki belgesinde belirtilen ve tip eitim kurslarnda tanmland ekilde olmaldr.
Tip Eitimi Snavlar
MADDE 22- (1) Hava arac tip veya bakm ilemleriyle ilgili eitimlerin sonundaki snavlardan % 75 baar
gsterilmesi zorunludur.
(2) Kategori B1 veya B2 veya Cye ynelik hava arac tip snavlar SHGM veya SHY 147 kapsamnda yetkili
eitim kurulular tarafndan yaplr. SHGM, onaylayc personelin tip yetkisinin devam iin tazeleme snav talep edebilir.
BENC KISIM
Lisans lemleri
Lisans Dzenleme Hakk
MADDE 23- (1) SHY-66 hava arac bakm lisans SHGM tarafndan verilir. Ancak, SHGM tarafndan uygun
grlmesi halinde, lisansn dzenlenmesine ynelik hazrlk ilemleri konusunda SHY 147 ve SHY 145 kapsamnda yetkili
kurulular yetkilendirilebilir.
Hava arac Bakm Lisansnn Sreklilii ve Geerlilii
MADDE 24- (1) SHY-66 Hava Arac Bakm Lisansna sahip personel, SHGMne sunulan bilgilerin doruluundan
sorumludur. Lisansn temdit edilmesi ve/veya deiiklik nedeniyle SHGMne zamannda bavuru yapma sorumluluu lisans
sahibine aittir. Bu konularda ortaya kan bir uygunsuzluk, SHY-66 hava arac bakm lisansna dayal SHY-145 onaylama
yetkisini de geersiz klar ve lisansn tekrar geerli olabilmesi iin gncel hava arac bakm deneyimi ve/veya baz snavlarn

tekrar gerekebilir. Bu konudaki her bir durum iin SHGM tarafndan karar verilir. SHY-66 hava arac bakm lisans ile ilgili
geerlilik sresi aada aklanmtr.
a) SHY-66 hava arac bakm lisans ancak, SHGM tarafndan dzenlenmi ve/veya ilave/deiiklik uygulanm ise
ve lisans sahibi lisansndaki bilgileri doruluklar asndan kontrol edip, mrekkepli kalem ile lisansn imzaladktan sonra
geerlilik kazanr.
b) SHGM, SHY-66 hava arac bakm lisansn 5 yl iin dzenler. Lisans sahibi bavuru formunun gerekli yerlerini
doldurmak suretiyle SHGMye yenilemek iin bavurmakla ykmldr. Lisansn 5 yllk geerlilik sresi, eitli
nedenlerden tr lisansa ilave/deiiklik yaplmas gerektiinde, deiikliin yapld tarih itibariyle bir 5 yl daha
uzatlabilir.
c) SHGM tarafndan lisansta; adres deiiklii, temel kategori/alt kategori veya hava arac tip deiiklikleri ve/veya
ilaveleri eklindeki deiiklik/ilaveler iin yaplacak bavuruya, lisansn 5 yllk geerlilik sresinin dolmasna 3 aydan daha
az bir sre kalmas halinde gerek yoktur.
MADDE 25- (1) SHY-66 artlarn karlayan hava arac bakm personeline SHGM tarafndan Hava Arac Bakm
Lisans verilir. Personelin SHY 145 kapsamnda yetkili bakm kuruluu bnyesinde onaylama yetkisine sahip olabilmesi iin
ncelikle bu lisans elinde bulundurmas gerekir. SHY-145 onaylama yetkisinin geerli kalabilmesi konusunda da, personelin
bakm deneyimi ve eitiminin gncelliinin SHY-145 kurallarna uygunluu aranr.
MADDE 26- (1) Lisansnn geerlilik sresi dolan personelin SHGM tarafndan lisans yenileme snavna girmesi
istenir.
MADDE 27-(1) Hava arac bakm personeli, SHGM ve/veya dier lkelerin sivil havaclk tekilatlar tarafndan
istendii zaman, lisansn 2 i gn ierisinde ibraz edebilmelidir.
ALTINCI KISIM
Lisansn ptali, Askya Alnmas, Yetki Snrlamas
Genel Hususlar
MADDE 28- (1) SHGM, bu ynetmeliin 32 nci maddesindeki sebepler sonucu ve/veya bir soruturmann
ardndan SHY-66 hava arac bakm lisansn iptal edebilir, askya alabilir veya snrlandrabilir. Ayrca, onayl bakm
kuruluuna lisans sahibinin onaylama yetkilerini iptal, askya alma veya snrlandrma dorultusunda talimat verebilir.
SHGM, her hangi bir yetersizlik halinde aadaki hususlar uygular:
a) SHGM, SHY-66 hava arac bakm lisansn iptal, snrlandrma veya onayl bakm kuruluunu bu ynde harekete
geirmeden, etkilenecek taraf veya taraflara en az 28 gn nceden yazl bildirimde bulunur. Bu bildirimde ngrlen
grler ve teebbslere ilikin gerekeleri ile birilikte nedenler belirtilir ve ilgili taraf veya taraflara aklama yapmalar iin
imkan salanr.
b) SHGM tarafndan hava aracnn emniyetli operasyonunu olumsuz ynde etkileyecek bir durum belirlenmi ise,
SHGM bu maddenin (a) bendindeki uygulamalara ilave olarak SHY-66 hava arac bakm lisansn artl olarak ve nceden
uyar vermeden askya alr ve bu maddenin (a) bendinde ngrlen yntemler tamamlanncaya kadar bu uygulamasn
srdrr.
Lisansn ptali
MADDE 29- (1) SHGM tarafndan personelin uygun ve yeterli bulunmamas, bu ahsn bilinli olarak aada
belirtilen eylemlerden bir veya birden fazlasn gerekletirmi veya bunlara karm olduuna dair ak kant olmas
halinde, lisans iptal edilir.
a) SHY-66 hava arac bakm lisansn ve/veya SHY-145 onaylama yetkisini belgelerde tahrifat yaparak veya sahte
belge ibraz ederek alm olmak.
b) Bakm talep eden kurulua yaplmas gereken bakmlarn yaplmadn bildirmemek.
c) ahsi tetkikler sonucu belirledii hava arac bakm gereklerini ileme almayp, bakmn yaplmas hususunda
yetki alnan kurulua rapor etmemek.

d) hmalkar/sorumsuz bakm yapmak.

e) Bakm kaytlarnda tahrifat yapmak.
f) Bakm k sertifikasnda belirtilen bakmlarn yaplmadn bilerek veya yapldn dorulamadan bakm k
sertifikas dzenlemek.
g) Bakm ilemlerini, veya bakm k sertifikas dzenlenmesini alkol ve/veya ila v.b gibi maddelerin olumsuz
etkileri altnda uygulamak.
Tbbi uygunluk
MADDE 30- (1) Hava arac bakm personeli aadaki durumlar ile kendisinde fiziksel veya zihinsel bir
uygunsuzluk olduunu biliyor veya hissediyor olmas durumunda sorumluluu altndaki onaylama yetkilerini kullanamaz.
a) Personelin kannda her hangi bir lde alkol ve/veya ila v.b gibi maddelerin olmas ile karar verme
kabiliyetinin etkileneceinin tbbi adan belgelenmesi halinde.
b) Gerekli olan durumlarda renk ayrma kabiliyetinin kaybolmas veya grme yeterliliinin kaybolduunun tbbi
adan belgelenmesi halinde.
c) Zihinsel olarak ilevsel davranlar veya ilgili kiilik faktrleri asndan psikolojik btnlk veya uyumluluk
salanmadnn tbbi adan belgelenmesi halinde.
(2) Hava arac bakm kuruluu da altrd teknik personelinin altklar ie engel olmayacak ekilde salk
yeterliliini salamasndan sorumludur.
YEDNC KISIM
Son Hkmler
GEC MADDE 1
MADDE 31- (1) Bu ynetmeliin yaymyla birlikte SHD-T-35 yrrlkten kaldrlmtr
GEC MADDE 2
MADDE 32- (1) SHY-66nn yaym tarihinden nce lisansa esas snavlar ve mevcut lisansna tip ilavesi ilemleri
balam ancak tamamlanmam personel iin SHD-T-35 hkmlerine gre ilem yaplr.
GEC MADDE 3
MADDE 33- (1) Bu Ynetmeliin yrrle girdii tarihte geerli bir SHD-T-35 lisansna sahip olan kiiler, sz
konusu lisanslarnn geerliliini saladklar srece 01/06/2008 tarihine kadar SHY-145 onayl bakm kuruluunda
onaylayc personel olarak yetkilendirilebilir.
Yrrlk
MADDE 34- (1) Bu ynetmelik yaymland tarihte yrrle girer.
Yrtme
MADDE 35-(1) Bu ynetmelik hkmlerini Sivil Havaclk Genel Mdr yrtr.

EK-1

SHY-66 LSANSI BAVURU FORMU

Sayfa 1

T.C
ULATIRMA BAKANLII
THE REPUBLIC OF TURKIYE MINISTRY OF TRANSPORT

Sivil Havaclk Genel Mdrl

DIRECTORATE GENERAL OF CIVIL AVIATION

SHY-66 HAVA ARACI BAKIM LSANSI BALANGI / DEKLK-BAVURU

PART- 66 AIRCRAFT MAINTENANCE LICENCE INITIAL/VARIATION - APPLICATION

1. PERSONEL
SOYAD (Surname) ..............................................

AD (Name)

..............................................

UNVAN ..............................................

UYRUU (Nationality) ..............................................

DOUM BLGLER
TARH

.....................

LE

............................

............................

LKE ............................

SREKL ADRES
POSTA KODU
TELEFON NO

..............................................

E-POSTA ADRES

..............................................

CEP TEL NO

..............................................

RKET BLGLER
AD
ADRES

..............................................
............................................................................................................................................

.......................................................................................
TELEFON NO

..............................................

POSTA KODU

..............................................

SHY 145 YETK NO ..............................................

2. BAVURU
LK LSANS

SHY 66 LSANSINA DNTRME

TP LAVES

KATEGOR LAVES

TP SINIRLAMASINI KALDIRMA

TEMEL ETM SINIRLAMASINI KALDIRMA

LKE DEKL

ZAYNDEN DOLAYI YENLEME

LSANS KATEGORS

TRBNL UAK

A1

B1.1

PSTONLU UAK

A2

B1.2

TRBNL HELKOPTER

A3

B1.3

PSTONLU HELKOPTER

A4

B1.4
B2

AVYONK

S BAKIM

3. SHGM TARAFINDAN
EVRAK TARH :
EVRAK NO :
MAKBUZ NO :
4. SHY 66
LSANSINDAN
SINIRLAMALARIN
KALDIRILMASI
Bakm Deneyimi
Tamam

Kategori

Lisans

B1 B2

Evet

Hayr

Snavlar
Tamam
Evet

Hay

5. BAKIM DENEYM
SHY-147 rencisi
Dierleri
Kredilenmesi stenen alma Deneyimi

............................................................................

.......................................................................................................................................................................................................

Tarih

6. TAMAMLANAN SINAV MODLLER

Modl

Hava arac

Snav

Motor ve/veya Ekipman

in Tanm

Modl

1) Matematik

10)

Havaclk Kanunlar

2) Fizik

11.a)

Uak Aerodinamii,
Sistemleri

Snav

Yaplar ve

3) Elektrik Devreleri

11.b)

Helikopter Aerodinamii,
Sistemleri

4) Elektronik Devreler

12)

Hava arac Aerodinamii,

sistemleri

5) Dijital Teknikleri /
Elektronik Alet Sistemleri

13)

Hava arac Aerodinamii,

sistemleri

6) Malzeme ve Donanm

14)

tme (Propulsion )

7) Bakm Uygulamalar

15)

Gaz Trbinli Motor

8) Temel Aerodinamik

16)

Pistonlu Motor

9) nsan Faktrleri

17)

Pervaneler

18)

Yazllar

Yaplar ve

Yaplar ve

Yaplar ve

E deer snav muafiyeti

Sayfa 2

EK 2
almalar devam etmektedir.

EK-3

TEMEL BLG - GR
1) Bilgi Seviyeleri Kategori A, B1, B2 Ve C Hava Arac Bakm Teknisyeni
Bu Ekte, Kategori A, B1 ve B2 hava arac bakm teknisyeninin temel renim bilgi seviyeleri her bir ilgili konuya karlk (1, 2 veya 3 eklinde)
bilgi seviye gstergeleri ile belirtilmilerdir. Mekanik esasl kategori C hava arac bakm teknisyeni kategori B1in temel bilgi seviyesini
karlamaldr. Aviyonik esasl kategori C hava arac bakm teknisyeni Kategori B2nin temel bilgi seviyesini karlar olmaldr. renim bilgi seviye
gstergeleri aada gsterilen ekilde tanmlanmlardr:
a) 1. SEVYE: Konunun temel elemanlarnn genel anlamda renilmesi.
Hedefler: renci;
Konunun temel yapsna hakknda genel bilgi sahibi olmaldr.
Btn konunun, genel (yaln) kelimeler ve rneklerle basit bir tanmlamasn yapabilmelidir. Karakteristik terimleri kullanabilmelidir.
b) 2. SEVYE: Konu hakknda teorik ve pratik ynleriyle genel bilgi sahibi olma ve bu bilgileri uygulayabilme.
Hedefler: renci;
Konunun teorik temel unsurlarn anlayabilir olmaldr.
Konunun, genel ve gerektiinde tipik rneklerle basit bir tanmlamasn yapabilmelidir.
Konunun tanmlamasnda yer alan fizik kanunlarn matematik formller kullanarak aklayabilmelidir.
Konunun tanmlamasndaki skeleri, resimleri ve ematikleri okuyup anlayabilmelidir.
renim bilgilerini detayl prosedrler kullanarak pratik ekilde uygulayabilmelidir.
c) 3. SEVYE: Konu hakknda teorik ve pratik ynleriyle detayl bilgi sahibi olma.
Bilgilerin deiik birimlerinin (elemanlarnn) mantkl ve kapsaml bir ekilde bir araya getirme ve uygulama kapasitesi.
Hedefler: renci;
konuya ait teoriyi bilmesi ve konunun dier konularla balantlarn bilmesi gerekmektedir.
konuyu, teorik temel bilgiler ve zgn rnekler kullanarak detayl olarak anlatabilmelidir.
konuya ilikin matematik formlleri anlayp kullanabilmelidir.
konunun anlatmnda kullanlan ske, kroki, resim ve ematikleri okumasn, anlamasn ve hazrlamasn bilmelidir.
imalat firmann talimatlarn kullanarak, bilgisini pratik olarak uygulayabilmelidir.
deiik kaynak ve lmlerden vard sonular yorumlamay ve gerektiinde dzeltici ilemlere bavurmay yapabilmelidir.
2) Modlletirme
SHY-66 hava arac bakm lisansndaki her bir kategori ve alt-kategori iin kalifikasyon gerei olan temel konu modlleri aada tablo
halinde verilmitir.lgili konular (X) ile iaretlenmitir.

A veya B1 UAK

A veya B1 HELKOPTER

B2

KONU MODLLER
TRBNL
MOTOR

PSTONLU
MOTOR

TRBNL
MOTOR

PSTONLU
MOTOR

AVYONK

10

11

X
X

12
13

14

15

16
17

X
X

18

TEMEL BLG SEVYELER

Konu Modlleri
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.

Matematik
Fizik
Temel Elektrik
Temel Elektronik
Dijital Teknikleri / Elektronik Alet Sistemleri
Malzeme ve Donanm
Bakm Uygulamalar
Temel Aerodinamik
nsan Faktrleri
Havaclk Kanunlar
Uak Aerodinamii, Yaplar ve Sistemleri
Helikopter Aerodinamii, Yaplar ve Sistemleri
Hava Arac Aerodinamii, Yaplar ve Sistemleri
tme (Propulsion)
Gaz Trbinli Motor
Pistonlu Motor
Pervane
Yedek konu

Sz konusu modller eitim ve/veya snav gayesiyle alt-modllere blnebilirler.

Bu Ekte verilen seviyeler deneyime bal olarak deitirilebilir.

MODL 1. MATEMATK

Seviye
A
1.1

Aritmetik
2
Aritmetik terimler ve iaretler, arpma ve blme metotlar, kesirler ve ondalklar, faktriyeller ve katl
saylar, arlklar, ller ve deitirme faktrleri, oran ve orant, ortalama ve yzdeler, yz lmleri ve
hacimler, kareler, kpler, karekk ve kp kk alma ilemleri.
1.2
a)

B1
1

Cebir

Basit cebir ilemlerini anlayp deerlendirme, toplama, karma, arpma ve blme, parantezli
ilemlerin kullanm, basit cebir kesirleri;
b)

1
Lineer denklemler ve zmleri;
ndisler ve sl ifadeler, negatif ve kesri indisler; binari ve dier ilgili numara sistemleri;
Eanl denklemler ve ikinci derece bir bilinmeyenli denklemler;
Logaritmalar;

B2

1.3
a)

Geometri

1
Basit geometrik yaplar

b)

2
Grafik gsterimler, grafiklerin zellikleri ve kullanmlar,denklem/fonksiyonlarn grafikleri;

c)

basit trigonometri, trigonometrik balantlar, tablolarn ve dikdrtgensel ve kutupsal

koordinatlarn kullanm.

MODL 2. FZK
renci, Metrik, ngiliz ve Amerikan l birim ve teknikleri hakknda yeterli derecede bilgi sahibi olmaldr.

Seviye
A
2.1

Madde (bilgisi)
1
Maddenin doas: kimyasal elementler, atomlarn yaps, molekller,
Kimyasal bileikler;
Haller: kat, sv ve gaz;
Haller aras deiimler.

2.2

Mekanik

2.2.1

Statik
1
Kuvvetler, momentler ve iftleri, vektrel gsterililer;
Arlk merkezi;
Gerilme, burkulma ve esneklik teorisi elemanlar; gerilme, sktrma, kesme ve burulma;
Kat, sv ve gazlarn cinsleri ve zellikleri;
Svlarda basn ve yer deitirmeler (barometreler)

2.2.2

Kinetik
1

Lineer (dorusal) hareket: doru bir hat zerinde dzgn hareket, sabit ivmeli hareket (yer
ekimi tesirindeki hareket);

Dner hareket: dzgn embersel hareket, merkezka/merkezcil kuvvetler;

Periyodik hareket: harmonik (sarka) hareketi;

Basit vibrasyon teorisi, harmonikler ve rezonans;

Hz oranlar, mekanik avantaj ve verim.

2.2.3
a)

2.2.4
a)

Dinamik
1
Ktle;
Kuvvet, atalet, i, g, enerji (potansiyel, kinetik ve toplam enerji), s, verim;

b)

B1

2
Momentum, momentumun korunumu;
tme (itepi, impuls);
Cayroskopik prensipler;
Srtnme: doas ve etkileri, srtnme katsays (yuvarlanma direnci).
Akkanlar dinamii
2

B2

zgl arlk ve younluk;

b)

2.3
a)

1
Viskozite, sv direnci, ak etkileri;
Sktrlabilirliin svlar zerindeki etkileri;
Statik, dinamik ve toplam basn: Bernouilli teoremi, venturi.
Termodinamik
2
Scaklk: termometreler ve scaklk skalalar: Selsius, Fahrenhayt ve Kelvin; Is tanm.

b)
2
Isl kapasite, zgl s;
Is transferi, konveksiyon, radyasyon ve kondksiyon;
Hacimsel genileme (genleme);
Termodinamiin birinci ve ikinci kanunlar;
Gazlar: ideal gaz kanunlar; sabit hacim ve sabit basndaki zgl s; gazlarn genlemesi ile

yaplan i;

Izotermal, adiabatik genleme ve skma, motor evrimleri, sabit hacim ve sabit basn,
soutucular ve s pompalar;

Fzyon ve buharlama gizli slar, termal enerji, yanma ss.

2.4

lensler;

2.5

Optik (Ik)
2
In doas; n hz;
Yansma ve krlma kanunlar: dz yzeylerden yansma, kresel aynalardan yansma,krlma,
Fiber optik.
Dalga hareketi ve Ses
2
Dalga hareketi: mekanik dalgalar, sinsoidal dalga hareketi, interferans olay, sabit dalgalar;
Ses: ses hz, sesin oluumu, ses iddeti, perde ve kalitesi, Doppler etkisi.
MODL 3. ELEKTRK TEMELLER

Seviye
A
3.1

B1

Elektron Teorisi
1

Elektrik yklerinin atomlar, molekller, iyonlar ve birleikler ierisindeki yaplar ve dalm;

letken, yar iletken ve yaltkanlarn molar yaps.

3.2

3.3

Elektrik Terimleri
2

Terimler, birim (nite) deerleri ve bunlar etkileyen faktrler: potansiyel fark, eletromotor
kuvvet, voltaj, akm, diren, iletkenlik, yk, konvansiyel akm ak, elektron ak

3.4

Elektrik Olumas
1

Elektriin belirtilen ekillerde olumas: k, s, srtnme, basn, kimyasal reaksiyon,

manyetizma ve hareket.

3.5

Statik Elektrik ve letimi

2
Statik elektrik ve elektrostatik yklerinin dalm;
Elektrostatik ekim ve itme; yk birimleri,Coulomb kanunu;
Elektriin kat cisimler, svlar, gazlar ve vakumda iletimi.

DC Elektrik Kaynaklar
2

Yapsal zellikler ve kimyasal reksiyonlar: birincil piller,ikincil piller, kurun asitli piller, nikel
kadmium piller, dier alkalin piller;

Seri ve parallel bal piller;

B2

Batarya ii diren ve etkileri;

Termokopillerin yaps, malzemeleri ve almas;
Foto-sell lerin almas.

3.6

DC Devreleri
2
Ohm kanunu, Kirofun voltaj ve akm kanunlar;
Yukardaki kanunlar kullanarak diren, voltaj ve akmn hesaplanmalar;
Bir kaynan i direncinin anlam.

3.7
a)

G
2
G, i ve enerji (kinetik ve potensiyel);
Rezistr ile g azaltlm;
G forml;
G, i ve enerji ile ilgili hesaplar.

Kapasitans / Kondansatr
2
Kondansatrn almas ve ilemi;
Kapasitans etkileyen unsurlar: plakalarn yzeyi, plakalar
aras uzaklk, plakalarn says, dielektrik ve dielektrik katsays, alma voltaj, voltaj oranlar;
Kondansatr tipleri, yaplar ve fonksiyonlar;
Kondansatr renk kodlar;
Seri ve parallel devrelerde kapasitans ve voltaj hesaplanmas;
Kondansatrn exponansiyel arj ve dearj, zaman sabitleri;
Kondansatrlerin testleri.

Diren / Rezistr
2
Diren ve etkiledii faktrler;
zgl diren;
Diren renk kodlar, deerleri ve toleranslar, tercih edilen deerleri, watt oranlar;
Seri ve parallel bal direnler;
Toplam direncin seri, parallel, ve seri-parallel
kombinasyonlarnda hesaplanmas;
Potansiyometre ve reostalarn alma ve kullanmlar;
Wheatstone kprsnn almas.

b)

3.8

3.9

3.10
a)

1
Pozitif ve negatif scaklk katsayl iletim (kondktans);
Sabit rezistrler, sabitlik, tolerans ve snrlar, yapsal metodlar;
Deiken rezistrler, termistrler, voltaj baml direnler;
Potansiyometrelerin ve reostalarn yaplar;
Wheatstone kprsnn yaps.

Manyetizma
2
Manyetizma teorisi;
Mknatsn zellikleri;
Dnyann manyetik sahasnda asl bir mknatsn hareketi;
Manyetizasyon ve demanyetizasyon;
Manyetik koruma;
Manyetik maddelerin deiik tipleri;
Elektromknats yaps ve alma prensipleri;
Akm tayan bir iletkenin etrafnda oluan manyetik alan belirleyen el kurallar.

b)
2

Manyetomotor kuvvet, alan iddeti, manyetik ak younluu, geirgenlik, histerezis erisi,

kalclk, zorunlu kuvvet relktans, doyma noktas, eddy akmlar;

Mknatslarn bakm ve saklanmasndaki tedbirler.

3.11

ndktans / ndktr (bobin)

2
Faraday kanunlar;
Bir manyetik alanda hareket eden bir iletkenin voltaj indklenmesi;
ndksiyon prensipleri;


ndktif bir voltaj boyutunun oluturduu etkiler: manyetik alan iddeti, ak (flux) oran
deiimleri, iletken sarm says;

Karlkl indksiyon;

Birinci akmn deiim orannn ve karlkl indktansn, indklenmi voltaj zerindeki

etkileri;

Karlkl indktans etkileyen faktrler: bobin sarm says, bobinin fiziksel boyutlar, bobinin
geirgenlii, bobinlerin birbirlerine kar konumlar;

Lenz kanunlar ve polariteyi belirleyen kanunlar; geri(arka) emf, self indksiyon;

Doyum (satrasyon) noktas;

ndktrlerin temel kullanm alanlar.

3.12

DC Motor / Jeneratr Teorileri

2
Temel motor ve jeneratr teorileri;
DC jeneratrn komponentlerinin yaps ve amalar;
DC jeneratrlerin almas, ve k deerleri ile akm ynn etkileyen hususlar;
DC motorlarn almas, k gc, tork, hz ve dn ynlerini etkileyen hususlar;
Seri, nt veya bileik sarml motorlar;
Starter jeneratrn yaps

AC (Alternatif Akm) Teorisi

2

Sinsoidal dalga ekli: faz, periyot, frekans, saykl;

Ani, ortalama, kare kk, pik(zirve), zirveden zirveye akm deerleri ve bu deerlerin, voltaj,
akm ve gce bal olarak hesaplanmalar;

gen/Kare dalgalar;

Tek/ faz prensipleri.

3.14

Rezistif (R), Kapasitif (C) ve ndktif (L) Devreler

2
L, C ve R devreleri, parallel, seri ve seri-parallel hallerde voltaj ve akmlarn faz ilikileri;
L, C ve R devrelerinde g kayb;
Empedans, faz as, g faktr ve akm hesaplar;
Gerek g, gzken g ve reaktif g hesaplar.

Transformatrler
2
Transformatr yaps prensipleri ve almas;
Transformatr kayplar ve bunlar nleme metodlar;
Transformatrlerin ykl ve yksz durumlardaki davranlar;
G transferi, verim, polarite iaretleri;
Primer ve seconder akmlar, voltajlar, sarm oranlar, g, verim;
Oto-transformatrler.

Filtreler
1
Filtrelerin alma, uygulama ve kullanmlar: dk gei, yksek gei, band gei, band

AC Jeneratrler
2

Halkann manyetik alan ierisinde dnmesi ve dalga eklinin oluumu; Dner ereveli ve
dner alan tipli AC jeneratrlerinin alma ve yap (bilgisi);

Tek faz, iki faz, ve fazl alternatrler;

faz star ve delta balantlar avantajlar ve kullanmlar;

izgi ve faz voltaj ve akmlarnn hesaplar;

fazl bir sistemde g hesaplar; Daimi mknatsl jeneratrler.

3.18

3.13

3.15

3.16

durdurma.
3.17

AC Motorlar
2
Tek ve ok fazl AC senkron endksiyon motorlarnn yaplar, alma prensipleri ve

zellikleri;

Hz kontrol ve dn yn yntemleri;

Bir dner alan oluturmak iin yntemler: kondansatr, bobin, tayfl veya ayrk kutup.

MODL 4. ELEKTRONK TEMELLER

Seviye
A
4.1

Yar-iletkenler

4.1.1
a)

Diodlar

B1

Diod sembolleri;

Diod karakteristikleri ve zellikleri;

Seri ve parallel bal diodlar;

Silikon kontrollu dorultucular (SRC, tristrler), k veren diodlar, foto geirgen diodlar,
varistrler, dorultucu diodlar;

Diodlarn alma testleri.

b)
2

Malzemeler, elektron konfigrasyonu, elektriksel zellikler;

P ve N tipi maddeler: birikimin iletken zellii, esas ve yardmc tayclar zerindeki etkileri;

Bir yar-iletkende PN jonksiyonu, biassz, n biasl ve ters biasl PN jonksiyonlarnda

potansiyel (farknn) olumas;

Diod parametreleri: ters pik voltaj, maksimum n akm, scaklk, frekans, szma akm, g
sarfiyat;

Diodlarn devrelerde almas ve ilemleri: makaslar, tutucular, tam ve yarm dalga

dorultucular, kpr devreleri, voltaj ifteyici ve leyicileri; Belirtilen cihazlarn detayl alma ve
zelliklerinin tanmlanmas: silikon kontrollu dorultucu (tristr), k veren diod, Shottky diodu, foto
geirgen diod,varaktor diod, varistor, dorultucu diodlar, Zener diod.
4.1.2
a)

Transistrler
2
Transistr sembolleri;
Komponent tanm ve ynlendirme;
Transistr karakteristikleri ve zellikleri.

b)

devreleri.
4.1.3
a)

2
PNP ve NPN transistrlerinin yaps ve almas;
Baz, kollektr ve emitter konfigrasyonlar; transistr testleri;
Dier transistr tiplerine genel bak ve kullanmlar;
Transistrlerin uygulamalar: amplifikatr snflar (A, B, C)
Basit devreler: bias, dekuplaj, geri besleme ve stabilizasyon;
ok kademeli devre prensipleri: kaskad, it-ek, ossilatrler, oklu vibratrler, flip-flop
Entegre Devreler

Lojik devrelerin ve lineer devre/operasyonel amplifikatrlerin tanm ve almas.

b)
2

Lojik devrelerin ve lineer devrelerin tanm ve almas;

Bir operasyonel amplifikatrn alma ve fonksiyonlarna giri: entegratr, diferansiyatr,

voltaj takipcisi, komparatr;

Operasyon ve amplifikatr kademelerinin birletirme metodlar: rezistif kapasitif, endktif

(transformer), endktif rezistif (IR), dorudan;

Pozitif ve negatif geri beslemelerin avantaj ve dezavantajlar.

4.2

4.3
a)

Basl Devre Bordlar (PCB)

2
Basl devre bordlarnn tanm ve kullanmlar.
Servomekanizmalar

Belirtilen terimlerin anlalmas: Ak ve kapal halka sistemleri, geri besleme, follow up,
analog, transdserler;

Belirtilen sinkro sistem komponent / zellilerinin alma prensipleri ve kullanmlar: resolver

lar, differential, kumanda ve tork, transformerlar, endktans ve kapasitans transmitterleri.

B2

b)

Belirtilen terimlerin anlalmas: Ak ve kapal halka sistemleri, geri besleme, follow up,
analog, transdser, sfr, damping, geri besleme, atl bant (deadband);

Belirtilen sinkro sistem komponentlerinin yap, alma ve kullanmlar: resolver lar,

differential, kumanda ve tork, E ve I transformerleri, endktans ve kapasitans transmitterleri, sinkro
transmitterler;

Servomekanizma hatalar, sinkro ayaklarnn ters balanmas, arza yakalama.

MODL 5. DJTAL TEKNKLER

ELEKTRONK ENSTRMAN SSTEMLER
A B1.1-B1.3

SEVYE
B1.2-B1.4

B2

5.1 Elektronik Enstrman (Alet) Sistemleri

Elektronik enstrman sistemlerinin tipik dzenlemeleri ve kokpitdeki donanmlar

5.2 Numaralama Sistemleri

Numaralama sistemleri: binari, oktal ve heksadesimal;
Binari ile desimal, oktal ile hexadesimal sistemler v.s. arasndaki deitirme

5.3 Data evirmeler

Analog Data, Dijital Data;
Analogtan dijitale ve dijitalden analoga eviricilerin alma ve uygulamalar, giri ve klar, eitli tiplerin
snrlandrlmalar.
5.4 Data Bus lar
Hava arac sistemlerindeki data buslarn almas,ARINC ve dier spesifikasyonlar hakknda bilgiler.

5.5 Lojic Devreler

a) 2 2
Genel lojik kap sembollerinin, tablolarn ve edeer devrelerin tanm;
Hava arac sistemlerinde, ematik diagramlarda kullanlan uygulamalar.
b)
Lojik diagramlarn yorumlanmas.

5.6 Temel Bilgisayar Yaps

a) 1 2
Bilgisayar terimleri (bit, bayt, yazlm, donanm, CPU, IC, ve RAM, ROM, PROM gibi eitli hafza devreleri,
Bilgisayar teknolojisi (hava arac sistemlerine uygulanan).

b)
_
Bilgisayralara ait terimler;
Bir mikro-kompterin almas, yaps ve bal olduu bus sistemi de dahil olmak zere ana komponentleri ile
balantlar;
Tekli veya oklu adresli talimat kelimelerindeki bilgiler;
Hafza ile ilgili terimler;
Tipik hafza cihazlarnn almas;
eitli data depolama sistemlerinin almas, avantajlar ve dezavantajlar

5.7 Mikroprosesrler
Gerekletirilen ilemler ve bir mikroprosesrn kapsaml olarak almas;
Belirtilen mikroprosesr elementlerinin alma prensipleri: kontrol ve ilem nitesi, zaman saati, kayt,
aritmetik mantk nitesi.

5.8 Entegre Devreler

Encoder ve decoder larn alma ve kullanm; Encoder eitlerinin fonksiyonlar;
Orta, byk ve ok byk skalal entegrasyonlarn kullanm;

5.9 Multiplex ilemleri

Multiplexer ve demultiplexer lerin alma, uygulama ve lojik diagramlarndaki tanmlamalar.

5.10 Fiber Optikler

Fiber optik ile data transmisyonunun elektrik kablolar ile yaplan yaynlara karlk avantaj ve dezavantajlar;
Fiber optik data busu;
Fiber optik ile ilgili terimler;
U balantlar;
Coupler lar, kumanda terminalleri, uzak terminaller;
Fiber optiklerin hava arac sistemlerindeki uygulamalar

5.11 Electronik Gstergeler (displayler)

Modern hava araclarda kullanlan genel tipdeki Katod n tpleri, Ik veren diod ve likid kristal gsterge gibi
displaylerin alma prensipleri.

5.12
Elektrostatik (dearjlara) Hassas Uniteler
Elektrostatik dearjlara hassas komponentlerin zel tama/kullanma yntemleri (handling);
Risk ve muhtemel hasar konularnda duyarllk; komponentler ve insanlar iin anti-statik koruma uniteleri.

5.13 Yazlm (Software) kullanm ve kontrolu

Yazlm ile ilgili tahditler, uabilirlik (airworthiness) gereksinimleri ve yazlm programlarnda yaplacak onaysz
deiikliklerin neden olabilecei felaketler konularnda uyarc bilgiler.

5.14 Elektromanyetik evre

Aadaki durumlarn elektronik sistemler ile ilgili bakm usullerine etkileri:
EMC- Elektromanyetik uyum
EM - Elektromanyetik giriim
HIRF- Yksek iddetli radyasyon alan
Yldrm/yldrmdan korunma

5.15 Tipik Elektronik / Dijital Hava arac Sistemleri

Aada rnekleri verilen, BITE (iinde takl test ekipman) test unsuru ieren tipik hava arac elektronik/dijital
sistemlerin genel bilgileri:
ACARS -ARINC komnikasyon ve adresleme ve kaytlama sistemi
ECAM- Elektronik merkezli hava arac gzlemleme/kontrol
EFIS- Elektronik uu aletleri sistemi
EICAS- Motor belirtileri ve ekip ikaz sistemi
FBW- Joystikle uu (Fly by Wire)
FMS- Uu idare sistemi
GPS- Kresel konumlama sistemi
IRS- Atalet referans sistemi
TCAS- Trafik ikaz ve arpmay nleme sistemi
Not: Benzer sistemler iin deiik imalatlar deiik terimler kullanabilirler.

MODL 6. MALZEMELER VE DONANIM

Seviye
A
6.1
a)

Hava arac Malzemeleri Demir esasl

6.2
a)

1
Hava aralarnda kullanlan genel alaml eliklerin nitelikleri, zellikleri ve tanmlamalar;
Alaml eliklerin sl ilemleri ve uygulamalar;

b)

deneyleri.

B1

1
Demir esasl malzemelerin sertlik, gerilme dayanm, yorulma ve arpma direnci konularnda
Hava arac Malzemeleri Demir olmayan esasl

Hava aralarnda kullanlan genel anlamda demir olmayan malzemelerin nitelikleri, zellikleri
ve tanmlamalar;

Demir olmayan malzemelerin sl ilemleri ve uygulamalar;

B2

b)

6.5.2

Cvatalar, saplamalar ve vidalar

2

Cvata tipleri: hava arac cvatalarnn zellikleri, tanm ve iaretleri ve enternasyonel

standartlar;

Somunlar: kendinden emniyetli, apa, standart tipler;

Makina vidalar: hava arac spesifikasyonlar;

Saplamalar: Tip ve kullanmlar, takma ve skme;

Kendinden klavuzlu vidalar, doweller.

6.5.3

Kilitleme aletleri
2

erit ve yayl rondelalar, kilitleme plakalar, yark pimler, kontra somunlar, emniyet teli kiliti,
abuk alan tutucular, kamalar, klipsler, kama pimler.

6.5.4

Demir olmayan malzemelerin sertlik, gerilme dayanm, yorulma ve arpma direnci

konularnda deneyleri.
6.3.1 6.3.2----6.3.3
6.3
a)

Hava arac Malzemeleri Kompozit ve Metal olmayan

Hava aralarnda kullanlan genel anlamda kompozit ve metal olmayan, aa esasllarn

dnda, malzemelerin nitelikleri, zellikleri ve tanmlamalar.

Szdrmazlk salayc ve yaptrc malzemeler.

b)

Kompozit malzemelerdeki hatalarn tespiti.

Kompozit malzemelerin tamiri.

6.4
a)

Korozyon

1
Kimyasal esaslar;
Galvanik etkiler, mikrobiolojik nedenler ve stres sonucu korozyon.

b)

2
Korozyon tipleri ve tanmlar;
Korozyon nedenleri;
Malzeme tipleri, korozyona yatknlk.

6.5

Balayclar

6.5.1

Vida dileri
2
Vida tanmlar;
Di ekilleri, hava aralarnda kullanlan vidalarn dilerinin ekilleri, boyutlar ve toleranslar;
Vida dilerinin lmleri.

6.6
a)

tipleri.

Hava arac perinleri

1
Tam ve kr perinler: zellikleri ve tanmlanmalar, sl ilemler.
Borular ve rekorlar
2
Hava aralarnda kullanlan sabit ve esnek borular ve balant elemanlarnn tanmlanmalar ve

b)

1
Hava arac hidrolik, yakt, ya, pnmatik ve hava sistem borularndaki standart rekorlar.

6.7

Yaylar
1
Yay tipleri, malzemeleri, zellikleri ve uygulamalar.

Yataklar
2
Yataklarn gayesi, ykler, malzemeler, yaplar;
Yatak tipleri ve uygulamalar.

Transmisyonlar
2

Dili tipleri ve uygulamalar;

Dili oranlar, drc ve arttrc dili sistemleri, dndrlen ve dndren dililer, rlanti
(idle) dililer, dililerin birbirine geme ekilleri;

Kay ve kasnaklar, zincirler ve zincir dilileri.

6.10

Kumanda Kablolar
1
Kablo tipleri;
U eklemeleri, gergi yerleri ve denkleme cihazlar;
Makara ve kablo sistemi elemanlar;
Kavisli kablolar;
Hava arac elastiki kumanda sistemleri.

Elektrik Kablolar ve Konnektrleri

2
Kablo tipleri, yaplar ve zellikleri;
Yksek voltaj ve koaksiyel kablolar;
Kvrma (crimping);
Konnektr tipleri, pimler, prizler, filer, yaltkanlar, akm ve voltaj deerleri, kaplin, tantma

6.8

6.9

6.11

kodlar.

MODL 7. BAKIM UYGULAMALARI

Seviye
A
7.1

B1

Emniyet Kurallar Hava arac ve Atlye

3

Emniyetli iilik hususlar, elektrik, gazlar zellikle oksijen-, yalar ve kimyasal maddeler ile
ilgili ilerde alnmas gereken emniyet tedbirleri.

Ayn zamanda, bu tehlikelerin bir veya birkana ilikin bir yangn veya kaza da yaplacak
giderme/areler talimatlar.

7.2

Atlye Uygulamalar
3
Aletlerin bakm, kontrolleri, atlye malzemelerinin kullanm;
Boyutlar, kabuller ve toleranslar, iilik standartlar;
Alet ve ekipmanlarn kalibrasyonu, kalibrasyon standartlar.

Aletler/Takmlar
3
Genel el alet/takm tipleri;
Genel g alet/takm tipleri;
Hassas l alet/takmlarnn almas ve kullanmlar;
Yalama ekipman ve usulleri;
Elektrik genel test cihazlarnn almas, ilevi ve kullanm.

Aviyonik Genel Test Cihazlar

3
Aviyonik genel test cihazlarnn almas ve ilemleri.

Mhendislik izimleri, Diyagramlar ve Standartlar

2
izim tipleri ve diyagramlar, semboller, boyutlar, toleranslar ve projeksiyonlar;

7.3

7.4

7.5

B2


izim alt tantm blounu anlama/tanmlama;

Mikrofilm, mikrofi ve kompterize gsterililer; (Air Transport Association (ATA) of America

ya ait Specification 100n bilinmesi);

ISO, AN, MS, NAS ve MIL i ieren havaclk ve dier ilgili standartlar hakknda genel bilgi;

Wiring diyagramlar ve ematik diyagramlar.

7.6

Elektrik Kablolar ve Konnektrler

2

Sreklilik, yaltm ve birletirme (bonding) teknikleri ve testleri;

Bkme (crimp) aletlerinin kullanm: el ve hidrolik almal;

Bkme balantlarnn test edilmesi;

Konnektrlerden pim karma ve yerletirme;

Koaksiyal kablolar: testleri ve montaj tedbirleri;

Elektrik hatlarnda koruma teknikleri: Kablo koruma rgs ve rg destei, kablo kelepeleri,
koruyucu klf teknikleri
(scaklk ile bzlen sarglama dahil), ild ilemi (shielding)

7.8

Perinleme

Perinli balantlar, perin aralklar ve hatve;

Perinleme ve havalama aletleri;
Perinli balantlarn kontrolu;

Borular ve Hortumlar

Hava arac ince borularn eme ve az ama;

Hava arac ince borularn ve hortumlarn kontrol ve test etme;
nce borularn yerletirilme ve kelepelenmesi.

Yaylar

Yaylarn kontrolu ve test edilmesi.

Yataklar

Yataklarn test, temizlik ve kontrollar;

Yataklarn yalama gereksinimleri;
Yataklarn hasarlar ve nedenleri.

Transmisyonlar

Dililerin kontrolu, backlash;

Kay ve kasnaklarn, zincirlerin ve dililerinin kontrolu;
Dili jaklarn, kollu tertiplerin, it-ek kol sistemlerinin kontrolu.

Kumanda Kablolar

U balantlarnn biimlendirilmesi (swaging)

Kumanda kablolarnn kontrol ve testleri;
Bklebilir kablolar, hava arac hareketli kumanda sistemleri.

Uyumlar ve Kleranslar
1
Cvata delikleri iin matkap lleri, snflar ve uyumlar;
Uyumlar ve kleranslarn genel sistemleri;
Hava arac ve motorlar hakkndaki uyumlar ve kleranslar iin program;
Bklme, burulma ve anma limitleri;
aftlar, yataklar ve dier paralarn kontrolleri iin standart metotlar.

7.7

7.9

7.10

7.11

7.12

7.13

7.14.1
7.14

7.15
a)

7.14.2
Plaka Metal lemleri

Markalama ve eilme snrlamasnn hesaplanmas;

Plaka metal ilenmesi, eme ve ekil verme;
Plaka metal ilemlerinin kontrol.
Kaynak, Kaplama, Lehim ve Yaptrma
2
Lehim metodlar, lehimli balantlarn kontrolu,

b)

7.16
a)

7.17

7.18
a)

2
Gravite (arlk) merkezi / Balans limitleri hesab: ilgili dokmanlarn kullanlmas;

Arlk lm iin hava aracnn hazrlanmas;

Arlk lm.
Hava arac kmal/Servis (Handling) ve Depolama
2
Uan taxi/itme-ekme ve bunlara ilikin emniyet tedbirleri;
Uan jaka (kriko) alnmas, takozlama, emniyetleme ve ilgili emniyet tedbirleri;
Hava arac depolama yntemleri;
Yakt alma/yakt boaltma prosedrleri;
Buzdan artma/buzlanmay nleme prosedrleri
Elektrik, hidrolik ve pnmatik yer ikmalleri;
Hava arac ikmal/servis (handling) ve alma ilemlerinde evre artlarnn etkileri.
Skm, Kontrol, Tamir ve Montaj Teknikleri
2
Hata tipleri ve gzle kontrol teknikleri;
Korozyon temizleme, deerlendirme ve tekrarndan koruma.

b)

Hava arac Arlk ve Balans

b)

Kaynak ve kaplama yntemleri;

Kaynakl ve kaplamal balantlarn kontrolu;
Yaptma yntemleri ve yaptrlm balantlarn kontrolu.

Genel tamir yntemleri, Yapsal Tamir Manueli (Structural Repair Manual);

Yalanma, yorulma ve korozyon denetleme/takip programlar.

c)
1

Tahribatsz kontrol teknikleri, penetrant boya, radiografik, eddy akm, ses-st ve boroskop
yntemleri.
d)

2
Skm ve montaj teknikleri

e)

7.19
a)

2
Arza yakalama-giderme teknikleri
Normal-d Olaylar
2
Yldrm ve HIRF (yksek iddette radyasyon alan) na maruz olduktan sonraki kontroller.

b)

7.20

Sert ini ve trblans ii uular gibi normal d durumlarn ardndan yaplan kontroller.
Bakm Yntemleri (Prosedrleri)
2
Bakm planlamas;
Modifikasyon prosedrleri;
Depolar prosedrleri;
Sertifikasyon/servise verme prosedrleri;
Hava arac iletme ile ilikiler;
Bakm kontrol-inceleme/kalite kontrol/ kalite gvence (assurance);
lave bakm prosedrleri

mrl komponentlerin takibi/kontrol

MODL 8. TEMEL AERODNAMK

Seviye
A

B1

8.1

Atmosfer fizii
2
Enternasyonal Standart Atmosfer (ISA), aerodinamie uygulanmas

8.2

Aerodinamik
2

Bir cisim etrafndaki hava ak;

Snr tabakas, laminer ve trblan aklar, serbest ak hzmesi, bal hava ak, upwash
ve downwash, vortisler, ak durmas;

Terimler: kamburluk, veter, ortalama aerodinamik veter,

profil drag, induced drag,
basn merkezi, hcm as, wash in ve wash out, przszlk oran, kanat ekli ve aspect oran;eki
(thrust), Arlk, Aerodinamik Bileke; kaldrma (lift) ve Srklenme (drag) n olumas;Hcum As,
kaldrma(lift) Katsays, Srklenme Katsays, Kutupsal eim, perdvites(Stall);

Airfoil katlmlar, buz, kar, don dahil.

8.3

Uu Teorisi
2
Kaldrma, arlk, eki ve srklenme arasndaki ilikiler;
Szlme oran;
Dzgn hal (steady state) uular, performans
Dn teorisi;
Yk faktrnn etkileri: stall, uu zarf ve yapsal snrlamalar;
Kaldrmann arttrmalar.

Uu Stabilitesi ve Dinamii
2
Uzunlamasna, yatay ve dorusal stabilite (aktif ve pasif).

8.4

B2

MODL 9. NSAN FAKTRLER

Seviye
A
9.1

9.2

9.3

B1

Genel
2
nsan faktrn gz nne alma gerei; insan faktrne balantl olaylar / insan hatas;
Mrfi kanunu.

nsan Performans ve Tahditler

2
Grme;
itme;
Bilgi ileme;
Dikkat ve alglama;
Hafza;
Kapal yer fobisi ve fiziksel eriim.

Sosyal Psikoloji
1
Sorumluluk: bireysel ve grup;
Motivasyon ve motivasyonsuzluk;
Youn bask;

B2

Kltr sorunlar;
Ekip almas;
dare, yneticilik ve liderlik.

9.4

Performans Etkileyen Hususlar

2
Salkllk-canllk / shhat;
Stres: ahsi ve ile ilgili;
Zamana bal bask ve son bitirme zamanlar;
yk: ar i ve az i yklenmeleri;
Uyku ve yorgunluk, vardiyal alma;
Alkol, ila, uyuturucu kullanma.

Fiziksel evre
1
Grlt ve duman;
Aydnlatma;
klim ve hararet;
Hareket ve sarsnt;
evresi.

Grevler
1
Fiziksel i;
Tekrarlanan grevler;
Gz kontrolleri;
Karmak sistemler.

letiim
2
Dahili ve alma gruplar (timler) aras;
lem yazma ve kayt tutma;
Gncellik, sreklilik;
Bilgileri dar yayma.

nsan Hatas
2
Hata modelleri ve yntemleri;
Bakm ilemlerindeki hata tipleri;
Hatalara bulama (rnein: kazalar)
Hatalardan saknma ve ynetme.

yerindeki Tehlikeler
2
Tehlikelerin tannmas ve nlenmesi;
Acil durumlarn ynetimi.

9.5

9.6

9.7

9.8

9.9

MODL 10. HAVACILIK KANUNLARI

Seviye
A
10.1

Ynetmeliklerin erevesi
1

Enternasyonal Sivil Havaclk Kuruluunun etkileri (rol);

Joint Aviation Authorities (JAA)in rol;

JAA ye tam ye otoritelerin rol;

JAAye aday ye otoritelerin rol;

Joint Airworthiness Gereksinimleri: JAROPS, JAR145, JAR66, JAR147 ve

Maintenance aralarndaki ilikiler.

Dier Havaclk Otoriteleri ile ilikiler.

B1
1

JAR-

B2

10.2

JAR66 Certifying Staff Maintenance

2
SHY-66 (JAR66) nn detayl olarak anlalmas.

JAR145 Onayl Bakm Kurulular

2
JAR-145 in detayl olarak anlalmas.

b) Dokmanlar
2

Uabilirlik (airworthiness) sertifikas;

Kayt (registration) sertifikas;

Grlt sertifikas;

Arlk tablosu;

Radyo istasyon lisans ve onay.

10.6

10.3

10.4
a)

JAROPS Ticari Hava Tamacl :

Genel
1
Havayolu letme Sertifikalar;
leticinin Sorumluluklar;
Tanmas gereken evraklar;
Hava arac plakard (iareti);

b)

Altblm (subpart) M
2
Bakm Sorumluluu;
Bakm daresi;
Hava arac Bakm Program;
Hava arac Teknik Log (kaytlar);
Bakm Kaytlar ve Log Book lar;
Kaza/Olay Raporlamalar.

10.5
a) Genel

Hava arac Sertifikasyonu

1
Sertifikasyon kurallar: JAR-23/25/27/29 gibi;
Tip sertifikasonu;
lave Tip sertifikasyonu;
JAR-21 tasarm/imalat kurulu onaylar.

10.7

JARMaintenance
2
(Uygulamaya girdikten sonra)

Ulusal ve Enternasyonal Gereksinimler

a)
2

Bakm Programlar, Bakm usulleri ve kontrollar;

Master Minimum Equipment List,Minimum Equipment List, Dispatch Deviation List;

Airworthiness Directive ler;

Servis Bulletin ler, imalatlarn servis bilgileri;

Modifikasyonlar ve tamiratlar;

Bakm dokmanlar: maintenance manual, structural repair manual,illustrated parts

catalogue, v.s.
b)

1
Uabilirlilik (airworthiness) in sreklilii;
Test uular;
ETOPS, bakm ve dispa (yer iletme) gereksinimleri;
Btn Hava koullarnda letme, Kategori 2/3 operasyonlar ve asgari ekipman gereksinimleri.

MODL 11. UAK AERODNAM

GVDE(YAPI) VE SSTEMLER

Not: Modl 11deKonular Trbin motorlu (11a ) ve Piston Motorlu (11b) hava aralar iin ikiye
ayrlm olup almalar devam etmektedir.
Seviye
A

B1

11.1Uu Teorisi
11.1.1 Uak Aerodinamii ve Uu Kumandalar

Aada belirtilenlerin alma ve Etkileri: dnme (roll) kumanda: eleron ve spoylerler;

yunuslama-aa/yukar (pitch) kumanda: elevatr, stabilatr, deiken oranl stabilizeler ve kanardlar;
sapma-sa/sol (yaw) kumanda: dmen (rudder) snrlayclar (limiter);

Elevon lar, ruddervator lar kulanm ile kumanda;

Yksek kaldrma dzenleri, slot, slat, flap, flaperon lar;

Srkleme salyan dzenler, spoilerler, kaldrma damperleri, hz kesiciler;

Kanat fence nin etkileri; testere dili hcum kenarlar (leading edge);

Vortex jeneratrleri, stall aksam (wedge) veya leading edge dzenleri ile snr tabakalar
(boundary layer) kumandalar;

Trim tablerin, denge ve anti-denge (leading) tab ler,

servo
tab ler, yayl tab ler, ktlesel balans, kumanda yzey bias, aerodinamik balans panelleri.

11.1.2

Yksek hz uular

Ses hz, ses-alt (subsonic) uu, transonic uu,supersonic uu, Mach says, kritik Mach
says, sktrlabilme, ok dalga, aerodinamik snma, yzey kural;

Yksek sratli hava aralarnda motor giriindeki hava akn etkileyen unsurlar;

Kritik Mach saysnda geri-sprme (sweepback) nin etkileri.

11.2
a)

Gvde yaplar - Genel Hususlar

Yapsal gllk (strength) iin uabilirlilik (airworthiness) gereksinimleri;

Yapsal snfalandrmalar, birincil, ikincil ve ncl ;
Hataya karlk emniyetli (fail safe), emniyetli mr, hasar tolerans hususlar;
Blge ve istasyon tanmlama sistemleri;
Stress, dayanma, eilme, kompresyon, kesilme, burulma, ekme, evresel stres, yorulma;
Boaltma ve havalandrma imkanlar;
Sistem montaj gerekleri;
Yldrmdan koruma imkanlar;

b)

Aadakilerin yapsal yntemleri: stres grm yzeyli gvde, former ler, stringer ler,
longeronlar, bulkheadler, frame ler, doubler ler, deme yaplar, kuvvetlendiriciler, yzey ileme
yntemleri, korozyona kar koruma, kanat, empennage ve motor balantlar;

Yap balant teknikleri: perinleme, vidalama, yaptrma (bonding);

Yzey koruma yntemleri, krom kaplama, anotlama, boyama gibi;

Yzey temizlii;

Gvde simetrisi: ayar metodlar ve simetri kontrolleri.

11.3

Gvde yaplar Uaklar

B2

11.3.1

11.3.2 Kanatlar (ATA 57)

Yaplar;

Yakt depolama;

ni takmlar, pylon, kumanda yzeyleri ve yksek kaldrma/srklenme balantlar.

11.3.3

Stabilizeler (ATA 55)

Yaplar;
Kumanda yzey balantlar.

Uu Kumanda Yzeyleri (ATA 55/57)

Yap ve balantlar;
Dengeleme ktle ve aerodinamik.

Nacelles/Pylons (ATA 54)

Yap;
Yangn duvarlar;
Motor balantlar.

11.4

Air Conditioning ve Kabin Basnlandrma

11.4.1

Hava girii

Hava giri kaynaklar, motordan hava temini, APU ve yer (ikmal) arabas;

11.4.2 Air Conditioning

Air Conditioning sistemleri;

Hava evirimi ve buhar evirimi makinalar;

Datm sistemleri;

Ak, hararet ve nem ayar sistemleri.

11.4.3 Basnlandrma

Basnlandrma sistemleri;

Kumanda (control) ve gstergeler, kumanda ve emniyet valfleri dahil;

Kabin basn ayar kumandalar.

11.4.4

11.5.1

Aletli Sistemler (ATA 31)

Pitot static: altimetre, srat saati, dikey srat saati;

Jiroskopik: suni ufuk, durum (attitude) direktr, yn indikatr, ufki durum indikatr (HSI),
dn yat miri, dn koordinatr.

Pusulalar: dorudan okumal,uzaktan okumal

Hcum as gstergesi, stall ikaz sistemleri;

Dier uak sistem gstergeleri.

11.5.2

11.3.4

11.3.5

Fuselage (ATA 52 / 53 / 56)

Yap ve tazyikli bostikleme (sealing);

Kanat, stabilize, pylon ve undercarriage balantlar;
Koltuk yerleimleri ve kargo ykleme sistemi;
Kaplar: yaps, mekanizmalar, alma ve emniyet tertipleri;
Pencere ve rzgar-koruma yaplar ve mekanizmalar.

Emniyet ve ikaz dzenleri

Koruma ve ikaz dzenleri.

11.5

Aletler/Aviyonik Sistemleri

(ATA 21)

Aviyonik Sistemler

Aada belirtilenlerin, sistem donanm ve alma temel bilgileri:

Otomatik uu (ATA 22), letiim (ATA 23), Navigasyon Sistemleri (ATA 34).

11.6

11.7
a)

Elektrik Gc (ATA 24)

Bataryalar, montaj ve almalar;

DC g retimi;
AC g retimi;
Emergency acil- g retimi;
Voltaj reglasyonu;
G datm;
Inverterler, transformatrler, dorultucular;
Devre korunmas;
Harici/Yer g.

Ekipmanlar ve Demeler (ATA 25)

Yangn Koruma (ATA 26)

Yangn ve duman yakalama ve ikaz sistemleri;

Yangn sndrme sistemleri;
Sistem testleri.

Uu Kumandalar (ATA 27)

Ana kumandalar: aileron,elevator, rudder, spoiler;

Trim kumandas;
Aktif yk kumandas
Yksek kaldrma dzenleri;
Lift dump, hz frenleri.
alma sistemleri: manuel, hidrolik, pnmatik, elektrik, joy-stik;
Suni hissetme, yaw damper, mach trim, dmen limiteri, frtna kilitlemesi;
Dengeleme ve rigging;
Stall koruma sistemleri,

Yakt Sistemleri (ATA 28)

Sistem donanm;
Yakt tanklar;
Besleme sistemleri;
Boaltma, havalandrma ve tahliye etme;
apraz besleme ve aktarma (transfer);
Gstergeler ve ikazlar;
Yakt alma ve yakt boaltma;
Yakt sistemlerinin uzunlamasna dengelenmesi

Hidrolik G (ATA 29)

Sistem donanm;
Hidrolik svlar;
Hidrolik rezarvuarlar ve akmlatrler;
Basnl oluum: elektrik, mekanik ve pnmatik;
Acil ilem basn oluumu;
Basn kumandas;
G datm;
Gsterge ve ikaz sistemleri;
Dier sistemlerle ilikiler.

Emergency ekipman gereksinimleri;

Koltuklar, kemerler ve kaylar.

b)

11.8

11.9

11.10

11.11

Kabin ii yerleim;
Ekipman yerleimi;
Kabin mefruat yerleimi;
Kabin elendirme ekipman;
Mutfak (galley) yerleimi;
Kargo tama ve kaldrma ekipman;
Hava merdivenleri

11.12

11.13

11.14

11.15

11.16

11.17

11.18

Buz ve Yatan Korunma (ATA 30)

Buz oluumu, snflar ve belirlenmeleri;

Buzlanmay nleyen sistemler: elektrik, scak hava ve kimyasal;
Buz zc sistemler: elektrik, pnmatik ve kimyasal;
Yamur silecek ve temizleme;
Probelarn ve drain yerlerinin stlmas.

ni Takmlar (ATA 32)

Yaplar, ok emme (shock absorbing);

Alma ve toplanma sistemleri: normal ve acil durumlar;
Endikasyon ve ikaz;
Tekerlekler, frenler, antiskid ve oto-frenleme
Lastikler;
Yer direksiyon (steering).

Iklar (ATA 33)

Harici: navigasyon, ini, taxi, buz;

Dahili: kabin, kokpit, kargo;
Acil durum.

Oksijen (ATA 35)

Sistem dzeni: kokpit, kabin;

Kaynaklar, depolama, ykleme ve datm;
kmal ayar;
Endikasyonlar ve ikazlar.

Pnmatik/Vakum (ATA 36)

Sistem dzeni;
Kaynaklar: motor/APU, kompresrler, rezervuarlar, yer ikmal;
Basn kontrol;
Datm;
Endikasyonlar ve ikazlar;
Dier sistemlerle balantlar.

Su/Atk (ATA 38)

Su sistem dzeni, besleme, datm, ikmal ve boaltma;

Tuvalet sistem dzeni,ykama/boaltma, ikmal
Korozyonla ilgili hususlar.

Kabin Bakm Sistemleri (ATA 45)

Merkez bakm kompterleri;

Data ykleme sistemi;
Elektronik ktphane sistemi;
Bask ilemi;
Yapnn gzlenmesi (hasar tolerans gzlenmesi)

MODL 12. HELKOPTER AERODNAM, GVDE(YAPI) VE SSTEMLER

Seviye
A
12.1

Uu Teorisi Dner Kanat Aerodinamii

Terimler,
Jiroskopik hareketin etkileri;
Tork reaksiyonu ve dorusal kumanda;
Kaldrma simetrisizlii, Blade ucu stall;
Eilme yorumlar ve dzeltilmesi;

B1
1

B2

Coriolis etkisi ve giderilmesi;

Vortex halka durumu, g ayar, ar pitch yapma;
Oto-rotasyon;
Yer etkisi

12.2

Uu Kumanda Sistemleri

Sayklik(lvye) kumanda;
Kollektif kumanda;
Swashplate (blade balantsndaki)
Yaw kumandas: Anti-tork kumanda,
kuyruk rotoru, bleed hava;
Ana rotor kafas: Tasarm ve alma zellikleri;
Blade damperleri: fonksiyon ve yaps;
Rotor bladeleri: ana ve kuyruk blade yaplar ve balantlar;
Trim kumanda, sabit ve ayarl stabiliser ler;
Sistemin almas: manuel, hidrolik, elektrik, ve joy-stik;
Suni hissetme;
Dengeleme ve rigging (ayarlar).

Blade Tracking ve Vibrasyon Analizi

Rotor ayar;
Ana ve kuyruk rotor trackingi;
Statik ve dinamik dengeleme;
Vibrasyon tipleri: vibrasyon giderme yntemleri
Yer rezonans.

Transmisyonlar

Dili kutular, ana ve kuyruk rotorlar,

Kavramalar, serbest tekerlek niteleri ve rotor freni.

Gvde Yaplar

12.3

12.4

12.5
a)

Yapsal kuvvetler (dayankllk) iin uabilirlik (airworthiness) gereksinimleri;

Yapsal snflandrma, birinci, ikinci ve nc;
Hatadan arnm, emin mrl, hata tolerans olgular,
Blgesel ve istasyon tanmlama sistemleri;
Stres, dayanma, eilme, kompresyon, kesilme, burulma, ekme, evresel stres, yorulma;
Boaltma ve havalandrma imkanlar;
Sistem montaj gerekleri;
Yldrm koruma imkanlar

b)

Yapm yntemleri: stres li gvde d yzeyi, formerlar, stringerlar, lonjeron lar;

bulkhead, frameler, doublerlar, strut lar, tie lar, beam ler, deme yaplar, kuvvetlendirme
yntemleri, yzey kaplama ve korozyona kar koruma;

Pylon, stabiliser ve undercarriage balantlar;

Koltuk yerleimleri;

Kaplar: yapm, mekanizma, alma ve emniyet dzenleri;

Pencereler ve rzgarlk (windscreen) yaplar;

Yakt depolama;

Yangn duvarlar;

Motor balantlar;

Gvde birletirme teknikleri: perinleme, vidalama, yaptrma (bonding);

Yzeysel koruma yntemleri, kromlama, anotlama, boyama;

Yzey temizlii;

Gvde simetrilii: ayar yntemleri ve simetri kontrollar.

12.6

Air Conditioning (ATA 21)

12.6.1

Hava ikmali

Hava ikmal kaynaklar, motor bleed havas ve yer arabas dahil.

Air Conditioning

12.6.2

Air conditioning sistemleri;

Datm sistemleri;
Ak ve scaklk kumanda sistemleri;
Koruma ve ikaz sistemleri.

12.7

Aletler/Avionik Sistemleri

12.7.1

Aletler Sistemleri (ATA 31)

Pitot static: altimetre, srat saati, dikey srat saati;

Jiroskopik: suni ufuk, durum (attitude) direktr, yn indikatr, ufki durum indikatr (HSI),
ini yat miri, dn koordinatr.

Pusulalar: dorudan okumal,uzaktan okumal

Vibrasyon gsterge sistemleri HUMS;

Dier hava arac sistem endikasyonu.

12.7.2

Aviyonik Sistemleri

Aada belirtilen, sistem donanm ve alma temel bilgileri:

Otomatik uu (ATA 22);
letiim (ATA 23);
Navigasyon Sistemleri (ATA 34).

12.8

Yangn nleme (ATA 26)

Yangn ve duman yakalama ve ikaz sistemleri;

Yangn sndrme sistemleri;
Sistem testleri.

Yakt Sistemleri (ATA 28)

Sistem donanm;
Yakt tanklar;
Besleme sistemleri;
Boaltma, havalandrma ve drain etme;
apraz besleme ve aktarma (transfer);
Gstergeler ve ikazlar;
Yakt alma ve yakt boaltma;

Hidrolik G (ATA 29)

Sistem donanm;
Hidrolik svlar;
Hidrolik rezarvuarlar ve akmlatrler;

12.9

Elektrik Gc (ATA 24)

Bataryalar, yerleim ve almalar;

DC g olumas. AC g olumas;
Emergency (acil) g olumas;
Voltaj reglasyonu, Devre korunmas
G datm;
Inverterler, transformatrler, dorultucular;
Harici/Yer g.
Ekipmanlar ve Mefruat (ATA 25)

a)

Emergency ekipman gereksinimleri;

Koltuklar, aksesuarlar ve kaylar.
Kaldrma sistemleri.

b)

12.10

12.11

12.12

Acil durum yzdrme sistemleri;

Kabin ii yerleim;
Ekipman yerleimi;
Kabin mefruat yerleimi;

Basnl oluum: elektrik, mekanik ve pnmatik;

Acil ilem basn oluumu;
Basn kumandas;
G datm;
Endikasyon ve ikaz sistemleri;
Dier sistemlerle ilikiler.

12.13

Buz ve Yamurdan Korunma (ATA 30)

Buz oluumu, snflar ve belirlenmeleri;

Buzlanmay nleyen Buz-zen sistemler: elektrik, scak hava ve kimyasal;
Yamur silecek ve kaldrma;
Probe larn ve drain yerlerinin stlmas.

ni Takmlar (ATA 32)

Yaplar, amortisman (shock absorbing);

Alma ve toplanma sistemleri: normal ve acil durumlar;
Endikasyon ve ikaz;
Tekerlekler, lastikler, frenler;
Yer direksiyon (steering);
ni kayaklar, su ini amandralar.

Iklar (ATA 33)

Harici: seyrsefer, ini, taksi, buz;

Dahili: kabin, kokpit, kargo;
Acil durum.

Pnmatik/Vakum (ATA 36)

Sistem dzeni;
Kaynaklar: motor/APU, kompresrl rezervuarlar, yer ikmal;
Basn kontrol;
Datm;
Endikasyonlar ve ikazlar;
Dier sistemlerle balantlar.

12.14

12.15

12.16

MODL 13. HAVA ARACI AERODNAM, GVDE VE SSTEMLER

Seviye
A
13.1
a)

Uu Teorisi
Hava arac Aerodinamii ve Uu Kumandalar
1

Aada belirtilenlerin alma ve Etkileri: yan (roll) kumanda: eleron ve spoylerler; aa/yukar (pitch)
kumanda: elevatr, stabilatr, deiken konum satabilizerleri ve kanardlar; sa/sol (yaw) kumanda: dmen (rudder)
snrlayclar (limiter);

Elevon lar ruddervator lar ile kumanda;

Yksek kalk dzenleri, slot,slat,flaplar;

Srkleme salyan dzenler, spoilerler, kaldrma damperleri, hz kesiciler;

Trim tabler, servo tabler, kumanda yzey bias larn almalar ve etkileri.

B1

Yksek hz uular
1
Ses hz, ses-alt (subsonic) uu, transonic uu, supersonic uu,
Mach says, kritik Mach says.

Dner Kanat Aerodinamii

1
Terimler;
Sayklikl, kollektif ve anti-tork kumandalarn alma ve etkileri.

13.2

Gvde yaplar - Genel Hususlar

b)

c)

B2

a)

13.3

Oto-uu (Autoflight) (ATA22)

3

Otomatik uu kumandalarnn temelleri, alma prensipleri ve ak terimleri dahil;

Kumanda sinyal ilemi;

alma modlar: yana (roll), aa-yukar (pitch) ve saa-sola (yaw) ;

Yaw damper ler;

Helikopterlerde stabilite arttrma sistemi;

Otomotik trim kumandas;

Otopilot navigasyonuna yardmc devreler;

Autothottle sistemleri;

Otomatik ini sistemleri: prensipler ve kategoriler, alma modlar, yaklama, glideslope, yer,
go-around, sistem monitorlar ve arza durumlar.

13.4

Komnikasyon / Navigasyon (ATA23/34)

3

Radyo dalga yaynlarnn temelleri, antenler, transmisyon hatlar, komnikasyon (iletiim), alc
ve vericiler;

Aadaki sistemlerin alma prensipleri:

ok yksek frekans (VHF) komnikasyonu;

Yksek frekans (HF) komnikasyonu;

Audio;

Emergency Locator Transmitter ler;

Cockpit Ses Kaydedici;

ok Yksek Frekans Omnidireksiyonel Menzil (VOR);

Otomatik Yn Bulma (ADF);

Aletli ni Sistemi (ILS);

Mikro-Dalga ni Sistemi (MLS);

Uu Ynlendirici Sistemler (FDR);

Uzaklk lm Ekipman (DME);

_
ok Alak Frekans ve Hiperbolik navigasyon
_
(VLF/Omega);

Doppler navigasyon;

Blgesel navigasyon, RNAV sistemleri;

Uu dare Sistemleri (FMS);

Global Konum Sistemi (GPS), Global

Navigasyon Uydu Sistemleri (GNSS) ;

Atalet Navigasyon Sistemi (INS);

_
Hava Trafik Kumanda (ATC) transponder, Yardmc gzetim Radar ;

Trafik kaz ve arpmay nleme Sistemi (TCAS);

Hava korunma radar;

Radio altimetre;

ARINC komnikasyon ve bildirme

13.5

Electrik Gc (ATA 24)

3
Bataryalar yerleim ve almalar;
DC g (kaynak) olumas;
AC g (kaynak) olumas;
Emergency g jenerasyonu;
Voltaj reglasyonu;
G dalm;
Inverterler, transformatrler, dorultucular;
Devre koruma;
Harici/Yer gc.

Ekipmanlar ve Mefruat (ATA 25)

3
Elektronik emergency techizat gereksinimleri;
Kabin elendirme ekipman.

1
Yapsal sistemlerin temelleri

b)

13.6

2
Blge ve istasyon tanmlama sistemleri;
Elektrik (bonding) irtibat;
Yldrmdan koruma imkanlar;

13.7
a)

Uu Kumandalar (ATA 27)

Enstrman Sistemleri (ATA 31)

2
Snflandrma;
Atmosfer;
Terimler;
Basn lme cihazlar ve sistemler;
Pitot statik sistemleri;
Altimetreler;
Dikey hz indikatrleri;
Hava hz indikatrleri;
Mach-metreler;
rtifa belirtme / ikaz sistemleri;
Air data computer ler;
Instrument pneumatic sistemleri;
Dorudan basn okuma ve hararet gstergeleri ;
Hararet gsterge sistemleri;
Yakt miktar gsterge sistemleri;
Jiroskopik prensipler;
Suni ufuklar;
Slip gstergeleri;
Ynlendirici jiroskoplar;
Ground Proximity Warning Sistemleri;
Pusula sistemleri;
Uu Bilgi Kayt (FDR) sistemleri;
Elektronik uu enstrman sistemleri;
Enstrman ikaz sistemleri, ana ikaz sistemleri ve merkezi ikaz panelleri dahil;
Stall ikaz sistemleri ve hcum as indikasyon sistemleri;
Titreim (vibration) l ve indikasyonu.

Iklar (ATA 33)

3
Harici: navigasyon, ini, taxi, buz;
Dahili: kabin, kokpit, kargo;
Acil durum.

13.10 Kabin Bakm Sistemleri (ATA 45)

2

Merkez bakm kompterleri;

Data ykleme sistemi;

Elektronik ktphane sistemi;

Bask ilemi;

Yapsal gzlenim (hasar tolerans gzlenmesi)

1
Ana kumandalar: aileron,elevator, rudder, spoiler;
Trim kumandas;
Aktif yk kumandas
Yksek kaldrma dzenleri;
Kaldrma boaltm, hz frenleri.
Sistemlerin almalar: manuel, hidrolik, pnmatik;
Suni hissetme, yaw damper, mach trim, dmen limiteri, frtna kilitlemesi;
Stall koruma sistemleri,

b)

13.8

13.9

2
Sistemin almas: elektrik, joy-stik.

MODL 14. TK

Seviye
A

B1

B2

14.1

Trbinli Motorlar

a)

b)

1
Turbojet, turbofan, turboaft ve turbo-pervane motorlarn yapsal aranjmanlar ve almalar.
2
Elektronik Motor kumanda and yakt lm sistemleri (FADEC);

14.2

Motor ndikasyon Sistemleri

2

Egsoz gaz scakl / Trbin kademeler aras hararet sistemleri;

Motor hz;

Motor Thrust indikasyonu: Motor Basn Oran (EPR), motor trbin dearj basnc veya jet
pipe basn sistemleri;

Ya basnc ve scakl;

Yakt basnc, scakl ve ak;

Manifold basnc;

Motor torku;

Pervane hz.

MODL 15. GAZ TRBNL MOTOR

Seviye
A
15.1

Motor Performans

Brt eki (thrust), net eki, choked nozzle ekii, eki dalm, bileke eki, eki beygirgc, edeer aft beygir-gc, zel yakt tketimi;

Motor verimleri;

Bypass oran ve motor basn oran;

Gaz aknn basn, hararet ve hz;

Motor ratingleri, statik eki; hz, irtifa ve scak iklimin etkileri, flat rating, snrlamalar.

15.3

Kompresrler

Eksenel ve santrifj tipler;

Yapsal zellikler ve alma prensipleri ve uygulamalar;

Fan dengelenmesi;

alma;

Kompresr stall ve surge nedenleri ve etkileri;

Hava ak kumanda yntemleri:bleedvalfler, deiken inlet vaneler, deiken stator

vaneler, dner stator bladeler;

Kompresr oran.

15.5

Temel Bilgiler

Potansiyel enerji, kinetik enerji, Newtonun hareket kanunu, Brayton evirimi;

Kuvvet, i, g, enerji, hz ve ivme arasndaki ilikiler;
Turbojet, turbofan, turboaft, turboproplarn yapsal aranjmanlar ve almalar.

B1

15.2

Inlet (giri)

Kompresr inlet borular;

eitli inlet yaplarnn etkileri;
Buzlanmadan korunma.

15.4

Combustion (yanma) Blm

Yapsal zellikler ve alma prensipleri

B2

15.6

Trbin Blm

eitli trbin blade tiplerinin alma ve karakteristikleri;

Blade in disk e balanmas;
Nozzle klavuz vaneleri;
Trbin blade stress ve creep nedenleri ve etkileri.

Ekzos

Yapsal zellikler ve alma prensipleri;

Toplayc, datc ve deien alanl nozzle lar;
Motor grlt azaltmas;
Thrust reverser ler.

Yataklar ve Contalar

Yapsal zellikler ve alma prensipleri.

Yalayclar ve Yaktlar

zellikler ve spesifikasyonlar;
Yakt ilave maddeleri;
Emniyet tedbirleri.

Yalama Sistemleri

Sistem almas/dalm ve komponentler.

Yakt Sistemleri

Motor kumanda ve yakt gsterge sistemleri, Electronik motor kontrol (FADEC) dahil;
Sistem almas/dalm ve komponentler.

15.12

Hava Sistemleri

Motor hava datm ve buz nleme kumanda sistemlerinin almas, i soutma, bostikleme ve
harici hava ikmali dahil.

15.13 Starting ve Ateleme Sistemleri

Motor start sistemlerinin ve komponentlerinin almalar;

Ateleme sistemleri ve komponentleri;

Bakm emniyet gereksinimleri.

15.14

Motor Endikasyon Sistemleri

Egzos Gaz Harareti/Kademeleraras Trbin Scakl;

Motor Thrust Endikasyonu: Motor Basn Oran (EPR), motor trbin dearj basnc veya jet
pipe basn sistemleri;

Ya basnc ve scakl;

Yakt basnc ve ak;

Motor hz;

Vibration lm ve endikasyonu;

Tork;

G.

15.15

G Arttrma Sistemleri

alma ve uygulamalar;
Su enjeksiyonu, su metanol;
Yanma sonras sistemleri.

Turbo-prop Motorlar

Gaz kuplajl/serbest trbin ve dili kuplajl trbinler;

Azaltma dilileri;
Birletirilmi motor ve pervane kumandalar;
Ar hz emniyet tertipleri.

15.7

15.8

15.9

15.10

15.11

15.16

15.17

Turbo-shaft motorlar

Aranjmanlar, drive sistemleri, azaltma dilileri, kuplajlar, kumanda sistemleri.

Yardmc G niteleri (APUs)

Gaye, alma, koruma sistemleri.

Motor Yerleimi

Yangn duvarlarnn yaplanmalar, cowlingler, akustik paneller, motor mountlar, antivibration mountlar, hortumlar, borular, feederlar, konnektrler, wiring rgleri, kumanda kablolar ve
rodlar, kaldrma yerleri ve boaltma yerleri.

15.20

Motor Monitoring ve Yerde almalar

Start ve yerde altrma prosedrleri; Motor g klar ve parametrelerin yorumlar;

Trend monitoring (ya analizleri, vibrasyon ve boroskop dahil);

Motor ve komponentlerinin, motor imalatsnn spesifikasyonlarndaki bilgiler ve toleranslar

dorultusunda incelenmesi.

Kompresor ile ykama/temizlik;

Yabanc cisim hasar (FOD).

15.22

15.18

15.19

Yangn nleme Sistemleri

Yangn tarama ve sndrme sistemlerinin almas.

15.21

Motor depolama ve korunmas

Motor ve aksesuar/sistemlerinin korunmas ve korunmas.

MODL 16. PSTONLU MOTOR

Seviye
A
16.1

B1

Temel bilgiler

Mekanik, sl ve hacimsel etkinlikler;

alma evirimleri;
Piston deplasman ve kompresyon oran;
Motor konfigrasyonu ve ateleme sras.

Motor Performans

G hesab ve ls;
Motor gcn etkileyen hususlar;
Karmlar/fakirletirme, ilk-ateleme.

Motor yaps

Crankkasa,crankaft,camaft,karterler;
Accessory dili kutusu;
Silindir ve piston donanmlar;
Balant rodlar, inlet ve ekzos manifoldlar;
Valf mekanizmalar
Pervane devir drc dili kutular.

16.4

Motor Yakt Sistemleri

16.4.1

Karbratrler

Tipleri, yaplar ve alma prensipleri;

Buzlanma ve stma.

16.2

16.3

B2

16.4.2

Yakt enjeksiyon sistemleri

Tipleri, yaplar ve alma prensipleri;

Start ilemleri ve Ateleme Sistemleri

Start sistemleri;
Magneto tipleri, yaplar ve alma prensipleri;
Ateleme kablolar, spark plugs (bujiler);
Alak ve yksek gerilim sistemleri.

Hava Girii, Egzos ve Soutma Sistemleri

Alternatif hava sistemlerinin yaplar ve almalar alternate hava sistemleri dahil;

Egzos sistemleri ve motor soutma sistemleri.

Supercharging/Turbocharging

Superchargingin prensip ve gayeleri ve motor parametreleri zerindeki etkileri;

Supercharging/turbocharging sistemlerinin yaplar ve almas;
Sistem terimleri;
Kumanda sistemleri;
Sistemin korunmas.

Yalar ve Yaktlar

zellikler ve spesifikasyonlar;
Yakt ilave maddeleri;
Emniyet tedbirleri.

Yalama Sistemleri

Sistemin almas/tertibi ve komponentleri.

Motor endikasyon sistemleri

Motor hz ;
Silindir kafa scakl;
Ya basnc ve scakl;
Egzos gaz scakl;
Yakt basnc ve ak;
Manifold basnc.

Motor Yerleimi

Yangn duvarlarnn yerleimi, cowlingler, akustik paneller, motor balantlar, vibrasyon

nleyici balantlar, hortumlar, borular, feederler, konnektrler, elektrik kablaj rgleri, kumanda
kablolar ve rodlar, kaldrma noktalar ve boaltma yerleri.

16.12

Motor Monitoring ve yerde altrmalar

Start ve yerde altrmalar iin prosedrler ;

Motor g k ve parametrelerin yorumu;
Motor ve komponentlerinin tetkiki: kriter, toleranslar, ve motor imalatsndan salanan

Motor Depolama ve Korunmas

Motor ve aksesuarlar/sistemlerinin korunma ve korunmamalar.

16.5

16.6

16.7

16.8

16.9

16.10

16.11

bilgiler.
16.13

MODL 17. PERVANE

Seviye
A
17.1

17.2

17.3

17.4

17.5

17.6

B1

Temel Bilgiler

Blade element teorisi;

Yksek/alak blade as, ters a, hcum as, dnme hz;
Pervane salnm;
Aerodinamik, santrifj, ve thrust kuvvetleri;
Tork;
Blade hcum asndaki bal hava ak;
Titreim ve rezonans.

Pervane Yaps

Kompozit ve metal pervanelerin yapm yntemleri ve kullanlan malzemeler;

Blade istasyonlar, blade yz, blade boynu, blade srt ve hub tertibat;
Sabit pitch, kontrollu pitch, sabit hzlanan pervane;
Pervane/abak yerleimi.

Pervane Pitch Kumandas

Devir kumanda ve pitch deitirme yntemleri

Feathering ve ters pitch;
Ar hz korumas.

Pervane Senkronizasyonu

Senkronizasyon ve senkro-fazlama tertibat.

Pervanenin Buzdan Korunmas

Sv ve elektrik buz zen tertipler.

Pervane Bakm

Statik ve dinamik dengeleme;

Blade tracking;
Blade hasar, erozyon, korozyon, arpma hasar, delaminasyon deerlendirmeleri;
Pervane bakm/tamir usulleri;
Pervane motor almas.

EK 4
1. Aktif Bakm Deneyimi Gereklilikleri

B2

Bavuru

Kategori A,
Kategori B1.2,
Kategori B1.4

Kategori B1.1,
Kategori B1.3,
Kategori B2

Kategori C
(Geni gvdeli hava arlar)

Kategori C
(Geni gvdeli hava arlar)
Kategori C
(niversite mezunlar)

Bavurann Durumu

Bakm Deneyimi

Teknik temel eitimi yok

3 yl

Kalifiye personel

2 yl

SHY/Part-147 Bakm eitimini tamamlad.

1 yl

Teknik temel eitimi yok

5 yl

Kalifiye personel

3 yl

SHY/Part-147 Bakm eitimini tamamlad.

2 yl

B1.1,B1.3 veya B2 onaylayc

3 yl

B1.2 veya B1.4 oanaylayc personel

5 yl

B1 veya B2 onaylayc personel

3 yl

Havaclk Mhendislii ve bakmla ilgili

mhendisliklerden mezun olanlar

3yl
( 6 ay s bakm
ilerinin incelenmesi)

Tablo 1

2. Kategoriler Aras Gei iin Aktif Bakm Deneyimi ve Snav Gereklilikleri

1-Kategoriler aras gei yapmak isteyen personel gerekli aktif bakm deneyimini tamamlamas gerkmektedir.
Tablo 1de tamamlanmas gereken bakm deneyimleri belirtilmektedir.

2-Kategori geii ile ilgili SHY 147 kapsamnda yetkili bakm eitim kuruluunda eitim alnd taktirde gerekli
bakm deneyimi yarsna drlr.

A1
A1

A2

A3

A4

B1.1

B1.2

B1.3

B1.4

B2

6 AY

6 AY

6 AY

24 AY

6 AY

24 AY

12 AY

24 AY

6 AY

6 AY

24 AY

6 AY

24 AY

12 AY

24 AY

6 AY

24 AY

12 AY

24 AY

6 AY

24 AY

24 AY

12 AY

24 AY

6 AY

24 AY

6 AY

6 AY

6 AY

12 AY

24 AY

6 AY

24 AY

6 AY

12 AY

A2

6 AY

A3

6 AY

6 AY

A4

6 AY

6 AY

6 AY

6 AY

6 AY

6 AY

6 AY

6 AY

24 AY

6 AY

6 AY

6 AY

24 AY

6 AY

24 AY

12 AY

12 AY

12 AY

B1.1
B1.2

6 AY

B1.3

6 AY

6 AY

B1.4

6 AY

6 AY

6 AY

B2

6 AY

6 AY

6 AY

6 AY

24 AY
12 AY

Tablo 1
3-Kategori B2 sahibi onaylayc teknisyenin her hangi bir A kategorisi yetkisine sahip olmas iin bilgi seviyesini
karlamas gereken modl ve alt modller ve soru saylar Tablo 2de sralanmtr.
Kategori
B2

Talep Edilen Kategori

Modl veya Alt Modl

Soru Says

Herhangi bir A kategorisi Modl 7.8-7.13, 7.19 b

35

B2

A1,A2

Modl 11.2 - 11.4 , 11.7 , 11.8, 11.10 -11.13 , 11.15 - 11.17

70

B2

A3,A4

Modl 12.1 - 12.6, 12.9-12.14 , 12.16

70

B2

A1,A3

15

60

B2

A2,A4

16

50

B2

A1,A2

17

20
Tablo 2

4-Kategori B1 onaylayc personelin Kategori B2 yetkisine sahip olmas iin kantlamas gereken bilgi
seviyelerine ait modl ve alt modller ve soru saylar Tablo 3te belirtilmitir.

Kategori

Modl

Alt Kategoriler

Soru Says

B1-1

B1-2

B1-3

B1-4

Modl 4.1.1b , 4.1.2 , 4.1.3b , 4.2 , 4.3b

20

Modl 5.1 - 5.3 , 5.6b , 5.7 - 5.10 , Modl 7.4

40

13

Modl 13.1c , 13.3 & 13.4 , 13.6 , 13.8

100

Modl 4.1.1b , 4.1.2 ,4.1.3b , 4.2 , 4.3b

20

Modl 5.1 - 5.3 , 5.6b , 5.7 - 5.10 , Modl 7.4

40

13

Modl 13.1c , 13.3 & 13.4 , 13.6 , 13.8

100

Modl 4.1.1b , 4.1.2 4.1.3b , 4.2 , 4.3b

20

Modl 5.1 - 5.3 , 5.6b , 5.7 -5.10 , Modl 7.4

40

13

Modl 13.1 , 13.3 & 13.4 , 13.6 - 13.8

100

Modl 4.1.1b, 4.1.2 ,4.1.3b , 4.2 , 4.3b

20

Modl 5.1 -5.3 , 5.6b , 5.7 - 5.10 , Modl 7.4

40

13

Modl 13.1, 13.3 & 13.4 , 13.6 - 13.8

100

Tablo 3

5-Kategori B2 onaylayc personelin Kategori B1 yetkisine sahip olmas iin kantlamas gereken bilgi
seviyelerine ait modl ve alt modller ve soru saylar Tablo 4te belirtilmitir.

Kategori

Modl

Alt Modller

Soru Says

B1-1

B1-2

B1-3

B1-4

Modl 6.3.b , 6.4 b , 6.5.4 , 6.6.b , 6.7 , 6.10

20

Modl 7.6 , 7.8 , 7.9 - 7.15 , 7.16 b , 7.18 b & c , 7.19 b

40

11

Modl 11.1 - 11.4 , 11.7 -11.13 , 11.15 - 11.17

90

15

Modl 15.1 - 15.13 , 15.15 - 15.22

70

17

Modl 17

30

Modl 6.3.b , 6.4 b , 6.5.4 , 6.6.b , 6.7 , 6.10

20

Modl 7.6 , 7.8 , 7.9 - 7.15 , 7.16 b , 7.18 b & c , 7.19 b

40

11

Modl 11.1 - 11.4 , 11.7 - 11.13 -, 11.15 - 11.17

90

16

Modl 16.1 - 16.9, 16.11 - 16.13 .

55

17

Modl 17

30

Modl 6.3.b , 6.4 b , 6.5.4 , 6.6.b , 6.7 , 6.10 .

20

Modl 7.6 , 7.8 , 7.9 - 7.15 , 7.16 b , 7.18 b & c

40

12

Modl 12.1 - 12.6 , 12.9 - 12.14 , 12.16

80

15

Modl 15.1 - 15.13 , 15.15 - 15.22

70

Modl 6.3.b , 6.4 b , 6.5.4 , 6.6.b , 6.7 , 6.10

20

Modl 7.6 , 7.8 , 7.9 - 7.15 , 7.16 b , 7.18 b & c , 7.19 b

40

12

Modl 12.1 - 12.6 , 12.9 - 12.14 , 12.16

80

16

Modl 16.1 - 16.9 , 16.11 - 16.13

55
Tablo 4

6-Kategori A1den B1.1 kategorisine gei iin bilgi seviyesinin kantlanmas gereken modller Tablo 5 te
belirtilmitir.

Modl

Alt modller

Soru Says

B1 seviyesinde tamam

30

B1 seviyesinde tamam

50

B1 seviyesinde tamam

50

B1 seviyesinde tamam

20

B1 seviyesinde tamam

40

B1 seviyesinde tamam

70

7.4 - 7.16, 7.18 & 7.20

60

B1 seviyesinde tamam

20

10

10.5 & 10.7

20

11

B1 seviyesinde tamam

130

15

B1 seviyesinde tamam

90

17

B1 seviyesinde tamam

30
Tablo 5

7- Kategori A1den dier B1 kategorilerine gei iin Tablo 5te belirtilmeyen modller ve soru says Tablo 6
da belirtilmitir.

Farkl Modller

Alt Modller

Soru Says

B1-2

M16 (M15in yerine)

B1 seviyesinde tamam

70

B1-3

M12 (M11in yerine)

B1 seviyesinde tamam

115

B1-4

M12 (M11in yerine)

B1 seviyesinde tamam

115

M16 (M15in yerine

B1 seviyesinde tamam

70

Tablo 6

8- Kategori A1den dier B2 kategorilerine gei iin Tablo 7de belirtilmeyen modller ve soru says
belirtilmitir.

Modl

Modller veya alt modller

Soru Says

B2 seviyesinde tamam

30

B2 seviyesinde tamam

50

B1ve B2 seviyesinde tamam

50

B2 seviyesinde tamam

20

B2 seviyesinde tamam

40

B2 seviyesinde tamam

70

7.4, 7.5, 7.7, 7.15a, 7.16a, 7.18c & e, 7.20

60

B2 seviyesinde tamam

20

10

10.5 & 10.7

20

13

B2 seviyesinde tamam

130

14

B2 seviyesinde tamam

25
Tablo 7

EK -5
1- A1 Kategorisi Hava arac bakm lisans iin snav gerekleri Tablo 1de gsterilmektedir.

No

A1 Kategorisi( Trbin motorlu uaklar),

Modl

Soru Says

Sre (dk)

Test Yazl Test Yazl

1

Matematik

16

20

Fizik

30

40

Temel Elektrik

20

25

Dijital Teknikleri / Elektronik Alet Sistemleri

16

20

Malzeme ve Donanm

50

65

Bakm Uygulamalar

70

Temel Aerodinamik

20

nsan Faktrleri

20

25

20

10

Havaclk Kanunlar

30

40

20

11.a

Uak Aerodinamii, Yaplar ve Sistemleri(Trbin Motorlu)

100

125

15

Gaz Trbinli Motor

60

75

17

Pervane

20

25

90

40

25

Tablo 1
2- A2 Kategorisi Hava arac bakm lisans iin snav gerekleri Tablo 2de gsterilmektedir.
A2 Kategorisi ( Piston motorlu uaklar),
No

Soru Says Sre (dk)

Test Yazl Test Yazl

Modl

Matematik

16

20

Fizik

30

40

Temel Elektrik

20

25

Dijital Teknikleri / Elektronik Alet Sistemleri

16

20

Malzeme ve Donanm

50

65

Bakm Uygulamalar

70

Temel Aerodinamik

20

nsan Faktrleri

20

25

20

10

Havaclk Kanunlar

30

40

20

11.b

Uak Aerodinamii, Yaplar ve Sistemleri (Piston Motorlu)

70

16

Pistonlu Motor

50

65

17

Pervane

20

25

90

40

25

Tablo 2
3- A3 Kategorisi Hava arac bakm lisans iin snav gerekleri Tablo 3de gsterilmektedir.

A3 Kategorisi ( Trbin motorlu helikopterler),

No
1

Modl
Matematik

Soru Says
Sre (dk)
Test Yazl Test Yazl
16

20

Fizik

30

40

Temel Elektrik

20

25

Dijital Teknikleri / Elektronik Alet Sistemleri

16

20

Malzeme ve Donanm

50

65

Bakm Uygulamalar

70

Temel Aerodinamik

20

nsan Faktrleri

20

25

20

10

Havaclk Kanunlar

30

40

20

11.a

Uak Aerodinamii, Yaplar ve Sistemleri(Trbin Motorlu)

100

12

Helikopter Aerodinamii, Yaplar ve Sistemleri

90

115

15

Gaz Trbinli Motor

60

75

90

40

25

Tablo 3
4- A4 Kategorisi Hava arac bakm lisans iin snav gerekleri Tablo 4de gsterilmektedir.

A4 Kategorisi ( Piston motorlu helikopterler),

No

Modl

Soru Says Sre (dk)

Test Yazl Test Yazl

Matematik

16

20

Fizik

30

40

Temel Elektrik

20

25

Dijital Teknikleri / Elektronik Alet Sistemleri

16

20

Malzeme ve Donanm

50

65

Bakm Uygulamalar

70

Temel Aerodinamik

20

nsan Faktrleri

20

25

20

10

Havaclk Kanunlar

30

40

20

90

40

25

11.b Uak Aerodinamii, Yaplar ve Sistemleri(Piston Motorlu)

70

90

12

Helikopter Aerodinamii, Yaplar ve Sistemleri

90

115

16

Pistonlu Motor

50

65

5- B1.1 Kategorisi Hava arac bakm lisans iin snav gerekleri Tablo 5de gsterilmektedir.

B1.1 Kategorisi ( Trbin motorlu uaklar),

No

Modl

Matematik

Fizik

Soru Says
Sre (dk)
Test Yazl Test Yazl
30
50

40
65

Temel Elektrik

50

65

Elektronik Devreler

40

50

Dijital Teknikleri / Elektronik Alet Sistemleri

40

50

Malzeme ve Donanm

70

90

Bakm Uygulamalar

80

Temel Aerodinamik

20

nsan Faktrleri

20

25

20

10

Havaclk Kanunlar

40

50

20

11.a

Uak Aerodinamii, Yaplar ve Sistemleri(Trbin Motorlu)

130

165

15

Gaz Trbinli Motor

90

115

17

Pervane

30

40

100

40

25

Tablo 5
6- B1.2 Kategorisi Hava arac bakm lisans iin snav gerekleri Tablo 6da gsterilmektedir.
B1.2 Kategorisi ( Piston motorlu uaklar),
No

Modl

Soru Says
Sre (dk)
Test Yazl Test Yazl

Matematik

30

Fizik

50

65

Temel Elektrik

50

65

Elektronik Devreler

20

25

Dijital Teknikleri / Elektronik Alet Sistemleri

20

25

Malzeme ve Donanm

70

90

Bakm Uygulamalar

80

Temel Aerodinamik

20

nsan Faktrleri

20

25

20

10

Havaclk Kanunlar

40

50

20

11.b

Uak Aerodinamii, Yaplar ve Sistemleri (Piston Motorlu)

100

125

16

Pistonlu Motor

70

90

17

Pervane

30

40

40

100

40

25

Tablo 6
7- B1.3 Kategorisi Hava arac bakm lisans iin snav gerekleri Tablo 7de gsterilmektedir.

B1.3 Kategorisi ( Trbin motorlu helikopterler),

No

Modl

Soru Says
Sre (dk)
Test Yazl Test Yazl

Matematik

30

40

Fizik

50

65

Temel Elektrik

50

65

Elektronik Devreler

40

50

Dijital Teknikleri / Elektronik Alet Sistemleri

40

50

Malzeme ve Donanm

70

90

Bakm Uygulamalar

80

Temel Aerodinamik

20

nsan Faktrleri

20

25

20

10

Havaclk Kanunlar

40

50

20

11.a

Uak Aerodinamii, Yaplar ve Sistemleri(Trbin Motorlu)

130

165

12

Helikopter Aerodinamii, Yaplar ve Sistemleri

115

145

15

Gaz Trbinli Motor

90

115

100

40

25

Tablo 7
8- B1.4 Kategorisi Hava arac bakm lisans iin snav gerekleri Tablo8de gsterilmektedir.

B1.4 Kategorisi ( Piston motorlu helikopterler),

No

Soru Says Sre (dk)

Test Yazl Test Yazl

Modl

Matematik

Fizik

50

65

Temel Elektrik

50

65

Elektronik Devreler

20

25

Dijital Teknikleri / Elektronik Alet Sistemleri

20

25

Malzeme ve Donanm

70

90

Bakm Uygulamalar

80

Temel Aerodinamik

20

nsan Faktrleri

20

25

20

10

Havaclk Kanunlar

40

50

20

Uak Aerodinamii, Yaplar ve Sistemleri(Piston Motorlu)

100

125

12

Helikopter Aerodinamii, Yaplar ve Sistemleri

115

145

16

Pistonlu Motor

70

90

11.b

30

40

100

40

25

9- B2 Kategorisi Hava arac bakm lisans iin snav gerekleri Tablo8de gsterilmektedir.

B2 Kategorisi (Avionik Sistemler)

No

Modl

Soru Says
Sre (dk)
Test
Yazl Test
Yazl

Matematik

30

40

Fizik

50

65

Temel Elektrik

50

65

Elektronik Devreler

40

50

Dijital Teknikleri / Elektronik Alet Sistemleri

70

90

Malzeme ve Donanm

60

75

Bakm Uygulamalar

60

Temel Aerodinamik

20

nsan Faktrleri

20

25

20

10

Havaclk Kanunlar

40

50

20

13

Hava Arac Aerodinamii, Yaplar ve Sistemleri

130

165

14

tme (Propulsion)

25

30

EK 6
almalar devam etmektedir.

75

40

25