Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

Chng 2
Khi qut mt cuc hng bin.
The proposition (Li tuyn b)
Trong cc cuc hng bin, c 2 loi li tuyn b ph bin: th nht l tuyn b v chnh
sch v th hai l tuyn b v gi tr.
Tuyn b v chnh sch: l nhng tuyn b mt chnh sch, hay mt k hoch nht nh
nn c tin hnh. V d: M nn tng cng hot ng can thip v trang ti cc nc.
Vit Nam nn tin hnh d n ng st cao tc Bc-Nam.
Tuyn b v gi tr: l nhng tuyn b v nhng gi tr, nhim v, hay phm cht o
c. V d: Gio dc Vit Nam tht bi trong nhim v ca mnh. // Ngi ph n cng
dung ngn hnh l ngi ph n v dng.

Lut c bn trong hng bin M

Lut quan trng nht l mi i ng ng h hoc bo v mt li tuyn b, i cn li
phi ph phn hoc bc b li tuyn b. i ng h c gi l i Khng nh (the
Affirmative). i ph phn c gi l i ph nh (the Negative).
Mc ch ca lut l gip ngi nghe c mt gc nhn r rng, tch bch v c hai mt
ca mt vn . Lut cng yu cu hai phe phi cn nhc chu ton im mnh im yu trong
lp lun ca mnh cng nh ca i phng bo v lp trng ca mnh.
Qu trnh hng bin
Qa trnh t hng bin.

Ln lt hai phe s c i din ln hng bin. Xen gia cc ln hng bin l nhng
khong thi gian ngn cht vn, trong i din mt i s t cu hi cho i va hng bin.
C qu trnh hng bin c 2 phn tch bit l phn Xy dng (Constructive Speeches) v phn
Bc b (Rebuttal Speeches).
Trong phn Xy dng, mi i va c th a ra lun im mi ng h cho lp
trng ca mnh, va c th lp lun bc b lun im ca i bn. Tuy nhin, trong phn
Bc b, mi i ch c th phn tch, v ch ra sai st trong lun im ca i bn m khng
c a ra lun im mi ng h cho lp trng ca mnh.
Trnh t hng bin ca cc thnh vin trong mt i nh sau:
Phn Xy dng:

Thnh vin th nht ca i Khng nh. (Khng nh 1) 8 pht

i Ph nh cht vn i Khng nh. 2 pht

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

Thnh vin th nht ca i Ph nh. (Ph nh 1) 8 pht

i Khng nh cht vn i Ph nh. 2 pht
(Lp li cc bc trn mt ln na vi thnh vin th 2 ca c hai i).
Phn Bc b:

Thnh vin th ba ca i Ph nh. (Ph nh 3) 4 pht

Thnh vin th ba ca i Khng nh. (Khng nh 3) 4 pht
(Lp li 2 bc trn vi thnh vin th 4 ca c hai i).
Qu trnh i u
Hy tn dng tng pht

Do s hn ch v thi gian, hai i u phi tranh th tng pht. Nu ban lng ph mt

pht ch nhc i nhc li lun im trong khi i phng tn dng thi gian a ra c
ba lun im mt cch r rng th chc chn s nui tic mt pht .
Hn na, mt cuc hng bin thng thng s rt ri i vi khn gi. Bt c ngi no
phi ngi nghe 40 n 60 pht mt cuc hng bin vi rt nhiu lun im v dn chng i
nghch u cm thy mt mi. C qu nhiu im ngi nghe phi ch v tp trung tm tr
trong mt cuc hng bin.
Ngh v ni theo dn

C hai l do buc bn phi s dng dn : thi gian v khn gi. Ngoi ra, ngi hng
bin bt buc phi hiu r mnh ang ni g, u l nhng im chnh trong bi ni ca mnh.
Nu chnh h khng nhn ra nhng lun im chnh ca mnh, h s khng th hiu ni phe kia
ang ni g.
Cch tip cn tt nht i vi mt cuc hng bin l ngh v lng nghe theo dn song
song ca c hai i. Ngh theo dn c ngha l hai i phi chia bi hng bin ca mnh ra
thnh cc vn (issues), lp lun (arguement), v bng chng (evidence). V d:
Vn :
Lp lun

I: S yu km trong h thng ng cao tc ca cc bang v lin bang.

A. ng cao tc ca M hin khng p ng c nhu cu, th hin qua:
Bng chng 1,2,3
B. K hoch pht trin hin ti khng p ng c nhu cu trong tng lai
Bng chng1,2
C. S h tr t chnh ph hin ti l khng , bi
Bng chng 1,2,3
D. Chng trnh ng cao tc hin ti khng to cng vic gim nn tht nghip,

bi
Bng chng 1,2,3

Nu bn c th trnh by vn mt cch mch lc theo dn trn th kh nng bn

thuyt phc khn gi ng h mnh l rt cao.
S ng h u tin v s i u

i Khng nh l i bt bu, bi th nn h buc phi thuyt phc c khn gi

ng v pha mnh, t nht l sau lt hng bin u tin. Nu h khng dnh c s ng h
u tin (the Prima Facie Case) h gn nh chc chn thua cuc. S ng h u tin ny cng
to nn tng cho s i u (the Clashing Process).
S i u c thit lp khi hai i ch ra nhng vn vi lp lun i nghch.
cho vn c r rng, c hai i u phi hnh dung c lp lun ca mnh di dng dn

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

. H cn trnh by mch lc lp trng ca mnh sau lt hng bin ca Ph nh 1, khn

gi c mt bc tranh lun im r rng. V d:
i Khng nh
I. H thng ng cao tc hin ti ca bang v lin bang c 4 im yu km nh sau:
A. ng cao tc ca M hin khng p ng c nhu cu, th hin qua:
Bng chng 1,2,3
B. K hoch pht trin hin ti khng p ng c nhu cu trong tng li, bi
Bng chng 1,2,3
C. S h tr t chnh ph hin ti l khng , bi
Bng chng 1,2,3
D. Chng trnh ng cao tc hin ti khng to cng vic gim nn tht nghip, bi
Bng chng 1,2,3
i Ph nh
I. Bn Khng nh lp lun rng c 4 im yu trong h thng ng cao tc hin ti. Chng ta hy
cng xem xt li t gc ph nh.
A. ng cao tc ca M l tt nht th gii.
Bng chng 1,2
B. K hoch pht trin hin ti l thch hp vi yu cu ca tng lai
Bng chng 1,2,3,4
C. S tr gip t chnh ph l y
Bng chng 1,2
D. Nn tht nghip khng phi l mt vn thc s trong bui tranh lun ny
Bng chng 1

Nu khung trn c thit lp, c 2 im xy ra trong cuc hng bin:

1. Hai i ch ra nhng lp lun i nghch, bi th h yu cu khn gi quyt nh
da trn bng chng. S i u c thit lp. Gi mi bn, da vo kh nng chng minh
ca mnh, thuyt phc ti sao lp trng ca mnh nn c tip nhn.
2. i ph nh tuyn b mnh s khng tho lun v vn nn tht nghip. Quyt
nh ny thu hp li nhng im quan trng v nng tm cuc ng gia hai i.
Phn b thi gian trong cuc i u

Mi i u i mt vi hai nhim v kh khn. Th nht, h phi hiu r mnh mun

thuyt phc khn gi nhng im no. Th hai, h phi ni sao cho khn gi khng b ri.
Khng nh 1 khng phi lo lng nhiu v nhim v th hai, bi cha c ai lm ri khn gi c.
Tuy nhin, nhng ngi ni sau u phi lu nhim v ny, c bit l khi bc vo giai on
Bc b.
Bi th, tt c thnh vin ca mi i u phi ni da trn dn song song - dn ca
i mnh v i bn. H phi phn b thi gian hp l c th truyn t quan trng ti
khn gi. Cc i nn tham kho bng phn b thi gian v nhim v sau:
Phn Xy dng
Khng nh 1
1. nh ngha cc khi nim v cc tiu chun.
2. Khi qut ton b chnh ca c i
3. Pht trin chnh ca phn ni ca mnh
4. Tm tt
Ph nh 1
1. Bc b nh ngha v khi nim ca i 1

2009 FPT YOUNG TALENTS

Thi gian (pht)

1
0.5
6
0.5
(8 pht)
2

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191
2. Khi qut ton b chnh ca i mnh
3. Pht trin chnh ca phn ni ca mnh
4. Tm tt
Khng nh 2
1. Phn hi li s bc b v nh ngha
2. Lp li vic khi qut chnh ca i khng nh,
v bc b i ph nh, ch ra im thiu st, v sai
3. Tip tc pht trin ca i mnh
4. Tm tt
Ph nh 2
1. Tm tt chnh ca c hai i.
2. Lp li vic khi qut chnh ca i mnh, ch
ra im i u vi i khng nh, v ch ra nhng
im i khng nh cha bc b hoc xem xt
3. Tip tc pht trin ca i mnh
4. Tm tt
Phn bc b
Ngi bc b th nht
1. Xc nh nhng lun im ca i bn v ni
r nhng im no s c xem xt bi ai
2. Bc b nhng lp lun m mnh nhn xem xt
3. Tm tt

0.5
5
0.5
(8 pht)
2
2
3.5
0.5
(8 pht)
2
2
3.5
0.5
(8 pht)
0.5
3
0.5
(4 pht)

Ngi bc b th hai
1. Lm ging Ph nh 2 trong phn Xy dng, xem xt ton b lp lun trong vng 3.5 pht v dnh t
nht 30s tm tt ton b cuc hng bin v so snh 2 i.

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

Chng 3
Xy dng lun chng:
nhng khi nim c bn.
2000 nm trc, Aristotle xc nh vn ct li ca ngi hng bin: "Trong bi
ni c hai phn: bn tuyn b v bn chng minh n." Khi qu trnh ca bui hng bin c
nm r, th cu hi m chng ta cn tr li l: "Chng minh l g?" v "Lm th no
chng minh trong hng bin?"

Vn ca vic chng minh

To nim tin

thuyt phc ngi nghe, nh hng bin cn chng minh lp trng ca mnh l ng
n. Vic chng minh ny bao gm bt c iu g to c nim tin ngi nghe, t trang
phc, ging ni, thi , ti li ni dung bi hng bin. Do c hai phe u c gng to s tin
tng t trang phc, ging ni v thi , mt cuc hng bin thng c phn nh bi ni
dung bi hng bin. Trong mt bi hng bin, c 2 yu t thuyt phc khn gi l bng
chng (evidence) v nhng suy lun (reasoning).
Bng chng l nhng thng tin, d kin, s liu hay kin ng h mt li tuyn b
(assertion).
Suy lun l s ch ra mi quan h logic gia bng chng v li tuyn b.
S Toulmin
D liu -------(suy lun)--------> Li tuyn b
Gnh nng

C 3 thut ng quan trng trong hng bin l: gnh nng chng minh (burden of
proof), gnh nng phn bin (burden of rebuttal), v gnh nng truyn t (burden of
communication).
Gnh nng chng minh

Gnh nng chng mnh l mt yu cu c bn ca bt c cuc tranh lun hay hng bin
no. M u, n i hi i Khng nh phi chng minh lp trng ca mnh. Tip sau ,
mi ngi ni u phi chng minh nhng tuyn b ca mnh, khng c c bt c tuyn b
no v cn c. "Ngi pht ngn phi ng thi l ngi chng minh" ("Those who assert must
prove").
Gnh nng phn bin

Gnh nng phn bin l yu cu th hai trong mt cuc hng bin. N i hi ngi ni
phi p li nhng li tuyn b c i bn chng minh. Nu mt phe khng p li nhng
lp lun ca phe i nghch, khn gi c quyn ng vi phe i nghch. Tht bi trong vic

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

phn bin ng ngha vi vic cng nhn lun im hay lp lun ca i phng l ng.
Gnh nng truyn t

C 2 phe u phi chu gnh nng truyn t ngi nghe c th hiu c. Bi th,
h phi lu v vic s dng ngn ng hp l, trnh nhng t chuyn mn, ngoi ng, hay bt
c t g gy kh hiu cho ngi nghe.
Nhng yu t kt cu

C 4 khi nim to nn yu t kt cu trong mt bi hng bin: li tuyn b, lun im,

lp lun, v bng chng.
Bn khi nim ny c gii thiu trong chng trc. S cu trc ca mt phe
hng bin nh sau:
Li tuyn b (khng nh hoc ph nh)
- Lun im 1:
+ Lp lun 1:
Bng chng 1, 2
+ Lp lun 2
Bng chng 1, 2, 3
- Lun im 2:
+ Lp lun 1:
Bng chng 1, 2, 3, 4
+ Lp lun 2:
Bng chng 1, 2, 3
+ Lp lun 4:
Bng chng 1, 2
v.v...

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

Chng 4:
Nghin cu v lp lun
(RESEARCH AND REASONING)
Tip thu kin thc
Gi tr ca vic nghin cu

Nghin cu l mt bc u tin cng nh mt qu trnh lin tc ca mt nh tranh

lun. Ngi thuyt trnh phi c kin thc nn rng lin quan n vn : cc lnh vc l g,
cc cm t cn c nh ngha v phn tch?
Cc ng ca ch cn phi c suy ngh v tho lun vi ngi c chuyn mn trong
lnh vc .
Cc th mc sch tham kho

Bc u tin l tim cc ngun tham kho. Mc lc sch tham kho (mt h thng phn
loi cc ngun tham kho ca mt ch ) l phng php hu dng nht tm cc t liu
lin quan. Mc lc sch tham kho:
- Bao gm cc t liu sn c tt nht
- Cung cp gn ng gi tr ca mt ngun tham kho qua ch thch hoc bi ph bnh.
- Cho php thy ton th vn , nh hng cc nghin cu sau ny.
c

- T khi qut n c th
- L trnh: khm ph vn pht trin l l thu thp lun chng: tm hiu mi
ngun mt cch ngn gn trc khi c v ghi chp.
Ghi chp

- Vit nh khi ang vit cho ngi no

- Ghi li thng tin ngha ca note s r rng k c mt thi gian di sau : hy gi
nh rng bn s khng thy li ngun ny ln na
- Ghi li duy nht 1 thng tin trn mi th.
- Dng mt form thng nht bao gm tt c thng tin mc lc tham kho (format ca
Modern Language Association nh mt h thng hn lm cho ch thch cui trang, trch dn
th mc, v kh giy).
- Thng nht loi th cho cc ghi ch.
- c li cc ghi ch : hiu c kt qu ca nghin cu v loi b nhng th khng
cn thit.

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

m bo rng bn ghi li chnh xc cc ghi ch trnh mc li a ra lun chng

sai. Cc ghi ch tt s gip cho nghin cu sau .
V d v mt th:

Phng vn

Sau khi c mt nn tng kin thc cn bn, tho lun cc vn vi mt chuyn gia
trong lnh vc s rt hu ch
Tho lun

- ch n nhng kha cnh mi ca vn , cc kin mi lin quan n gii php

- trao i thng tin nn c mt chui cc cuc tho lun trc v sau khi c ch
c th.
Sp xp t liu cho tham kho
Khi no:

Cho n khi c mt nn kin thc rng trong lnh vc c th nhn n ton din. Cho
n lc ny, ta ban u ca cc th ghi ch nn c ghi bng bt ch v c n li trong
qu trnh pht trin nghin cu.
Nh th no:

C 2 phng php
Sp xp tt c cc t liu vo mt ch (v c th tho ra tng t): phc tho cc bi
pht biu xy dng, cc phn c nh s nh lun c v cc th bc b Vic ny yu cu
s sp xp cn thn, gi mi th cng mt ch, khng d sp xp nh dng cch nh s th.
Dng mt cp ti liu cha cc th c nh s v chia nhm theo ta .
Ci g:

C 2 loi ghi ch cho lun chng:

Ghi ch lun chng: mt tuyn b khch quan cn thit cho cc tnh hung phn ln
cc th thuc loi ny
Ghi ch bc b: cc lp lun cn phi c bc b
Bnh lun v cc s tay tranh lun (debate handbooks)

Cc c nhn s dng handbook s mt i c hi khm ph thc lc ca mnh v c hi

xy dng mt mc lc tham kho ring cho mnh.

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

Pht trin lun chng

Bo v vn
Mi vn l mt s khng nh; cc khng nh l mt nhm cc lun im; nu cc lun
im ny c ng th s dn ti s chp thun ca affirmative proposal.
2 nhn t ca vic bo v chnh l cc l l v bng chng cho cc l l ny
Cc l l
Cc l l = l do bo v vn . Vi du:

Nn tng ca s tranh lun

S tranh lun = lp lun + phn tch
Qu trnh lp lun:

To mt mi lin h mi cho cc d kin v kin khng lin quan i n kt lun.

Khi qut ha: lp lun = xc nhn/rt ra t mt nguyn l chung gc l s khi qut

C 2 loi l l da vo s khi qut ha:

L l qui np: tm hiu cc vn v khi qut ha chng (nh cc nghin cu khoa
hc)
L l suy din: to l l t cc khi qut, c th hoc khng nu ra cc khai qut m l l
da vo.
Hnh thc ca l l: Lun nu ra cc khng nh trc v sau chng minh. S dng hnh

thc suy din trnh by cc l l

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

Qua ta thy c 3 loi l l: tuyt i, gi nh, v phn bit.

Mi quan h ca bng chng vi l l

L l c da trn bng chng

4 mi quan h ca t liu thc tin:
1. L l du hiu xc nhn rng nu thc t A tn ti th n l mt ch nh tt cho thy
thc t B cng tn ti. Thc t l chic xe ca Jo u bn ngai nh nh l 1 du hiu cho bit
Jo nh. L l du hiu c da trn khi qut ha rng tt c trng hp ca A u l ch
nh ca B. Cc nh tranh lun thng dng l l du hiu cho thy rng mt vn ang
tn ti.
2. L l nhn qu xc nhn rng nu thc t A tn ti, n s dn theo thc t B. Thc t
xe ca Jo ht gas s dn n vic chic xe dng li. L l nhn qu da trn khi qut ha rng
tt c trng hp ca A s dn n B tip theo. Xc nhn l l ny rt d, nhng chng minh n
th li kh v c rt nhiu B khng ch c A l nguyn nhn duy nht.
Ngi ta thng dng l l nhn qu gii thch ti sao c vn tn ti v ti sao gii
php s hiu qu.
3. L l t s tng ng xc nhn rng nu cc thc t lin quan ti A v cc thc t
lin quan ti B u ging nhau trong mt s kha cnh bit th chng cng s ging nhau
cc kha cnh khc. T thc t chic Toyota nm 1995 ca Jo i 35 dm/gallon, kt lun c th
l chic Toyota 1995 ca ti cng i c nh vy.
L l t s tng ng da trn khi qut ha rng nu v d c th c so snh v tm
ra s ging nhau trong cc kha cnh quan trng, chng cng s ging nhau trong cc kha cnh
khc, nht l ci ta ang tho lun. Vn l mi s tng ng u khng chnh xc han
tan.

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

4. L l t v d l mt qu trnh quy np to ra cc khi qut ha. Nhng khi qut

tr thnh vn chnh to ra cc l l suy din.Sau khi quan st Jo ra xe mi sng ch nht
cho 6 tun, bn c th s khi qut rng Jo lun ra xe vo cc sng ch nht.
Ngi tranh lun dn cc v d bo v cc xc nhn chung, t cc l l du hiu
v nhn qu s bm vo.
Bng chng

- Dng bng chng tt nht c th, bng chng nn chnh xc, cp nht, ng tin, sn c
v c th kim chng, c chp nhn bi thnh gi, khng c thin kin v lin quan trc tip
n l l.
- Dng bng chng bo v cho xc nhn ca mnh mt cch r rng nhng vn c
nhiu hn phng.
- Lm r bng chng bng cch lin h n vi xc nhn n mun bo v
- Khng c khin cho bng chng ca bn b nghi vn. Cc thc t phi c ng
nh bn ni; cc kin phi l xc nhn t ngi c uy tn. Cc tranh ci nn tp trung vo
ngha, s lin h, h qu ca bng chng ch khng phi chnh xc ca n.
Tm hiu cc s dng bng chng ca i th trong cng mt c s ch ra s thiu st
hoi nghi kt lun ca h.

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

Chng 5
Xy dng cc lun chng
Khng nh v Ph nh.
Xy dng cc lun chng Khng nh
Xc nh cc lun im.
iu u tin din gi nn lm l xc nh u l nhng lun im ca mnh.
Phng php: phn tch bn iu tra, gm nhng cu hi in hnh c th gi cc lun im
chung cho mi li tuyn b.
Cc lun im chung cho li tuyn b gi tr hi khc vi cho li tuyn b chnh sch.
Phn tch li tuyn b chnh sch thng qua cc lun im chung.

Li tuyn b trc ht phi thc s nhm vo ch .

Hai cu hi chung nht cho mi li tuyn b chnh sch: C vn no khng, v c gii php
no khng.
Ni chung, c 5 cu hi cn c phn tch. 1 phn tch vn , 4 phn tch gii php.
I. C cn thit phi thay i tnh hnh hin ti?

V ni chung mi chnh sch u c vn ca n nn lun im v s tn ti ca vn

rt kh b tn cng. Cu hi ch l v s lng v tnh cht: vn c ln v mt s lng
v tnh cht hay khng?
A. i Khng nh c a ra bng chng cho thy vn tn ti ?
B. Phn tch ca h da trn cc bng chng c khch quan v cng bng ?
C. Cc vn c a ra c nht thit phi thay i ?
D. Vn i Khng nh a ra c ng thc cht khng ?
E. Liu vn c th c gii quyt m khng cn thay i khng ?
II. Li tuyn b khng nh c a ra gii php cho vn nu khng ?

A. Gii php a ra c thng nht vi li tuyn b, hay n li gii hn trch

nhim ca i Khng nh ?
B. Gii php a ra c mu thun ni ti khng ?
C. Gii php a ra c nhng k hoch c th hay m h ?
III. c phi l mt gii php kh thi v hiu qu ?

y thng l vn chnh ca cuc tranh lun.

A. Gii php c thc t khng ?
B. Gii php c thc s gii quyt vn ?
C. Tnh hiu qu ca gii php?
IV. c phi l gii php tt nht cho vn ?

Cu hi ny thng khng c cho l quan trng trong cuc tranh lun, nhng thc ra

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

n l mt im quan trng trong qu trnh phn tch xem vic xy dng lun chng phi ph
thuc vo nhng yu t no. N lin quan n c hai mt ca cuc tranh lun: k hoch ca
i Khng nh v phn k hoch ca i Ph nh.
A. Li tuyn b c th a ra mt gii php cn tt hn khng ?
B. C gii php no tt hn m i Khng nh cha a ra khng?
V. Vic thay i theo li tuyn b to ra nhng nh hng g ?

i khng nh cn m bo rng trong qu trnh gii quyt vn c, gii php ca h

s khng to ra nhng vn cn ln hn. Nu h c lun chng, nhng li ch ca gii
php s t nhin xut hin, trong c c nhng li ch nhiu hn c mc tiu ban u.
A. Liu nhng gii php m li tuyn b a ra c vn v s lm tnh hnh t
hn ?
B. Nhng li ch c thc s n t gii php khng ? Chng c chnh l nhng
li ch ta ang cn ?
C. C nht thit phi thc hin gii php th mi thu c nhng li ch
khng ?
Phn tch li tuyn b gi tr thng qua cc lun im chung.

Vn nh trn, li tuyn b trc ht phi thc s nhm vo ch . Cc lun im cng

c phn tch tng t nh phn trn.
I. Xc nh gi tr.

i Khng nh cn xc nh r gi tr m mnh bo v. H cn phi gii thch ti sao

vic li quan trng, c th bng cch lin h chng vi nhng gi tr khc.
II. nh ngha gi tr.

Mt nh ngha tt l mt nh ngha da trn cc mnh v h thng gi tr khc

c cng nhn. N nn nht qun vi h thng gi tr c tranh lun trong ch .
III. a ra cc tiu chun.

Cc tiu chun cho gi tr cn phi sm c a ra v coi nh lut quyt nh cuc

tranh lun. i Khng nh nn a ra nhng tiu chun vic bo v gi tr c tt hn,
t c li cho i mnh. Nu h khng th a ra nhng tiu chun c th, i Ph nh s
c th a ra tiu chun.
IV. Xc nh h thng th bc.

Nhiu khi nhng gi tr ng n li mu thun ln nhau. V d nh gi tr gip bn b

khi kh khn mu thun vi gi tr v s trung thc khi ta phi quyt nh c cho bn chp
bi hay khng. Khi , cuc tranh lun chnh l v th bc. i khng nh phi a ra lun
chng cho h thng th bc ca h, h chng t rng gi tr h ang bo v cao hn cc
gi tr khc (trong ch hoc do i Ph nh a ra):
A. Gi tr h ang bo v c phi l (mt trong s) gi tr quan trng nht ca x
hi hin ti ?
B. Chng t rng gi tr m h ang bo v tha mn cc tiu chun quyt nh
c a ra.
C. Chng t rng vic cng nhn v p dng gi tr h ang bo v s em li li
ch.
nh hng ca cc lun chng ph nh.
i Khng nh khn ngoan phi lng trc nhng lp lun ph nh khi xy dng lun chng

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

cho mnh. C hai vn chnh suy ngh:

Gnh nng i p:

Ban u trong cuc tranh lun, mt gnh nng ca i Ph nh l phi th ng i p

li i phng. i Khng nh c th lng trc c nhng vn p gii hn li
lun chng ca mnh, hoc chun b sn ra giy cu tr li trong phn bc b. Nu h khng
th lm c iu ny th cn xy dng li ton b h thng lun chng.
Nhiu i Khng nh khng chu tha nhn rng cc lun im ca mnh kh c th bo
v, v ch hi vng i th khng nhn ra im yu trong lp lun ca mnh. l mt sai lm
ln.
Tm quan trng ca on trc i phng:

i khng nh cn lng trc vic p dng gi tr ca h c th dn n nhng vn

g. Liu nhng h qu c ln ln t nhng u im ca n ?
Mt ln na, h cn vit sn cc kh nng c th xy ra v chun b cho phn bc b.
Hoc nu khng th, h phi lm li t u.
Gnh nng din t
Khi tranh lun, mt gnh nng ca din gi l phi truyn t li tng ca mnh n vi khn
gi. Mt vi chuyn gia c th d dng hiu v chp nhn nhng lp lun nhanh v vn tt (khi cn
thit), nhng ni chung, cc din gi phi trnh by sao cho mi khn gi c th khng bit r v
ch cng nh l thuyt hng bin, c th nm bt.
Sp xp cc lun chng.
Din gi nn chia cc lun chng lm ba phn: phn gii thiu, phn thn, v phn kt lun.
Phn gii thiu.

Mc ch ca phn ny l lm li tuyn b tr nn r rng chun b bo v n. Mt

phn gii thiu tt nn c 3 phn nh:
A. Li cho hi ph hp, a ra mnh tuyn b v nh ngha cc thnh phn.
B. a ra trit l khng nh (nu l li tuyn b gi tr, nn a ra nhng tiu chun
quyt nh cho gi tri ). Mc ch ca vic ny l a ra gc nhn v cuc tranh lun, lin
h li tuyn b vi cc gi tr trong hon cnh. Mt trit l khng nh tt phi lin h li
tuyn b vi tnh hnh thc tin, v to ra c s thuyt phc khn gi.
C. Tm tt ngn gn nhng g sp trnh by chun b cho khn gi.
Phn thn.

y l phn chnh, ni trnh by h thng lun chng. Cc cu ch, th t nn nht qun

vi nhng g nu phn tm tt trn.
Phn kt lun.

Tm tt nhng ni dung chnh ca h thng lun chng v lin h chng vi li tuyn b

v trit l khng nh. Phn kt lun nn nhc li ngn gn, sc tch c tnh thuyt phc
cao.

Xy dng cc lun chng Ph nh

Phng php phn tch v bo v vi cc lun chng Ph nh cng tng t nh vi cc lun
chng Khng nh v vy chng ti s khng nhc li cc cu hi chung, l l v bng chng.

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

C hai cch bc b lp lun Khng nh.

l bc b trc tip, bo v tnh hnh hin ti, hoc a ra mt gii php thay th tt hn.
Bc b trc tip.

Bc b trc tip n gin l tn cng vo nhng lun chng ca pha Khng nh.
V i Khng nh cn bo v MI lun im ca mnh, nn i Ph nh c th dnh
phn ln thi gian ch tn cng vo MT lun im.
Chin thut ny c hiu qu ch cho php i Ph nh a ra mt s lng ln lp
lun. Tuy nhin, n c t nht ba nhc im:
A. Bc b trc tip ch c th tn cng vo cc lun im c th v c trnh
by, v c th b qua mt nhng im quan trng nht ca pha khng nh.
B. Nu lp lun Khng nh c t chc km, vic phn bc da trn h thng
ca i th s khin lp lun ca i Ph nh cng t chc km nh vy.
C. Ph nh trc tip thng khng c li th vi khn gi, v ni chung khn gi
mun din gi bo v mt iu g .
Nu mun s dng bc b trc tip, bn nn phi hp n vi s khi qut ha, t
chc lp lun mch lc v s dng thi gian hp l hn i th.
Bo v tnh hnh hin ti.

Phng php ny nhm vo nhng im mnh nht ca tnh hnh hin ti, bo v chng
nhm t mt gnh nng ln ln phn bc b ca i Ph nh. N c th chp nhn mt vi
li sai ca gii php hin ti, nhng ch ra rng chng c th c khc phc, hoc nhng li
l khng ng k so vi nhng li ch m gii php hin ti mang li.
a ra mt gii php thay th tt hn.

Phng php ny c th tha nhn rng cn phi thay i tnh hnh, nhng li a ra mt
gii php/gi tr khc vi i Khng nh (c th km theo tn cng n).
Phng php ny khin i Ph nh phi chu gnh nng bo v lp lun ht nh ca i
Khng nh. Do , n kh mo him v ch thch hp vi nhng din gi kinh nghim. Nn
phi hp phng php ny vi bo v tnh hnh hin ti.
Sp xp cc lun chng.
Cng c ba phn ging nh lp lun Khng nh:
Phn gii thiu.

Mc ch ca phn ny l lm li tuyn b tr nn r rng v chun b a ra tranh lun.

Mt phn gii thiu tt nn c 3 phn nh:
A. Li cho hi ph hp, a ra mnh tuyn b v phn ng v nh ngha
cc thnh phn ca i th.
B. a ra trit l ph nh (nu l li tuyn b gi tr, nn nh nhng tiu chun
m i th a ra). Cng ging nh pha Khng nh, mt trit l ph nh tt phi
lin h li tuyn b vi tnh hnh thc tin, v to ra c s thuyt phc khn gi.
C. Tm tt ngn gn nhng g sp trnh by chun b cho khn gi.
Phn thn.

y l phn chnh, ni trnh by h thng lun chng. C th chia ra lm hai phn nh:
A. Lp lun bo v tnh hnh hin ti.
B. Bc b trc tip mt s lun chng ca i th.

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191
Phn kt lun.

Tm tt nhng ni dung chnh ca h thng lun chng v lin h chng vi li tuyn b

v trit l khng nh. Phn kt lun nn nhc li ngn gn, sc tch c tnh thuyt phc
cao.

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

Chng 6
Phn bin
Phn bin l cha kha ca debate v lm qu trnh tr nn hp dn hn bng cch kt ni
cc tng v lun chng ca 2 i vi nhau. Phn bin thng rt kh v cn phn x tc thi,
v l mt iu thit yu ca debate.

Mc ch ca phn bin
i chin thng l i phn bin i phng v bo v lun im ca mnh tt nht.

Phn bin trc tip v gin tip

Phn bin ngha l ph hy, nhng ng thi cng l xy dng, v c th thc hin bng
cch trc tip hay gin tip. Phn bin din ra gin tip trong cc lun im xy dng v trc
tip trong gi trnh chuyn t bn ph nh tr li bn khng nh.
Gin tip
Debater phn bin gin tip khi h dng cc phn lun im tn cng i phng.
VD: Bn khng nh a ra 3 lun im A B C support mt vn . Bn ph nh phn
bin th li cho rng n cn cc lun im X Y Z. Phn bin l gin tip, nhng trong lun c
a ra c s cnh tranh trc tip.
Trc tip
Phn bin trc tip tn cng i phng m khng lin quan n phn xy dng.
VD: Phn bin trc tip tn cng vo vn ca bn khng nh support t cc lun im
A, B, C bng cch ch ra cc lun im ny sai hoc khng y .
Phn bin t hiu qu cao nht khi kt hp c 2 loi trn y. Nh vy phn bin din ra
trong mi phn ca qu trnh debate.
Phn bin hiu qu
Phn bin hiu qu nht khi n va t mc ch ph hy lun c i phng v xy dng
thm lun c ca mnh. Phn bin hay bc b ch l 2 mt ca mt ng xu, phn bin l tn
cng trng hp ca i phng, cn bc b l tn cng phn bin ca i phng, v cng c
chung phng php.

Phng php phn bin trc tip

2 loi phn bin trc tip: tn cng vo bng chng v tn cng vo lp lun.
Tn cng vo bng chng

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191
Kim chng s tht.

- Cc s tht a ra c tng thch vi nhau khng?

- Cc s tht a ra c tng thch vi cc s tht trc, hay c du hiu bt thng, b g
p?
- Cc s tht a ra c chng minh lun im?
- Cc s tht a ra c chnh xc khng?
- Cc s tht c c chng thc c tt khng? Ngun chng thc c m bo khng?
Kim chng quan im

- Ngun ca quan im ca m bo khng? Ngun c t chuyn gia trong ngnh khng?

Quan im c b thin v khng? Chuyn gia a ra quan im c lun chnh xc khng?
- on trch a ra c ng vi nh ca ngi ni? Hay n b bp mo theo ng cnh?
- Quan im c tng thch vi cc lun chng khc?
Ni chung tn cng vo bng chng b gii hn trong kim chng chnh xc v y
ca chng, v vy vic ch tp trung vo chnh xc ca bng chng khng thch hp trong cc
bui dabating tt. iu quan trng l lp lun, l l l, l nhng g n sau bng chng, v quan
h ca chng.
Tn cng vo l l

Nh trn ni, debate nn tp trung vo ngha ca bng chng, v cc l l suy t bng

chng. Mi debater u phi pht trin kh nng ni v qu trnh suy lun t bng chng.
Cc lun im gm 2 loi: suy din (deductive) hoc quy np (inductive)
VD: Bng 6.1 (Phn tch lun im)
Tng kt 1: Vy phn bin lun im ph thuc vo qu trnh phn tch v lp lun. V vy,
cc debater cn p dng v tm hiu thm v test lun im.
Cc li thng gp trong lp lun
C 3 li c bn, cc li khc c th tng t hoc tng hp t cc li ny.
T chuc cu hi (Question begging)

Tha nhn mt phn quan trng m ng ra phi chng mnh. Lp lun sai thng nh sau:
Vn r rng cn li gii -> xut phng php gii quyt
Hoc: Gi tr ca h thng c vn -> a ra li gii
Li m rng (Extension)

Li ny din ra khi mt debater ni qu ngha ca bng chng, lm n chng mnh nhiu

hn, v v vy lm cho i phng d tn cng hn. Debater cng nn lng nghe v phn tch
cc ca i phng tht k trnh li ny.
Vi khi qut ha (Hasty generalization)

Li ny din ra khi bn tng qut m cha bng chng. Cc lp lun cn phi r rng,
t tn, v chc chn.
Kt lun v C bn v phn bin trc tip

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

3 cch c bn:
1. Trnh by li bng cch ch ra s tht a ra l sai hoc khng st ng
2. Trnh by li bng cch a ra bng chng l ng, nhng kt lun l sai.
3. Trnh by s thiu ht bng cch ch ra d bng chng ng, nhng khng a ra
kt lun, hoc nu lun im l ng, nhng chng khng a ra vn .
T chc phn bin (Organization)
Tng qut

Phn bin nn c s dng lc no hiu qu nht v m bo i u trc tip? Cu tr

li l i u trc tip s t nhin din ra trong cc bui debate m 2 i cn thn phn tch vn
v cc lun im, dn chng.
T chc cc lp lun
5 bc phn bin mt lp lun hiu qu:
- Tuyn b rng bn ang chun b phn bin
- Ni ln quan h ca lp lun c phn bin ti tn cng ca i phng
- Tuyn b cch bn chun b phn bin
- a ra lp lun phn bin
- Ch ra hiu qu ca bn phn bin ca bn vi trng hp ca i phung.
Vit th di, thc hin th rt nhanh v ngn gn nu bit dng ngn ng hiu qu.
VD: Phn bin di y ch di 1 pht ... (VD)
Ngn ng

Ngn ng phi chnh xc, ng ianr v d hiu. Cc t dng cho debate cng phi thng
nht.
7 nguyn tc c bn

1. Phn bin hiu qu nht t qu trnh xy dng.

2. Bng chng b phn bin v chnh xc v y ca n.
3. Cc lp im b phn bin bng cch tn cng vo bng chng c bn tn cng lp lun
v tn cng vo kt lun.
4. Ngi debate phi lin h lun im ca h ti i phng ch ra hiu qu ca phn
bin.
5. Hiu qu ca phn bin phi c lin h ti nh hng ca n trong c bui debate. Mi
quan h c 3 hm :
(i) Phn bin bng chng lm yu lun im
(ii) Phn bin lp im gii quyt vn , v
(iii) thua mt vn dn ti thua ca c i.
6. Phn bin phi r rng, cu trc tt tng hiu qu. Lun theo quy trnh 5 bc nh trn
mi ln bn phn bin.
7. Ngn ng ngn gn, r rng, thng thn.

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

CHNG 7
CROSS-EXAMINATION
(S CHT VN)
NH NGHA
S cht vn c th c hiu l mt qu trnh hi v tr li c mc ch trong khi tranh lun.
Theo phong cch tranh lun ngh trng, i bn c cht vn trong khi i phng ang
trnh by. Thi gian hi v tr li u nm trong lng thi gian cho php ban u ca ngi
ni.

MC CH
Nhng cu hi c suy ngh mt cch k lng, c tnh ton nhm lm l ra nhng im
yu ca i phng v v th, khin khn gi tin vo l l ca i bn l ng v hp l. lm
c iu ny, i bn phi p ng c bn iu kin then cht: xy dng c s tn
nhim, nm r vn i phng ang ni, lm l ra yu im ca i phng, cui cng l
hi v tr li ng vn .
Xy dng tn nhim:
Mt ngi tranh lun gii l ngi chim c s tin tng ca khn gi. V h hi t
bn yu t: nng ng, chuyn nghip, ng tin cy v thin ch.
Th no l nng ng?

u tin, bn nn hi v tr li mt cch quyt on, ch ng. nh mt cng rt quan

trng, lun gi nh mt thn thin vi khn gi cng nh vi i phng. ng gn bc khi
trnh by, ng qun vai tr ca cc phi ngn t nh: biu hin ca khun mt, c ch tay chn.
T ra lch s v tn trng khi lng nghe cu hi hay tr li.
Th no l chuyn nghip?

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

Ph thuc vo cht ca cu hi bn t ra cho i phng. Mt cu hi sc v hng

ng vo vn s c nh gi rt cao. Tng t vy, cu tr li ca bn cng cn tot ln
rng bn hiu vn v c nhiu l l khng nh cho lp lun .
Th no l ng tin cy?

ng tin cy y l tnh nht qun trong trnh by ca bn. Bn khng th chuyn vn

ang ni nhm mc ch trnh phi tr li nhng cu hi kh. Nu khng tr li c ngay, tt
nht bn nn li thay v tr li quanh co hay khng thuyt phc. Trong nhng ln trnh by
sau, hy thc hin li ha trn hoc l bn s nh mt s tin cy trong mt khn gi.
Th no l thin ch?

Khi tranh lun, c hai bn cn trao i vi ging iu thn thin, chuyn nghip, v hng
ng vn , c bit khi hai i chnh lch nhau v k nng. Hi hc l cn thit, nhng cn
phn bit gia hi hc vi s khim nh, bt lch s. Ngt mch trnh by ca i phng qu
thng xuyn bng nhng cu hi thiu su sc c xem nh s vi phm v yu t thin ch.
Nm r vn ca i phng:
Thi gian cht vn l ca bn, v vy bn nn s dng n lm r hn nhng mc cn
cha hiu. V d, vi vn A i phng a ra nhng cha km theo dn chng, s cht vn
l c hi bn yu cu c lm sng t. K nng nghe v take-note l rt quan trng, bi s
v gi tr nu bn s dng khong thi gian ny cho vic yu cu i phng nhc li nhng
iu h va ni m bn khng ch tm.
Bn ch tp trung vo vn i phng ang ni, l l, bng chng ch khng phi m
rng vn ra. y cng l bc quan trng thm d im yu ca i phng.
Lm l ra yu im ca i phng:
y c xem l phn th v nht ca cht vn. Bn s yu cu i phng bo v hoc bo
cha cho l l, l do la chn l l, cc nh ngha, nhng im cn hn ch ca i phng.
Bn cn ch trnh vt qua gii hn gia u tranh tng v s cng kch i
phng. iu ny s rt kh vi ngi mi bt u. y, ti s cung cp cho bn mt vi cch
kh n gin:
Bt u cu hi vi nhng vn c th ca i phng. V d, cu hi tip theo ca ti s v

vn A. Bn ly dn chng v bn nghin cu 20 nm cng c thm cho lun c ca bn

v s pht trin vt bc ca cng ngh. Hy ch ra cho ti mi lin quan gia bng chng v

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

lun c ca bn. Cu hi ny hng n yu t phn tch v vic s dng dn chng v thc s

y gnh nng tr li v pha i phng m khng b coi l ch nho.
Trnh bt u bi nhng cm t nh: Ti khng hiu.., ti ang bn khon v iu

ch lm l ra s bt ti ca bn hay c coi nh s ch nho.

Hi v tr li ng vn :
Lp k hoch cn thn, hi ng vn v trnh by cu hi mt cch r rng, d hiu. Hy
nh cch t cu hi ti trnh by trn. Bn ch c ba pht, v th, hy lc i nhng cm
t tha, khng cn thit trong vn ni nh: hm, c thi, ti xem, cho ti ngh trong t
giy.
Khi tr li, cng tng t vy, bn cn hng ng vo vn c hi. Mt vi ngi hi
thng lm kh ngi tr li bng vic yu cu ch tr li ng hoc l sai. Nu tr li c,
hy lm nhng bn c th khng tr li v gii thch ti sao. S tin tng ca bn s b mt i
nu tr li mt cch quanh co.

LOI CU HI:
C bn loi cu hi c bn: trc tip, m, thm d, v dn dt.
Cu hi trc tip:
Lin quan n mt thng tin chi tit no , cu tr li cn ngn gn.
Cu hi m:
Cho php ngi tr li m rng vn ang hi v nn hn ch gii thch l l vi dng cu
hi ny.
Cu hi thm d:
Dng ny kh ging vi cu hi m, nhng cu tr li thng ngn gn hn. Hng n
mt khng nh no ca i phng. Dng cu hi ny c th lm l ra nhng yu im ca
i phng. V th, cu hi thm d thng bt u bi t hi: Ti sao?
Cu hi dn dt:
Ti ta n, lut s s chun b mt chui cu hi nhm dn dt nhn chng ti vic phi
tha nhn mnh ni sai s tht. Ngi cht vn cng s lm cng vic tng t, chun b mt

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

chui cu hi c logic, nhm hng n mc ch cui cng, v d nh lm l ra yu im ca

i phng.
Trong chui cu hi dn dt, ngi hi c th kt hp s dng c cu hi trc tip, m hay
thm d. Ngi hi v ngi tr li cng cn chun b trc vi phng n da trn nhng tnh
hung c th xy ra. Tt nht l hy t hi v tr li vi cc thnh vin trong nhm. Hy hi
nhng cu kh nht v c gng dn dt n lnh vc m bn nm r. Nn quay video bi n cho
php bn nhn r phong cch hi v tr li ca mnh.
Cui cng, hy nh rng, cht vn l ni bn khai thc thng tin cho nhng ln tranh lun
tip theo, bn c ba pht, hy khai thc cng nhiu yu im cng tt!!!!

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

Chng 8
Nhim v ngi hng bin
Mi din gia u co vai tro, li th va kho khn. Trong khi ngi hng bin u tin
thng co c s quan tm cua khan gia thi ngi phan bin sau cung lai kho li keo c
iu nay. Vi th, mi din gia phai lng nghe va hiu nhng ngi trc noi trc tng tinh
thuyt phuc cho phn trinh bay cua minh.
Sau y la mt s vi du trong mi trng chinh tri:

Phn xy dng
Ngi khng inh th nht: Gii thiu vn cn thao lun, inh nghia ro rang cac
thut ng sao cho khan gia hiu minh ang noi v cai gi. Khi chun bi, c gng lin kt vi
ngi khng inh th hai va h tr ln nhau.
Ngi phu inh th nht: Nu suy nghi phu inh cua minh v vn ngi khng inh
th nht a cp ng thi chi ra phng phap phan bin cua minh. Din gia trong giai oan
nay cung th hin la minh co ng tinh vi cac quan im v thut ng cua phe kia hay khng.
Bc nay quan trong vi nhng bc phu nhn tip theo se s dung cung mt chin thut.
Ngi khng inh th hai: Khng inh lai quan im trc o ng thi nu ra kt lun
sau cung. Gi vng dan y ng thi m rng cac vn c cp bi ngi khng inh th
nht. Chu y thm vao nhng y kin phu inh cua ngi phu inh th nht. Kt lun cua ngi
nay nu ra cn phai dai hn e chc chn rng no bao gm quan im cua ca hai bn, tuy nhin
tp trung khng inh.
Ngi phu inh th hai: i lp vi toan b nhng gi bn khng inh nu ra, phu inh
nhng gi ho cp. Cui cung, sau khi phu inh, din gia tom tt lai toan b nhng gi a noi va
c gng a ra s so sanh gia quan im cua hai phe.

Phn bc b
Cn phai ro rang: Vi khan gia, k ca nhng ngi co kinh nghim, hay chinh ban thn
din gia cung d nhm ln gia quan im ung h va phan i nn cang ro rang cang tt.
Bo nhng im khng ang k: Bc nay cn c ln k hoach khi chun bi din vn.
Suy nghi va noi bng nhng thut ng a c a ra: Giup khan gia cam thy ro rang
chon loc, loai bo nhng iu ko cn thit va tp trung vao vn chinh.
Nhn manh s khac nhau gia cac trng hp: Nhn manh vao nhng ch cn thit,
giup cho khan gia hiu c s khac nhau gia cac vn ban lun.
Phn chia nhim vu phan bin: Nhim vu cua hai phe tng i ging nhau:
Phe A: Nu dan y cho trng hp cua i phng, i lp vi nhng gi minh ang

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

mun khng inh; Phan bin it nht na dan y o; Tng kt va nu vai tro cua phe con lai.
Phe B: Tng kt lai nhng lp lun v vn ; Phan bin phn con lai cua dan y; Cui
cung tng kt lai lp lun va so sanh gia hai phe.
Lng nghe t nhng ngi i lp: Hay coi trong vic lng nghe va c gng ghi chu, tt
nht la tng kt vao mt bang (t 2-4 ct). Nh rng mun tranh lun thi phai bit iu gi ang
chng lai minh. Lng nghe giup ban i theo dan y tt hn, tng kt c lp lun cua ngi
khac va thm chi co th i n kt lun cui cung.
Tom lai, cn bit ro vai tro cua minh va hp tac vi ngi khac tao nn mt i tranh
lun tt. Cac nguyn tc cn nh i vi mt din gia gioi la: mi din vn cung nh mi phn
cua no u co nhng vai tro c trng; s dung thi gian cua ban khn ngoan; lng nghe cn
thn nu mun thay i tinh th va khi noi, hay to ra ro rang nht co th.

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

Chng 9
Ngn ng v cch truyn t (delivery)
1. Cc yu t ngn ng v phi ngn ng:
Debate cng l mt dng ni trc cng chng (public speaking), v vy trong qu trnh
debate, nhng debater cn phi thc hin c 3 nhim v: ni r rng, ni hp dn, ni thuyt
phc. thc hin c 3 nhim v , khng th khng hiu v cc yu t thuc v ngn ng
v phi ngn ng trong mt cuc debate
a) Khn gi:
Tnh cch, c im ca khn gi s tc ng ti ngn ng m debaters s dng. Vi mt
thut ng kinh t, c th bn s khng phi gii thch khi ang ni vi mt nhm nhng thng
gia, nhng bn s phi lm iu khi ni vi nhm cng chng thuc cc ngnh ngh khc.
S lng cng chng c mt s tc ng ti m lng v tc ni ca bn. Vi s lng
cng chng ng trong mt khn phng rng, bn cn ni to, chm ri. Nhng vi s lng
cng chng nh trong mt phng hp, th vic ni qu to li l iu ti k v s khng ph hp
nu bn ni qa chm v t qung.
b) Trng ti:
Mt s debaters nghip d mc phi sai lm khi coi trng ti l i tng chnh trong bi
ni ca h. H ch tp trung vo vic thuyt phc trng ti m qun i m ng khn gi ang
ng xung quanh. Ni cch khc, h thuyt phc trng ti thay v thuyt phc m ng.
l mt quan nim hon ton sai lm. Hy coi trng ti ch nh mt nhm ca m ng
ang vy quanh bn. Nhim v ca bn l thuyt phc m ng rng ln v trng ti s nh
gi bn da trn kh nng bn thuyt phc m ng ch khng phi vic bn c thuyt
phc c trng ti hay khng.
c) Ngn ng ca Debate:
Ngn ng ca bn cn d hiu vi mi ngi. C mt s th thut lm c iu .
iu u tin cn nh l trc khi a ra mt thut ng kh no , hy c gng s dng vi t
ng ngha vi n trc . iu th hai, khi mt t c s dng vi mt ngha c bit ca
n th t phi c gi nguyn ngha trong sut cuc tranh lun. iu th ba, c mt s
thut ng bn s cn phi gii thch. Chng bao gm nhng t a ngha v nhng t s dng
khng theo ngha thng thng.
Bn cn hn ch s dng thut ng v nhng t so. Nhng thut ng s gy kh hiu cho
mi ngi, trong khi nhng t so, v c s dng qu thng xuyn v mt i gi tr
ngha khi s dng, s khng gy tc ng mnh ti ngi nghe.

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191

Thng qua nhng t chuyn, bn cn gip khn gi hiu c tin trnh ca debate. C th
phn loi nhng chuyn t thnh cc nhm: chuyn t gii thiu (th nht, th hai), chuyn t
tng kt (ni chung, tm li), chuyn t logic (v th, suy ra)
d) Nhng i hi truyn t tt:
Dng iu: cn t nhin nhng gy c n tng
V tr ca bn tay v cnh tay: nn t t nhin nhng khng bao gi c nh ta mt ch
Giao tip bng mt: nn c s giao tip bng mt vi khn gi
Thi : t tin vo gi tr v s quan trng ca nhng iu m bn ang ni n

2. Nhng kha cnh c bit trong vic truyn ti:

a) Thi ca ngi ni
Nhng bui tranh lun thng tr nn rt nng bng v cng thng. Khi ngi ta thng
c xu hng to ting v cng kch kch lit i th ca mnh. Tuyt nhin, bn khng nn lm
iu . Cng kch i th ca mnh khng mang li bt c li ch g, i khi n cn gy hi
cho bn trc s nh gi ca cng chng.
b) Kh nng ng bin:
Tr ngi u tin ca pha Affirmative, nhng ngi trnh by bi ni sau u phi i
mt vi kh nng ng bin. H phi iu chnh bi ni ca mnh cho ph hp vi nhng bi ni
c trc .
c) Ghi nh v s dng note:
debate tt, bn s cn rt nhiu note khc nhau. V c th s dng n tt, iu quan
trng l bn phi hiu ni dung ca nhng note ch khng quan trng ghi nh note vit
g.
d) Tc
Di p lc ca thi gian, nhng ngi tranh lun thng c xu hng ni rt nhanh.
Nhng vic ni vi tc ca mt chic sng my s khin cho khn gi thy kh tip thu v
ng nhin l bn b mt im. Hy ni vi tc va phi. V lm c iu , bn phi
lm ch c bi ni ca mnh sn sng chn ra nhng ni dung quan trng nht ni.
e) c to
y l nhim v bn c hc t nhng lp v lng nhng khng phi ai cng lm tt.
Trong qu trnh c to, bn cn tun th 3 quy tc:
Quy tc nhn mnh: nhn mnh vo nhng t chnh, ng c mt cch n iu
Quy tc tip xc vi khn gi: hy gi mi giao tip bng mt vi khn gi, ch nhn lt qua
trang giy ch khng phi chm chm vo n
Quy tc bin i tc : hy iu chnh tc ni v di cc qung ngh, trnh xu hng
tng tc dn dn thng thy nhng ngi nghip d.

f) H tr trc quan (visual aids)

2009 FPT YOUNG TALENTS

Nguyen Duc Minh

Macalester 14
ndminh1990@gmail.com
01999303191
im u tin cn nh, nu bn s dng hnh nh, video hay cc kh c trc quan minh

ha cho bi ni ca mnh, th i th ca bn cng s c quyn mn li n cho bi ni hoc

bi cng kch ca h.
im th hai, bn cn ch ti:

- hnh nh ca bn c ln nhn hay khng ?

- hnh nh ca bn c tng phn hay khng ?
- liu trong hnh nh ca bn c nhng phn qu chi tit khin khn gi kh xem ?
- bn c chc s dng font ch to cho nhng label quan trng ?
- bn phn nh c r rng cu trc bng cc mu sc khc nhau ?
- bn kim tra trc khi s dng.

Chng 10
Ngi hng bin l tng
Vy, mt ngi hng bin l tng phi c c nhng kh nng sau:

1. Kh nng thu thp v t chc tng

2. Kh nng phn cp tng

3. Kh nng nh gi chng c

4. Kh nng nhn thy quan h logic

5. Kh nng ngh v ni theo outline

6. Kh nng ni mt cch thuyt phc, r rng v c tc ng

7. Kh nng ng bin vi nhng kin mi.

2009 FPT YOUNG TALENTS