Professional Documents
Culture Documents
Neutron Physics Book PDF
Neutron Physics Book PDF
-
2004
..
-
2004
530.145; 539.12
.. .
. .: - , 2004. 334 .
" " 553113
" ".
, - , .
, , .
. .
( ,
) ( ), ,
, .
. , .
.
-,
, , P - CP -,
T -. ,
- . , .
, , .
.
.. , .. , .. ..
, ,
.. .. .
c .. , 2004 .
1.1
1932 17 " " (Possible Existence of a Neutron. James Chadwick, Nature (Feb. 27, 1932) v. 129, p. 312),
, , .
"...
, , . ,
..."1
1935 ., , , .
.
1939 . .
. 1942 ,
. 16 1945 . , 6 9 ,
,
1
1935 .
.
, . ,
,
,
.
1954 .
.
,
.
,
,
. , , , ,
.
, ,
, ( , ), ..
.
""
, .
, ,
, . .
.
,
: ,
, . "" , , .
-
qn = (0, 4 1, 1) 1021 e.
mn = 939, 56533 0, 00004 ,
= 1, 00866491578 0, 00000000055 ...
mn mp = 1, 2933318 0, 0000005 ,
= 0, 0013884489 0, 0000000006 ...
n = 885, 4 0, 9stat 0, 4syst .
n = 1, 9130427 0, 0000005 N .
dn < 0, 63 1025 e (CL=90%).
+0,19
n = (0, 980,23
) 103 3 .
, ,
, , , ,
.
,
,
.
. -
< 6, 3 1026 ( CL=90%).
1520 ,
, .
.
.
, , ,
. , , .
n = 1
A ( )
v = p/mn = 2h/n mn = ccn /n 4 /
E = mn v 2 /2 = 0, 08
n = (1, 9130427 0, 0000005)N
Z
, -, . - (,
) , -,
,
, , .
, .
, ,
, ,
( -).
""
(, .) , -.
, ,
. .
,
,
.
, .
1.1.1
-, 1919 . 14N -
. 1931 ,
, , 2, (, p), -,
, . 1921 1924 .
, -
3, ,
. , , .
, .
1930 (. . 1.1),
-
,
. ,
, ,
-.
- (, 1935 . , -
-).
2
1931 . (
1939 .) (, ).
3
Z , -
.
. 1.1. -
1932 ,
, , , . , "
" (. 1.2).
. 1.2. . , -
?
, (. . 1.2, 1.3),
,
. : "... ,
, 1 0, . ,
- 9 Be 12C ".
. ,
, 26 , 4,3 .
. -, , ,
( ) .
. 1.3.
1.1.2
- k
( - m), . 1.4.
, k
(
,(k
'$
hhhh
((
hhh
(((
Ei , Pi {
Ef =Ei ,
h
(
((
hh
((
hhhhh
(((
(
(
h
(
&% h
h
E, p=0
Pf =Pi
E,p
. 1.4. , ( ) ( )
+ mc2 = + E ,
(1.1)
10
k = k + p .
(1.2)
, ( ).
E 2 = p2 c2 + m2 c4
(1.3)
= ck
(1.4)
.
. .
4-:
(1.5)
p + k = p + k ,
p2 = p20 p2 = m2 c2 ,
(1.6)
k2 = k02 k2 = 0,
(1.7)
() 4- p k
p0 = E/c k0 = /c, . : 4- ( , , ). :
a b = a0 b0 ai bi = a0 b0 a1 b1 a2 b2 a3 b3,
, 4-
ab a b = a0 b0 ab = a0 b0 ai bi .
(1.5) :
p p = k k .
(1.6), (1.7),
m2 c2 p p = k k ,
11
EE
m2 c2 2 = 2 kk cos = kk (1 cos ).
c
c
k k ( -).
E = mc2 E = + mc2 (. (1.1)),
kk
kk =
(1 cos ).
(1.8)
mc
k = 2h/, :
2h
=
(1 cos ),
(1.9)
mc
, ,
. "" . , (, ,
)
. h
0 ,
.
, (-) , .
h
.
c =
mc
m.
(1.9) .
c , -
, :
e
me = 0, 5110
11
ce = 3, 86 10
m = 139, 6
13
c = 1, 4 10
14
mp = 938, 3 = 1836me = 6, 7m
cp = 2, 1 10
12
1.1.3
= 180.
, , ( ), Erec = E mc2 , .
("") :
Erec = = ck,
(1.10)
k = k k . k
, (1.8),
k = k k,
2k 2 2kk
k =
,
mc
2k 2
1
k
k =
.
2k =
mc 1 + mc
1 + mc
2k
k (1.10),
Erec =
2 .
1 + mc
2
(1.11)
( mc2 )
2 2
.
(1.12)
Erec
mc2
, , Erec :
mc2 Erec
(1.13)
Erec = 4, 3
mc2 = 938 1 , = 47 .
,
, , ,
. , ,
13
, , . , , ,
Li, Be, B, C, N .
,
. ,
, , 1,2 . - -
, , 70 .
,
-, .
.
,
( m) ( M)
:
mv 2 = mv 2 + MV,
(1.14)
mv = mv + MV,
(1.15)
v, v , ,
V .
v ,
V =
2m
v.
M +m
(1.16)
, E1 = M1 V12/2, E2 = M2 V22 /2,
M1 , M2 :
M2 + m
V1
.
=
V2
M1 + m
(1.17)
(3, 3 109 4, 7 108 /, ),
m = 1, 15 ...
14
10%. ,
.
, , , .
.
1.1.4
, 1932 .
,
3 , 1000 ,
. , en
.
, , (, ). 1920 , ,
. - (, ,
, ),
. ,
, ,
. 1934 .
- , , ,
. -
,
.
15
, ,
, 10- 26- . , "" .
1989 .
:
en = (0, 4 1, 1) 1021e,
.
1.1.5
1934 .
( , ) .
, . ,
, 13 .
, , , . , , - , ,
, .. W -, ... = GA /GV , -
GA GV ,
( ) . (
) 2003 .
:
= 1, 2695 0, 0029.
16
, , .
, -
, , ( 2004 .
, )
( )
.
1.1.6
, ,
. 30- ,
( - , , .. ).
1934 , .
( ) . , .
(1934 .) ,
n 1,52
N (
1940 . ,
n = (1, 935 0, 030)N ). ? ( 1928 .) , "" e, 1/2 m
17
e
eh
c
=
.
=
2mc
2
B ,
e
eh
p
=
.
N =
2mp c
2
, . , , ,
p = 1, n = 0. ,
n = 1, 9 N ,
p = 2, 8 N .
. . , , , :
n = 1, 9; p = +1, 8.
(
). , -
(. 1.5), .. ,
- , , ,
.
( , )
, .
, -
m c2 . , t h
/m c2 ,
18
+
'$
'$
. 1.5.
- ct,
c . , rN ,
, :
rN c t =
=
c .
m c
, ( ) ( ).
, :
, , . , ,
.
, ,
( -) ( < 1016 )
. , ,
.
, u d (up down),
eu = 2/3 e, ed = 1/3 e 1/2. , ,
, .
:
(en = 0) (ep = 1)
u
dd
uu
d
19
. , 1, ,
, ,
1/2.
,
.
uu
dd
1 1
1 ( = 1, 0, 1).
, 1/2
( = 1/2, 1/2) d1 u1 .
2
2
, ,
11
11
dd u
22
22
n 12 21 = C11,
dd u1 1 =
1 1 11 1 1 + C
10, 1 1 10
2
3
u
dd
11 1 1
2
(1)
22
22
1
3
u
dd
10 1 1 .
(2)
(1.18)
22
. (1.18) , Cjjm
1 m1 ,j2 m2
2/3 (1), d- ( 1),
, u- (, , ) ( 1/2).
(2) u-, d-
( 0), .
1/3. ,
:
2
1
4
1
n = (2d u ) + u = d u .
3
3
3
3
(1.19)
, , ..
1
2
d = ; u = ,
3
3
20
2
(1.20)
n = .
3
(1.19)
u d, ..
p =
4
1
u d = .
3
3
(1.21)
(1.20) (1.21),
n
2
= = 0, 67.
p
3
,
1, 913
n
= 0, 68.
=
p exp
2, 793
, ,
. ,
.4
1.1.7
() .
(), - (
). -, 1964 . -,
4
. , ,
, .
, , , .
.
21
40 .
- ( ()).
2004 . , Belle
BaBar, , -,
. - .
.
- , ,
.
( , ), (, , ) (, , ) , ().
, 1989 ., :
D = (0 0, 4) 1025 ();
D = (0, 3 0, 5) 1025 ().
( 90%), , (1989 .),
:
D < 9, 7 1026 (CL=90% )
10 (1999 .)
:
D < 6, 3 1026 (CL=90% )
22
, .
, .
- ( ), .. R 1013 , , ( e)
d, 1025 , d/R 6, 3 1013
(. . 1.6). , 4 .
. 1.6. ,
1.1.8
E, , . d ,
:
d = n E.
n .
"" , .. . 1991 (
).
n = (1, 20 0, 20) 103 3 ,
23
: (1 = 1013 ),
.
d 1027 ,
108 /, 103
, . ,
, .
, ,
1021 /.
.
1.2
, ? , , , , ,
. 1934 , , , .
: , 1947 ., (-) ( ,
"" 1937 . ).
, "",
.
. , - , .
, , , .. -
24
, .
. ,
: |1
|2
(. . 1.7).
'$
'$
'$
'$
&%
&%
e w
&%
&%
e w
|1
|2
. 1.7.
E1 E2 ( ), :
H0 |1
= E1|1
,
H0 |2
= E2|2
.
H0
. , ? ,
, ..
V H0 , |1
|2
.
:
(H0 + V ) = E.
= a1 |1
+ a2 |2
.
(a1 , a2 )
:
E1 V12
V21 E2
a1
a2
=E
a1
a2
25
m|H0 |m
= Em, m = 1, 2; 1|H0 |2
= 0, 1|V |2
= V12.
, V
1 2, , .. m|V |m
= 0.
( ),
(E1 E)(E2 E) |V12 |2 = 0,
(1.22)
, .
,
E1 + E2 1
E (1,2) = |V12 |,
,
a1
V12
= 1 ( 1, V12).
=
a2
|V12|
, , :
("" ). , . , ,
, , , (
: ).
: ,
. ( ), , ,
.
26
|V12|, .
R , . ,
, ,
R, 5, ..
V12
eikR
,
2m
= i ( ),
k=
h
. ,
eR
.
R
, -
, , , , -, . ?
, ( , ) -. , ,
- E
( )
. ,
E (1,2) = ge
E2 = p2 c2 + m2 c4 = 0,
( ) :
p2 = m2 c2 ,
k=i
i
m c
= .
h
B)
, (r) exp (r/a
r
( aB = h
/ 2mEa , Ea )
(|r R|), . R aB
(R).
27
, - , , , -,
V = g
m c
h
e c
= g
.
R
(1.24)
. (1.24) ,
-
1013 ,
(). "" ,
. . , g (1.24) - , ..,
, (, , ) ,
( ).
(
) ,
- . g2 /hc,
(1.24), , (
= e2 /hc, 1/137).
g
, ,
,
.
:
. , ,
28
: ,
, , , ,
.
.
.
- . , , .. , . 1.8.
. 1.8.
:
p = p + k .
(1.25)
k ,
p2 + k2 2p k = p2 .
p2 = p2 = m2 c2 k2 = 0,
p k = 0
(1.26)
E
= |k||p| cos ,
(1.27)
c2
. , |k| = /c |p| = Ev/c2 , E, v , ,
c
cos = ,
v
(1.28)
.., ,
. ,
29
c/n, n .
(1.28)
c
.
(1.29)
cos =
nv
, "", 1934 . 1937 . (1958 .)
.. , .. .. .
30
1. .. . .: , 1982.
2. .., .. . .: , 1997.
3. ., ., . . . 8, 9: . .: , 1978.
4. .. . .: , 1955.
5. Proceedings of the International Workshop on Fundamental Physics
with Slow Neutrons. Grenoble, France, March 811, 1989.
Nucl. Instr. and Meth., A284 (1989) 1232.
6. NOBEL LECTURES including presentation speeches and laureates
biographies. Phisics. 19011921. Amsterdam London New York:
Elsevier Publishing Co., 1967.
7. NOBEL LECTURES including presentation speeches and laureates
biographies. Phisics. 19221941. Amsterdam London New York:
Elsevier Publishing Co., 1965.
8. NOBEL LECTURES including presentation speeches and laureates
biographies. Phisics. 19421962. Amsterdam London New York:
Elsevier Publishing Co., 1964.
2
2.1
,
-
/m c 1,4 = 1,41013 .
c = h
109
c ,
"" ,
. ,
, .
, o .
. m .
. 2.1.
E h
ka .
:
k =
2mE
h .
a = eika r , ka2 = k 2,
31
(2.1)
32
(2.1) 1 , ,
, ,
ja =
h
ka
(aa aa =
.
2mi
m
(2.2)
, ( , < v ), j = v a ,
. = 1 j = v a .
, j a
. .
, ,
:
(2 + k 2)(r) =
2mV (r)
(r).
h
2
(2.3)
(2.3),
(2.1) ,
.
G(r, r ),
,
r .
(2 + k 2)G(r, r ) = (r r ).
(2.4)
(2.3)
, ,
(2.3), :
2m
G(r, r)V (r )a (r)d3r.
(2.5)
2
h
. r , ,
, .
a (r) = a +
33
, () ,
eik|r r |
G+ (r, r ) =
,
(2.6)
4|r r |
, . , jr
h
G+(r)
G (r)
h
k 1
jr =
G+ (r) + =
G+ (r)
.
2mi
r
r
m (4r)2
(2.7)
, ,
4r2, ,
v/4. , -
(2.4) v/4 .
, (2.5)
m eik|r r |
3
a (r) = a (r)
2
V (r )a (r )d r .
|r r |
2h
(2.8)
|r| |r |
2rr +
= kr 1 2rr
=
2
r
= kr(1 rr ) = kr k r ,
k|r r | = k
r2
r2
r2
r
kb = k .
r
, , ,
, , :
eikr
,
a (r) = a (r) + Aba
r
(2.9)
m ikb r
Aba =
e
V (r )a (r )d3r.
2
2h
(2.10)
34
Aba . |r| |r |
eikr
scat = Aba
.
r
d(, ), dN
d = sin dd
:
d =
dN
.
ja
(2.11)
, ,
( ).
r2 d
dN = jr r2 d
, jr ,
h
k
scat
scat scat =
scat
|Aba (, )2|.
jr =
2
2mi
r
r
mr
,
d =
k
jr r2d
= |Aba|2 d,
|ja |
ka
(2.12)
ka = k.
a
,
m eik|r r |
3
a (r) = a (r)
2
V (r)a (r )d r + . . .
|r r |
2h
,
m
Aba =
b |V |a
+
2h2
m 2 eik|r r |
3 3
b (r)
+
2
V (r)V (r )a (r )d rd r + . . .
|r r |
2h
35
(),
. , , ..
(. 2.2):
. 2.2
( ) :
m
b|V |a
=
2h2
m
m iqr
i(kb ka )r
3
=
e
V (r)d r =
e
V (r)d3r.
2
2
2h
2h
Aba =
q = kb ka .
m
Aba =
V (q),
2h2
, ,
d =
m2
2
2 |V (q)| d.
2
4 h
exp(ika r) exp(ikb r)
V (r). ( ) "" :
2
d3 kb
2
| b |V |a
| (Ea Eb )
,
dPba =
h
(2)3
d3kb = kb2dkb d.
(2.13)
36
h
2k2
h
2 kdk
mdE 2
E=
,
; dE =
; kdk =
2m
m
h
2mEb mdEb
dE
b
kb2 dkb = kbm 2 =
.
h
h
2
-,
2kb m|Vba |2 d
.
dPba =
(2h)3
, , :
d =
2.1.1
dPba
m2 vb
=
|Vba |2 .
2 2
va
(2h ) va
, .
( ) ,
.
.
V (q) =
eiqr V (r)d3r.
a = 1/ka RN (RN ),
qr 1, :
(qr)2
...
2
,
eiqr = 1 iqr +
V (q) =
V (r)d3r = const = V (q = 0) = V ,
(2.14)
37
.. a RN
(
). , " " . ,
, (2.14) .
, 1
V (r) = V1 (r) + V2 (r R),
(2.15)
R
.
m
iqR
),
(2.16)
Aba =
2 (V1 + V2 e
2h
, ,
d
m2
2
2
2
= |Aba| =
V
+
V
+
2V
V
cos
qR
.
(2.17)
1
2
2
d
2h2 1
ka R 1, qR 1, (V1 + V2 )(r). qR 1
q ( , )
cos qR,
.
a R , ,
, l=0 ( s). , p ,
. 2.3, b .
. 2.3
M
= pb.
l(l + 1), , Ml = h
l
1
-: V (r) =
V (r )(rr )d3 r .
38
( p):
h
l(l + 1)
bl =
= l(l + 1)
.
p
l = 0, b0 = 0. l = 1 b1 = 2
RN , l = 0 . ,
s-, . , ,
RN , , ,
(
).
, ,
, s-. RN ,
l = 1 ( p-), 10 .
, , , , ..
. .
. ka ,
ika r
(r) = e
l=0
jl (kr) , kr l :
sin(kr
jl (kr)
kr
a (kr)1
l
)
2 .
l=0
39
l
l
i i(kr l )
i(kr
)
2 e
2
=
e
l = sin kr
2
2
.
, , , ,
.
.
.
, , x
( E = mx 2 /2 b ),
""
2
r = x2 + b2 ,
mr /2, r,
m(r 2 b2 )x 2
mx 2
mr 2
mx2 x 2
L2
=
=
,
=
2
2r 2
2r 2
2
2mr 2
L = mxb
.
, , E
:
mr 2
L2
E=
+
.
2
2mr 2
.
, ,
:
(r) = (kr)
1
l=0
Rl (r)
d2
l(l + 1)
2mV (r)
2
+
k
R
(r)
=
Rl (r)
l
dr2
r2
h
2
Rl (0) = 0,
(2.18)
40
(r) .
2
L
h
2 1 2
2 r
+ 2 + V (r) = E,
2m
r r r r
(2.18),
= f (r)Ylm, f (r) = R(r)/r.
- Rl (r) .
, Rl (r)
i
i i(kr l )
l
i(kr l
)
2
2
Rl (r) =
e
Sl e
= sin(kr ) + (i)l (1 Sl )eikr ,
2
2
2
(2.19)
. Sl .
(r),
A() =
l
Al () =
i
(2l + 1)(1 Sl )Pl (cos ).
2k l
Sl ( ) l ,
Sl = e2il ; Sl 1 = 2ieil sin l ,
(2.20)
, . (2.19)
i i(kr l )
2il i(kr l
)
2
2
Rl (r) =
e
e e
=
(2.21)
2
ieil i(kr l +l )
l
i(kr l
+l )
2
2
=
+ l ).
e
e
= eil sin(kr
2
2
, l .
41
P (1) = 1,
A(0) =
1
i
(2l + 1)(1 Sl ) =
(2l + 1)eil sin l .
2k l
k l
d
= |A()|2
d
4
ll ,
Pl (cos )Pl (cos )d =
2l + 1
= 4k 2
(2l + 1) sin2 l ,
l ,
2
(2l
+
1)
sin
=
(2l + 1)|1 Sl |2 .
l
2
2
k
k
(2l + 1)
l. ,
l =
4
2
(2l + 1) = 4
(2l + 1).
2
k
R , ,
.
, 2 . ,
0 /2 , c
.
A(0)
(l )max =
Im A(0) =
1
(2l + 1) sin2 l ,
k
42
..
4
Im A(0).
k
.
=
2.1.2
,
( ). , :
,
. , " ",
, ..
.
(, ,
- , . . 2.4)
. 2.4.
,
Er
l.
Er , :
.
- (1928 .),
(1928, 1929).
,
43
. , "", r
i
Er ,
2
Er , > 0.
r :
i (E i )t 2
e h r 2
= e h .
r :
t
N = N0e h ,
, , (
)
1 dN
=
w=
,
(2.22)
N dt h
, , (2.22),
=h
/ (
).
(. (2.19) (2.21))
l
Rl (r) 1 i(kr l +l )
2
e
ei(kr 2 +l ) ,
r
r
Rl (r) 1
Al (E)eikr Al (E)eikr ,
(2.23)
r
r
Al (E) E:
Al (E) = il eil ,
2il
= (1)
l Al
Al
il Al
Al
(2.24)
44
E = Er i/2
,
i
Al Er = 0.
2
"" , (2.23) ,
. , ,
"" ,
.
Al Er 2i ,
i
Al (E) = E Er
2
al + . . .
(2.25)
Rl (r)
i
E Er
r
2
eikr
i
E Er +
al
r
2
al
eikr
.
r
(2.26)
, E = Er 2i ,
eikr
Rl (r)
ial
.
r
r
r
4hk
, (
), /h,
|al |2 =
1
,
h
v
(2.27)
v = h
k/m .
(2.24) (2.25), :
2il
il al E
=e
Er 2i
.
al E Er + 2i
45
2il (0)
il al
2il
2il (0) E
=e
al
Er 2i
i
2il (0)
,
=
e
1
E Er + 2i
E Er + 2i
(2.28)
E Er 2i
eil = eil (0)
.
2
2
(E Er ) + 4
l (0) .
|E Er | , l l (0).
l = l (0) arctg
.
2(E Er )
(2.29)
,
, .
, , :
1
A() =
(2l + 1) (e2il(0) 1)
2ik l
i
2il (0)
Pl (cos ).
e
E Er + 2i
(2.30)
, .
, .
d
2
1
2
=
(2l + 1)
d 4k 2
(E Er )2 +
2
4
(2.31)
E = Er 2 , ( E = Er ),
d
1
= 2 (2l + 1)2[Pl (cos )]2.
d k
(2.32)
46
, . ,
( ) .
1
l = (n + ) + l (0),
(2.33)
2
n .
2.2
, , . ,
. , , ,
8 /. ,
, , ,
, .
( 1934 ) 2,23 (.. 1 /)
, 3 H (8,5 , 3 /)
4
He (28 , 7 /), , , ..
.
, ( 2D 1/2 , 3H 1
, 4He 6/4 ). , , ,
.
47
. ( ).
(.. )
.
2.2.1
2
[E V (r)](r) = 0,
(2.34)
h
2
( m/2 ).
E . l = 0, = R0(r)/r
2(r) +
d2R0 m
+ 2 [E V (r)]R0 = 0.
dr2
h
(2.35)
V0 a:
V = V0 r < a,
V =0
r > a.
E = W , W > 0 ,
d2R0 m
+ 2 (V0 W )R0 = 0 r < a,
dr2
h
d2R0 m
2 W R0 = 0 r > a.
dr2
h
(2.36)
, R0 = r r = 0 r r.
:
R0 = A sin kr r < a,
R0 = Ber r > a,
(2.37)
48
m(V0 W )
(2.38)
h
mW
=
.
(2.39)
h
R0
ln R0 .
r = a,
k ctg ka = ,
(2.40)
k=
W
W
ctg ka =
(2.41)
V0 W
V0
, .
, ctg ka ,
, ka /2. , ka = /2
(W = 0), ..
h
22
V0 a =
.
4m
2
(2.42)
" ",
. , ..
n- ka = /2 + n.
2,2 . l = 0.
,
. (2.42)
:
2
2
cp
V0 =
mc2 ,
(2.43)
2
4 a
cp . "" , .. - ( 2, 8 ),
49
V0 0, 014mc2 13 .
. 2,23 , 21,4 ( ,
ka = 3/2,
V0 = 9h2 2 /4ma2 = 117 ).
.
, ( ).
, . ,
Cer
R0 (r)
.
. 2.5.
. 2.5.
1/ , ,
,
c , .
(1/ a),
.. "" :
1
m
h
= cp
=
4, 3 .
W
mW
, R0 (r)
r > a. R0 (r) r < a, C exp(r)
.
50
r = 0 ,
,
r > a.
R0 (r) =
r
e
2
(2.44)
.
R0 (r)
(2.37), A B. , B C, ,
, a,
:
B=
2.3
1 + a .
2
2
(2.45)
, ,
. , , .
s-
d2 R0 2
+ 2 [E V (r)]R0 = 0,
(2.46)
dr2
h
. r a E
V (ka 1),
d2R0 2
2 V (r)R0 = 0 r a
dr2
h
(2.47)
d2 R0 2
+ 2 ER0 = 0 r a.
dr2
h
(2.48)
51
r,
(ka 1), , , r 0. E, .
R0 (r)
=
(2.49)
R0 (r) r0
. E,
r a (
) E = |W |:
R0 = Cer , =
2|W |
.
h
(2.50)
, R0 /R0 = , .. = .
R0 = B sin(kr + 0 ),
r = 0
|W |
=
k
,
ctg =
(2.51)
1
4
4 2
sin 0 = 2
,
2
k
k 1 + ctg2 0
4
1
2h2
.
(2.52)
=
k2 + 2
E + |W |
. , V (r), , , ( ). ,
,
( 2), |W |
=
52
. ,
.
2,5 .
(2030%). (2.52) W = 2, 23 2
2, 3 ,
20, 5 .
1935 , .
, , (
S = 1 ), ( S = 0), ,
:
1
3
= s + t .
(2.53)
4
4
1/4 3/4 , ,
( 4 : 3 Sz = 0, 1 Sz = 0 ).
Wt
Ws , :
h2 3
1
.
=
+
(2.54)
m E + Wt E + |Ws |
(E Wt, |Ws|)
|Ws | , t
Wt . ,
Wt
3
t 1 +
4
3|Ws|
|Ws| =
2
1
4 t
Wt
.
34 t
: 1 =1024 2 .
53
20, 5
Wt = 2, 23 t 4h2 /mWt 2, 3 ,
|Ws | = 68, 3 .
s =
Wt
t = 75, 1 .
Ws
(2.55)
, : ,
, ,
.
Ws, .. , .
, .
, , 1/2. 3/2,
2,
:
h2 3
5
.
=
+
2m E + Wt E + |Wq |
(2.56)
Wq
, E 200400 ,
1,5 ,
.
54
2.4
1. V0 d
V (r) =
V0 r d
0 r>d .
:
R0 +
2m
(E V0 )R0 = 0,
h
2
R0 + K 2 R0 = 0,
K 2 = k 2 + 2 ; k 2 =
:
r
2mE
2mV0
2
.
2 ; =
h
h
2
"" , 0 ,
:
KctgKd = kctg(kd + 0 ),
tg(kd + 0 ) = kD, KctgKd = K/tgKd D 1 ( ),
D
in tgKd =
tg0 =
tgKd
.
K
kD tgkd
.
1 + kDtgkd
kd << 1 (S-), ,
tgkd kd +
(kd)3
+ ...
3
3
)
k(D d (kd)
3k
.
tg
1 + k 2 Dd
55
kD , .. Kd (/2 + n),
tg
1
1
1,
tg kd
kd
, 0 /2. ,
Kd = /2 + n = (2n + 1)
(2.57)
.
k 2 Dd << 1 ( k 0),
tg0 k(D d).
4
tg(Kd)
0 = 2 sin2 0 4(D d)2 = 4d2 1
k
Kd
K 2 = k 2 + 2 2
, ,
0 4d
tg(d)
1
d
(2.58)
, ,
(, 0 k). d = (2n + 1)/2 (tgd ). ,
S- Er = 0 . d = /2
1- E1 =0. , 2- c E2 =0
d = 3/2 ..
,
, , tg(Kd) = Kd,
. .
.
,
Kd =
d 2m(E + V0 )
h
= (2n + 1) ,
2
(2.59)
. , ,
.
56
2.
R0 = ei0 sin(kr + 0 ) = ei0 sin 0 (cos kr + ctg0 sin kr),
kr 0
i0
R0 e
sin 0
r
kr
1
= ei0 sin 0 1 +
.
a
tg0
tg0
1
=
k
k ctg0
, , R0 0.
3. V0 d
2 = 2mV0 /h2 , , ,
( i), (2.2)
2
th d
2
.
0 = 4d 1
d
() d thd 1,
0 = 4d2 .
D=
1
th d
0,
tg 0 k(D d) kd,
..
a=
tg0
= d.
k
:
4 sin2 0
4
0 =
=
k2
k2
k 0
1
1 + ctg2 0
0 = 4a2 = 4d2.
4
.
[k 2 + a21(k) ]
57
4.
S- R0
0 , ..
i
R0 = (eikr S0 eikr ) =
2
i
= sin kr + (1 S0 )eikr .
2
R0 :
d2
2mV (r)
+ k 2 R0 =
R0 ;
2
dr
h
2
R0 (0) = 0.
S0
e =
|1 S0 |2 ,
k2
(2.60)
( )
r =
(1 |S0 |2 ).
k2
(2.61)
1 + S0 e2ix
,
f (E) = ix
1 S0 e2ix
x = kd = d/
<< 1. f (E)
f (E) = f0 ih,
S0 :
S0 = e2ix
r =
(x h) if0
.
(x + h) + if0
xh
4
,
2
k (x + h)2 + f02
2
x
4
e = 2
+ eix sin x .
k i(x + h) f0
58
R0 , f (E) r = d
r d. , f0 h ( ).
h = 0 , , f (E) = f0 , r = 0 |S0 |2 = 1.
.
Er , f0 (Er ) = 0, .
r e . f0 (E)
E Er E = Er ,
f0 (E) =
e = f
f0
E
(E Er ) + . . . ,
E=Er
2x
r =
r = f
2h
0
E=Er
E=Er
r e
,
k 2 (E Er )2 + 2 /4
= e + r .
e = 4|Ares + Apot |2 ,
Ares =
e /2
1
k E Er 2i
() ,
Apot =
1 ix
e sin x
k
() . Apot .
,
e = 4|Apot|2 =
4
sin2 kd 4d2 .
k2
( ), r = d R0 (kd) , ..
i
R0 (kd) = (eikd S0 eikd ) = 0,
2
S0 = e2ikd ,
59
kd 1
e =
4
|1 S0 |2 = 2 |1 e2ikd |2 = 2 sin2 kd 4d2 .
2
k
k
k
2(E Er ) = ctg,
1
1 e
2 e
sin ei .
=
i
k E Er 2
k
4
e = 2
k
e
2
ikd
sin e + sin kd e
.
()
(. . 2.6.).
. 2.6.
E/Er
. (
) , F v > 0. , x = x0 cos t,
F v = x0 sin t = x0 cos (t /2), ..
60
/2 . ,
.
, ,
. , .
5. . 1/v
Ea 40
A , .. :
rintern Rintern = CeiKr .
K 2 = k 2 +2 (E = Ea +V ), K , =
f = iKd iX,
.. f0 = 0; h = X,
S0 = e2ix
(x X)2
r = 2 1
k
(x + X)2
2mV /h.
xX
x+X
4 xX
4K
=
,
2
2
k (x + X)
k(k + K)2
1
1
4
.
k
v
E
1/v .
r
6.
A
S0 .
(r) =
B ikr
S0 eikr )
(e
r
S-
= eikr +
0 =
A ikr
e =
l ,
r
l
i
ikr
e (1 + 2ikA)eikr .
2rk
61
S0 = 1 + 2ikA.
A A = +i,
:
e =
|1 S0 |2 = 4|A|2 = 4(2 + 2 ).
k2
(2.62)
r =
4
4
(1 |S0 |2 ) =
4(2 + 2 ) =
e .
2
k
k
k
(2.63)
(2.62), (2.63)
t = e + r ,
2
4
,
t = 2 (1 Re S0 ) =
k
k
:
= Im A =
k
t .
4
(2.64)
.
(2.62) (2.64)
e
e
kt
2 =
=
4
4
4
(2.65)
, e
t ,
, :
e
kt
A=
4
4
+i
kt
.
4
(2.66)
7.
, , R0 . , :
a = lim A.
k0
eikr
.
r
k 0 R0 r = r + A, r = A .
= eikr + A
62
2.5
,
, , .
, ,
, . ,
. ,
1/2 , , I.
, - I
1/2. (
+ ) j :
1
j = I .
2
(2.67)
, , : A+ ( j+ = I + 12 ) A j = I 12 .
I + 1 + 2(IS)
+ =
;
(2.68)
2I + 1
I 2(IS)
=
.
(2.69)
2I + 1
, :
+ jm =
jm =
jm j = I + 12
0
j = I 12
0
j = I + 12
jm j = I
1
2
(2.70)
, 2(IS)
3
2(IS) = j 2 I2 S2 = j(j + 1) I(I + 1) .
4
(2.71)
63
j :
2(IS) =
I
j+ = I + 12
.
(I + 1) j = I 12
(2.72)
, , ( j ) A+ A, , :
eikr
ikr
jm ,
= e + Aef f
r
(2.73)
1
{(I + 1)A+ + IA + 2(IS)(A+ A)} .
2I + 1
(2.74)
, ( + ),
Aef f = +A+ + A =
Acoh =
1
{(I + 1)A+ + IA} ,
2I + 1
(2.75)
, ,
Ainc =
1
2(IS)(A+ A) B(IS),
2I + 1
(2.76)
.
(Ainc = 0), A+ = A, .. ,
. , , (I = 0). Ainc
9
Be 40 Zr. , , ""
.
, , ..
e = 4 |Aef f |2
= 4 |Acoh + B(IS)|2
.
(2.77)
64
, , , , , IS
= 0, (
IS) .
(IS)2
= Ix2 Sx2 + Iy2 Sy2 + Iz2Sz2
=
I(I + 1)
,
4
(2.78)
(IS)2
= 3 Ix2 Sx2
= 3 Ix2
Sx2
1
1
Ix2
= I 2
= I(I + 1);
3
3
1
1 3 1
Sx2
= S 2
= = .
3
3 4 4
,
:
e = coh +inc
I(I + 1)
= 4(|Acoh|2 +|B|2 (IS)2
) = 4 |Acoh |2 + |B|2
,
4
(2.79)
coh = 4|Acoh |2 =
I +1
A+
4
2I + 1
inc = 4B 2 (IS)2
=
2
I
A ;
+
2I + 1
4I(I + 1)
|A+ A |2 .
2
(2I + 1)
(2.80)
(2.81)
:
4
(I + 1)|A+|2 + I|A|2 .
(2.82)
2I + 1
2(I + 1) = 2j+ + 1 2I = 2j + 1,
:
4
e =
(2j+ + 1)|A+|2 + (2j + 1)|A|2 .
(2.83)
2(2I + 1)
e = coh + inc =
. (2.83),
t = 4|A+|2 s = 4|A |2 , , I = 1/2.
65
, (..
).
e (1, 2) = 4 |Aef f (1) + Aef f (2)|2
=
(2.84)
= 4|Acoh (1) + Acoh (2)|2 + 4B 2 (I1 S + I2 S)2
.
, ,
.. (I1 S)(I2S)
= 0, :
(I1 S + I2 S)2
= 2(IS)2 = I(I + 1)/2,
I(I
+
1)
=
= 4 |2Acoh|2 + 2B 2
4
= 4coh + 2inc.
(2.85)
, , , , ,
.
,
.
.
.
2.5.1
(.. ) , . , .
,
66
, :
2h2
V (r r ) =
a (r r ).
m
(2.86)
a (a = A ), m
- , r - .
, (2.86), :
m iqr
A =
e V (r)d3r = a .
2
2h
, - , RN
(.. 1012 , .
, ,
, , ,
. , () , ,
, . ,
.
, N - (). ,
, ()
( )
() i- l- :
d
d
li
k
|Ali()|2,
k0
3 iqr
=
l|
d
re
V (r r )|i
.
2h2
Ali =
(2.87)
67
Ali :
mn M
=
mn + M
A
1
= mn
= mn
1 + A
1 + A1
m =
(2.88)
- M
A ,
1
(2.89)
= mn
1 + A1
(),
$
A = A .
h2
, V = 2
m a (r r ) (2.87),
Ali = l|b eiqr |i
,
(2.90)
1 + A1
a
b =
=
a
m
1 + A1
, ,
2.5.2
d
d
li
(2.91)
2
k
iqr
=
b l|e
|i
.
k0
(2.92)
.
J = I 1 +I 2,
I 1 I 2 , , >> d, d
. exp(iqr ) 1,
:
d
d
ii
= D2 (a1ef f + a2ef f )2
,
1 + A1
D=
1 .
1 + 2A
(2.93)
(2.94)
68
. ,
d
= D2 [2acoh + b(I1 S + I2 S)]2
=
d
= D2 [4a2coh + b2 (JS)2
+ 4acoh b (JS)
].
(2.95)
, J = I 1 + I 2.
, ..,
,
(JS)
= 0
(JS)2
=
2.5.3
J(J + 1)
,
4
d
J(J + 1) 2
= D2 [4a2coh +
b ].
d
4
(2.96)
: 1,
, 0,
. J = 1 , J = 0 .
D = 4/3. (2.75) (2.76) I = 1/2:
acoh =
I +1
I
3
1
a+ +
a = a+ + a ,
2I + 1
2I + 1
4
4
(2.97)
2(a+ a )
= a+ a .
(2.98)
2I + 1
a+ a
. ,
.. t s . - ,
b=
69
, , ,
Ws .
,
4
d
= [(3a+ + a )2 + J(J + 1)(a+ a )2].
d 9
(2.99)
4. ,
) (J = 0)
par =
16
(3a+ + a )2;
9
(2.100)
) (J = 1)
ort =
16
32
[(3a+ + a )2 + 2(a+ a )2] = par + (a+ a )2. (2.101)
9
9
ort
1x
2(a+ a )2
=1+
=
1
+
2
par
(3a+ + a )2
3+x
(2.102)
ort
1, 5;
par
,
(ort /par )max = 3 x .
70
a+ a (x = 5), (2.102)
ort
19.
par
-
, ort /par 30. , ,
.
a+ a
a+ = 5, 38 ,
a = 23, 69 ,
ort
30, 8 x = 4, 4.
par
,
J(J + 1)
, .. ( I = 1/2)
J(J + 1)
1 3
1
3
=
1(1 + 1) + 0(0 + 1) = ,
4
4 4
4
8
3
16 2
[4acoh + b2],
9
8
:
= 4
(1, 2) = 4
16 2
[4acoh + 2inc],
9
3
I(I + 1)
= ;
4
16
3
inc(1, 2) = 2inc = 2 b2.
16
(IS)2
=
71
, , - ,
( 0 1 ).
, ( E = 0, 0147 ),
.
( , 20K,
) .
.
.
1. .. . .: , 1963.
2. ., . . .: , 1958.
3. .., .. . .: ,
1989.
4. .., . . .: , 1969.
3
3.1
, .
, , . r n ,
, a1 , a2, a3 :
rn =
3
i=1
ni ai ,
(3.1)
ni , . . 3.1.
. 3.1.
,
r n , :
V (r) =
n
2h2
Vn (r r n ) =
an (r r n ).
n
72
(3.2)
73
2h2
=
2h2
A =
n
n
rr =r
n
eiqr Vn (r r n )d3r
=
Vn (q)eiqrn =
n
An (q)eiqrn ,
(3.3)
An n- . ,
( ) a, (
)
d
a2 iqrn 2 a2 in1 qa1 +in2 qa2+in3qa3 2 a2
=
F (q),
e =
e
d N n
N n1 n2 n3
N
F (q)=| n1 n2 n3 |2 . N . C,
, ,
( ) q
qr n = (n1a1 + n2 a2 + n3 a3)q = 2n,
(3.4)
n . n = N ; d/d N a2 .
( q) ,
, N ,
, 1 3 N 1023 . ,
,
(3.4)1 . (3.4) , q
a1 q = 2h; a2 q = 2k; a3 q = 2l.
(3.5)
. o q, ,
b1 , b2 , b3 ,
q ( ).
1
74
q = hb1 + kb2 + lb3,
h, k l , .
,
1) a1 b1 = 2; a1 b2 = 0;
a1b3 = 0.
2a2 b2 = 2; a2b3 = 0.
2) a2 b1 = 0;
3) a3 b1 = 0;
a3 b2 = 0;
a3b3 = 2.
1- : b1 a2 a3 .
2-, :
b2 a1 a3 .
3-:
b3 a1 a2.
b1 = 2
a2 a3
[a3 a1 ]
[a1 a2 ]
; b2 = 2
; b3 = 2
.
(a1 [a2 a3])
(a1 [a2 a3])
(a1[a2 a3 ])
() .
.
:
q = k k = g,
g = hb1 + kb2 + lb3 . (hkl)
. . , g
,
g = |g| d = 2/g. , , 2/|b1 | , a1 , a2 , a3,
, a2 , a3 ,
, , .. ,
.
.
75
, ,
( ) . ,
k = k0 + g.
(3.6)
, ,
(3.7)
k 2 = |k0 + g|2 = k02 .
, .
(3.7) :
2k0g + g 2 = 0.
(3.8)
k0 : = /2, k0
g, g = 2/d k = 2/, (3.8)
= B ,
,
2d sin B = ,
(3.9)
.
3.2
(3.2),
V (r) = V (r + ai ),
(3.10)
,
(. . 3.2). g, g = 2/d,
d . .
76
g.
. 3.2. ) .
, . ) ( ) ,
g.
, , , g. x g,
. x:
V (x + d) = V (x),
:
Vg (r) =
n
Vn exp(
2i
nx) = Vgn eign x ,
d
gn
(3.11)
gn = 2 n/d, g1 = g. , , ,
,
g n , , ,
77
dn = d/n ( n- ,
dn = d/n). {g} , ,
, ..
V (r) =
n
Vn (r r n ) =
g
Vg eigr = V0 +
g
2vg cos(gr + g ).
(3.12)
, , ,
,
Vg = Vg
(3.13)
Vg = vg eig .
(3.14)
. ,
,
V (r + ai ) =
g
Vg eigr+iaig = V (r),
, gai = 2 n.
,
.
(3.12):
m
A =
Vg
ei(qg)r d3 r =
2
2h g V =1
m
=
Vg qg = N A(g)qg ,
2
g
2h g
(3.15)
A(g) ,
Vg =
igr 3
V (r)e
V =1
= N
dr=
igr
n
Vn (r)eigr d3r =
Vn (r)eigr d3r =
2h
N A(g).
m
(3.16)
78
, gr n = 2n, ,
: An (g) A(g),
, N , N = 1/.
, ,
q = g, .., ,
, N 2.
, ( ) (
), .. ( ) .
, , , ,
. , , ,
.
3.3
, ,
, .
,
V (r) =
a
Va (r r a ).
(3.17)
, . , ,
. i , -
79
, n , r a
ra = rn + ri,
(3.18)
r n (3.1).
,
. V(r) =
= 2mV (r)/h2 ke2,
h
ke .
igr
2mV (r)
=
V(r)
=
e
Vg ,
g
h
2ke2
(3.19)
Vg =
2m igr
2m igr
3
e
V
(r)d
r
=
e Va (r r a )d3r =
2 2
2 2
h
ke V =1
h
ke a
2m igra
=
Va (r)eigr d3 r =
= 2 2 e
h
ke a
n () i ()
2m
= 2 2 eigrn eigri Vi (r)eigr d3 r =
h
ke n
i
2mNc igri
=
e
Vi (r)eigr d3r .
2 2
h
ke
i
(3.20)
Nc ,
, gr n = 2n, , V(n+i) (r) = Vi (r),
. ,
fi(q),
2h2
fi(g).
Vi (r)e d r = Vi (g) =
m
igr 3
2m 2h2 igri
4Nc
Vg = 2 2
Ne e fi (g) = 2 Fg .
m
ke
h
ke
i
80
Fg .
Fg =
igr
i
.
,
,
, . g, Fg = 0 (
). ,
( ),
, ,
, .
,
. , .. ,
.
ua a- r a ,
r a = r a + ua ,
V (r, ua ) =
a
V (r ua ra ).
igr
2m
V
(r,
u
)
=
e
Vg (ua ),
a
g
h
2 ke2
81
ua =
igua
q>
U q eiqra + U q eiqra .
ig( q )
=e
exp :
eig(U q e
iqr
+U q eiqr )
, ,
eigua
=
q
1 |gU q |2 = 1
Wg =
q
|gU q |2 eWg ,
|gU q |2
= |gua |2
.
eWg -. ,
Vg =
4Nc
Fg ,
ke2
:
Fg =
W
ig
fi (g)eigri .
-
g.
. ( -) ""
ua ,
, h
g h
/ua .
-. ,
, , , ( ), ..
()
82
. ,
. , ( h
2g 2 /2M) ,
, , .
.
- . - ( ), h
g
- h
k. .
3.4
,
(. 3.3), n , .
. 3.3.
,
nr = 0.
, ,
:
i = eike r .
(3.21)
-
83
2mV (r)
1 2
1
+
= 0,
ke2
h
2ke2
(3.22)
igr
2mV (r)
=
V(r)
=
e Vg .
(3.23)
h
2 ke2
g
, ( ).
g,
k0 =
g ,s
ug s ei(k0 +g )r |s
,
(3.24)
k0 . (3.24)
(3.22)
(k0 + g )2
(k0 +g )r
(k0 +g +g)r
1
se
se
u
|s
V
u
|s
= 0. (3.25)
g
g
g
ke2
gs
gg s
g = g + g (,
, g = g g) ugs:
(k0 + g )2
1
s
u
Vg ugg,s = 0.
g
ke2
g
(3.26)
.
k0 , .
, |kg
|k0 + g
Eg = h
2 k2g /2m.
84
, . ,
. , ug s ,
, . ,
|k0
|k0 + g
k0 k0 + g ,
ke2 k02 |k0 + g|2 ,
,
. , .
, , (nr) = 0.
, , ,
. ,
.
k0 = ke + n.
.
.
ket
. ,
. ,
.
.
85
.
, ,
(3.26), .
(3.26), () :
k2
1 0 V u = 0.
0
0
ke2
(3.27)
s. , .., , n
(
. [1, 2]):
k02
4Nc
(3.28)
n 2 = 1 V0 = 1 + 2 F0.
ke
ke
, , V0. ,
2
h
2ke2
1
V0 =
V0 = Nc [ Vi (r)]d3r =
[ Vi (r)]d3r V . (3.29)
2m
c
i
i
, , , .
.
, (3.26)
g
ke2Vg ug g = 0,
, g = 0,
g=0
ke2 Vg ugg = 0.
86
g=0
Ug ug g ,
g
Ug igr
Ug
ikg r
ik0 r
e
e
1
e ,
k02 kg2
g 2g
g
|Ug |
cos(gr + g ).
g
, g , .. ,
, ,
(. (3.12)). ,
, (..
)
.
,
(g 0) g "" ,
g |Ug |. (g = 0) , Ek
87
, h
k0 h
(k0 + g).
, ,
.
. , , G,
k0
kG = k0 + G, (3.26)
k2
1 0 V u V
0
0
G uG = 0,
ke2
2
+
G)
(k
0
1
V0 uG VG u0 = 0.
ke2
(3.30)
( det = 0)
k2
(k0 + G)2
n2 0 n2
|VG |2 = 0.
2
2
ke
ke
(3.31)
k0 (..
) () .
( ) , . .
3.4.1
,
,
, . . -
88
V0 . ,
:
k02
4
Ni fi(0),
n = 2 = 1 V0 = 1 + 2
ke
ke i
2
(3.32)
Ni . , ,
u0.
,
h
ke. ,
( ), k0
k0 = ke + n.
(3.33)
(3.32),
ke2 + 2(ken) + 2 = ke2 ke2V0 .
:
2 + 2(ken) + ke2V0 = 0
2
+
2
e + V0 = 0,
ke2
ke
(3.34)
ke n
= cos ,
ke
(.. ).
e =
V0
2
= e e V0 = e e 1 2 e (1 ),
ke
e
89
1
V0
.
e2
= ke e (1 ) = ke n ke n,
, k0 (3.33) n,
k0n = ke n + = ke n = ke e,
.. , . , .
, ,
.
,
= c1 eik0+ r + c2 eik0 r .
c1 c2 .
3.4.2
, :
eiker + reike r ,
r , ke
, , |ke | = |ke |. ( ), ,
, .. ket = ket ; ken = ke n.
90
,
k0 n > 0, k0+.
= ceik0 r .
nr = 0. k0
k0 = k0t + k0n,
eiket r + reiket r = ceik0t r .
r , ( ).
: 1 + r = c. (
)
:
1 + r = c,
1
r = c.
r |c|2
r=
1
1
2
+
1
(3.35)
2 2
.
|c| =
(3.36)
+
, . . D , ,
2
91
D cos = D(ke n)/ke,
, .. D cos 0 = D(k0 n)/k0.
, ,
Je =
(ke n) h
h
ke
(ke n)
D
D.
=
m
ke
m
, :
J0 = |c|2
h
k0 n
k0 n
h
k0
= |c2 |
D
D.
m
k0
m
, , . ,
h
ken
h
k0n h
h
ken
ken
=r
+ |c|2
=
(r + |c|2 ),
m
m
m
m
, ,
r + bc2 = 1.
(3.37)
(3.38)
, , .
= 1 V0/e2 = 0 , , .
1. , ( ),
. "" ( ) . ,
( ), ,
, ,
92
.
.
, ,
(r = 1). =
2 = 0, , = 1 V0 /ec
c
:
e2 cos2 = V0 .
. , , "" ( )
2
/2m = h
2ke2 cos2 /2m V0 . h
2ken
.
, e < ec = V0
(k0 n) = k0n = ke e
1
V0
i
,
=
e2
L
:
= eket rnr/L.
( )
L:
1
.
L=
ke e ||
, n = k0 /ke
= /2 .
2
2 1/2
sin
(n cos )
(3.39)
r = 2
1/2 + sin
(n cos2 )
L=
2 n2
.
2
cos
(3.40)
93
, ,
cos c = n.
(3.41)
,
n2 = 1 V0 = 1 +
4Nc
4Nc
F
=
1
+
fi(0),
0
ke2
ke2 i
, ke = 2
, , ,
, ,
:
2
2
n =1
Ni ai .
i
sin2 c = 1 cos2 c = 1 n2 = V0
, .
, , .. a 1012 , ()
2 1023 1012 2 1011
2
V0 = N a
3
2
0, 1
A, .. 109
V0 1018 1011 107,
c sin c =
V0 0, 3 103,
..
.
,
, .. c = 2 . n = 0,
.. V0 = 1. , , ,
.
94
h
2ke2
2ke2
4N h
2h2
Ec = V0 = V0
= 2 a
=
N a,
2m
ke
2m
m
h
24 2
2h2
N a,
=
2m2c
m
..
c =
.
Na
N 1023 3, a 1012 , 2 1011 2,
A.
c 0, 6 105 = 600
, N = NA /A, , A
, NA , NA 6, 02 1023 3.
, , (), ,
. ,
, , ,
( ).
c 1
A v 4 105 /=
=4000 /, c 600
A v 6, 7 /.
Ec 2, 3 107 . (),
, ,
(. 3.4). ,
3.1.
3.5
.. 1959 . [3], . 1974 .
95
E < 104 .
1974 . 2-
.. . [4]
:
: E < 104 ,
: E < 107 .
.
. 3.4.
,
3.1. ,
BeO
D2 O
/3
1,80
2,90
2,0
1,105
2,70
7,86
8,92
7,14
11,34
acog
1012
0,78
0,66
0,35
0,96
0,79
0,59
0,96
c
Ec
A
107
580
2, 4
558
2, 62
687
1, 73
702
1, 66
1230
0,54
620
2,1
698
1,72
900
1,02
969
0,82
vc
/
6,8
7,1
5,75
5,6
3,2
6,3
5,7
4,4
4,1
1968 . .. [5].
-1
(. , ), , , . -
96
.
103 2c1 (
106 /3).
, . .
(
) , . kT .
vc
( mvc2 /2 kT ) (. [6])
1 mvc2
.
8 kT
kT 0, 025 (T = 300 K) vc 6 /
1011.
kT ,
.
(, )
, ,
( ) ( ), ,
, . .
kT .
1968 . .
( , . ). , (
1014 /2) . -
97
. 3.5. , , 2, 5 105 / ( 0, 6 104 /2
.
70- ,
- [7, 8], (, . , ) HFR (
1015 /2)
-
. ,
.
, ,
,
- . 5 , 15
, . 1, 8109 /2
(PF1).
:
, , FRM-2, ,
- ,
. ,
- (SINQ) , ( , 1,8 , .. 1016
/) 590 . , , -
98
- (
). 1,3
570 ( 0, 74 )
, 10 ,
.
1014 /2, , . . ,
[9, 10]
, - () .
, , , Ec , . , , , 1, 94107
(650
A). Ec1 > Ec0 ( )
Ec0 < E < Ec1 . ,
, . , , :
Be 580
A 650
A (6,1 6,8 /),
F e 620
A 650
A (6,3 6,8 /).
, ,
. ,
1 2 107 4,4 /.
99
. 3.5.
- [7, 8] (. .. .)
( ).
( )
100
3.2 .
()
N
1
(1a)
2
3
4
(4a)
5
6
7
n [s]
885,4 0,9 0,4
885,4 1,2
889,2 4,8
882,6 2,7
888,4 3,1 1,1
888,4 2,9
878 27 14
887,6 3,0
877 10
8
9
10
11
(11a)
(2a)
(9a)
12
13
876 10 19
891 9
870 17
903 13
875 95
937 18
881 8
918 14
885,7 0,8
/
. ., 2000 [11]
. ., 1997 [12]
J. Byrne et al., 1995 [13]
W. Mampe et al., 1993 [14]
. ., 1992 [15]
. ., 1990 [16]
R. Kosakowski et al., 1989 [17]
W. Mampe et al., 1989 [18]
W. Paul et al., 1989 [19, 20]
( )
J. Last et al., 1988 [21]
. , 1988 [22]
M. Arnold et al., 1987 [23]
. ., 1986 [24]
. ., 1980 [25]
J. Byrne et al., 1980 [26]
. ., 1978 [27]
C.J. Christensen et al., 1972 [28]
Abele, 2000 [29]
Particle Data Group, 2002 [30]
()
,
.
3.5.1
3.2 ,
.
, ,
(, )
101
- (,
) -2 [24, 25]. . 900 , ,
10 -.
.
, , (
). , ,
,
,
, , . , ,
105
[31].
[32].
, ,
.
( 700 10 ) . .
, ,
(. . 3.6). ,
.
" " ( ) (, )
- [15, 16, 33].
, ,
102
- , ,
.. , .
( ) (
-).
. 3.6 . , , ,
( , ,
.. ) -
. ,
"" , .
,
. .
( , , 15
), . -
, .
-
[23], 3,3 ( 0,4%).
2000 .
, , n =
= 885, 4 0, 9stat 0, 4syst [11, 12], 0, 9stat
, , 0, 4syst , -
103
. 3.6. (. .. ): 1 ,
2 , 3 , 4, 9
, 5 , 6 , 7
, 8 , 10 , 11 , 12
104
. , ( 2004 .)
n = 885, 7 0, 8 c.
,
. , .
, , ( ), (
).
. ,
,
3 .
2004 . ,
(. 3.6), [34]. (low
temperature fomblin LTF)
C, O F. 2354, 1,83 /3,
1, 03 107 . 160 ,
, ,
, ( 2, 2 106 ). 5
, 5 .
100 . , (,
).
105
. 3.7
( ).
. 3.7. ( 0) .
,
: n = 878, 5
0, 7stat 0, 3syst. 7,2
6,9 [11]. 6,5 5,6
, .
, .
-, ( 3-
)
( .
106
). - [35], 0,15% , , . -,
, 15%.
, .
.
. .
, .
3.5.2
. [36]
1951 . .. [37] 1960 .
( ),
( ) ( , ).
: , B . , .
( ) (.
. 3.8)
U = B(r),
..
107
, , ,
. r
n B(r)
,
Ee
,
n2 = 1
1/2
n B(r)
sin c =
Ec
, Ec = n B(r0).
, B (1 = 104 ) n B 107 ,
. 1
3,4 / (
0, 6 107 ), , .
,
. . , , ,
, 0 = 2B/h.
. 3.8.
|+
|
,
0 . T ,
108
. 3.9.
. 3.10. . (
)
109
. 3.11.
. 3.12.
Z
110
, ,
|B(r)| r(. . 3.11). ,
, Z . 3.12. ,
.
( , .. )
B(r) = B0r2 /r02, ..
( 2n-
rn1 [38]). ,
. .
[19, 20] , . . 3.13.
B0 3, 5 . 5 20 /. ,
, 2(R + r0) =113 ,
2(R r0) =104 . ( |B|)
. 3.14.
20012004 . () (, ) - 15,6 ( 18 , 55 ),
[39, 40]. ,
, .. . 20- , . . 3.15 3.16. ,
1 B 1, 2 . 2 /.
111
. 3.14. ( |B|)
.
. . 3.17.
, . . 3.6. , ,
, ( )
.
( ),
. ,
( , ),
.
, .
-
112
. 3.15.
113
. 3.16. ,
878 6 c.
, ( )
.
, .. . 2005
.
3.6
, , , .
, ,
. -
114
. 3.17. -
. 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7
, 8
115
c
Een =
2
h
2 ke2 sin2 c
h
2 ken
=
= V0 Ec,
2
2
Ec ,
.
Ec
sin2 c = V0 =
,
Ee
c 1
vc
V0 =
Na =
= ,
c
v
c , vc .
,
(2)
(1)
c = V0 V0 = N (2) a2 N (1) a1 .
, , .
.
c =
3.6.1
()
.
U = B,
B ,
, = , .
116
, , :
V
2m
2
2
m
n =1
= 1 N a 2 2 B = 1
Na
B ,
Ee
h
ke
2h2
2
Na
m
=
B .
2h2
,
, , ,
.
, ,
m
B > N a.
2h2
, , (Co) B 0, 65B, B .
, .
P 0, 98 0, 99. , () , .. .
.
, ,
B , ,
( ),
, .
B ,
.
(1,2)
c
117
, (
) , .
3.6.2
c (. . 3.18)
, ,
. , , .
. 3.18. Ir
a c,
.
. b
,
< c (
D, , . . 3.19).
. 3.19.
.
< c
, ,
(D)
sin
(-).
118
, :
= 2d sin B .
.
, , , , (, ),
,
(.. ), ,
> D = 2dmax, dmax
, ..
. < 2dmax , ,
,
E < ED . . 3.3 ,
.
3.3. ,
D (
A) ED ()
Be
3,95
0,0052
BeO
4,4
0,004
Pb
5,7
0,0025
C ()
6,69
0,00183
Bi
8,0
0,00128
, : ,
. (, ),
N (2) a(2) = N (1) a(1) .
119
, .
3.6.3
c , , , . ,
, , , E0 ( 0 )
, c . c,
, () ,
.
2
V0
sin c = N acog =
,
Ee
2
2
Ee = h
2 ken
/2m "" ,
. (
) "" (
), , "" "" (. . 3.20).
. 3.20. , V0 ,
Ee =
2 /2m. "=h
2 ken
"
2 /2mV .
2 ken
V0 : E0 = h
0
""
( z) Eemin = V0
120
0. 0
, , :
< (0) =
sin 0 = c sin 0.
N acog
, ,
Emin =
Ec
.
sin2
0 = 30,
(, ) 5 104 5 103 , .
3.7
121
.
= N gI,
N , I .
H, z (..
H ez ),
Em = H = N gHIz .
Em
= Iz m,
kT
N gH
.
kT
En T :
em
P = m ,
e
=
m,
. , (
)
Iz
=
z=
I
mem
m
m
e
m
em =
m=I
m
(1 +
1 z
,
z
2 m2
+ . . .).
2
I << 1
2 2
z 2I + 1 +
m.
m 2
:
I
m=I
m2 =
I(I + 1)(2I + 1)
,
3
122
Iz
=
I(I + 1)(2I + 1)
1 z
=
=
z
3(2I + 1)
1
[(I + 1)a+ + Ia ],
2I + 1
2(a+ a )
b=
.
2I + 1
acog =
bIS
= b Iz
hS bI
hS,
bI
= b Iz
=
, Sz = 12 . , (nB). ,
123
n2 = 1 V0 =
4N
2m
(a
+
bI
hS)
(BS)
=
cog
n
ke2
h
ke2
= 1 (V0N + V ),
= 1
V = n (B N + B)) , ,
B
2h2N bI
h
=
.
m2 n
,
, , . .
.
,
-
. ( y) .
x. 12 , Sz ( z)?
, 1/2
: S = /2,
x =
0 1
1 0
0 i
i 0
1 0
0 1
12 ,
0 = c1 12 21 + c2 12 12 ,
, :
1
0 |Sx |0
= ,
2
Sy
= Sz
= 0.
124
0 =
c1
c2
= c1
1
0
+ c2
0
1
:
1
1
x 0 = 0
2
2
0 1
1 0
c2
c1
c1
c2
c2
c1
c1
c2
c21 + c22 = 1,
1
c1 = c2 = ,
2
1
1
0 = .
2 1
.
1 i
y 0 =
i
2
0 |y |0
= i + i = 0.
z 0 =
1
1
0 |z |0
= 0.
1 1
0 =
2 1
1
1
=
2 0
1
0
+
2 1
125
, x.
1/2 z . 1/2
, x
. ,
(x, y) ,
.
1
1
1
k0 = ke 1 V0 ke (1 V0 ) = ke [1 (V0N V0 )] = k0 k.
2
2
2
,
1
1
+ eike y + eike y ,
2
2
y
k
k
1 ik0 y
+ ei 2 y + ei 2 y =
(y) = e
2
1
ei 2 y
= eik0 y i k y
2 e 2
?
,
, ..
(y)|x |(y)
, (y)|y |(y)
, (y)|z |(y)
.
, .
1) (y)|x |(y)
:
x(y) = x
(y)|x|(y)
=
2) (y)|z |(y)
= 0.
ei 2 y
k
ei 2 y
ei 2 y
k
ei 2 y
1 iky
e
+ eiky = cos ky.
2
126
3) (y)|y |(y)
:
y (y) = y
ei 2 y
k
ei 2 y
iei 2 y
k
iei 2 y
1 iky
e
eiky = sin ky.
2i
,
(1,0,0), y (cos ky,
sin ky, 0). (xy), .
, ,
(y)|y |(y)
=
= ky = ke Vy =
ke
2
ke
(2I + 1)3kT
.
,
( ).
h, , ,
.
-.
y = vt, = kvt = t,
h
kk
h
2
2(B + B N )
E
2
= vk =
=
(k k) =
=
,
m
2m +
h
E = 2(B + B N )
1/2. ,
(.. ), (
) (B + B N ), ,
(B + B N ).
= 2(B + B N )/h.
127
I
I
n=I
n2.
n2 = (I).
n=I
(0) = 0,
(I + 1) = (I) + (I 1)2 + (I + 1)2 = (I) + 2I 2 + 4I + 2,
,
(I) = I 3 + I 2 + I + .
(0) = 0, = 0.
(I+1)(I) = (I 3 +3I 2+3I+1I 3)+(I 2+2I+1I 2)+ = 2I 2 +4I+2.
I,
I 2 : 3 = 2 = 2/3;
I : 3 + 2 = 4 = 1;
1
I0 : + + = 2 = .
3
1
1
2
(I) = I 3 + I 2 + I = I(I + 1)(2I + 1).
3
3
3
[1] .. . .:
, 1995.
[2] .. . .: ,
1986.
[3] .. . , 36
(1959) 19521953.
[4] .. .
, 161 (1991) 109127.
[5] .. . III , .2. -, 1968,
.1438; , 95 (1968) 145158.
[6] .., .. . .: , 1997.
[7] .., .., .., .., .., .., .., ..,
.., .., .., ..,
.., .., .., .., .., .., .., .., .., .., .., .., .., .., .., .., .., .. - . ,
44 (1986) 269272.
128
129
130
131
132
4
4.1
( ),
H. :
:
= H.
(4.1)
t
( ) U ,
U :
U = U
(4.2)
ih
, , ,
(1) U :
ih
..
U
1
= UH U
U ,
t
1
U
= H U U ,
t
ih
H U = U HU 1 .
(4.3)
(4.4)
134
(U + U = 1) U
U = ei T ,
, ,
U + = U 1 = ei T ,
T (.. T = T +),
, , , (4.4) :
H U = ei T Hei T .
(4.5)
( )
H U = (1 + i T )H(1 i T ) = H + i [T, H].
(4.6)
,
, T (.., , , ,
), T :
[T, H] = 0.
(4.7)
, H U = H.
,
:
dT
1
= [T H].
(4.8)
dt
ih
, T
, , T .
, , , .
, .
, :
(t + ) (t)
1
=
= H,
t
ih
(4.9)
135
..
= ( + t) = 1 + H (t),
ih
U
(4.10)
H
,
(4.11)
h
.. . ( ) , H .
,
. ,
T =
U = (r + a) = (1 + a)(r),
(4.12)
p
= ,
(4.13)
i
h
p= ih .
, .
T =
. 4.1. ,
r
(,
) (. . 4.1)
r = [ r],
(4.14)
, |r| = r sin ,
r .
U = (r + r) = (1 + [ r])(r) = (1 + [r ])(r), (4.15)
136
L
T = ,
(4.16)
h
L = ih[r ] .
,
.
, p, S L, , ,
p2/2M, , p, S L.
( ) . :
(pL), (pS), (LS), (p[S L]), (S[p L]), (L[p S]).
, , . , ,
(.. ),
(LS), .
, ,
,
H = (LS).
(4.17)
- ,
, .
.
, (.. ).
137
, , , .
. .
, (., , [1]).
4.2
( )
, (.. , ) 180
. .
(P -) :
,
.
, , ,
.
- , -
, (. 4.2).
138
. 4.2. - , , .
, , ,
, ,
-, , , . ,
P -. , , , ,
.
- , ,
, , , , ,
, ,
, , .. .
[2] 1956 .
( )-, ,
+ +
-, .
. , + +
( K +-),
139
, ,
(.. , . ). .
1957 [3],
- 60Co (60 Co 60 Ni + e + ). ,
(. . 4.3).
. 4.3. - -
60
Co
, (.. , . 4.3,
).
:
W = W0 [1 + aSP (SN pe )].
(4.18)
P - (Sp) - . , . (P ) ( C).
, ( -), , , CP .
- (. 4.4).
140
. 4.4. CP - -
60
Co
, , , , , , .
, - ,
, . -
( ) , [4]
[5] 1957 .
P -
P - . , .
:
P = p.
(4.19)
, :
p
= H pp,
(4.20)
ih
t
(4.21)
H p = P HP 1 .
, p (4.21), ,
P HP 1 = H
P H HP = [P H] = 0,
(4.22)
p
. ,
141
, P .
P :
P |u = p|u.
(4.23)
, , |u ,
P 2 |u = p2 |u = |u
, ,
(4.24)
p = 1.
|u+ ,
P |u+ = |u+ ,
.
|u:
P |u = |u ,
.
P -
H, E, P , .
,
H|u = E|u,
P HP 1 P |u = EP |u
HP |u = EP |u.
E P |u |u:
P |u = p|u,
142
, |u P .
,
.
,
.
Ylm(, ) sinm ()(coslm + a coslm2 + . . .)eim .
r r r, , r, , + .
P Ylm (, ) = (1)l Ylm(, ).
(4.25)
, , , :
P A(+)P 1 = A(+);
P A()P 1 = A().
(P -) .
, ,
A = u|A|u ,
, ,
A = u P 1 P |A|P 1 P u = A,
A = 0.
P - , ,
u+ + u|A()|u+ + u = u+|A|u + u |A|u+ =
= 2Re u+|A|u .
(4.26)
,
, , , .
143
, Q , .. P -
, , , , ..
P -, , , . ,
P - . P -
. - P - cos p (.. cos
), aSP (4.18).
, , , .
4.3
1996 . 1896 .
, .
, , , ,
. , ,
( 1903 .
: , , ). ,
, 82, ,
, .
1898 .
, -, 1900 . , -
144
-, .
- . - , 1933 . , , 1931 . - (, ,
), , . -
, : , ,
. , -
- : GF = 1, 436 1049 3.
h
= 1, c = 1 GF 105/m2p .
, -,
G2F . , - ,
GF . ,
(,
2 106 , 900 )
,
: 1 G2F 5.
( , B-, -) . ,
, .
1958 - . (S n P e ), (S nP ), S n , P e , P
, , -.
, , ,
145
-
n p + e + e ,
- ,
e + e + .
, . [6]. (w) (
= 1/w)
( )
w=
1
2
=
|H|2 (E),
(4.27)
H , (E) ( 2
). .
, , :
A + B C + D,
:
A B c , ,
C D, .. .
H=
C (C)D
(D)V (A, B, C, D)A(A)B (B)dAdB dC dD . (4.28)
146
V (A, B, C, D) . , . ,
,
, c.
, , ,
, , , P . :
H =G
C (P )D
(P )A (P )B (P )d.
(4.29)
G . , ( ) , A + B
C + D,
A C + D + B,
.. A C, D -B.
, B ( )
P (tB < tP ), (tB > tP ),
.
, . , ,
, ,
(
B ).
147
, . H ,
. . , ,
. , , . , ,
: .
1/2 4-
. , ,
,
, .
.
4.3.1
(
) 1/2 - x , 4-
A (x) (, A), ,
, , :
,
Vem = ej (x)A(x),
j = (, j) 4- , j (x) = p(x)p(x), p(x)
(, ), p(x) =
= p+(x)0 , , .
148
, .
ih
= H,
t
(4.30)
H = cp + mc2 ,
(4.31)
p = ih ,
0
0
1 0
0 1
2 = I, i2 = 1. i : i + i = 0 i k + k i = 2ik , ..
.
, ( h
= 1, c = 1), :
i( + im) = 0,
(4.32)
(p m) = 0.
(4.33)
p0 = i/t = i0, p = i,
= =
0
0
0 = =
1 0
0 1
02 = 1, i2 = 1 + = 0 = (,
0, 1, 2, 3, 1, 2, 3).
5 = i012 3 =
0 I
I 0
149
52 = 1, 5 + 5 = 0,
5 =
0
0
1 + 5 =
I I
I
I
. x .
, , ,
, ,
:
,
:
,
, .
Vem =
j (x)j (x )D (x x )d4xd4x ,
D (x x
) ,
(.. ) 1/|rr
|, .. . ,
150
, -,
, .. h
/m c, , ,
,
:
, , , , , :
, . . -
:
3
GF h
H = [p(x)n(x)] [e(x
) e(x
)] (x x
) + ..
c 2
( ):
151
(, ) :
GF l
GF
k (r1 )kN (r 2)(r 1 r 2)il (r1 )iN (r2 )d3r1d3 r2 = ,
k|H |i =
2
2
, ,
me GF
me 1020
me 106
me
k|H |i
a=
2 2
m2p
mp
2h2
, 1046 2.
,
, , -.
jN = p(x)n(x)
(
, , , ),
,
je = e(x)(x).
H
(V ) . , , , (S),
[pn][e], (P ) [p5n][e5 ], - (A)
[p 5n][e 5] (T ), , [p n][e e], = 12 ( ).
- 1 ,
1
C , - -
152
( ), ,
V - A-, S- T - (
, ).
4.3.2
P , .. . [2]
( ) ,
[pn][e5], [p n][e 5], .. -
H =
(4.34)
Oi = 1, , , 5, 5. 10
Gi , G
i, .
, ,
[5], [4] , . , (, ), .
. [7] 1958 .
. ,
L. .
( ) ( ), , s-.
I = 0, 1, . ,
l = 0 I > 1, , - , ,
( ., , [8, 9]).
153
= L + R ,
(4.35)
1
1
L = (1 + 5 ); R = (1 5)
(4.36)
2
2
.
(
p m) = (E0 p m) = 0.
(4.37)
, , a a = a0 0 a 4- a .
,
-,
:
p
.
(4.38)
=
E+m
, 1 + 5 , L:
1
1
I I
L = (1 + 5) =
I
2
2 I
1
=
2
(4.39)
, L
+ . ,
p
= 1
.
(4.40)
E+m
E m v = p/E 1
(1 n) ,
(4.41)
n = p/p .
z ,
(1 z ) =
0 0
0 1
(4.42)
154
1
, = ,
0
0
z, = z.
1
1
0
, L = 0, = , L = 0, = , ..
0
1
L ,
( ). R ( ). ,
-.
,
, .
, .
.
:
H =
4.3.3
Gi (pOi n) (eOi L ) + ..
(4.43)
1 5 1 + 5
Oi
.
2
2
,
1 5
1 5 1 + 5
1 5 1 + 5
1 + 5
=
=
5
= 0.
2
2
2
2
2
2
, , ,
155
. ,
1 5
1 + 5
1 + 5
1 5 1 + 5
5
=
=
,
2
2
2
2
2
3
GF h
H = [p(x)(1 + 5)n(x)][e(x)(1 + 5 )(x)] + ..
c 2
. , , ,
. , e(x)(x),
-, e(x)5(x), ,
(V A)-. ,
5 c = ic, ,
v +c,
- v pS,
- -.
- . , ,
, ,
, . , , ,
, .
( , ) d- 1/3
u- 2/3
:
156
3
GF h
H = [u(x)(1 + 5 )d(x)][e(x)(1 + 5 )(x)] + ..]
c 2
GF
GF
[jq jl + ..] = [(V A )(v a ) + ..],
2
2
jq = V A jl = v a ,
(V A)-. -
d- u-
:
, ,
( ,
). -
GV
H = [(V + A )(v a ) + ..],
2
= GA /GV - GA GV . , -
157
. [12], 2003 . ,
= GA /GV = 1, 2695 0, 029.
( dEe
de, d ) ,
pe , p , -
:
W dEe ded pe Ee(E0 Ee)2 dEeded
pe p
m
pe
p
pe p
1+a
+ b + n A + B
+D
Ee E
Ee
Ee
E
Ee E
b , a, A, B D :
1 ||2
a=
,
1 + 3||2
||2 + Re
A = 2
,
1 + 3||2
||2 Re
Im
B=2
, D=2
.
2
1 + 3||
1 + 3||2
( ) Im = 0,
D : D = 0.
A.
[12] :
A = 0, 1173 0, 0013,
B = 0, 983 0, 004,
a = 0, 103 0, 004,
D = (0, 6 1, 0) 103.
158
A [13], 2002 .
Perkeo II, , : A = 0, 1189 0, 0007,
= 1, 2739 0, 019.
4.3.4
,
. - , - .
. G4 ,
. ,
, ?
. ,
107 .
? , ,
159
-2
(, , ), P - , . . 4.5.
. 4.5.
-, , ..
-
-?
( ), , .. , (
P - P H HP = 0).
,
. , P -
d = er, P - , (dE)
(H) ( ) :
, , ,
(+) H W () .
2
160
( H W P -, .) , , ,
(+)
()
1 2 ,
(+)
()
1 = 1 + 2 ,
1+ |H W |2
.
=
E1 E2
,
, E1 E2 .
1
, :
W
=
EM
(+)
1
(+) H EM (+)
1
0
()
2
2
EM (+)
H
0
() EM (+) 2
2 H 0
|B(M1) + B(E1)|2 =
(4.44)
161
-
1964 .. ( (), )
[15], - (
)
113
Cd, ( 1965 ) . . [16], -
181Ta. P -
- .
- 181Ta [17] , , , : [14] - 181Ta 30
, .
, . [14] (
,
8 , ).
1974 .., .. (), ..,
.. () . 3
, ,
, -
. P - -,
3
.
.. [18].
162
, -
. A P - -
n + p d + .
, , ,
- .
, A 6 108, ,
10%
108. .
- P , P 5 107 (
CL = 90%).
( 108),
- .
4.3.5
, :
, () , ,
163
.
: ,
(.. d-) ( ) , GV < GF .
, ( . ) S = 1 5 ,
S = Q. , s- Q = 1/3 S = 1 u- Q = 2/3
S = 0.
, s- d- u-,
.
. 1963
[19]. ,
GF , d- s-:
d
= d cos C + s sin C ,
(4.45)
GF
GF
H = [(ud
)(ee)] + .. [cos C (ud)(ee ) + sin C (us)(ee )] + ..
2
2
(V A)- . , -.
, , sin C 0, 23.
164
, - ( ,
, + p + n):
GF
H = [(ud
)( )] + ..,
2
(, ):
GF
He e = [(ee)( )] + ..
2
, , d
, ,
,
s
= d sin C + s cos C .
(4.46)
Q = 2/3,
s
- Q = 1/3,
, u- (Q = 2/3) d
- Q = 1/3.
1964 . .
.
, c- ( charm). 1970 . , [20] cs
,
jGIM = c (1 + 5)s
.
,
, c-. 1974 .
[21, 22], [23] ( 12, 13
18 , ) J/- (m = 3096, 87 0, 04 )
( = 875 ).
3,7 . ,
165
( )
( , C = 0). 1976 .
() () , . [24].
(cc-), (C = 0) (., , [12]).
, 1975 . :
(e, e, u, d) (, , c, s). , ..
.
j = ee + + d
u + s
c,
(4.47)
d
s
(4.45), (4.46):
d
= d cos C + s sin C ,
s = d sin C + s cos C .
,
, :
GF
H c = j j+ ,
(4.48)
2
j , , . (4.47), , ,
( ), j+ - , .
4.3.6
(4.47) : ,
. , e 1 2 ()
166
m1 m2 :
e = 1 cos
+ 2 sin
,
= 1 sin + 2 cos ,
(4.49)
. 1 2 , ,
.
: .
e ( ), t = 0 , , e ,
t :
(t) = 1 cos
eiE1 t + 2 sin
eiE2 t ,
(4.50)
2 = e sin + cos .
(4.51)
(4.51) (4.50),
(t) = (e cos
sin
) cos
eiE1 t + (e sin
+ cos
) sin
eiE2 t =
iE t
cos sin e 2
2
eiE1 t
Et 2
iEt
sin 2 e
i sin
2
El
1
1
= sin2 2
[1 cos(Et)] = sin2 2
1 cos
,
2
2
v
E = (E1 + E2)/2, l ,
, v 1 .
1
m212l 1 2
l
W () sin2 2
1 cos
= sin 2 1 cos 2 ,
2
2E
2
L
167
4E
4E
2
= 2
.
2
E
|m2 m1 | m212
m212l
= 1 sin2 2
sin2 .
W (e) = 1 sin 2 sin
4E
L
2
168
169
(SNO),
. SNO, D2O, ,
-. , , e,
e
. SNO ,
e . , e () .
e :
+1,2
m212 = 7, 10,6
105 2,
+2,4
12
= 32, 52,3
,
sin2 212
= 0, 90 0, 04.
, , ,
. ,
( e
), -.
4.3.7
1975 . .
(. [29]) , ,
- 1777, 0 0, 3 = (291 1)
1015 . :
l + l + ,
h + .,
l e , h K. ,
j ( ) = = (1 + 5) ,
170
, .
-, , .
, - ,
2/3 1/3, .
top bottom t- b-. :
true beauty .
1977 . . (. [30]) - ()
(m 9, 4 , m 10 , m 10, 4 )
( 60 ). ,
bb, ..
. , 1995 ., 20 b-, ( . . , ) t- [31, 32],
. [33]. , , -
, 174, 3 5, 1 [12],
.
, ,
, :
j = ee + + + d
u + s
c + b
t,
(4.52)
d
, s
, b
, .
d, s, b, (
) :
d
s
b
d
s
b
(4.53)
171
(4.54)
( . h
= 1, c = 1) C = G2F m5e /(2 3) = 1, 1613 104 1,
f R = 1, 71482(15) ,
-
, R = 0, 0240(8) ,
. , 32 , , - n1 G2V + 3G2A =
2
(1 + 32 ), GV = Vud GF ,
= GF Vud
, , , GA , .
3.
172
173
. 4.6,
, 23 .
- ( ), |Vud | ( ),
( GF
). ,
|Vud |,
|Vud | = 1 |Vus |2 |Vub |2
( |Vub |2 ,
|Vud | ). |Vud |, 0 0 ( ,
,
).
Particle Data Group (PDG) 2002
[35] 2004 . [12] ( , , , , ) , . . 4.6
( CL=90%)
, PDG 2004 . [12].
|Vud |,
- , , , , , ..
2002 , .
, ,
. , PERKEO-II
.
[13],
,
, .
. 4.6 , .
174
.
, , (
. 4.6). |Vud |, - ,
. .
: , - , , ( , ). ,
, CKM-.
,
7 .
,
.. 2004 ., 6,5
.
, .
.
, n ,
|Vud |, ( ).
,
.
, ( ) ,
,
, , , ,
.
175
, ,
-.
4.3.8
( )
-
, .
1964 . [36], . [37].
- , ,
P - , (sp) ( s
p , ),
,
- ( ).
( ) ,
,
fW
GF mn W
(p)
=
1+
mn
2 2
(h = c = 1),
1+
4
2
N
f
1
+
N f.
k2
k2
176
, (p), ,
|+ |
: n = n0
n/2, ,
2
2 GF W N
n = 2 N (f+ f) =
k
k
( p = k). ,
. z .
|+ | z ,
z =
1 0
0 1
z | = |, ,
|+ =
1
0
| =
0
1
ke ( z = 0)
1
1
1
|i = (|+ + |) =
2
2 1
x =
0 1
1 0
.. x|i = |i. x.
, x ? |+ | k = n ke , ,
L
1
|f = |+eike n+ L + |eike n L =
2
177
1
= eike n0 L |+eike nL/2 + |eike nL/2 =
2
1 ik0 z ei/2
1 ik0 z
i/2
i/2
|+e
+ |e
= e
= e
ei/2
2
2
(4.55)
k0 = n0ke , = ke nL. ,
f |x| f = cos , f |y | f = sin , f |z | f = 0,
0 i
.
y =
i 0
,
x, L
p, ..
. , . ,
, .. . , .. P -.
L
4
= ke nL =
N L(f+ f) = 2 GF W N L.
ke
, , , .
(.. ), . ,
,
( ):
4
= ke L Re n =
N L Re (f+ f ) = 2 GF W N L.
(4.56)
ke
178
Bi209 N = 0, 3
1023 3. ,
, cp = 1, cn = 0, ce = 0,
W 80 1, 4 106 /.
P -
,
, .
4.3.9
- | |+. ,
, , ,
, - , , .
2
GF W
GF W k
= 4 a + (mn k) 4 a2
a .
2 2
2
, . (
) GF :
+
2GF W k
=
.
a
Pz , L,
N+ N
1
N
Pz =
1
,
(4.57)
N+ + N
2
N+
179
N k, L.
N = N0eN L.
, N0+ = N0, L :
L
N
L
,
= eN ( + )L e 1 +
N+
= 1/N , = (+ + )/2 = + .
:
Pz =
N L
1 L GF W k
1 L
=
=
.
2
2
a
2
(4.58)
A L , :
A=
N+ N
2
N L
=
N L Im(f+ f).
N+ + N
2
k
(4.59)
10
105 ( W 102, 4a2 1 ).
P - 1980 . (
. [38]). , ,
:
(124Sn) = (0, 48 1, 49) 104 /,
(117Sn) = (36, 7 2, 7) 104 /.
, , ,
(4.56), P -
(
180
). 1976 . [39], p- P -
124Sn.
5 104 / [39].
, , ,
117Sn [38], . .
,
( p- ) .. .. [40],
.. .. (. [41, 42].
,
, -.
-30 ( 30
) p- 0,74 139La P -
, 10% [43].
p : ,
, -, .
- [44], , P -
139La.
[45]. , [44], . 4.7.
[40, 41] , p- (n, ) - , P -
.
, -
181
. 1977 . .. (,
)
233U, 235U 239Pu , . [46].
, ,
104. , , .. [47] , .. [48] .. [49] (, ), . ,
, (n, )-,
- ( , ), -,
182
100 ,
, , . , ,
( 1010), , ,
,
. P -
.
, .
. [40, 42, 50].
,
- .
, . ,
P -
[51][54] p- ( -),
- .
- , , , , , ,
.
1973 . ,
.
4.3.10
. ?
70-
183
, .. , , ,
n + e+ p +
( ) (
),
+ e+ + + e
:
, , .. , , ,
, , , :
( ).
1973 . , , 19731974 . [55, 56] [57]
+ N + (),
:
184
, .
+ N + (),
..
,
. ,
, ,
:
e + n e + n,
e+pe+p
, , . , , , ( ,
, ., , [58]), , ,
, ,
-,
185
( ) (!), . [58].
P -
1978 . -
,
[59]. (SLAC, ) [60].
,
,
, . , ,
.
1982 . ee . ,
( , )
. , .. . , , , e ds,
, , 12-
.
, . , ( L L ),
( R R ) . , e , , , u, c,
t,
1
+ Q sin2 W ,
2
Q , W ( sin2 W 0, 22. ,
e, , , d, s, b,
1
Q sin2 W .
2
186
Q sin2 W .
. (4.48) ,
,
GF
H n = jn jn .
2
, ( ).
.
. , . . 1979 .
, . [61][63].
, .
W -, Z-, ,
.
, W - Z- , , , [12]: mW =
= 80, 425 0, 038 , W = 2, 124 0, 041 ; mZ = 91, 1876
0, 0021 , Z = 2, 4952 0, 0023 .
. c
[64].
1983 .
W - Z-. , 1984 ., ,
187
W Z , , , [65].
4.4
CP T -, ,
CP T -, , ( ). ,
, , CP T - , , . , , CP - T -
, , CP T . ,
, , T -, (. . 4.8, 4.9).
. 4.8. T - , ,
. 4.9. T - (SP ) -
60
Co
188
, (SP )
T -. T - , , -
. , , (.. , ,
. . 4.10).
. 4.10. T - -
T - , (S, P p ),
, :
W 1 + D (P e , [S P p ]) .
(S, P p ), D ,
. ,
(P e [SP p ]). T - . D = (0, 6 1, 0) 103
[12, 66] .
189
, .. [67].
CP - 1964 . [68] K20 2 0 , K20 + , CP -.
CP ( T ). 2004 .
, Belle BaBar,
, CP -
B-, [69, 70].
, ,
: T - T -, ,
. ,
, m T -, p
L = [r p] T -, H T - .
,
, .
, (t
= t)
, .
, :
ih
= H.
t
T , . , T :
T
T
ih
= ih
= HT .
t
t
, , - ,
= H a .
ih
t
O,
OH = HO;
O+ O = 1,
190
, ,
ih
O
= HO .
t
T = O = OK = ,
= OK; K . K
:
K
ai i =
ai Ki,
191
.. , , F = 0, .. B = 0,
Q = 0 .., .. .
.
4.5
K-.
1953 . -
, , , .
K- . , , , K, , ... ,
, .
, . ,
,
. , :
K + p p + K + + + + 0
K + p + + ,
( )
K + p 0 + + .
, ( ):
K + p 0 + 0 .
,
, , ,
K + p p + K + K 0,
K + p p + ,
192
K + p 0 + K 0,
.
.
, ,
4.1, ,
. , ,
.
4.1
1
+
0 0
K0
K
0
p
n
+1
+ K +
0 K 0
, , .
s (). , , charm ()
c-, beauty () b- t true (). , . ( ) . 4.2 (Elementary Particle constituents)
:
193
4.2
generation
family 1 2
3
q
B
1
e
0
0
2
e
-1
0
3
u c
t
+2/3 +1/3
4
d s
b
1/3 +1/3
( ), .
(t- b) : top bottom, .
, .. u- d- (up down),
.
,
, ,
. , s s. (..
).
, . () , u d- , . .
-.
( 1/2) :
(uud) ; (udd) .
:
(ud) -; (uu + dd) 0 -; (ud) + -.
.
S = 1 ,
(- -), - (S = 2)
.
194
:
0
K = (ds);
K 0 = (ds);
K = (us);
K + = (us).
B
.
, ,
+ p 0 + K 0,
K 0 , , -,
0 = (s, u, d) , K 0 = (sd) .
0
, K :
0
n + p n + n + K + K +.
0
, K 0 K ,
, . ? ,
. ,
+ p 0 + K 0
, :
0
p + K 0 + + ,
0
.. K 0-, , K 0 . 0 :
p +
n + 0,
- .
, , ,
1010 .
S = 1, :
K 0 + + .
195
K 0-,
0
K + + ,
0
K K, + +
+ + . ,
( )
0
K 0|2 = K |2.
+, . , K- , -
, P - . CP -. C-, , CP -. .
0
, ,
K K0
K2 =
,
2
K2|2 = 0,
0
K + K0
K1 =
2
2 , , 2
. , K2
CP - ( -),
, CP -.
, CP |K 0 = |K 0,
CP |K1 = |K1
CP |K2 = |K2 .
196
:
+ + K 0
+ + K .
, , K 0
0
K . 0
K 0 K :
0
K |W | K 0 = K 0 |W | K = A.
, , , - [71].
0
0
K 0 K , K 0 K . , ,
, ..
K 0 |W | K0
K 0 |W | K 0,
A. ,
,
0
K 0 |W | K = K |W | K0
A , , K 0
-, .. mK 0 < m2 .
.
, A . ,
.
, , 0
K 0 K , . ( 0
) K = c1 K 0 + c2 K .
c1
c2
=E
c1
c2
197
H = H0 + W ,
(E0 + W11)c1 + W12c2 = Ec1 ,
W21c1 + (E0 + W22)c2 = Ec2 .
Wik = A,
[(E0 + A) E] c1 + Ac2 = 0,
Ac1 + [(E0 + A) E] c2 = 0.
c1 , c2
[(E0 + A) E]2 = A2,
E0 + A E = A.
E2 = E0 ;
E1 = E0 + 2A.
:
(2)
c1
(2)
c2
(1)
= 1;
c1
(1)
c2
= +1.
,
1
0
K2 = K 0 K ;
2
1
0
K1 = K 0 + K .
2
2A = i,
1 0
0
K1 = K + K ei(E0 +)tt,
2
1 0
0
K2 = K K eiE0 t .
2
K 0- (K1 ),
(K2 ). , K2
198
3 -, 600 . 2-
- K2 .
K 0-
0
-, K 0-, K ,
.. . ,
1
K 0 = (K1 + K2)
2
, ,
1
0
K = (K1 K2) .
2
t = 0 K 0-, t
:
1
K = K1eiE1 tt + K2eiE0 t =
2
1 iE1 tt
K0 e
+ eiE0 t + K 0 eiE1 tt eiE0 t =
=
2
1
= eiE0 t K0 eitt + 1 + K 0 eitt 1 ,
(4.60)
2
0
.. K 0 K ,
, 0
. - K
2
1
0
W K = K(t)|K 0 =
1 + e2t 2et cos t .
4
K 0
1
1 + e2t + 2et cos t .
W K0 =
4
. K 0-,
0
K , -, (
0
K 0-) K -, .
. , = 0, 96; 0, 35 105 . ( ), : m/m 1014.
199
4.5.1
CP - K 0-
0
, K = CP K 0. K 0 (S K 0 = 0), - ( + ),
, l = 0, C = 1, P = 1 CP = +1.
- CP = +1, ..
K10 =
K0 + K 0
.
2
, , n n ..
[72] ( , ) 4
(. [73]). [72]
4
( - ,
200
n n . ,
(.. , 1967 . [74]), , -, , , -,
, CP -.
() ,
.
, , , , , :
p 0 + l+ .
( , )
. ,
[12]:
p > 1031 1033 .
.
2.
:
n n,
, , , -
< 104 ).
B = (nB nB )/n nB /n , nB , nB , n , . ,
, ,
B = 108 1010 ,
t 106 , T 1 .
201
. , .
H0 , , ..
H0 n = Un n, H0 n = Unn.
Un = En in/2, Un = En in /2, En, En
, , n = 1/n, n ( ).
Un = Un = U0 = En in/2,
(4.61)
, W , n n, H0 + W :
(H0 + W )n
= En
,
n
(), :
n
= an n + an n.
(4.62)
= n|W |n = n|W |n, :
Un
Un
an
an
=E
an
an
(4.63)
( )
:
(4.64)
(Un E)(Un E) 2 = 0.
n n (Un = Un = U0),
, (4.61), (4.64)
E1,2 = U0 = En
in
.
2
(4.65)
202
(4.63) an an ,
an
E Un
=
=
=
.
an
E Un
E U0
(4.66)
n
(n + n) it (n n) it
1
e
e
+
=
n(t) = (n
1eiE1 t +n
2 eiE2 t ) = eiEn t 2 t
2
2
2
n
(4.68)
203
, .
Un = U0 + n B,
Un = U0 n B,
(4.70)
(4.64) :
(U0 E + n B)(U0 E n B) 2 = 0,
(4.71)
2
,
(4.72)
4
= 2n B .
1 2
E1,2 = U0
+ 42.
(4.73)
2
(4.66)
a(1)
2
2 + 42 +
n
=
,
=
(1)
2
2 + 42
an
(U0 E)2 = 2 +
a(1)
n
(1)
2 + 42 +
.
=
2 + 42
an
a2n +a2n = 1,
a2n
cos =
1+ 2
,
2
+ 42
2
(4.74)
sin =
1 2
.
2
+ 42
, , E1 , E2, (.
(4.49), (4.51)):
a2n
n 1 = n cos + n sin ,
n 2 = n sin + n cos .
(4.75)
, t = 0 ,
n
1 n
2 (
( E = 2 + 42)):
n = n
1 cos n
2 sin .
(4.76)
204
t , :
2
2
2 + 42
E
4
iU0 t
n t
2
Pn (t) = sin 2 e
i sin
e
sin
t = 2
t.
2
+ 42
2
(4.77)
t nn (nn = 1/ )
2 n t
Pn (t) = (t) e
2
nn
en t .
(4.78)
(, ) (4.77)
n t
Pn (t) = e
2
sin t = en t
2
n B
2
2
sin2 n Bt.
(4.79)
n = 6, 02 1012 /, = 2n B 61012 ,
B = 1/n B 2 104 . ,
, t t 1 (B t),
, (4.78). , ,
, n t 1,
.. t n , (4.78) :
2
Pn (t) = (t) =
t
nn
2
(4.80)
[75]. 600 /
( 2 104 )
60 ( t 0, 1 c), 130 1,1 , ( 99% ) .
205
.
3 1018 ,
. , (CL=90%):
nn 0, 86 108 .
1023 .
nn
. 2 .
[73]:
nn =
2 N
(m)2 +
.
2
2
N , m
, ,
. :
1
1
1030
,
nn
A0
A
m 10
0 A
4N
A = 2N, 100 ,
, , , 1023 , nn 108 .
, , , -.
-2, , [76] (4, 5 1, 2) -
206
, nN , : F e 7, 21031 , :
nn 1, 3108 (CL = 90%). [75, 76]
PDG 2004 . [12].
. [77],
- , .
, , 1,52
( ) .
() , .
T - P -,
T - CP -
CP T -. CP K-
B-, , .
1033 e,
.
, , 1027 1028 e,
, , .
.
[1] . . .:
, 1967.
[2] Lee T., Yang C.
Question of parity conservation in weak
interactions. Phys. Rev., 104 (1956) 254258.
[3] Wu C.S., Ambler E., Hayward R.W., Hoppes D.D., Hudson R.P.
Experimental test of parity conservation in beta-decay. Phys. Rev.,
105 (1957) 14131415; Further experiments on -decay of polarized
nuclei. Phys. Rev., 106 (1957) 13611363.
[4] Lee T.D., Yang C.N. Parity nonconservation and a two-component
theory of neutrino. Phys. Rev., 105 (1957) 16711675.
[5] .. . , 32 (1957) 405407; On the conservation laws for
weak interactions. Nucl. Phys., 3 (1957) 127131.
[6] . . : , 2001.
[7] Goldhaber M., Grodzins L., Sunyar A.W. Helicity of neutrinos.
Phys. Rev., 109 (1958) 10151017.
[8] .. . . 1.
. .: , 1974.
[9] .., .. . .: , 1972.
[10] Feynman R.P., Gell-Mann M.
Phys. Rev., 109 (1958) 193198.
207
208
209
210
[28] . (.) (
. , 8 2002 .). , 174 (2004) 408417;
http://nobelprize.org/physics/laureates/2002/davis-lecture.html;
. (
. , 8 2002 .). , 174 (2004) 418426;
http://nobelprize.org/physics/laureates/2002/koshiba-lecture.html.
[29] .
-. , 129 (1979) 671684.
[30] . -. , 128 (1979) 693710.
[31] Abe F. et al. (CDF Collaboration). Observation of top quark
production in p-barp collisions with the Collider Detector at
Fermilab. Phys. Rev. Lett., 74 (1995) 2626-2631.
[32] Abachi S. et al. (D0 Collaboration). Observation of the top
quark. Phys. Rev. Lett., 74 (1995) 26322637.
[33] . t-. ( . ). http://phys.web.ru/db/msg/1184519/.
[34] Kobayashi M., Maskawa T. CP -violation in the renormalizable
theory of weak interaction. Prog. Theor. Phys., 49 (1973) 652657.
[35] Review of Particle Physics. Hagiwara K. et al. (Particle Data
Group). Phys. Rev., D 66 (2002). 974 pp.
[36] Michel F. Curtis. Parity nonconservation in nuclei. Phys. Rev., 133
(1964) B329B349.
[37] Stodolsky L. Neutron optics and weak currents. Phys. Lett., B 50
(1974) 352357.
[38] Forte M., Heckel B.R., Ramsey N.F., Green K., Greene G.L.,
Byrne J., Pendlebury J.M. First measurement of parity-nonconserving neutron-spin rotation: the tin isotopes. Phys. Rev. Lett.,
45 (1980) 20882092.
211
212
213
214
[61] . ( . ,
8 1979 .). , 132 (1980) 201217;
http://nobelprize.org/physics/laureates/1979/weinberg-lecture.html.
[62] .
( . , 8 1979 .). , 132
(1980) 219228;
http://nobelprize.org/physics/laureates/1979/glashow-lecture.html.
[63] .
( . , 8 1979 .). , 132
(1980) 229253;
http://nobelprize.org/physics/laureates/1979/salam-lecture.html.
[64] .. . .: , 1988.
[65] .
W +, W Z 0
( .
, 11 1984 .). , 147 (1985) 371404;
http://nobelprize.org/physics/laureates/1984/rubbia-lecture.html;
. ( . , 11 1984 .).
, 147 (1985) 405420;
http://nobelprize.org/physics/laureates/1984/meer-lecture.html.
[66] Soldner T. Testing time reversal invariance with cold neutrons.
http://www.arxiv.org/abs/hep-ex/0405062, 19 May 2004.
[67] Yerozolimsky B.G. Free neutron decay: a review of the contemporary
situation. Nucl. Instr. and Meth., A 440 (2000) 491498.
[68] Christenson J.H., Cronin J.W., Fitch V.L., Turlay R. Evidence for
the 2 decay of the K20 meson. Phys. Rev. Lett., 13 (1964) 138140.
[69] Abe K. et al. (Belle Collaboration). Observation of large CP
violation and evidence for direct CP violation in B 0 +
decays. Phys. Rev. Lett., 93 (2004) 021601-1021601-5.
215
5.1
B :
H = H ( B),
(5.1)
=(x, y , z ) i,
S = /2 , =
( = eh/2mec (e = |e|)),
:
eh
=
.
(5.2)
2mc
, :
i
i
(5.3)
S= (HS SH) = (H H),
h
2h
..
Si = Bk (k i i k ) = ikl Bk e.
(5.4)
2h
h
, ,
:
k i ik = [ik ] = 2iikee .
216
217
2
[S B].
(5.5)
h
,
, P = 2S:
S=
P=
2
[P B]
h
P ()
B 0 = 2B/h. , B z, .. Bz = B, Bx = By = 0,
:
P z = 0,
2
Px = + Bz Py ,
h
2
Py = Bz Px ,
h
. ,
P (Px , Py ) (x, y) 0 , ..
.
,
e
F = [v B] ,
(5.7)
c
2D
e
[v B] =
[v B].
(5.8)
v=
mc
h
D = eh/2mc ,
1/2 ( ,
218
). , , ,
v H
eB
2D B
=
=
.
mc
h
= 0, 2B/h,
, ,
.
. .
, ,
[v E] 1
B=
= [E v] ,
(5.9)
c
c
. ,
-. ,
(5.10)
V S = [E v] ,
c
V = [E v] .
(5.11)
2c
"" , .
- . , (r),
r
,
E = =
r r
([r p]) 1
eh 1
V = [E v] =
= 2 2
(SL), (5.12)
2c
2mc
r r
2m c r r
219
S = /2 , L = [r p] . - ,
.
, (), ,
[E v] .
c
( )
[E p]
[E v] = n N
.
(5.13)
c
mc
. n
:
VS =
eh
.
2mc
, :
= n
n N h
divE.
2mc
,
VF =
(5.14)
divE = 4e(r),
.. , e. . :
H = cp + mc2 .
(5.15)
i
r = [r, H],
h
i
i
x i = [H, xi] = (c[pxi xi p]) = ci ,
h
(5.16)
220
[pixk ] = ihik .
, c ,
i2 = 1, c. ,
, "" c,
, v.
,
. ,
"" (. . 5.1)?
. 5.1.
.
,
(-) :
c
[E c]
=E
= (En).
V =
c
c
En dS
En dldz
=
.
V =
En dl
2R
2R
z
2R
z
, :
R2 z divE
R
=
divE.
V =
2R
z
2
R c = h
/mc, :
h
divE,
2mc
. (, ) .
V =
221
(
,
) .
5.2
()
( T ) ,
CP T ( [1], 1954; [2], 1955), CP - (C , P
). (CP ) 1957 [3]. ,
(P ),
(T ), , CP -.
() :
d=
r(r)d3r
. :
V d = (dE).
P T -, . 5.2. , ,
. , e
222
d,
D = e d, d ,
.
S,
, D ( ) . (. . 5.2) D ,
.
,
, ,
. P -
T -, , , T ,
, .
. 5.2. , .
P - ,
1956 [4] [5],
, . (CP -)
40 1964 .
K- [6].
CP - (
223
(T )). 2004 .
, Belle BaBar,
, [7, 8] CP - B-, . CP - . . 1958 [9],
1950 ., . [10]. 1
CP .
CP - (., , [11][16] ).
.
( . [17][26], . 5.3).
, , , [22], " ( K-), ". , [23, 25]
CP - ,
1022 1025 [27] (. [28]).
2
(
1
1951 . ,
, . [10].
2
1951 .
, (. [10]) .
D 5 1020 .
224
. 5.3. CP
. . , .
[23] , [26]
225
226
. E
1015 /. . (. [18, 19, 23]): ( = 70 ) ( = 5 ). E
75 1050 /. ,
[23, 24] [25, 26], .
,
( N ) (. ), -
, , , , ,
., ,
, .
. ,
, G,
h
G = 105
= 1052pc ,
mp c
D 105pc e 105N 1019 e
K 0- , CP - (, , T -) 103, , , :
D 103 1019 1022 e.
,
d < 1025 . , T - ( CP -) ,
103 K10 K20.
227
H .
,
H
=
,
mK10 mK20
,
H = (mK10 mK20 ) 103 m 108 .
( ) :
H
e cp 1017 1014 1031 e,
D
E E0
E E0 mc2 109 , E
1/2 (
S 11-, 1535 ,
).
, V d = D(E) ,
, , , , .
1. .
2. ( ).
3. .
, P -, T -,
, , CP -. , , .. , ,
.
228
5.2.1
( ) . E = B0 ,
. - ,
0 = 2B/h
B 0 (. . 5.4).
. 5.4.
B 0 , z 0 .
, . ,
B 1 , B 1
B 1 , , B 0 , (
B1 cos t
), ,
, = 0
, B1 1 = 2B1 /h . ,
, ,
B 0 ( z),
1 t 1
W (+) = P0 cos2
= P0 (1 + cos 1t),
2
2
B (.. )
W (+) = P0 sin2
1 t 1
= P0 (1 cos 1 t).
2
2
229
, , E = 2B0, . , .. , :
= E/h = 2B0 /h.
,
. ,
, (. . 5.5).
. 5.5. B 0 E , . ,
,
D=
5.2.2
h
( )
.
4E
(5.18)
5.6 (
230
. 5.6. ( ) . (, ), ,
, D
, , , -.
. ()
. = 0 ( )
,
( B0 = 0, 028 ,
0 = 0/2= 83 ).
(x, y)
x. . .
, 0 ,
, ..
231
. D = 0 (
,
/2,
/2 , ,
z,
-, ), = (
,
,
z,
), = /2
,
0, (x, y),
z ,
, .
,
.
( , t ) 0 . 5.7.
.
( ) ,
, . 5.7.
= 90 (. 5.7), .
, ..
(, ).
232
. 5.7.
.
1/
,
:
=
N N
N/
, (5.18), :
D=
2h N N
.
4E
N/
N/ ,
(. . 5.8):
233
. 5.8.
N
N
= N .
(D) :
2h 2(N )
h (N )
h
.
(5.19)
4E N/
E
N
E N
, (N ) = N . ,
, E N . (, ) . , v 105 /
L 100 , 103 , v 5 / 0,2 , .. (
) 200 .
, ,
4 , .
.
100 ,
0,009 . 10 15 /.
100140 /.
, , (D) 1025 e.
(D) =
234
(5.19):
h
2 104,
E (D)
.. N 4108.
h
= 6, 6 1016 .
, T :
T (3 4) 106 36 50 .
, (67)1025 e/. ,
(D) 1026 e,
10 . ,
, , ,
.
. , ,
, , 45 ,
. ,
, , .
[1] L
uders G. Proof of the T CP theorem. Kgl. Dan. Vid. Sels. Mat.Fys. Medd., 28 (1954) No. 5; Ann. Phys., 2 (1957) 115.
[2] Pauli W. Niels Bohr and the developement of physics. Pergamon,
New-York, 1955, chapt. 4 ( .:
. .: , 1958).
[3] .. . , 32 (1957) 405407; Nucl. Phys., 3 (1957) 127131.
[4] Lee T., Yang C. Question of parity conservation in weak interactions.
Phys. Rev., 104 (1956) 254258.
[5] Wu C.S., Ambler E., Hayward R., Hoppes D., Hudson R.
Experimental test of parity conservation in beta-decay. Phys. Rev.,
105 (1957) 14131415; Further experiments on -decay of polarized
nuclei. Phys. Rev., 106 (1957) 13611363.
[6] Christenson J.H., Cronin J.W., Fitch V.L., Turlay R. Evidence for
the 2 decay of the K20 meson. Phys. Rev. Lett., (1964) 138140.
[7] Abe K. et al. (Belle Collaboration). Observation of large CP
violation and evidence for direct CP violation in B 0 + decays.
Phys. Rev. Lett., 93 (2004) 021601-1021601-5.
[8] Aubert B. et al. (The BaBar Collaboration). Observation of direct
CP violation in B 0 K + decays. http://www.arxiv.org/abs/
hep-ex/0407057, 30 Jul 2004; Direct CP violating asymmetry in
B 0 K + decays. Phys. Rev. Lett., 93 (2004) 131801-1131801-7.
235
236
237
[20] Golub R., Pendlebury G.M. The electric dipole moment of the
neutron. Contemp. Phys., 13 (1972) 519558.
[21] Ramsey N.F. Electric-dipole moments of elementary particles.
Rep. Prog. Phys., 45 (1982) 95113.
[22] Golub R., Lamoreaux S.K. Neutron electric-dipole moment, ultracold neutrons and polarized 3 He. Phys. Rep., 237 (1994) 162.
[23] Lobashev V.M., Serebrov A.P. An experimental search for the
neutron electric dipole moment: results and prospects of renement. J. Physique Colloq., 45 (1984) C3-11C3-12;
.., .., .., ..,
.., .., .., ..,
.., .., .., ..,
.., .. - . , 44 (1986)
269272; .
, 44 (1986) 360363;
..
. . . .-.
. -, 1989;
Altarev I.S., Borisov Yu.V., Borovikova N.V., Ivanov S.N., Kolomenskii E.A., Lasakov M.S., Lobashev V.M., Nazarenko V.A.,
Pirozhkov A.N., Serebrov A.P., Sobolev Yu.V., Shulgina E.V.,
Yegorov A.I. Status of experimental search for electric dipole moment
of neutron. LNPI Research Report 19881989. Leningrad, 1990,
p. 67; New measurement of the electric dipole moment of the
neutron. Phys. Lett., B 276 (1992) 242246.
[24] .., .., .., ..,
.., .., .., ..,
.., .., .., ..,
..
. , 59 (1996) 12041224.
238
[25] Thompson D. The search for the electric dipole moment of the
neutron at the ILL. Nucl. Instr. and Meth., A 284 (1989) 4042;
Smith K.F., Crampin N., Pendlebury J.M., Richardson D.J.,
Shiers D., Green K., Kilvington A.I., Moir J., Prosper H.B.,
Thomson D., Ramsey N.F., Heckel B.R., Lamoreaux S.K., Ageron P.,
Mampe W., Steyerl A. A search for the electric dipole moment
of the neutron. Phys. Lett., B 234 (1990) 191196.
[26] Harris P.G., Baker C.A., Green K., Iaydjiev P., Ivanov S.,
May D.J.R., Pendlebury J.M., Shiers D., Smith K.F., Van der Grinten M., Geltenbort P. New experimental limit on the electric dipole
moment of the neutron. Phys. Rev. Lett., 82 (1999) 904907.
[27] Weinberg S. Gauge of CP nonconservation. Phys. Rev. Lett., 37
(1976) 657661.
[28] Anselm A.A., Djakonov D.I. On Weinbergs model of CP violation
in gauge theories. Nucl. Phys., B 145 (1978) 271284.
[29] .. .
(1959) 19521953.
, 36
6
6.1
,
. , . [1][3],
[4, 5]
.
.
1. [4][8], . [9], Eg 105 /,
( L = 30 [9]) .
. , ( )
(. )
239
240
, , [10] 1972 , ,
, .
, [11] 1966 . ()
,
. , , , ,
.
1963 . [12].
[13] (1983 .)
, , . (210)
(211) : EDM 0, 7 106
1 D = 1025 . ( 1 /)
- .
,
[14] (1985 .). [15]
241
, .
- (211) (WC). , (
D = 1025 ) WC [15] EDM 2 106 /.
1989 . [16]
-
()
(
), ( ) , , .
19881989 . [6][8],
, , , ,
.
, , ,
[7, 8],
[5, 17], , .. , [14], ,
[18].
1988
( )
242
Eg [7, 8] 1120 -.
E1120 = (2, 10 0, 12) 108 /.
2. ( )
, /2,
.
v, ,
( , ) .
[4, 5]. , ,
, E , ,
( , /2) . , , [13], [15],
-
( ), -
.
3. [4, 5, 19].
, , .
4. .
5. .
, , 6.1.
243
6.1. , - (, ) HFR (, ).
PF1B (
, ). : (3, 5 14 25)
3 . (1121) - ( =4,4
A).
B = 86 (B /2 1/15)
E, /
,
E , /
N, /
(D) e/.
(. .)
4,5
2,2 105
3
70 (v =5 6 /) 0,7 10 (v = 50 /)
585
150
60
1000
25
6 10
6 1025
244
, ,
. , . , [24]
(1967 .)
CdS.
, -
Cd
.
,
.. , 7 102 . 3, 6 105 / , E 106
/, E 0, 2 /. ,
, D < 5 1022 .
, . [25] (1969 .)
( (n, e)-) : , , 186W,
,
, .
(, 1979 . [25, 26]).
, ,
, , 150
, ,
E 30 /. ( ,
) (, , ), (
245
) .
,
: , ( ,
, )
.
6.2
,
,
. g, g = 2/d, d .
g (, x).
, (. . 3.2):
Vg (r) =
n
2i
nx = Vgn (ignx),
Vn
d
gn
(6.1)
2 n
.
d
, (6.1) , gn
, ( n- ,
dn = d/n).
g,
gn =
246
a
Va (r ra ) =
g
Vg (igr) = V0 +
g
2vg cos(gr + g ),
(6.2)
Va (r ra ) ,
ra , .
, , , Vg = Vg
,
Vg = vg (ig ).
, (
).
Vg :
Vg =
igr
d re
v=1
2h2
N c Fg ,
V (r) =
m
(6.3)
m , Nc
, Fg :
Fg =
W
ig
fi(g)eigri .
(6.4)
,
f (g) i- , Wig .
, . , , N, E ..
fiN (g) = ai ,
(6.5)
ai i- ,
. (, e), g :
fiE (g) = 2rn
Zi fic (g)
,
2 g 2
cn
(6.6)
247
, , , . (6.3)).
, , , V (r) = V (r), Vg = Vg , ..
g
Vg . , "" "" E
, .. N
g = g . , . N
, E
g g = 0. , "" , "", ,
, , g , , . ,
(, N
g = 0),
(6.7)
(6.8)
,
E(r) = gradVgE (r) = 2vgE g sin(gr + E
g ).
(6.9)
vgE
[20]. , ,
12 . ,
vgN 107 . ,
( )
108 109 / (g
108 1).
248
,
( ) , ..
, . . 6.1.
. 6.1. , g. ( ) ( ),
. : (6.36), (6.37)
6.3
h
k0 E =
2 2
= h
k0 /2m.
249
:
V (r) = V N (r) + V EM (r),
(6.10)
(6.11)
, ,
[E v ]
[g v ]
= 2vgE
sin(gr + E
g ),
c
c
(6.12)
(6.13)
= = N gn S, N , gn = 3, 8; S
, S = 1/2, = N gn /2, D = D, v .
g, .. (6.12), (6.13)
.
(6.10) (. (6.2))
:
Vg = VgN + VgEM (),
(6.14)
(6.12) (6.13) :
iE
g
VgEM () = ivgE e
[g v]
+ D(g) .
(6.15)
iN
g
Vg = e
[g v ]
v N + iv E eig
.
+
D(g)
g
g
(6.16)
N
g = E
g g . g 0.
250
|Vg |, , , ,
:
(6.17)
|Vg | = vgN (H Sg ) D(E g ),
[E g v ]
,
c
Eg = vgE g sin g (1) |E| (1) .
H Sg =
(6.18)
H Sg () , E g , (.
).
vgE , g Eg , (6.3)(6.6) (6.18) , 6.2. ( 10%)
, ,
(i 0, 5), .
6.2. vgE , g Eg
- g(hkml), m = h + k
hkml
1120
1121
1122
1123
1124
1125
1010
1230
1340
1450
1560
d,
A
2,457
2,236
1,818
1,453
1,184
0,989
4,255
1,608
1,180
0,929
0,764
vgE ,
1,92
0,96
2,21
0,94
1,28
0,73
2,14
0,55
1,39
0,053
0,24
g ,
-0,42
-0,99
-0,037
-2,87
-2,98
0,25
0
-0,32
0,046
-0,83
-0,99
Eg , 108 /
-2,03
-2,28
-0,28
-1,09
-1,09
1,17
0
-0,67
0,34
-0,26
-1,64
, , , , 6.3
251
,
.
6.3.
Egmax
-
SiO2
Bi12 GeO20
BaTiO3
PbTiO3
LiTaO3
Bi12 SiO20
Bi4 Si3 O12
PbO
BeO
hkl
111
444
004
411
444
433
242
002
011
Egmax , /
2.3 108
5.2 108
9.6 108
18 108
14 108
4, 3 108
4, 6 108
10, 4 108
5, 4 108
k|V (r)|k0
h
k0 h
k
V (r) (6.2)
Vkk0 =
d3 reikr V (r)eik0r =
g
Vg k,k0+g .
(6.19)
, k = k0 + g, .. hg.
,
, .. :
|k0 | = |k0 + g|,
(6.20)
, ,
. :
2k0g + g 2 = 0,
(6.21)
:
2d sin B = 0 ,
(6.22)
0 = 2/k0, B k0 .
252
, - g0
|Vg |2 . (g = 0)
(. (6.16)), ,
. ,
. , , ,
, , , (.. ,
[24]), ( ) , . E g H Sg
(6.17) .
6.4
, ,
= eikr +
g
Ug igr
Vg
eikg r eikr 1
e .
Ek Ekg
g 2g
(6.23)
kg =k + g, Ek = h
2 k 2 /2m, Ekg = h
2 kg2 /2m, Vg = h
2 Ug /2m,
g = (kg2 k 2 )/2 g (
g = (Ek Ekg )/2 ). (6.23) ,
(g 0) g ""
, g
|Ug | ug .
253
, g = 0, ,
Ek ,
: h
k h
(k + g). ,
, .
, Vg ( Ug )
: g
N
g , . (6.16), EM
vg ( ) 1011 ,
104vgN .
(6.23)
ug
cos(gr + N
||2 = 1
g ).
g g
, g , .. , ( ) ,
, , . . 6.2, 6.3. ,
, ,
, , ,
.
, (6.23)
|Vg |2
Ek = Ek + V0 +
.
g 2g
(6.24)
V0 , ,
. (6.24) . (6.17),
:
1
[vgN 2(H Sg ) 2D(E g )].
Ek = Ek + V0 +
g 2wg
wg = g /|UgN | = g /vgN .
254
. 6.2. K
g. ) |K + g| > K
, ) |K + g| < K .
. ) |K + g| = K ,
, ,
255
256
k0 E = h
2 k02/2m,
, (.. ).
E = Ek :
|Ug |2
2m [vgN 2(H Sg ) 2D(E g )]
2
k = U0
=K 2
,
2wg
h
g
g 2g
(6.25)
K : K 2 = k02 U0. C (6.25)
(6.10) (6.23).
.
1/wg .
k 2 k02 = 2k0k, k = k k0 , :
1 N
v0 + vgN (H Ssum ) D(E sum ) ,
(6.26)
k =
h
v
vgN = g vgN /2wg , H sum = [E sum v]/c,
2
k02
= 2ksL =
S
)2 + (DEsum)2]1/2 L
2[(Hsum
.
h
(6.26)
257
ks k (6.26).
( ) 0, 5/w / ( w > 1) , H Sg (6.27) v. wg .
, ,
, .
, g :
g = (k kB ) g, kB , , , , wg = /B ,
= B ; B = 2|Ug |tg B /g 2 . (. 6.6)
tg B 1
.
, . B , B
: wg = /B , B /B = 2|Ug |/g 2 = 2vg /(h2g 2 /2m).
B /B 105.
, . (6.25)
:
n2 = k 2 /k02 = n20 n2d n2s ,
n20 = K 2/k02 , V0 . n20
n2d
2m (vgN )2
2m vgN
= 2 2
= 2 2
h
k0 g 2g
h
k0 g 2wg
. 3, , ,
2m [E sum v]
+ D(E sum )
n2s = 2 2
c
h
k0
258
, . (. Esum (6.16)).
6.4.1
, , , , :
2[E sum v] L
S =
,
h
c
v
2001 . -
[1][3], [27, 28], . . 6.4.
. 6.4. . 1 -; 2 X /2; 3 -
14 14 3, 5 3 ; 4 Y
/2; 5 -. HL .
( Y). X- , . .
259
,
- , , 180 Z.
v v. .
. 6.5. = 90 /
- 14
14 3, 5 3. [110]
( X3 ).
, = 90 30. . 6.5, 6.6 S
260
. 6.6. = 30 /
.
, ( ),
(
g ).
, S () , ( ).
261
. (
. 6.7.)
. E sum . , . 6.5, , ,
E sum , (. 6.7)
262
( = 90), ,
. . 6.6 . ,
5 105 /.
.
, . , - , .
6.5
, (.,
, [29][31]). (. [20, 32]). [33]
(. [23, 21]) ..
[34].
.
, g.
E h
k0 (E = h
2 k02/2m)
, , .
( k+g),
, (
k), . , ,
-
263
, ,
o
( ).
, (
g) :
= a0 |k + ag |k + g,
(6.28)
(6.29)
, Vg
|k |k + g, |k |k + g .
V0 , , .. |k |k k + g
k + g, . a0,g :
Ek + V0
Vg
Vg
Ekg + V0
a0
ag
=E
a0
ag
(6.30)
(6.30) ( )
(Ek )(Ekg ) |Vg |2 = 0,
(6.31)
= E V0 . E , (6.31) k,
. () (. .
6.8). Ek = Ekg
2
k (1,2) = K 2 |Ug |,
(6.32)
K 2 = 2m/h2
( ).
a0 ag , ( ). (6.30)
264
:
ag /a0 = |Vg |/Vg = 1.
(6.33)
, , g
= N
g = 0.
: (
|k |k + g) , ,
(. (6.32)).
265
, (6.33) ,
:
1
(1)
(1)
(1) = [eik r + ei(k +g)r ] = 2 cos(gr/2) exp[k(1) + g/2)r]; (6.34)
2
1
(2)
(2)
(2) = [eik r ei(k +g)r ] = i 2 sin(gr/2) exp[i(k(2) +g/2)r]. (6.35)
2
(1,2)
k = k(1,2) +g/2, (1) :
| (1) |2 = 2 cos2 (gr/2) = 1 + cos(gr),
(6.36)
(2) :
| (2) | = 1 cos(gr).
(6.37)
1 2
(.. ),
(6.32), . . 6.9.
:
= c1 (1) + c2 (2) .
(6.38)
c1 c2
[20]. ( ) ( ).
( )
( ) . 6.10.
.
,
.. c1 = c2 = 1/ 2,
kz iKr
kz i(K+g)r
= cos
e
+ i sin
e
.
(6.39)
2
2
266
. 6.9.
.
"" (1)
(2) , . ,
,
, , k (1)
k (2) . , (1) (2) . k (1) k (2)
, , , . ,
,
, . (6.42)
267
. 6.10.
) . ( ).
) . ( ).
(6.40)
268
2
2|Vg | 2|Vg |tgB
=
=
.
g
h
v
h
v
(6.41)
v = h
|K + g/2|/m = h
K cos B /2m , v = h
g/2m = h/dm. 1
, , (
). (. (6.17) |Vg |).
H Sg ,
S ,
4HgS L
eEg L
= gn
,
=
h
v
mp c2
S
(6.42)
, , Ig . , (6.42),
, ( ), g- gn .
( , ..).
, ,
, .
[7, 8],
Eg (1120) -. ( . ):
| = (34, 3 5, 1),
|exp
1120
:
1
exp
= (1, 8 0, 2) 108/.
E1120
[35, 36].
269
6.6
, S =1/2
, Ig
( HgS ) (. (6.40)):
Ig = sin2[(0 S0 )/2] sin2 ( /2),
(6.43)
S0 S /2, . (6.42).
HgS ( , ), , "+" "",
Ig = cos2 (/2) sin2 (+ /2) + sin2 (/2) sin2( /2)
(6.44)
(,
)
Ig = sin2(/2) sin2 (+/2) + cos2 (/2) sin2 ( /2).
(6.45)
:
1
Ig = (1 cos 0 cos S0 cos sin 0 sin S0 )
2
1
(1 K cos ).
2
(6.46)
K
:
K = (1 + cos2 tg2S0 )1/2,
= 0 S,
(6.47)
270
S = arctg(cos tgS0 ).
(6.48)
, , H Sg , :
S () = 2S
(6.49)
(6.50)
(6.51)
(6.46) ,
.. .
(6.51).
S0 . ,
L0 , , S0 = /2, (.. ) , H0S (
/2).
1/2 (, , ). L0 :
L0 = mp c2 /gneEg .
(6.52)
271
, , (1120) - L0 = 3,5 .
. (1) (2) .
S0 , . S0 = /2 (1) (2)
, . .
2
,
2, .
1/2
1 2, cos 0 (6.51)
(, , ,
, , , .. ,
). , 4 (..
), , (6.51) .
, ,
/2
( ) ( ). [37, 38] ,
,
,
.
272
6.7
. 6.11. . F , D , M .
(. . 6.15, 6.15)
L1 = 0, 80 L2 =
= 1, 14 . 0, 06 1, 6 2. -
273
( 0,06 ) "" , , .
- [39].
ef f = 0, 1 0, 2. (. ) B 1 2 ef f ,
, , ,
.
, B ef f , , ,
(
) .
(
B ) . 6.12.
B 2B - (..
,
). B
(1 . . 10).
N ( ) 2500 .
N N . F
.
. 6.4 [7, 8].
P = P (N )P (N )
(. ).
180 ,
P . (2- 6-
. 6.4). . 6.4 norm ,
P = 1.
274
275
6.4.
P
(+27, 0 7, 1)
(25, 1 5, 2)
(+26, 8 9, 5)
(+0, 7 6, 5)
(+28, 2 6, 2)
(45, 6 6, 1)
norm
L1 = 0, 80
(+36, 0 9, 5) P = 0, 75 0, 05
(33, 5 6, 9) P = 0, 75 0, 05
180
(+34 12)
P = 0, 80 0, 05
P =0
L2 = 1, 14
(+35, 3 7, 8) P = 0, 80 0, 05
(57, 0 7, 6) P = 0, 80 0, 05
180
276
|exp
|
1120
:
|exp
| = (34, 3 5, 1)
1120 L1
|exp
| = (46 11),
1120 L2
, (6.42), :
exp(L1 )
= (1, 8 0, 3) 108 /
exp(L2 )
= (1, 7 0, 4) 108/.
E1120
E1120
:
exp
E1120
= (1, 8 0, 2) 108 /.
(6.53)
(. 6.11) L=1,14
[17]
: = 0 , 45 90.
(P 0, 8 2
A)
(1120) ,
.
B . . 6.13 , N N = 0, 45
90. ( = 0 ), ( = 90) ( = 45)
.
. 6.14 6.5.
,
p = p(N ) p (N ).
, P = 1.
,
:
E 1120 = (2, 27 0, 15) 108 B/.
277
. 6.13.
N N
( ): ) = 90 , ) = 45 , ) = 0
278
. 6.14.
()
.
E1120 = 2, 03 108 /,
6.5.
() ( )
0
45
90
P .
47.5 3.2
35.0 5.3
1.1 5.3
(P =1)
59.4 4.0
43.7 6.6
1.4 6.6
279
(6.53) :
E 1120 = (2, 10 0, 12(0, 23)) 108 B/,
(6.54)
,
.
(6.54) (. . 6.2).
. 6.14
E1120 = 2, 03 108 /,
. ,
( ).
,
,
(. 6.13),
, 1020 .
6.8
6.8.1
.
,
(1)
(2)
(2)
(6.55)
(6.56)
(1,2) 2
= K 2 + |Ug |2 .
(6.57)
280
(1) (2)
:
w
1
1
cos2 = [1 + 2
[1
+
]
=
].
2
2
1 + w2
+ |Ug |2
(6.58)
| (1) |2 | (2) |2 :
cos gr
,
(6.59)
| (1) |2 = 1 + sin 2 cos gr = 1 +
1 + w2
cos gr
.
(6.60)
| (2) |2 = 1 sin 2 cos gr = 1
1 + w2
(6.58), (6.59) , "
(1) (2)
1/ 1 + w2 , . C ,
, . ,
(6.9),
gvgE sin g
Eg
|E(r)| = |E(r)| =
=
.
1 + w2
1 + w2
(6.61)
w >> 1 1/w,
, . (6.27).
(1)
6.8.2
(1)
(2)
(2)
(Pendell
osung)
(
), , (1) (2) cos sin ,
[20]. (, 1 2) . 6.8. , (-
281
=e
kz
kz
kz
+ i cos 2 sin
. (6.62)
cos
+ieiKg r sin 2 sin
2
2
2
, I0 Ig ,
,
Ig =
1
2
;
sin
1 + w2
2
(6.63)
I0 = 1 Ig .
(6.57) :
2|Vg |L
=
1 + w2.
(6.64)
h
v
(6.65)
(6.66)
, . . 6.8.
282
(6.57) [21, 40]:
=
2|Vg |L
2m c L
0 0 .
=
h
v 1 + w 2
1 + w2
(6.67)
w2 2
I0 (w) = 1 +
cos (/2),
1 + w2
(6.69)
(6.67).
,
, : = v0/c0 , c0 = tg B ,
v0 = tg , ( = 0
). w :
w
=
1 + w2
(6.70)
( g) Lv0
Lc0.
, (
, ). , ,
[21], . . 6.17, 6.18:
283
. 6.15.
- .
(1121), L=0,5 , = 2
A, m0 c0 L=120 (w = /g,
)
284
. 6.16.
B . . (1121), L=0,5 , = 2
A.
( ) B
285
. 6.17.
B . (1121),
L=0,5 , = 2
A.
B
. , ,
(.. )
286
sin2 [m0c0 L 1 2 ]
Ig () =
.
(6.71)
1 2
. 6.18 , ,
, . ( , ) . 6.19.
= 2,
B
1 + w2
.
B =
m0 L(1 + c20 )
(6.72)
(6.73)
( ) ( w = 0)
g =
.
m0 c0
(6.74)
:
B =
d
m0 c0 d
= .
(6.75)
1
1, Lc0 l
c0
= B
(l g).
w 1, wmax =
= l/Lc0 1. , -, 6.6 L = 5 c,
1
c0
= 30.
= B
287
. 6.18.
, , B . (1120), L=0,8 , = 2
A.
( 0,06 )
288
. 6.19.
.
(1120), L=0,8 , = 2
A.
( 0, 2 c) . 100 . .
0,75 . " "
0, 7
289
6.6. ,
- 1
= 30)
(L = 5 , c0 = B
hkml
m0 (1 )
B
g ()
= 2d (
A)
B
108 Eg (/)
1
107 mD
0 ( )
6.8.3
1121
483
0, 3
2,2
4,47
20, 6
-2,28
3,86
0, 027
1321
222,5
0, 6
4,7
3,08
6, 5
-1,85
2,19
0, 018
1452
1343
75,45
13,4
1, 8
10
14
78
1,76
1,98
1, 3
0, 25
1,84
-1,35
1,25
1,03
0, 011 0, 012
1120
675
0, 2
1,55
4,91
31, 6
-2,03
3,83
0, 029
|S+
S |
4HgS L
eEg L
=
= gn
.
h
mp c2
(6.77)
:
S ( ),
.
E g , , , -
290
:
D =
4DEg L 4DEg L
=
tg B .
h
v
h
v
(6.78)
D B c0 = tg B
B = /2.
(6.77) (6.78) . (1) (2) , v
,
Eg , . , , , ,
(1,2) = t,
= (H Sg + DE g )/h
t = L/v .
((2) (1) ) = 2L/v
. , H Sg , 4HgS L/hv,
(6.77). S (
, ), HgS
v .
, D t = L/v
tg B , v = v/tg B .
S B , ,
D , ,
D B .
, B << 1, tg B 1/B v
= vB , ,
B = 1/10 1/30,
.
291
6.9
, , , , 108 /. 5 , . , , , , 10 , 1 /
104 c, ( 100 ) 6
.
, /2.
(6.73),
(, ,
(6.75)) . , [7, 8, 17], -
. , . [3, 4, 5]. , ,
, , .
, ,
( ) ,
. ,
, .
, (1) (2),
(
), ,
292
(1) ,
(2) , ( )
( ) , , .. (
). .
, [13] , , [14, 15] . [13, 14, 15]
(..
, ) .
, , , , ..
,
,
. , (
) ( ) , ,
,
2
( 1/ 1 + w , w
, . (6.61)).
6.9.1
( -
293
). ,
,
, ""
, .
.
,
() , () , , .
, , ,
(
) ( ). .
, , , , (..
, . ). ,
.
6.9.2
() .
, . ,
(
).
, -
294
. , , , /2 (.. ).
. [6][8], [17] ef f 0, 1 0, 2, , ef f B (B 1 B 45,
).
,
, , ,
[16], ef f 4, 5 > B .
ef f B ,
, B c0 (c0 = tg B 1/(/2 B ) /2 1).
1/(1 + c0 )
ef f . ,
B = /2 1/30 1120-
0, 2 (. . 6.6). ,
(, "" ,
, , ef f B ,
).
,
.
,
.
, ( ) ( Z) HgS ,
a+
0 ( a0 ) ,
L (w 1), :
S0
0
a
,
=
cos
cos
0
2
2
(6.79)
295
2|VgN |L
,
0 =
h
v 1 + w 2
S0
(6.80)
2HgS L
eEg L
1
=
=
g
.
N
2mp c2
h
v 1 + w 2
1 + w2
(6.81)
VgN , g, g = 2/d, d , Eg
, :
Eg = vgE g sin g ,
(6.82)
vgE = |VgE |, VgE
, g VgE VgN .
HgS =
Eg v
c
(6.83)
. , w = /B ,
= B
, B
( w 1).
, , Y (
X, , = /2),
:
1 e 4
i
=
.
(6.84)
2 e4
:
0i
0
1 e 4 cos 0 +
L
2
0 =
S
i
0
2 e 4 cos 0
2
i
(6.85)
296
P
0L ||0L
P =
,
0L |0L
(6.86)
:
0 1
0 i
1 0
x =
; y =
; z =
.
1 0
i 0
0 1
:
Px = x = 0,
+
(6.88)
cos 2 cos 2
cos 0 + cos S0
Py = y =
,
+
=
1 + cos 0 cos S0
cos2 2 + cos2 2
+
(6.87)
(6.89)
cos2 2 cos2 2
sin 0 sin S0
Pz = z =
=
.
+
1 + cos 0 cos S0
cos2 2 + cos2 2
(6.90)
, ( ) B
(Y, Z). B ( , . . 6.6),
1 .
,
.
,
:
Px = Pz = 0,
Py = cos S0 ,
(6.91)
( Y )
(X, Y ), Y - (. . 6.20).
, ,
S0 = ,
2
297
298
, (1) (2) .
S0 ,
w 1, (6.81):
S0 =
gn eEg L
,
2mp c2
(6.92)
(1) (2), , gn
g- (gn = 3, 8), e , Eg
, , L , mp , c .
mp c2
,
L0 =
gneEg
(6.93)
/2 (S0 = /2),
, , . (110) L0 =3,5 .
/2, .. ,
,
, , .
,
/2, , . , /2,
(. . 6.20).
(. . 6.21)
,
(400 ) ( ), -,
(
299
), , ,
.
. 6.21. . 1 ,
2 -, 3,6 , 4
, 5 , 7
-, 8 , 9
, . 6.21,
,
.
, , ( ""),
:
S0
gn eEg L
N = N0 cos2
= N0 cos2 (
),
(6.94)
2
4mp c
N0 , , , . L0,
= /2, , , ,
1/2 ,
. L = 2L0
, .. . ,
, .
HgS ,
300
c , (6.93) ,
. ,
c
B
, ,
, "" , c
. B
Eg , . , , .
6.9.3
, (. 6.20, 6.22),
(180
2B ) ( A B, ), , , , , , , , .
. 6.22. . 1
, 2 -, 3,6 , 5 , 7 , 8 . A B , (180 2B )
301
,
(.. ) , L0,
. Ph , (
):
Ph
2DEg L0
= 2mD
0 c0 L0 .
h
v
(6.95)
(110) c0 = 30 (L0 = 3, 6 , mD
0 =
7
1
4
= 3, 810 , . 3.1) Ph 0, 810 .
A
B (. 6.20, 6.22), , ,
.
, [13]
2, 5 106, 30
, .
WC
[15] 0, 7 105.
, (1) (2)
:
v cos
v z
(1,2) (k(1,2) , r) = (1,2) (k(1,2) , r) exp 0 (1 g g )
h
v
v0
0 z
(1,2)
(1,2)
(k , r) exp
(1 g ) ,
(6.96)
2 cos B
(1,2) (k(1,2) , r) (6.34), (6.35), 0 = 2v0 /hv, v , g = (vg cos g )/v0 , v0 "" ,
, vg g-
302
, g g- ""
g- "" , .
g , "", "" . , ,
, g = /2 : g = 0 (. (6.96)).
"" ""
.
, (110) - (n = 4, 9
A) : la = 1/0 = 76 , 110 = 0, 08,
,
(111) (n = 4, 5
A) la = 83 , 111 = 0, 41
.
(4.19), B /2 la cos B la /c0,
.
/2. : L
la cos B la /c0 , 5 , ,
< 20.
, c0
, , /2,
[15], , , , (111), , [15].
(110) -
.
(1999-2004 .)
, - , [41, 42]
303
. HFR [19]
. , , ,
, .
6.9.4
, , ,
[1][4], [18], v, v = v cos B .
, , /2, L = L/(v cos B )
L/[v(/2 B )], L ,
. [4]. (. [1][4], [18]) ,
/2, 2 E ,
, ( 100 )
, , ,
3 .
-
(L 3, 5 ) [41],
. [1][3].
(110) -.
. 6.23.
-
1/E N , N
.
3
[43].
2
304
. 6.23.
. - 14 14 3, 5 3 .
, . g (110), L
(110), , . , , ,
( ),
. , , , . (chopper), 75 25 .
. 6.24. ,
.
, = 2d sin B ( (110) -
d = 2, 4564
A)
f = l + L ,
(6.97)
305
. 6.24. ,
, B = 750 . n
.
51, 2 . N
. 5
l l, L L B .
l =
m
dm
l
=
l =
l sin B ,
v
2h
h
(6.98)
L
m L
dm
L tgB .
=
=
(6.99)
v cos B
2h cos B
h
(6.98), (6.99) ,
L tg B , l
sin B . B 900 L f ,
L / l
L/[l(/2 B )].
, (110) , L =
306
. 6.25. , ,
. 6.25. , (6.97). l
(. (6.98)) . ,
( ) .
, . ,
(110) (
), ( ).
. 6.25 L .
, ,
307
v, ,
v ,
90. ,
B = 87 L = (0, 90 0, 02) , v = (39 1) /c
v = 808 /.
6.9.5
.
,
, ,
( ),
(, 3,5
(110) -), , H Sg , , H Sg , .
, .
.
, -, ,
. 6.26.
(110) - 14, 0 14, 0 3, 5 3 [42], . [1][3].
(2) (3) (4)
H Sg , (5). ,
, (8) H Sg .
, H Sg .
308
. 6.26.
. 1 , 2
-, 3 BeO 120 , 4,9 - , 5,8
3- , 6 -
14 14 3, 47 3 , 7 , 10 -, 11 .
, .
g (110), H L
. 6.27.
= 90
309
N = N0 (1 PZ ),
(6.100)
PZ Z ( PZ =
= (N + N )/((N + + N ); N0 = (N + + N )/2).
S0
(1) (2) , ( H Sg ) PZ
:
PZ = P0 (cos S0 sin2 + cos2 ),
(6.101)
310
. 6.28. ( )
, (110) -,
H Sg B = 84
P0 Z (
P0 = (87 3)%).
, .. S0 = 0, PZ P0 , N + .
, N +
S0 . . 6.28.
PZ .
. 6.28
(6.100, 6.101).
(. [1][4], [18]) ,
(. . 6.29).
S0 , -
311
. 6.29. S0 . A B
(. . 6.26)
,
:
E(110) = (2, 24 0, 05(0, 20))108 /,
(6.102)
, .
,
B
25 [8], , ,
, B = 87, .. 1/(/2 B )
20,
,
( B = 45).
E
312
B = 87 , E , , E 0, 2 106 /.
( 0, 6 106 /)
, ( 0, 2 103 /) [24]. ,
D < 1022 e, , ,
[24], . .
6.9.6
. 6.30.
.
, , ,
2002 . (,
) [19] -
313
( N ).
14, 014, 03, 5 3 , 88, 5.
20 /,
810 /.
, 86 ( . 6.30), (D) (3 6) 1025 e PF1B
. ,
, .
6.10
L
|Vg | L
mL |Vg |2
=
=
=
Ig =
g
h
v||
h
k||
h
2
2
2LNc
D
= |Fg |2
= |Fg |2
k||
c cos
2
(6.103)
c .
Vg Fg : Vg = (2h2 /m)NcFg .
(6.16) , Vg E
(N
g = g = g = 0)
[g v]
Vg = vgN + ivgE
+ D(g) ,
c
(6.104)
314
,
VgN
VgEM
[g v ]
+ D(g) iE ef f .
= ivgE
c
(6.105)
, , VgN
,
Ig |VgN + iE ef f |2 = |VgN |2 + |E ef f |2.
, ,
.
.
,
, , , . (, ) , ,
.
1963 . 0,073 ( =
= 1, 06
A) c (110)
(220) [12].
:
Vg N , Vg N VgN . , . .
( ) . -
315
,
- .
:
4aN fgEM
4Vg N Eef f
Ig
= 2
= N 2
,
I
|Vg | + |Vg N |2
aN + aN2
(6.106)
aN , aN , i(n)fgEM ( ). .
(6.3), (6.6) (6.16),
( g = 0) :
fgS
n gv||
= i(n)f (g)
i(n) ctgB ,
ec
E
n , ,
n
=
n rn (Z fc(g))/2,
n = n /N . ,
[12], : aV = 0, 048
1012 , aV = 0, 00038 1012 , ctgB = 0, 0039 1012 .
g, Eef f , . 1967 . [24]
CdS. (6.106) ,
. ,
, (. (6.3), (6.6) (6.16))
fgD = i(n)f E (g)d = i(n)rn
D = ed.
Z fc(g) c d
,
sin B v
cn
316
, g.
,
( )
, , , . , 180 ,
.
,
, .
, .
CdS ,
,
:
2
FCdS
= (aCd aS )2 + a2
Cd .
aCd = 0, 37 1012 ,
aS = 0, 28 1012 , aCd = 0, 16 1012 , : aS 1016 .
:
D < 5 1022 e.
.
6.11
, . 6.31,
[44] .
[45] , , .
, .
317
.
. . L
, I0 = Ig . ,
, . ( )
. L
g
( z ):
gr
eikr + ei(k+g)r = 2 cos eikz z .
2
. 6.31. - ,
, 3- , , ..
kz(1) . ( , , ),
:
318
gr + ikz z+i/2
= 2 cos
e
=
2
gr
gr
ikz z+i/2
e
.
cos sin
sin
= 2 cos
2
2
2
2
(1) (2), , 3- ,
, kz(1) kz(2) . , 3- :
(1)
(2)
gr
gr
cos eikz z + sin
sin eikz z =
2 cos
2
2
2
2
ik(1) r
ik(2) r
i(k(1) +g)r
i(k(2) +g)r
= cos
e
+e
+ i sin
e
e
=
2
2
i k L
i k L
iKr
=e
cos e 2 + i sin e 2 +
2
2
i k L
i k L
i(K+g)r
cos e 2 i sin e 2 ,
+e
2
2
(k(1) + k(2) )/2 = K, k = k(2) k(1) . , , ,
(6.107)
(6.108)
.. ( ,
) . , ,
,
, :
I0 = I(1 sin ),
I1 = I + I.
Ig = I1 + I sin ,
(6.109)
319
6.11.1
, .
: V = B.
( )
kB =
!
! 2m(E
"
!
! 2mE
"
V)
1V
1
=
2E
=
h
1V
Bm
= k0 2 = k0 k0,
= k0 1
2E
h
k0
, ,
= eik0 z
eik0 l
eik0 l
= eik0 z
eiB /2
eiB /2
B ,
2nBm
B = 2k0l =
l,
(6.110)
h
2 k0
2n B l
B = 0 =
,
(6.111)
h
v
v = h
k/m.
, , (
) B /2.
, I0 , ,
n Bl
I0 = I [1 sin(k0l)] = I 1 sin
.
h
v
l , B. , , . B. , .
320
, 4, .. .
.
( . [37]).
. [38], .
. 6.32. [38]
.
( 0 500 ) l 2
, , (. 6.32),
:
Ig = Ig () + Ig () =
1
B
B
1
1
1
B
= I1 + I cos( +
) + I1 + I cos(
) = I1 + I cos
cos ,
2
2
2
2
2
2
2
B
1
B
B
1
) I cos(
) = I(1 cos
cos ),
I0 = I I cos( +
2
2
2
2
2
Ig (), Ig ()
, ,
, ( ) (, = /2, 3|2 . . .,
, ).
321
,
, ..
4.
. 6.33.
BGAP [38]
, .
0500
( 2 210 2 )
. (.
6.33), - .
,
, , .
(6.110)
322
4n mBl
,
(6.112)
h2
h = 2h. = 1, 445
A.
BGAP , . (6.112)
, B = 2 ,
( ):
1 272
h2
=
,
(6.113)
rot (Bl) =
2n m 2
B , l ,
A.
Bl BGAP
Bl = 2, 7BGAP .
B =
. 6.34. N Ig I0
BGAP [38]
Ig I0 BGAP . 6.34.
= 1, 445
A : BGAP = 62 2 .
, ,
242
2rot (Bl),
osc(Bl)exp =
(6.114)
323
4
, .. 4 , :
B
2n mBl
Ig I0 = I + 2I cos
cos = I + 2I cos cos
=
2
h2
2Bl
,
= I + 2I cos cos
osc (Bl)
I = I1 I,
h2
=
n m
(6.113), , osc (Bl)
,
.
osc (Bl) =
272
.
= 2rot (Bl).
Bl [38].
[1] Fedorov V.V., Voronin V.V. Diraction and neutron optics in
noncentrosymmetric crystals. New feasibility of a search for neutron
EDM. XXXV ( ). ., 2001, . 90113.
[2] Fedorov V.V., Voronin V.V. Neutron diraction and optics in
noncentrosymmetric crystals. New feasibility of a search for neutron
EDM. Nucl. Instr. and Meth., B 201 (2003) 230242.
[3] .., .. .
: . . .: -
, 2004.
[4] Fedorov V.V., Voronin V.V., Lapin E.G. On the search for neutron
EDM using Laue diraction by a crystal without a centre of
symmetry. Preprint LNPI1644, Leningrad, 1990. 36 p.; J. Phys.
G: Nucl. Part. Phys., 18 (1992) 11331148.
[5] .. . XVI
( ). -, 1991,
. 65118.
[6] .., .., .., ..,
.., ..
. 1369, -, 1988. 30 .; , 94
(1988) 371383.
324
325
[7] Alexeev V.L., Fedorov V.V., Lapin E.G., Leushkin E.K., Rumiantsev V.L., Sumbaev O.I., Voronin V.V. Observation of a strong
interplanar electric eld in a dynamical diraction of a polarized
neutron. Preprint LNPI1502, Leningrad, 1989. 14 p.; Nucl. Instr.
and Meth., A 284 (1989) 181183.
[8] .., .., .., ..,
.., .., ..
. , 96 (1989)
19211926.
[9] Fedorov V.V., Kuznetsov I.A., Lapin E.G., Semenikhin S.Yu.,
Voronin V.V. Redoubled eect of a neutron spin rotation in
deformed noncentrosymmetric crystal for the Bragg diraction
scheme. , 80 (2004) 675-679.
[10] Golub R., Pendlebury G.M. The electric dipole moment of the
neutron. Contemp. Phys., 13 (1972) 519558.
[11] .., .., .. . .: , 1966, . 256.
[12] Shull S.G. Neutron spin-neutron orbit interaction with slow
neutrons. Phys. Rev. Lett., 10 (1963) 297298.
[13] Forte M. Neutron-optical eects sensitive to P and T symmetry
violation. J. Phys. G: Nucl. Phys., 9 (1983) 745754.
[14] Baryshevskii V.G., Cherepitsa S.V. Neutron spin precession and
spin dichroism of nonmagnetic unpolarized single crystals. Phys.
Stat. Sol., b 128 (1985) 37987.
[15] .., ..
, . . ,
. ., 8 (1985) 110112.
326
327
[24] Shull C.G., Nathans R. Search for a neutron electric dipole moment
by a scattering experiment. Phys. Rev. Lett., 19 (1967) 384386.
[25] .., .., ., .., .., .
. , 10 (1969) 328335;
.. . .:
, 1982, . 7476.
[26] .. .
3-12747, , 1979. 6 .
[27] .., .., .., ..
. , 74 (2001) 279282.
[28] Fedorov V.V., Lapin E.G., Semenikhin S.Y., Voronin V.V.
The eect of cold neutron spin rotation at passage through
a noncentrosymmetric crystal. Appl. Phys., A 74 (2002) [Suppl. 1],
s91 s93.
[29] Zachariasen W.H. Theory of X-ray diraction in crystals. N.Y.,
Wileg, 1945.
[30] Batterman B.W., Cole H. Dynamical diraction of X-ray by perfect
crystals. Rev. Mod. Phys., 36 (1964) 681717.
[31] ..
. .: , 1974.
[32] . . .: , 1979.
[33] Goldberger M.L., Seitz F. Theory of the refraction and the
diraction of neutrons by crystals. Phys. Rev., 71 (1947) 294310.
[34] .. .
, 7 (1965) 29902994.
328
329
1
1.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.1 . . . . . . . . . . .
1.1.2 . . . . . . . . . . . .
1.1.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.5 . . . . . . . .
1.1.6 . . . . . . . . . .
1.1.7
1.1.8 . . . . . . . . . . . .
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3
7
9
12
14
15
16
20
22
1.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . .
23
28
. . . . . . . . . . .
30
31
2.1 . . . . . . . . . .
2.1.1 . . . .
2.1.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31
36
42
2.2 . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.1 . .
46
47
2.3 . . . 50
2.4 . . . . . . . . . . . .
1. V0 d . .
54
54
331
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. V0
4.
5.
6.
7.
d . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. 1/v . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . .
2.5 . . . . . . . . . . .
2.5.1 . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.5.2 . . . . .
2.5.3 -
56
56
57
60
60
61
.
.
.
.
62
65
67
68
. . . . . . . . . . . .
71
72
3.1
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
72
3.2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
75
3.3 .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
78
3.4 . . . . . . . . .
3.4.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.4.2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
82
87
89
3.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
3.5.1 . . . . . . . . . . 100
3.5.2 . . . . . . . . . . . . . . 106
3.6 .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
3.6.1 .
. . . . . . . . . . . . . . 115
332
3.6.2 . . . . . . . . . . . . . 117
3.6.3 ,
. . . . . 119
3.7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
133
4.1 . . 133
4.2
( ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
- . . . . . . . . . . . . . . . 141
4.3 . . . . . . . .
4.3.1 . . . .
4.3.2 . . . . . . . . .
4.3.3 . . . . . . .
4.3.4 .
4.3.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3.6 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3.7 . . .
4.3.8
( ) . . . . . . . . . . . .
4.3.9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3.10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
143
147
152
154
158
162
165
169
. 175
. 178
. 182
4.4 . . . . . 187
4.5 -. . . . . . . . 191
4.5.1 -
0- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
4.5.2 - . . . . . . . . . 199
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
333
216
5.1 . . . . . . . . . . . . . . 216
5.2 . . . 221
5.2.1
. . . . . . . . . . . . . . . 228
5.2.2 . . . . . . . . . . . . . . . 229
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
239
6.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
6.2 .
. . . . . . . . . . 245
6.3
. . . . . . . . . . . . . 248
6.4 .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
6.4.1 . . . . . . . . . 258
6.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262
6.6 , S =1/2
. . 269
6.7
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272
6.8 . . . . . . . . . .
6.8.1 ,
. . . . . . . .
6.8.2 (Pendellsung) . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
6.8.3
. . 279
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
279
280
280
281
289
334
6.9
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.9.1
. . . . . . . . .
6.9.2
. . . . . . . . .
6.9.3
. . . . . . . . . . . . . . . .
6.9.4
. . . . . . .
6.9.5
.
,
. . . . . . . . . . . . . .
6.9.6
. . . . . . . . . . . . .
291
292
293
300
303
307
312
6.10
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 313
6.11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316
6.11.1
. . . 319
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324
: . .
: . .
020735
188300, .,
. 451, . 150, .-. . 20,9; 30.12.2004 .
6084/16, .