Gaz broda i zagaznice

Gaz (e: draught, draft) je udaljenost od plovne vodne linije do donjeg ruba kobilice. Gaz broda koji se odnosi na
navigaciju je najvei (maksimalni) gaz i predstavlja okomiti razmak od najdublje uronjene toke broda to moe
biti donji rub kobilice, list vijka ili kormila, do neke vodene linije. Poznavanje tonog gaza je neophodno i jedan je
od najvanijih podataka za sigurnu plovidbu. Gaz se obavezno kontrolira za vrijeme trgovakih operacija
(ukrcaj/iskrcaj) a prije odlaska broda on se upisuje u brodski dnevnik.
Razlikujemo gaz na pramcu (Tp), gaz na sredini broda (Ts) i gaz na krmi (Tk). Ako su gaz na pramcu i krmi
isti, kaemo da brod pliva na ravnoj kobilici odnosno da je on even keel. Kad brod vie gazi pramcem nego
krmom kazemo da je pretean a obrnuto, to je ei sluaj, zatean.
Razlika gazova na pramcu i krmi naziva se trim broda. On je pozitivan kad je brod zatean a negativan kad je
brod pretean.
Srednji gaz (Tsr) je aritmetika sredina izmeu gaza na pramcu i gaza na krmi broda te se izraunava izrazom:

Tsr = (Tp + Tk) / 2

Gaz broda oitava se na tzv zagaznicama ubiljeenim na obje strane pramane i krmene statve te na boku broda,
na polovici njegove duljine.

U nekim zemljama upotrebljava se tzv kombinirani sustav odnosno na zagaznicama s jedne strane ubiljeeni su
gazovi po metarskom a s druge po engleskom sustavu.

Zagaznice (e: draught marks)

Metriki sustav oznaavanja gaza

U SI sustavu jedinica (metrikom) obino se gaz oznaava arapskim brojkama. Brojke su visoke 1 decimetar, a
isto toliki je i razmak izmeu njih. Donji rub brojke oznaava onaj gaz koji ta brojka pokazuje.
Engleski nain oznaavanja gaza
U engleskom sustavu jedinica gaz se oznaava u stopama. Stope se biljee rimskim ili arapskim brojkama. Svaka
brojka visoka je . stope, a toliki je i razmak izmeu njih
1 stopa (foot) (1) = 12 palaca (inch)
1 stopa = 0,3048 m = 30,5 cm

1 palac (inch) (1)=0,0254m=2,54 cm

Metriki sustav

Engleski sustav oznaavanja gaza

Brojevi koji predstavljaju gaz izreu se iz tankog lima i navare na predvieno mjesto zagaznica. Ti se brojevi jo
dodatno premazuju kontrastnom bojom radi lakeg i tonijeg oitanja.
Gazovi mogu biti ubiljeeni po metarskom sustavu, engleskom ili kombiniranom sustavu.
U zemljama koje imaju metarski sustav mjera gaz se biljei arapskim brojkama koje su visoke jedan decimetar
(10 cm), a isto toliko je i razmak izmeu njih.
Donji rub brojke oznaava onaj gaz koji ta brojka pokazuje.
U zemljama koje upotrebljavaju engleski sustav mjera gaz se biljei u stopama s tim to se on oznaava
uglavnom rimskim brojkama. Svaka brojka visoka je stope koliki je i razmak izmeu njih. Jedna stopa ima 12
palaca (incha).

Promjena gaza s obzirom na gustou vode

Poznato je da se u brod moze krcati da on uroni do odredjene vodene linije (npr.ljetna teretna linija) preko koje
brod za date okolnosti ne smije uroniti. Na toj liniji brod ima izraunati deplasman ali za morsku vodu.

Nerijetko se deava da brod krca u slankastoj ili ak u slatkoj vodi gdje se specifina teina kree od 1.000 do
1.026.
U vodi manje gustoe brod odreenog deplasmana vie e uroniti nego u morskoj vodi, pa se za tu razliku brodu
doputa optereenje budui e za istu vrijednost izroniti kada ue u morsku vodu vee gustoe.
Slike