Protokoli u neonatologiji

OKSIGENOTERAPIJA
Biljana Pejovi

DEFINICIJA
Oksigenoterapija je metod leenja dodavanjem kiseonika udahnutom
vazduhu.
INDIKACIJE
Hipoksemija (snien parcijalni pritisak kiseonika u arterijskoj
krvi, odnosno smanjen procenat saturacije hemoglobina
kiseonikom).
o Uzroci hipoksemije su:
Respiratorna insuficijencija;
Vensko-arterijski antovi;
Neadekvatan transport i oslobaanje kiseonika;
Neadekvatna sposobnost tkiva i/ili elija da koriste
kiseonik.
o Cilj oksigenoterapije je da se postigne:
Parcijalni pritisak kiseonika u arterijskoj krvi
(PaO2) > 8 kPa;
Saturacija hemoglobina kiseonikom > 90%.
TEHNIKE PRIMENE OKSIGENOTERAPIJE
* Slobodni disajni putevi su uslov za primenu oksigenoterapije, a
ostvaruju se:
o Aspiracijom disajnih puteva;
o Intubacijom;
o Traheotomijom.

Difuzna oksigenoterapija primenjuje se u inkubatoru ako je

potreba za dodatnim kiseonikom do 40%.
Perkutana oksigenoterapija je uzgredan nain primene u toku
difuzne oksigenoterapije.
35

Protokoli u neonatologiji

HOOD oksigenoterapija, primenjuje se kada je potreba za

dodatnim kiseonikom u udahnutom vazduhu 40-60%.
HOOD je ator od klirita, zapremine 0,015 m3, a predvien je
da pokriva samo glavu. Kiseonik je ovlaen i zagrejan i mea se
sa sobnim vazduhom u eljenim koncentracijama.
Koncentracija kiseonika zavisi od protoka:
1
2
3
4
5
6
7-9
10-12
13-15

Protok (flow)
l/min
l/min
l/min
l/min
l/min
l/min
l/min
l/min
l/min

Oksigenacija nosnim kanilama

o Najee se primenjuje kod dece sa CLD;
o Razmatra se i kod bolesnika sa kongestivnom sranom
insuficijencijom ili plunim edemom;
o Tehnika primene:
Kroz jednu nozdrvu se plasira vrh tubusa u
nazofarinks, sve do iznad uvule, a drugi krak se
prikljui na crevo za kiseonik, ili skraen kateter za
hranjenje od 8 FG;
Nazogastrina sonda plasirana kroz drugu nozdrvu
spreava distenziju eluca.
o Hipofaringealna koncentracija zavisi od brzine protoka1
(protok u l/min), kroz nazalnu kanilu:
Protokom od 1l/min postie se koncentracija od 65%
kiseonika u nazofarinksu;
Protokom od 0,5 l/min. koncentracija od 45%
kiseonika.

Ne primenjivati protok vei od 1l/min.

36

% FiO2
40%
45%
50%
55%
60%
65-75%
75-80%
75-80%
80-90%

Protokoli u neonatologiji

Oksigenacija pozitivnim pritiskom

o Usta na usta;
o Reanimacionim (Laerdal) balonom:
Reanimacioni balon sastoji se od glave, tela i
rezervoara.Telo je balon napravljen od elastine
plastine mase i ima zapreminu 60 ml (standard za
novoroene). Pritiskom dva prsta na balon izbacuje
se 15 ml vazduha, a svakim dodatnim prstom jo po
5 ml vazduha.
Na glavi balona nalazi se konektor za tubus prenika
12 mm (standard za pedijatriju), i dodatak za PEEPvalvulu.
Reanimacioni balon poseduje dve vrste glava, a to
su: glava sa ventilom (za ventilaciju intubirane
dece); glava bez ventila (za ventilaciju preko
maske).
Dodavanjem PEEP-valvule na glavu balona
jednostavno se moe ostvariti CPAP metod
oksigenoterapije.
Reanimacionim balonom ostvaruju se sledee
koncentracije kiseonika:
21%
40%
50%
100%

bez prikljuenog kiseonika;

bez konektora i bez rezervoara;
bez rezervoara;
sa rezervoarom.

Oksigenacija kontinuiranim
pozitivnim pritiskom;

Oksigenacija primenom respiratora.

irenjem disajnih puteva

DOZE

100% kiseonik davati samo:

o
o
o
o

Kratkotrajno tokom reanimacije;

Pri aspiraciji gornjih disajnih puteva, najdue 60 sec.;
U toku intubacije;
U terapiji generalizovane cijanoze, do dobijanja rezultata
acido-baznog statusa.

37

Protokoli u neonatologiji

U svim drugim sluajevima oksigenoterapija se sprovodi po

principu 3K:
o Kontrolisana: stalno odreivanje procenta kiseonika u
udahnutom vazduhu;
o Kontinuirana: davanje kiseonika bez prekida i bez naglog
smanjivanja. Smanjivanje FiO2 treba da bude 5-10%
svakog sata;
o Kombinovana: sprovodi se u kombinaciji sa drugim
lekovima ili postupcima.

MONITORING
NEINVAZIVNI MONITORING
METOD
1.

TRANSKUTANI
MONITORING
(Ptc O2)

2.

3.

1.
PULSNA
OKSIMETRIJA

KAPNOGRAFIJA

38

PREDNOSTI
Kontinurani
monitoring
oksigenacije
Istovremeno
oitavanje
preduktalne i
postduktalne
oksigenacije (PPHN)
Neinvazivni
hiperoksi test

Ne zavisi od stanja
koe, i nije potrebna
prethodna kalibracija.
2. Ne oteuje kou.
3. Kod novoroenadi
obolele od CLD
Daje tanije rezultate od
transkutane oksimetrije
1. Kontinuirano merenje
izdahnutog CO2
2. Koristan kod vee
dece sa CLD koja su
na ventilacionoj
potpori
3. Otkrivanje
opstruktivnih apneja

1.
2.
3.

4.
5.

1.

2.

1.

NEDOSTACI
Neprecizan
Toplotno oteenje
Neprihvatljiv kod
preterminske dece
(edem, loa perfuzija).
Neprecizan u oku,
anemiji.
Visoka cena osetljivog
senzora, i servisiranja

Neprecizan, reaguje na
promenu klinikog
stanja (zapuenje
tubusa,apneja)
Ne razlikuje visoke
vrednosti normalnog
pritiska O2 od opasne
hiperoksije

Znaajan mrtvi prostor

Protokoli u neonatologiji

INVAZIVNI MONITORING
TEHNIKA
1.
Umbilikalni arterijski
kateter
3,5 Fr(<1250g),
5 rF(>1250g)

2.
3.

1.
Umbilikalni arterijski
kateter sa Clarkovom
poligrafskom PaO2
elektrodom

2.
1.

Periferni arterijski
kateter

Povremene arterijske
punkcije

2.

1.

2.

Kontinuirani
monitoring PaO2
(zlatni standard).
Redukuje broj
gasnih analiza

1.

Moe se plasirati i
kod starije dece
Koristi se za
kontinuirani
monitoring TA

1.

2.
3.

2.
3.

3.

Lako se dobija
Prihvatljiv u
monitoringu
bolesnika sa CLD
Vrednosti pH, pCO2
su prihvatljive nakon
48-72 h

NEDOSTACI
Ozbiljne
komplikacije
(embolija, tromboza,
ishemija)
Ne moe se plasirati
kod 10-15 %
pacijenata
Mali lumen, este
okluzije
In vivo kalibracija
Uzorak je
postduktalni
Embolija, tromboza,
ishemija
Ne moe se plasirati
u 25-35 % pacijenata
Ne moe se koristiti
za infuzije lekova i
sl.

1.
2.

Hematomi, spazam
Neprihvatljiv
monitoring kod
prevremeno roene
dece na MV

1.

Ne otkrivaju
hiperoksemiju
Nisu prihvatljive u
monitoringu
preterminske dece,
koja su u riziku za
ROP.

Alternativni metod

1.
2.
Arterijalizovani
kapilarni uzorak

PREDNOSTI
Vid kontinuiranog
praenja
oksigenacije
Moe se koristiti za
infuzije tenosti
Kontinuirani
monitoring pritiska

2.

39

Protokoli u neonatologiji

KOMPLIKACIJE:

Nemogue je definisati
oksigenoterapije;

Mogui toksini efekti prolongirane primene i prekomerne

koncentracije kiseonika:
o
o
o
o

bezbedan

nivo

trajanje

Retinopatija preterminske novoroenadi (ROP);

Hronina pluna bolest (CDL);
Nekrotini enterokolitis (NEC);
Poremeaji funkcije drugih organa (krvnih sudova;
CNS-a, miokarda, bubrega, jetre).

LITERATURA

40

1.

Kao LC, Durand DJ, Mc Crea et al. Randomized Trial of

Long-term diuretic therapy for infants with oxygen-dependent
Broncho-pulmonary Dysplasia. J Pediatr 1994; 124: 772-81.

2.

Ramadani R. Dijagnostike i terapijske intervencije u

neonatologiji, Beograd, 2001.

3.

Roberton NRC: Textbook of Neonatology. Edinburgh:

Churchill Livingstone; 1992.

4.

Thompson P, Greenough A: Ventilatory requirements for

respiratory distress syndrome in small for gestational age
infants, Europen Journal of Pediatrics 1992; 151:528-31.