Snnet nkar ve Gayesi

Ali Sair
Bugnlerde birileri dinin temel kaynaklarndan biri olduuna
inandmz, din olduuna inandmz, vahyin bir paras olduuna
inandmz Rasulullah Efendimizin snnetini ekarte etmeye,
reddetmeye alyorlar. Bize Kuran yeter, dinimizi yaamak iin bizim
Allah'n Kitab'ndan baka bireye ihtiyacmz yoktur diyerek,
Rasulullah' ve snnetini silerek, kendilerince bir din icad etmeye
alyorlar. Rasulullah'n Kuran konusundaki anlayn ve
uygulamalarn, yeryznn en hayrl nesli olan onun prlanta
ashabnn, onlardan sonra gelen tabiinin, tebeu tabiinin, mctehid
imamlarmzn ve deerli seleflerimizin Kuranla ilgili anlaylarnn
tmn yok farzederek, onlarn tmnn zerine bir izgi ekerek
kimilerinin salt akllaryla Kuran anlamaya altklarn, bu iddiayla
ortaya ktklarn gryoruz. Bu sapk anlaylar karsnda elbette
Rasulullah efendimizin snnetinin mdafas sadedinde bireyler
sylememiz gerektii kanati ve inancndayz.
slamn temel kaynaklarndan birisi olan snneti reddetme hadisesi
tarihte ilk nce Hicri ikinci yzylda ortaya kmtr. Bu konuyu ilk defa
ortaya atanlar Hariciler ve Mutezililerdir. Hariciler slam toplumunda
karmak istedikleri fitnenin nnde en byk engel olarak Rasulullah
efendimizin snnetini grdler. slam tolmumunda Rasulullah
efendimizin szleri, fiilleri ve takrirleri zerine kurulan bu son derece
salam yap var olduu srece din konusunda ortaya atlabilecek hibir
dnce, hibir akm, hibir felsefe mslmanlar tarafndan kabul
grmeyecek, hibir fitne baarya ulaamayacakt. Onun iindir ki slam
toplumunda kendi batl fikirlerini yayarak toplumu ykmak isteyen
Hariciler ilk nce nlerindeki byk engel olan snnete ynelerek onu
ykmay, o engeli kaldrmay deneyip planladlar. Bunun iin de u iki
iddia zerinde fikirlerini younlatrdlar:
a: Snnetin dinde hibir balaycl yoktur. Dinde mslman balayan
Allah'n kitab'dr. Allah'n Kitab'nn dnda uyulmaya layk baka bir
kaynak, hibir otorite yoktur.
b: Zaten Kuran'n dnda hibir ey Allah tarafndan korunmaya
alnmadndan snnetin, peygamberin hadislerinin doruluunda phe
vardr. phe zerine kesinlikle din bina edilemez. nki hadisler bir
sonraki nesle aktarlken iine pekok yalan yanl eyler karmtr.
Binaenaleyh dinimizi byle pheli, aibeli eylere bina edemeyiz.
1

Allah'n lafzan ve manen konrunmu olan Kitab'nn dnda baka hibir

eye itimad edilemez.
Mutezile de hemen hemen ayn eyleri syledi. Yunan felsefesinin
rnleriyle kar karya gelen bu insanlar bunlar yarglayp
sorgulayabilecek kadar dinlerini yakndan tanyamam olmalarnn
sonucu olarak tamamen aklc olan bu felsefi akmlarn etkisi altnda
kaldlar. Bu felsefi akmlar karsnda aalk duygusuna, yenilmilik
psikozuna kaplan ve inanlar, akideleri sarslan bu adamlar dinlerini,
inanlarn bu felsefi akmlar karsnda tamamen aklc llere uyacak
biimde yeniden yorumlamak, yeniden gzden geirmek tutkusuna
kapldlar. Ama dinlerinde reforma ynelen, akllarna uygun bir biimde
dine ekil vermek cinnetine kaplan bu insanlarn karsna da yine en
byk engel olarak Rasulullah'n snneti knca onlar da tpk selefleri
gibi snnete glge drmeye, snneti reddetmeye yneldiler. Kuran'
bu felsefi akmlar nnde diledikleri gibi yorumlamalarna engel olacak
peygamberin ve onun sahabesinin rnekliliini reddettikleri zaman
nlerinin alabileceini zannediyorlard. O zaman Kuran' istedikleri
gibi yorumlayabilecekler ve kendilerine yepyeni bir din yapabileceklerdi.
Bunun iin u iddiay srarla savundular: "Peygamberin grevi sadece
bize Kuran' getirip ulatrmaktr. Allahn Rasul b grevini hakkyla
yerine getirmitir. Bunun tesinde Muhammed Bin Abdillah olarak
Rasulullah bizim gibi sradan bir insandan bakas deildir. Onun
sylediklerinin ve yaptklarnn bizim iin hibir deeri, hibir
balaycl yoktur. Onun yapp syledikleri sadece kendisini ve kendi
dnemini ilgilendirir. Bizler sadece Kuran'a ynelir onunla amel ederiz."
Snnet hakknda ortaya atlan bu iki fitnenin ikisi de slam toplumunda
hsn kabul grmedi. Muhaddis alimlerimizin ve dierlerinin ciddi
almalar, mmetin vicdannn uyankll sayesinde ok ksa bir sre
iinde her ikiside mmet arasnda kabul grmeden yok olup gittiler.
Kitab' ve snneti tanyan sradan bir mslmann bile peygamberini bir
posta memuru kabul etmesi elbette mmkn deildi. Onun iindir ki bu
mmetin mizac byle samalklar, bu tr bidatleri kabule asla msait
deildir. Nasl msait olsun da? Rasulullah efendimizin mubarek
asrndan balayarak Raid Halifeler, tabiin, mctehid imamlar ve
mmetin fakihlerinin, muhaddislerinin rehberliinde gelierek gelmi
olan bu slami hayat dzenini reddederek gnbirlik kfr dnyann
felsefi akmlarnn etkisi altnda kalarak dinlerini reddedecek deillerdi
elbette mslmanlar...
Ancak uzun yllar kl halinde bulunan bu fitnenin asrmzda yeniden
hortlatlmaya balandn gryoruz. Tpk hicri ikinci asrda olduu gibi
bat karsnda, bat medeniyeti karsnda zihinsel bir yenilgiyi
yudumlam, kafirler karsnda aa-lk kompleksine kaplm kimi
2

insanlarn ayn konuyu bugn gndeme getirmeye altklarn

gryoruz.
Son gnlerde "slam anlamak ve onu hayatmza aktarabilmek iin bize
yalnzca Kitap (Kur'an) yeter. Kurann dnda baka hibir kaynaa
ihtiyacmz yoktur. Zaten bizim dinimizin temel kayna Kurandr"
iddias gndeme getirilmeye, ve dinimizin ikinci temel kayna olan
snnetin dinde hccet olmad ve de snneti ortaya koyan kaynaklarn
doruluundan phe iddialar yaygnlayor. Ne yazk ki tpk ncekiler
gibi ama bu defa bat medeniyeti karsnda aalk psikozuna kaplm
bir ksm insanlar tarafndan batl msteriklerin de etkisiyle Rasulullah
efendimizin dinde temel odak nokta oluu, ya da arii yn reddedilmeye
allmaktadr.
Bu iddialar tpk ncekiler gibi tarih boyunca yan yana giden dinin iki
temel kaynan birbirinden ayrmaya yneliktir. Kuran' snnetten,
snneti Kur'an'dan ayrmaktr. Az evvel de ifade ettiim gibi bu akm yeni
ve tesadfi deildir. Yalnzca Trkiyeye mahsus da deildir. Bunu
gndeme getirenler esasen msteriklerdir. Asrmzda snnete en byk
phe glgesini dren Pr Goldizerdir. Bu adam slam hukukunun
ikinci temel kayna olan hadislerin, Rasulullah efendimizin szlerinden
ok, am bilginlerinin grleri olduunu iddia etti. Hadis diye
kitaplarda yazl olanlar peygambere ait szler deil bir ksm insanlarn
szlerinden ibarettir dedi. Maksad mslmanlar nazarnda deerli bir
mevkii olan snneti sarsmak, Peygamberimiz ve onun snneti
konusunda zihinleri saptrc phe tohumlar atmaktr.
Ayn akmn Hindistanda nce Mehdilik, sonra da Peygamberlik
iddiasyla ortaya kan Mirza Gulam Ahmed tarafndan savunulduunu
gryoruz. Bu nevzuhur adam da, snnete en byk darbeyi vurmalyd
ki, kendi Peygamberliini yutturabilsin. Bunlardan ayr olarak bir takm
modernist yazarlar da bunlarn tilmizi olarak ayn iddiay
savunmulardr. Bu snnet dman modernistlerin iddias yledir:
a: Eer slam anlamada Kur'an kadar Snnet de nemli olsayd, Cenab-
Hakk bunu bize Kur'anda bildirirdi. Biz de Kuran kadar snneti de
anlamaa mecbur olurduk ve Snnete de deer verirdik.
b: Rasulullah'n snnetini, anlayn ancak kendi dnemi ve kendi
toplumu iin geerli kabul etmek lazmdr. Halbuki devir ve artlar
deimitir. Deien asrn artlarna snneti tatbik edemeyiz.
c: Hadisler ok zor artlar altnda toplanmtr. Bunlara yalan karma
ihtimali ok fazladr. Binaenaleyh snneti bir kenara brak-mak
zorundayz. Hatta bu insanlarn genlere; Hadis-lerle kafanz bozmayn
3

diyecek kadar Allah Rasulne saygszlk ederek Kuranc kesilirler.

Temel iddialar bunlardr.
bni Hazm zamannda da hicri 500 lerde kendilerine Kur'anc denen bir
grup zuhur eder. Bunlarn iddiasna gre herey Kur'anda vardr. Hatta
birisi sormu, peki Hz. Alinin sakalnn sk Hz. Muaviyenin sakalnn
seyrek oluu da var m? Ama bunlar bir taraftan Kuranc kesilirken
snneti ekarte etmiler. Bize sadece Kuran yeter, kulluu yaayabilmek
iin sadece Kur'an yeter, onun dnda baka kaynaa ihtiyacmz yoktur
diyerek snneti inkar etmiler. Veya "ite efendim snnetin intikalinde,
sbutunda sphe vardr, bu yzden zaman iinde iine yalan yanl eyler
karm bir eyi delil kabul edemeyiz" diyerek reddetmiler.
Peki hedefleri neydi bu adamlarn? Hedef u: Eer Kurann beyan,
Kurann tamamlaycs ve aklaycs olan hadisler ekarte edilirse
sonunda Kuran da ok rahat ekarte edilebilir. Veya "snnet yani
Rasulullah efendimizin anlay ve uygulamas ekarte edilirse o zaman
Kuran salt aklmzla anlayp dilediimiz gibi bir mslmanlk yaama ve
Kitab' kendi arzu ve heveslerimize gre anlayp yorumlama imkann
elde ederiz" derdi vard adamlarn. Keyiflerine geldii gibi bir din
yaama, din belirleme konusunda hibir kayd-u bend altna girmeme
arzularndan kaynaklanyordu bu iddia.
Bugnkler de hemen hemen buna benzer iddialarla ortaya
kmaktadrlar. Esasen bu iddialarn altnda aklclk, rasyonalizm
yatmaktadr. Yani Kur'an anlamak iin yalnzca akl yeter, bunun dnda
ne snnete, ne de baka bir kaynaa ihtiya yoktur iddias yatmaktadr
bir. kinci olarak da bu iddiann altnda Ashab- Kirama kar gvensizlik ve itimatszlk yatmaktadr. Zira snneti Raslllah'tan szl
olarak bize aktaran Ashab- Kiram efendilerimizdir. Eer bu mevzuda,
hadislerin bize aktarlmas konusunda ashab- kiram efendilerimize
herhangi bir itimadszlk isnad edersek o zaman Kur'an'a da itimad
etmemek gerekecektir. Kuran'dan da phe etmemiz gerekecektir. Zira
Kur'an' yazp, hfzedip, toplayan ve bize ulatranlar da ashab- kiram
efendilerimizdir. Grlyor ki bu iddiann altnda Kur'an' reddetme
sinsi plan da yatmaktadr. Yani bugn snnet diyecekler, bu tuttu mu
yarn Kuran diyecekler. "Kuran'a da itimad edilmez, nki hadislere bir
sr yalan yanl eyler katanlar elbette Kurana da katmlardr"
diyecekler ve dini bitirecekler.
te aa be yukar dnklerin de bugnklerin de demeye
altklar bunlar. imdi bu iddiann sahiplerine peygamberin ne
olduunu, peygamberin kim olduunu, snnetinin bizim dinimizde,
bizim hayatmzda yerinin ne olduunu anlatmamz gerekecektir.
Peygamberin dinde temel odak nokta olduunu, onsuz dinin
4

olmayacan, onsuz mslmanlk olmayacan, olamayacan

anlatmamz gerekecek. Peygamberin kullukta adm adm takip edilmesi
gereken, kendisine tabi olunmas gereken bir mukteda bih olduunu, bir
sve-i hasene olduunu anlatmamz gerekecek. Peygamberin Kuran'n
beyan edicisi, Kuran'n tamamlaycs ve aklaycs olduunu, snnetsiz
Kuran'n anlalamaz olduunu, peygamberin srekli Allah kontrolnde
bir masum olduunu ve Rabbmzn kitabnda kendisine itaat istedii
herbir blmde ayn zamanda peygamberine de itaat istediini, bu
konuda peygamberle Allah'n arasn ayranlarn kafir olduklarn,
peygambere din belirleme, haram ve helal koyma hakknn verildiini,
anlatmamz gerekecek. Kuran'da Rabbmzn anlatmad pek ok
konuyu pek ok konuyu kendisine anlattrarak Rabbmzn peygamberini
dinde nasl ari kldn anlatmamz gerekecek.