MMARIN TESSAT EL KTABI

BLM 6 - KLMA TESSATI

6.1.

ISIL KONFOR

6.5.

6.1.1. Konfora ve Hava Kalitesine Etki Eden

Faktrler

ETL UYGULAMALARDAK SSTEM

TERCHLER

6.6.

BANKA UBELER HAVALANDIRMA-ISITMASOUTMA SSTEMLER SEM KRTERLER

6.7.

SPERMARKETLERDE HAVALANDIRMA VE
KLMATZASYON

6.8.

BE YILDIZLI OTELLER

6.1.2. Isl Konfor Modelleri

6.1.3. Istmada Konfor
6.2.

SSTEM SEM KRTERLER

6.3.

KLMA SSTEMLER

6.4.

6.3.1. Tam Haval Sistemler

6.8.1. Yatak Odalar

6.3.2. Fan Coil Sistemleri

6.8.2. Genel (Sosyal) Hacimler

6.8.3. Servis Alanlar (Arka Alanlar)

AMERKAN SSTEM KLMA UYGULAMASI

6.4.1. yerlerinde Amerikan Sistem Klima
Uygulamas rnei

6.9.

AMELYATHANELERDE KLMA SSTEMNE

UYGUN MMAR ZELLKLER

6.4.2. Konutlarda ve Villalarda Amerikan Sistem

Klima Uygulamas rnei

6.10.

ZEL YAPILARDA UYGULANAN KLMA

SSTEMLERNE AT VERLER

6.4.3. ok Katl Yaplarda Amerikan Sistem Klima

Uygulamas

6. KLMA TESSATI
6.1. ISIL KONFOR
Eer bir mekann hava scakl, nemi, hz ve radyant scakl optimum deerlerde ise ve buradaki insanlar oda scaklnn daha scak veya souk olmasn veya nemin daha
fazla veya az olmasn gereksinmiyorlarsa bu mekanda sl
konfora ulafllmfl demektir.
6.1.1. Konfora ve Hava Kalitesine Etki Eden
Faktrler
Isl konfor ve kapal i hacimlerdeki hava kalitesi afladaki
faktrlerden etkilenir:
a. Aktivitelerinin, giyim kuflamlarnn, kalma srelerinin,
sl ve maddesel yklerinin (rnein koku) ve saysal younluklarnn fonksiyonu olarak odada bulunanlar.
b. Yzey scaklklar, hava scakl dalm, s kaynaklar ve zehirli madde kaynaklarnn fonksiyonu olarak hacmin kendisi.
c. Hava scakl, hava hz ve nemi, hava deiflim oran,
havann safl (koku ve asl maddeler) ve hava hareketlerinin kontrolunun fonksiyonu olarak HVAC sistemi.
Fiziksel ve zihinsel konfor duygusunu etkileyen dier
nemli faktrler akustik ve aydnlatma koflullar ve hacmin
rengi olarak saylabilir ancak burada bu faktrler zerinde
durulmayacaktr.
Aktivite
Bir insan tarafndan yaylan toplam s, sz konusu kiflinin
aktivite seviyesine baldr. Aktivite seviyeleri ve insanlardan yaylan toplam s Tablo 99da verilmifltir.
Giyim
Vcuttan olan s transferi giyilen giysilerin cinsinden etki-

lenir. Tablo 100 giysilerin sl direnleri konusunda fikir vermek zere hazrlanmfltr.
Scaklk
Yaflam blgesinde hava scaklnn ve radyant scakln
ortaklafla etkisi gz nne alnmas gerekir. Bu scaklk oda
operasyon scakl olarak bilinmektedir ve afladaki eflitlikle tanmlanabilir:
tO = 0,5 (ta + tr)
Burada,
tO oda operasyon scakl (C)
ta yerel hava scakl (C)
tr = K . tK bu yerel radyant scaklktr. (C)
K Yzeyle gz nne alnan noktalar olan P ve K noktalar arasndaki grme asdr.
tK yzeylerden her birini ifade eden K numaral yzeyin scakldr. (C)
Yukardaki iliflki afladaki hallerde geerlidir.
- Aktivite seviyesi 1 veya 2 ise,
- Hafif veya orta giyim halinde,
- Oda hava scakl ve trblans msaade edilen aralkta
ise, (Baknz fiekil 101)
- Emisyon oran (yaylan radyasyon enerjisinin yzeylerin
maksimum radyasyon yaymlarna oran), = 0,9
Oda operasyon scakl dflemeden 0,1 metre, 1,1 metre ve 1,7
metre ykseklikte (rnein globe termometre ile) belirlenir.
Yerel radyasyon scaklnn hesabnda, yzey scakl ve
yzey komponentleri grme asna dayal olarak arlklandrlr.
Oda Operasyon Scakl Aralklar
Tavsiye edilen oda operasyon scaklklar aral fiekil
102de apraz taral alanla gsterilmifltir.
Yaz alflmas srasnda yksek dfl hava scaklklar halinde

Aktivite

Aktivite seviyesi

Kifli baflna toplam s yaym 1) 2)

Statik zihinsel faaliyet (okuma, yazma)

13)

120

ok hafif bedensel faaliyet (ayakta durma)

150

Hafif fiziksel faaliyet

270 ve zeri

Orta veya ar fiziksel faaliyet

(W)

1)

Radyasyon, iletim, buharlaflma, taflnmla 22 C ortam scaklndaki toplam emisyon.

Oturma halinde steady-state enerji dnflmnn 1 metabolik birimi: 1 met = 58 W/m2 vcut yzeyi deerindedir.
(nsan yzeyi 1.7 m2 alnmfltr.)
3) Aktivite seviyesi 1 1.2 metre deerine karfl gelir.
2)

Tablo 99. AKTVTENN FONKSYONU OLARAK Kfi BAfiINA YAYILAN TOPLAM ISI
Giysiler

Isl diren (m2K/W)

plak vcut

Hafif yaz giysileri

0.08

Orta giyim

0.16

Ar giyim

0.24
Giysiler iin kullanlan dier bir birim 1 clo= 0.155 m2K/W

Tablo 100. GYSLERN ISIL DRENC

82 ICINDEKILERE DN

fiekil 101. HAVANIN SICAKLIININ VE TRBLANS DZEYNN FONKSYONU OLARAK;

KONFOR BLGESNDE ZN VERLEN MAX. ORTALAMA HAVA HIZI DEERLER

fiekil 102. ODA OPERASYON SICAKLIK ARALIKLARI

ve ksa periyotlar iin ortaya kan yksek sl yklerde oda
operasyon scaklnda bir ykselmeye msaade edilir.
Genellikle odann soutma yk dfl yklerin bir fonksiyonu
deildir. Tam tersine daha ok i yklere baldr. Eer bu
ykler sadece ksa bir peryot iin meydana gelirse, dfl scakln 29Cye kadar olan deerlerinde oda operasyon scakl 26Cye kadar kabilir (fiekil 102de dik taranmfl blge).
Belirli havalandrma sistemleri iin (kaynakta havalandrma
gibi) oda operasyon scaklnn yatay taral alanda, yani 2022C arasnda olmasna msaade edilebilir.
Hava Scaklnn Tabakalaflmas
Hava scakl konusunda kendini iyi hissetme sadece scaklk seviyesi ile ilgili deildir. Ayn zamanda yaflanlan blgedeki dfley scaklk gradyan da bu histe nemli rol oynar.
ICINDEKILERE DN

Bu balamda hava scaklndaki dfley dorultudaki scaklk gradyan 1 metre oda ykseklii baflna 2C deerini aflmamaldr.
Dfleme dzeyinden itibaren 0,1 metre ykseklikte hava scakl 21Cnin altnda olmamaldr.
Radyant Scaklk Asimetrisi
nsanlar kendilerini evreleyen yzeylerdeki farkl scaklklara bal olarak dengesiz snma ve souma etkilerine maruz kalrlarsa, sl konforsuzluk hissederler.
Bunu deerlendirmek iin, gz nne alnan hacim iki blme ayrlacak ve her bir blme karfl gelen radyant scaklklar llecek veya hesaplanacaktr. Her iki ksm arasndaki
blme, en byk scaklk farkllklarn gsteren yzeylerin
konumuna paralel olacaktr.
83

Sonuta konfor hissinin hl devam ettirilebilmesi iin, hesaplanan iki blme arasndaki scaklk farknn belirli deerleri aflmamas gerekir.
Bu snr deerler:
Scak tavan yzeyleri iin, trH1 - trH2 3,5 K
Souk duvar yzeyleri iin, trH1 - trH2 8,0 K
Soutulmufl tavan yzeyleri iin, trH1 - trH2 17,0 K
Scak duvar yzeyleri iin, trH1 - trH2 19,0 K
Bu deerler konfor blgesindeki bir oda operasyon scakl ve hafif veya orta giyimli ve oturan bir insan iin uygulanr. Dier koflullarda flimdiki halde hibir gvenilir
yargya varlamaz.
Hava Hz
Isl konfor asndan zel neme sahip olan bir faktr de yaflam blgesindeki hava hzdr. Hava hzn snrlayan deerler hava scaklnn ve havann trblans dzeyinin bir
fonksiyonudur. Bu deerlerin, yani havann scaklnn ve
trblans dzeyinin fonksiyonu olarak, konfor blgesindeki
izin verilen maksimum ortalama hava hz deerleri fiekil
101den elde edilebilir.
Oda scaklklarnn 20 C ile 22 C arasnda bulunmas durumunda, karflm prensibine dayanan mekanik havalandrma dflnda, hava hzlarnn fiekil 101de verilen deerleri aflmamas halinde (fiekil 102deki yatay taral alan) sl konfor
hl srdrlebilmektedir.
fiekil 101de grlen eriler, eflitli trblans dzey aralklarna karfl gelen, zaman ortalamas olarak, limit hz deerlerini temsil etmektedirler.
Gerekli s ve ktle taflnmnn olabilmesi iin belirli bir
minimum hava hareketi gereklidir. Bu minimum hz s
kaynandaki doal konveksiyon tarafndan gereklendiinden, byle bir minimum deerin belirlenmesine gerek
grlmemektedir.
Eer giysilerin sl direnci 0,032 m2 K/W artarsa veya aktiviteye bal s retimi 10 W artarsa, msaade edilebilir hava hz, yaklaflk olarak hava scaklnn 1 K artrlmasna
karfl gelecek lde artrlabilir. Sabit hava hz halinde, hava scakl buna karfl gelen miktarda azaltlabilir.
Hava hzlarnn llmesinde ynden bamsz l yapan
cihazlar kullanlmaldr. Zaman ortalamasnn llebilmesi asndan da lmenin en az 100 s sreli olmas gerekir.
lmeler yerden 0,1 ; 1,1 ; ve 1,7 metre yksekliklerde yaplmaldr.
Eer hibir lme imkan yoksa trblans dzeyi %40 alnmaldr (fiekil 101deki en alt eri).
Nem
Konfor flartlar iin havadaki nem miktarnn st limiti
11,5 g nem/kg kuru hava ve %65 bal nem fleklinde tarif
edilebilir.
Bal nemin alt limiti ile iliflkili hibir belirli bilgi mevcut
deildir. Bal nemin %30 deeri alt limit olarak kabul edilebilir. Bu deer havann scaklndan afla yukar bamszdr. Belirli durumlarda, arada srada bu deerin altna dfllmesi kabul edilebilir.
84 ICINDEKILERE DN

6.1.2. Isl Konfor Modelleri

nsan aktivite seviyesine bal olarak 100 ile 1000 W mertebelerinde s retir. Aslnda sl konfor hissi bu retilen snn rahata evreye yaylabilmesi ile iliflkilidir. Konfor hissinin devam iin vcut scaklnn ok dar bir aralkta korunabilmesi gerekir. Bu scakln sabit tutulabilmesi ise,
retilen snn evreye transfer edilebilmesi ile mmkndr.
Bu tarif ierisinde sl konforu, bir enerji dengesi olarak modellemek mmkndr. Bu dorultuda eflitli karmaflklkta
enerji dengesi modelleri oluflturulabilir. Gerekten de bu
alanda gelifltirilmifl farkl kabullere dayal ok sayda sl
konfor modeli bulunmaktadr. Burada en basit, fakat mekanizmann temellerini verebilen steady-state enerji dengesi
modeli zerinde durulacaktr.
Steady - State Enerji Dengesi
Vcudun enerji depolama kabiliyeti ihmal edilerek ve vcut
ii ile dfl yzey arasnda scaklk fark olmad kabul edilerek, tek homojen bir cisim iin srekli ve kararl halde
(steady-state) enerji dengesi
M-W= Qsk + Qres = (C + R + Esk) + (Cres + Eres)
fleklinde ifade edilebilir. Burada,
M
= Metabolik enerji retimi, W/m2
W
= Yaplan mekanik ifl, W/m2
Qres = Solunumla verilen toplam s, W/m2
Qsk
= Deri yzeyinden verilen toplam s, W/m2
Cres = Konvektif olarak solunumla verilen s, W/m2
C + R = Konvektif ve radyatif yolla deriden duyulur olarak
kaybolan s, W/m2
Esk
= Deri yzeyinden buharlaflma (gizli s) yolu ile
verilen s,
Eres = Solunumla buharlaflma yolu ile verilen s, W/m2
Bu basit enerji dengesi denkleminde grld gibi metabolik olarak retilen enerjinin ifle dnfltrlemeyen ksm vcuttan dflar atlmak zorundadr. Vcudun sy dflar atma yollar esas olarak solunum ve deri yzeyi olarak
ifade edilebilir. Her iki halde de duyulur ve gizli s biiminde s kayb olmaktadr. Is retimi ve kaybnn bal
olduu faktrlerin incelenmesi ayn zamanda sl konfor
flartlarnn belirlenmesi anlamna da gelmektedir. Metabolik s retimi daha nce incelendii gibi aktivite seviyesi,
cinsiyet, yaflla iliflkilidir. Is kaybetme yollar ise aflada
ksaca incelenmifltir.
Yzeyden Duyulur Is Kayb
Deri yzeyinden olan ortama s geifli giysiler zerinden olmaktadr. Vcuttan bu yola olan s kayb deri yzeyinden
giysilere ve giysiler boyunca iletimle olmakta ve giysi yzeyine ulaflan s buradan konveksiyon ve radyasyonla evreye yaylmaktadr. Her iki yolla olan s geiflini de afladaki
flekilde ifade etmek mmkndr.
C=fcl.hc.(tcl - tc), R=fcl.hr.(tr - tr, ort)
Burada hc konvektif s transfer katsays, hr radyatif s
transfer katsaydr. fcl giysili alan faktrdr. Grld gibi bu yolla s transferinde oda havas scakl ile oday evreleyen yzeylerin ortalama scakl ana parametrelerdir.

Yani sl konfor zerine oda scakl kadar etkili olan evre

yzeylerin scakldr. zellikle bu noktada radyant stmann nemi ortaya kmaktadr. Oda havasnn scakl ve
radyant scakl birlikte ifade iin daha nce verilen oda
operasyon scakl kullanlmaktadr. Oda operasyon scakl cinsinden her iki denklem birlefltirilerek tek bir,
(C+R) = fcl.h.(tcl-tO)
denklemi yazlabilir. Burada oda operasyon scakl to ile
gsterilmifltir. Bu yolla s geiflinde bir baflka nemli faktr
de h katsaysdr. Bu deer esas olarak vcut evresindeki
rzgar hzna baldr. Dolays ile konvektif s kayb asndan bir minimum deer gerekirken, taflnm katsaysnn
ok byk olmas da aflr soumaya (draft) neden olarak rahatszlk yaratr.
Yzeyden Buharlaflma ile Is Kayb
Deri yzeyinden buharlaflma ile s kayb esas olarak deri
zerindeki buhar basnc ile ortam havas buhar basnc arasndaki farka ve deri zerindeki nem miktarna baldr.
Bu terimin formlasyonu daha karmaflktr. Ancak burada
nemli olan buharlaflma yolu ile s kaybnn ncelikle ortamdaki neme bal olmasdr. Ortam ne kadar kuru olursa
buharlaflma yolu ile o denli fazla s kaybetmek mmkndr.
Tam tersine aflr nemli ortamlarda buharlaflma ile (terleme
ile) s kaybetmek ok zordur.
Solunum Yolu ile Is Kaybetmek
Bu yolla s kayb yine solunan havann scaklna ve zgl nemine baldr. Oda havas flartlarnda solunan hava,
yaklaflk vcut scaklnda doymufl hava olarak dflar verilir. Yine solunan hava ne kadar souksa ve ne kadar kuru
ise vcuttan s kayb o denli yksek olacaktr. Ancak burada solunan havann ok kuru veya ok souk olmas rahatszlk yaratr.
6.1.3. Istmada Konfor
Isnma bugn bizler iin doal bir konfor unsurudur. Gnn
her saatinde ve evin her blmnde flartlar tam istenen deerde olmaldr. Bu sl konforun nasl elde edilecei sorusunun cevab ise ok karmaflktr. Konfor yalnzca bireysel
olarak istenen ve mevcut olan oda scaklndan oluflmaz.
Ayn zamanda oday evreleyen yzeylerin scaklklar da
nemlidir. fiekil 103de gsterildii gibi psikolojik hissedilen scaklk her ikisinin aritmatik ortalamasdr. Pratikte yzeyler arasndaki scaklk fark 5 Cden fazla olmamaldr.
Ayn zamanda hava ile ortalama yzey scakl arasndaki
fark 2Cden byk olmamaldr. stenen konfor scakl
20C, oday evreleyen yzeylerin ortalama 19C olan scakl ile 21C olan oda i hava scaklklarnn ortalamasdr. Dfl duvarlarn ve pencerelerin scaklklar bunlarn k-s
geirgenlik katsays deerlerine baldr. Eer dfl duvar
iin k=0,5 W/m2 K deeri salanrsa, dfl hava scakl 15C deerinde bile oda scakl ile duvar yzeyleri arasndaki scaklk fark 2C tutulabilir. fiekil 104de oda havas ve
duvar scaklna bal olarak konfor blgesi iflaretlenmifltir.
Dfl scakln -15C olarak alnmas halinde eflitli k saylaICINDEKILERE DN

r ile hangi i scaklklarda konfora ulafllaca ayrca bu flekilde iflaretlenmifltir.

Istmann kesilmesi durumunda duvarlar ve oda iindeki eflyalar souyacaktr. Bu sl atalet nedeni ile, kesintili bir stma rejimi halinde, ok iyi s izolasyonu bile olsa istenilmeyen scaklklara dfllebilir ve konfordan uzaklafllr. Her 24
saatte bir kereden fazla dflk alflma konumuna gemek
srekli kullanlan hacimler iin anlamszdr.
Istc yzeyler prensip olarak dfl duvarlara yerlefltirilmifl olmaldr. Bylece souk yzeylerin stlmas mmkn olur
ve konfor flartlarna daha kolay ulafllr. Radyatrler yaklaflk
slarnn %75ini konvektif olarak verirler. Yani bu sy
zerlerinden geen havaya aktarrlar. Bu ise souk duvar boyunca ykselen bir hava akmna neden olur (Baknz fiekil
105). Bu g radyatrn i duvarlara yerlefltirilmesi halinde
yok olur. Souk hava afla iner ve btn oday geerek radyatre ulaflr. Bu durumda dflemede souk bir blge oluflur.

fiekil 103. SICAKLIK HSSNE ODANIN TESR

fiekil 104. KONFOR 18C VE 23C HAVA SICAKLII

ARASINDA HSSEDLR. k SAYISI NE KADAR DfiK
SE HAVA SICAKLII DA O KADAR DfiKTR
85

fiekil 105. ODA HAVASI AKIMI RADYATRN

DURDUU YERE GRE BELRLENR
Bu nedenle radyatrler btn dfl duvar boyunca veya hi ol
mazsa btn pencereler boyunca yerlefltirilmelidir.
Merkezi scak sulu kalorifer tesisleri nceleri ok yksek scaklklarda alfltrlrd. Yksek scaklklardaki radyatrler
toz ve kuru hava nedeni ile rahatszlk verici bir ortam yaratrd. Zaman iinde yaltmn artmas ile radyatrlerdeki s
yk azald. Ayn dfl hava scaklklar ve iflletme flartlarnda
daha az radyatr yeterli oldu. Yeni durumda radyatrleri kltmek yerine scaklklar dflrmek daha rahat ve konforlu ortamlar salar. yi izole edilmifl yaplarda eski byklklerdeki radyatrlerde en souk gnlerde bile gerekli su scakl 75C deerini gemez. Artk Almanyada 90/70 sistemler yerine 75/60 sistemleri kullanlmaya bafllanmfltr. Bu
dflk scaklkl stmada radyatr konstrksiyonlarnn da
uygun biimde deifltirilmesi gndeme gelmifltir. 75/60 scak sulu stma sistemleri ile,
- Oda iinde ayn oranda scaklk deiflmez.
- Hava sirklasyonu azalr.
- Blgesel aflr scak ve kuru havann ortadan kalkmas sayesinde daha konforlu bir stma elde edilir.
6.2. SSTEM SEM KRTERLER
Sistem seiminde gz nne alnabilecek pek ok kriter sralanabilir. nem sras mal sahibinin veya satnalmay yapan kiflilerin isteklerine gre deiflebilir. Ancak bunlarn
nemlileri aflada verilmifltir:
1. Konfor
Sistem seiminde belki de en nemli faktr konfordur. Bir
anlamda HVAC tesisat yapmann amac da budur. Dolays
86 ICINDEKILERE DN

ile seilecek sistem, i ortamda beklenen flartlar btn deiflen dfl hava koflullar dahilinde hep belirli deerlerde tutabilmelidir. Bu konfor flartlar arasnda,
- Scaklk,
- Taze hava miktar,
- Ses kirlilii,
- Nem,
- Temizlik (hijyen)
gibi deerler bulunmaktadr.
zellikle son yllarda sl konforun yan sra, i hava kalitesi salanmas gerekli temel faktr olmufltur.
2. Kurulufl Maliyeti
zellikle Trkiye asndan kurulufl maliyeti byk nem
taflmaktadr. Kaynaklarn kstl olmas yatrmcy ou
zaman ucuz yatrmlara yneltmekte ve en nemli kriter
haline getirmektedir. Halbuki asl nemli olan toplam maliyet (life cycle cost) deeridir. Yani sistemin ekonomik
mr iinde ortaya kan iflletme ve yatrm maliyetleri
toplamdr.
3. flletme Maliyeti
Enerji giderlerinin anormal derecede artmas iflletme maliyetlerini n plana karmfltr. flletme maliyeti iinde yakt
(veya enerji) giderleri, servis ve bakm giderleri bulunmaktadr. Yukarda akland gibi ucuz fakat iflletmesi pahal
bir sistem gnmzde yanlfl bir seim olarak ortaya kmaktadr. Sistem verimi en nemli parametredir. Yksek verimli bir sistem, toplam maliyet olarak ok daha ekonomik
olabilmektedir. Dolays ile sistem seiminde gnmzdeki
anlayfla gre en nemli kriter bu olmaktadr.
4. Servis Bakm Skl ve Kolayl
Sistem seiminde nihai kullanc asndan servis ve bakm
skl konforun yada hizmetin sreklilii veya kesintiye
uramas anlamna geldii iin nemlidir. Servis skl ve
kolayl problemsiz bir iflletmede arka planda kald halde, sorun olduunda en nemli olacaktr. Sistem mmkn
olduu kadar basit ve salam olmaldr. zellikle Trkiye
flartlarnda ou zaman kalifiye teknisyen ve profesyonel
servis ve bakm teminindeki zorluklar nedeniyle, karmaflk
sistemler istenildii gibi korunamamakta, zamanla tasarm
flartlarnn ok dflnda ilkel flartlarda alflmak zorunda
kalmaktadr. Bu durumda yksek verim bir tarafa, sistem
temel fonksiyonlarn yerine getiremez hale dflmektedir.
Bu nedenle seilecek sistemlerin basit, az bakm ve servis
isteyen karakterde olmas ok nemlidir. Sistem seerken,
bakm ve servisinin kimler tarafndan yaplaca mutlaka
dflnlmelidir. Servis gereksinimi olan cihazlarn yaflanan
mahallerin dflna monte edilmifl olmasna ve kolay servis
yaplabilmesine olanak vermesine, proje yaplrken zen
gsterilmelidir.
5. flletme Kolayl
Sistemin iflletilmesinin kolayl yukardaki maddeden bamsz olarak dflnlmelidir. flletmenin mmknse kalifiye teknik adamlara ihtiya olmakszn yaplabilmesi
nemlidir.

6. evre Faktr
Gnmzde evre faktr, mhendislik kriterleri zerinde
ve tek baflna belirleyici bir kriter olabilmektedir. Trkiye
hala ciddi evre koruma snrlamalar getirmemifl bir lkedir. Bu nedenle sistem seiminde evre faktr henz belirleyici olmamaktadr. Ancak yakn gelecekte, ileri lkelerde
olduu gibi yakt, akflkan, ekipman ve sistem seiminde
evre daha belirleyici hale gelecektir. Bunun tesinde ikinci
derecede ok daha farkl teknik, ekonomik, ekolojik ve sosyal kriterler saylabilir; bunlar baz hallerde en nemli dizayn flart olabilir.
7. Dier Faktrler
rnein ara mevsimlerdeki geifl kolayl veya sistem performans bu kriterlerden biridir. flyerlerinde, evlerde ve birok yapda ara mevsimde sk sk stmadan soutmaya geifl
(veya tersi) gerekecektir. Hatta byle mevsimlerde baz hacimler stma, baz hacimler ayn anda soutma isteyebilecektir. Bu durumda, sistem seiminde bu, salanmas gerekli bir kriter haline gelmektedir. Ayrca yapnn zellii ve
mimarisi de seimde nemlidir. Bir resim galerisinde veya
bir tekstil klimas uygulamasnda nemin sabit tutulmas birinci flart konumuna gelebilir. Tarihi bir yapda kanal istenmeyebilir. Bir konser salonunda ses, ameliyathanede hijyenik flartlar en nemli kriter olabilir veya da baflnda bir tesiste kesin iflletme gvenlii birinci plana kabilir. Kuru bir
iklimde buharlaflmal soutma prensibi kullanlabilirken, az
su bulunan bir yerde haval kondenser tercih edilmelidir.
6.3. KLMA SSTEMLER
6.3.1. Tam Haval Sistemler
Tam Haval Sistemlerin Avantajlar:
1. Merkezi klima cihaznn, yerleflim alanlar dflnda makine dairesinde tesis edilmesi ve filtrasyon, koku, ses
kontrollarnn ve s, nem kontrollarnn istendii flekilde

daha rahat yaplmasn salar.

2. Boru balantlarnn, drenaj borularnn, elektrik hatlarnn, filtrelerin klimatize saha dflnda olmas, bunlarn bakmn kolaylafltrmasnn yannda; bunlarn ayak altndan uzaklaflmasndan dolay hasar grmelerini de nler.
3. Dfl havann, oda scaklklarndan dflk olduu zamanlarda, soutucu cihazlar devre dfl brakarak, dfl hava
ile soutma olana vardr.
4. Mevsimsel change-over yaplmas ve otomatik kontrol
uygulanmas ok kolaydr
5. Zonlama yaplmas, fleksibilite ve nem kontrolu salamas her mevsim iin geerlidir.
6. Is geri kazanm olanaklarnn kullanlmas imkann
salar.
7. yi bir hava dalm yaplmasna imkan salar.
8. Byk miktar egzost gerektiren tasarmlarda, ok rahatlkla dfl hava temini imkan getirir.
9. Kfln nemlendirme yaplmas uygundur.
Dezavantajlar:
1. Kanal iin de ilave bir ykseklik gerektiinden, binann
ykselmesine neden olur.
2. evre zonlarn stlmasnda kullanld zaman kullanm saatleri dflnda da, fanlarn alflmasn gerektirir.
3. Kanallarda hava balansnn yaplmas zor bir ifllemdir.
4. evresel zonlardaki stma, hava ile yaplmas halinde,
sulu sistemlere nazaran daha ge emre amede olur.
5. U elemanlara ulaflmak iin braklacak mdahale kapaklar, mimari, dekorasyon sorunu yaratr.
6. soutma yknn fazla olmas, daha byk hava miktarlar gerektirecektir. Neticede mimarla birlikte fazlaca
alflmak gerekecektir.
Sabit Haval Tek Kanall Tek Zonlu Sistemler (fiekil 106)
En basit, tek bir zona hizmet eden, scaklk kontrollu bir sistemdir. Dikkatli bir dizayn ile, sistemin hizmet ettii hacmin

fiekil 106. TEK KANALLI SSTEM

ICINDEKILERE DN

87

scaklk ve nem kontrolu ok gzel yaplabilmektedir. Sistem istenildiinde, komflu sistemlere zarar vermeden durdurulabilir. Sisteme egzost fan ilavesiyle, ara mevsimlerde uygun dfl scaklklarda, dfl hava ile soutma yapmas salanabilir. Dnfl-egzost fan kullanlamazsa (sabit dfl hava alflma durumunda) bu olanaktan yararlanlamaz.
Reheat sistemde, fiekil 107 hava miktar, maksimum soutma yknn karfllanmasna gre seilir. Soutma yknn
azalmas halinde, azalan yk miktar kadar s, reheat serpantin vastasyla eklenerek, oda scaklnn sabit tutulmas temin edilmektedir. Hava miktar, birden ok mahal olmas halinde her odann max. hava debileri toplanarak bulunur.

Soutma yk ise blok ykdr. Yani, max. yk saatinde

oluflan her odaya ait, o saatteki ykler toplamdr.
Reheat Sistem Avantajlar:
Odada istenen flartlar, hassas bir flekilde gereklefltirilir. Laboratuarlarda (yksek egzost miktar olan yerlerde) hastanelerde, ameliyathanelerde, youn bakm nitesi olan yerlerde
kullanlr.
Dezavantajlar:
ok pahal bir iflletme gideri vardr. Konfor uygulamalar
iin baz enerji ynetmeliklerine aykrdr.
ift kanall sistemlerde, (fiekil 108) merkezi santralde soutulan ve stlan hava, iki kanal ile mahallere gnderilmektedir.

fiekil 107. REHEAT SSTEM

fiekil 108. SABT HAVA FT KANAL

88 ICINDEKILERE DN

Burada her odada veya zonda, scak ve souk hava karflm

valfiyle karfltrlp istenen mahal flartlar temin edilebilir.
Deiflken Hava Debili Haval Klima Sistemleri
(VAV Sistemleri)
VAV sistemlerinde (fiekil 109) odaya beslenecek hava bir
merkezi santralda flartlandrlr (stlr veya soutulur) ve
orta basnl bir kanal sistemi ve VAV kutular yardm ile
odalara beslenir. Santral kflndaki hava flartlar sabittir.
Odaya verilen hava miktar VAV kutular vastasyla deifltirilerek deiflken ykler karfllanr. Yaz - kfl btn yl boyunca santral kflnda hava yaklaflk 16 C mertebesinde
sabit bir scaklktadr. Soutma gerekiyorsa odaya bu hava
flenir. Soutma ihtiyac azaldka, flenen hava da azaltlr. Ara mevsimlerde ve kfln soutma grubunun alflmasna gerek yoktur. Dfl hava scakl dflkse, damper ayar
ile dflardan daha fazla souk hava alarak bedava soutma
yapmak mmkndr. Istma ihtiyac doduunda, VAV kutusu kflndaki stc devreye girerek istenen scaklkta bir
havann odaya flenmesi salanr. Bu stc tercihen elektrikli stc olmaldr. Ancak uygulamada VAV kutusundaki
stma amacyla scak su serpantinleri de kullanlmaktadr.
Scak su ile stma, tercih edilmemesi gereken problemli bir
uygulamadr.
VAV kutular beslenen souk hava miktarn odadan ald
kumanda ile ayarlayarak odann soutma ykn dengeler.
Btn sistemde hava kslrsa, besleme kanalndaki bir basn sensr yardm ile santraldaki beslenme fan debisi
azaltlarak kanallardaki basn sabit tutulur. egzost fan debisi ise besleme fanna bal olarak deifltirilmektedir. VAV
sisteminin baflarl uygulanmas iin seilecek menfezin byk nemi vardr. Menfezler, genifl aralkta deiflen beslenme havas debisi flartlarnda, odada ideal hava datmn yapabilmelidir. Adi menfezlerle dflk debilerde odada istenilen hava hareketi ve karflm salanamaz ve souk hava dflmeye bafllar. Bunun iin deiflim oran yksek, yksek indksiyon oranlarn devam ettirebilen, hzl hava karflm ve
iyi bir sirklasyon salayan tipler seilmelidir.
Sistemin Avantajlar:
1. flletme maliyeti ve enerji gideri sabit debili konveksiyonel sisteme gre azdr.

2. ok zonlu sistemlerde baflar ile kullanlabilir.

3. Yksek sl konfor salar.
4. Esnek uygulanabilme ve yerlefltirilebilme kabiliyeti
vardr.
5. Kullanlabilir dfleme alan oran yksektir.
6. Sistem hava dengelemesini kendi kendine yapabilmektedir.
7. Deiflen yklere etkin bir biimde cevap verir.
8. Bina otomasyon sistemine balanabilir.
9. Sistem sessizdir.
Dezavantajlar:
1. Yatrm maliyeti daha yksektir.
2. Deiflen yke bal olarak dfl hava oran deifltirilemediinden, dflk yklere yeterli taze hava beslenmesi
problem olmaktadr.
3. Belirli bir asma tavan ykseklii gerektirir.
6.3.2. Fan Coil Sistemleri
Srf sulu fan coil sisteminin pek ok uygulama yeri bulunmaktadr. Bilhassa ok odal binalarda, kanal istenmemesi
halinde seilecek bir sistemdir. Fan coil sistemi, gizli s yk yksek olan tatbikatlar iin kesinlikle kullanlmamaldr.
Sistem, otellerde, motellerde, hastahane ve alak tavanl ofis
binalarnda kullanlmaktadr. niteler cam nne konulabildii gibi dolaplarn zerine, asma tavan iine veya dfleme
iine konulabilmektedir. Fan coil sistemi 2 borulu ve 4 borulu olmak zere ikiye ayrlr.
ki Borulu Sistem (fiekil 110)
2 borulu F.C. mevsime gre sistemi ya str, ya soutur.
Yksek binalarda, duvarlara delik alarak taze hava alnmas tavsiye edilmez. Rzgarla veya infiltrasyonla hava miktar deiflecektir.
Avantajlar:
1. Her oda bamsz kontrol edilebilmektedir.
2. Her odadaki hava sirklasyonu sadece o odaya zg
olup, dier odalarn havas birbirine karflmamaktadr.
3. Pencere altlarna konulmas daha uygundur.
(Oteller hari)
4. Mevcut binalara klimatizasyon yaplmas halinde, genelde boru ekmek kanal ekmekten kolaydr.

fiekil 109. TEK KANAL VAV

ICINDEKILERE DN

89

Dezevantajlar:
1. Btn sulu sistemler, dier haval sistemlere nazaran daha ok bakm gerektirirler. stelik bu bakm ifllemi, kullanm alan iinde yaplmaktadr.
2. Kondens tavalarnn ve borularnn zaman zaman ykanmas gerekir.
3. Hava filtreleri ska temizlik ister.
4. Vantilasyonun, ounlukla, dfl duvar zerindeki, delikten, pencere atlaklarndan olmas halinde, rzgar durumuna gre enfiltrasyon miktar deiflir.
5. Yazn bal nem miktar fazla olmamaktadr. Bilhassa
iki yollu oransal kontrol kullanlrsa, nem kontrolu
gleflir.
6. Ara mevsimlerde istenen konforu (sabah stma, leden
sonra soutma gerektiinden) salayamazlar.
7. Ses problemi, yllar iersinde artarak sorun olabilir.
niteler, pencere nne konulmas halinde genellikle 6

metre derinlie kadar bir sahay kapsayabilmektedirler.

Genelde su girifl scakl yazn 7 - 10 C arasnda seilir, su miktar deifltirilerek kontrol salanr. Kfln su
miktar genelde deifltirilmez, fakat su scakl dflrlr. ok cepheli binalarda, su miktar tayininde, diversite dikkate alnabilir. Kolon aplamalarnda diversite dikkate alnmamaldr. Sekonder pompa devaml alflmaktadr ve bu pompay seerken ok dik karakterli eriye
sahip olmamasna dikkat etmek lazmdr . Su hz 3 m/s
den yksek olmamaldr.
Drt Borulu Sistem (fiekil 111)
4 Borulu sistemde souk su gidifl, souk su dnfl, scak su
gidifl, scak su dnfl olmak zere 4 boru mevcuttur. Terminal nitelerde, genelde biri stc biri de soutucu olmak
zere 2 ayr serpantin mevcuttur. Primer taze hava btn yl
boyunca sabit scaklkta kalacak flekilde, bir santralde hazrlanarak kanallarla odalara beslenir. Primer hava iin veya

fiekil 110. 2 BORULU SSTEM

fiekil 111. 4 BORULU SSTEM

90

ICINDEKILERE DN

sekonder su devrelerinde zonlama yapmaya gerek yoktur.

2 Borulu sistemle mukayese edersek:
1. 2 borulu sisteme nazaran ok fleksibil ve yk deiflikliklerine ani cevap veren bir sistemdir.
2. flletmesi ok basittir.
3. Yaz kfl change-over yaplmasna gerek yoktur.
4. Verimlilii fazla, iflletme masraflar az, fakat ilk tesis fiyat ok fazladr. Dizaynda dikkat edilecek hususlar:
1. Ters dnfll boru (eflit diren) sistemi uygulanrsa sistemin balans edilmesi kolay olur.
2. Genelde, unitelerdeki basn kayplar 3 mss gibi yksek
tutulursa balans daha kolay salanr.
3. Scaklk dflm kk tutulursa balans daha rahat olacaktr.
4. Borularn izolasyonu (terlemeyen sistem dizaynlarnda)
gerekmeyebilir. Ama izole etmekte gene de yarar vardr.
Cihaz girifl kfllar vanalarla kesilebilmelidir. Vanalar
tavan zerine alnrsa bunlarn izolasyon derdinden kurtulunur. Kolonlar zerinde kesme, boflaltma, ayar vanalarnn olmas ok gereklidir.
5. Terlemeyen serpantin dizayn yaplmflsa, drenaj borusu
kullanlmayabilir. Fakat otel ve apartmanlarda drenajn
mutlaka ekilmesi gerekir.
Primer Haval Fan Coil Sistemi
nsanlarn ihtiyac olan dfl taze hava bir primer hava santralnda hazrlanr. Bu cihaz dfl havay iklimlendirerek, kanallarla ya fan coillere gndermekte veya odaya dorudan flemektedir.
Endksiyon Sistemleri (fiekil 112)
Endksiyon sistemi ok katl binalarn evre odalarnda,
ofis binas, otel, hastane, apartman, gibi ok odal binalarda
kullanlrd. Gnmzde endksiyon sistemler artk pek kul-

lanlmamaktadr. Yksek binalarn klimalandrlmasnda

minimum flaft gerektiren bir sistemdir.
Avantajlar:
1. Az yer gerektirmesi (tam haval sistemlerin aksine, duyulur s yknn byk miktarnn su ile karfllanmasndan dolay)
2. Her odann bamsz kontrolu mmkndr..
3. Minumum servis (fan motoru yok)
4. Merkezi nem alma ve olduka kk bir merkezi sistem.
5. Odalarda fan olmamas.
Dezavantajlar:
1. Change-over ifllemi benzerlerine gre daha problemlidir.
2. Kontrol daha kompleksdir.
3. Sekonder hava devresi zerinde filtre gereklidir.
4. Primer hava devresini kapatmak mmkn deildir.
5. Oda nem miktarn ayarlayabilmek iin, primer su devresinde dflk bir scaklk gerektirmektedir.
6. egzost hava miktar ok olan yerlerde uygulanamaz.
7. Genelde tesis edilmeyen drenaj borusunun olmayfl, aflr insan yknde veya penceresinin ak kalmas halinde, nemli zararlara sebep olabilmektedir.
8. Terminal nitelerindeki basn kaybndan dolay, enerji
sarfiyat fazladr.
6.4. AMERKAN SSTEM KLMA UYGULAMASI
Bu sistemde:
a. Istma; cam altna monte edilen stclar ile yaplmaktadr. Kfln cam yzeyinden souyarak aflaya inen hava
stclar zerinde snarak yukarya doru ykselir.
- Cam nlerine termostatik radyatr valfi monte edilmifl
radyatrler (veya termostatik kontroll elektrikli stclar) yerlefltirilir.

fiekil 112. ENDKSYON

ICINDEKILERE DN

91

- Radyatrlerde snan hava yukar doru doal sirklasyon ile ykselir. Scak hava ortam havasna gre daha hafiftir. Bu nedenle yukarya doru kendiliinden ve
sessizce ykselerek, ortam souk radyasyon etkisinden
koruyan, bir scak hava perdesi oluflturur ve en iyi stma
konforunu salar.
- Termostatik vanalar ile ortam scakl istenilen deerde hep sabit kalr. Ortam scaklnnn sabitlenmesi
konfor ve yakt ekonomisi salar.
- Kfln ortam havas scakl arttka, nem oran da
azalr. Nem oran azaldka da grip olma riski artar. Termostatik vana kontrol, dolayl olarak odadaki nem orannn da kontrol edilmesini salayarak salkl bir ortam
hazrlar.
- Radyatrlere scak su; dfl hava scaklna gre kazan
suyu scakln ayarlayan kontrol panel (Ecomatic panel) ile alflan kalorifer kazanndan gnderilir. Termostatik vanalar bu nedenle ani s yklerini (gnefl flnlar,
ieriye ok sayda insan girmesi vb.) dengeler.
- Istclar (radyatrler) cam altna olabildiince yaygn
olarak yerlefltirilmelidir. Genifl tip radyatrler yerine, dar
tip radyatrler tercih edilmelidir (tekli Alurad radyatr
gibi). PKKP tipi panel yerine PK veya P tipi panel radyatr kullanlmaldr.
- Radyatrlerin hafif ve su hacminin az olmas da otomatik kontrol kolaylafltraca iin, yakt ekonomisine
katkda bulunacaktr.
b. Havalandrma ve Soutma
Havalandrma ve soutma kanal tipi split klima cihazlar ile yaplr. Taze hava, klima cihaznn arkasndan dflarya alan bir hava kanal yardm ile alnr (hava kanal zerine damper monte ediniz) veya bir booster fan (hz
anahtar ile devri kontrol edilen) yardm ile klima cihaz emifline gelir. Dnfl havas ile taze hava karfltrlarak
filtre edilir. Yazn soutularak hava kanallar yardm ile
ortama ulafltrlr.
- Klimatize edilen hava ortama tavandaki anemostatlar
veya aln menfezleri ile verilir. Yeterli sayda anemostat
(veya menfez) kullanld iin; hava ortama homojen
bir flekilde datlr ve en iyi konfor salanr.
- Uygun kesitlerle hava datld iin ortamda tam bir
sessizlik salanmaktadr.
- Egzost ise, ayr aspiratr ile yaplmaktadr. egzost havas varsa depo, kapal garajlara; Adana, Antalya gibi
blgelerde asansr makine dairelerine (ok scak havalarda termik atmasn nlemek iin) atlye hacimlerine
flenerek; bu hacimlerin az da olsa, stlmas ve havalandrlmas ilave bir bedel demeksizin salanmaktadr.
Ayrca bu hacimler (+) basnta tutularak tozdan arndrlabilir. Bu tip hacimler yoksa, veya ok ters tarafta kalyorsa egzost havas kondenserlerin zerine atlarak,
kanal tipi split cihazlarn verimleri arttrlabilir.
- Kat ykseklii =2.6 metre olan hacimlerde bir anemostatdan ortama verilen hava miktar = 7500 Btu/h ka92 ICINDEKILERE DN

pasitesinde olmaldr. 10.000 Btu/h deerini aflmamaldr. Daha fazla kapasitede hava verilirse, ortamda ideal
hava dalm gerekleflmez, hz artar, souk blgeler
oluflur ve konfor bozulur. Kat yksekligi 15 metre olan
bir sergi holnde ise; bir anemostatdan 50.000 Btu/h kapasitesinde hava verilebilir.
- Duvar veya cam tipi split klimalarda duvardan yani tavana gre daha da alt seviyeden ortama 12.500 - 18.000
- 24.000 Btu/h gibi ok yksek kapasitede hava verilmesi, bu cihazlarn altnda veya yaknnda oturanlarn hasta olma riskini arttrmaktadr. Duvar tipi split klimada
havalandrma imkan yoktur. Ayrca ses problemi oluflmaktadr. Salon tipi cihazlarda ise souk hava hacme tek
bir noktadan verilmekte ve genelde konfor asndan en
kt uygulama rneklerinden birini oluflturmaktadr. Bu
durumu kalorifer tesisat yapmak yerine, byk bir soba
ile stma yapmaya benzetebiliriz.
- Kanal tipi split klima cihazlar ile hava ortama homojen olarak datld iin, ortamda hava hareketi ve ses
hissedilmeden ideal konfor salanmaktadr. Havalandrma ise 12 ay yaplabilmektedir.
Amerikan Sistem Klimann Avantajlar
1. Konfor
- Hava dalm homojen yapld iin, rahatsz edici hava hareketleri oluflmaz.
- Sessiz bir ortam salanr.
- Istma cam altndan yapldndan, souk havada, ortamda souk radyasyon etkisi oluflmaz. Ortam scakl
dfl hava kompanzasyon panelli alflan kazan ve termostatik radyatr valfleri sayesinde sabit kalr.
- Souk hava ise tavandan verildiinden, aflaya inerken
ortam havas ile karflr ve ideal datm salanr.
- Yazn kanal tipi klima cihazlar nemi ald iin, ortamda ideal hava flartlar oluflur.
- Ortama ihtiya kadar taze hava verilir ve egzost edilir. Ortamda sigara duman (veya kokusu) kirli hava
oluflmaz.
- Ortama verilen taze hava, egzost edilen hava miktarndan biraz daha fazladr. Bu flekilde ortam (+) basnta tutulur. Kap ve doramalardan fazla hava dflarya karlr. Ortama toz girmesi nlenir. Tozdan arndrlmfl ortamda temiz hava konforu artrr, tozun getirdii problemlerden (bilgisayar arzalar, sk sk toz alma ihtiyac,
masa, mobilya gibi malzemelerin toz alnrken izilmesi, hallarn mrnn ksalmas vb.) ok byk oranda
kalmfl olur.
2. flletme Kolayl
- Amerikan sistem klima tesisatn sekreterler veya bro
alflanlar iflletir. Ayrca bir teknisyene ihtiya duyulmaz. Kalorifer sistemi haftann her gnne ayr ayr
programlanr. rnein kfln sabah saat 8.30da ortam
scaklnn 20C olmas isteniyorsa, Ecomatic panel
dfl hava scakln lerek kazan nceden alfltrp
(souk havalarda daha da erken alfltrr) 8.30da 20C

3.

4.

5.

6.

7.

oda scakl flartn salar. Pazar gn alflmayan binalarda, pazartesi sabah kazan otomatik olarak daha
erken alfltrp 8.30da 20C oda scakl flartn yine
salar.
Soutmada ise istenen scaklk digital termostat zerinde kolayca seilir.
flletme Esneklii
Ara mevsimde (Nisan, Mays, Ekim, Kasm aylar gibi)
sabah stma sistemi, len saatlerinden itibaren otomatik olarak soutma sistemi alflabilir. flyerlerinde fazla
mesai saatlerinde (akflam veya hafta sonu gibi) ise sadece birka oday soutmak (kfln da heat pump ile stmak) mmkndr. Flexibilite ve ekonomi salanr. Evlerde ve villalarda ise; gndz salon, gece yatak odalar
soutularak ekonomi salanabilir.
Servis Kolayl
Sistem elemanlar arza yapma riski olmayan basit ve
uzun mrl cihazlardan seilirse, servis ihtiyac; ylda
bir defa genel bakm yaplmas ve blgeye gre ayda veya birka ayda bir defa filtre temizliinden ibarettir. Servis gereksinimi olan cihazlarn says klasik sistemlere
gre daha az sayda olup, belirli hacimlere toplanmfltr.
Servis ok kolay yaplr ve servis sonras iz brakma riski oluflmaz. Yaflam mahalleri ierisinde servis gereksinimi olan cihazlar yoktur.
flletme Maliyeti
Istma cam altndan, soutma ise tavandan yapld iin
s transferi ideal flekilde yaplr ve enerji gereksinimi en
aza indirilir. Esnek bir sistem olduu iin iflyerlerinde
mesai saatleri dflndaki kullanmda binann kk bir
blm stlp soutulur ve enerji tasarrufu salanr.
Konutlarda ise istenirse gndz salon, gece yatak odalar ayr ayr soutulabilir.
Kurulufl Maliyeti
Kurulufl maliyeti klasik sistemlerden daha ucuzdur. %20
ile %60 orannda daha ucuzdur.
nemli Not: Kfln taze havann stma ihtiyac, kanal tipi heat pump split cihaz kullanlmas halinde (taze hava
ihtiyac %10 ila %30 arasnda ise) bu cihaz ile karfllanr. Kazan kapasitesini hesaplarken, taze havann stma
yk eklenmez.
mr
Sistem elemanlar ok uzun mrl olup, kaliteli cihazlarn kullanlmas halinde ekonomik mr 20 yldan daha fazla olabilmektedir.

6.4.1. flyerlerinde Amerikan Sistem Klima Uygulamas

rnei
Amerikan sisteminin baflar ile uyguland ofis yaps rnei fiekil 113 ve 114de gsterilmifltir. Ak tek hacim olan
showroom, blmeli ofis odalar ve byk seminer salonu gibi farkl karakterlerde hacimlerin bulunduu 4 katl bu ofis
binasnda 8 adet kanal tipi split klima cihaz kullanlmfltr.
Her katta 2 adet olarak dzenlenen 50.000 Btu/h kapasiteli
ICINDEKILERE DN

hava kanall split cihazlarn zerindeki ii akustik izoleli

galvaniz sacdan yaplmfl kutuya (plenum) verilmektedir ve
eflit dirence sahip ok sayda kanal ile datm yaplmaktadr. Bylece kanal ap kk tutulabilirken (en az asma tavan ii ykseklie ihtiya duyuluyor) dengeli bir datm da
salanmfl olmaktadr. Cihaz yerleflimi ve kanal datm
yaklaflk simetriktir. Cihaz saysna bal olarak sistemde 8
zon yaratlmfltr. Normal alflma flartlarnda yaklaflk %20
taze dfl hava beslemekte ve ayn oranda hava asma tavan
iinden egzost edilmektedir.
Istma ise scak sulu bir sistemle temin edilmektedir. Sistemde Alurad radyatrler kullanlmfltr. Her biri radyatr giriflinde termostatik vana bulunmaktadr. Bylece farkl zonlarn, farkl snma ihtiyalarna cevap verebilmektedir. fiekil
113de ofis kat plan grlmektedir. fiekil 114de ise yaklaflk 100 kifli kapasiteli seminer salonu zm verilmifltir.
Amerikan sistemin alternatifi olarak dflnlebilecek 2 borulu fan coil sistemleri ile bu sistemin karfllafltrlmas Tablo 115de verilmifltir. Tablo 116da ise sistemlerin maliyetleri karfllafltrlmfltr.
6.4.2. Konutlarda ve Villalarda Amerikan Sistem Klima
Uygulamas rnei
Villa uygulamalarnda at arasna yerlefltirilecek cihazla
at katn ve onun altndaki yatak odalar katn soutmak
ve havalandrmak mmkndr. Bu uygulamada asma tavan yaplmas gerekmez. Sistem perspektif olarak fiekil
117da grlmektedir. Bodrum katna yerlefltirilecek cihazla da onun zerindeki salon kat soutulur. fiekil 118 ve
119de ayn villann kat plan projeleri verilmifltir. Burada
scak sulu stma ksm verilmemifltir. Bu sistemde gn
iinde genelde salon kat, geceleri ise yatak odas kat kullanldndan klimalar farkl scaklk ve zamanlarda alfltrlarak hem zon kontrol yaplmfl, hem de enerji tasarrufu salanmfl olur. Yl boyunca soutmaya stanbulda
3-4 ay ihtiya duyulur. Havalandrma ihtiyac ise 12 aydr.
Bu sistemde 12 ay boyunca havalandrma yaplabilmesi
nemli bir avantajdr.
6.4.3. ok Katl Yaplarda Amerikan Sistem Klima
Uygulamas
Yukarda anlatlan sistem tek katl veya az katl yaplarda
uyguland gibi, ok katl yaplarda da uygulanabilir. Bu
ynde yurtdflnda yaplan uygulamalar vardr. ok katl yaplarda bu sistemin yukarda anlatlan avantajlar arasndaki
esneklik zellii ne kmaktadr. Sistem kat baznda kiralanan veya satlan byk ifl merkezleri iin ok uygundur. Yerleflim srasnda yaplacak blmelere uygun olarak anemostat
yerleri ayarlanabilir. Enerji giderlerinin paylaflm problem
teflkil etmez. Kat kat yerleflim yerine, btn bina tek bir firmaya ait olsa, mesai saatleri dflndaki ksmi kullanmlara en
iyi cevap veren sistem budur. Personelin bulunmad yerler
gereksiz yere stlp soutulacaktr.
ok katl yaplarda daha ziyade giydirme cephe sz konusu93

fiekil 113. AIK OFS AMERKAN SSTEM KLMA UYGULAMASI

94 ICINDEKILERE DN

fiekil 114. 120 kcal/h SEMNER SALONU KLMA UYGULAMASI

ICINDEKILERE DN

95

Tablo 115. AMERKAN SSTEM KLMA (ISISAN GOODMAN KANAL TP KLMA+TERMOSTATK VALF
KONTROLL RADYATR SSTEM) LE FAN COL SSTEMN KARfiILAfiTIRMASI
Karfllafltrma
Kriteri

Amerikan Sistem Klima (Issan Goodman

Kanal Tipi Klima+ Termostatik Valf Kontroll
Radyatr ile Istma Sistemi)

Fan Coil Sistem

Havalandrma
Yetenei

a- Havalandrma ihtiyacn ek nlem olmakszn ok

baflarl bir flekilde karfllamaktadr.
b- Kanal tipi klimann emifl azna taze hava
balants yaplarak ; hacme kfln stlmfl yazn
soutulmufl, konfor flartlarnda temiz taze hava,yazkfl filtre edilmifl olarak ortam havasyla karfltrlarak
verilir. Ek bir sisteme gerek duyulmaz.
c- Cihaz saysnn fazla olduu binalarda ise ;
istenirse Tm cihazlarn taze hava balantlar tek
noktadan yaplr ve bu noktadaki bir filtreden geirilip
cihazlara datm yaplrsa cihaz filtrelerinin
temizlenme periyodu uzar, servis ihtiyac azalr.
d- Ortamda art basn oluflaca iin camlardan
ieriye hava szmas nlenir. Bylece ortam tozdan
arndrlr. Temizlik ihtiyac azalr, hal ve eflyalarn
mr uzar , salkl bir ortam oluflur.

a- Ayn flartlarda havalandrma yaplmas iin ayr bir

taze hava klima santrali ve kanal sistemi
kullanlmaldr. Bu sistem btn binaya hitab eder ve
zonlama imkan yoktur. Bu kanal sistemi ek bir
yatrm, iflletme maliyeti, yer kayb, arza riski getirir.
b-Taze hava iin daha basit zm olarak dfleme
tipi Fan coil cihazlarnn arkasndaki duvardan dfl
hava balants yapldnda ise; tesisatta donma
riski oluflur, filtreler ok ksa srede tkanr, servis
ihtiyac daha da fazla olur. Bu ifl genellikle ihmal
edildiinden fan coil eflanjr yzeyleri tkanr ve fan
coiller grev yapamaz. Ayrca bu taze hava
balantlar hem binann dfl cephesindeki grnm
bozar hemde ses kprs oluflturur.

Fan coil sisteme gre %25 - %50 daha ucuzdur.

Daha pahaldr.

Taze Hava
Alma mkan

lk Yatrm
Maliyeti

Istma Konforu a- Istma termostatik radyatr vanas taklmfl ve

cam nne yerlefltirilen radyatrlerle yaplr. Bu
sayede esas s kaybnn olufltuu cam yzeylerinde
souyarak afla dflen hava radyatrlerde snarak
yukar trmanr ve bylece cam nlerinde bir tr s
perdesi oluflturulur. Bu en konforlu stma sistemidir.
b- Ortamda hava hareketi oluflmaz, konfor dflmez
c- Camlarn souk yzey etkisi engellenir, konfor
artar.
d- Sisteme nemlendirici ilave etmek imkan vardr.
Bu durumda ortamdaki hava kurumaz, salkl bir
ortam salanr.

a- Yer tipi fan coil kullanlrsa stma konforu

salanabilecek, soutmadaki konfor ise bozulacaktr.
Tavan tipi fan coildeyse bu tersine olacak, bu kez
stma konforu ktleflecektir. nk stmann alt
kottan, soutmannsa tavan kotundan yaplmas en
iyi zmdr.
b- Ortamda hava hareketi oluflur. Bu da insanlarn
daha souk hissetmesi demektir. Bunun engellenmesi iin ortam scakl olmas gerekenden yksek
tutulan. stanbulda 20C yerine 21C de tutulan bir
binada yakt sarfiyat yaklaflk %10 artar.
c- Radyasyonla s geifli salanmad iin oday
evreleyen yzeylerin ortalama scakl dflk olur,
bu da konforsuzluk demektir.
d- Nemlendirme imkan snrldr.

Soutma
Konforu

a- Souk hava olmas gerektii gibi st kottan verilir,

tavanda anemostatlarla yaylan hava alt kotlardaki
scak hava ile yer deifltirirken soutma da yaplmfl
olur. Bu kendiliinden gereklefltii iin ortamda en
az hava hareketi oluflur. Esinti hissedilmez. Souk
hava ortamda homojen olarak dalr. En iyi konfor
flartlar salanr
b- Souk hava ok noktadan, mimari yerleflime ve
soutma tekniine uygun flekilde datlr. Tek
menfezden flenen hava miktar en fazla 10000
Btu/h kapasite deerine efldeerdir. Bylece hacmin
iinde her noktada eflit soutma ve ok iyi bir
homojenlik elde edilir. Lokal soutma oluflmaz
c- Bu sistemde stma cam altndan radyatrlerle
(snan hava hafifler ve cam nnden ykselir) ,
Soutma ise yukardan anemostat veya menfezler
ile (souk hava daha ar olduu iin , aflaya
doru yavaflca iner) yapld iin mkemmel sl
konfor flartlar salanr.

a- Yer tipi fan coillerde soutma alt kottan yapld

iin konfor ok dfler. Souk hava alt kotlarda
toplanr ve insanlarda rahatszlk flme hissi yaratr.
Fan coil kullanlan binalarda bu sebeple yazn grip
olan insan says azmsanmayacak saylardadr.
Tavan tiplerindeyse ayn sorunlar stma devresinde
yaflanacak, scak hava tavanda toplanacak, yer
seviyesi ise souk kalacak ve konfor bozulacaktr.
b- zellikle yksek soutma kapasiteli fan coilin
yaknndaki insanlarn konforu ok kt olabilir. Bu
kifliler ok souktan flikayet ederek fan coili kapatmakta, bu seferde dier insanlar scaktan rahatsz
olmaktadrlar. Ortamda homojen soutma yapmak
ok gtr, bu da konforu olumsuz etkiler.

Istmada
Yedekleme

Bina stma sisteminde oluflabilecek bir arza

halinde, heat pump klima cihazlar binay stmak iin
kullanlr. Arza giderilene kadar bina soukta
kalmaz.

Istmadaki bir arza sonucunda herhangi bir yedekleme imkan bulunmaz.

Scaklk
Kontrol

a- Istmada kullanlan Ecomatic panelli kazan ve

radyatrlerdeki termostatik vanalar sayesinde en iyi
konfor en dflk maliyetle salanr. Termostatik

a- Her fan coil iin bir termostat kullanlr. Bu sayede

her odada farkl scaklk kontrol yaplr. Ancak
genellikle bu termostatlar fan coilin fanna

96 ICINDEKILERE DN

Tablo 115. AMERKAN SSTEM KLMA (ISISAN GOODMAN KANAL TP KLMA+TERMOSTATK VALF
KONTROLL RADYATR SSTEM) LE FAN COL SSTEMN KARfiILAfiTIRMASI (Devam)
Amerikan Sistem Klima (Issan Goodman
Kanal Tipi Klima+ Termostatik Valf Kontroll
Radyatr ile Istma Sistemi)

Fan Coil Sistem

Scaklk
Kontrol

vanalar her odada farkl scaklk kontrolne imkan

tanr. Oda tam istenen scaklkta tutulur.
b- Soutmada kanal tipi klima cihaznn termostat
scakl otomatik olarak kontrol eder ve konfor
flartlarn salar. Soutmada her hacmin scaklk
kontrol bamsz olarak yaplmak istenirse motorlu
damperler ve oda termostatlaryla bu salanr.Ancak
bu maliyeti artrr ve sistemi daha karflk hale sokar.
Pratikte optimum zm her katta bir ka cihazla
gney-bat / kuzey-dou / ekirdek i hacimler zonlamalar yapmaktr. Soutmadaki farkl hacimlerin
bamsz scaklk kontrol , zonlar iin farkl cihazlar
kullanlyorsa gerekli olmayabilir.

kumanda verir. Dolaysyla scak su eflanjrden

dolaflmaya devam eder ve bu da konveksiyon
yoluyla odann belirli oranda stlmaya devam
edilmesi anlamna gelir. Konfor bozulur, yakt
sarfiyat artar.
b- Yukardaki sorunu gidermek iin her fan coilde bir
3 yollu vana kullanlmaldr. Ancak bu maliyeti ok
artrdndan genellikle tercih edilmez.
c- Soutmada da zon kontrol imkan vardr.

Zonlama /
flletme
Esneklii

a- Istmada termostatik vana kontrol zonlama

ifllevini grr.
b- Soutmada her kat, hatta her katta birka cihaz
kullanarak farkl cepheler ayr ayr kontrol edilir. Bu
sayede en iyi flartlar salanr.
c- Gnmzde bir ok binada zellikle geifl
mevsimlerinde, veya dfl hava koflullarndan etkilenmeyen ekirdek hacimlere sahip byk binalarda
ayn anda hem stma, hem soutma istenebilmektedir. Bu halde sistemde soutma ihtiyac gsteren
hacimlerdeki termostatik radyatr vanalar stmay
keser, klima termostat ise yksek scakl hisseder
ve devreye girerek ortam soutur. Binann baz
katlar stmaya alflrken, insan ve makine
younluu fazla olan veya ok gnefl alan dier
katlarnda kanal tipi klimalar soutma yapabilir. Hatta
bu ayn kattaki ayr hacimlerde bile gerekleflebilir.
d- Heat pump kanal tipi klimalar kullanlrsa zellikle
brolarda rnein hafta sonu mesaisi yapldnda,
sadece o blmn veya katn cihaz veya cihazlar
alfltrlarak soutma veya stma yaplr. Gereksiz
yere tm binay stacak veya soutacak ok byk
kapasiteli cihazlar alfltrlmaz iflletme esneklii
salanr.

a- Istmada ve soutmada termostatlar sayesinde bu

ifllev yerine getirilir.
b- Binada ayn anda hem stma hem soutma
yapmak, klasik 2 borulu fan coillerle mmkn olmaz.
Bu sistemde bina ya stma, ya soutmaya alflr.
Ayn anda stma ve soutma yapmak iin 4 borulu
fan coil tesisat yaplmaldr. Ancak bu sistem ok
pahal olduu iin genellikle tercih edilmemektedir.
c- flletme esneklii ktdr. rnein hafta sonu
alflmak iin brosuna giden bir ynetici iin tm
binann stma veya soutma sistemi devreye alnr.
Sistemin iki veya drt borulu olmas bunu
deifltirmez. Ve bu mutlaka binadaki bir teknik
personelce yaplr.
Bu konu zellikle son yllarda saylar gittike artan
yksek binalarda ok ciddi bir sorun olmaktadr.

Servis htiyac

a- Radyatrlerde herhangi bir bakm sz konusu

deildir. Temizlik veya servis ihtiyac yoktur. Olsa
olsa toz almak gerekebilir.
b- Kanal tipi klimalarn genifl kasetli filtrelerinin
temizlenme periyodu daha uzundur (ayda bir) Cihaz
yaflam veya alflma hacminde olmad iin bakm
yaplrken binada yaflayan veya alflan insanlarn
rahatsz olmas, ifllerinin blnmesi sz konusu
olmaz.
c- zellikle 6-7 ay stma sezonu olan souk blgelerde arza yapmayan kaliteli Buderus kazanlar ve
radyatr sistemi sayesinde, sadece stma sezonu
bafllangcnda kazana yaplacak bakm yeterli
olacaktr. Dolaysyla rutin bakm sadece 3-4 aylk
soutma sezonunda gerekecek ve bu da az sayda
olacaktr.

a- Fan coilin rutin bakm ve temizliinin yaplmas

gerekir. Filtreler her hafta temizlenmelidir. Bu ifl iin
servis veya zel teknik eleman istihdam gerekir.
b- Bakm, temizlik, direkt yaflam veya alflma
hacimlerinde gerekleflir. Bu, ortamdaki insanlar
rahatsz eder, ifllerinin blnmesine neden olur.
Ortamdaki hal v.b. eflyalar kirlenir. zellikle tavan
tipi fan coillerde bu sorun ok fazla flekilde ne kar
(asma tavann kirlenmesi v.b.).
c- Fan coil cihazndaki batarya da (coil) ayrca rutin
bakm gerektirir.
d- Sonu olarak sistemin 12 ay boyunca bakm ve
servis ihtiyac vardr.

Arza ve
Sistemin
Kesintiye
Urama Riski

a- Kaliteli radyatrler kullanldnda servis ihtiyac

ve arza yapma gibi sorunlar oluflmaz.
b- Goodman kanal tipi klimalarda filtre temizlii
(ortalama ayda bir) ve rutin bakm (senede 1 kez yaz
bafllangcnda) haricinde kesinti hemen hemen hi
olmamaktadr. Arza says yok denecek kadar azdr.
Goodman kanal tipi cihazlara ARI (Air - Conditioning

a- Fan coildeki fan ve fan motoru arza riski taflr.

b- Soutma sistemi karflktr ve arza dourabilecek
bir ok paraya sahiptir. 3 yollu vanalar, pompalar,
komplike soutma grubu, soutma kulesi fan, taze
hava santrali v.s. bunlardan bazlardr.
c- Ana soutma sisteminde oluflacak bir arza veya
bakm tm sistemi etkiler ve tm binada soutma durur.

Karfllafltrma
Kriteri

ICINDEKILERE DN

97

Tablo 115. AMERKAN SSTEM KLMA (ISISAN GOODMAN KANAL TP KLMA+TERMOSTATK VALF
KONTROLL RADYATR SSTEM) LE FAN COL SSTEMN KARfiILAfiTIRMASI (Devam)
Karfllafltrma
Kriteri

Amerikan Sistem Klima (Issan Goodman

Kanal Tipi Klima+ Termostatik Valf Kontroll
Radyatr ile Istma Sistemi)

Fan Coil Sistem

Arza ve
Sistemin
Kesintiye
Urama Riski

and Refrigeration Institute) tarafndan verilen Sfr

Hata Sertifikas ( yllk test sonucu sfr hata
olduunu belgeleyen) , problemsizliklerini en objektif
ve en iyi flekilde kantlamaktadrlar.
c- Her katta ayr klima cihazlar olduundan herhangi
bir bakm v.s. durumunda sadece o cihaz devre dfl
kalr. Dier cihazlar alflmaya devam eder, binadaki
tm soutma sistemi kmez.
d- Herhangi bir bakm annda servis temini ok
kolaydr ve sistem basit olduu iin konuyu ok iyi
bilen servis says oktur. Bu kesintilerin ok ksa
srede (en ok 1/2 gn) giderilmesini salar.
e- Klima cihazlar ve kazanlar ok sayda ithal
edildiinden ve yedek para stoklar her zaman
bulunduundan, yedek para ithalat ile ilgili bir sorun
yoktur. Bekleme olmaz.

d- zellikle soutma gruplarna ve klima

santrallarna servis verecek kaliteli servis says
azdr. Kesintiler bu nedenle uzun srebilmektedir.
e- Fan coillerdeki drenaj hatlar zellikle asma tavan
iinde nemli bir risk oluflturur (Kaak v.s. sonucu
asma tavann veya dier yap elemanlarnn zarar
grmesi v.b.).
f- zellikle zel siparifllerle retilen veya ithal edilen
soutma grubu v.b. nitelerde yedek para iin uzun
sre bekleme sorunu olabilmektedir.

Kullanm
Kolayl,
Teknik
Personel
htiyac

a- Herhangi bir teknik personel ihtiyac bulunmaz.

Sistem tamamen otomatik olarak alflr.
b- Tm ayarlar binada yaflayanlar tarafndan
kolayca yaplr. rnein hafta sonu alflmaya gelen
biri klima termostat zerinden cihaz istedii ayarda
kolayca alfltrr ve stma veya soutma yaptrabilir.

a- Fan coil sistemi olan binada mutlaka bir de

teknisyen bulunmaldr. nk soutma gruplar,
santraller, otomatik kontroller olduka karflk,
komplike sistemlerdir.
b- zellikle stmadan-soutmaya veya tersine
geifllerde sistemin bu dnflm ancak teknisyen
tarafndan yaplabilir. zellikle soutma sistemi
devreye alnrken bu daha da nemlidir. Genellikle
yetkili servis arlr.

flletme
Maliyeti

Arzaszlk , daha az bakm ihtiyac, teknisyen

ihtiyacnn olmamas ok iyi iflletme esneklii,
zellikle stmada daha iyi scaklk kontrol enerji
kayplarnn azl v.b. nedenlerle daha azdr.

ok daha fazla bakm ihtiyac, teknisyen istihdam,

arza saysnn fazla olmas, daha ok elektrik
motorunun olmas , s transferi yaplan nokta
saysnn fazla olmas ve bu noktalardaki kayplar,
iflletme esnekliinin az olmas v.b. nedenlerle giderler ok daha yksek olur.

Yer Kayb

a- nce Alurad radyatrler kullanlrsa yer kayb

olmaz. Duvardan toplam knts 6 cmdir.
b- Istmada borulama dfleme altndan yaplabilir.
Bu sayede herhangi bir yer kayb olmaz,dekorasyonu
bozmaz.
c- Kanal tipi klimalarn i niteleri iin 36.000 Btu/h
kapasitelerde 70x70 cm , 70.000 Btu/h kadar
kapasitelerde ise 90x90 cm alan yeterli olmaktadr.
Bu rezervasyon l hacimlerde braklr.
d- Klima dfl niteleri, soutma grubundan daha fazla
yer kaplamaz. Ayrca ok miktarda ufak boyutta
cihazn yerleflimi daha kolaydr.
e- Kazan dairesi boyutlar ok daha ufak olacaktr.
f- Klima kanallar iin asma tavan arasnda rezervasyon gerekecektir. (~max. 30-35cm)

a- Fan coil cihazlarnn duvardan knts kaj detay

ile birlikte 40 cmyi bulmaktadr. Bu zellikle
brolarda deerli alflma alanndan kayp etmek
demektir.
b- Boru aplar soutmada daha fazladr. Ayrca
borulara izolasyon yapmak gerekir. Bu hem ok yer
kaybettirecek hem de borularn kamufle edilmesi
gleflecek ve maliyetler de artacaktr. Borular flap
altndan ekilirse bu sefer de dfleme kalnl artar;
ayrca bu iflletmede olduka problemli olabilecek bir
uygulamadr.
c- Drenaj borular iin ayrca rezervasyon gerekecek,
bu hatta eim de verileceinden tesisat ve binann
durumuna gre bu rezervasyon da artabilecektir.
d- Soutma gruplar ve kule iin de ayrca rezervasyon gerekecektir.
e- Kazan dairesi iin ayrlacak yer ok daha byk
olacaktr (soutma grubu-kondenser ve evaporatr
pompalar v.s.).
f- Taze hava klima santrali kullanlmas halinde
bunun iin ayr bir klima odas gerekecektir.

Ses - Grlt

a- Istmada radyatrler kullanld iin ses oluflmaz.

b- Soutma ve havalandrma ise ; cihaz seimi ,
yerleflimi , hava kanallar boyutlandrmas ve menfez
seimi doru yaplmas kayd ile grlt sorunu
oluflmaz , kullanm yerlerinde sessiz bir ortam oluflur.

a- Fan coillerin zellikle montajdan sonraki birka yl

iinde ses seviyesi giderek artar.
En kaliteli otel odalarnda dahi gece yatarken fan
coili kapatrz.
b- Evlerin stlmasnda fan coil cihazlar stma
ihtiyac nedeni ile gece de kullanlacaklar iin ,
zellikle gece yatak odalar iin ses ynnden
dezavantajdr.

98

ICINDEKILERE DN

dur. Giydirme cepheli binann genellikle arka cephesinde ve

tercihan kflede i balkon biiminde dfl nitelerin konulabilecei bir mekan oluflturulmaldr. Byle bir mekann planda grnfl fiekil 120de verilmifltir. Dfl niteler bu mekana sralanmakta ve bu mekan n ve yan yzlerinde yaratlan
pancurlu yzeyler sayesinde dfl hava ile irtibatlandrlmaktadr. Mmknse dfl hava yan cepheden alnp, n cepheden
atlmaldr. n ve yan cephelerin grnfl fiekil 121de verilmifltir. Yan cephede hava tm yzeyden alnrken, n cephede sadece belirli bir seviyenin zerinde hava atfl iin
pancurlu yzeyler bulunmaktadr.
Eer dfl nitelerin konulaca mekan kflede oluflturmak
mmkn olamyorsa, arka cephenin ortasnda oluflturmak
dflnlebilir. Bu durumda hava pancurlu yzeylerden alttan
alnp stten dflar atlacaktr. Bu durumda btn bina arka
cephesi grnfl fiekil 122de grlmektedir.

Burada ele alnan bina tek katta 40x20 = 800m2 alana sahiptir. Her kat ak ofis olarak dzenlenmifltir. Buna gre her
katta drt cephede drt dfl zon ve bir de i zon olmak zere
befl zon bulunmaktadr. Dfl zonlar dfl cephenin drt kflesinde oluflturulmufltur. Her zon kendi termostatndan kumanda almaktadr. Klima sistemini olufltururken her zona
bir adet olmak zere her katta befl adet kanall split klima cihaz kullanlacaktr.
Sistemin oluflturulmasnda eflitli alternatif zmler mmkndr. Burada alternatif zm zerinde durulacaktr.
Her alternatifte de stma sistemi ayndr. Pencere nlerine epeevre yerlefltirilmifl termostatik vanal radyatrlerle
scak sulu merkezi stma yaplmaktadr. Kazan otomatik
kontrol paneli yardm ile dfl hava scaklna bal olarak su
scakln ayarlamaktadr. mekan scaklklarnn sabit tutulmas ise termostatik radyatr vanalar ile salanmaktadr.

RADYATR + KANALLI KLMA SSTEM

FAN COIL SSTEM

Sistem ncelikli boyler iflletmesine uygundur. Sorun karmaz. Bu sayede seilen

Kazan + Boyler kambinasyonu yerine boylerli paket villa kaloriferi kullanlabilir.
Bu zmn getirdii mali kazan:
1) Mevcut kombinasyon maliyeti,
- GE 224 L-45 Kazan
4760 DM.- ST-150 Boyler
1790 DM.- M006 Boyler modl
210 DM.- TOP SD-32/7 Boyler pompas
480 DM.7240 DM.2) nerilen boylerli villa kaloriferinin maliyeti,
- GE 124 XL-24
5220 DM.(Boyler modl + Boyler pompas dahildir)
Kazanlarn maliyet farkndan
elde edilen kazan :
7240 DM.- 5220 DM.- = 2020 DM.-

Kaza kflnda yollu vana kullanlmaldr. Aksi taktirde ncelikli boyler alflmas esnasnda Fan coiller souk fler.

Oda scakl, Ecomatic panel tarafndan kazan suyu scaklnn dfl hava scaklna bal olarak otomatik olarak ayarlanmasyla sabit tutulur. Su scakl iin
herhangi bir snrlama olmadndan yollu vanann ek maliyeti de yoktur. Radyatrde hi bir hareketli para olmadndan arza yapma, aflnma vb. riskler ve
ses kesinlikle oluflmaz.

Fan coil sisteminde su scakl yerden stma sistemindeki gibidir. Yani scaklk
mevsim boyunca 45 - 60 C arasnda deiflir. Daha yksek scaklklarda fan coiller ok scak, dflk scaklklarda ise souk fleyeceklerdir. yi bir kontrol iin fan
coil girifllerinde yollu vana ve oransal termostat kullanlmas gerekir. Fan coil
giriflinde yollu vana kullanlmazsa, ON - OFF bir termostat ile fan kontrol edilecektir. Bu da fann srekli dur-kalk yapmasna dolaysyla cihaz mrnn ksalmasna ve arza riskinin artmasna neden olacaktr. yollu vana kullanlmamasnn baflka bir dezavantaj ise fann her devreye girifl kflnda geri plan sesinin
deiflmesi ve bunun zellikle bir konutta konforu nemli lde bozmasdr.
Fan coil girifllerinde yollu vana kullanlmasnn maliyeti:
- Oransal yollu vana + Oransal termostat + yollu vana kiti 410 DM.11 Adet fan coil iin toplam
4510 DM.-

yollu vanann getirdii ek maliyet:

- Motorlu yollu vana (1)
- M005 yollu vana modl
- Pislik tutucu + vanalar

355 DM.410 DM.65 DM.830 DM.-

FAN COIL SSTEMNE EKLENMES GEREKL OLAN EKPMANLARIN TOPLAM MALYETLER:

1) yollu vanann getirdii ek maliyet :
2) 11 adet fan coil iin oransal yollu vana + Oransal termostat + yollu vana kiti toplam maliyeti :
3) Kazanlarn maliyet farkndan elde edilen kazan :

830 DM.4510 DM.2020 DM.7360 DM.-

rnek villa mukayeseli keflif zetinde cihaz fiyatlar liste fiyatlarnn genel gider ve kr karfll olmak zere %50 arttrmas ile elde edilmifltir.
Bu mantkla bakldnda yukardaki toplam tutar flu flekilde deiflecektir:
Radyatr + Kanall klima sisteminin fan coil sistemine gre getirdii toplam kazan :

(7360 DM. x 1.5) =

MALYET FARKLARI:
Fan coil sisteminin toplam maliyeti :
Radyatr + Kanal tipi split klima sisteminin toplam maliyeti:
Fan coil sisteminin radyatr + Kanall klima sistemine gre pahallk oran :

11040 DM.-

50.085 DM.39.045 DM.% 31.6

Tablo 116. RADYATR + KANALLI KLMA SSTEM LE

FAN COIL SSTEMLERNN MALYETLERNN KARfiILAfiTIRILMASI
ICINDEKILERE DN

99

fiekil 117. KONUTLARDA AMERKAN SSTEM UYGULAMASI PERSPEKTF GRNM

100 ICINDEKILERE DN

fiekil 118. KONUTLARDA AMERKAN SSTEM UYGULAMASI KAT PLANLARI

ICINDEKILERE DN

101

fiekil 119.KONUTLARDA AMERKAN SSTEM UYGULAMASI KAT PLANLARI (Devam)

102

ICINDEKILERE DN

fiekil 120. OK KATLI YAPILARDA AMERKAN SSTEM KLMA UYGULAMASI DIfi CEPHE CHAZ YERLEfiM
ICINDEKILERE DN

103

fiekil 121. OK KATLI YAPILARDA AMERKAN SSTEM KLMA UYGULAMASI DIfi CEPHE YERLEfiM
104 ICINDEKILERE DN

fiekil 122. OK KATLI YAPILARDA AMERKAN SSTEM KLMA UYGULAMASI BNA ARKA CEPHE GRNfi
Dolays ile her radyatr bir i zon gibi hareket etmekte ve
bamsz olarak kontrol edilmektedir.
Doal gazn yakt olarak bulunmas halinde, stma kazan
olarak duvar tipi youflmal kazanlarla oluflturulan bir kaskad sistem kullanlrsa, byk yakt tasarrufu salamak
mmkndr. Bu amala kullanlacak scak sulu sistemi
70/55C gibi dflk scaklk sistemi olmaldr. Istma konforu ve yakt ekonomisi bakmndan bu en iyi zm ifade
etmektedir.
Kazan iin dier bir alternatif, her katta duvar tipi youflmal kazan kullanlmasdr. Bylece btn katlar stma ve soutma anlamnda bamsz hale gelmektedir. Bu zmde
kazann konulaca yer ve gerekli baca zorluk oluflturabilir.
Eer her kat iin kazan konulamyorsa, kfl yakt giderinin
paylaflm asndan yakt payler kullanm nerilebilir.
Bu durumda stma boru tesisat klasik ift borulu zm
yerine tek borulu sistem ile zlmelidir. Tek borulu sistemde ayn zamanda nemli bir maliyet dflm potansiyeli bulunmaktadr.
1. Alternatif Havalandrma Klima Sistem zm
Dfl niteler her alternatifte de arka dfl cephenin ortasnda hazrlanan i balkona konulmufltur. Birinci ve ikinci alternatiflerde i niteler hemen dfl nitelere bitiflik olarak yaratlan hacimde yerlefltirilmifltir. cihazlarn bulunduu hacim bir blme iine alnmfltr. nitelerin bakmlar bu
blme veya dolap kapaklar alarak kolayca yaplabilir. Birinci alternatifte i nitelere ikifler adet gidifl ve dnfl kanal balanmaktadr. Bu sisteme ait rnek uygulama projesi
fiekil 123te verilmifltir. Her i niteden iki gidifl kanal kmakta, her bir kanal kolu kfle zonun bir cephesini beslemektedir. Yine ayn zonlardan havay iki dnfl kanal toplaICINDEKILERE DN

maktadr. zonda ise simetrik bir kanal dzeni oluflturulmufl, iki simetrik kolla i zonun ekirdeinden verilen hava
i zonun evresinden simetrik iki kanalla toplanmaktadr.
Her zon kendi termostat ile kumanda almakta ve bamsz
olarak alflmaktadr. Bu yntemde kanal maliyeti yksek
olmakla birlikte mkemmel bir hava dalm ve zon kontrolu yapmak mmkn olabilmektedir. Ayn zamanda sistem
minimum ses dzeyine bu alternatifte sahip olmaktadr.
Bu alternatife ait dfl ve i nitedeki zmlerin detaylar fiekil 124te grlmektedir. Dfl nite havay n yz alt kotundaki pancurlu yzeylerden almaktadr. Dfl nite fan ile hareket ettirilen hava cihaz kflnda, kanalla, n yzeyin st
kotundan dflar atlmaktadr. Bu hava atfl kanal iten akustik kaplamaldr. Akustik kaplama kalnl en az 5 cm. olmaldr. Dfl nitenin bulunduu kapal hacme ayn zamanda
odadan dflar atlan egzost havas verilmektedir. Yaz flartlarnda souk olan bu hava cihaz verimini arttrmaktadr. Is
pompas tipi cihazlarda ayn durum kfl flartlarnda da geerlidir. Istma modunda scak egzost havasnn dfl nite zerine verilmesi cihaz verimini artrr.
nitenin altnda ve stnde olmak zere iki plenum oluflturulmufltur. Her iki plenum da iten akustik kaplamaldr.
stteki plenumdan iki gidifl kanal kmaktadr. fiekilde grld gibi dfl cephe zonlarn besleyen kanallar birbirine
dik iki yzden kmaktadr. 60000 Btu/h kapasiteli cihazlar
iin yuvarlak kanal ap 31,5 cm. deerindedir. Dnfl kanallar da yine ayn boyuttadr ve cihazn iki ayr tarafndan
inerek toplama plenumuna balanmaktadr.
Cihazlarn her birinin dnfl kanallarndan bir tanesinden
ap 18 cm. bir kol alnarak bunlar bir plenum fleklinde ap
28 cm kanalla toplanp, yine ap 28 cm. bir kanal ucuna ta105

fiekil 123. OK KATLI YAPILARDA AMERKAN SSTEM KLMA UYGULAMASI (1.ALTERNATF ZM N)

106 ICINDEKILERE DN

fiekil 124. OK KATLI YAPILARDA AMERKAN SSTEM KLMA UYGULAMASI DIfi NTE DETAYI
(1. ALTERNATF ZM N)
klan booster fan fleklindeki egzost fan ile 1500 m3/h debisindeki egzost havas dfl nitelerin bulunduu mekana atlmaktadr. Burada dflardan emilen dfl hava ile karflp cihaz
kondenseri zerinden getikten sonra dflar atlmaktadr.
Taze hava ise dfl nitelerin bulunduu hacimden alt kottan
hemen pancur nnden bir kanalla emilmektedir. 3000 m3/h
debisinde bir booster fan ile emilen taze hava ap 31.5 cm.
ana kanaldan ap 20 cm. kollarla cihazlarn dnfl havas
plenumlarna datlmaktadr.
Bylece tarif edilen sistemle her kat bamsz olarak havalandrlmakta, pozitif basn yaratlmakta ve yine her katta
bamsz befl zon yaratlmaktadr. Oluflturulan sistem son
derece esnek ve maksimum enerji tasarrufu salayan bir
zellikte olmaktadr.
2. Alternatif Havalandrma Klima Sistem zm
kinci alternatifte i nitelere birer adet gidifl ve dnfl kanal balanmaktadr. Bu sisteme ait rnek uygulama projesi
fiekil 125de verilmifltir. Her i niteden bir gidifl kanal kmakta ve bu kanal btn zonu beslemektedir. Yine ayn zonlardan hava tek dnfl kanal ile toplamaktadr. zonda simetrik bir kanal dzeni oluflturulmufltur. zonun ekirdeinden verilen hava, i zonun evresinden simetrik olarak
toplanmaktadr. Bu zmde kanal maliyeti dflmektedir.
Buna karfllk hava dalmnda dengeleme n plana kmaktadr. Bunun iin sistemde dengeleme damperleri oluflturulmufltur. Bu damperler anemostatlarda deil, kol girifllerindedir. Bylece ses problemine nlem alnmaktadr.
Dfl nite hava akfl bir nceki zmle ayndr. Dfl nitenin bulunduu kapal hacme yine ayn zamanda odadan dflar atlan egzost havas atlmaktadr.
ICINDEKILERE DN

nitenin altnda ve stnde olmak zere iki plenum oluflturulmufltur. Her iki plenum da iten akustik kaplamaldr.
Bu plenumlar doal olarak daha kktr. stteki plenumdan kan yuvarlak kanal ap 45 cm. deerindedir. Dnfl
kanal da yine ayn boyuttadr ve cihazn altndaki toplama
plenumuna balanmaktadr.
Cihazlarn her birinin dnfl kanalndan ap 18 cm. bir kol
alnarak bunlar bir plenum fleklinde ap 28 cm. kanalla toplanmaktadr. Booster fan fleklindeki egzost fan ile 1500 m3/h
debisindeki egzost havas bu plenumdan ap 28 cm. bir kanalla alnarak dfl nitelerin bulunduu mekana atlmaktadr.
Taze hava ise yine dfl nitelerin bulunduu hacimden alt
kottan hemen pancur nnden bir kanalla emilmektedir.
3000 m3/h debisinde bir booster fan ile emilen taze hava ap 31.5 cm. ana kanaldan ap 20 cm. kollarla cihazlarn dnfl havas plenumlarna datlmaktadr.
3. Alternatif Havalandrma Klima Sistem zm
nc alternatifte dnfl kanallar bulunmamaktadr. Bu
alternatifte zellikle szdrmaz yuvarlak kanallar kullanlmaldr. Her i niteden iki besleme kanal kmakta ve havay 1. Alternatifteki gibi datmaktadr. Bu sisteme ait rnek uygulama projesi fiekil 126da verilmifltir. Havann dnfl kanalsz olarak i ortamdan cihaz fanlarnn emifli ile
salanmaktadr. Bu nedenle btn i niteleri ayn yerde
toplamak uygun deildir. fiekilde grld gibi rnek uygulama projesinde i nite eski yerindedir. Dier iki i
nite yapnn n taraflarnda iki ayr blme iine yerlefltirilmifltir. Bu zmde de kanal maliyeti dflmekte buna
karfllk i hava hareketleri ilk zmdeki mkemmellikte
olmamaktadr.
107

fiekil 125. OK KATLI YAPILARDA AMERKAN SSTEM KLMA UYGULAMASI (2.ALTERNATF ZM N)

108 ICINDEKILERE DN

fiekil 126. OK KATLI YAPILARDA AMERKAN SSTEM KLMA UYGULAMASI (3.ALTERNATF ZM N)

ICINDEKILERE DN

109

Dfl nite hava akfl bir nceki zmle ayndr. Dfl nitenin bulunduu kapal hacme ap 20 cm. bir kanal ve ucundaki booster fan ile i hacimden emilen 900 m3/h hava atlmaktadr. Bu zmde geri kalan dier iki i nitenin egzost
havas her bir cihaz iin 300 m3/h olarak i ortamdan emilip,
ortak baca ile at zerinden dflar atlmaktadr. egzost kanal tuvalet egzostlar ile birlikte i cihaz dolaplar iinden
gemektedir.
nitenin altnda ve stnde olmak zere iki plenum oluflturulmufltur. Her iki plenum da iten akustik kaplamaldr.
Alt plenum doal olarak daha kktr. stteki plenumdan
kan yuvarlak iki kanal ap 31.5 cm. deerindedir.
Taze hava yine dfl nitelerin bulunduu hacimden iki blmeyi ayran ara duvar zerinden alt kottan ap 20 cm. kanallarla emilmektedir. Her cihaz iin bir taze hava kanal gerek-

mektedir. Dfl nitelere bitiflik ksa kanallar iin fana gerek

yoktur. Ancak i blgelere yerlefltirilen iki i nite iin taze
hava kanallar zerine booster fanlar konulmaldr. Bu yolla
temin edilen taze hava alt plenumlara balanmaktadr. Ayn
alt plenumlardan serbest olarak i ortam havas emilmektedir. Bunun iin i nite dolaplarnn n yzlerinde panjurlu
dolap kapaklar kullanlmfltr.
Son yllarda geliflen ve zellikle Japonyada yaygnlaflan
bir baflka sistem VRV sistemidir. Bu sistem ok katl uygulamalarda kanall split klimann alternatifidir. Burada tek
dfl niteden, farkl odalardaki ok saydaki i niteye soutucu akflkan dorudan beslenir. Kapasite kontrol i nitelerde soutucu akflkan debisi ayaryla gerekleflir.
Bir baflka ok katl yap Amerikan sistem klima uygulamas
fiekil 127 A ve Bde gsterilmifltir.

fiekil 127 A. OK KATLI BNA AMERKAN SSTEM KLMA UYGULAMASI RNE

110 ICINDEKILERE DN

fiekil 127 B. OK KATLI BNA AMERKAN SSTEM KLMA UYGULAMASI RNE

ICINDEKILERE DN

111

6.5. EfiTL UYGULAMALARDAK SSTEM

TERCHLER
Bu blmde eflitli uygulamalarda kullanlabilecek sistemler tartfllmfl ve hayata gemifl projelerden rnekler
verilmifltir.
Blmn sonunda Tablo 128de sistem tercihleri bir tablo
halinde toplu olarak verilmifltir. Uygulama konularna geilmeden nce bir konunun alt izilmelidir. Uygulamann salkl olabilmesi asndan, projelerin zerinde dizayn flartlar ile ilgili afladaki notlar mutlaka yazlmaldr.
1. Soutma gruplar iin souk su devresinde kabul edilen
diren
2. Santrallardaki serpantin direnci (su taraf)
3. Eflanjr direnci
4. Fan coil direnleri
5. Kapal devre ise su soutma kulesi direnci
Benzer flekilde klima sanrallarnda hesaplanan hava taraf
direnleri de projeler zerine ifllenmelidir.
Cihazlar veya santral satn alnnca cihazlarn direnci ile
proje zerindeki deerler karfllafltrlmaldr. Buna gre
pompalarn veya santral fanlarnn basnc yeniden gzden
geirilmelidir.
Yukarda saylan su devresi zerindeki diren yaratan cihazlar ile klima santral elemanlarnn seiminde enerji maliyetSplit Duvar
veya
Tavan Tipi

leri mutlaka dikkate alnmaldr. Petroln 2 dolardan 20 dolara kt gnmzde enerji pahaldr. Bu pahal enerjiyi
srekli harcayacak diren elemanlarnn iyi seilmesi yani
daha az diren gsteren elemanlarn seilmesi, (rnein plakal eflanjr gibi) ok nemlidir. Srekli enerji harcayan elemanlarn direnlerinin minimum tutulmas bir proje tasarm
hedefi olmaldr.
Toplant Merkezleri
Tek zonlu, ok zonlu veya VAV sistem uygulanabilir. ok
zonlu sistem tercih edilmelidir. Kk toplant salonlar iin
1.500 kifliye kadar paket tip hava kanall klima cihazlar ile
klima tesisat yaplmas, dolu zaman az olan binalarda esneklik ve egzost kullanm imkan salayabilir.
Sinemalar
Sinemalarda tek zonlu olarak konvansiyonel sistem tatbik
edilmelidir. Projeksiyon blm egzost edilmelidir. Fuaye
ayr bir sistemle beslenmelidir. Sinema salonlar ve fuaye
hacimleri ayr cihazlarla soutulmal ve ayr cihazlarla
egzost yaplmaldr. Kfl mevsiminde de soutma ihtiyac
olacaktr. Paket tip kanal tipi heat pump cihazlar ile klimatize edilebilir.
Sahneler
ok dflk hzl hava datmyla, hava kanall sistem ve
egzost sistemi uygulanr.

Roof Top
Unit

Kanall
Split

4 Borulu
Fan Coil
+Taze Hava

2 Borulu
Fan Coil
+Taze Hava

Villalar, Byk Konutlar

Lokantalar

Tiyatro, Sinema

Balo Salonlar

Konferans Salonu (500 kifliye kadar)

UYGULAMA

Ofis Binalar (20000 m2 ve 12 kata kadar)

Ofis Binalar (20000 m2 ve 12 kat st)
Konutlar Kk

Konferans Salonu Byk

Deiflken
Debili (VAV)
Santral

Sper Marketler

Alflverifl Merkezleri

Laboratuvarlar

x
x

Oteller, Yurtlar

Moteller

Hastaneler

Mzeler

Ktphaneler

x
x

Okullar

Camiler ve badethaneler

x
x

TV Stdyolar
Spor Salonlar

Gzellik Salonlar, Kuafrler

Tablo 128. EfiTL UYGULAMALARDA SSTEM TERCHLER

112

Sabit Debili
Klima
Santral

ICINDEKILERE DN

Kapal Spor Salonlar

Istma klima sistemi, haval kanall sistemle uygulanr. Dnfl havasnn bir blm (~%25i) afladan alnmaldr.
egzost tatbik edilmelidir. Baz ak stadyumlarda, oturulan
yerlerde panel stma vardr.
Fuar ve Gsteri Alanlar
Hava kanall sistem uygulanr. Gaz stcl Roof Top cihazlarla soutma ve stma yaplmas daha uygun zm olabilir.
Kapal Yzme Havuzlar
Havuz etrafndaki zemine yerden stma yaplmaldr. Cam
nlerine stclar monte edilmeli, nem alabilir paket tip soutucu ve cihazlar ile stma ve soutma ve havalandrma
yaplmaldr. Alternatif sistem %100 dfl hava kullanan klima santrallar ile stma yaplmasdr.
Oteller
Yatak odalar iin klasik sistem, oda girifline tavan tipi fan
coiller yerlefltirilmesi, taze havann bu cihazlara ulafltrlmas, banyolardan egzost yaplmasdr.
Ofis Binalar
Ofis binalar, kalitesine gre ok deifliktir. Tek bir mal sahibi olan ok katl ofis binasndan bafllayp, 8-10 kiflinin alflt kk ofislere kadar deiflir.
Yakn zamana kadar ift kanall, endksiyon veya fan coil
ile klima yaplrken son yllarda 20.000 m2den byk yaplarda VAV sistem kullanlmaktadr. Cam nlerine ayrca stc monte edilmektedir. Daha kk binalarda ise yine cam
nlerine stc (termostatik vana monte edilmifl radyatrler)
monte edilip, kanal tipi cihazlar kullanlmaktadr. Taze hava
her cihaza ayr ayr alnabildii gibi, birka merkezde kanal
tipi cihazlar ile soutulup veya stlp gnderilmekte, egzost
ise merkezi veya zonlara ayrlarak yaplmaktadr. Asma tavann dnfl havas iin plenum olarak kullanlmas s ykn, hava miktarn ve ihtiya duyulan asma tavan ii ykseklii azaltacaktr.
Asma tavan iindeki fan coil sistemleri servis bakm glkleri yaratmaktadr. Drenajdan damlama yapabilmektedir.
Filtre temizlii iin asma tavann almas gerekir. En basit
problem olarak grlen asma tavan zerinde kalan teknisyen parmak izi ve kirlilik nemli olabilmektedir. Istma
mevsiminde scak hava afla flendii iin Antalya, Adana
gibi flehirler hari, souk blgelerde eksik konfor ve istenilen biimde snamama sz konusudur. Hava hzla flenip
yere ulafltrld hallerde ise, ayn menfezden yazn souk
hava verildiinde, hava hzla afla inmekte ve draft ad verilen souk hava akmlar insanlar rahatsz ve hatta hasta etmektedir. Konfor yine kaybolmaktadr. Bu sistemlerin klasik sorunlar ses, servis bakm skl, filtre temizlii ve konfor eksiklii olarak saylrken, avantajlar her hacmin ayr
ayr kontrol edilebilmesidir.
Ktphane ve Mzeler
Haval sistemler tercih edilir. Sulu-haval sistemlerin de kullanld tatbikatlar vardr.
TV Stdyolar
ift kanall sistemler, tek kanall booster stc ve soutucuICINDEKILERE DN

lu sistemler, VAV veya ok zonlu sistemler kullanlr.

Hava Alanlar, Terminaller
Burada herhangi bir zon kontrollu haval sistem kullanlabilir. evre zonlarda konvektr, fan coil stmas gerekebilir,
veya pencere yanndan scak hava flenir. Hangarlar stlp,
egzost edilmelidir.
Depolar
Istlp havalandrlr. Dolays ile stma, havalandrma ve
egzost sistemi uygundur.
Evler
Evlerde stma termostatik radyatr valfi monte edilmifl radyatrl sistem ile, soutma ve havalandrma ise kanal tip
split klima cihazlar ile yaplmaldr. Villalarda at arasna
yatay olarak monte edilecek hava kanall split klima cihaznn hava kanallar at arasndan dolafltrlarak yatak katna
(1.kat) ve varsa at arasndaki kata hizmet eder. Salon katnn klima cihaz ise salona veya bodrum kata monte edilir.
flletmesi kolaydr. Sabah stma, leden sonra soutma imkan vardr. Esneklik, servis ve bakm kolayl, sessiz alflma vb. avantajlar vardr.
Kk Dkkanlar
Paket tipi cihazlar atya konulabilir veya hava kanall split
klima cihazlar kullanlabilir.
Marketler
Paket tipi atya konulan veya stma havalandrma salayan
haval sistem cihazlar, hava kanall split klima cihazlar kullanlabilir.
Sper Marketler ve Byk Maazalar
Havalandrma santrallar kullanlabilir. Yaygn uygulama roof-top cihazlar (elektrik stc takviyeli) ile stma, soutma
ve havalandrma yapmaktr.
Byk Alflverifl Merkezleri (Galleria - Akmerkez vb.)
a. Dkkanlarda VAV sistem kullanlmaldr.
b. Koridor ve ortak alanlarda (gezi alanlar) hava kanall
sis tem (klima santral) kullanlmaktadr.
c. Food-court sahalarnda egzost imkanlarnn yaratlmas
nemlidir.
d. zel klima isteyen tatbikat yerlerinin kesin tespiti
gerekir.
e. arfl girifl kaplarna scak hava perdesi yaplmaldr.
f. Dkkanlarn veya gezi alanlarnn egzost havas garaj
katlarna baslp, egzost garajdan yaplabilir. Bu flekilde
garaj katlarndaki konfor yaklaflk olarak sfr maliyet ile
gerekleflir.
Lokantalar
Lokantalarda insanlar oturduklar yerde masalarnda hizmet
alrlar. Yemek ise baflka blmde hazrlanr. Mutfak blmnde s ykleri, koku, duman ve grlt yksek dzeydedir. Bu blmde havalandrma flarttr. Kokunun dflar szmamas iin mutfak negatif basnta tutulur. Ancak alflanlarn verimlilii asndan klima dflnlebilir. Lokanta blmne ise klima gereklidir.
Lokanta blmnde afladaki karakteristik ne kar;
a. Yemek kokusu, youn insan ve sigara duman nedeniyle
113

bu blmde yeterli bir havalandrma gereklidir. Basn

pozitiftir.
b. Isl ykler ok deiflkendir. Gn iinde nemli farkllklar oluflur.
c. Isl ykler fazladr ve gizli s kazanc (nem kazanc)
oran belirgindir.
d. Youn saatlerde kaplardan yksek oranda enfiltrasyonla hava girer.
e. Lokantaya bitiflik mutfak birlikte zlmelidir.
Lokantalarda yksek havalandrma ihtiyac dolays ile fan
coil tarz sistemler uygun deildir. Tamamen haval merkezi klima santrallar kullanlabilir. Deiflken ykler nedeniyle kanal tipi birden fazla sayda split cihaz kullanm ok
uygundur. fiekil 129da tamamen haval merkezi klima sistemiyle lokanta klimatizasyonu projesi grlmektedir.
Planda kanal dalm verilmifltir. Kanal geifli iin yeterli
yer braklmaldr. Salata bar, servis masas gibi yerlerden
lokal egzost yaplmal mflterilerin oturduu alana koku
gelmemelidir. zellikle mutfakta kaynaklarn zerinde
davlumbazlarla havann toplanp egzost edilmesi, gerekli
hava miktarlarnda nemli bir azalma salar. Ancak mutfakta emilen byk miktarda hava yerine taze hava mutfaa ayrca beslenmelidir. Bu havann lokanta blmnden
emilmesi hijyen nedeniyle istenmez. Bu uygulama gemiflte kalmfltr. Hem mutfak, hem de lokanta hacimlerinden
emilerek egzost edilen hava yerine, taze hava ayr ayr buralara beslenmelidir.
Lokanta uygulamalarnda mflteri kalfl sresi ksa olduundan ve belirli saatlerde girifl-kfl younlafltndan enfiltrasyon dikkate alnmal, dner kap veya antre uygulamas
yaplmaldr.
Besleme havasnn alnd yerle, egzost havalarnn atld
yerler dikkatle seilmeli, atlan havann tekrar emilmesi nlenmelidir.
6.6. BANKA fiUBELER HAVALANDIRMA-ISITMASOUTMA SSTEMLER SEM KRTERLER
Banka flubeleri tesisat uygulamalarnda olduka zel bir hal
oluflturur. Aflada bu uygulamalarda seilecek sistemin salamas gereken nitelikler ve bu dorultuda nerilen zm
zellikleri aktarlmfltr.
Sistemden Beklenenler
1. Havalandrma
Bankalardaki insan younluu ve sirklasyonu ok
fazladr. Dolaysyla nlem alnmazsa ortamda oksijen
oran hzla dfler ve ierideki hava arlaflr. Banka
mflterilerinin ve daha da nemlisi alflanlarnn salkl bir ortamda bulunmalar, hem mflteri memnuniyeti hem de alflanlarn verimlilii iin en nemli flartlardan biridir. zellikle alflanlarn zindeliinin kaybolmas hata orann da artracaktr. Bu ifli direkt para
alm satm olan bir iflletme iin kabul edilemeyecek
bir durumdur. Sonu olarak bankalarda mutlaka ncelikli olarak havalandrma salanmaldr. Ortama
114 ICINDEKILERE DN

insanlarn ihtiyac orannda filtre edilmifl ve mevsime

uygun scakla getirilmifl taze hava verilmeli, ayrca
mekanik egzost yaplmaldr.
2. Pozitif Basn
Taze hava ve egzost miktarlar ortam pozitif basnta
tutacak flekilde ayarlanmaldr. Bu flekilde dflardan
kontrolsz kirli hava ve toz girmesi engellenir.
3. deal Istma-Soutma
Istmann yer kotundan, soutmann ise tavan kotundan
yaplmas en ideal flartlar salar.
4. En Az Servis ve Bakm
Servis ihtiyacnn en az olmas ve servis ve bakm ifllemlerinin mflteri ve alflanlar mmkn olduunca az rahatsz etmesi gerekir.
5. Tam Emniyet
Sistem tam emniyet dzenine sahip olmaldr (zellikle
kazanlarda yangn riski olmamaldr).
6. Kullanm Kolay Basit Sistem
Seilecek sistem mmkn olduunca basit kontrol edilebilir olmaldr. fiubede mekanik tesisat iin ayr bir teknisyen grevlendirilemeyecei aktr.
7. flletme Esneklii
Esnek alflma saatlerine cevap verebilecek bir sistem
seilmelidir. nk mesai saatleri ok deiflken olabilmektedir.
8. Yksek Konfor, Sessizlik
Sistemin sessiz, ortamda rahatsz edici hava hareketi
oluflturmadan homojen bir scaklk dalm salayan
zellikte olmas istenir. Havann kurumas vb. nedenlerle alflanlar zerinde olumsuz etkiler yaratmamas
gerekir.
9. Dflk Maliyet
lk yatrm ve iflletme maliyetlerinin toplamnn dflk
olmas gerekir.
10. klim Koflullarna Uygunluk
Sistem seiminin flubenin bulunduu blgenin iklim
flartlarna uygun olarak seilmesi gerekir. (Antalyada
soutmadaki konfor, stanbuldaysa stmadaki konfor
daha nemli olmaktadr. Sistem seiminde bu ncelikler
gz nne alnmaldr)
11. Seilen sistemin binann zelliklerinden tr ek maliyetler getirmemesi gerekir. (rnek olarak bir apartmann
alt katndaki banka flubesinin stma sistemi mesai saatleri dflnda kapatlabilmelidir. alflma olmayan saatlerde flubenin stlarak gereksiz yere yakt sarf edilmesi ve
bunun bedelinin denmesi engellenmelidir)
12. Bankalarda ok eflitli elektronik cihaz kullanlmaktadr. Bilgisayar, ATM, para sayma makinalar vb. gibi
cihazlarn salkl alflmas ve uzun mrl olmas
iin scaklk kontrol ve ortamn tozdan korunmas byk nem taflr. Bu flartlar ayn zamanda zellikle alflanlarn salklarnn olumsuz etkilenmemesi iin de
nem taflr.
13. fiubedeki sistem, jeneratr, UPS odalar gibi zel me-

fiekil 129. ATI TP PAKET KLMA CHAZLARIYLA YAPILAN LOKANTA KLMASI UYGULAMASI
ICINDEKILERE DN

115

kanlarda istenen scaklk flartlar salanmaldr.

Yukarda belirtilen bu ihtiyalar ve bankalarda yaflanan
tecrbeler dorultusunda en ideal zmn AMERKAN SSTEM: Termostatik vana monte edilmifl radyatr + Kanal tipi klima ile saland grlmektedir.
fiekil 130da bu sistemin bir uygulama rnei grlmektedir. Aflada bu sistemin zellikleri verilmifltir.
Havalandrma
1. Havalandrma taze hava balanabilen, ortama filtre edilmifl ve kfln stlmfl, yazn soutulmufl taze hava verebilen, kanall tip Heat Pump klimalar ile salanr. Bylece soutma sisteminin yannda ek bir havalandrma sistemine de gerek kalmayacaktr. egzost ayr bir fanla yaplmaldr. zellikle szdrmaz kanal kullanlrsa egzost
iin ayr kanal ekmeksizin asma tavan boflluu kanal
olarak kullanlabilir. Bu hem yer kaybn nler hem de
maliyeti azaltr. Bu uygulamada dikkat edilmesi gereken
konu asma tavanda hava hareketini kesecek oda duvarlar vb. engellerin olmamas gereidir.
2. WC, arfliv ve kasa odalarndan aspirasyon yaplmaldr.
WC aspirasyonunu koku karflmasn engellemek amacyla bamsz bir kanalla veya bamsz duvar/cam tipi
WC aspiratrleriyle yapmak gerekir.
3. Jeneratr odalarnda snan havann dflar atlmas gerekir. Burada daha da nemli konu yanma iin gerekli taze havann odaya verilmesidir. Bununla ilgili bilgi jeneratr imalatsndan alnmal ve gereken miktarda temiz
hava ortama verilmelidir. (aspiratr veya taze hava panjuru sayesinde)
4. Sistem, UPS, ATM odalar gibi elektronik ekipman bulunan odalardan egzost yaplmas toz emmemek iin
tavsiye edilmez. Bu hacimlerde gerekiyorsa duvar tipi
split klimalarla soutma yaplmal, baz durumlarda kfln da soutma yaplaca dflnlerek kfl kiti kullanlmaldr.
Istma - Soutma
A. Istma
cam altna monte edilen stclar ile yaplmaktadr. Kfln cam yzeyinden souyarak aflaya inen hava stclar zerinde snarak yukarya doru ykselir.
1. Cam nlerine termostatik radyatr valfi monte edilmifl
radyatrler (veya termostatik kontrollu elektrikli stclar) yerlefltirilir.
2. Radyatrlerde snan hava yukar doru doal sirklasyon ile ykselir. Scak hava ortam havasna gre daha
hafiftir. Bu nedenle yukarya doru kendiliinden ykselerek, ortam souk radyasyon etkisinden koruyan,
adeta bir scak hava perdesi oluflturur ve en iyi stma
konforunu salar.
3. Termostatik vanalar ile ortam scakl istenilen deerde
hep sabit kalr. Ortam scaklnn sabitlenmesi konfor
ve yakt ekonomisi salar.
4. Kfln ortam havas scakl arttka, nem oran da
azalr. Nem oran azaldka da grip olma riski artar.
116 ICINDEKILERE DN

Termostatik vana kontrolu, dolayl olarak odadaki nem

orannn da kontrol edilmesini salayarak salkl bir
ortam hazrlar.
5. Radyatrlere scak su; dfl hava scaklna gre kazan
suyu scakln ayarlayan kontrol panel (Ecomatic panel) ile alflan kalorifer kazanndan gnderilir. Termostatik vanalar bu nedenle ani s yklerini (gnefl flnlar,
ieriye ok sayda insan girmesi vb.) dengeler.
6. Istclar (radyatrler) cam altna olabildiince yaygn
olarak yerlefltirilmelidir. Genifl tip radyatrler yerine, dar
tip radyatrler tercih edilmelidir (tekli Alurad radyatr
gibi). PKKP tipi panel yerine PK veya P tipi panel radyatr kullanlmaldr. Bu ayn zamanda yer kaybn da
azaltr.
7. Radyatrlerin hafif ve su hacminin az olmas da otomatik kontrolu kolaylafltraca iin, yakt ekonomisine katkda bulunacaktr.
8. Eer stmada yakt olarak doalgaz veya LPG kullanlabiliyorsa stma kapasitesinin byklne gre oda
ve su scaklna bal olarak kapasitesini %0 - %100
arasnda otomatik olarak ayarlayan (modlasyonlu),
%109 verimli duvar tipi youflmal kazan veya kombi cihazlar, byk kapasitelerde ise dkme dilimli Ecomatic panelli, atmosferik brlrl doal gaz kazan
kullanlmaldr.
9. Eer yakt motorin olacaksa, yine dkme dilimli dfl hava kompanzasyonlu, tercihen kurum yapmayan mavi
alev brlrl sv yakt kazan kullanlmaldr. Bu kurum
yapmayan bir sistem olduu iin kurumdan kaynaklanabilecek baca ve kazan dairesi yangnlar riski de yoktur.
10. Kazanlar kablolu uzaktan kumanda sistemleriyle kazan
dairesine inmeden programlanabilmeli, gerektiinde
program deifliklii yapmaya gerek kalmadan manuel
kontrol salanabilmelidir.
11. Kazan verimleri %93 ve zerinde olmaldr.
12. zellikle mevcut merkezi stma tesisat bulunan ok
kullancl binalarda, banka flubesi iin ayr bir pompal
stma zonu yaplmal, alflma saatleri dflnda, tatil gnlerinde vb... flubenin stma pompas durdurulmaldr.
(Varsa kazann otomatik kontrol paneliyle, kontrol paneli yoksa flubeden on-off kontrol edilebilen stma pompas ile) Bylece banka stmas ile bina stmas ayrlmfl
olacaktr. Burada dikkat edilecek konu kazann arza riskinin az olmas gereidir. Eski veya kalitesiz bir kazan
kullanlan binalarda banka flubesinin ayr bir kat kaloriferi kullanmas daha mantkl olacaktr.
Kanal Tipi Heat Pump Klimalarla Istma Alternatifi:
Gnmzde stmada en ok kullanlan ve en konforlu sistem radyatrl stma sistemidir. Buna alternatif olarak son
dnemde heat pump klima cihazlar ile stma yaplmas
gndeme gelmektedir. Ancak bu sistem birok dezavantaj
beraberinde getirir:
- Kfln dfl hava scaklnn dflmesi ile cihaz kapasitesi
ve verim dfler, dolaysyla en souk havaya gre cihaz

fiekil 130. BR BANKA fiUBESNDE UYGULANAN AMERKAN SSTEM RNE

ICINDEKILERE DN

117

seilir ve bu da cihaz kapasitesini veya miktarn artrr.

Kfln hava scaklnn dflmesiyle dfl nitede karlanma
meydana gelir. Bunun giderilmesi iin cihaz defrosta geer, yani soutma yapmaya bafllar ve bu da stmann kesintiye uramas, konforun bozulmas anlamna gelir.
Defrost esnasnda souk hava flenmemesi iin mutlaka
elektrikli stc kullanlmaldr. Elektrik stma iin en
pahal enerji trdr.
Scak hava ile stmada ortam havas kurur ve solunum
hastalklar riski artar.
Istmada oluflan hava hareketi insanlarn souk hissetmesine sebep olur. Bu yzden olmas gerekenden daha
yksek scaklkta tutulur. Bu da yakt sarfiyatn artrr.
Trkiyenin ok byk bir blm (Akdeniz ve
Egenin scak blgeleri haricinde) stma ncelikli olmak zorundadr. Yani stma sezonu 6-7 ayken soutma sezonu 2-3 ay olmaktadr. Dolays ile stma konforu daha nemlidir. Bunun iyi salanmas iin gerekli olan flartsa stmann, s kaybnn olufltuu noktalardan, yani pencere ve dfl duvar nlerinden, alt kottan
yaplmasdr. nk bu blmlerde souyan hava
arlaflarak alt seviyeye dfler ve konforsuzluk yaratr.
Bunu engelleyen ve en iyi konfor flartlarn salayan
sistem radyatr sistemidir. Cam nlerinde kullanlan
radyatrler ortamda ses, hava hareketi vb. oluflturmadan ve hibir servis ihtiyac gstermeden mkemmel
konfor flartlarn salar.
Ancak kalorifer sisteminin kullanlmasnn mmkn olmad yerlerde stma da, soutmann saland heat
pump tipi klima cihazlar ile gereklefltirilecektir. Bu cihazlarda mutlaka elektrikli stc takviyesi kullanlmaldr. Ancak bu zm Akdeniz ve Ege blgesinin kfln scak olan blgeleri haricinde tercih edilmemelidir.

B. Soutma
Havalandrma ve soutma kanal tipi split klima cihazlar
ile yaplr. Taze hava, klima cihaznn arkasndan dflarya
alan bir hava kanal yardm ile alnr (hava kanal zerine damper monte ediniz). Veya bir booster fan (hz anahtar ile devri kontrol edilen) yardm ile klima cihaz emifline
gelir. Dnfl havas ile taze hava karfltrlarak filtre edilir.
Yazn soutularak hava kanallar yardm ile ortama ulafltrlr.
1. Klimatize edilen hava ortama tavandaki anemostatlar
veya aln menfezleri ile verilir. Yeterli sayda anemostat
(veya menfez) kullanld iin; hava ortama homojen
bir flekilde datlr ve en iyi konfor salanr.
2. Uygun kesitlerle hava datld iin ortamda tam bir
sessizlik salanmaktadr.
3. egzost ise, ayr bir aspiratr ile yaplmaktadr. egzost havas varsa depo, kapal garaj Adana, Antalya gibi blgelerde asansr makine dairelerine (ok scak havalarda
termik atmasn nlemek iin) atlye hacimlerine flenerek bu hacimlerin az da olsa, stlmas ve havalandr118 ICINDEKILERE DN

mas ilave bir bedel demeksizin salanmaktadr. Ayrca

bu hacimler (+) basnta tutalarak tozdan arndrlabilir.
Bu tip hacimler yoksa veya ok ters tarafta kalyorsa
egzost havas kondenserlerin zerine atlarak, kanal tipi
split cihazlarn verimleri artrlabilir.
4. Kat ykseklii ~2,6 metre olan hacimlerde bir anemostatdan ortama verilen hava miktar ~7500 Btu/h kapasitesinde olmaktadr. 10.000 Btu/h deerini aflmamaldr.
Daha fazla kapasitede hava verilirse ortamda ideal hava
dalm gerekleflmez, hz artar, souk blgeler oluflur
ve konfor bozulur. Kat ykseklii 15 metre olan bir sergi holnde ise; bir anemostatdan 50.000 Btu/h kapasitesinde hava verilebilir.
5. Duvar veya cam tipi split klimalarda duvardan (yani tavana gre daha da alt kotdan) ortama 12.500 - 18.000 24.000 Btu/h gibi ok yksek kapasitede hava verilmesi konforu azaltmakta, bu cihazlarn altnda veya yaknnda oturanlarn hasta olma riski artmaktadr. Duvar
tipi split klimada havalandrma imkan yoktur. Ayrca
ses problemi olmaktadr. Salon ve tavan tipi cihazlarda
ise souk hava hacme tek bir noktadan verilmekte ve
genelde konfor asndan en kt uygulama rneklerinden biri oluflmaktadr. Bu durumu kalorifer tesisat
yapmak yerine, byk bir soba ile stma yapmaya benzetebiliriz.
6. Kanal tipi split klima cihazlar ile hava ortama homojen
olarak datld iin, ortamda hava hareketi ve ses hissedilmeyen ideal konfor salanmaktadr. Havalandrma
ise 12 ay yaplabilmektedir.
7. Soutma sisteminde ncelikli olarak taze hava balanabilen kanal tipi split klima cihazlar kullanlacaktr. Cihazlar heat pump tipinde olacak ve elektrikli stc monte edilecektir.
8. Cihazlarn i nitelerinin zellikle blntsz tek hacimlerde panjurlu dolap vb. (dnfl havas iin) iine
yerlefltirilmesi tercih edilmelidir. Bylece dnfl kanal
maliyetleri ve asma tavandaki kanal rezervasyonlarndan tasarruf edilecektir.
9. niteye mutlaka taze hava kanal balanmaldr.
10. Cihaz emifllerinde mmknse elektrostatik filtre kullanlmaldr.
11. Klima kanal olarak ncelik srasyla: a) Szdrmaz yuvarlak hava kanal sistemi, b) Ses yutma zellikli flexible hava kanal (izolasyonlu ve/veya izolasyonsuz) kullanlacaktr. Asma tavan boflluu izin verdii srece, flantiyede imal edilecek dikdrtgen kesitli sa kanallardan
mmkn olduka kanlmaldr.
12. Tm split klima cihazlarnn bakr boru ve drenaj hatlarnn en ksa mesafede olmas salanmaldr.
13. Asma tavan kotunun yetersiz olduu yerlerde kanallar
duvar kenarlarnda sahte kirifller iinde saklanabilir, bu
olmuyorsa duvar tipi veya dier tip split cihazlar kullanlmaldr. Kanal tipi cihazlarn i nitesini salon tipi gibi kullanmak mmkn olabilir.

6.7. SPERMARKETLERDE HAVALANDIRMA VE

KLMATZASYON
Sper marketler yap ve ifllev itibar ile ikiye ayrlrlar. Daha ok gda ve zorunlu ihtiya rnlerinin satld, insan
younluunun olduka fazla, ksa rn raflarnn bulunduu, insanlarn hareketli olduu ve alflverifl srelerinin uzun
olmad (ortalama 30 dk.) sper marketler ya da hobi, yap
ara ve gerelerinin satld, insan younluunun nispeten
daha az olduu, olduka yksek malzeme raflarnn bulunduu ve alflverifl srelerinin olduka uzun olabildii (ortalama 60 dk.) sper marketler olarak ayrlabilirler. Bundan
dolay zellikle gerekli taze hava miktarlar belirlenirken ve
kanal dizayn yaplrken sper marketlerin bu tip ifllevlerinin
gz nnde bulundurulmas gerekir.
Sper marketlerde kanal dizayn yaplrken zellikle yerleflim planlar gz nnde bulundurulmal, raflarn bulunduu
blmlerde havann raflara arpmas nlenmelidir. Sper
marketlerin kendi ierisindeki baz blmlerinde fleme
hzlar ve konfor flartlar deiflkenlik gsterebilir. zellikle
sabit, oturularak alfllan ve insanlarn sra bekledikleri kasa blmnde hava hzlar daha dflk, hava miktarlar daha
fazla alnmaldr. Sper marketlerde s kazan ve kayplarnn byk blmnn srekli alp kapanan girifl kfl kaplarndan olduu dflnlrse klimatize edilmifl tm havann %60lk ksmnn girifl kaplarna yakn olan 1/3lk
(toplam sper market alannn) ksmna flenmesi gerekir.
Gnmzde sper marketlerdeki insan younluklarnn hafta aras ifl kfl saatlerinde ve hafta sonlarnda olduu dflnlr ise iflletme maliyeti asndan sper market tesisatlarnda zonlama yapmak, ok kademeli cihazlar kullanmak
avantaj salar.
Sistem Seimi
Sper marketlerin klimatizasyon ve havalandrma tesisatlarnda genelde kanall sistemler ile zm yoluna gidilir. Tek
kat zerine kurulu sper market binalarnn klimatizasyon
ve havalandrma tesisatlarnda genellikle at tipi paket
klima cihazlar tercih edilirken, ok katl, dflk tavan kotlu, sper marketlerde kanal tipi split klimalar kullanlabilir. Sper marketlerde paket tipi cihazlar bakm, kontrol,
servis ve iflletme maliyeti gibi birok nedenlerden dolay
tercih edilmelidirler. at tipi paket klimalarda kanal balantlar cihazn altna inecek flekilde veya yatayda gidecek
flekilde yaplabilir. Bundan dolay cihaz sadece stnde teras ya da at olan mahallerde kullanm mecburiyeti yoktur.
Cihaz mevcut bina bahesine veya balkonuna da monte edilebilir. Cihaza monte edilecek baz ekipmanlar ile dnfl
kanal zerinden egzost yapmak ve ayn zamanda ortama
taze hava vermek mmkndr. Scak sulu stma sistemi
mevcut ya da kurulacak ise; sadece soutma yapan at tipi
paket veya split cihazlara scak sulu serpantin akuple edilerek stma yaplabilir.
Is kazan ve kaybnn fazlasyla gereklefltii girifl, kfl
kaplarnda mutlaka hava perdesi kullanlmaldr. Mmknse girifl ve kfllar ortak bir rzgarla (ara blm) almal
ICINDEKILERE DN

ve bu ara blmn klimatizasyonu ayr dflnlmelidir. Girifl blmnden gelebilecek souk havay krmann en ideal
yolu cam altlarna yaplacak alak parapetlerin (yaklaflk 30
cm.) altna radyatrler monte etmektir.
klim koflullar nispeten daha elveriflli (zellikle gney blgelerde) yerlerde klima cihazlarnn heat pump stma sistemi olanlar tercih edilebilir. Heat pump stma verimi ve kapasitesi (C.O.P.) dfl hava scaklklarna bal olarak deiflkenlik gsterir. Dfl hava scaklklar dfltke cihazn stma
kapasitesi ve verimi (C.O.P.) dfler, iflletme maliyeti ykselir. Tablo 131de tipik 60.000 Btu/hlk bir cihazn deiflik
dfl hava scaklklarna bal stma kapasiteleri verilmifltir.
zellikle hava scaklklarna bal stma kapasiteleri verilmifltir. zellikle lman iklime sahip olmayan blgelerde heat pump stma sistemi kullanmnda yardmc olarak elektrikli stclar kullanlmaldr. Elektrikli stclarn kullanm
iflletme maliyetini olduka arttrr.
Bu tip blgelerde stma sistemi gaz (doal gaz veya LPG)
ile, soutma sistemi elektrikle alflan sistemler tercih edilmelidir. Kullanlacak paket cihazlarn kademeli olmas zellikle insan younluunun az olduu gn ve mevsim geifllerinde konfor ve iflletme ekonomisi salar. Kullanlacak paket cihazlar atmosfer flartlarna dayankl olmal ve paslanmamaldr. Cihazlarn kasalar su geirimsiz olmaldr.
Sper marketlerin s kazan ve kayplar blmlerine gre
deiflkenlik gsterebilir. zellikle donmufl gdalarn satld byk dondurucularn yer ald blmleri stmak problem yaratabilir. Bu blmlerde dnfl havas yer kotundan
toplanmal ve souk havann bu blmlerde yer seviyesinde
birikmesi nlenmelidir. zellikle alflr durumda elektronik
eflya ve aydnlatma rnlerinin satld blmlerde oluflacak s kazanlar dikkate alnmaldr. Sper market ierisinde yeralan cafe ve restaurantlarn tesisatlar bamsz dflnlmelidir.
Dfl Hava Scakl

Istma Kapasitesi

(C)

(Btu/h)

16.6

74.600

4.07

13.8

67.800

3.86

11.1

60.700

3.58

8.3

54.000

3.35

5.5

47.200

3.03

2.7

42.600

2.81

C.O.P.

38.700

2.61

-2.7

36.000

2.48

-5.5

33.400

2.34

-8.3

31.000

2.20

-11.1

29.000

2.12

-13.8

27.500

2.03

-16.6

25.700

1.95

-19.4

23.500

1.82

Tablo 131.
119

Taze Hava Miktar

Sper marketlerde taze hava miktarlar insan younluuna gre belirlenir. Ortalama taze hava miktarlar aflada verilmifltir.
nsan Says

Taze Hava

(Kifli/100m2)

(m3/h kifli)

Yap rnleri Spermarketleri

8 - 12

20 - 30

Gda rnleri Spermarketleri

20 - 30

20 - 30

Spermarket zellii

Cihaz taze hava balantlar %100 taze hava alacak flekilde

dizayn edilmeli, zellikle mevsim geifllerinde cihaz %100
taze hava ile alfltrlarak iflletme maliyetinin dflmesi salanmaldr. Taze hava miktarlar baz literatrde 1-1.5 hava
deiflimi olarak da geer, ancak doru olan insan saysna
gre yaplan hesaplardr.
Egzost Sistemi
Sper marketlerde ortam srekli pozitif basnta tutulur, bu
nedenle zel blmler hari ortamdan egzost yaplmaz.
zellikle et reyonlarnn, sebze reyonlarnn, cafelerin, zel
piflirme frnlarnn bulunduu mahallerden ksmi egzostlar
yaplmaldr. Ortamdaki pozitif halde bulunan havann zel
panjur veya menfezler ile mal girifl blm ya da malzeme
deposuna kamas salanabilir. Bu tip uygulamalarda mutlaka ara geifllerde yangn damperleri kullanlmaldr.
Kanal Dizayn
zellikle yksek tavanl, asma tavan yaplmayan mahallerde kanallar aktan geiriliyor ise bu kanallara dfltan izolasyon yaplmaldr. Kanallara iten izolasyon yaplmamaldr.
Zamanla izolasyon yapflkanlarnda meydana gelebilecek
almalar kanallar tkayarak hava geiflini zorlafltrabilir.
Ayrca iten izolasyonlu sistemlerde izolasyon malzemeleri
ses ve pislik kayna olabilirler. Bu tip sistemlerde szdrmaz dairesel kesitli kanallar tercih edilmelidir. Bu kanallarda hava kaaklar nlendii gibi, hzl montaj ve estetik grnm gibi avantajlar da elde edilir.
Yksek tavan kotlu uygulamalarda cihaza dnfl havas yer
kotundan toplanmaldr. Mmkn deilse fleme sistemlerinde zellikle scak havay yer kotuna indirecek ve bypass nleyecek jet difzrler kullanlmaldr. Hava atfllarnda yksek raflarn konumlar byk nem taflr. Hava bu
raflarn zerine atlmamaldr. Jet difzrlerden kfl hzlar
yksek seilebilir, ancak bu hava hzlar insanlarn dolafltklar ortamlarda 0.5 m/s seviyelerinde tutulmas gerekir.
fiekil 132de arka arkaya 5 pafta halinde bir sper market
klima projesi hava kanallar ve cihaz yerleflimi planlar verilmifltir. Yapya ait at, zemin, 1. bodrum, 2. bodrum ve 3.
bodrum planlar grlmektedir. Her kat 1805 veya 1960 m2
olup, toplam yap 7530 m2dir. Kat ykseklii 3,5 metre
olup, asma tavan ykseklii 50 cm.dir.
6.8. BEfi YILDIZLI OTELLER
Befl yldzl bir otel ana ksmdan oluflur:
1. Yatak odalar
2. Genel alanlar
3. Servis alanlar
120 ICINDEKILERE DN

Yatak odas katlarnn yer ald kulenin genel hacimlere

baland katta, tesisat asma tavan iinde yataya dndrmek nemli sorunlara neden olur. Bu hacimlerde ses ve szma sorunlar yaflanr. Bunun yerine yatak katlarnn altndaki kat galeri kat yaplmaldr. Bylece ses sorunu ortadan
kalkar ve tesisata dorudan ulaflm imkan yaratlr.
6.8.1. Yatak Odalar
Yatak odalar iin en yaygn zm fan coil + primer haval klima sistemleridir. fan coil sistemleri 2 borulu veya 4
borulu olabilir. te yandan kullanlan fan coil niteleri oda
dekorasyonuna uygun olarak eflitli tipte ve konfigrasyonda olabilir. Bunlar duvar tipi, asma tavan tipi, dik, yatk, kasetli veya gizli olarak saylabilir. En ok tavan tipi
kullanlmaktadr.
Primer hava ayr bir santralda flartlandrlr ve oda soutma
cihazna veya direkt olarak odaya kanalla getirilerek, verilir.
fiartlandrlmamfl primer hava kullanlmas halinde odada
nem kontrolu yaplamaz ve kflenmelere neden olur. fiartlandrlmfl primer hava scakl yazn 18C ve kfln 20C
olarak alnabilir.
Odaya verilen primer hava dolaysyla yatak odasnda art
basn oluflur. Yatak odas egzost havas banyo-tuvaletten
emilir. Yatak odalar banyo-tuvaletleri ortak egzostu flaft ierisinden atya taflnarak buradan dflar atlr.
Yanyana iki yatak odasna hizmet veren ortak flaft ierisindeki banyo egzost kanal ift olmaldr. Her oda kendi dfley
kanalna balanmaldr. Aksi halde iki komflu banyo ayn
egzost kanalna balandnda, banyolar arasnda ses geer.
Bu istenmeyen bir durumdur.
Her durumda ilgili boru ve kanal tesisat shhi tesisat borular ile birlikte iki yatak odas arasnda kalan flaft iinde yaplmaldr. Toplam ifliliin yaklaflk yars yatak odalarnda
olduundan, fonksiyonel bir flaft yerleflimi ok nemlidir.
Gerekli flaft alanlar mimaride mutlaka braklmaldr. Bu
flaftlara bakm amacyla ulaflm iin baz uygulamalarda kapak braklmaktadr. Kapak yetersizdir. Bu flaftlara ulaflm
iin kapak yerine kap braklmaldr.
Yatak odalarnda ikinci nemli problem banyo asma tavan
yksekliidir. Borulara belirli bir eim verilmelidir. Bu adan burada gerekli ykseklik braklmaldr. Fan coiller genellikle yatak odas koridoru asma tavan iine monte edilir.
Bu durumda bu asma tavan ykseklii de kritiktir. Ayrca
bakm kapa boyutlar ve yerleflimi de nemlidir. Filtre ve
vana grubuna ulaflabilmek ve gerektiinde cihaz karabilmek mmkn olmaldr.
Yatak odas zmlerinde proje koordinasyonundan sonra mutlaka rnek oda uygulamas yaplarak, problemler grlmelidir.
fan coil sisteminde youflma nemli bir olaydr. Cihazlarn
uygun biimde drenajna ve souk su borular zerinde oluflabilecek youflmann nlenmesi iin izolasyonlarna zen
gsterilmelidir.
Fan coil fleme menfezinin seim ve yerlefltirilmesinde hava datmnn rahatsz edici esintiler yaratmamasna, zel-

fiekil 132 A. SPERMARKET KLMA UYGULAMASI RNE ATI KAT PLANI

ICINDEKILERE DN

121

fiekil 132 B. SPERMARKET KLMA UYGULAMASI RNE ZEMN KAT PLANI

122

ICINDEKILERE DN

fiekil 132 C. SPERMARKET KLMA UYGULAMASI RNE 1. BODRUM KAT PLANI

ICINDEKILERE DN

123

fiekil 132 D. SPERMARKET KLMA UYGULAMASI RNE 2. BODRUM KAT PLANI

124 ICINDEKILERE DN

fiekil 132 E. SPERMARKET KLMA UYGULAMASI RNE 3. BODRUM KAT PLANI

ICINDEKILERE DN

125

likle souk havann uyuyan mflteri zerine gelmemesine

dikkat edilmelidir.
Oda koridorlar lman blgelerde %100 flartlandrlmfl taze
hava verilerek klimatize edilir. ok scak blgelerde ve at
katlarnda ise koridor iin ayr bir fan coil nitesi dflnlmelidir. egzost kat grevlisi odasndan veya malzeme odasndan yaplabilir.
Yksek blok olarak planlanan otellerde, kuleleri yatak katlar oluflturur. Genel hacimler ve servis hacimleri ise esas
olarak kulenin baland alttaki ana ktlededir. Sistemde
dikey dorultuda basn zonlamas gerektiinde, fan coil
sisteminin dayanm basnc 100 mss olarak kabul edilebilir.
Ancak sistemin salkl alflmas asndan basn zonu 50
mss deerini gememelidir.
Sistemde, zellikle temiz kullanma suyu tesisatnda bakr
boru kullanm mr, hijyen ve iflilik asndan tavsiye edilir. Plastik borular da maliyet ve iflleme kolayl avantajlaryla genifl lde kullanlmaktadr.
Scak su kazan bacas ykseklii ve konumu bir ok uygulamada kritiktir. Terasa soutma kulesi gibi cihazlar yerlefltirildiinde, bacadan kan duman ve kurumun bu cihazlar etkilemesi ve korozyona uratp, kirletmesi sz konusudur. Bu
nedenle baca atnn zerinde yeteri kadar ykseltilmelidir.
6.8.2. Genel (Sosyal) Hacimler
Lobi, balo salonu, toplant odalar, bar, restoran, diskotek,
casino, dkkanlar, salk klb gibi mekanlardr. Bu alanlarn kullanfl saatleri ve sreleri birbirinden farkllklar gsterir. Genel alanlarn her birine kendine ait cihaz kullanlmas
en uygun zmdr. Bu alanlarda en uygun ve ekonomik
klima sistemi VAV sistemleridir.
Restaurant ve mutfak ayr ayr havalandrlp, egzost edilmelidir. Lokanta havasnn mutfaktan egzost edilmesi hijyen
asndan uygun deildir. Lokanta blmnde art basn,
mutfak blmnde eksi basn yaratlmaldr.
Mutfak egzostlar at zerinden dikey olarak atlmaldr. Bu
amala dik atfll zel at aspiratrleri kullanlmaldr. Aksi
halde yatay atfll at aspiratrlerinde yal egzost havasnn
kirlilik yaratmas kanlmazdr.
Balo salonlar genellikle 2 veya 3e blnebilir. Her bir blm bamsz santrallara bal olmal ve ayr ayr klimatize
edilebilmelidir. Fuayelerin de ayr klimatize edilmesi uygundur. Balo salonu ve toplant salonlarnn gerektiinde %100
dfl hava ile alflmasna uygun bir tasarm yaplmaldr.
Genel hacimlerde asma tavan iini emifl plenumu olarak
kullanmak yaygn bir uygulamadr. Bu durumda asma tavan
mimarisinin izin verdii lde dekoratif bir yark kullanmak ekonomiktir. Ayrca ilgili mahallin asma tavan iini etraftaki dier mahallerle hava transferini kesecek flekilde izole etmek gerekir.
6.8.3. Servis Alanlar (Arka Alanlar)
Buralar mutfak, amaflrhane, ofisler, depolar ve teknik hacimlerdir. Mflterinin kullanmad bu alanlar daha az kritik126 ICINDEKILERE DN

tir. Bu alanlarda lokal havalandrma ok nemlidir. Ofisler

yine fan coil sistemiyle klimatize edilir. Asansr makine
odalar, UPS odas, telefon santral, flarap deposu soutulmas gereken hacimlerdir.
Genel hacimlere ve yatak odalarna bitiflik teknik hacimler
oluflturulmas gerekiyorsa, mutlaka akustik izolasyon yaplmas gerekir.
Kapal genleflme kab olarak byk sistemlerde kompresrl genleflme depolar veya pompal genleflme depolar kullanlabilir. Bunlar az yer kaplar ve belirli byklklerden sonra daha ekonomik olurlar. zellikle pompal tip depolarda
basnl bir kap olmadndan 16 bar basnlara kadar kullanlmas mmkndr.
5 Yldzl Otellerde Souk Depolama ve Depo Scaklklar:
Afladaki tabloda gsterilmifltir.
Oda veya Saklanacak Mal Cinsi

Scaklk

p odalar

+5 veya +8 C

fioklama odas

-35 ile -40 C

Derin dondurucu

-20 C

Souk oda

0 ile +1 C

Kiler souk oda

+5 C

Sebze odas

0 ile +5 C

Et n soutma odas

0 C

Balk

0 C

Et deep freez

-20 C

Balk deep freez

-20 C

Tabakta hazrlanmfl kahvalt

+5 C

Peynir

0 ile +4 C

Tereya (1 ay sre ile)

+4 C

Hamur iflleri

+5 C

ki

+5 C

Notlar:
1. Her mal iin ayr ayr oda kullanlmas kokularnn bir
dierine gememesi iindir.
2. fioklama ounlukla kullanlmaz.
Eer gerekli grlp yaplrsa, ambalajl olarak floklama
tercih edilmelidir.
Bu durumda koku transferi az olur.
3. fioklama iin daha pahal, fakat daha problemsiz olan
plate freezer kullanmdr.
ok youn floklama istenen yerlerde tavsiye edilebilir.
4. Bar blmlerinin arkasnda soutma kapasitesi yksek,
ok hzl yklemeye uygun ift souk oda olmas yararldr. Biri yklenirken dieri kullanlr.
6.9. AMELYATHANELERDE KLMA SSTEMNE
UYGUN MMAR ZELLKLER
Ameliyathane odalar klima sisteminin en nemli grevi,
oda ierisindeki partikl saysn en aza indirmek, ameliyat
edilen hastann enfeksiyon kapmasn engellemek, hastann
ve ameliyat ekibinin termik konforunu salamaktr. Hastane

mimarisinde uzmanlaflmfl mimar, hijyen konusunda ihtisas

sahibi bir doktor, hastane yneticisi ve mekanik tesisat proje mellifinin ortaklafla yapacaklar grflmelerden sonra
karara varlacak prensipler dorultusunda mimari proje hazrlanmaldr. yi bir hastane iklimlendirme sistemi, uygun
olmayan bir mimar projeye optimal olarak kesinlikle tatbik
edilemez. Asma tavan ykseklikleri, flaft byklkleri ve
yerleri, cihaz konma mahalleri, hava kilitlerinin yerleri mutlaka uzman klima tesisat tasarmcsnn tavsiyesi ve onay
ile tespit edilmelidir.
Ameliyathanenin yeri seilirken, s kayp ve kazanlarn minimumda tutabilmek iin bunlar binann ekirdek blmnde
ve ara katlarda yer alacak flekilde planlanmaldr ve ameliyathanelerin bulunduu steril blgede kesinlikle asansr ngrlmemelidir. Ameliyathane taban alan genellikle yaplacak
ameliyatlarn zelliklerine gre 25-45 m2 arasnda olabilir.
Ciddi ameliyatlarn yaplaca ameliyathanelerde hastay enfeksiyonlardan korumak iin etrafnda bir hava perdesi yaratlr. Bunu salayan ise ameliyat masasnn hemen stne konan laminer akfl nitesidir. Asma tavan ierisinde yer alacak
laminer hava akml hava datm plenumlarnn (fiekil 133)
yerlefltirilebilmesi ve hava kanal balantlarnn kolayca yaplabilmesi iin, hava kapasitelerine bal olarak, 50-80 cm arasnda bir asma tavan aras ykseklie ihtiya bulunmaktadr.
Dolaysyla ameliyat odalarnda, tesisat projesini yapacak
mhendislere danflarak, tavan yksekliklerini 3,2-3,5 metre
olarak tasarlamak gerekir. Normal apartman kat yksekliklerini kabul ederek yaplacak bir mimari proje, klima sisteminin
arzu edilen verimlilikte alflmasn engeller.
Laminer akml ameliyathane tavan plenumuna normal
olarak iki kanal balants yaplr. Ancak ok zorunluluk
halinde asma tavan yksekliini azaltabilmek iin drt kanal balants da yaplabilmektedir. fiekil 133te yan yana
bulunan iki ameliyathaneden biri iin n grlen klima
sistemi grlmektedir. Her ameliyathanenin mstakil bir
klima santral tarafndan beslenmesi istenen ideal flartlarn
salanmas ynnden tercih edilir. Ancak ekonomik gerekelerle benzer karakterde iki ameliyathane iin bir
santral kullanlmas yoluna da gidilebilir. Mimari planlamada hastann ameliyathane odasna girmeden bir hasta

hazrlama odasna alnaca, ameliyattan sonra da hasta

uyanma odasna geirilecei rasyonel bir akfl yntemi
iinde dflnlmelidir.
Genel olarak ameliyathane odalarnda kullanlacak yap
malzemelerin toz ve mikrop tutmayacak, toz karmayacak
yzeylere sahip olmalar ve dezenfeksiyon ameliyesi srasnda kimyasal tahribata uramamalar gerekir.
Yer dflemesi olarak antistatik, antibakteriyel aflnmaya karfl yksek mukavemete sahip kondktif PVC veya epoksi
kaplama esasl malzeme tercih edilmelidir. Gerekmesi halinde ayrca topraklama da istenebilir.
Duvarlar ve tavan modler tip olarak alminyum veya elik
konstrksiyon taflyc sisteme monte edilecek panellerden
yaplr. Duvar malzemesi olarak toz karmas ve derz yerlerinde bakteri retmesinden dolay seramik tercih edilmemelidir. Duvar panellerin yzeyleri antibakteriyel, antistatik
dezenfeksiyon svlarna mukavim boya kapl galvaniz sac
olabilecei gibi paslanmaz elik de olabilir. Panellerin ii
ses ve s kaybna karfl kaya yn gibi yanmaz izolasyon
malzemesi ile kapldr. Ayrca paneller, kablo gibi tesisat
malzemelerinin geebilecei boflluklar ierebilecei gibi kanal ve tesisat boru geiflleri iin flaft boflluklar temin edecek
flekilde dzenlenebilirler. Tavan panelleri, filtre bakm ve
dezenfeksiyon ifllemleri iin alabilir modllerden oluflabilir. Panellerin zerinde mikrop, bakteri gibi mikroorganizmalarn yaflayamamas iin mikrop ldrc zellie sahip
kaplamalar da gelifltirilmifltir.
Ameliyathane kaplar srmeli, ayak ve diz darbesi ile alabilen ancak manuel olarak da alflabilecek yapda olmaldr.
Kaplar ameliyathane i malzemesi ile ayn malzemeden olmaldr. Kaplar 2 saat yangna dayankl olmaldrlar. Kaplarn zerinde gzetleme cam konulabilir. Steril sahalara giriflte veya hijyen uzmannn tavsiyesine gre dier baflka
yerlere girifl - kflta otomatik kumandal, srgl iki kapl
hava kilit sistemi n grlmelidir.
6.10. ZEL YAPILARDA UYGULANAN KLMA
SSTEMLERNE AT VERLER
zel yaplarda uygulanan klima sistemlerine ait veriler Tablo 134de verilmifltir.

ICINDEKILERE DN

127

fiekil 133. AMELYATHANE KLMA UYGULAMASI

ICINDEKILERE DN
128

ICINDEKILERE DN

129

365 kW

6 m3/h

Not

elektrik gc

Dier

elektrik gc

Aydnlatma

200 kW

225 kW

450 kW

245 kW

1.400 kW

600 kW

2.000 kW

500 kW

300 kW

700 kW

1 x 76 m3

3 x 18 m3

20.000 kcal/h

3 x 450.000 kcal/h

40 m3/h

chiller

Su soutmal pistonlu

1 x 1.250.000 kcal/h

1.200 m2

14 kat

18.000 m2

Genel Mdrlk

Pamukbank

Tablo 134. ZEL YAPILARDA UYGULANAN KLMA SSTEMLERNE AT VERLER

byk seilmifltir.

Soutma grubu %50

225 kW

100 kW

758 kW

Mekanik tesisat

toplam elektrik gc

2. bodrum - 26. katlar

hidroforu

17. - 27. katlar

(1+1) x 3 m3/h

hidroforu

me suyu

6 m3/h

4. dfley zon

7. - 16. katlar

15. - 26. katlar

18 m3/h

4. bodrum-zemin katlar

6 m3/h

180 m3

90 + 24 + 8 m3

hidroforu

(1+1) x 3 m3/h

2. bodrum - 3. kat

(2+1 yedek) x 5 m3/h

1 x 100 m3

1 x 100 m3

3 x 1.032.000 kcal/h

40 m3/h

chiller

Su soutmal santrifj

1. - 6. katlar

500 kW

(1+1 yedek) x 5.5 m3/h

32 m3

1 x 15 m3

3 x 315.000 kcal/h

40 m3/h

chiller

Hava soutmal pistonlu

2 x 1.600.000 kcal/h

1.090 m2

(1+1) x 3 m3/h

2 x 800 m3

1 x 30.000 kcal/h

1 x 400.000 kcal/h

75 m3/h

chiller

Hava soutmal pistonlu

2 x 630.000 kcal/h

525 m2

4. - 14. katlar

2200 kW (kurulu g)

1.100 m3

+ 40 m3

1.000 + 500 + 300

19

2 x 900.000 kcal/h

2 x 1.100.000 kcal/h,

34 m3/h (bro katlarnda)

hava, i zonda fan coil

evrede fan coil + temiz

3 x 425 hava so. pist.

1 x 630.000 kcal/h

270 m2

35 kat

38.150 m2

Maya ifl Merkezi

3. dfley zon

(1+1 yedek) x 90 m3/h

1 x 50 m3/h

2 x 750 m3

2 x 1.850 m3

kapasiteli 5 adet

Toplam 2.929.000 kcal/h

kapasiteli 5 ad. buh. gen.

2 x 1.650.000 kcal/h

VAV sistemi

3 x 515 hava so. pist.,

1000 m2

28 kat

14.700 m2

nilever fl Merkezi

hidroforu

2. dfley zon

hidroforu

1. dfley zon

deposu

Yangn suyu

depo kapasitesi

Kullanma suyu

Boyler kapasitesi

Toplam dfl hava

Toplam debi

says

2 x 650.000 kcal/h

Klima santral

120 m3/h (oda baflna)

30 - 50 m3/h

Toplam 21.500 kg/h

chiller

chiller

(3+1) x 2.000.000 kcal/h

Su soutmal santrifj

3 x 1.500.000 kcal/h

Su soutmal vidal

Kazan kapasitesi

hava miktar

Kifli baflna taze

Soutma sistemi

kapasitesi

4 x 1.000.000 kcal/h

Soutma grubu

8 x 80 roof top, 2 x 1.470

sulu santrifj, 1 x 900
sulu vidal, 1 x 570
haval vidal, 2 x 900 +
1 x 840 haval pistonlu

2.980 m2

1.500 m2

11 kat

Normal kat alan

14 ve 17 katl 2 adet

15 kat

17 kat

Kat says

56.500 m2

2.970 m2

Garanti Bankas

60.000 m2

Akmerkez Bro Katlar

Toplam inflaat alan

Akmerkez arfl
Genel Mdrlk

Hilton Oteli stanbul

Oteli stanbul

Ceylan Intercontinental

3.200 kW (kurulu g)

1 x 80 m3/h

2 x 200 m3

2 x 500 m3

2 x 200.000 kcal/h

3 x 1.000.000 kcal/h

30 - 40 m3/h

chiller

Su soutmal santrifj

5 x 1.300.000 kcal/h

3 kat

20.000 m2 (garaj hari)

Merkezi stanbul

Tatilya Elence

990.000 m3/h

2.032.000 m3/h

38

4 x 850 kW

2 x 3.210 kW,

50 m3/h (bro katlarnda)

VAV

+ temiz hava, i zonda

evrede 4 borulu fancoil

2 x 2.816 su soutmal,
2 x 1.048 su soutmal
4 x 1.760 su soutmal,
2 x 675 kW hava so.

6 + 43 kat

225.000 m2

Genel Mdrlk

fl Bankas

750 m3

(750 m3 yangn iin)

1.500 m3

2 x 7 ton

1.378.000 m3/h

(9 VAV santrifj)

Toplam 24 adet

1.000.000 kcal/h

2 x 2.000.000 +

VAV sistemi (ofislerde)

Toplam 8.200 kW,

2 adet santrifj +
1 x 1.000 ton pistonlu
2 x 170 ton pistonlu

1.700 m2 (tek kule)

30 ve 35 katl 2 kule

5 bodrum +

107.000 m2

Sabanc Center