300 CU HI CA B M TR

I. Tr s sinh
1. Cn nng v chiu cao ca tr s sinh l bao nhiu th c coi l bnh
thng?
i vi tr s sinh thng (khng di 40 tun mang thai), trng lng c
th dao ng trong khong t 3,2-3,8 kg (trung bnh l 3,5 kg), chiu cao 5053 cm (trung bnh l 51 cm) c coi l bnh thng. Trng lng c th v
chiu cao ca tr s sinh c th t hn mc ny nu tr thiu thng hoc
do m c ht thuc l, ung ru.
2. Con ti b thiu thng. Ti sao li nh vy? Liu nhng a con sau
ny cng b thiu thng khng?
C nhiu nguyn nhn gy non: Sc khe ca ngi m, ch n ung
khi c thai, la tui ca ngi m, t th v sc khe ca bo thai, cc yu
t v mt di truyn. non cng c th xy ra i vi nhng ph n
nhiu ln, c c t cung khng pht trin y , b u x, b nhim c sau
thng th 4.
Mt s ph n sinh ln th hai cng vn b non. Trong bt k trng hp
no cng cn phi gp bc s ph sn xc nh r nguyn nhn gy ra
non, tin hnh iu tr v ch sau mi quyt nh c nn tip tc mang
thai hay khng.
3. Hin tng tr b st cn ngay sau khi sinh liu c bnh thng khng?
Nu bnh thng th st cn bao nhiu l va ?
Hin tng tr b st cn sau khi sinh l hon ton bnh thng. Trong c
th ca tr s sinh c rt nhiu nc, chim ti 35% trng lng c th tr.
Trong vng 3-5 ngy u tin sau khi sinh, trung bnh tr st khong 100200 g nc tha.
4. Mi thng, tr tng cn bao nhiu l ? Tr thng cao ln thm bao
nhiu sau mi thng?
kim tra xem tr c pht trin bnh thng khng, c th cn c vo cc
ch s sau:
- Tr thng mi thng tng trung bnh khong 600 g. Thng th 2 v
thng th 3 tng khong 800 g. Trong nhng thng tip theo, mc tng s

300 CU HI CA B M TR

gim 50 g so vi thng trc . Chng hn nh thng th t, s tng cn

ca tr s l 800 g tr 50 g, c ngha l 750 g.
- V chiu cao, trong 3 thng u, mc tng trung bnh l khong 3 cm mi
thng. tui 3-6 thng, mc tng l 2,5 cm/thng. T 6 n 9 thng: 1,5
- 2 cm/thng; t 9 n 12 thng: 1-1,5 cm. Nh vy, sau mt nm, chiu cao
ca tr tng khong 25 n 27 cm, t mc 75-78 cm. Chiu cao ca cc
chu gi trong nm u tin thng t hn so vi cc chu trai khong 1,5
cm.
5. Vic s dng du hng dng lm mm da cho tr s sinh c hi g
khng?
Khng, han ton v hi; nhng ni chung tr s sinh cha cn ti bt c
loi kem hoc loi du bi no c. Ngi ta thng dng du khi tr b hm
hoc khi da tr b n. Trc khi dng du hng dng, cn phi tit trng
bng cch du vo cc l nh (50 ml), y np, sau vo ni un si
trong vng 30 pht. Mi l du nh vy c th dng trong khong 1 tun.
6. Khi mi sinh ra, khp c th con ti c nhng lng t nh v sng mu.
Liu chng c mt i c khng?
Nhiu a tr s sinh c lng t bao ph khp thn th. Chuyn khng c
g ng ngi c, v lng t s mt i trong vng vi tun sau .
7. Cn bao nhiu lu a tr s sinh b p li trng lng c th m tr
b mt i sau khi sinh?
Thng th nhng a tr thng, khe mnh c th ly li trng lng
ban u sau 2 tun. Nu nui tr bng sa b th ch sau 5 ngy l tr c th
ly li mc cn nh c. Cn nhng tr b m cn phi mt mt tun hoc lu
hn na.
Nhng a tr s sinh thiu thng hoc b bnh th vic b p li trng
lng ban u ca c th chm hn. Nhng tr sinh qu thng th hu nh
khng b st cn m bt u tng cn ngay t lc mi sinh.
8. Cc bc s nhi khoa thng hay o vng u ca tr lm g?
Vic o vng u ca tr cho php tin hnh kim tra mt cch gin tip s
tng trng lng ca b no tr v qu trnh tun hon ca cc cht lng

300 CU HI CA B M TR

trong no. Ln o vng u th nht c coi l khi im c th so snh

vi nhng ln o sau, nhm pht hin s pht trin qu nhanh hoc qu
chm vng u ca tr. nhng a tr khe mnh, vng u tng khong
1-1,5 cm mi thng.
9. C phi tr 1 nm tui phi tng cn gp 3 ln so vi trng lng lc mi
sinh ra khng?
Thng th n 5 thng tui, cn nng ca tr phi tng gp i v n 1
nm tui phi tng gp 3 so vi trng lng lc mi sinh, t mc khong
10-11 kg. Vo khong 6 thng tui, cc b gi thng nh hn cc b trai
khong 200-400 g v n 1 nm tui, cc b trai thng nng hn cc b gi
cng tui khong 400-600 g.
10. Nhng ch mm trn u tr l ci g? Cn phi thn trng vi cc ch
mm ti mc no?
Ngi ta thng gi nhng ch mm trn u tr l cc thp. l nhng
phn cn li ca mng xng kt vi cc xng s. Nh mng xng ny
m u ca bo thai c th chui qua m o ra ngoi nh c s co bp v
y. Thp ln pha trc nm ch ni gia xng trn vi xng nh
u, c hnh ng xu vi kch thc khong 2,5 x 2,5 cm (kch thc ca
thp ny khc nhau mi tr. Thp bnh thng c tnh n hi; khi tr ku
khc, c th n hi phng ln. Dng ngn tay chm vo thp ca tr, ta c
th nhn bit c nhp p.
Thp l mt hin tng ht sc bnh thng. Khng nn qu lo s cho thp
ca tr, ch cn cn thn khi chm sc cho tr l .
11. Khi no th thp trn u tr lin li?
nhng a tr pht trin bnh thng, thp nh lin li trong khong t
thng th 2 n thng th 4; thp ln lin li khi tr c 12 n 18 thng.
C ti 80% tr thng lin cc thp ny ngay trc khi ra i.
Nu thp ca tr lin li chm hn thi gian ni trn, cn cho tr ti bc s
nhi khoa khm.

300 CU HI CA B M TR

12. Thp ca con ti rt b, l no n c th lin li nhanh n th sao?

Mt s tr sinh ra c thp rt b (kch thc 0,3 x 0,5 cm). Nguyn nhn c
th l:
- Qu trnh trao i mui trong bo thai b ri lon.
- C cc ri lon khc v ni tit.
- Ngi m dng qu nhiu canxi hoc cc vitamin trong thi k mang thai.
Nhng a tr sinh ra c thp ln qu nh cn c theo di c bit v tc
pht trin ca vng u hoc c khm nh k thng xuyn bc s
thn kinh.
13. Thp ca con ti b lm xung v c nhp p mnh. Liu iu c
bnh thng khng?
Thp c th b lm xung khi tr t th thng ng v c bit l khi tr b
thiu nc. Nhp p ca thp l do mu y t tim ln no ca tr sau mi
mt ln co bp to nn. Thp thng y ln v p mnh khi tr ku khc
hoc gng sc lm mt vic g .
14. a con mi sinh ca ti ng hu nh sut c ngy. Liu iu c bnh
thng khng?
iu l hon ton bnh thng; v tr s sinh trong nhng tun l u tin
thng ng ti 20 ting trong mt ngy. Tr ch tnh dy vo nhng lc n.
15. Ti sao nm v a con mi sinh ca ti li hi b sng ln?
Hu ht nhng a tr sinh ra khe mnh u c cc phn ng hoc mn,
thng gi l "s d ng hoc mn". Phn ng ny c tt c cc b v l
phn ng p li i vi cc hoc mn tnh dc c tit t rau thai ca m
vo c th chng. S sng ty nh cc tuyn v ca tr c th ko di
trong 2-3 tun. Thng th s sng ty ny khng gy kh chu cho tr v s
t mt i m khng cn phi iu tr. nhng a tr thiu thng thng t
xy ra cc phn ng hoc mn.

300 CU HI CA B M TR

16. Sau khi ra i, trn u con ti c cc vt xanh v mt phn u b sng

ln. n bao gi th u chu s tr li trng thi bnh thng?
Do gp kh khn trong lc chui ra ngoi trn u tr c th b xut huyt
di da (cc vt xanh) v nng hn l hin tng u mu u. Cc vt xanh
trn u tr s mt i khong 5-7 ngy sau khi sinh, li cc vt mu sm
nht hoc mu vng. Da trn cc u mu u s khng thay i v mu sc,
cc u mu ny c th nm trn nh u, mt bn u hoc hai bn u. Hin
tng u mu u s mt i chm hn (khong 1-2 thng). Khi t tr vo
ging hoc b tr trn tay, cn ch khng cc bc mu u b chn
thng. Thng xuyn theo di tr, nu cc u mu khng ln i, phi a tr
ti khm bc s ngoi khoa.
17. Tt nht nn t tr ng t th no, nm nga, nm sp hay nm
nghing?
Tt nht l nn t tr nm nghing, lun phin nm nghing bn phi ri
bn tri v ngc li. t th ny, tr s b sc nu n tr sa ra. Di
m tr, c th t mt mnh giy hoc mt mnh vi mm lt.
18. bn ca con ti c ci g cng cng? l ci g vy?
Nguyn nhn lm xut hin cc cc cng bn ca tr s sinh c th l:
- Cc thanh dch cn ng li tuyn dch, cha xung ht c tinh hon
ca b trai. iu ny s cn tr vic di chuyn ca thanh dch theo cc tuyn
bch hch. Ngi ta gi hin tng l trn dch tinh mc. a s cc
trng hp trn dch tinh mc t mt i, khng cn phi iu tr. Nhng nu
trn dch pht trin thnh thot v th cn phi tin hnh phu thut gii
quyt.
- Cc bch hch phng ln: Nu n khng c lin quan ti cc bnh vim
nhim khc th hon ton v hi v khng cn phi iu tr.
- Thot v bn do c t bin trong s pht trin ca thnh bng di, dn
ti cc on ni v rut b li ra tn vng bn. Trong trng hp ny cn
phi tin hnh phu thut.

300 CU HI CA B M TR

19. Vng u ca con ti trong 1 thng to ra thm 4 cm. Ti sao vng u

pht trin nhanh n nh vy?
Vng u ca tr pht trin qu nhanh l iu ng lo ngi. Thng l
hin tng trn dch no hoc biu hin ca ci xng. V vy cn phi cho
tr n bc s nhi khoa khm gp.
20. Cn phi ra ry cho cc b gi nh th no?
Nu ra ry cho cc b gi bng vi hoa sen th hng tia nc hi thp
xung di, pha hu mn. Cng c th dng bng thm nc ra b phn
sinh dc ca b gi, sau ra hu mn v cc vng xung quanh. Nu dng
bng ra mt ln cha sch th thay bng v ra li cho tr. Khi mc cho tr
qun o hoc t lt, phi kim tra xem c cht qu khng, nn chn cc loi
vi bng mm lm t lt. trnh cho tr khi b hm, c th dng du
hng dng tit trng hoc kem tr em bi vo bn v mng ca tr.
21. Rn ca con ti c mi hi v chy m. Vy cn phi lm g?
Cn phi cho tr n bc si nhi khoa khm, chc rn ca con bn b vim
nhim.
22. Mi ngi ni rng con ti b thot v rn. Liu chu c phi m rn
khng?
Trc ht, cn phi hiu rng, thot v rn khc vi cc dng thot v khc
ch n khng c ti thot v (ni m cc c quan ni tng c th chui vo
). Thc cht, thot v rn l c vng rn trong thnh khoang bng, mt
hin tng xut hin khi cc thnh trong khoang bng khng dnh st c
vo vi nhau. Khi a tr c sc hoc ku khc, p sut trong khoang bng
tng ln, lm cho rn b phng. Mi nhn, c th c cm gic tr b au n,
mc d thc ra tr khng b au n g c.
Vic c cn phi m rn ca tr hay khng ph thuc vo tng trng hp
c th. Nu nh ng knh ca l thot v rn khng ln hn 1,5-2 cm th
chng s t lin li. Thng l thot v rn s lin li trong khong t 12 n
24 thng. y nhanh qu tnh lin li ca l thot v, hng ngy nn lm
cc ng tc mt xa nh thnh bng ca tr v t nm sp.

300 CU HI CA B M TR

Ti 18 thng tui m l thot v rn vn khng lin li cng khng cn phi

m rn tr. Nhng nu l rn qu to th cch tt nht l a tr ti bc s
khu l rn li v ct b cc phn da tha ca rn.
23. Con ti b thot v rn. Khi n khc, l thot v m rng, phng ln.
iu c bnh thng hay khng?
Chng thot v rn rt hay gp tr s sinh, c bit l nhng tr thiu
thng. Mi hnh ng (ku, khc, ho, c sc) u lm cho p sut trong
khoang bng tng ln, lm phng l thot v. Thot v rn thng khng lm
cho tr b au n. V vy, vic bng l thot v li cng chng gip ch g,
ch lm cho ln da cn rt mng ca tr d b tn thng m thi. Thng
th l thot v rn lin li khi tr c 2 tui. Nu n 5 tui m l thot v
vn cha lin li th phi cn c s can thip v mt phu thut.
24. C ngi khuyn ti nn t mt ng xu vo l thot v rn. Liu c
nn lm nh vy khng?
Khng nn, v a s cc l thot v rn s t lin li khi tr c 1-2 tui.
Vic bn ng xu ln rn tr c th s gy tn thng hoc lm cho rn
ca tr b nhim trng. iu s rt nguy him.
25. L thot v rn ca con ti thng xuyn phng ln, trc y ch ny
ch phng ln khi chu ku khc. Nguyn nhn l do u?
Theo cc triu chng k trn th con ca bn b mc bnh ci xng. iu
lm cho thnh c bng b yu i v hin tng y hi trong rut xut
hin, c ngha l l thot v rn s hay phng ln hn.
26. Cn phi chm sc rn ca tr s sinh nh th no?
Sau khi n tr t nh h sinh v, cn chm sc tr theo trnh t sau: Ra
sch tay bng x phng, sau ly mt que dim b u, qun bng vo ri
tm dung dch thuc tm 5%, bi vo thng vo gia vt ct rn (ch khng
phi xung quanh rn). Nu vt ct rn rng v c mi hi th khng nn tm
cho tr.
Hng ngy, cn chm sc rn ca tr. Cc bng dng bng rn cho tr cn
phi git qua nc si v c l k.

300 CU HI CA B M TR

27. Khi , con ti b dy rn qun quanh c. Lm th no bit iu c

nh hng ti no ca chu hay khng?
Hin tng dy rn qun quanh c thng khng gy tn thng g cho no
ca tr c v cc b s pht hin ra ngay v s c cch gip . Nu dy
rn qun quanh c qu cht, tr c th b thiu xy. Nn cho tr i khm bc
s thn kinh nu sau khi sinh thy c cc biu hin: hay lo lng, ng khng
yn gic, hoc b co git di cm, run tay, run chn. Cn k cho bc s v
cc triu chng hoc nhng thay i trong tnh cch ca tr.
28. Con ti khi ra cn nng ti 5 kg. Ngi ta ni rng l do ti qu
bo. Liu iu c ng khng?
ng l nh vy. Ngy nay, ngi ta chng minh c rng nhng ph
n mc bnh bo ph hay bnh tiu ng thng sinh ra nhng a tr c
trng lng c th cao gp 2 ln so vi nhng tr bnh thng. iu ny
cng c th ng vi nhng ph n bo ra qu nhiu trong thi k mang
thai. Vic theo di cc trng hp nh trn cn phi c tin hnh nh h
sinh, di s gim st ca cc bc s ni tit.
29. Mt bn mt ca con ti b chy nc rt nhiu. Liu c phi lo ngi v
chuyn khng?
Con bn b vim, nhim trng mt hoc bnh kt mc. Mt nguyn nhn
khc lm cho nc mt chy l tuyn dn l b tc do vim nhim. Cn phi
a tr ti bc s mt khm.
30. Nn ngoy tai cho tr s sinh nh th no?
Cn phi ht sc thn trng khi chm sc tai cho tr s sinh, tt nht ch nn
dng bng t lau vnh trong v vnh ngoi ca tai tr. Cha nn ngoy
su vo tai trong ca tr.
31. Vic dng que tm qun bng ngoy mi cho tr c gy nguy him g
khng?
Khng nn dng que dim hoc cc loi que khc ngoy mi cho tr v
bng qun u que c th s b mc li trong mi tr v que c th gy tn
thng cho nim mc mi. Tt nht l dng cc que bng lm sn xoay trn
trong l mi tr. Nu l mi tr kh v c g mi th nn nh trc vo mi
tr 1 git du hng dng tit trng, sau mi ngoy mi cho tr.

300 CU HI CA B M TR

10

32. Con ti th bng mi rt kh nhc. C ngi khuyn nn nh sa vo

mi chu. Vic c gip c g khng?
Khng nn lm nh vy v sa s to ra mt mng sa trong mi, n s
khin cho tr cng kh th qua mi hn. Cch tt nht l tng s ln lm v
sinh mi cho tr.
33. C nn lau mt cho tr hng ngy khng?
Nn lau mt cho tr hng ngy bng bng t. Lau quanh hc mt, ui mt
ca tr.
34. Con ti thch nm lch u hn sang mt bn. Liu iu c bnh
thng khng?
Tr lch u v mt bn c th do cc tt c (v cc c v dy chng c
b lch) hoc do mt t no trong ct sng b vo. Cn cho tr ti bc s
chnh hnh khm.
Nhng nu tr nm lch sang mt bn khng nhiu lm th c th khc phc
bng cch quay u tr sang bn i din, hoc c th cho tr nm sp i
t th mt vi ln trong ngy.
35. a con mi ca ti c mt ngn tay tha. n bao gi th c th ct
b ngn tay ny?
Nu ngn tay tha ni vi bn tay bng cc ti da th cc bc s ph sn
c th ct b ngay sau khi a tr mi sinh. Cn trong cc trng hp khc,
vn thi gian, phng php ct b u do bc s ngoi khoa nhi xem xt
v quyt nh.
36. Sau khi , ti khng c xut vin ngay v con ti b bnh vng da.
Vy nguyn nhn ca bnh ny l g?
Bnh vng da l cn bnh rt hay gp tr s sinh. Nguyn nhn gy ra
bnh ny l do cht Bilirubin tp trung qu nhiu trong cc m v mu ca
tr s sinh. Cht Bilirubin l cc sc th c mu vng , do s ph hy ca
cc huyt t cu to thnh. V cht ny tp trung vi s lng ln da nn
da c mu vng. Lc ny, lng Bilirubin trong mu cng tng nhanh.
mc bnh thng, Bilirubin khng gy tc hi g i vi sc khe c.
Nhng nu lng Bilirubin cao qu mc cho php, n c th chy ln no v

300 CU HI CA B M TR

11

lm t lit cc t bo ca h thn kinh trung ng. V vy, khi tr s sinh b

bnh vng da, c m v con s phi li nh h sinh hoc khoa chuyn
theo di lng cht Bilirubin c trong mu.
37. Con ti b bnh vng da. Ti sao chu phi thng xuyn nm di n
hunh quang?
i vi mt s trng hp vng da tr s sinh, di tc ng ca mt s
tia khc nhau, lng cht Bilirubin tp trung trong mu ca tr s b
chuyn ha thnh dng khc, khng gy hi g cho hot ng ca h thn
kinh trung ng. Ngi ta gi phng php iu tr l liu php nh. Tr
b vng da s c n hunh quang c tia cc xanh chiu vo, lm thay i
lng Bilirubin trong mu. Thng th liu php nh ny c tin hnh
trong khong 2-3 ngy hoc lu hn.
38. Mc cn ti thiu khi xut vin i vi tr s sinh l bao nhiu?
Tr s sinh nng di 2 kg s khng c xut vin sau khi sinh. Thng
l cc tr thiu thng. Nhng a tr ny s c chuyn vo cc khu c
bit c cc iu kin ring chm sc.
39. Da ca con ti b vng, liu c ng ngi lm khng?
Cng cn phi lo ngi v nguyn nhn gy vng da c th l mt cn bnh
nghim trng khc (chng hn nh s khc bit v nhm mu gia m v
con, s ri lon chc nng ca gan, tuyn ty chm pht trin hoc vim
gan).
Nhiu tr s sinh c hin tng vng da sau 2-3 ngy ra i, l vng da
sinh l, s mt i sau 7-10 ngy. i vi nhng tr thiu thng, thi k
vng da c th ko di ti 3 tun. Nu bnh vng da tip tc pht trin hoc
ti pht th cn a tr ti bc s khm v hi kin.
40. Ti sao tr thiu thng li phi nui trong lng knh?
Nhiu tr thiu thng, c bit l nhng tr thiu cn khng th t gi
c thn nhit ca mnh v cn c si m thm. V vy, ngi ta
thng a tr thiu thng vo cc lng knh nhn to c cc iu kin c
bit si m cho tr.

300 CU HI CA B M TR

12

Trong cc lng knh, nhit t iu chnh trong khong t 33-38 C;

m 85-100%; t l xy l 33-66%. Vic chm sc tr c thc hin bng
cc ng c bit hoc dng tay.
41. a con mi ca ti c ting tim p rt to. Liu iu c nghim
trng lm khng?
Con ca bn cn c kim tra k lng v mt sc khe pht hin
nguyn nhn khin ting tim p to. Nu l do cc d tt ca tim gy ra
th rt nguy him.
42. Vng da xung quanh mng tay ca con ti b ty v sng ln. Liu c
nguy him khng?
Khng, cn c vo cc triu chng, c th on con bn b vim mng. Cn
a tr ti bc s ngoi khoa khm v iu tr.
43. a con 9 thng ca ti b cc vt ban mu hi vng c v nch. iu
c bnh thng khng?
l cn bnh truyn nhim vim m da. Cn phi rch cc bng m di
da v lm v sinh ch . Vic ny phi do bc s hoc y t thc hin.
44. a con mi sinh ca ti rt hay b nc. iu c nguy him khng v
lm th no tr ht nc?
Nc khng gy nguy him g cho tr c. Nc c th do nhiu nguyn nhn
gy ra, chng hn do mt phn thc n trong d dy truyn xung ng
tiu ha. Cch tt nht gip tr khi tr b nc l cho b mt t sa m hoc
cho ung nc lc. Nu nh khng ht nc, hy hi kin ca cc bc s nhi
khoa.
45. Thn nhit ca tr s sinh mc no th c coi l bnh thng?
Nhit c th ca tr s sinh (o nch) c coi l bnh thng nu
khong 36,5-36,8 C.

300 CU HI CA B M TR

13

46. Nhit trong phng ca tr s sinh l bao nhiu th c coi l va

?
Nhng tr s sinh thng xut vin cn c trong phng c nhit
22-24 C. i vi nhng tr thiu thng, nn gi nhit trong
phng mc 24-26 C.
47. Cc cy cnh trong phng c nh hng g ti sc khe ca tr s
sinh khng?
Khng, khng h c hi. Nhng bn cng ng nn qun rng tr tip xc
thng xuyn vi mt s cy cnh c th b cc phn ng do d ng, vim da
hoc nhim c.
Nu tr s sinh c s nhy cm cao i vi phn hoa th rt d b d ng
phn hoa ca nhng loi hoa n trong phng. V vy, nn tr s sinh
trnh xa cc loi cy cnh trong phng.
48. Khi a con mi ca ti th, c lng ngc v c bng ca n nng ln
v h xung. C phi chu b kh th khng?
Khng, khng phi do tr kh th. V khi th, c 2 loi c hot ng: c
gia cc xng sn v c honh (ngn cch khoang bng vi lng ngc).
Khi tr ht vo, lng ngc tr phng ln v b phn trn ca khoang bng
cng s phng ln do c honh chy xung pha di, bo m cho hi ht
c vo ht.
49. Ti phi tm cho con ti nh th no khi rn ca chu vn cha lnh
hn?
Khi rn cn cha lnh hn (cn t) th khng nn tm cho tr, ch nn lm
v sinh bng cch dng khn m lau cc phn quanh bn, c, chn tay tr.
Sau mi ln tr i ngoi hoc tiu tin, nn dng nc ra vng xng chu
ca tr, khng nn chm vo rn. u tr c th lau gi ring.
50. Ti sao da ca tr s sinh li b bong vy?
T ngy th 3 n ngy th 7 sau khi sinh, da tr thng b bong vy ra.
l qu tnh sinh l bnh thng. Hin tng bong cc mng da ln thng
gp nhng a tr qu thng. Hin tng bong da s t ht i. Nu da

300 CU HI CA B M TR

14

ca tr b kh qu, c th dng kem tr em hoc du hng dng tit

trng bi vo lm mm da.
51. Bu ca a con mi ca ti cha y cht lng. Liu n c t ht
khng?
Bu ca cc b trai s sinh c cha cht lng l hin tng bnh thng,
khng gy nguy him g cho tr. Hin tng ny s t mt i m khng cn
phi cha tr. Tuy nhin, cng c khi cht lng trong bu di tr lin quan ti
hin tng thot v bm sinh. Khi , cn phi can thip bng phu thut.
52. Tr s sinh c nn trong cn phng ang c tu sa khng? Mt vi
git sn c gy hi g cho tr khng?
Khng nn tu sa phng khi ang c tr s sinh . Tr s sinh v tr ang
b m thng rt nhy cm vi nhng thay i t ngt v khng kh trong
phng. Bi vi, sn tng, du bng c th gy ra nhng ri lon nghim
trng trong c th tr, ph v qu trnh pht trin ca cc chc nng quan
trng nh thn kinh, h hp, tim mch, min dch...
53. Nn gi u cho tr s sinh nh th no? Gi u bao nhiu ln l va?
Nn gi u cho tr s sinh hng ngy, trong mi ln tm cho tr. Trong 1-2
thng u, nn dng x phng gi u cho tr 1-2 ln trong 1 tun, ch
ng bt x phng ri vo mt tr. Nc gi u cho tr phi m khong
37 C. M dng tay tri gi u tr, hi nga v pha sau, dng khn x
t thm ln u tr, sau xt x phng v gi bng nc, dng tay ly
khn thm nc lau t trn xung gy tr.
54. Triu chng t t tr l ci g vy?
Triu chng t t tr l tr b cht bt ng, t ngt mc d nhn b
ngoi, tr hon ton bnh thng, khe mnh.
55. Nguyn nhn gy ra hin tng t t ca tr l g?
Hin nay, ngi ta vn cha xc nh c nguyn nhn c th v cc
phng php phng nga triu chng t t tr con. Nhiu nh nghin cu
cho rng, triu chng t t c lin quan ti s ri lon cc trung tm thn
kinh iu khin hot ng ca h h hp v nhp p ca tim mch. Nhng

300 CU HI CA B M TR

15

ri lon ny rt kh xc nh. V vy, c b m v bc s cng chng lm g

c trong trng hp ny.
C hng lot yu t nguy him trong thi k mang thai c th gy ra triu
chng t t tr. C th l do m b thiu mu nng, huyt p tng hoc
gim mt cch t bin trong thi k mang thai. Vic m ht thuc trong
thi k mang thai cng c th gy ra s ri lon trong hot ng ca h tim
mch, dn ti t t.
Khong 1/3 s tr b t t c du hiu vim nhim ng h hp dng nh,
c bit l cc chu b trai. Nhng tr thiu thng v con nhng ngi m
qu tr, tr c cn nng qu thp khi mi sinh cng d b t t.
Tuy c cc yu t nhng hin nay, ngi ta vn cha c phng php
no xc nh chnh xc nhng triu chng c th ca t t tr em. Phn
ln nhng a tr trong nhm nguy him d tr thnh nn nhn ca triu
chng t t; nhng ngay c nhng a tr khe mnh trong cc gia nh
bnh thng cng c th b t t.
56. Cn phi mc cho tr s sinh nh nh th no? C cn phi i gng tay
cho tr khng?
Qun o v t lt ca tr s sinh cn phi c lm t vi bng, thong mt,
mm, d thm nc v m. T qun s gi nhit cho tr tt hn. i
vi tr thiu thng, nn qun c t vo tay gi m hoc eo gng tay, tt
chn cho tr (nhng nn h u v chn to iu kin cho tr hot
ng). Khi tr ng, cn p chn mng cho tr. Nn qun chn cho tr khi i
do hoc sau khi tm xong. Tr di 1 thng tui khng nn mc bt k th
qun o no.
57. Cch b tr s sinh th no l tt v an ton nht?
Ngi ta thng b tr s sinh sau khi thay hoc qun t cho tr. Tr phi
nm ngang, u nm trn khyu tay tri gp li ca ngi ln, tay phi ca
ngi ln chn ca tr. Nu b tr tm, tt nht nn bng tay tri,
dng i tri gi ngi tr.
58. Khi n tr t nh h sinh v, cn chun b nhng th g?
Trc ht, nn chun b sn mt chic chn qun mng, mt khn chong,
mt m s sinh, 2 t mng, 1 t m v chn bc ngoi ty theo thi tit. Tt

300 CU HI CA B M TR

16

c cc t lt u phi c git sch, l kh trc. Ngoi ra, nh cn c

mt s t lt d phng khc.
59. Liu c nn cho tr s sinh nm trn mt ci gi nh khng?
Khng nn. Tr cn b khng nn cho nm gi u. Tt nht nn dng ci t
lt gp lm t. ng s ci gi kiu ny lm cho tr kh chu. Ngc li,
nhng gi bng, gi bng mm ch c hi cho tr, lm cho tr d b chy m
hi hoc d b vo ct sng.
60. Triu chng t t c mang tnh di truyn khng?
Hin nay ngi ta vn cha xc nh c chnh xc rng triu chng t t
c mang tnh di truyn hay khng.
Tuy nhin, cc nghin cu gn y cho thy, nhng tr m gia nh tng
c ngi t t, kh nng t t l rt ln. Do , nhng a tr trong cc
gia nh ny c coi l thuc nhm c mc nguy him cao.
61. Triu chng t t ca tr thng xy ra la tui no?
Triu chng t t thng xut hin trong khong 1-12 thng tui. Nhiu tr
b t t ngay sau khi sinh. Theo cc thng k th cc v t t ca tr em c
xu hng tng trong ma ng hoc khi tr ang ng.
62. Cn phi t ging ca tr ch no trong phng?
Trc ht, cn lm sao cho trong phng tr nh c cng c t vt d bm
bi cng tt. Nu trong phng c ri thm, tt nht nn tm b ra ch khc.
Ging ca tr nn t ch sng nhng khng nn st ca s qu, phi
st vi ging ca m.
63. C nn s dng xe ni thay cho ging ca tr khng?
Khng nn s dng xe ni thay cho ging v cc thnh ca xe ni rt b,
khng kh khng lt c vo. Ngoi ra, xe ni dng y ngoi ng
nn rt d c nhiu bi.

300 CU HI CA B M TR

17

64. a con mi ca ti th rt gp. iu c bnh thng khng?

Thng th nhp th ca tr s sinh nhanh hn nhp th ca ngi ln. Bn
hy m nhp th ca tr. Nu nhp th l 30-40 ln/1 pht th l hon ton
bnh thng.
65. vng gy v trn m mt a con s sinh ca ti c cc vt . Khi
no th chng s mt i?
Cc vt (nt rui) l do s gin mch gy ra, khng h gy cho tr bt k
s au n, kh chu no c. Thng th cc vt ny s mt i khi tr c 2
tui.
66. Th dc tin nh l ci g vy?
l mt dng th dc gip cho b my tin nh ca tr pht trin. Trung
tm tin nh l b phn pht trin nht ca thai nhi, vic kch thch s khin
b phn ny pht trin tt hn.
Mt trong cc bi tp n gin l xoa u tr khi cho tr b. T khi tr c
14-15 ngy tui cho n 3 thng tui, c th s dng tr chi bng bng.
Cn mua trc mt qu bng thi c ng knh khong 40-50 cm. Dng t
lt qun xung quanh qu bng, cho tr mc o ti lin qun. Tay tri tr
nm nga, tay phi dng bng xoa vo chn tr theo chiu kim ng h v
ngc li. Hng ngy nn lm khong 1-2 pht, sau tng dn ln thnh 5
pht/ngy.
67. Di m ca con ti c cc cc mu xanh - nu. l ci g vy?
Cc cc mu xanh - nu l cc u mch di da, c th nguy him i vi tr.
Chng c th pht trin to ra v kch thc nn bn phi cn thn khng
lm tn thng cc u hoc gy chy mu. Cn cho tr ti bc s ngoi khoa
khm v c phng php iu tr c th.
68. Nhng dng g cn c phc v cho vic chm sc tr?
Cc dng cn thit chm sc tr gm c: Chu tm, x phng tr con,
hp ng x phng, bnh ng nc nng, 3 ci cp nhit ( o nc
tm, nhit trong phng v nhit c th), mt hp ng bng, cy
ngoy tai, mt ci ko nh hoc bm mng tay, kem tr em, du bi vadlin.

300 CU HI CA B M TR

18

Tt c dng u phi ra sch, trong hp ring. Cc t lt v t bn

ca tr nn trong x ring c np y.
69. Bnh Feninxeton l g?
l mt cn bnh di truyn rt nguy him. c im chnh ca n l qu
trnh trao i ca axit amin feninalanin b ph v, ri lon. Feninalanin l
cht c trong thnh phn c bn ca tt c cc protid t nhin.
Cht feninalanin c to thnh do s tch ra ca cc protid c trong tht,
sa... nhng a tr b bnh feninxeton, qu trnh trao i bnh thng ca
cht feninalanin b ri lon, to thnh cc cht Feninxeton, ri xung ng
nc tiu ra ngoi hoc tp trung no tr, dn ti s chm pht trin v
tm l v th cht ca tr.
70. Tc ca con ti gn y b rng nhiu. iu c bnh thng khng?
Nguyn nhn c phi l thiu vitamin khng?
a con s sinh ca bn b rng lp tc u tin (tc mu), sau s mc
tc khc. Hin tng ny khng phi do bnh tt hoc thiu vitamin. i lc
tr b rng tc rt nhanh, thnh trc u; nhng ri tc mi s li mc ln.
l hin tng bnh thng trong qu trnh pht trin ca tr.

II. Tr b m
1. Con ti thng khng chu nm yn, hay p chn p tay. Liu chu c
b lm sao khng?
Xin bn ng ngi. Tr tui ang b m thng rt hiu ng. l
biu hin bnh thng ca mt a tr khe mnh.
2. a con ang b ca ti thng ng chp chn sut ngy, m ch ng
lin tc 3 ting. C nn cho chu ung thuc an thn khng?
Khng nn cho tr ang b dng bt k th thuc an thn no. Nu lc thc,
tr khng quy, n ngon ming th khng cn phi lo lng nhiu (tt nhin l
nu c a con nh vy, b m s s rt vt v). Khng nn quy ry tr, c
tr ng ty theo thch ca n.

300 CU HI CA B M TR

19

3. C cn phi bt n ng khi tr ng hay khng?

iu cng khng cn thit lm.
4. C nn hn ch cho tr dng xe tp i khng? iu c lm gim s t
m, ham hiu hoc lm chm s pht trin ca tr khng?
Hin nay vn cha c nghin cu no chng minh c rng vic dng xe
tp i nhiu s lm cho tr chm pht trin. Tr c th ngi mt ch m vn
quan st c nhng g xung quanh n. C iu, b m ch nn tr ngi
mt mnh khi cm thy thc s an ton. Nn nh rng khng phi lc no
cho tr ngi xe tp i cng l tt c. Cn phi b, ni chuyn, gi tn cc
vt xung quanh, ch cho tr bit, chi vi tr. S tip xc thng xuyn vi
tr c mt vai tr quyt nh trong mc pht trin chung ca tr.
5. Con ti phi chp lng ngc bng tia Rnghen. iu c gy tc hi g
cho chu khng?
Khi dng tia Rnghen chp lng ngc cho tr, tr ch phi hp thu mt
lng tia phng x rt nh, khng nh hng ti sc khe.
6. Nn ct mng chn, mng tay cho tr ang b m nh th no v khi no?
Mng chn, mng tay ca tr phi bt u c ct khi chng di ra
khng lm xy xt da tr. Nn dng bm mng tay hoc ko nh c u
trn, ly bng tm cn lau qua cc dng c ny trc khi dng. C gng
theo di, ng cc mng tay, mng chn tr b sng hoc c m. Cch
phng nga tt nht l khong 1 tun 1 ln bi cn I-t 2% vo cc mng
chn, mng tay tr.
7. Con ti nhiu khi khc m chng c nguyn nhn g c, nhng n nn
ngay khi c ti b. Ti lm nh vy c phi l nung chiu n qu hay
khng?
Dng t "nung chiu" i vi tr ang tui b m l khng chnh xc
lm. Nung chiu l s quan tm qu mc ca b m i vi a tr, p
ng mi yu cu v s nng nu ca tr. Tr ang b m nhng thng u
tin ch khc khi gp chuyn g v a s cc trng hp cn c d
dnh. Tr mun dng ting khc buc b m phi ch ti n, v vy nu
tr khc, bn nn b chu ln. iu s nh hng tt ti s pht trin ca
tr. Tuy nhin, bn cng khng nn sut ngy b tr trn tay. Nhiu khi cng

300 CU HI CA B M TR

20

cn phi tr mt mnh. Cn phi cho tr chi chi ng lc, dy tr

bit phn bit gia s cn thit vi s nng nu.
Nu tr nm trong ging m khc th trc ht phi xc nh xem nguyn
nhn g kin cho tr khc trc khi b tr ln tay. i lc ch cn cho tr n,
thay t l n s nn ngay. Nu tr n no, t lt kh ro m vn khc c ngha
l tr nm nga lu b mi, cn phi b tr ln.
8. Con ti 11 thng tui, c nn cho chu mang chi ln ging khi i
ng khng? Nu c th nn mang nhng loi chi g?
Hu ht tr con u c s gn b c bit i vi mt loi chi no
(bp b, con ging...); rt kh c th tch tr ra khi cc chi . Bi vy,
bn khng nn qu lo lng khi con tr cm theo mt th chi m n a
thch ln ging ng. iu quan trng nht l chi phi khng gy
nguy him g i vi tr. Tt nhin, tt nht vn l tr ng m khng cn
c chi.
9. Trong vi ngy gn y, con ti thng ku rt to, iu c ngha l g?
Nguyn nhn lm cho tr ku tht c th rt khc nhau, do tr au tai, au
u hoc au bng... V vy, bn cn khn trng a tr n bc s nhi
khm.
10. Con ti khc m khng h c nc mt. Liu iu c bnh thng
khng?
iu cng hon ton bnh thng. Ri cng n lc nc mt s chy ra
nhiu hn.
11. Con ti ng rt say vo ban ngy, cn ban m n khng chu ng g c.
Vy ti phi lm th no y?
iu i vi tr l mt hin tng ht sc bnh thng, bn khng nn
qu lo lng.
Dn dn, tr s quen vi ch ng v ban m. Nu c, bn nn ko di
gi chi ca tr vo ban ngy nhiu hn. Ch cn bn kin nhn mt cht l
c.

300 CU HI CA B M TR

21

12. Chn tay con ti rt lnh. iu c bnh thng khng?

l c im ring ca con bn, khng cn phi c bin php g c bit
no i vi tr c. Cn mc qun o cho ph hp vi thi tit v tui tc ca
tr.
13. Loi m v ging no l thch hp nht i vi tr?
Tt nht l nn dng m bng hoc m c, cn ging th tt nht l
ging lm bng g.
14. Khi thc dy vo ban m hoc khi nm nghing, a con ang b ca
ti thng b chy nc mt mt bn. iu c bnh thng khng?
l hin tng khng bnh thng, c th do tuyn l b tc. Nguyn nhn
l tuyn l b cc m mt ln trong mt thi gian di hoc ven b tc.
Nu hin tng chy nc mt ko di, cn phi thay i t th ca tr khi
ng.
15. Con ti hay mt ngn tay. Ti phi lm g? C nn cho chu ngm v
cao su?
Nguyn nhn chnh ca hin tng tr mt ngn tay l bn nng mt ca tr
khng c tha mn. Thng th thi quen xu ca tr xut hin mt
phn do ngi ln thiu ch ti tr.
Nu tr bt u mt ngn tay hoc bn tay, tt nht l khng bt tr thi mt
ngay lp tc, m nn cho tr b m lu hn hoc cho mt v cao su.
a s tr bt u mt ngn tay t khong 3 thng v mt cho tn n 1-3
tui. Khong t 3 n 6 tui, tr mi t b thi quen xu ny. Cn nhng tr
mt v cao su th n 1-2 tui l b c.
16. i vi tr c 3 thng tui, nn c nhng bi tp no?
Trong 3 thng u, nn khuyn khch tr vn ng bng cch t tr nm
sp, khng buc t qu cht, tay tr c tha mi, xoay tr lc tr chi,
chi cng tr tr nhanh bit b. Bt u t tun th 3, nn lm cc ng
tc massage cho tr. T 1 thng ri tr i, nn cho tr tp th dc.

300 CU HI CA B M TR

22

Cc ng tc massage v th dc rt c li i vi s pht trin th cht v

tm l ca tr, y nhanh qu trnh hnh thnh cc k nng vn ng, lm
cho qu trnh trao i cht din ra tt hn. i vi tr t 1,5 n 3 thng
tui, c th lm cc bi tp th dc sau:
1. Massage tay.
2. Massage chn.
3. t tr nm sp.
4. Massage lng.
5. Massage bng.
6. Massage bn chn.
7. Cho tr b sp bng.
8. Cho tr trn i.
Lc u, bi tp ny nn lm 1-2 ln trong mt ngy; trong vng 7-10 ngy
sau tng ln 6-8 ln. Khi tp, cn ci qun o cho tr. Dng tay xoa t
bn tay ln b vai ca tr, xoa t bn chn ln i, trnh xoa u gi v gy
chn ng mnh trong cc khp xng ca tr. Khi tr t th nm sp, tay
phi m di ngc v u tr phi hi ngng. Khi massage lng, phi lm
t mng ln u v phi gi chn tr.
Khi massage vng bng, phi dng bn tay xoa nh theo chiu kim ng h,
khng n mnh vo vng gan ca tr. C th dng hai ngn tay ci xoa
lng bn chn tr. Khi cho tr nm nghing bn phi, cn dng tay tri gi
hng tr, tay phi xoa nh theo ct sng ln c tr; trong t th ny, lng ca
tr hi gp li.
Trong bi tp cho tr nm sp, nn t bn tay vo chn tr lm b t cho tr
trn dn v pha trc.

300 CU HI CA B M TR

23

III. Tr trong tui t 1-2 nm

1. a con 20 thng tui ca ti khng mun nm ng. H c t vo
ging l n b ra ngay sau 5-10 pht. Khng c cch g d chu vo nm
c. Vy chng ti phi lm th no?
Thuyt phc a tr 20 thng rng n lc phi i ng qu khng phi l
mt vic n gin. Ngay c vic dng nhng li l d dnh, ha hn nhiu
khi cng khng c tc dng. Cch tt nht bt a tr i ng l t ra cc
quy nh trong vic chun b cho tr i ng vo sau bt tr tun theo cc
quy nh ny mt cch nghim khc. Bn hy chun b li nhng ng tc s
lm chun b cho tr i ng v y l thi gian gn gi nht gia b m
vi tr.
Chng hn, vic chun b cho tr i ng bt u bng vic tm, mc qun o
ng cho tr ri t tr vo ging. Lc , bn c th k cho tr nghe mt
cu chuyn c tch nh nhng, vui tr no . Sau ni vi tr rng n
lc phi i ng.
Nu tr ngi dy, hy t li tr vo ging, khng cho tr n thm, khng
cho tr chi thm, khng nhng b vi nhng yu sch khc ca tr. Nu
ngy no bn cng hnh ng nht qun nh vy th bn thn tr cng hiu
rng n lc phi i ng. Tr c th i dy 6-7 ln hoc nhiu hn na,
nhng cha m phi kin quyt t tr nm xung v khng chiu theo ca
tr. Nu bn nhng b mt ln th s phi lm li t u.
Hy c gng lm tt c cho tr cm thy vic chun b i ng l vic lm
th v v d chu.
2. u gi v mt c chn ca con ti b sng ln, ngi b st. Nguyn
nhn gy ra tnh trng l g?
C nhiu nguyn nhn dn ti tnh trng sng ty cc khp ca tr. C th
tr b chn thng, c th b vim khp, thp khp. Nu tr b st v sng
khp, nht thit phi a tr ti ngay bc s khm.
Con bn c th b thp khp mt b phn ca c th. ng tic l khng
phi lc no b m cng pht hin ra cc ch sng khp ca tr. V vy, khi
tr b sng khp, i khp khing, b st , cn phi cho tr ti bc s chuyn
khoa nhi khm.

300 CU HI CA B M TR

24

3. Ging ca con ti rt nght mc d n khng c cc triu chng ca cm

cm. Vy ti cn phi lm g?
Ging ca tr b nght c th l du hiu u tin ca bnh bch hu. Bch
hu l s vim nhim thanh qun v kh qun, gy ra ho. Khi tr c cc triu
chng ny, cn phi gi phng sch s, m v thng xuyn cho tr ung
cc ngm sa hoc ch.
Nu tr b kh th, phi a tr ti bnh vin ngay.
4. Con ti rt hay b nc. Vy ti phi lm g gip n?
Nu tr thng xuyn b nc th bn cn phi lu khng nn cho tr n cc
thc n c qu nhiu m hoc thc n khng ph hp vi la tui. Nc cng
thng hay gp nhng tr d b kch ng. Khi tr b nc, hy cho tr lm
nhng vic m n thch hoc cho tr ung nc vi nhng ngm nh.
5. Con ti b chy mu mi. Ti phi lm g mu khng chy na?
Chy mu mi l hin tng rt hay gp tr nh, thng l cc dng chy
mu nh. Khi tr b chy mu mi, iu quan trng l b m phi bnh tnh
v lc tr s s hi, khc lc v iu cng lm cho mu chy ra nhiu
hn.
Thng th mu mi s t ngng chy trong khong 10 pht v lng mu
b mt cng khng ng k. C th khng cho mu mi chy tip bng cch
tr ngi dy, u hi ci v pha trc tr khi nut mu mi vo c.
Hy bo tr th bng ming, sau dng ngn tay ci v ngn tay tr kp
cht hai cnh mi ca tr trong vng khong 10 pht. Nu mu mi vn
chy tip c ngha l bn bp cnh mi ca tr cha ng ch, cn phi bp
li mt ln na. Mt s bc s khuyn nn nht mt t bng thm nc vo l
mi tr cm mu.
Vic cho tr nga ra pha sau hoc dng lnh chm vo cnh mi tr
khng phi l bin php cm mu hu hiu lm. Mu mi thng ch chy
t mt l mi. i khi mu mi chy l do cc mch mu nh nm pha
trc ca vch ngn thnh mi b v, hoc do thi tit kh hoc qu lnh.
trnh cho mu mi b chy, cn thng xuyn ct mng tay ca tr; vo
ma ng hy tm cch lm tng m trong phng v bi vo bn trong
mi tr mt lp kem vadalin mng. Hy gi bc s hoc a tr i bnh vin
trong nhng trng hp sau:

300 CU HI CA B M TR

25

- Mu mi vn chy nhiu sau khong 10 pht.

- Tr trng xanh xao v chng mt khi va mi ng dy.
- Trng tr c v m mt.
- Hin tng chy mu mi thng xy ra.
- Tr cn cha c 9 thng tui.
6. Con ti rt hay cn nu ai nhc nh n v chuyn g. Ti bit phi lm
g vi n?
l mt biu hin v tnh cch hiu ng ca tr. Hiu ng l mt phn
trong s pht trin bnh thng ca tr, nhng cng c khi l kt qu ca s
sai lch no v mt tm l. Tnh hiu ng, thi th ch ca tr c
th hin bng cn. y l mt hnh thc thu ht s ch ca ngi khc i
vi n ch khng phi l mt hnh ng c tnh c . Tr cn v chng
mun gy cho ngi khc s au n v th cht hoc tm l. Tr 2 tui v
ln hn thng hay cn b m phn ng li nhng yu cu ca b m i
vi chng. Tr ln hn c tnh hiu ng thng hay cn cc tr cng tui.
Vic gii quyt vn cn ph thuc rt nhiu vo nguyn nhn gy ra iu
. V vy, khi tr cn, cn tm hiu xem liu iu ch c lin quan ti tr
hay cn do mt vn no trong gia nh gy ra. Tr cn v n cho l
mt hnh ng bnh thng, c th chp nhn c. Cn khi b cm cn, tr
li coi l mt th v kh li hi ca n. Do , mun thay i c hnh
vi ca tr, trc ht cn phi tr li cc cu hi sau:
- Ti sao tr coi vic cn l mt hnh ng c chp nhn?
- Ti sao tr li coi l mt th v kh li hi?
ng tic l a s cc bc cha m li c phn ng qu mc cn thit i vi
vic tr cn. iu s gy ra s phn khng tr. V trong nhiu trng
hp, s cm on ch t r s tc gin ca b m ch khng phi l mong
mun ca h mun thay i hnh vi ca tr.

300 CU HI CA B M TR

26

7. a con trai 2 tui ca ti c thi rt th ch i vi a em mi

ca n. Vy ti cn phi lm g?
Mt s a tr c phn ng kh gay gt i vi vic trong gia nh c thm
mt a em. Nu nh m c qu t thi gian hoc khng sc chm sc
a tr ln hn, th n c th ngh rng chng ai cn ti n na hoc mi
ngi ght b n. N bt u cm thy m n khng hon ton l ca ring
n na v ton b s quan tm ca m n li dnh cho ngi khc. a tr
rt kh chp nhn nhng thay i trong vic m i x vi n, v n tm
mi cch th hin s bt bnh. Mt trong nhng cch l s ghen t vi
a em mi sinh. Nhiu a tr hnh ng kh th bo, tm cch lm cho
a em phi au n. N khng thch em v khng mun c em trong nh...
Mt hnh thc th hin s bt bnh ca tr l la ht, nng nu, b n...
Nu nh b m thng cm v c cch c x thch hp th thng nhng bt
bnh ca a con ln s qua i rt nhanh. Khi trong gia nh c thm mt
a con na, b m cn phi tm mi cch ng vin, khuyn khch a con
ln n gip trong vic chm sc a em mi xut hin. iu s
gip cho a con ln khng cm thy b c n. Ngoi ra, cng phi tha
nhn v tm cch tha mn cc nhu cu v tnh cm ca a con ln. N rt
cn c s quan tm ca b m. Ngi m c th ni chuyn, chm sc a
con ln khi a b ng. Cn lc m bn, b c th lm vic ny thay cho
m. Rt may l trong i a s cc trng hp, vn ny thng ko di
khng lu v khng li cc du n g c th gy nh hng xu i vi
s pht trin bnh thng ca a con ln v sau ny.
8. Nhit trong phng ca tr 2 nm tui bao nhiu l thch hp nht?
Nhit trong phng ca tr 2 tui v b m khong 18-20 C l va .
Nhit trong phng mt l rt tt v khi ng, tr c th p mt ci chn
mng. Nu b m p 2 chn th cng nn p cho tr 2 chn. Thc ra,
khng cn phi mc cho tr qu m khi nhit trong phng l ph hp vi
lng qun o m b m ang mc.
9. Amian ca con ti ngy cng to. Khi no th nn ct amian?
Trong vng khong 20 nm tr li y, quan im ca cc bc s i vi
vic ct amian ca tr c nhiu thay i. Nu amian ca tr to ra m
khng km theo vim hng thng xuyn hoc cc bin chng khc th
khng cn thit phi ct.

300 CU HI CA B M TR

27

10. Con ti rt hay b nn v m. Ti cn phi lm g trong trng hp

ny?
Thng th nn l h qu ca mt dng vim nhim nh do virus gy ra,
khng cn phi c cc bin php iu tr no c. Nn thng khi sau mt
ngy hoc sm hn. Nu tr b nn km theo st cao, tr phn ng chm vi
cc ng tc t bn ngoi hoc khng i tiu c th l du hiu ca mt
cn bnh no , cn phi gi cp cu hoc cho tr i bnh vin ngay.
Nu nn i km vi i ngoi th b m cn ch theo di tr. Trc ht,
phi ngng cho tr n cc loi thc n cng, sau cho ung cc th nc
(nc ng, nc ch, nc hoa qu). Nu tr khng ng sau khong t 5
n 10 pht, cho tr ung mt tha c ph v tng dn s ln ung nu tr
ung c.
Ngoi ra, cn lu cc triu chng khc nh: Cc vt ban, mt mi, ng
km, mt l , mi kh, kh th, phn lng, i tiu tin t. Nu c cc triu
chng km theo nn th cn gi bc s hoc cho tr i cp cu.
11. a con 22 thng tui ca ti rt hay nn th mi khi b ti mng. Trong
trng hp , ti cn lm g? Chu c th b ngt do nn th khng?
Vic nn th trong mt thi gian c th lm cho tr b ngt. Rt may l c
th c c mt h thng t bo v v tr s th tr li. Tt nhin, cng cn
trnh khng cho tr nn th. tui 22 thng, tr mi bt u c cc khi
nim c bn v vic cn phi c x nh th no. V th, bn khng nn
mng m chu m hy bnh tnh gii thch cho chu bit n phm sai lm
u, ch no.
12. Lm th no con ti khng ngm mng tay na?
Khng nn mng m a tr v hy c gng thu ht s ch ca tr bng
mt tr chi no . i vi nhng tr ln hn, bn c th ct mng tay ca
tr ngn li nu nh tt c cc bin php bn s dng khng em li kt
qu nh mong mun.
13. a con trai ln 2 ca ti b vim mng tay. Vy ti phi lm g gip
chu?
Nguyn nhn chnh gy ra vim nhim mng tay l do ct mng tay qu su,
lm xc cc vng tht xung quanh mng. V vy, khi ct mng tay cho tr,

300 CU HI CA B M TR

28

bn nn dng cc dng c nh v trn, khng nn dng ko c u nhn.

Khi tr b vim mng tay, cn ra mng tay cho tr bng dung dch thuc
tm 5%. Cng c th tm thuc tm 5% vo khn x mng v qun vo ngn
tay tr khi tr ang mi m lm vic g (nh ang xem v tuyn chng
hn). Cho tr qun khn c tm dung dch ny khong 15-20 pht/ngy. Nu
khng th cn cho tr ti bc s ngoi khoa nhi khm.
14. a con 2 tui ca ti nht vo l mi n mt ht cm. Lm th no
ly ra?
Nu ht cm chui vo khng su lm, bn hy n vo l mi bn khng c
ht cm v ngh tr x mnh ra. Trng hp ht cm nm su th tt
nht l a tr ti bc s ly ra v nu khng kho, t bn s ch cng lm
cho ht cm chui vo su hn trong mi tr m thi.
15. Ting nhp tim a con 2 tui ca ti nghe rt to. Liu khi chu ln ln,
ting tim c b i khng?
Bn cn phi gp bc s chuyn khoa hi thm. Ch c bc s mi xc
nh c chnh xc ting tim ca tr. Nu iu mang tnh chc nng n
thun th khi tr ln ln, ting tim s dn i.
16. Cch y mt tun, ti pht hin ming a con 2 tui ca ti c mi
hi. Nguyn nhn gy ra mi hi l g?
C rt nhiu nguyn nhn gy ra mi hi trong ming ca tr 2 tui; thng
l do cc bnh v ng h hp trn hoc au rng. Cng c khi l do cc
bnh v d dy.
17. Da ca a con ti v ma ng rt kh v nhy cm. Vy ti phi lm
th no?
Hin tng da ca tr b kh v ma ng l rt thng gp. Hy theo di
nhit trong phng sao cho c m va . Hy tm cho tr t hn, sau
mi ln tm nn bi kem. Hy tp cho da tr lm quen dn vi tc ng ca
khng kh lnh bng cch ra mt v ra tay bng nc m, sau ra li
bng nc lnh. Nu nhit khng kh xung thp, trc khi cho tr ra
ng chi nn xoa kem tr em vo mt tr. Nn tng cng trong khu
phn n ca tr cc loi hoa qu cha nhiu vitamin.

300 CU HI CA B M TR

29

18. Lm th no dy cho a con 18 thng tui ca ti hiu th no l

"khng c"?
Tr 18 thng tui hiu kh r cc t "c th" v "khng c". Theo
nh bn ni th r rng trc bn thng xuyn nhng b v chiu theo
cc i hi ca tr. By gi, bn hy t ra kin quyt hn trong vic cm
on tr, nhng phi ht sc cng minh. Nu tr nng nu, tm cch bo v
ring ca mnh th cn tm cch thu ht s ch ca tr bng mt tr chi g
.

IV. Cho tr b
1. Trong thi k c thai, cc tuyn sa thay i nh th no?
Cc tuyn sa gm cc tuyn thy v m m sn xut ra sa. Cc m m
c coi l lp bo v cc tuyn thy ny v to cho ngc c hnh nh cao
ln. Trc khi c thai, cu to ch yu ca tuyn sa l m m. Cc tuyn
thy c kh nng tit ra sa ch chim mt v tr rt nh, mc d hng thng,
trc thi k kinh nguyt, cc tuyn thy ny c to phng ln v mt kch
thc. S thay i ca tuyn sa thng l mt trong nhng du hiu d
nhn bit nht ca vic c thai. Khi ph n b tt kinh th cng l lc cc
tuyn sa ca h tr nn rn hn v rt nhy cm.
Trong qu trnh mang thai, da trn v b cng ra, c th nhn thy cc mch
mu nh mu xanh nht. Vng da quanh nm v c mu sm. Ch khi ngi
m thi khng cho con b na, vng da y mi c mu nht hn, nhng
khng bao gi tr li nh trc c na. Cc nh khoa hc cho rng, s
thay i mu da quanh nm v chnh l mt tn hiu gip cho a tr d
nhn bit v tm c nm v ca m.
Trong thi k mang thai v khi cho con b, trn u nm v c xut hin cc
ht nh li ti, l tuyn Montgomeri. Tuyn ny tit ra mt loi dch c
bit lm trn u v v c tc dng nh mt cht st trng, ng thi gip
cho cc nm v khi b kch thch mnh. Khi ngi m thi cho con b,
tuyn Montgogeri ny s t mt i.
Trong thi gian mang thai, cc u v cng to ra v kch thc v c mu
sm. u nm v tp trung mt s lng ln cc u dy thn kinh v
mch mu. V th, cc nm v rt nhy cm. Ch cn c s va chm nh ti
cc m bao ph bn ngoi l cc nm v ny phng ln. S nhy cm ny c
vai tr c bit quan trng trong vic cho tr b.

300 CU HI CA B M TR

30

Khi thai thng th 5, tt c cc tuyn thy c nhim v tit ra sa c

hnh thnh. Nhng sa ch c tit ra sau khi . Trong thi gian ny, rau
thai (ni truyn cho thai nhi cc cht dinh dng cn thit) tit ra mt lng
ln oestrogen v progesteron. Cc hoc mn ny c tc dng ngn cn s
xut hin ca sa trong thi k mang thai. Khi rau b loi b (sau khi a tr
ra i), lng oestrogen v progesteron trong mu ngi m gim i mt
cch ng k v ton b c ch "sn xut" sa c a vo vn hnh.
2. Sa c to ra nh th no?
Trong thi k mang thai, trong cu trc ni tng ca tuyn sa din ra cc
thay i mnh m. Cc tuyn sa v ng sa to ra, phng ln; lng mu
c dn n y cng tng ng k chun b mi iu kin cho vic to
sa. Tt c nhng thay i c thc hin nh c cc hoc mn do trng,
rau v tuyn yn tit ra.
Trong mi mt tuyn sa c khong t 15 n 20 cu trc to ra sa. Cc
cu trc ny ging nh r, cnh v l trn mt ci cy vy. Sa c to ra
phn trn ca tuyn sa (cc ph nang). l cc ti nh cha cc cht dinh
dng trong mu v chuyn chng thnh sa. Trc khi sa chy xung
pha di n vi a tr, n phi c vt ra t cc ph nang. Vic do
cc c ni m thc hin. Cc c ni m ny to thnh mt vng cng xung
quanh cc ph nang, p cht li to ra dng sa chy vo cc ng sa v
cui cng chy xung pha di ra u nm v. Sa c a vo ming
tr qua ng sa nm trong nm v. ng sa ny thng c t 15 n 20 cc
l nh na, ngi ta gi l cc tia sa.
Khi tr mt nm v, trong tuyn sa din ra s phi hp ht sc phc tp.
Vic tr mt v s kch thch cc u dy thn kinh nm u nm v, cc
dy thn kinh ny s truyn tn hiu ti tuyn yn nm v no. Tuyn yn
s truyn tn hiu tit ra hai loi hoc mn, u tin l prolactin, sau l
oxytocin. Prolactin kch thch cc ph nang v bt chng tit ra nhiu sa
hn, oxytocin bt cc c ni m vt ra sa. Qu trnh ny c coi l phn
x truyn sa cho con b.
Thng th a s cc b m nui con bng sa u c sa cho con b.
Nhng cng c trng hp gp kh khn khi cho tr b, v qu trnh phn x
truyn sa tng i nhy cm i vi tnh trng tm l v th cht ca
ngi m.

300 CU HI CA B M TR

31

S cng thng, lng tng, mt mi hay s hi qu mc ca ngi m c th

lm cn tr qu trnh tit sa, khin cho tr khng th b m c v s rt
hay quy khc, kh chu. Nu qu trnh truyn sa b trc trc th tr s ch
b c khong 1/3 s sa so vi nhu cu thc t ca tr. Thng s sa
li long v c lng m thp. Tr thiu n s khc v quy, ngi m lo
lng ngh rng c ta khng sa cho con b. Thc ra, ch cn ngh ngi
hoc cho tr b mt ni yn tnh th qu trnh truyn sa s c khi
phc v tr li hot ng bnh thng. Nhng ngi thn cn phi gip cho
ngi m thoi mi v mt t tng bng nhng li an i, ng vin.
Thng th m cm nhn c s lm vic ca qu trnh truyn sa, c bit
trong nhng tun u tin cho con b. Khi mi bt u cho con b, ngi
m c th c cm gic m ngc. Cm gic au khi cho con b cng l mt
du hiu ca vic sa xung bnh thng. Cm gic au cn c th xut hin
vng t cung do hoc mn oksitosin lm co t cung.
Phn x truyn sa c th din ra ngay lp tc, cng c khi i hi phi c
mt khong thi gian no . Nhiu khi gia cc ln cho tr b cng c sa
chy ra, nhng dn dn phn x truyn sa s n nh v ph thuc vo
trng thi tm sinh l ca ngi m. Nhiu khi s gn gi, ging ca a tr
hoc mt ngh v vic cho tr b cng lm cho sa chy ra. Thng th
cng phi mt mt vi tun phn x truyn sa lm vic tri chy.
3. Cc tuyn sa to ra ci g?
Dch sa l cht lng u tin do tuyn sa to ra. l cht lng c
dnh, mu vng, m c hn sa. Dch sa c nng m cao, khng
cha m, gip cho c th tr d hp th. Ngoi ra, dch cn c khng th
kh cao, c tc dng y phn su ng trong rut tr sau khi sinh.
Thng th sa xung tuyn sa trong vng 2-5 ngy sau khi sinh. M cng
cho tr b sm bao nhiu, sa s cng xung nhanh by nhiu. Sa m l
cht lng hi ngt, c mu c. Trong sa m c t m, nhiu m v ng
(c ngha l lng calo ca sa cao hn dch sa).
Sa m dn dn thay cho dch sa. Sa xung nhiu s lm cho tuyn sa to
ra v cng ln. Sa c th t chy ra khi nm v. nhng b m tng nui
con bng sa m, sa thng xung nhanh hn. Phn x truyn sa din ra
kh nhanh v mnh. H thng t khi b sng cc tuyn sa khi bt u cho
con b.

300 CU HI CA B M TR

32

4. Lm th no gi cho lng sa ra u?
B quyt gi cho lng sa ra u cng rt n gin: Hy cho con b
thng xuyn hn. Cc tuyn sa to ra sa theo nhu cu. Bn cng cho con
b nhiu th sa cng ra nhiu.
Nhiu ngi m lo lng s nu h cho b nhiu nh ht mt sa th sao.
Nhng thc ra khng cn phi lo lng nh vy v tuyn sa lm vic lin
tc. Khong 1 gi sau khi cho con b, lng sa t mc 40%, sau 2 gi
lng sa s t mc 75% ca lng sa cho con b. Nu sau khi cho
con b m sa trong bu vn cn, cn phi dng tay hoc ci vt sa vt ht
sa ra. Nu khong cch nhng ln cho con b qu ln, cc tuyn sa s b
tha sa. iu lm cho p lc ca sa tng ln, qu trnh to sa s b
chm li. V th, khng nn cc ln b qu cch xa nhau.
Mt iu quan trng na cn phi lu l cho con b c tt, cn c
thi gian v s kin tr. Nu vic cho con b cha t c nh mong mun
ca bn cng khng sao v pha trc cn rt nhiu thi gian, mi ln cho
con b s lm cho phn x truyn sa din ra mnh hn v lng sa cng
s tng dn ln.
5. C nn duy tr gi cho tr b c nh hay khng? Nu c th khong cch
gia cc ln cho tr b l bao nhiu?
Thng ngi ta cho tr mi sinh b khong 6-7 ln trong 1 ngy m vi
khong cch gia cc ln cho b l t 3-3,5 ting. V m, khong cch l
6,5 ting. Trong vi tun u tin, s ln cho tr b c th s nhiu hn, iu
c tc dng kch thch qu trnh to sa ca m.
Ngay t nhng ngy u tin, ngi m cn phi theo di hnh vi, s quy
khc ca tr cho tr b, t nhm xy dng mt ch cho tr b ty
vo tng a tr. Mt trong nhng biu hin ca vic tr i n l phn ng
ca tr i vi mi sa ca m, chm m vo cc vt mm (bu v ca m),
quay u tm mi sa, h mm ra tm v ngm nm v.
u im chnh ca ch cho con b l gip cho ngi m t chc tt sinh
hot trong ngy ca mnh. Mt s tr rt d quen vi ch cho con b theo
gi, mt s tr khc li rt kh quen. Ch cho tr b phi mm do nhng
cng cn c chng mc. Hy chun b sn sng i vi nhng thay i v
tm trng ca tr c s iu chnh cho ph hp. Ban ngy, khng nn cho
tr ng qu nhiu v n t ba. Nu tr ng nhiu hn 5 ting th cn nh

300 CU HI CA B M TR

33

thc tr dy v kim tra xem tr c b i hay khng? Cn ban m khng

cn phi nh thc tr. Nu i, tr s t tnh gic.
6. Ti khng c sa cho con b. Vy ti phi cho con n nh th no?
Nhng b m khe mnh, n ung y thng c sa cho con b
trong vng khong 6 thng u. Nu a tr cha c 6 thng v n vn
pht trin bnh thng th c ngha l con bn vn c sa n. Vic cho
tr n sa bt qu sm s lm cho tr chng b b sa m hn. Lng sa
bt cho tr n thm phi ph hp vi tui ca a tr, ng thi phi theo
di xem tr c b i sau khi b sa m khng .
7. C th sa m vo chai dnh c khng? Nu gi sa m trong t
lnh th c bao lu?
Sa m sau khi vt ra chai c th trong t lnh khng qu 1 ngy. Nu
khng c t lnh, cn phi s dng ngay sau khi vt ra, nu lu, sa m
rt d b vi trng xm nhp v gy ra cc bnh ng rut tr.
8. Con ti thng b tr ngay sau khi n. C phi n b d ng vi sa m
khng?
Tr khng phi l biu hin ca vic tr b d ng vi sa m. Trong mt
chng mc no , tr l hin tng bnh thng, rt hay gp tr di 6
thng tui. Trong nhiu trng hp, tr l do khng kh b tr nut vo khi
n y ln.
9. Ti ung khng sinh. iu c lm cho a con 1 thng tui ca ti b
i ngoi khng?
Vic m ung khng sinh c th gy a chy con ang b m v khng sinh
qua sa m s ngm vo ng tiu ha ca tr, hn ch mc pht trin ca
cc loi vi khun c ch, to iu kin cho cc vi khun c hi pht sinh, gy
ra a chy. Tt nht m nn hn ch ung khng sinh. Nu cn phi ung
khng sinh, nn tm ngng cho con b, nn vt sa trong bu v ra v thay
sa m bng sa bt.
10. Ti ht thuc. Liu cht nicotin c truyn cho con ti qua sa m khng?
Trong thi k mang thai v cho con b, tuyt i khng nn ht thuc. Khi
m ht thuc, khng ch nicotin m c cc cht c hi khc cng truyn cho

300 CU HI CA B M TR

34

con qua sa m, c th gy ra nhng ri lon hoc cc khi u c tnh. Cn

phi nh rng vic m ht thuc s c nh hng xu ti sc khe ca con
c nhng nm sau ny.
11. Nhng loi thc n no cn trnh trong thi k cho con b?
Ngi m ang cho con b cn phi c n ung cht, ch cn trnh cc
loi thc n c th gy ra ri lon tiu ha, gy to bn, d ng cho tr. Nn
trnh dng nhiu cht cay, cc loi gia v nh ti, ht tiu, tng t v chng
s lm cho sa c mi kh chu.
12. Nhng loi thuc g c th ung c trong thi k ang cho con b?
Tt nht l cc b m ang cho con b khng ung thuc v a s cc thuc
s ngm vo sa v c th gy nh hng xu i vi a tr.
13. Mi ln cho tr b, c cn cho b c hai bn khng?
Trong 2 tun u tin, nn cho tr b c hai bn v kch thch sa tit ra
u. Sau , khi lng sa tit ra tm (khng di 200 ml mi bu v),
phi cho tr b ln lt thay i nhau hai bn v. Nu sa cn ng li trong
bu v, cn phi vt ht ra kch thch vic tit sa.
14. Cai sa cho tr v cho tr n sa bt vo lc no l tt nht?
Khi tr c 4,5-5 thng tui, cn phi cho tr n thm sa bt. n bao
nhiu th cn hi bc s nhi khoa. n 9 thng tui, ch nn cho tr b 2 ln
vo bui sng v bui chiu, cho tr n thm 3 ln. T thng th 10-11, cn
cai sa dn dn cho tr v cai sa m hn vo thng 12. Lc u, vo ba
sng nn cho tr b m, sau n thm sa bt hoc sa ti. Dn dn cho
tr n ton sa bt v sa b. Trc khi cai hn sa m, nn cho tr b trc
khi ng, sau thay bng sa bt, sa b. C gng n lc cai sa, tr c
th ung bng cc. iu s lm cho vic cai sa d hn. Mun cho sa
khng tit ra na, nn dng cc dy vi buc cht tuyn sa li.
15. C th ung ru trong thi k ang cho con b khng?
Trong lc ang cho con b, ngi m khng c ung bt k loi ru
no, k c bia. Ru chnh l mt th thuc c i vi tr! N rt d dng
ha ln vo sa m, lm gim sc khng ca tr, khin c th tr b yu

300 CU HI CA B M TR

35

i, gy ri lon hot ng ca nhiu c quan ni tng ca tr, c bit l nh

hng xu ti h thn kinh ca tr.
16. Nu ti b y bng th a con ang b ca ti c b y bng khng?
Cc thc n m ngi m ang cho con b n vo s ngm vo sa vi mt
lng nh. V vy, cc loi thc phm rau qu nh: hnh, ti, c ci,
chocolate, u, bp ci, mn, m... i khi c th gy ra y hi hoc i lng
a tr ang b m. Nhng nhiu a tr khng b cc bnh ngay c
khi m chng c n cc loi thc phm, rau qu ni trn. Nu bn cho rng
nguyn nhn y hi l do cc thc phm gy ra th nn trnh cc loi thc
phm, rau qu bn nghi ng.
17. Ti ang cho con b v ti c ung nhiu nc hoa qu p. Liu iu
c th lm cho con ti b hm khng?
Vic m ung qu nhiu nc qu p c th lm cho a tr b hm d n
c chm sc cn thn. V vy, khi cho con b, nn n ung va phi v a
dng.
18. Con ti c 2-3 ting li i b mt ln. iu c bnh thng khng?
Cho tr mi b khong 2-3 ting mt ln l hon ton bnh thng. Khi
a tr ln ln, khong cch gia cc ln cho b s di hn ra.
19. a con u ca ti hay b au bng khi b sa. Liu a th hai c b
nh vy khng?
Bnh au bng khng phi l bnh mang tnh di truyn. Tr di 3 tui hay
b au bng do rt nhiu nguyn nhn khc nhau. V vy, a con th hai
ca bn c th khng b au bng khi b sa.
20. Vic cho con b c lm nh hng ti bnh vng da ca tr khng?
Tr b sa m c th ko di thi gian da b vng. Bnh ny xut hin ngay
sau khi tr ra i do s khc bit thnh phn mu ca m vi con.
21. Vic a tr nut khng kh vo sau khi b c hi g khng?
Khng phi lc no a tr cng nut khng kh vo khi n. Nu lng
khng kh lt vo d dy tr khng nhiu cng chng gy ra tc hi g. Nhiu

300 CU HI CA B M TR

36

ngi cho rng nu khng kh lt vo ng rut th tr c th s au bng.

V vy, sau khi cho tr n xong, nn b ng tr ln y khng kh ra
ngoi.
22. Ti ang cho con b. Lm th no bit c con ti c sc b
hay khng?
Lng sa cho tr n c coi l va nu sau khi n, tr ng trong
khong 2 n 4 ting.
23. Nu ti cho tr n sa bt, liu n c b b m khng?
ng tic l vic cho tr n thm thng lm cho tr b b m. Ngoi ra,
vic b b cn do rt nhiu nguyn nhn khc. Khi cho tr n thm, cn tun
theo cc quy nh v lng sa, ng thi tin hnh kch thch cho sa tit
ra khi phi cho tr phi n thm sau khi b m.
24. Ti b vim v. Vy ti c phi ngng vic cho con b khng?
Tt nht nn cho tr tip tc b nu u v khng b mng m. Nu c,
c th tng s ln cho tr b bn b b vim v iu s gip cho vim v
chng khi hn.
25. Ti ang cho con b. Vy c nn ung thuc nhun trng hoc thuc i
ngoi khng?
Nu c, ngi m ang cho con b khng nn dng cc loi thuc. Nu b
to bn hoc i ngoi, tt nht nn p dng ch n king cha tr.
26. Sau khi n, con ti ku rt to v p chn. Chu c b lm sao khng?
C l l chu b cc cn au bng. Nu khng c cc triu chng khc th
khng nn qu lo lng. Ngi ta cho rng hnh ng ku v p chn ca tr
l do h tiu ha cn cha hon thin trong vng 1-2 thng. Nu au bng
ko di, cn cho tr ti bc s khm.
27. C th tip tc cho con b nu ti bt u c li kinh nguyt khng?
Khi c li kinh nguyt, khng nn ngng cho con b. C iu, trong nhng
ngy m c kinh nguyt, sa s c mi khc, do mt s tr b t hn bnh
thng hoc b b. trng hp , trong vi ngy lin, bn phi vt ht

300 CU HI CA B M TR

37

sa trong bu v ra v cho con n bng sa bt. Cn cho tr n bng tha

tr khng qun v m.
Nu a tr vn tip tc b m khi m c kinh nguyt, n c th i ngoi ra
phn lng hoc s quy hn. Nhng khng nn v th m ngng cho tr b.
28. C nn ngng cho con b nu ti c thai hay khng?
cng mt lc va bo m sa cho con b va nui bo thai, ngi
m cn c mt ch n ung c bit. Nu bn c kh nng v iu kin n
ung y th vn c th tip tc cho con b c.
29. C th cho tr ung sa bt trong lc ang b m khng?
Ch nn cho tr n thm sa bt trong trng hp thiu sa m. Nhng nu
cho tr n sa bt th cn phi vt sa trong bu v ra sa tip tc ra u.
Nu cho tr n thm sa bt khng ng cch, tr c th b b m.
30. Liu tr c b nhim trng qua sa m khng?
Vic nhim trng qua ng sa rt t xy ra, tr trng hp tuyn sa b
vim nhim. a tr cng c th b vim nhim qua tip xc vi m nu
khng c bo m cc iu kin v v sinh.
31. Ti phi cho con i b chc. Liu thnh phn sa ca ti v nhng ph
n kia c khc nhau lm khng?
Theo cc tiu ch c bn th sa ca mi ph n u ging nhau. Nhng sa
ca mi ngi c th c cc c im ring do nh hng ca ch n
ung hoc sinh hot. Ngay mt ph n, thnh phn ca sa cng thay i
vo cc thi gian khc nhau, thm ch ngay c lc u v lc cui ca cng
mt ln cho con b.
i vi tr khng c sa m, c i b chc l mt iu ng qu. Nhng
nu ngi cho b chc dng mt loi thuc no th s rt c hi. Sa ca
nhng ph n ht thuc hay ung ru cng c th nguy him i vi tr.
32. Ch dinh dng ca ngi m ang cho con b th no l thch hp?
Ch n ung ca m phi a dng v Vitamin. Thc n n iu, thiu
cht s gy nh hng xu ti cht lng ca sa m cng nh s pht trin

300 CU HI CA B M TR

38

ca tr. Vic m n nhiu qu cng lm nh hng ti s tit sa. Ngi m

ang cho con b cn n nhiu m (30-40 g), m (khng di 20 g), cht
khong. Phi ung gn 3 lt nc mt ngy. Hn ch n hnh, ti, cc loi
gia v, c ph, chocolate.
33. Ti khng sa. Lm th no tng lng sa?
Trc ht, cn phi ch ti ch n ung, sinh hot, ngh ngi, ch
cho con b v cch vt sa ng. C th n thm cc loi cho go np,
mng chn gi hoc thc hin xoa bp bu v.
Nu sa khng ra , cn chun b cc loi sa bt cho tr n thm. C th
dng sa Pillti, Similak, Fuji, Guigoz... Ch nn dng mt trong cc loi sa
bt k trn. Lc u, nn cho tr n khong 10-15 ml mt, ha ln vi mt t
sa m.
34. Cn phi lm g cc u nm v khng b nt?
phng trnh vic rn nt u v, cn thng xuyn lau ra u v.
Khng nn ra u v bng x phng (v iu ny s lm xut hin cc vt
rn) m dng khn x t ra u nm v. Khng nn cho con b qu 15
pht v vic tr b lu cng rt d gy nt u v. Khi vt nt u v
gy au n, cn ti bc s khm.

V. Nui b
1. Ti khng cho con b. Khi cho chu n sa bt c cn phi thm cc cht
st vo khng?
Thng cc loi sa bt c bn trn th trng u c lng st cn thit.
Nu bn mun cho thm cht st, nn hi kin ca bc s nhi khoa.
2. C nn cho tr n sa bt trc khi i ng khng?
Vic cho tr n thm sa bt nn ph thuc vo ch , gi gic n v tui
ca tr. Nu nh sa bt m bn nh cho tr n trc lc i ng l mt b
phn trong khu phn ca c ngy th vic hon ton cn thit. Nu ch
cho tr n thm th khng nn cho n trc khi ng.

300 CU HI CA B M TR

39

3. T khi ti bt u cho con n sa bt, ti nhn thy mu sc v thnh

phn phn ca chu c thay i. Liu iu c bnh thng khng?
Nhng a tr ang b m thng c phn mu vng v hi lng. Khi cho
tr n sa bt, mu v thnh phn ca phn c th thay i, phn thng c
mu sm hn v c hn. Tr n sa bt trong vng 4-5 thng tui c th i
tin 1-2 ln/ngy, trong khi tr b m i ti 2-4 ln/ngy.
4. Khi no c th dy tr ung bng cc?
Khi tr c 7-8 thng, nn bt u dy tr ung bng cc c ming rng.
Lc u, ngi ln nn gi cc gip tr. n 12 thng tui, a tr phi t
ung ly bng cc mt mnh.
5. Con ti bit ung bng cc, nhng n khng chu ng nu khng c
chai ngm km theo. Ti phi lm th no?
Khng nn cho tr ngm chai i ng v iu c th lm cho rng tr b
su. Ch cho tr mt chai trc khi ng, sau t tr ng khng c chai.
Thng trong mt vi ti u tr s quy khc, sau s ng bnh thng.
6. Ti ht sa bt d tr. Trong lc ti cha kp mua sa mi, liu c th
dng tm sa bt ca ngi ln hoc sa c c ng khng?
Trong trng hp , c th tm dng sa ca ngi ln nhng phi pha
ch.
7. Cho tr n bao nhiu sa l ?
Lng sa cho tr n phi ph hp vi trng lng c th:
- Khi tr c 6-8 tun, lng sa bt phi t mc 1/5 trng lng c th
tr.
- T 8 tun n 4 thng: 1/6 trng lng c th.
- T 4 n 6 thng: 1/7, sau bng 1/8, ri 1/9 trng lng c th.
C th, tr c mt thng tui trong mt ngy m cn khong 700 ml sa,
2 thng: 800 ml, cc thng sau tng thm 50 ml mi thng.

300 CU HI CA B M TR

40

8. Con ti ch ung mt na lng sa theo quy nh. Ti phi lm g?

Trong trng hp , khng nn p tr n thm. Cn phi xc nh xem tr
ung c bao nhiu sa trong cc ln n khc, tr c quy khc khng? Tr
c tng trng u khng? Nu tr bnh thng, tng cn u th khng cn
phi lo lng g c, dn dn tr s n ht khu phn sa.
9. Con ti c b chai xong li b tr. Ti sao? Cch phng cho tr khi b tr
l g?
Cng c th con ca bn n qu no, hoc nut phi khng kh trong khi b
chai. Bn hy th gim bt lng bt cho tr n. Nu tr vn b tr, mi ln
n xong nn b tr theo chiu thng khng kh do tr nut vo khi b chai
thot ra ngoi.

VI. Cc vn khi cho tr n

1. Cho tr n sa ti hay sa loi b cht bo?
C sa ti ln sa b khng c cht bo u kh tiu ha hn sa m hoc
sa bt tr con. V vy, khng nn cho tr di mt nm tui n sa b, mc
d c th s dng sa ny nu cho cho tr tui 4-5 thng. Vic cho
tr n sa b hoc bt k thc n mi no cn phi tin hnh t t.
2. a con 2 tui ca ti hnh nh n khng bit no. Liu c phi chu b
giun khng?
Tr 2 nm tui n khong 4 ln/ngy, lng thc n mi ln khong 300-350
ml. Nu con bn n qu mc v tng cn qu nhiu th nn hn ch cho
tr n hoc thay i khu v, liu lng ca ba n cho ph hp. Nu tr n
qu nhiu m khng tng cn th phi cho tr ti bc s nhi khoa khm.
la tui ny rt t kh nng c giun.
3. a con 2 tui ca ti tng cn rt nhanh. Ti c cn cho chu n sa
khng c cht bo khng?
C l khng cn thit v lng sa cho tr n trong mt ngy khng nn
vt qu 0,5 lt. Vic tr tng cn nhanh c l l do tha ng, cht bt
hoc khoai ty gy ra.

300 CU HI CA B M TR

41

4. Thnh thong chng ti cho a con trai 2 tui ca ti ung bia. C nn

khng?
Ni chung khng nn cho tr ung bia v nng cn c trong bia c th
lm cho tr b nhim c, gy nh hng ti sc khe ca tr, gy ra bnh
nghin ru.
5. Nc ung cho tr c cn phi un si khng? Thi gian si bao nhiu lu
l ?
Nht thit phi cho tr ung nc un si (si trong 3-5 pht). Nc phi
m, cho tr ung gia cc ba n. Nc un si ch nn ung trong
vng 1 ngy.
6. Khi no c th cho tr n cng thc n ca ngi ln?
Thng sau 3 tui, tr c th n cng vi ngi ln, nhng trnh khng cho
tr n cc mn cay, mn, kh nhai.
7. Sau khi n, nn cho tr ng t th no, nm nga, nm sp hay nm
nghing?
Sau khi n, nn cho tr ng nm nghing v pha bn phi.
8. Con ti rt hay b tr sau khi n, liu chu c b lm sao khng?
Tr nh b tr thng do n qu nhiu (tr t tr s sa tha ra). Cn theo
di cn nng ca tr, nu tr tng cn bnh thng th khng phi lo lng.
Nhng nu tr tng cn km (mc d vn n sa lng cn thit), cn cho
tr ti bc s nhi khoa khm.
9. Trong lc n, con ti hay b hi. Ti sao vy? C th do chu b nhiu
sa qu chng?
Tr b hi trong lc n l do n nut qu nhiu khng kh. Khng kh
tp trung d dy v lm cho tr kh chu. Do hi, nhiu tr b nc v
khng th tip tc n c na. C hai cch gip tr y khng kh trong
d dy ra ngoi. Mt l cho tr ngi ln i, gi lng tr, xoa nh bng tr.
Hai l b tr ng ln, u da vo vai bn, dng tay vut nh lng tr. Nu
khng , nn t tr nm xung vi pht, sau li lm 1 trong hai ng
tc trn.

300 CU HI CA B M TR

42

10. Khi bt u cho tr n tht, rau, hoa qu nghin, nn cho tr n ci g

trc?
Nu tr c b m , tng trng bnh thng th sau 4 thng tui hy nn
cho tr n thm. Trc tin, nn cho tr n hoa qu nghin. u tin cho tr
n 1/3, 1/4 tha c ph/ngy, ri tng dn ln 30-50 g/ngy vo thng th 5.
T thng th 5 tr i, c th cho tr n thm cho.
Tr b ci xng c th cho n thm rau nghin t thng th 5, sau
khong 2-3 tun c th bt u cho tr n thm cho. n thng th 6, bt
u nghin rau cho tr n. Cc loi tht nghin, c nghin ch nn cho tr n
t thng th 8-9 tr i.
11. Cc loi thc n mi c nh hng ti mu phn ca tr khng?
C, mt s loi thc n c th lm cho mu sc phn ca tr thay i. Chng
hn nh rau, cho lm cho phn c mu sng hn, cc mn tht lm phn c
mu sm hn. C ci c th lm phn tr c mu hng sm...
12. C nn cho tr 2 nm tui nhai ko cao su khng?
Khng nn cho tr nh nhai ko cao su v chng c th nut ko vo bng.
Ngoi ra, ko cao su c lm t ha cht, c th khng tt i vi tr. Vi
tr 2 nm tui, nn cho n cc loi hoa qu ti, dy tr nhai k. Nh vy,
rng tr s chc hn v c th cng pht trin tt hn.
13. Ti ht mt bt nu cho. Liu c th cho tr n bng cho nu nh bnh
thng khng?
Tr bt u c th n cho vo lc 4-5 thng tui. Lc u, tt nht nn cho
tr n cho nu bng bt go, bt u xanh. Nu nu cho nh bnh thng,
sau phi nghin qua ry bt hoc khn x gp li. Tr c 7-8 thng tui
c th cho n cho c c.
14. Khi no th nn thi khng cho tr b chai na v dy tr t dng tha?
Lc bt u cho tr n thm (rau, cho) chnh l thi im thch hp
ngng cho tr b bng chai sa. Khi tr c 7 thng tui, nn hun luyn
cho tr ung bng cc, khuyn khch tr t cm ly cc. Nu c dy
thng xuyn, n 1 nm tui, tr c th t ung bng cc c. iu quan

300 CU HI CA B M TR

43

trng cn nh l khng bao gi c qut mng tr nu tr cha lm c

ci g .
15. Khi no tr c th ung nc khng cn un si?
Thng tr ln hn 6-7 tui c th ung c nc khng cn un si
nhng vi iu kin bn phi bo m c cht lng v sinh ca nc .
Vi tr di 6-7 tui, khng nn cho ung nc cha un si.
16. Con ti rt hay trung tin. C cch g gip c khng?
Nu tr hay b trung tin, mi ln trc khi cho tr n nn t tr nm sp,
sau xoa nh quanh bng tr 7-10 ln theo chiu kim ng h. Cng c th
cho tr nm sp ln ti chm m lm bng cc t gp li sau khi c l
nng.
Nu cc bin php trn khng c tc dng, nn lm ch tha l theo cch sau:
Ly 1 tha c ph ht tha l kh cho vo phch, 200 ml nc un si vo,
khong 2 ting, sau lc qua vi mn. Cho tr ung 1 tha c ph nc
lc m 10-15 pht trc ba n. S ch cn li trong t lnh, c th dng
tip trong vng 2 ngy. Cn lu , nu tr khe mnh, vic trung tin khng
lm nh hng g n sc khe th cng khng nn qu lo lng. Nu trung
tin nhiu km theo au bng v i ngoi th trc ht phi xc nh r
nguyn nhn gy ra au bng v i ngoi.
17. a con 2 tui ca ti b ngoi khng c v m au nhng rt li n,
n t hn trc. Liu iu c bnh thng khng?
Vic tr bing n khng phi bao gi cng l biu hin ca bnh tt. S
ngon ming ca tr 2 nm tui thng khng u, c lc tr n rt tt, sau
li khng mun n na, v vy khng nn qu lo lng. Nhng bn cng
phi bit cc c im tm l ca tr la tui ny. i vi tr ang b m,
cm gic c mt vai tr quyt nh. n gi n m khng c n, tr s
khc v lc khng c tr chi hay bi ht no c th lm tr nn c.
Trong khi , tr 2 tui c th mi chi khng ngh ti vic n. V vy,
khng nn rt tr ra khi tr chi v bt tr phi ngi vo bn n. Cn c
mt khong thi gian nht nh tr bnh tnh li, t ri b tr chi. Vic
tr n khng u l bnh thng. Khi tr n nhiu, thch n, nn cho tr n
cc mn n m n a thch, gim bt s lng mn n, c gng bo m cho
tr c n a dng, cht. Nu bn qu lo lng, c th t lp mt cun s
theo di hng ngy xem tr n ung th no c cch cho tr n ph hp.

300 CU HI CA B M TR

44

18. a con mi ca ti rt quy, khng chu n. Liu chu c b lm sao

khng?
C th con bn b m, cn cho chu ti bc s nhi khoa khm. Thng
nhng a tr khe mnh n ht khu phn v gia cc ln n thng ng
ngon gic.
19. a con 2 tui ca ti thi gian gn y rt khnh n. Liu c nn bt
chu phi n khng?
Khng nn bp p tr n v iu s to cho tr thi tiu cc i vi
vic n ung, nhiu khi dn n vic tr b nn, tr thc n. Thng sau 1
tui, tr li n hn. n 2 tui, tr thch la chn thc n. C tr n 2 ba
mt ngy, c tr n ti 3-4 ba mt ngy. Mt s tr kin quyt khng n
nhng thc n m b m chng cho l b v cn thit. Nu tr c n ung
y , a dng th b m s khng gp kh khn g.
Cng khng nn qu lo lng nu c lc tr khng thch n mt mn g .
Quan trng nht l ngi m cn bit con mnh c n y cc cht
cn thit cha, ngay c khi n khng thch mt mn n no .
20. a con 2 thng ca ti c 4 ting n mt chai sa 240 ml, nhng sau
n vn khc i n thm. Ti sao vy?
Tr khc khi i, nhng n cng khc khi qu no. R rng mc n 240 ml
sa sau 4 ting l qu nhiu i vi mt a tr 2 thng tui. Nh vy, tr
phi n ti 1,5 lt sa trong mt ngy m! Trong khi , mc n tui
ny ch l 800 ml. V vy, bn hy c gng gim mc n mt ln ca tr
xung cn khong 130-140 ml. Sau mt ln n, nn b ng tr ln
khng kh do tr nut khi mt sa b y ra ngoi. Nu tr tng cn chm,
cn kim tra li thnh phn trong sa m hoc thay loi sa bt khc nu tr
khng b m.
21. Ti b bnh tha m, c nn trnh cc cht m khi cho con b khng?
Vic bn lo lng cng rt d hiu v gia bnh tha m vi bnh x va
ng mch c s lin h cht ch vi nhau. Nhiu nghin cu cho thy,
lng m trong mu cng nhiu bao nhiu th kh nng mc cc bnh tim
mch cng ln by nhiu. Ngoi ra, c mt s nguyn nhn khc gy ra x
va ng mch nh ht thuc l...

300 CU HI CA B M TR

45

Qu trnh x va c th c hnh thnh ngay t khi cn b. Ch n ung

ph hp, tp th thao, ung thuc c th lm gim lng m trong mu.
V vy, tr ln hn 12 thng c th gim bt cc thc n c nhiu m, thay
th cc m ng vt bng m thc vt. Nu bn ang cho con b th nn c
ch n ung hp l, ngay c khi cc cht bo c trong thc n khng nh
hng g ti tr. Nu mun thay i thnh phn hoc s lng ca thc n,
nn gp bc s c t vn thm.
22. Gn y, con ti khng chu b sa. chu khng b ci xng, ti
phi lm g?
Khi tr khng chu b m, phng bnh ci xng, nn cho tr n sa
bt c cha vitamin D. Ngoi ra, cn cho tr n thm rau, hoa qu nghin,
ng thi c ch massage, tp th dc cho tr hoc i do.
23. Con ti sau khi n b nn ra ht. Ti phi lm g?
Bn cn cho chu i khm. c th l biu hin ca bnh l, cng c th
do chu n phi thc n i thiu, c khi do tr b phn ng hoc khng thch
loi thc n . Vic p buc tr n cng c th lm tr b nn ra.
25. Khi no c th cho tr n mt ngy 3 ba?
Thng tr 5 tui c th n theo ch ngy 3 ba, nhng nu tr thch n
tui b hn cng khng sao c.
26. C th cho tr 2 thng tui nm mt chai trong ging khng?
Khng nn cho tr n nh vy v tr d b sc sa hoc sa b chy vo
ng h hp, gy ra vim nhim.
27. Khi no cn cho tr s sinh ung nc (m khng lm nh hng n
ch n ung ca tr)?
Tt nht l cho tr ung nc vo gia cc ln cho n, khi tr cn thc.
Khng nn cho tr ung nc ngay trc khi cho n.

300 CU HI CA B M TR

46

28. Liu c th cho tr n cc thc n nh ca ngi ln khng?

Tr b hn 3 tui cn phi c ch n ring. Tr ln hn 3 tui c th cho
n mt s mn ca ngi ln (xp, canh, cho, rau...). Cn trnh cho tr n
cc mn cay, qu mn, qu cng.
29. Khi no th tr c th t n c?
Khong 1,5 tui, tr c th t n c. iu ny cn ty thuc vo vic
ngi ln c cho tr th sc mnh hay khng. Khi tr c 1 tui, hu ht
tr u mun n bng tha.
30. a con 3 thng tui ca ti b d ng nc cam, ni mn mt. Vy
nhng loi nc qu no v khi no th nn cho chu ung?
Con bn b mt dng d ng, lu c th bin chng thnh cc dng chm
tr em, vim ph qun... Do , bn cn ht sc thn trng khi cho tr n
ung. Nu con bn cn b sa m th trc 6 thng, khng nn cho chu
ung cc loi nc qu. Sau , c th dng cc loi nc to p, anh o,
du ty. Cc loi nc cam, bi, lu, nho ch nn cho ung khi tr c 1
nm hoc ln hn.
31. Khi no c th cho tr n thm tht nghin v cch lm nh th no?
Khi tr c 7 thng tui, c th cho tr n thm tht nghin. Tht nghin
thng l tht b, b, thn ln. Luc tht trn la nh, bm hoc cho qua ci
xay tht 2-3 ln tht mm hn, sau nc vo un. tr ngn, c
th cho thm rau nghin. Lc u, cho tr n na tha c ph, sau tng
dn ln 4-5 tha c ph.

VI. Thiu mu
1. Nguyn nhn g gy ra vic thiu mu tr s sinh?
a s tr s sinh u c hin tng hng cu v huyt cu b gim. Ngi ta
gi l hin tng thiu mu sinh l tr s sinh. Lng hng cu gim
mnh vo khong tun th 10-12 sau khi sinh. Trong trng hp ny, vic
gim s lng hng cu khng bao gi gy ra vic thiu mu nhiu. Ngoi
ra, cn c mt s nguyn nhn khc lm xut hin thiu mu tr s sinh
l:

300 CU HI CA B M TR

47

- S khng ph hp gia m v con v nhm mu, thnh phn mu v cc

tiu ch khc. Trong trng hp ny, "mu thun" bt u ngay t trong thi
k mang thai v biu hin r nt sau khi a tr ra i vi s ph hy hng
cu, gy thiu mu.
- C cc khuyt tt trong cu to ca huyt cu hoc s ri lon v ngoi
ca hng cu. Thng cc khuyt tt ny mang tnh di truyn. a tr c b
m hoc h hng gn b bnh thiu mu do tan huyt cu s c mc nguy
him cao hn.
Nhng a tr b thiu mu thng l tr thiu nhiu thng hoc mc cc
bnh khc nhau, nh nhim trng mu chng hn.
2. Bnh thiu mu c nguy him i vi tr khng? Lm th no trnh
c bnh thiu mu?
Bnh thiu mu lm cho tr chm ln. Dng thiu mu hay gp tr s sinh
l thiu st trong mu. Nhng tr b bnh ny thng xanh xao, yu t, hay
mt mi, bing n, hay b to bn. Trng lng c th c th cao hn hoc
thp hn mc quy nh. Cc biu hin ni trn l do khng xy cho cc t
bo trong c th. Cc t bo cn xy bo m hot ng bnh thng,
cht st ng vai tr chnh trong vic vn chuyn xy qua mu ti cc t
bo.
Bnh thiu mu c th xut hin nhng tr thiu thng, tr sinh i, tr
khng c n ung y . Lng st d tr trong c th ca nhng a
tr ny khng ln v b tiu hao rt nhanh. S thiu st s ph v qu trnh
hnh thnh huyt cu v gy thiu mu. Nhng a tr trn cn c khm
nghim lng huyt cu 3 thng 1 ln ngn nga bnh thiu mu.
n ung y l iu kin quan trng ngn nga bnh thiu mu tr
s sinh. i vi tr nhm c nguy c cao, cn cho n thm cc loi thc
phm giu cht st. Theo ch dn ca bc s, c th cho tr ung thm cc
vin cha cht st nhm phng bnh thiu mu.
3. a con s sinh ca ti rt xanh xao. l hin tng bnh thng tr
s sinh hay chu b bnh thiu mu?
Bnh thiu mu tr s sinh thng rt t gp; nu c, cc bc s pht
hin ra bng cch cho tr th mu. Mun xc nh tr c b thiu mu hay
khng, cn xt nghim tm ra nguyn nhn. nhng tr pht trin bnh

300 CU HI CA B M TR

48

thng tui 6-12 thng cng c th c hin tng thiu mu. Nu tr

thiu thng, c th b bnh thiu mu sm hn v dng nng hn. i vi
nhng tr ny, cn cho n cc cht cha st sm hn.
4. Lm th no bit c con ti c b bnh thiu mu hay khng?
Cc triu chng ca bnh thiu mu l xanh xao, chng mt mi, hay quy,
to bn, bing n. Tr c biu hin b thiu mu cn phi c i khm v
th mu xc nh chnh xc.
5. Thi gian gn y con ti rt xanh xao v chng mt mi. Nguyn nhn l
g?
Xanh xao v mt mi c th l nhng biu hin u tin ca bnh thiu mu
do gim hng cu. Hng cu vn chuyn xy cn thit cho hot ng ca c
th. Mu xy c mu ti v lm cho da ca tr hng ho. Khi lng
xy trong mu thp, tr chng mt mi, xanh xao. Vic thiu vitamin, st v
cc sc t cn thit khc lm cho qu trnh hnh thnh hng cu b ph v.
Hng cu cng c th b hy dit do cc bnh vim nhim. Tr cn c i
khm v c phng php iu tr kp thi.
6. a con 2 tui ca ti ung vin st phng bnh thiu mu. Liu sc
khng c th ca chu i vi vim nhim c b yu i khng?
Con bn ung vin st cha bnh thiu mu v cc ch s trong mu s
c bnh thng ha, iu s nng cao sc khng ca c th. Ch
khng nn cho tr ung vin st trong trng hp c bnh vim nhim nng.
7. Tr c cn ung thuc g bnh thiu mu khng ti pht khng?
Sau khi iu tr xong bnh thiu mu, nu cc ch s trong mu tr li
bnh thng v bc s iu tr khng ngh cho ung thm thuc khc th
cng khng nn ung na. Ch cn lu ti ch n ung ca tr cho c
st v vitamin.

300 CU HI CA B M TR

49

VII. D ng
1. D ng l g, n xut hin tr nh th no?
S nhy cm cao ca c th i vi tc ng ca cht no , gy ra phn
ng th gi l d ng. Cht gy ra d ng c th l bi, lng cc con vt nui,
l cc cy cnh, thuc, tht, c, rau, qu, sa...
Nu b m tr b d ng th s nhy cm ca c th c th s di truyn cho
a tr. S xut hin d ng tr ph thuc vo la tui.
Trong nhng thng u tin, d ng ch yu xut hin b mt da (vim lot
quanh ming, hu mn) v ng tiu ha (nn ma, au bng, tc
bng...).
T thng th 6 tr ln, d ng c th xut hin ng h hp (ho, s mi,
chy nc mi...). Khi tr ln hn, d ng thng l cc dng vim da, vim
ph qun, hen ph qun hoc au mt, vim tai, mn , sng rng, sng
mt.
B m c th gip cho bc s rt nhiu bng vic quan st, theo di tr. Vic
loi b cht gy d ng s c th lm c th tr tr li bnh thng.
2. Con ti b nn ngay sau khi ung Aspirin. C th chu b d ng vi
thuc ny chng?
Khng hn th. Aspirin tc ng ti thnh d dy v gy ra nn. Hin tng
tr b d ng vi Aspirin rt t khi gp. Nu c, n s biu hin bng cc vt
mn di da vi gi hoc vi pht sau khi ung Aspirin.
3. Ti nghe ni c nhiu ngi b d ng vi trng g. Ti cng cho con nh
n trng g. Lm th no bit chu c d ng vi thc phm ny hay
khng?
C kh nhiu ngi b d ng vi trng g; c khi b d ng vi lng trng,
c khi vi lng . Lng trng g c hm lng m v cht khong kh
cao. Tr em t 2 thng tui c th n thm trng g.
Lng trng trng rt hay gy d ng. V vy, nn trnh cho tr n lng trng
trc 2 tui. Vi lng , cn cho n lng t t, bt u l 1/6 ci, ri 1/5 v
sau ln 1/2 trong mt ln n.

300 CU HI CA B M TR

50

D ng trng g th hin di cc dng au bng, nn, i ngoi... Sau khi

cho tr n trng g, nu tr c thay i g, cn a ti bc s khm.
4. Chng ti b d ng do ong t. Liu con ti c b d ng nh vy khng?
Chng ti phi lm g nu chu b ong t?
Kh nng con ca bn c phn ng nhy i vi vic b ong t l rt ln,
nhng khng phi l tuyt i. Nu chu b ong t, cn nhanh chng rt
ngi ong ra khi vt t, sau bi cc loi du cao chng sng, vi. Nu
c th, cho chu ung thuc chng d ng do bc s ch nh v theo di.
5. Ti b d ng vi thuc penicillin. Liu iu c nh hng ti vic xut
hin d ng con ti khng?
Nu vy, con bn cng c th rt nhy cm vi penicillin. Bn cn bo cho
bc s iu tr bit. Khng nn cho con bn dng penicillin.
6. Con ti rt hay ht hi mc d chu khng h b cm cm g c. Liu c
phi chu b d ng khng?
Khng nht thit l con bn b d ng. Tr 1-2 tui rt kh xc nh hoc
chn on xem c b d ng hay khng. Nu b hoc m b d ng, tr c th
s b nga mi hoc chy nc mi, vim mi. Nhng bnh ny c th xut
hin ngay c khi bn hon ton khe mnh, thn nhit bnh thng.
7. Con ti b d ng vi sa. Liu ti c cn cho chu king tt c cc sn
phm ca sa khng?
Nu con bn b d ng vi sa th cn trnh cho tr n cc sn phm c
lm t sa. D ng do sa tr nh thng xut hin di cc dng ri lon
tiu ha, vim lot hoc s mi. nhng tr ln hn, n biu hin cc
dng hen hoc gy vim tuyn nhn mi.
8. Con ti i khm d ng, cc bc s ni rng chu b d ng vi bt m.
Liu c th thay th bt m bng ci g?
Tt c cc loi thc n c bt m cn trnh khng cho tr n. C th thay bt
m bng cc loi bt go, bt sn, bt ng, bt i mch.

300 CU HI CA B M TR

51

9. Liu chui c gy ra d ng tr khng?

C, chui cng c th l nguyn nhn gy d ng.
10. Con ti b vim mi, chu mun ti nui ch, mo trong phng. Liu
iu c gy nguy him g cho chu khng?
Khi tr b vim mi do d ng, vim ph qun, hen ph qun..., khng nn
nui c, chim, ch, mo trong phng. Lng ca cc con vt ny v thc n
ca chng c th l nguyn nhn gy d ng hoc phn ng ca ng h
hp.
11. Con ti b s mi v ho do bi trong nh gy nn, chng ti cn lm g?
Cn phi lm m khng kh trong phng, thng xuyn thng gi. Nn l
qun o ng v chn m ca tr trc khi cho tr i ng. Tr cn c iu
tr bng phng php chng d ng do bi.
12. D ng sa b lm cho con ti b nn v i ngoi mi khi ung. Trong
trng hp ny ti cn lm g?
Tr b d ng sa b c th b nn nhiu, sau i ngoi lng. mt s tr,
d ng sa b cn km theo c au bng. Trng hp ny cn gi cp cu.
Trong khi i bc s ti, nn cho tr i nm v cho ung nc.

VIII. T lt
1. Con ti tht ln mi khi chu i t t lt. V sao vy?
Tr khc tht ln khi i t t c nhiu nguyn nhn khc nhau:
- B hm vng mng v bn: Tr thng i rt t ln.
- Vim m o ( cc b gi): B au khi tiu tin, c cc cht nhy chy ra
t m o.
- Nga hoc b hp quy u ( cc b trai), lm cho vic i tiu kh.
- ng dn nc tiu hp hay c d tt bm sinh lm tr b vim nhim h
thng bi tit nc tiu.

300 CU HI CA B M TR

52

2. t ngm nc tiu lu khng thay cho tr c th gy ra vim nhim

khng?
C, rt c th, c bit i vi cc b gi. T bn hoc t t lm cho cc vi
khun c th theo ng dn nc tiu i ngc ln, gy vim nhim cho c
bng i ca tr.
3. vng m h ca con gi ti pha ngoi c mu . Nguyn nhn gy
ra hin tng l g?
Thut ng y hc gi hin tng l vim m o, do qu trnh vim nhim
hoc chm sc khng cn thn gy ra. cng l biu hin u tin v d
ng ca tr. mt s b gi, hin tng ny cng xut hin vi ngy u
ngay sau khi sinh, nhng sau li t mt i v khng cn phi iu tr.
4. Ci g gy ra hm tr. Khi c hm xut hin th cn phi lm g?
a s tr trong nhng thng u tin c ln da rt nhy cm v d b hm.
Hm do cht amnic c trong nc tiu ngm vo cc t lt gy ra. Nu tr
b hm, cn ch :
- Thay t lt cho tr thng xuyn.
- Luc t lt qua nc si, sau phi di nh nng mt tri. Phi git t
bng x phng v r tht sch.
- Khng nn dng cc bng, cc kh ht nc ng tip cho tr.
- Hm dng nh s t khi khng cn phi iu tr. Ch cn bi kem tr em
vo cc vt hm hoc dng du hng dng st trng bi vo cng
c.
- Vi hm dng nng hoc c m, tt nht l khng bi kem. Phi h
ch hm ra khng kh trong phng khong vi ting.
Cc vt hm kh iu tr c th l bin chng ca dng d ng thc n. Do
, nu bn ang cho con b th khng nn n cc thc n c th gy d ng
cho con nh: chocolate, c ph, c, trng, sa, hp, bnh ngt, lc, nm,
cam, nho, bp ci mui... Nn hn ch dng sa ti v cc sn phm lm t
sa. Nu con bn nui b nn i sa bt cho tr, trnh khng cho tr ung
nc hoa qu p.

300 CU HI CA B M TR

53

5. T lt ca con ti c mi rt ging amoniac. iu c bnh thng khng?

l hin tng khng bnh thng, chng t cht amoniac trong nc tiu
cn ng li trn t lt, qun o ca tr. Cn luc t lt tr qua nc si, git
bng x phng, phi hoc l tht k.
6. Lm th no bit c con ti c b vim bng quang hay khng?
Khi b vim bng quang, tr s c biu hin i but, i nhiu ln, lng
nc tiu t. Tr c th b st, bing n, nn ma, au bng di. Nc tiu
c mu c hoc mu hng. Nhiu trng hp tr vim bng quang m
khng c biu hin r rng. Do , cn phi thng xuyn cho tr i khm.
Nu khng xt nghim nc tiu, cc bc s rt kh chn on chnh xc
bnh ny.
7. Con gi s sinh ca ti tit ra cht nhy mu nu t m o. Chu c sao
khng?
Khng cn phi lo lng. Nu hin tng xy ra trong vng 10 ngy u
tin sau khi tr sinh ra, n s t ht i sau 3-4 ngy.
8. Trn t lt ca con ti xut hin cc vt mu hng. Liu chu c b lm
sao khng?
Cc vt mu hng l do s thay i mu sc nc tiu gy ra. Cc thc n
nh c ci , ht anh o cng lm cho nc tiu c mu hng hoc .
Mt s loi thuc nhun trng cha cht Fenolftalein cng c th lm cho
nc tiu chuyn mu hng hoc mu . Mu hng ca nc tiu cng c
khi do chy mu trong ng tit niu gy ra. Nu pht hin ra cc vt mu
hng t lt, bn cn a nc tiu ca tr i xt nghim; theo di ch
dinh dng v cc loi thuc tr ang dng. Nu cn, nn cho tr ti bc s
nhi khoa khm.

IX. Tim chng

1. Con ti c nht thit phi tim chng khng? Nu c th cn tim nhng
vacxin g v vo thi im no?
Vic tim chng cho tr phng cc loi bnh vim nhim l cn thit. C
rt t trng hp c th c phn ng i vi tim chng. Ch c bc s mi l
ngi quyt nh khng cn tim chng cho tr.

300 CU HI CA B M TR

54

Trong nm u, tr cn c tim chng phng lao, bch hu, ho g, un

vn. Trong nm th hai, tr cn c tim phng si, quai b v 2 mi phng
bch hu. Nm th 3, tr li c tim phng lao, bch hu, ho g v un
vn ti nm 7 tui. Trc khi tim chng, tr cn c bc s khm v o
nhit .
2. a con s sinh ca ti khc sut 2 gi lin sau khi tim phng ho g,
nhim trng v un vn. Sau chu b st. Ti cn phi lm g?
Vic tr ku go, khc lc ko di cng c th lm tng thn nhit. Trong
trng hp , cn ci bt qun o cho tr, p khn t v gi cp cu.
Nu tr st hn 38 C, cn cho tr i khm. Triu chng trn cng c th
l phn ng ca tr i vi vacxin phng ho g.
3. Con ti c tim chng phng si v quai b. Sau ny chu c kh
nng mc cc bnh khng?
Kh nng b mc bnh l c nhng rt thp. Ngay c khi tr c b si hoc
quai b th cng dng nh v khng gy nguy him g.
4. Sau khi tim phng ho g, liu con ti c th b bnh ny khng?
Hu nh khng c chuyn , nu c cng ch dng rt nh.
5. Ti i cng tc nc ngoi theo chng v phi tim chng. Liu a con
s sinh ca chng ti c cn tim chng khng?
Cc nc khc nhau tin hnh tim chng phng cc loi bnh khc nhau,
ty thuc vo iu kin, hon cnh ca tng nc. Bn nn tham kho
kin ca cc bc s trc khi c quyt nh cui cng.
6. Con ti c tim chng vo mng; sau 5 gi, vt tim sng ln v cng
li. Ti phi lau ra ch th no? Phn ng vt tim c bnh thng
khng?
Ch tim chng hi sng v cng hoc ty l hin tng bnh thng.
Nhng nu xung quanh vt tim xut hin cc vt chm , hy hi kin
bc s v c th l du hiu ca vim nhim hoc phn ng ca c th i
vi vacxin. Trong trng hp ny, nn cho tr nm ln ging, dng dung
dch st trng lau xung quanh vt tim. Khng c ng vo vt tim; hy
cho tr mc qun rng. Ln sau khi tim chng nn tim vo ch khc.

300 CU HI CA B M TR

55

7. Ti bit rng a s vacxin c lm t trng. Con ti b d ng vi trng.

Vy c nn cho chu tim chng khng?
C th tim chng c v d ng vi cc vacxin hon ton khc d ng vi
trng.
8. Khi tim chng cho tr, nn tim vo ch no?
Mi loi vacxin c ng ring ca mnh vo c th chng ha tan
c nhanh hn.
9. Ti sao tim chng phng bnh u ma khng c coi l bt buc i
vi tr na?
Bnh u ma coi nh c thanh ton hon ton trn th gii.
10. Tim chng c nguy him g i vi tr khng?
Nu tun th mi quy nh th tim chng hon ton v hi. Tim chng lm
tng thm sc khng ca c th i vi mt s bnh nguy him (c th
gy ra t vong hoc tn tt tr).

X. S pht trin ca tr
1. Con ti c cp mt mu xanh. Liu chu c th gi c mu mt ny khi
ln khng?
Tr sinh ra c th c mt mu xanh hoc mu en. Nhng tr mt en s
khng thay i v mu mt, cn nhng tr mt xanh c th s thay i trong
vng 6 thng u tin. Mu sc ca mt c xc nh bi gene ca b hoc
m.
2. Tr s sinh c phn bit c mu sc khng?
a tr s sinh khng phn bit c mu sc. Khong tun th 10, tr mi
c phn ng i vi mu sc. Ngi ta cho rng, khong 3-4 thng tui, tr
c kh nng phn bit mu nh ngi ln.

300 CU HI CA B M TR

56

3. Khi no con ti bt u bit s ngi l?

Khong 5-6 thng, tr bit phn bit u l ngi quen, u l ngi l. Nu
sau 10 thng tui m tr vn khng phn bit c ngi quen vi ngi l
th cn cho tr n bc s thn kinh khm.
4. Khi no con ti c th b c?
Tr bt u b khng sm hn 6 thng. Lc u, tr trn ti gn cc vt
m n thch v bt u b tch cc vo thng th 7. C tr b bng u gi,
c tr lt mng, mt s tr b b m i lun. B chng qua l bc trung
gian gia ngi v i, khng nht thit phi c.
5. Khi no con ti mi vi c cc vt v cm nm chng bng tay?
Cui thng th nht, u thng th 2, tr bt u mun vi cc vt. Ti
thng th 3, th 4, tr c th vi tay nm cc vt. Ti thng th 5, tr c
th dng hai tay, sau mt tay ly chi. Nu b m thng xuyn
chi vi tr th ti thng th 6, tr c th dng mt tay gi v i chi
mt cch t tin.
6. Ti c th gn nh nhc a con ti ln khi chu bu cc ngn tay vo ti.
Liu iu c li cho s pht trin ca tr hay c hi cho chu?
Bu cht ca tr s sinh l mt trong nhng phn x bm sinh. n khong
3 thng, phn x ny s t mt dn i. Thng xuyn nhc tr ln bng cch
tr bu vo tay l khng nn v iu c th lm tro cc khp c tay
ca tr. Nn tm cch chi khc an ton hn.
7. Bng ca con ti rt cng v phng. Liu chu c b lm sao khng?
tr s sinh, do h thng thn kinh gip cho rut nh li cha c hon
thin, hoc do cc ri lon trong h tiu ha nn tnh trng y hi trong rut
hay xut hin. Lc , bng tr phnh to v rt cng. Nhiu khi tnh trng
ny cn km theo c au bng na. Khi , nn chm m ln bng tr, xoa
bng tr nh nhng theo chiu kim ng h, cho tr ti bnh vin khm.

300 CU HI CA B M TR

57

8. Tinh hon ca con ti khng tt xung pha di. Nguyn nhn do u?

C cn phi m khc phc tnh trng ny khng?
Cc tuyn sinh dc ca n ng hnh thnh trong qu trnh pht trin ca bo
thai. Thng thng n tun 32-36 ca thai k, tinh hon s chuyn xung
vng bn. N s tt hn xung pha di khi sinh, nu a tr thng. Nu
tr non, tinh hon c th khng kp tt xung. Trong trng hp ny,
thng cc tinh hon s t tt xung trong vng 1 nm. Nu khng, bn cn
gp bc s ngoi khoa quyt nh xem c cn phi phu thut khng?
9. Khi no th con ti c th xc nh ng ngi v vt?
Ngay a tr s sinh cng c th nhn c mc d cn cha r nt. n 6-8
thng, tr c kh nng xc nh ng ngi v vt, nhn theo cc vt
ang chuyn ng v cc vt sng.
10. Khi no con ti c th nhn c?
Ngay sau khi sinh ra, tr c kh nng nhn v phn bit mu ti vi mu
sng. Sau 2 tun, tr c th nhn chm ch cc vt ln. Nu , bn s thy
tr nhn bn rt thch th trong lc b hoc cho n.
11. Khi no con ti c th gi c chi v cc vt khc?
Ngay t khi sinh, tr c th nm gi vt ngi ln a cho nh c
phn x bm sinh v cm nm. Trc 4-5 thng, tr cha c kh nng t
cm nm chi nn n ch gi ci g va tay v tm cch y nhng ci
khc ra.
12. Khi no tr bt u nhn bit mt v ging ni ca ngi ln?
Khong thng th 3, tr bt u bit c cc vt quen thuc. T thng
th 3 n thng th 6, tr lng nghe ging ni ca m v nhng ngi xung
quanh.
13. Khi no con ti c th t lt ngi khi ng c?
i vi tr pht trin bnh thng, t thng th 4, tr c th t nm nghing,
thng th 5 nm sp v thng th 6 lt t sp ra nga.

300 CU HI CA B M TR

58

14. Khi no tr bit ci p li n ci v li l ca ngi ln?

Khi c 1,5 n 2 thng, tr c th bit ci khi giao tip vi ngi ln.
15. Con ti b li li pha sau ch khng phi tin ln pha trc. Liu iu
c bnh thng khng?
Khi a tr bt u b bng u gi, n hay li li pha sau. l hin
tng hon ton bnh thng trong qu trnh pht trin ca tr. Nu n 10
thng tui, tr vn tip tc b li th cn cho tr i khm bc s nhi khoa.
16. Khi no th tr c th t ngi c?
Kh nng ny tr xut hin vo cc thi im rt khc nhau, t 4,5 thng
n 8 thng.
17. tui no, tr ang b m c th ngng u, chng tay nhm bng
ln c?
n cui thng th 2, khi nm sp, tr c th ngng u v ngc. Nu n
4 thng, tr vn khng ngng u ln c, cn a tr ti bc s thn kinh
khm.
18. a con 5 thng tui ca ti thch dng tay tri b. Liu ln ln chu
c b thun tay tri khng?
Rt kh ni ln ln tr s thun tay no. Trong vng nm u tin, tr s
dng c hai tay lun phin nhau, cn vic tr thun tay no s din ra mun
hn.
Ngi ta cho rng thi quen thun tay tri hay tay phi thuc bm sinh, sm
hay mun n s c bc l r. c tnh c khong 10% ngi trn tri t
l thun tay tri. Nu tr thun tay tri th vic "ci to" tay tr l khng cn
thit.
19. Khi no tr c th t ng mt mnh c?
a s tr bt u t ng c vo khong thng th 9; ti thng th 10 tr
c th t ng c ti 10 giy. Mt s tr tui ny chp chng
bc i nhng bc u tin.

300 CU HI CA B M TR

59

VII. S pht trin v mt x hi ca tr

1. Khi no c th cho tr s sinh i do c?
Trong vng 3-4 ngy u sau khi mi bnh vin v, cha nn cho tr i
do ngay. Phi cho tr c thi gian lm quen dn vi khung cnh trong
nh. Sau , hng ngy c th a tr i do khong 15-20 pht (nu tri
m), ri tng dn ln 45-60 pht. Nu ngoi ng tri lnh, gi mnh,
khng nn cho tr i do m nn m ca s nh trong vng 10-15 pht
tr ng trong phng.
2. Khi no c th cho tr ang b m ra bi tm c?
Tr ang b m trc 6 thng tui khng nn cho ra bi tm. T 6 n12
thng tui, nu c cho ra bi tm cng ch gii hn trong khong 30-60
pht/ngy vo cc gi bui sng v bui chiu. Cn c cc iu kin chng
cho tr khi b tc ng ca nh nng mt tri.
Tr 12-24 thng c th ra ngoi bi tm t 1 n 2 gi, trc 11 h sng v
sau 16 h chiu. Nu da tr nhy cm vi nh nng mt tri, nn hn ch vic
cho tr ra ngoi nng.
3. Liu c th cho tr ang b m i du lch v ng cng trong cc ln, lu
bt du lch khng?
Khng nn. Tr c th i du lch cng ngi ln khi t i, c th n
chung cng ngi ln, thch nghi vi s thay i v mt nhit . Thng
l nhng tr hn 5 tui.
4. Vic cho tr tp bi lc tr cn b m c li khng?
C, rt tt nu tp cho tr bi t lc 1,5 thng tui.
5. Cc loi thuc chng mui c nguy him g i vi tr ang b m
khng?
Dng thuc chng mui trong phng c tr s sinh l khng nn. Cn to
cc iu kin khc chng mui nh mc mn, chn li ca.

300 CU HI CA B M TR

60

6. Ti ang cho a con 2 tui hc ngoi ng, nh vy c qu sm khng?

i vi nhng a tr ni tt ting m , vic hc ngoi ng khng c
kh khn g c. Khi , tr c kh nng phn bit ting m vi ngoi
ng. Nhng nu v mt l do no tr chm pht trin v mt ngn ng th
ngoi ng d lm cho tr nhm ln vi ting m .
7. a con 1 tui ca ti ch chi mt mnh, khng quan tm ti nhng tr
khc. iu c bnh thng khng?
Bn ng lo lng g v chuyn con bn khng chi vi nhng a tr khc.
Thng trc 2-2,5 tui, tr cn cha bit chi vi nhau. i vi tr 1 tui,
ngi quan trng nht l m, cn nhng ngi khc u l "ngi l" c.
ng c ch yu gip cho a tr khm ph th gii xung quanh l cc
vt khc nhau, mun c iu khin chng. S t m ca tr i vi cc
vt th hin mc pht trin ca tr tui ny. Bng s c mt hay
ging ni ca mnh, ngi m cn khuyn khch ng vin tr. Khi c 2
tui, tr bt u c s giao tip vi nhng a tr khc v quan tm xem
chng lm ci g.
8. a con 18 thng tui ca ti thng ht ln khi nhng tr khc n nh
v chi chi ca n. Ti phi x l th no?
Hnh ng ca tr cng khng c g l l c. Mc d tr thch giao tip
vi nhng a tr khc nhng chng t chi vi nhau. Tr tui ny thch
chi mt mnh hoc tranh ginh s hu mt th chi no . Tr ch cho
bn mn hoc chi chi ca n trong trng hp n chn. Phi mt
nhiu thi gian dy tr cho bn cng chi chi.
Bn c th gip con mnh tr nn ho hip. Khi tr ln hn, nn ngh
tr cho ai mn chi. Nhng khng c bt p tr nu n khng
thch. Khi tr cho mn chi, nn theo di tr ly li chi . Dn
dn, con bn s hiu rng c th gp mt chi, mt qu bng mi
ngi cng chi chung. Bn ng tic thi gian v sc lc con ca bn
c th giao tip vi nhng a tr khc d ch vi ln trong 1 tun. Trc
khi mun dy tr chia chi cho ngi khc, tr cn c vi thng ha nhp
trong cng ng vi nhng a tr khc v lm quen vi chng.

300 CU HI CA B M TR

61

9. Khi no nn cho tr i mu gio?

La tui thch hp nht cho tr i mu gio l 3 tui. Nhng nhiu a tr
cm thy thoi mi trong cng ng vi nhng a tr khc sm hn. iu
quan trng nht l chun b tng bc cho tr quen vi ch sinh hot
mu gio.
10. Con ti 2 tui, c nn i m bo him cho chu khi i xe my khng?
Khng cn, tui ny nn tr ngi sau v c ngi ln gi.
11. Con ti ang b cm, liu c nn cho chu i my bay du lch cng
chng ti khng?
Nu con bn b cm cm, nn tm hon chuyn du lch bng my bay, i
chu khi hn ri hy i.
12. a con 1 tui ca ti do ny rt kh ng. C th nguyn nhn l do
ting n do anh chu nh qu to chng?
ng, cc m thanh ln ca nhc c, ti vi, i... u c nh hng ti trng
thi c th ca tr, lm cho n hay quy khc, kh ng.
13. a con 1 tui ca ti rt hay i "a y"! Liu nh vy c tt khng?
Bn ng lo. "a y cho con" trong khi nim ca tr c ngha l "a
y cho con xem", "cho con s th". Khi bn a cho chu vt g , n s
lt qua lt li ri a ln ming. l cch a tr tm hiu th gii xung
quanh. Tt nhin, cng khng nn a cho tr tt c nhng g m n i.
a tr cng cn bit t "khng c". Nhng s khng tt nu tr phi
nghe t thng xuyn. Cch tt nht l bn xung quanh tr t cc
vt tr c th i c.
14. Cc xe y gp c c an ton khng?
C, v trong thit k ca xe ngi ta kim tra rt k ri.

300 CU HI CA B M TR

62

VIII. Kh nng ni ca tr
1. Khi no tr bt u pht m nhng t u tin?
Thng sau thng th 9, tr c th pht m nhng t "m", "b". Sau mt
nm tui, tr s pht m c cc t khc.
2. Tr gn 1 tui thng pht m c my t? n cui nm th hai, vn
t ny tng ln bao nhiu?
n cui nm th nht, tr c th pht m c khong 3 n 5 t c ngha.
n cui nm th 2, tr c th ni c 80-100 t, c tr ni c ti 200
t.
3. a con 1 tui ri ca ti vn cha pht m c cc t nh "m", "b".
Liu iu c bnh thng khng?
i vi a s tr, nh vy l khng bnh thng. Cn cho tr ti bc s thn
kinh khm v th thnh gic.
4. a con 2 tui ca ti b tt ni lp. Khi chu ln ln, tt ni lp c t ht
i c khng?
Trong trng hp ny, khng nn hy vng d tt ny s t ht. Cn cho tr
ti gp bc s chuyn khoa v pht m c kt lun c th xem tr c phi
theo hc cc lp dy pht m c bit hay khng?

IX. Tnh di truyn

1. Ti b vim khp di truyn. Cn phi ch ti nhng triu chng g con
ti? la tui no, bnh c th xut hin?
Trc ht, cn phi xc nh r bn b vim khp di truyn dng no. Nu
l dng thp khp, bnh c th xut hin tr 3 tui v thng gp sau
khi tr b vim hng cp. Vic iu tr sm c th phng nga c bnh
ny. Thp khp cng c th gp tr gia nm th nht v nm th hai. a
tr c th b st cao, au nhc trong cc khp xng hoc cc khp xng
b sng ty. Tr cn c a ti bc s khm.
Bnh vim khp do nhim trng c th xut hin trong 2 nm u. Tr b
st, sng khp, ty cc khp. Vim khp do nhim trng ch xy ra 1

300 CU HI CA B M TR

63

khp no nn cn tin hnh iu tr ngay; nu lu, bnh s thnh mn

tnh.
2. Ti v chng ti u c tc mu en. Ti sao tc ca con ti li c mu
bch kim?
Trong a s cc trng hp, mu tc ca b m s l mu tc ca con.
Nhng hin nay, ngi ta cn cha tm c c cu v mt gene ca vic
chuyn mu tc t b m sang con. Do , khoa hc cha gii thch c ti
sao a s tr c mu tc ging mu tc ca b m, cn mt s khc li
khng.
3. Nguyn nhn ca bnh vim khp l g? Khi tr ln, bnh c khng
hay s nng thm?
Nguyn nhn chnh xc gy ra bnh vim khp hin vn cha c xc nh
r. Mt trong cc nguyn nhn chnh gy vim khp l phn ng i vi
vic vim nhim hoc d ng. Hin nay, nhiu nghin cu ang c tin
hnh tm ra nguyn nhn ca bnh thp khp. Cc nh bc hc nghi ng
mt loi virus pht trin chm l th phm chnh.
Nhng a tr b thiu ht v min dch rt d vim khp. Thng bnh ny
pht mnh vo thi k pht dc.
4. a con ca ti b bnh tc rut. Liu a th hai c b bnh khng?
Tc rut l mt bnh di truyn. Tuyn di ca d dy, tuyn rut v ng
tiu ha b tc do m t ng h hp y xung. C th ngh n bnh
ny nu tr ra i m khng thy c phn su.
Ch c xt nghim m hi mi c th gip chn on chnh xc bnh tc
rut, nhng ly c m hi ca tr s sinh khng phi l d. Phi i ti
khi tr c 2-3 thng mi c th ly lng m hi cn thit xt
nghim.
Tr b tc rut c cc triu chng chnh ko di trong vng nhiu thng:
khng tng cn, phn t, mu khng bnh thng, mi rt kh chu, bing n.
Ngoi ra, tr c th c cc biu hin khc nh ho ko di, d ng vi sa...
Nu xt nghim m hi khng nh ng tr b tc rut, cn a tr ti trung
tm nghin cu gene t vn v c phng php iu tr.

300 CU HI CA B M TR

64

5. Chng ti hay b cao huyt p. Vy cn lu triu chng g con ti?

Hy xem tr c b au u, cng thng, mt mi, th lc gim hay
khng. Sau 3 tui, cn thng xuyn o huyt p cho tr. Thng th cho
n 5 tui, cc hin tng trn s khng xut hin. Tuy nhin, cn t chc
ch dinh dng hp l, iu , cho tr tp th dc.
Nn nh rng, bnh cao huyt p khng mang tnh di truyn m ch c
khuynh hng d mc bnh. Nhng bn cng cn c cc bin php ngn
nga s pht trin ca bnh ny i vi tr.
6. Ti v chng ti l nhng ngi c hng cu thp. Lm th no bit
c con chng ti c b bnh khng?
Phng php xt nghim mu c th gip xc nh con bn c b thiu mu
do lng hng cu thp hay khng. Nu khng pht hin ra, khi chu c
hn 6 thng nn, a chu ti cc trung tm y t ln dng cc phng
php phc tp hn nhm chn on bnh ny.

X. Chn thng
1. Nhng triu chng ca chn thng s no l g?
Chn thng s no c th km theo ngt xu ko di t vi giy n vi
pht ngay sau khi b chn thng. Sau , tr s tr li bnh thng. Cc
triu chng khc l chng mt, mt mi, au u, mt ng, bun nn, nn
ma. Bt k a tr no b chn thng s no cng cn c bc s khm
k xc nh mc ca chn thng.
2. a con 2 tui ca ti b ng theo bc cu thang xung. Nhn b ngoi
chu khng sao c. Lm th no bit c chu c b cc chn thng
bn trong hay khng?
Khi tr b ng cu thang m khng b ngt hoc khng c cc vt chn
thng r th ch cn khm bn ngoi l . Cn kim tra xem trn c th tr
c vt chy mu bn trong hay sng ty g khng, c bit vng u ca
tr. Do s hi hoc khc nhiu sau khi ng nn tr thng c v mt mi, u
oi. Nu tr ng, cn nh thc tr dy kim tra xem tr c bnh thng
khng.

300 CU HI CA B M TR

65

Tr b nn, chng mt hoc khng bnh thng l triu chng ca chn

thng s no. Nu tr nn, au bng, n km th c th c ng gy nh
hng i vi khoang bng. Nu tr b au khi i li, cm nm hoc b sng
ty th c th b gy xng. Trong cc trng hp , cn cho tr i bc s
khm hoc soi chp nu cn thit.
3. a con ang b ca ti b ng t trn bn, p u xung t. Nhn bn
ngoi chu bnh thng, ch c v hi mt mi. Liu c ng phi lo lng
khng?
Mt mi, u oi l hin tng hay gp sau khi b chn thng tr ang b
m. Nu sau khi b ng p u xung, tr ch khc khong 15 pht, sau
nn hn, v mt bnh thng, khng b nn th chc chu khng b chn
thng s no. Sau khi ng, c th cho chu sinh hot nh c. Nu chu b
ng mnh, sau b nn, u oi, au u, b n, mt ti trong vng vi gi,
d ng nhng d dy th cn khn trng a chu i khm.
4. Con ti ngi trong xe y, xe b lt v chu ng, trn mt chu c mt vt
sng tm li, rt nga. Liu chu c b lm sao khng?
Nu sau khi ng, con bn khng b ngt; sau khi ht s v nn khc, thi
chu vn bnh thng th khng c g phi lo lng. Cn ra vt thng sng
bng nc sch v x phng, sau dng lnh chm khng b tm
li. Nu chu b ngt hoc b nn, cn a i cp cu.
5. a con ang b m ca ti b ng khi ging v p u kh mnh. Sau
chu rt hay b nn. Ti phi lm g?
Hy gi bnh tnh. Bn hy th xc nh li chnh xc tnh trng chung ca
tr, ch mu da mt, nhp th, cc hnh vi khc ca tr. Trong vng 1-2
ting, khng cho tr n g m ch cho ung nc thi.
Nu vt sng cng to th vt p l rt mnh. Bn hy ly chm ln cc
vt thng . Nu tr vn tip tc nn trong vng 1 gi sau khi ng, cn
cho tr i cp cu. Nu tr ngng nn, cn tip tc theo di trong vng 8-12
ting tip sau .

300 CU HI CA B M TR

66

6. Con ti i khp khing mc d ti nh chu khng h b ng. Vy nguyn

nhn do u?
Trc ht, cn phi kim tra xem giy dp ca chu i c va, thoi mi
khng. Sau , hy kim tra chn tr xem c cc vt xc khng, mng chn
c sao khng. Nu chu khng sao, c th a chu n bc s ngoi khoa
hoc bc s chnh hnh khm.
7. Con ti b ng p mng xung t. Sau khi ng, chu nn th mt mt
lc lu. Liu chu c lm sao khng? Ti phi lm g?
Trong trng hp ny, cn cho tr n trm x gn nht hoc bc s ngoi
khoa khm xem tr c b nh hng g ti ct sng khng.
8. Ti nm 2 tay con ti v nhc ln, chu tht ln v mt tay chu khng c
ng c. Ti lm g chu b nh vy?
C th lc b chu ln, do v , bn lm khp cng tay ca b b si. Cn
cho chu n bc s khm nn li khp.
9. Con ti 2 tui, sau ln ng t cu thang xung, mt bn vai ca chu cao
hn bn kia. Ti c cn cho chu i khm khng?
Cn cho chu i khm v c th con bn b gy hoc trt xng b vai.
10. Mt bi bo vit rng khi thay t, nu thng xuyn nhc chn tr th tr
s b vo i. C ng khng? Ti phi lm g?
Nu bn gi chn tr khng lu th khng th vo i c. Nhng nu bn
mun kim tra chn ca chu c bng nhau khng, hy t chu nm nga,
co hai chn li ri ko thng ra, xem u gi c bng nhau khng. Nu bn
mun, c th a tr n bc s chnh hnh khm.
11. a con 2 tui ca ti b kp ngn tay vo cnh ca, cc ngn tay ln
v cn li vt kh su mc d vn c ng bnh thng. Ti c cn cho chu
i chp Rnghen khng?
Bn nn cho chu i chp Rnghen kim tra xem xng cc ngn tay c
b gy hay khng.

300 CU HI CA B M TR

67

12. Ti c cm gic con mnh b sai khp i bm sinh. Lm th no

kim tra c iu ?
Khi bn qun t cho chu, hy xem hai i ca chu (c pha trc v
pha sau) xem c u nhau hay khng (nu bnh thng th chng phi u
nhau) hoc gp chn tr li kim tra. Nu cn, bn c th a chu ti bc
s chnh hnh kim tra thm.
13. Con ti b ng p lng, chu ku au lng. Liu iu c nguy him
khng? Ti phi a chu i khm u?
Con bn c th b p ct sng, cn a chu ti bc s ngoi khoa hay cc
khoa chn thng khm.

XI. To bn v tiu chy

1. Th no th c coi l to bn? Nguyn nhn gy ra to bn l g?
To bn l hin tng rut co bp km hoc khng mnh bi tit phn
ra ngoi. Khi tr b to bn, phn thng cng v kh.
To bn rt hay gp tr b khi thc n c qu nhiu m, cht m v t
cht khong, cng c khi do ung nhiu sa b, sa bt v t sa m. Cc c
bng v thnh rut cng c mt vai tr quan trng trong vic gy ra to bn.
Nhng a tr ci xng, thiu thng rt hay b to bn. nhng tr ln
hn, to bn thng do n qu nhiu thc n cng hoc khng lng
vitamin B1 cn thit, c khi do l hu mn b rn.
2. Cc loi sa bt c cht st c phi l nguyn nhn gy to bn tr ang
b m khng?
Trong cc loi sa bt cng ch c mt lng st va cho nhu cu ca c
th. V vy sa bt cha cht st khng phi l nguyn nhn gy to bn.
3. Ti phi lm g nu con ti va b tiu chy va b nn?
Nn v tiu chy cng mt lc s lm cho c th tr b mt nc rt nhanh.
Cn phc hi lng nc b mt bng cch cho tr ung nc ch, nc hoa
qu v trong 24 gi u tin khng cho tr n g c.

300 CU HI CA B M TR

68

Nu c th tr tr li bnh thng, sau vi ngy, dn dn cho n ung tr

li nh c, nhng hn ch cho ung sa khi phn ca tr cha n nh. Vic
cho n sa sm c th lm tr b i ngoi tr li.
Nu sau 24 gi, tr vn tip tc tiu chy, nn, b st, mt ng, quy khc,
xut hin cc vt mn , hy cho tr i cp cu.
4. Ti sao phn ca con ti c mu xanh l cy?
Phn ca tr c mu xanh l cy l hin tng khng bnh thng do dch
ca mt qua rut qu nhanh v khng ha ln vi thc n c tiu ha.
Nhng tr b tiu chy cng hay c phn mu xanh l cy. Cn loi b m ra
khi thc n ca tr v m l thc n rt kh tiu ha. Thc n kh tiu s
c cc vi khun bin thnh cc axit m, cc axit ny d gy ra tiu chy
tr. Nu ch n king khng lm thay i mu sc ca phn, cn cho tr
ung thuc iu tr theo ch dn ca bc s.
5. Nu a con ang b ca ti b to bn, ti phi cho chu n th no?
Trc ht, bn phi xc nh xem th no l to bn. Nu hn 2 ngy, con
bn khng i ngoi c hoc c i hng ngy nhng rt kh khn th mi
c coi l to bn. Vic cho tr n nhiu rau qu s gip cho c bng v
thnh rut co bp tt hn. Cc loi nc mn p hoc nc luc c ci cng
c tc dng chng to bn.
Cch phng to bn tt nht l tp cho tr thi quen i ngoi vo mt gi
c nh trong ngy. Cc thuc nhun trng ch nn ung sau khi hi kin
ca bc s.
6. Con ti b li dom, liu c cn phi phu thut ct b khng?
Li dom l hin tng thng gp nhng tr thng xuyn b to bn hoc
ri lon tiu ha. Lc u, dom thng ch xung t, sau s di dn ra.
Khng cn phi ct b dom vi, cn c ch n ung ph hp dom t
thu ln. Ch phu thut khi s dng cc phng php khc m vn khng
c kt qu.

300 CU HI CA B M TR

69

7. Nhiu ngi ni rng to bn hoc tiu chy ko di tr c th gy ra li

dom. Liu c ng nh vy khng?
To bn hoc tiu chy ko di s dn n sa trc trng. Ngoi ra, mt s
bnh khc nh gin rut, ri lon h thn kinh cng gy sa trc trng.
8. Con ti c tnh khng chu i ngoi, mc d ti bit rng chu mun i
ngoi. Ti phi lm g?
a tr c th c tnh khng chu i ngoi mc d n mun i. Tt nht l
khng nn bt p hoc qut mng tr, hy i khi no tr ln hn, vic gii
thch cho tr s d dng hn. Nhiu khi tr khng mun i tin v s b au
bng hoc do hu mn b rn. Cn cho tr i khm v c cch iu tr ph
hp.
9. Con ti i tin khi phn ra thng km theo ting ng kh to. Liu chu
c b lm sao khng?
i tin c ting ng khng quan trng bng s ln i tin ca tr v phn
ca tr ra sao. Vic i tin km theo y hi gy ra ting ng khng c hi
g i vi sc khe. Nhng nu hin tng km theo i ngoi lng, ko
di, b st, nn, trong phn c mu th cn cho tr i khm.
10. a con 18 thng ca ti ung khng sinh v chu b tiu chy. Liu
iu c bnh thng khng?
Khng sinh c th gy ra cc ri lon trong hot ng ca h tiu ha, gy ra
tiu chy. Khi , cn cho tr i khm iu tr.
11. a con ang b m ca ti b a chy sut ngy. iu c lm cho c
th ca chu b mt nc khng?
Tiu chy ko di trong vng 24 ting s lm cho c th b mt nc, gy ra
s mt cn i cho c th. Khi c th mt nc, di mt tr thng xut
hin cc qung thm, da bng tr nho v khng cng nh bnh thng.
12. C nn s dng nn thng hu mn cho tr khi tr b to bn khng?
Nn, cng nh tt c cc loi dng c chng to bn khc, ch nn s dng
sau khi hi kin ca bc s. Cch chng to bn tt nht l c ch n
ung hp l.

300 CU HI CA B M TR

70

13. Sau khi ti cho con ung vin st, phn ca chu c mu en. Liu iu
c bnh thng khng?
nhng tr ung cc vin st c cha sunfat st, phn thng c mu en
do tc ng ca cc vi khun trong h tiu ha i vi sunfat st. iu
khng nguy him i vi tr v khng cn phi lo lng.
14. Nu con ti c giun a, liu mi ngi trong gia nh c phi ty giun
khng?
Cc thnh vin trong gia nh nn i th phn, nu c giun a nn i ty
giun.
15. Trong phn a con 18 thng ca ti c nhng con giun nh li ti nh si
ch. Ti cn phi lm g?
chc l giun kim. Nu mun bit chnh xc, nn i th phn. Cn gi v
sinh sch s cho tr.
16. Trong phn ca con ti c cc si nh mu. Nguyn nhn gy ra hin
tng l g?
chc l cc vt mu. Nguyn nhn c th do chu b rn l hu mn, b
vim nhim. Cn cho chu i khm xc nh r thm.
17. Con ti b tiu chy, ti phi lm g gip chu?
Khi tr b tiu chy, phn s b lng v i nhiu ln. a s cc trng hp
tiu chy c th ko di t vi ngy cho n 1 tun.
Mc ch chnh khi chm sc tr b tiu chy l gi cho c th tr khng b
mt nc bng cch cho ung cc loi nc ch, nc hoa qu, nc rau.
Khng nn cho ung sa v n cc loi thc n cng. Cn cho tr n bc s
khm tm ra nguyn nhn v c phng php iu tr kp thi.
18. a con 2 tui ca ti va b tiu chy 1 tun, khi c vi ngy th b
li. Liu c g ng phi lo lng khng?
C, khng loi tr kh nng con bn b vim nhim ng rut ko di. Cn
khn trng cho chu i khm c phng php iu tr.

300 CU HI CA B M TR

71

19. C nn dng phng php tht ra nu a con ang b ca ti b to

bn khng?
Tht ra cng c th s dng c nhng ch sau khi c s ng ca
bc s. Cch tt nht vn l thay i ch n v thc n ca tr chng
to bn.
20. Trong 3 ngy, a con 2 tui ca ti b tiu chy, nhn b ngoi chu vn
khe mnh. C cn phi cho chu n bc s khng?
Nu tr b tiu chy 3 ngy lin tc nn cho chu i khm.
21. Nhng nguyn nhn g c th gy ra tiu chy tr?
Nguyn nhn gy ra tiu chy rt khc nhau. Thng a chy dng nh l
do vim d dy gy ra, do n phi thc n i thiu, km phm cht hoc
ng rut qu nhy cm vi mt loi thc n no . Cc iu kin v sinh
n ung, sc chu ng ca c th tr c ngha c bit quan trng trong
vic phng chng tiu chy.
Tiu chy c th l triu chng i cng vi mt s bnh khc nh cm cm,
vim tai gia, cc bnh vim da c m... Mt s trng hp rt kh xc nh
nguyn nhn.
22. Con ti rn rt kh khn, phn ca chu cng, c ln mu. V sao nh
vy?
Con bn c th b rn l hu mn. Cn cho chu i khm bc s ngoi khoa
nhi xc nh chnh xc nguyn nhn v c cch iu tr. Nu cha kp i
khm, c th cho chu ngi ngm nc thuc tm pha long trong khong
15-20 pht.

XII. Dy tr i i tin th no?

1. Lm th no c th dy tr i i tin c?
Cch dy tr i i tin ph thuc vo la tui ca tr. Trong vng 1 nm
tui, tr hu nh cha c cm gic v hot ng bi tit ca ng rut. V
vy, b m phi on c thi im no tr mun i v sinh. Khi tr c
2 tui, bn cn phi thng xuyn ni tr hiu rng n ra qun l
khng tt v mt v sinh. Cn khuyn khch tr t ni vi bn khi no chu

300 CU HI CA B M TR

72

mun i ngoi. Khi chu t i i v sinh, cn phi khen ngi v t ra cho

chu bit rng iu lm cho bn rt hnh din v chu.
Khng nn bt tr i tin khi tr cha mun. S hng dn phi tng bc,
trong vi tun, vi thng, nn nh nguyn tc chnh l khng p buc m
phi khuyn khch tr. C th cho rng tui t 2,5 n 3 tui, tr hon
ton c th t i i tin ly mt mnh.
2. Ti c cn dy chu phi i tin v tiu tin cng mt lc khng?
Tr t 1,5 n 2 tui ch bit bo cho m bit chng mun i i tin.
Thng tr cui 2 tui u 3 tui c th va i tin va tiu tin m khng
cn phi hng dn.
3. Con ti t bit i i tin, nhng thnh thong chu li qun mt.
Nguyn nhn do u?
iu thng xy ra do tr ham chi m khng cm thy nhu cu phi i
tin hoc tiu tin.
Nguyn nhn cng c th l tr trong mt hon cnh l, mi trng mi
m tr khng quen, hoc do cc ri lon v tiu ha, bi tit ca tr.
4. Khi no c th bt u dy tr i i tin c?
Nu con bn i tin khng u th ton b cc n lc dy tr t i i tin
trong nm u s v ch. Nu con bn i tin u, chng hn sau gi n
sng 5-10 pht, th trong khong 8-12 thng sau khi tr t ngi c, bn
c th cho tr t ngi i tin. Tuy nhin, la tui ny, ch c th gip tr
lm quen vi khi nim bi tit ch cha th dy tr c g v bn thn tr
cng cha hiu ngi ln mun g chng.
Vic dy tr i i tin s d hn vo na cui nm th 2, khi tr ln hn
v bt u hiu v chc nng ca cc b phn trong c th. Mt s cha m
ch bt u dy tr i i tin khi chng t yu cu b m gip .
5. Vic dy tr i i tin sm c hi g cho tr khng?
Dy tr i i tin trong nm u l khng th c. Tr khng hiu bn v
cng gng sc, bn s cng thm bc tc v lm nh hng ti tr. V vy,

300 CU HI CA B M TR

73

hy i tr ln hn, hiu c ngi ln mun i hi n lm g, t nht

cng l lc tr ngi vng c.
6. Con ti i dm, ti phi lm g?
Khng nn lm cc bin php c bit tr khng i ra ging. Vo ban
m, khng bao gi c nhc tr ln xi i. Mi ci u din ra theo ng
quy lut ca n. Khi bng i ca tr kh chc chn gi c nc
tiu, lc , tr s khng cng li vic bn mun xi i chu v m. Nu
chu khng i dm, cn ng vin, khuyn khch chu. Thng th n 2-3
tui, tr s t i dm. Cc chu trai hay i dm lu hn cc chu gi. Nu
sau 3 tui, tr vn tip tc i dm, c th l hin tng bnh l, cn cho
chu ti bc s thn kinh khm c bin php iu tr.