4-10 Gradjevinski Tehnicar PDF

OBRAZOVNI PROGRAM
GRAEVINSKI TEHNIAR
SADRAJ:
OPTI DIO ................................................................................................... 4
1. NAZIV PROGRAMA: GRAEVINSKI TEHNIAR ...................................................... 4
2. NASTAVNI PLAN ........................................................................................ 4
POSEBNI DIO ................................................................................................ 7
1. PREDMETNI PROGRAMI ................................................................................ 7
1.1. OPTEOBRAZOVNI PREDMETI: .................................................................... 7
1.2. STRUNO - TEORIJSKI PREDMETI ................................................................. 8
1.2.1. GRAEVINSKI MATERIJALI ....................................................................... 8
1.2.2. OSNOVE GRAEVINARSTVA ................................................................... 14
1.2.3. TEHNIKO CRTANJE ............................................................................ 18
1.2.4. GRAEVINSKE KONSTRUKCIJE ................................................................ 22
1.2.5. NACRTNA GEOMETRIJA ........................................................................ 29
1.2.6. PRIMJENA RAUNARA U GRAEVINARSTVU ................................................ 35
1.2.7. STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA ........................................................ 42
1.2.8. PREDUZETNITVO ............................................................................... 53
1.2.9. BETON ............................................................................................. 59
1.2.10.1. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE ............................................................ 64
1.2.11.1. GEODEZIJA ................................................................................... 70
1.2.12.1. SAOBRAAJNICE ............................................................................ 76
1.2.13.1. ORGANIZACIJA GRAENJA ................................................................ 87
1.2.14.1. MOSTOVSKE I TUNELSKE KONSTRUKCIJE .............................................. 94
1.2.10.2. ISPITIVANJE BETONA ......................................................................100
1.2.11.2. GEOMEHANIKA ISPITIVANJA ............................................................109
1.2.12.2. ASFALTNE MJEAVINE ....................................................................117
1.2.13.2. ORGANIZACIJA GRAENJA ...............................................................124
1.2.10.3. GRAEVINSKA HIDRAULIKA ..............................................................128
1.2.11.3. HIDROLOGIJA SA HIDROMETRIJOM .....................................................134
1.2.12.3. KOMUNALNA HIDROTEHNIKA ............................................................140
1.2.13.3. ORGANIZACIJA GRAENJA ...............................................................148
1.2.14.3. KORIENJE VODNIH SNAGA .............................................................155
1.2.15.3. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE ...........................................................161
1.2.16.3. GEODEZIJA ..................................................................................166
1.2.C. PRAKTINA NASTAVA .........................................................................172
1.2.C.1. PRAKTINA NASTAVA ZA PRVI I DRUGI RAZRED ZA SVE SMJEROVE ...............172
1.2.C.2. PRAKTINA NASTAVA ZA SMJER NISKOGRADNJA .....................................181
1.2.C.3. PRAKTINA NASTAVA ZA SMJER LABORATORIJSKA ISPITIVANJA ..................187
1.2.C.4. PRAKTINA NASTAVA ZA SMJER HIDROGRADNJA .....................................194
1.3. IZBORNI PREDMETI ...............................................................................198
1.3.1. STRANI JEZIK ...................................................................................198
1.3.2. EKOLOGIJA I ZATITA IVOTNE SREDINE ..................................................199
1.3.3. POSLOVNA KOMUNIKACIJA ...................................................................204
1.3.4. OSNOVE HIDROTEHNIKE ......................................................................211
1.3.5. ASFALTNE MJEAVINE ........................................................................217
1.3.6. ISPITIVANJE GRAEVINSKIH MATERIJALA .................................................221
1.3.7. HIDROTEHNIKE MELIORACIJE ..............................................................226
1.3.8. REGULACIJA VODOTOKA .....................................................................232
1.3.9. LUKE I PRISTANITA ...........................................................................237
1.3.10. TEHNOLOGIJA GRAENJA ..................................................................243
1.3.11. ODRAVANJE ELJEZNIKIH PRUGA ......................................................251
1.3.12. OSNOVE NISKOGRADNJE ....................................................................256

2. STRUNI ISPIT ........................................................................................260
2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUNO-TEORIJSKI DIO ISPITA ....................................260
2.1.1. SMJER-NISKOGRADNJA........................................................................260
2.1.1.1. SAOBRAAJNICE .............................................................................260
2.1.2. SMJER- LABORATORIJSKA ISPITIVANJA ....................................................263
2.1.2.1. ISPITIVANJE BETONA .......................................................................263
2.1.3.1. KOMUNALNA HIDROTEHNIKA ..............................................................267
2.2.1. SMJER NISKOGRADNJA ........................................................................272
2.2.1.1. ISPITNI KATALOG PRAKTINOG DIJELA STRUNOG ISPITA- STRUNI RAD .......272
2.2.2. SMJER- LABORATORIJSKA ISPITIVANJA ....................................................274
2.2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTINOG DIJELA STRUNOG ISPITA- STRUNI RAD .......274
2.2.3. SMJER HIDROGRADNJA .......................................................................276
2.2.3.1. ISPITNI KATALOG PRAKTINOG DIJELA STRUNOG ISPITA- STRUNI RAD ......276
3. OBAVEZNI NAINI PROVJERAVANJA ZNANJA ..................................................278
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA.....................279
5. NAIN PRILAGOAVANJA UENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA .........................280
6. NAIN PRILAGOAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH ..........................280
7. PROFIL STRUNE SPREME NASTAVNIKA I STRUNIH SARADNIKA ..........................280
8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ..............................282
8.1. BROJ ASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE ....................282
9. PROFESIONALNA PRAKSA ..........................................................................284
10. SLOBODNE AKTIVNOSTI ..........................................................................284
OPTI DIO
1. Naziv programa: GRAEVINSKI TEHNIAR
2. Nastavni plan
Redni
broj
A
1.
2.
3.
4.
5.
Nastavni predmeti
grupe predmeta
Opte obrazovni predmeti
Maternji jezik i knjievnost
Matematika
Strani jezik
Informatika
Fiziko vaspitanje
Drutvena grupa predmeta
1.
Istorija
2.
Geografija
3.
Socijologija
Prirodna grupa predmeta
1.
Fizika
2.
Hemija
UKUPNO A
B
Struno-teorijski predmeti
1.
Graevinski materijali
2.
Osnove graevinarstva
3.
Tehniko crtanje
4.
Graevinske konstrukcije
5.
Nacrtna geometrija
Primjena raunara u
6.
graevinarstvu
7.
Statika i otpornost materijala
8.
Preduzetnitvo
9.
Beton
Smjer Niskogradnja
10.1 Mehanika tla i fundiranje
11.1
Geodezija
12.1 Saobraajnice
13.1
Organizacija graenja
Mostovske i tunelske
14.1
konstrukcije
Smjer Laboratorijska ispitivanja
10.2 Ispitivanje betona
11.2 Geomehanika ispitivanja
12.2 Asfaltne mjeavine
13.2 Organizacija graenja
Smjer Hidrogradnja
10.3 Graevinska hidraulika
11.3
Hidrologija sa hidrometrijom
12.3 Komunalna hidrotehnika
13.3
14.3
Korienje vodnih snaga
15.3
Mehanika tla i fundiranje
16.3 Geodezija
UKUPNO B
C
Praktina nastava
D
Slobodne aktivnosti
E
Izborna nastava
1.
Strani jezik II
2.
Ekologija i zatita ivotne
I
II
III
IV
sed. god. sed. god. sed. god. sed. god.
3
3
2
2
2
108
108
72
72
72
72
3
3
2
108
108
72
3
3
2
108
108
72
3
3
2
99
99
66
72
72
66
72
2
2
16
72
576
2
2
2
2
2
72
72
72
72
72
72
14
504
12
72
432
72
72
1842
10
330
4
2
144
72
72
72
72
216
144
108
108
108
2
2
5
2
360
108
36
72
72
72
459
423
282
72
282
72
72
72
72
66
99
180
66
99
4
2
132
66
72
72
312
138
132
132
4
2
2
2
132
66
66
66
312
174
174
66
2
3
10
3
1
2
2
2
Ukupno
12
3
1
2
2
432
108
36
72
72
72
72
180
72
5
3
3
180
108
108
3
2
2
2
2
108
72
72
72
72
13
2
1
4
2
468
72
36
144
72
2
2
2
2
2
15
2
1
4
2
66
66
66
66
66
495
66
33
132
66
108
72
138
138
138
66
66
1755
354
141
420
282
72
Redni
broj
Nastavni predmeti
grupe predmeta
sredine
3.
Poslovna komunikacija
4.
Osnove hidrotehnike
5.
Asfaltne mjeavine
Ispitivanje gradjevinskih
6.
materijala
7.
Hidrotehnike melioracije
8.
Regulacija vodotoka
9.
Luke i pristanista
10.
Tehnologija graenja
11.
Odravanje eljeznikih pruga
12.
Osnove niskogradnje
F
Profesionalna praksa
G
Sedmini broj asova
H
Broj radnih sedmica
Ukupno (A+B+C+E) = 4512
I
II
III
IV
sed. god. sed. god. sed. god. sed. god.
2
72
2
2
72
72
72
72
72
72
72
2
2
72
72
72
72
66
66
66
66
30 dana
2
2
2
2
10 dana
32
36
Ukupno
10 dana
32
36
10 dana
32
36
66
66
66
66
32
33
141
*Napomena: Za strani jezik II koriste se katalozi stranih jezika opteobrazovnih

predmeta sa fondom asova dva nedjeljno za sve etiri godine predmetni katalozi
su u nadlenosti Zavoda za kolstvo.
3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa
- Planiranje, priprema, izvodenje radova i vrenje provjere kvaliteta obavljenog
posla.
- Posjedovanje osnovnih znanja o propisima, normativima i standardima u
graevinarstvu.
Smjer: Laboratorijska ispitivanja
- Korienje pribora, alata i aparature za ispitivanje graevinskih materijala i
pravilno uvanje i odravanje.
- Uestvovanje u sastavljanju receptura za izradu graevinskih materijala.
- Ispitivanje osnovnih svojstava graevinskih materijala i prefabrikata.
- Obavljanje poslova terenskog i laboratorijskog ispitivanja fiziko-mehanikih
svojstava tla.
- Obavljanje poslova terenskog i laboratorijskog ispitivanja fiziko-mehanikih
svojstava graevinskih materijala.
- Pripremanje uzorka za ispitivanje materijala i prefabrikata.
- Pripremanje rezultata ispitivanja za kvalitativnu i kvantitativnu analizu.
- Evidentiranje rezultata ispitivanja.
- Pripremanje podatka za izradu atesta.
Smjer: Niskogradnja
- Obavljanje poslova razrade detalja kod idejnog, glavnog i izvoakog projekta
puta.
- Uestvovanje u razradi pojedinih vrsta tehnike dokumentacije.
- Koordiniranje pojedinih gradjevinskih, zanatskih i instalaterskih radova.
- Davanje uputstava za izvrenje radova, kod izrade donjeg i gornjeg stroja
saobracajnice, mostova i tunela, uz konsultaciju sa odgovornim licem.
- Poznavanje izbora odgovarajuce kolovozne konstrukcije.
- Davanje uputstva za izvrenje radova na odravanju donjeg i gornjeg stroja
saobraajnice.
- Poznavanje konstruktivnih sklopova gornjeg stroja eljeznike pruge.
- Poznavanje graevinskih konstrukcija.
- Poznavanje konstruktivnih elemenata tunela.
- Poznavanje metoda graenja tunela.
- Poznavanje sistema i naina signalizacije eljeznike pruge.

- Poznavanje graevinskih materijala koji se primjenjuju u izgradnji objekata
niskogradnje.
- Poznavanje osnovnih sistema mostovskih konstrukcija.
- Priprema dokumentacije za tehniki pregled I konani obraun izvedenih radova.
Smjer: Hidrogradnja
- Obavljanje poslova razrade idejnog projekta hidrotehnikih objekata.
- Obavljanje poslova razrade glavnog i izvoakog projekta hidrotehnikih
objekata.
- Vrenje odabira mjernih profila i postavljanje mjerne opreme.
- Uoavanje i registracija bitnih izmjena u kontrolisanim profilima i na gradilitu.
- Uoavanje i registracija kvarova na mjernoj opremi, instrumentima i
graevinskim mainama.
- Vrenje izbora graevinskog materijala za hidrotehnike objekte.
- Obavljanje poslova organizacije i izvoenja radova na hidrotehnikim objektima.
- Posjedovanje sistematinosti i odgovornosti u radu.
- Racionalno korienje sredstava za rad, materijala, energije i vremena.
- Primjena propisa zatite na radu i zatite okoline.
4. Uslovi za upis, odnosno ukljuivanje u program za obrazovanje odraslih
- U srednje struno obrazovanje u etvorogodinjem trajanju mogu se upisati lica
koja su:
- zavrila osnovnu kolu ili
- zavrila dvogodinju strunu kolu.
- U redovno obrazovanje mogu se upisati i lica koja nijesu starija od 17 godina,
izuzetno lica do 18-te godine uz odobrenje Nastavnikog vijea kole.
- Lica koja su napunila 18 godina ukljuuju se u program za obrazovanje odraslih.
5.Trajanje obrazovanja
- Obrazovanje po obrazovnom programu Graevinski tehniar traje etiri godine.
6.Prohodnost
- U redovnom obrazovanju uenici napreduju u vii razred ako su iz svih predmeta
tekue godine postigli pozitivnu ocjenu i obavili profesionalnu praksu.
- Lica koja su zavrila dvogodinju strunu kolu mogu se upisati u drugi ili trei
razred s obzirom na vrstu programa prethodnog obrazovanja uz polaganje
dopunskih i diferencijalnih ispita.
- Odrasli napreduju po programu u skladu sa planom za izvoenje obrazovnog
programa za odrasle, koji donosi kola.
7. Obrazovanje koje se stie
- Zavretkom obrazovnog programa uenik stie srednje struno obrazovanje u

etvorogodinjem trajanju - GRAEVINSKI TEHNIAR ( smjer Niskogradnja,
smjer Laboratorijska ispitivanja, smjer Hidrogradnja).
POSEBNI DIO
1. PREDMETNI PROGRAMI
1.1. OPTEOBRAZOVNI PREDMETI
1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIEVNOST
1.1.2. MATEMATIKA
1.1.3. STRANI JEZIK
1.1.4. INFORMATIKA
1.1.5. FIZIKO VASPITANJE
1.1.6. ISTORIJA
1.1.7. GEOGRAFIJA
1.1.8. SOCIOLOGIJA
1.1.9. HEMIJA
1.1.10. FIZIKA
Napomena:
Katalozi opteobrazovnih programa su u nadlenosti Zavoda za kolstvo.
1.2. STRUNO - TEORIJSKI PREDMETI

1.2.1. GRAEVINSKI MATERIJALI
1. Naziv predmeta: GRAEVINSKI MATERIJALI
2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
72
72
Ukupno
72
72
3. Opti ciljevi nastave

- Upoznavanje osobina i karakteristika graevinskih materijala.
- Razumijevanje procesa dobijanja pojedinih graevinskih materijala.
- Upoznavanje pravilne upotrebe graevinskih materijala.
- Osposobljavanje za upotrebu standarda.
- Razvijanje svijesti o znaaju upotrebe standarda i odgovornosti za potovanje
standarda.
- Upoznavanje principa zatite ivotne sredine.
- Osposobljavanje za samostalan rad.
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi

Razred: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Uvod
- Razvija sposobnost
- Razlikuje
- Upoznaje se sa
za produktivnost i
graevinske
znaajem
ekonominost.
materijale prema
graevinskih
namjeni.
materijala i
- Razlikuje odreene
prefabrikata.
osobine
- Navodi osobine i
graevinskih
metode ispitivanja
materijala.
graevinskih
materijala.
- Nabraja osnovne
podjele
graevinskih
materijala.
Osnovi geologije
- Upoznaje geoloke - Razlikuje stijene:
magmatske,
osobine zemlje i
sedimentne i
zemljine kore.
metamorfne.
- Upoznaje postanak
i osobine
magmatskih,
sedimentnih i
metamorfnih
stijena.
Materijali od kamena
- Upoznaje dobijanje - Razlikuje naine
dobijanja i obrade
i obradu
graevinskog
graevinskog
kamena.
kamena.
- Objanjava
primjenu kamena i
njegovu zatitu.
- Opisuje sastav,
osobine i primjenu
agregata.
- Nabraja vrste
kamena.
Voda
- Uoava znaaj
- Opisuje vodu kao
vode u
graevinski
graevinarstvu.
materijal i kao
sredinu u kojoj se
nalaze betonske
konstrukcije.
Keramiki materijali
- Nabraja sirovine i
- Razlikuje vrste i
opisuje dobijanje
oblik ciglarskih
zapaanja.
keramikih
proizvoda.
proizvoda.
- Razlikuje
Preporuke za
izvoenje nastave
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
keramike
- Objanjava
proizvode i definie
ciglarske
njihovu namjenu.
proizvode.
- Uoava znaaj
- Upoznaje
vatrostalnih
keramike
materijala.
proizvode.
- Upoznaje
vatrostalne
materijale.
Zgure i pucolani
- Razlikuje osobine
- Upoznaje
zgure i pucolana u
karakteristike i
graevinarstvu.
primjenu zgure i
pucolana u
graevinarstvu.
Veziva u graevinarstvu
- Razlikuje veziva i
- Objanjava
definie njihovu
osnovna veziva:
upotrebu.
graevinski kre,
gips i cement.
- Objanjava sirovine
i opisuje dobijanje
veziva.
- Nabraja osobine
veziva.
Malteri
- Odreuje upotrebu
- Nabraja sastojke
razliitih maltera.
mjeavina
- Prepoznaje greke
maltera.
pri malterisanju.
- Nabraja vrste
maltera i navodi
njihovu primjenu.
Beton
- Razlikuje naine
- Nabraja sastojke
dobijanja betona.
mjeavine betona.
- Nabraja inioce
koji utiu na
kvalitet betona.
- Objanjava marku
betona.
- Objanjava
tehnologiju
betona.
- Nabraja vrste
betona.
Metali i legure
- Upoznaje dobijanje - Razlikuje vrste
armature.
gvoa i elika.
- Obrazlae upotrebu - Prepoznaje
koroziju i definie
elika u
njeno spreavanje.
graevinarstvu.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
- Razvija svijest o
zatiti ivotne
sredine.
- Razvija
odgovornost pri
radu.
- Posjeta laboratoriji
za ispitivanje
betona.
10
sadraji
uenik
- Nabraja vrste
elika i armature.
- Nabraja osnovne
obojene metale.
- Obrazlae zatitu
elika od korozije.
Staklo
- Objanjava
dobijanje stakla,
vrste i obradu.
- Navodi primjenu
stakla u
graevinarstvu.
Drvo
- Nabraja svojstva i
vrste drveta.
- Opisuje greke u
strukturi drveta.
- Obrazlae upotrebu
drveta u
graevinarstvu.
- Obrazlae zatitu
drveta.
Ugljovodonina veziva
- Upoznaje katran i
bitumen kao
osnovna
ugljovodonina
veziva.
- Opisuje nain
dobijanja i
primjenu
ugljovodoninih
veziva.
Plastine mase
- Upoznaje znaaj
plastinih masa.
- Upoznaje sirovine.
-
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
Razlikuje vrste i
primjene stakla u
graevinarstvu.
- Razvija osjeaj za
ouvanje ivotne
sredine.
Odreuje primjenu
drveta u
graevinarstvu.
Odreuje
upotrebljivost
veziva.
Odreuje
upotrebljivost
plastinih masa.
Uoava znaaj
razvoja novih
materijala.
Boje, lakovi i kitovi

- Razlikuje boje,
- Navodi vrste i
lakove i kitove.
objanjava
primjenu boja,
lakova i kitova u
graevinarstvu.
Materijali u funkciji zatite elemenata
- Upoznaje
- Razlikuje
materijale za
materijale za
zavrnu obradu i
zatitu od poara i
- Razvija osjeaj
odgovornosti.
11
Preporuke za
izvoenje nastave
sadraji
uenik
zatitu gotovih
elemenata.
- Navodi i objanjava
materijale u
funkciji zatite od
poara, vlage i sl.
Standardi
- Upoznaje oznake
materijala.
- Upoznaje se sa
standardima.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
vlage.
- Razlikuje oznake
materijala.
- ita standarde.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Standardi
graevinskih
materijala.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

- I. Stojiljkovi, D. Mileti: Graevinski materijali sa osnovama geologije, Zavod za
udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.
- I. Stojiljkovi: Graevinski materijali, Zavod za udbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 1979.
6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave
- Raunar, projektor, projektno platno;
- uzorci graevinskih materijala (opeka, crijep, keramike ploice, plastine
cijevi), katalozi.
7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika
- Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu.
- Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena
u klasifikacionom periodu.
- Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju kolske godine.
9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika
- Diplomirani inenjer graevinarstva;
- diplomirani inenjer arhitekture.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Sistemi u graenju
- Elementi konstruktivnih
sistema
- Zavrni radovi u
graevinarstvu
- Konstruktivni sistemi i njihovi
elementi
- Osnovni graevinski radovi
Povezanost sa drugim predmetima

Predmet
Znanja
- Konstruktivni sklop zgrade
- Graevinske konstrukcije
- Graevinski materijali
- Drvo, beton, elik

- Keramiki materijali, boje i
lakovi
- Statika i otpornost
materijala
- Praktina nastava
- Optereenje nosaa
- Zavrni graevinski radovi
12
- Armiraki radovi
- Betonski radovi
- Tesarski radovi
Znanja
- Graevinski radovi
- Vrste projekata i njihova
primjena
- Materijali koji se koriste u
graevinarstvu.

Predmet
Znanja
- Zidarski radovi
- Fasaderski radovi
- Organizacija graenja
- Uesnici u gradevinskoj
proizvodnji
- Investiciono-tehnika
dokumentacija
- Ekologija i zatita ivotne
- Zagaenje vode, vazduha i
sredine
zemljita.
13
1.2.2. OSNOVE GRAEVINARSTVA

1. Naziv predmeta: OSNOVE GRAEVINARSTVA
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
72
72
Ukupno
72
72

- Upoznavanje graevinarstva kao privredne djelatnosti.
- Upoznavanje osnovnih zakonitosti pri izgradnji objekata.
- Upoznavanje sa vrstom i podjelom graevinskih objekata.
- Upoznavanje uesnika i faza u realizaciji graevinskih objekata.
- Upoznavanje svrhu izrade i vrste projekata.
- Upoznavanje radova na izgradnji objekata.
- Osposobljavanje za sistematinost, urednost i preciznost.
- Sticanje pravilnog odnosa prema zatiti ivotne sredine.
14

Razred: PRVI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Graevinarstvo kao privredna djelatnost
- Uporeuje
- Upoznaje se sa
graevinske
graevinarstvom
objekte prema
kao privrednom
namjeni.
granom.
- Objanjava faze
radova i radnih
postupaka u
procesu graenja.
- Nabraja
graevinske
objekte kao finalne
proizvode.
Grane graevinske proizvodnje
- Razlikuje podruja - Razvija strunost.
- Upoznaje se sa
i faze graevinske
podrujima i
proizvodnje.
fazama graevinske
proizvodnje.
- Upoznaje grane
graevinske
proizvodnje:
-visokogradnju;
-niskogradnju;
-hidrogradnju.
Prostorno planiranje
- Razvija analitinost
- Uoava razliku
- Upoznaje se sa
izmeu
iniocima koji utiu
u radu.
regionalnih,
na planiranje
generalnih i
urbanizam.
detaljnih
- Objanjava
urbanistikih
urbanistike
planova.
planove:
regionalne,
generalne i
detaljne.
Objekti kao finalni proizvodi graevinarstva
- Navodi i objanjava - Prepoznaje
objekte
razliite objekte:
visokogradnje:
- visokogradnje;
- stambene zgrade;
- niskogradnje;
- objekte drutvenog - hidrogradnje.
standarda;
- privredne objekte.
objekte
niskogradnje:
- puteve i
eljeznice;
- tunele;
15
Preporuke za
izvoenje nastave
- Posjeta Zavodu za
urbanizam.
- Obilazak grada.
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
- mostove;
- aerodrome.
objekte
hidrogradnje:
- brane;
- Razlikuje naine
- hidroelektrane;
snabdijevanja
- pristanita.
vodom i
- Obrazlae ureenje
kanalisanje
vodenih tokova.
naselja.
- Objanjava nain
snadbijevanja
vodom i
kanalisanja
naselja.
- Objanjava
poljoprivrednu
hidrotehniku.
Uesnici u realizaciji graevinskih objekata
Razlikuje uesnike u
- Navodi uesnike u
realizaciji
izgradnji
graevinskih
graevinskih
objekata i njihova
objekata.
prava, obaveze i
- Objanjava faze u
dunosti.
realizaciji
graevinskih
objekata.
Projektovanje
- Razlikuje vrste
- Objanjava svrhu
projekata.
projektovanja.
vrste projekata i
njihovu primjenu.
Graevinski sistemi i elementi
- Razlikuje
- Navodi sisteme u
konstruktivne
graenju i njihove
sisteme i njihove
elemente.
elemente.
Radovi na izgradnji objekata
- Razlikuje vrste
- Nabraja radove na
radova na izgradnji
izgradnji objekata:
objekata.
- geodetske radove;
- zemljane radove;
- osnovne
graevinske
radove;
- instalaterske
radove;
- zavrne
graevinske
radove.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
i faze u realizaciji graevinskih objekata

Razvija sposobnost
timskog rada.
16
- Uoava vanost
kvalitetnog i
preciznog rada.
- Posjeta gradilitu.
sadraji
uenik
- Nabraja
mehanizaciju na
gradilitu.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave

- Lj. Nikoli, S. Kruni, V. Boinovi: Osnovi graevinarstva, Zavod za udbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 2005.
- Projektor, katalozi, prospekti i kompjuter.
Znanja
- Sistemi u graenju

Predmet
Znanja
- Elementi konstruktivnih
sistema
- Zavrni radovi u
graevinarstvu
- Konstruktivni sistemi i njihovi
elementi
- Osnovni graevinski radovi
- Zavrni graevinski radovi
- Drvo, beton, elik

- Keramiki materijali, boje i
lakovi
materijala
- Praktina nastava
- Optereenje nosaa
- Graevinski radovi
- Vrste projekata i njihova
primjena
17
Armiraki radovi
Betonski radovi
Tesarski radovi
Zidarski radovi
Fasaderski radovi
Uesnici u gradevinskoj
proizvodnji
dokumentacija
1.2.3. TEHNIKO CRTANJE

1. Naziv predmeta: TEHNIKO CRTANJE
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
16
56
16
Ukupno
72
72
56

- Razvijanje preciznosti i preglednosti u izradi tehnikih crtea.
- Razvijanje pri crtanju fine motorike sposobnosti.
- Uenje kompozicijske sreenosti u izradi tehnikih crtea.
- Razvijanje sposobnosti sagledavanja prostora.
- Upoznavanje sa znaajem dimenzija i razmjere.
- Sticanje znanja za itanje planova.
- Poznavanje pravila izrade i formatizovanja projektne dokumentacije.
- Razvijanje tehnike kulture.
18

Razred: PRVI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Tehniki pribor
- Razvija pravilan
- Razlikuje vrste
- Upoznaje znaaj
odnos prema
papira za crtanje:
tehnikog crtanja.
grafikom
pelir, milimetarski,
- Navodi materijal
izraavanju.
hamer, paus,
koji se koristi za
ozolit.
crtanje.
- Koristi razne vrste
- Nabraja i
olovaka, gumu,
objanjava pribor
tu, marker bojice.
za tehniko
- Koristi i odrava:
crtanje.
sto za tehniko
- Objanjava
crtanje, tablu,
upotrebu papira za
inu, T-lenjir,
crtanje.
trouglove,
uglomjer,
krivuljare, estare,
ablone i razliita
pera.
Rad olovkom
- Razvija smisao za
- Objanjava crtanje - Crta razliite
estetiku.
linije: puna,
linija.
isprekidana, crta- Objanjava
taka, rafure.
ispisivanje brojeva.
- Ispisuje slova i
- Objanjava
brojeve slobodnom
ispisivanje slova.
rukom.
Razmjera
- Upoznaje znaaj
razmjere u
tehnikom crteu i
njenu primjenu u
pojedinim fazama
crtanja projektne
dokumentacije.
Kotiranje
- Zna elemente
kotiranja: kota,
kotna linija,
poetak i kraj
kotne linije.
- Poznaje visinsku
kotu.
- Poznaje kotiranje
otvora.
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Upotreba pribora i
materijala za
tehniko crtanje.
Grafika vjeba:
- Crta tehniki okvir,
peat i odreuje
formate A1, A2,
A3, A4.
Grafika vjeba:
- Crtanje punih linija
razliitih
ndebljina.
- Crtanje
isprekidanih linija
crta-taka.
Grafika vjeba:
- Ispisivanje brojeva
i slova slobodnom
rukom i ablonom.
- Primjenjuje
razmjeru.
- Koristi razmjernik.
- Razvija osjeaj za
preciznost.
Grafika vjeba:
- Na jednostavnim
oblicima
primjenjuje
razliite razmjere
1: 5, 1: 10, 1: 25,
1: 50, 1: 100, 1:
500.
- Crta elemente
kotiranja.
- Primjenjuje
visinske kote i kote
otvora.
- Razvija osjeaj za
preciznost.
Grafika vjeba:
- Na datoj osnovi i
presjeku
primjenjuje pravila
kotiranja.
19
sadraji
uenik
Oznake materijala
- Objanjava
grafiko
prikazivanje
materijala u
projektima.
Rad u tuu
- Priprema pribor,
ui punjenje,
ienje, radiranje,
brisanje.
Idejni projekat
- Upoznaje znaaj i
sadraj idejnog
projekta.
Glavni projekat
- Zna sadraj
glavnog projekta i
ulogu njegovih
priloga.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- ita oznake
materijala.
- Crta rafuru za
razliite materijale
i opremu.
opaanja.
- Tuira crtee.
Preporuke za
izvoenje nastave
Grafika vjeba:
- Crta oznake
graevinskog
matrijala,
namjetaja, sanitarnih ureaja,
instalacija i
zelenila u osnovi i
izgledu.
Grafika vjeba:
- Crta u zadatoj
razmjeri razne
oblike kotira i
ispisuje podatke.
Grafika vjeba:
- Crta konstrukcije
mnogouglova,
elipse, krivih linija
i njihove spojeve
sa pravim
linijama.
- Razvija kreativnost
i formira stav o
vanosti dobijenih
informacija.
- Razrauje idejni
projekat.
- Razrauje glavni
projekat.
Grafika vjeba:
- Precrtava zadati
prilog idejnog
projekta u
odgovarajuoj
razmjeri.
- Analizira i
objanjava zadati
prilog glavnog
projekta u
razmjeri.
Izvoaki projekat
- Shvata vanost
- Zna sadraj
razrade detalja iz
izvoakog
projekta.
projekta i vanost
detalja koji se
razrauju.
Naslov i logotip
- Shvata ulogu
- Upoznaje logotip i
logotipa.
njegovu
kompoziciju.
Kopiranje i formatizovanje projekta
- Upoznaje upotrebu - Koristi aparat za
kopiranje.
aparata za
- Formatizira
kopiranje.
- Analizira i
objanjava zadati
dio izvoakog
projekta u
razmjeri.
- Razvija
preduzimljivost i
samostalnost u
20
Vjeba:
- Kopira, formatizuje
i izlae svoje
sadraji
uenik
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
radu.
Formativni ciljevi
Preporuke za
izvoenje nastave
uenik
radove.
radove.
- G. Duli: Tehniko crtanje sa itanjem planova, Zavod za udbenike i nastavna
sredstva, Beograd, 2003.
- Crtai stolovi sa odgovarajuim tehnikim priborom; table za crtanje sa
odgvarajuim priborom za crtanje, kolski ormarii za odlaganje pribora uenika.
- Usmeni odgovori;
- grafike vjebe;
- pismene (kontrolne) vjebe.
- Diplomirani inenjer arhitekture;
- diplomirani inenjer graevinarstva.
Znanja
- Tehnika crtanja

Predmet
Znanja
- Nacrtna geometrija
- Tehnika obrada crtea
- Tehniko prikazivanje
graevinskih konstukcija
- Osnove, presjeci, izgledi
- Projektna dokumentacija
- Primjena raunara u
graevinarstvu
materijala
- Tehniko prikazivanje raznih

materijala
- Rad olovkom; razmjera
21
- Grafiko predstavljanje sila,

optereenja, rezultante sila
1.2.4. GRAEVINSKE KONSTRUKCIJE

1. Naziv predmeta: GRAEVINSKE KONSTRUKCIJE
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
36
36
72
72
108
Ukupno
72
144
216
108
Vjebe:
I razred: nastava se realizuje sa cijelim odjeljenjem.
II razred: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika.
- Upoznavanje elemenata koji ine objekte visokogradnje i shvatanje njihovog
meusobnog odnosa.
- Upoznavanje naina prenoenja optereenja.
- Upoznavanje sa nainima izvoenja pojedinih elemenata graenja.
- Osposobljavanje za primjenu seizmikih propisa.
- Upoznavanje sa primjenom hidroizolacije.
- Sticanje znanja o vertikalnim i horizontalnim konstruktivnim elementima zgrada.
- Sticanje znanja o vertikalnim komunikacijama u zgradama.
- Poznavanje krovnih konstrukcija.
- Upoznavanje sa mjerama protivpoarne zatite na objektima.
22

Razred: PRVI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Konstruktivni sklop objekata
- Stie pozitivan
- Crta eme osnova
- Objanjava
odnos prema
razliitih sistema
osnovne
zanimanju.
gradnje.
konstruktivne
elemente: masivni, - Uoava razliku
izmeu podunog,
skeletni, mjeoviti.
- Razvija tehniku
poprenog i
- Navodi osnovne
kulturu.
mjeovitog
karakteristike
sistema.
graenja u
- Uporeuje klasini
klasinom,
polumontani i
polumontanom i
montani nain
montanom nainu
izvoenja.
izvoenja.
Elementi graenja
- Nabraja elemente
- Razlikuje nosee
po visini, poloaju i
elemente,
funkciji.
pregradne
elemente,
elemente opreme i
elemente obrade.
Vertikalni konstruktivni elementi
- Razvija
- Odreuje poloaj
- Upoznaje
odgovornost na
konstruktivnog
vertikalne
radu.
zida.
konstruktivne
- Analizira ulogu
elemente(uloga
konstruktivnih
konstruktivnih
zidova.
zidova i primjena
- Na zadatim
vertikalnih i
osnovama
horizontalnih
rasporeuje
serklaa).
vertikalne serklae
- Poznaje djelove
primjenjujui
pravilnika za
Pravilnik za
graenje objekata
graenje objekata
visokogradnje u
visokogradnje u
seizmikim
seizmikim
podrujima.
podrujima.
Otvori u zidovima
- Zna oznake i mjere
- Poznaje otvore u
prozorskih otvora.
zidovima(uloga
prozorskih otvora i - Shvata ulogu
natprozornika.
funkcija njihovih
- Razlikuje
natprozornika,
natprozornike bez
elementi otvora za
roletne i sa
vrata i uloga
roletnom.
nadvratnika).
- Crta natprozornik
- Opisuje princip
bez roletne.
ugraivanja
- Zna mjere i oznake
prozora i vrata.
23
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Primjena pravilnka
seizmikih propisa
na objektima
visokogradnje.
Vjeba:
- U razmjeri nacrtati
otvore za prozore i
vrata na osnovi
manjeg objekta.
sadraji
uenik
Dimnjaki kanali
- Poznaje dimnjake
kanale(uloga i
podjela prema
blokovima u
konstrukciji
dimnjakih
kanala).
- Objanjava princip
funkcionisanja
sabirnih dimnjaka.
- Definie elemente
od kojih su
sastavljeni sabirni
dimnjaki kanali,
kao i nain
izvoenja.
Ventilacioni kanali
- Upoznaje princip
funkcionisanja
ventilacionih
kanala(pravila
primjene i
elemente
ventilacije).
Temelji
- Nabraja podjelu
temelja prema
konstruktivnom
sklopu objekata,
prema materijalu
od kojeg se izvodi.
- Opisuje
karakteristike
trakastih temelja,
temelja samaca i
temeljnih ploa.
Hidroizolacija
- Objanjava ulogu
hidroizolacije.
- Navodi materijale
koji se primjenjuju
za hidroizolaciju,
kao i podjelu na
horizontalnu i
vertikalnu.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
vrata.
- Crta naine
otvaranja vrata.
- Crta detalje
lokalnog grijanja
od blokova.
- Analizira
mogunost
primjene blokova u
konstrukciji
dimnjakog kanala.
- Planira poloaj
dimnjakih kanala.
- Rjeava
meuspratnu
konstrukciju oko
dimnjakog kanala.
- Crta detalje
sabirnih dimnjakih
kanala.
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Rjeiti voenje
sabirnog
dimnjakog kanala
kod viespratnog
objekta prema
datim uslovima,
kroz presjek i
detalje.
- Crta detalje
ventilacionih
kanala.
- Razumije vanost
ouvanja zdrave
ivotne sredine.
- Shvata ulogu
temelja i princip
prenoenja
optereenja.
- Zna nain
izvoenja temelja.
- Crta oblike
temelja.
- Primjenjuje
seizmike propise.
- Razvija
odgovornost u
radu.
- Zna izolaciju
podova i
podrumskih zidova.
- Crta primjenu
hidroizolacije na
objektu sa
djelimino
ukopanim
podrumom.
Vjeba:
- U razmjeri nacrtati
temelje za datu
osnovu sa oborenim
presjecima.
Vjeba:
- Kroz osnove i
presjek
primjenjuje znanja
koja je stekao.
24
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
Horizontalni konstruktivni elementi
- Crta serklae,
- Navodi
grede i podvlake.
horizontalne
- Crta pune ravne
konstruktivne
ploe sa jednim,
elemente.
dva i vie oslonaca.
- Poznaje funkciju i
- Crta rebrastu
materijale za
meuspratnu
izradu
konstrukciju.
horizontalnih
- Crta sitnorebrastu
konstruktivnih
meuspratnu
elemenata.
konstrukciju.
- Poznaje podjelu
- Crta montane ili
meuspratnih
polumontane
konstrukcija prema
meuspratne
nainu izvoenja i
konstrukcije.
njihove
- Crta armiranokarakteristike.
betonsku
- Navodi vrste
meuspratnu
oplate.
konstrukciju u
skeletnom sistemu.
Vertikalne komunikacije
- Primjenjuje
Stepenice
propise za
- Definie pojam
stepenice.
spoljnih i
- Grafiki prikazuje
unutranjih
osnove i vertikalne
stepenica.
presjeke
- Navodi podjelu
stepeninog
stepenica prema
prostora.
znaaju, namjeni,
- ita crte
konstrukciji,
stepenic na kosim
materijalima,
armiranooblicima i nainu
betonskim
izvoenja.
ploama,
- Poznaje elemente
oslonjenim na
stepenica.
obrazne nosae.
- Poznaje propise za
- ita crte
stepenice.
stepenic na
- Poznaje proraun
koljenastim ab
stepenica.
ploama.
Liftovi
- Analizira
- Upoznaje liftove.
mogunost izbora
Kose rampe
stepenica prema
- Poznaje kose
obliku i
rampe za pjeake i
konstrukciji.
motorna vozila.
- Poznaje propise za - Rauna stepenice.
- Crta stepenite
dimenzionisanje
oslonjeno na
rampi.
podestne nosae.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
za prostorno
predstavljanje.
Preporuke za
izvoenje nastave
Crtei planovi
oplate.
Grafika vjeba:
- Crta planove
oplate
horizontalnih
konstruktivnih
elemenata.
Grafiki rad:
- Prema zadatoj
osnovi (u sistemu
nosivih zidova ili
skeletnom sistemu)
crta planove oplate
horizontalnih
konstruktivnih
elemenata.
- Pismeni zadatak.
- Razvija preciznost.
Grafika vjeba:
- Crta stepenite
oslonjeno na
podestne nosae.
- Crta
nadstepenite na
koljenastim
ploama.
Grafiki rad:
- Prema zadatom
stepeninom
prostoru u osnovi
(u sistemu nosivih
zidova i skeletnom
sistemu):
- proraunava
stepenice;
- crta osnovu,
popreni i poduni
presjek;
- crta planove oplate
stepenita.
25
sadraji
uenik
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Crta stepenite na
koljenastim
ploama.
- Crta spoljanje
stepenice.
- Reava rampe za
vozila i za potrebe
invalida.
Krovovi i krovne konstrukcije
- Razlikuje elemente
- Vri podjelu
krovnih
krovova prema
konstrukcija.
nagibima,
- Crta tesarske
materijalima i
krovne veze.
broju krovnih
- Crta drvene
ravni.
krovove.
Drveni krovovi
- Upoznaje se sa
krovnim
konstrukcijama i
navodi vrste
krovnih
- Analizira
konstrukcija.
povoljnost
- Zna tesarske veze.
primjene pojedinih
krovnih
konstrukcija,
Potkrovlja
reava tavanski
- Upoznaje
prostor za potrebe
potkrovlja.
stanovanja.
- Poznaje funkciju
krovnih prozora.
- Obrazlae nain
adaptacije
potkrovlja.
- Obrazlae primjenu
materijala koji
doprinose
toplotnoj, zvunoj
- Na zadatoj osnovi
i hidroizolaciji
krova crta slivne
prostora.
povrine.
- ita detalje ravnih
krovova.
Ravni krovovi
- Definie ravne
- ita detalje zatite
krovove.
izolacija ravnih
- Navodi nedostatke
krovova.
i prednosti ravnih
krovova.
- Navodi vrste ravnih
krovova.
- Poznaje slojeve
Preporuke za
izvoenje nastave
- Crtei krovnih
konstrukcija.
- Modeli krovnih
konstrukcija.
Grafika vjeba:
- Crta proste krovove
i krovove sa
raspinjaama.
- Drugi pismeni
zadatak.
Vjeba:
- Analizirajui
povoljnost
primjene pojedinih
krovnih
konstrukcija reava
tavanski prostor za
potrebe
stanovanja.
- Crtei ravnih
krovova.
26
sadraji
uenik
ravnih krovova.
- Objanjava nain
odvodnjavanja
ravnih krovova.
- Objanjava zatitu
krovnih izolacija.
Izolacije
- Navodi vrste
izolacija.
- Objanjava
namjenu toplotne,
zvune i hidro
zatite objekata.
- Navodi materijale
za izolacije.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Skicira toplotnu,
zvunu izolaciju i
hidroizolaciju
zidova i
meuspratnih
konstrukcija.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Crtei izolacija.

- B. Blagojevi: Graevinske konstrukcije, Zavod za udbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2006.
- B. Blagojevi: Zavrni graevinski i instalaterski radovi, Zavod za udbenike i
- V. Kijundi, D. Toi: Metalne i drvene konstrukcije, Zavod za udbenike i
- D. Buevac: Metalne konstrukcije u zgradarstvu, Graevinska knjiga, Beograd,
2006.
- M. Muravljev, B. Stevanovi: Zidane i drvene konstrukcije zgrada, Graevinski
fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, 2003.
- Stolovi za crtanje, pribor za crtanje;
- raunar sa projektorom.
- Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu);
- pismeni zadaci: po dva pismena zadatka u prvom i drugom razredu;
- grafike vjebe;
- grafiki radovi.
27

Znanja
-
Krovne konstrukcije
Bravarski radovi
Limarski radovi
Zidovi i stubovi
Horizontalni konstruktivni
elementi
- Temelji

Predmet
Znanja
- Drvo i drvena graa
- elik
- Gvoe
- Opekarski proizvodi
- Malteri
- Beton
- Osnovi graevinarstva
- Sistemi u graenju
- Osnove, izgledi i presjeci

konstruktivnih elemenata
- Tehniko crtanje
- Verikalni konstruktivni
elementi: zidovi i stubovi
- Praktina nastava
- Poznavanje tehnikog
crtanja graevinskih
elemenata
- Zidanje zidova i stubova
- Tesarske veze
- Izrada drvene oplate za
stub
- Izrada modela drvene
krovne konstrukcije
- Osnovni oblici temelja
- Krovovi i krovne
konstrukcije
- Temelji
- Mehanika tla i fundiranje
28
1.2.5. NACRTNA GEOMETRIJA

1. Naziv predmeta: NACRTNA GEOMETRIJA
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
36
36
36
36
72
Ukupno
72
72
144
72

- Razvijanje sposobnosti sagledavanja prostora.
- Osposobljavanje uenika za itanje planova.
- Sticanje sposobnosti predstavljanja trodimenzionalnih oblika na ravan crtanja i
obrnuto.
- Razvijanje preciznosti i preglednosti u izradi tehnikih crtea.
- Razvijanje motorike vrijednosti pri crtanju.
- Savladavanje predstavljanja ideja na papiru kroz perspektivu.
29

Razred: PRVI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Projekcije
- Pravi model
- Upoznaje sistem
sistema
opaanja i
projekcijskih ravni,
projekcijskih ravni.
preciznosti.
projekcija i
- Crta njihov poloaj
koordinata.
u prostoru.
- Nabraja vrste
- Oitava vrijednosti
projekcija i zna
koordinata.
njihovu primjenu.
- Razlikuje
kvadrante.
- Uoava razlike
izmeu
ortogonalne,
kotirane i kose
projekcije.
Ortogonalna projekcija
- Crta projekcije
- Upoznaje
sagledavanja
take u optem i
karakteristike
prostora.
specijalnom
ortogonalne
poloaju.
projekcije.
- Crta projekcije
- Poznaje osnovne
dui i prave u
geometrijske
optem i
oblike: taku,
specijalnom
pravu, ravan,
poloaju.
geometrijske slike,
- Odreuje prodore
geometrijska
prave kroz
tijela.
projekcijske ravni.
- Definie vidljivost i
kretanje kroz
prostor.
- Crta projekcije
geometrijskih slika
u specijalnom
poloaju: trougao,
kvadrat,
pravougaonik,
trapez, krug.
- Crta projekcije
pravilnih
geometrijskih tijela
sa bazisom
paralelnim
projektnoj ravni:
kupa valjak, lopta.
- Crta tragove
zranih ravni:
normalnih na
horizontalnicu,
30
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Crta projekcije
take u optem i
specijalnom
poloaju kroz
kvandrante.
Vjeba:
- Crta projekcije
dui i prave u
optem i
specijalnom
poloaju.
Vjeba:
- Crta projekcije,
odreuje prodore
pravih i njihovo
kretanje.
Vjeba:
- Preko odreivanja
prodora uslovljava
kretanje prave.
Vjeba:
- Crta projekcije,
odreuje vidljivost
pojedinih
elemenata.
Vjeba:
- Konstruie ravan
pomou dvije
paralelne prave,
pomou pravih koje
se sjeku, tri
nekolinearne take
sadraji
uenik
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
frontalnicu ili
profilnicu kao i
ravni koje su u
proizvoljnom
poloaju.
- Konstruie tragove
kose ravni.
- Crta sutranice
ravni.
- Odreuje nagibnicu
i normalu.
Transformacija i rotacija
- Odreuje pravu
- Poznaje pravila
veliinu dui i ugla
transformacije.
koji ona zaklapa sa
projektnom ravni.
- Poznaje pravila
rotacije.
Preporuke za
izvoenje nastave
i pomou
geometrijske slike.
opaanja.
Vjeba:
- Rjeava zadatke
odreujui pravu
veliinu dui i ugla
koji ona zaklapa sa
projektnom ravni
putem rotacije ili
transformacije.
Presjenica
- Ilustruje presjek
dvije ravni.
- Odreuje
presjenicu dvije
ravni u meusobno
razliitom odnosu.
Prodor prave kroz ravan
- Odreuje prodor
- Poznaje prodor
prave kroz zranu
prave kroz zadatu
ili kosu ravan i
ravan.
sagledava njenu
vidljivost u odnosu
na njih.
Vjeba:
- Rjeavajui i
crtajui zadatke
odreuje prodor
prave kroz zranu
ili kosu ravan i
sagledava njenu
vidljivost u odnosu
na ravan.
Geometrijske slike na ravni

- Odreuje
- Ilustruje
projekcije
geometijske slike
razliitih
na zranoj ravni.
geometrijskih slika
- Ilustruje
vezanih za zranu
geometrijske slike
ravan.
na kosoj ravni.
- Odreuje
projekcije
razliitih
geometrijskih slika
vezanih za kosu
ravan.
31
Vjeba:
- Crta projekcije
geometrijskih slika
koje lee na
zranoj ili kosoj
ravni.
Razred: DRUGI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Geometrijska tijela sa bazisom na zadatoj ravni
- Rjeava projekcije
- Demonstrira
sagledavanja
pravilne prizme,
poloaj pravilnih
prostora.
valjka, piramide,
- Razvija preciznost
konusa sa bazisom
iji se bazis nalazi
u radu.
na zranim
na zranoj ili
ravnima.
proizvoljnoj ravni.
- Rjeava projekcije
pravilne prizme,
valjka, piramide i
konusa sa bazisom
na proizvoljnoj
ravni.
Presjeci geometrijskih tijela
- Razvija preciznost i
- Crta presjek
- Demonstrira
sposobnost
pravilnih
presjeke pravilnih
uoavanja.
zranom ravni.
zranom i
- Odreuje pravu
proizvoljnim
veliinu presjene
ravnima.
slike i razvija
mreu.
- Objanjava presjek
pravilnih
geometrijskih
tijela: prizme,
valjka, piramide i
konusa,
proizvoljnom ravni
i odreuje pravu
veliinu presjene
slike, te razvija
mreu.
Kosa projekcija
- Uporeuje razlike
- Poznaje pravila
ortogonalne i kose
crtanja i
opaanja.
projekcije.
karakteristike kose
- Rjeava u kosoj
projekcije.
projekciji sloene
geometrijske
oblike.
Krovovi
- Razvija
- Poznaje rjeavanje - Rjeava
jednostavne
kreativnost.
krovova.
krovove u osnovi.
- Objanava slivne
- Rjeava sloene
ravni.
krovove u osnovi.
Kotirana projekcija
- Zna osnovne
- Usvaja pojam
pojmove kotirane
kotirane
32
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Crta projekcije
pravilne prizme,
valjka, piramide,
konusa, sa bazisom
na zranim i
proizvoljnim
ravnima.
Vjeba:
- Crta presjek
pravilnih
(prizme, valjka,
piramide, konusa)
zranom ili
proizvoljnom ravni.
- Odreuje pravu
veliinu presjene
slike i razvija sliku.
Vjeba:
- Crta u kosoj
projekciji sloene
geometrijske
oblike.
Vjeba:
- Crta sloeni krov u
osnovi sa izgledom
krova.
Vjezba-crta:
- Tacka i prava;
sadraji
uenik
projekcije.
- Objanjava sta je
pad i interval
prave.
- Zna kako se prava
graduise.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
projekcije.
- Crta tacku i pravu
u kotiranoj
projekciji.
- Odredjuje pad i
interval prave.
- Graduise pravu.
- Kroz zadatke
odredjuje
medjusobni polozaj
dvije prave.
- Odredjuje presjek
dvije ravni.
- Postavlja ravan
zadatog nagiba
kroz zadatu pravu.
Rjeavanje putnog pojasa: plato i put
- Zna sta su izohipse. - Predstavlja teren
izohipsama.
- Poznaje
- Rjeava
topografske karte.
horizontalan plato.
- Definise nasip i
- Rjeava put.
usjek.
- Odreuje liniju
nasipa i usjeka.
Preporuke za
izvoenje nastave
- interval i pad
prave;
- graduisanje prave;
- presjek dvije ravni.
Vjezba-crta:
- Plato;
- put.

- L. Gagi: Nacrtna geometrija za prvi i drugi razrad graevinske, trgovinske i
drvopreraivake kole, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd,
1988.
- B. Nedimovi: Zbirka reenih zadataka iz nacrtne geometrije s osnovama teorije,
Tehnika knjiga, Beograd, 1992. godina.
- G. Duli, M. Jevti: Zbirka zadataka iz nacrtne geometrije za I i II razred
arhitektonske, graevinske, drvopreraivake, umarske i geodetske kole, Zavod
za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. i 2004.
- O.V. Petrovi: Zbirka zadataka iz nacrtne geometrije sa rijeenim primerima za
srednje kole graevinske struke, Zavod za udbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2005.
- Stolovi za crtanje sa odgovarajuim priborom, table za crtanje;
- raunar, projektor, platno za projektor;
- modeli geometrijskih oblika.
Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu;
pismene vjebe;
ocjena grafikih vjebi.
Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena
33

Znanja
- Konstruktivni sklop objekta
- Rad olovkom i drugim
tehnikama
raznih geometrijskiharhitektonskih oblika

Predmet
Znanja
- Crtanje elemenata
graevinskih konstrukcija
- Tehniko crtanje
- Pravilno kotiranje,
formatiziranje crtea
- Izrada i obrada tehnike
graevinarstvu
dokumentacije
34
1.2.6. PRIMJENA RAUNARA U GRAEVINARSTVU

1. Naziv predmeta: PRIMJENA RAUNARA U GRAEVINARSTVU
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
Ukupno
36
72
108
36
72
108
Vjebe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika.

- Osposobljavanje za rad na raunaru i upoznavanje sa programskim paketima.
- Upoznavanje sa znaajem tehnike poznavanja raunara.
- Uklapanje estetike i funkcionalnosti: grafika estetika.
- Osposobljavanje za upotrebu programa za obradu crtea.
- Razvijanje sposobnosti za sagledavanje prostora.
- Osposobljavanje za svoenje trodimenzionalnih elemenata na ravan crtanja i
obrnuto.
- Pripremanje za izradu tehnike dokumentacije.
- Upoznavanje sa izradom idejnog, glavnog i izvoakog projekta.
35

Razred: DRUGI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Uvod u Auto-CAD
- Koristi mi.
- Razvija
- Upoznaje grafiki
samostalnost pri
- Koristi tastaturu.
editor programa.
radu.
- Upoznaje padajue - Razlikuje i koristi
palete sa alatkama i
menije.
njihove funkcije.
- Upoznaje palete sa
alatkama i njihove
funkcije.
- Upoznaje nain
zadavanja
komandi.
- Upoznaje izlaenje
iz programa.
Koordinatni sistem
- Uoava dimenziju
- Objanjava
radnog prostora.
opaanja.
koordinatne
- Uoava dimenzije
sisteme.
crtea.
- Objanjava naine
zadavanja taaka.
- Definie granice
crtea i jedinice
mjere.
- Objanjava rad u
razliitim reimima
rada.
- Poznaje precizni
izbor taaka.
Alati za crtanje
- Razvija kulturu
- Crta osnovne
- Upoznaje
tehnikog crtanja.
geometrijske likove
elementarne
i uoava njihovu
komande: POINT,
meusobnu vezu.
LINE, RECTANGLE.
- Crta prve eme
- Objanjava naine
prostora i
obiljeavanja
namjetaja.
objekata na
crteu, na primjeru
komande za
brisanje ERASE.
- Upoznaje alate za
crtanje osnovnih
geometrijskih
obloka: CIRCLE,
ARC, ELLIPSE,
POLIGON.
- Objanjava
precizni izbor
taaka.
Osnovne transformacije objekata
- Upoznaje komande - Uoava analogiju
36
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Podeava mjerne
jedinice.
- Crta slobodne
kompozicije
koristei razliite
reime rada.
Vjeba:
- Crta slobodne
kompozicije po
linom osjeaju i
nahoenju.
Vjeba:
sadraji
uenik
za transformacije
objekata sa palete
Modify.
Formativni ciljevi
uenik
pojedinih komandi
sa odreenim
geometrijskim
transformacijama:
MOVE (translacija);
ROTATE (rotacija);
MIRROR (osnovno
preslikavanje);
SCALE (homotetino
preslikavanje).
Izmjene na objektima
- Upoznaje komande
za izmjene-finu
doradu objekata:
TRIM, EXTEND,
LENGTHEM, BREAK,
CHAMFER, FILLET.
- Objanjava
promjenu objekta
nastalu primjenom
komande EXPLODE.
- Crta kruni i
poligonalni niz
elemenata.
- Dorauje ivice
alatima za
zaobljavanje i
zakoenje.
- Mijenja duine
objekata.
- Rastereuje crte
od nepotrebnih
elemenata.
Slojevi i rad sa slojevima
- Raslojava crte
- Upoznaje razloge
prepoznajui
podjele crtea na
slinost elemenata i
slojeve.
grupiui ih u
- Definie svojstva
zavisnosti od
slojeva.
zajednikih
- Poznaje
karakteristika.
dodjeljivanje i rad
sa slojevima.
Korienje blokova
- Oblikuje nove
- Objanjava pojam
simbole.
bloka.
- Pravi biblioteku
- Demonstrira:
simbola.
- nain definisanja
- Redizajnira
bloka;
postojee simbole.
- unoenje bloka sa
zadavanjem
razmjere i
rotiranjem;
- rastavljanje i
ponovo definisanje
blokova;
- uvanje blokova.
Umetanje rafure na crte
- Vri rafiranje
- Objanjava
povrina.
postupak
- Precizno koristi
rafiranja.
rafuru za
- Demonstrira naine
37
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
- Crta slobodne
kompozicije po
linom osjeanju i
nahoenju,
vjebajui na njoj
nove komande.
- Razvija smisao za
tanost i
preciznost.
Vjeba:
- Crta slobodne
kompozicije po
linom osjeanju i
nahoenju,
vjebajui na njoj
nove komande.
- Razvija
organizacione
sposobnosti.
Vjeba:
- Crta zadati
arhitektonski
prostor sortirajii
objekte u
zavisnosti od
zajednikih
karakteristika.
Vjeba:
- Crta zadati
arhitektonski
prostor.
- Pravi linu
biblioteku blokova
i koristi je.
Vjeba:
- Nadogradnja
osnove sa
prethodnog asa
sadraji
uenik
zadavanja
zatvorene konture
za rafiranje.
- Objanjava
atribute rafure.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
karakteristine
sluajeve.
- Mijenja i usklauje
rafirane povrine.
Preporuke za
izvoenje nastave
korienjem novih
komandi.
Dodavanje teksta crteu

- Bira tekstualni stil.
- Obrazlae potrebu
za dodavanjem
- Dodaje tekst crteu
teksta crteu.
i formatizuje ga.
- Objanjava stilove
- Podeava veliinu,
teksta i elemente
boju.
formata teksta.
- Koristi posebne
- Prikazuje editor za
simbole i razlomak.
unos teksta.
- Prebacuje tekst u
mala ili velika slova.
- Mijenja tekst.
Kotiranje
- Razlikuje
- Upoznaje
komponente
kotiranje.
kotiranja.
- Definie tipove i
- Bira stil kotiranja i
elemente kota.
naine kotiranja.
- Definie stilove
- Radi sa alatkama sa
kotiranja.
palete Dimension.
- Crta vertikalne i
horizontalne kotne
linije.
- Kotira u nizu i
paralelno.
- Kotira
neortogonalne
objekte.
- Mijenja kote.
tampanje
- Upoznaje
- Odabira tampa.
tampanje.
- Odreuje veliinu
papira i broj kopija.
- Odreuje razmjeru
orijentaciju crtea.
- Vri izbor onoga to
eli tampati.
Uvod u 3D
- Koristi mii
- Upoznaje
tastaturu - uoava
interfejs:
logiku programa.
standardni meni,
tab panel,
standardna paleta,
vjuport,
upoznavanje alata.
- Razumije 3D
38
- Razvija smisao za
kreativnost.
Vjeba:
- Nadogradnja
osnove sa
prethodnog asa
korienjem novih
komandi.
Vjeba:
- Nadogradnja
osnove sa
prethodnog asa
korienjem novih
komandi.
- Razvija tehniku
kulturu.
Vjeba:
- tampa svoju prvu
osnovu.
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
koordinatne
sisteme.
- Definie korisniki
koordinatni sistem
u 3D prostoru.
Pravljenje primitiva
- Koristi osnovne
- Poznaje alate sa
alate programa.
palete Modeling za
- Pravi prvi objekat
konstrukciju
koji prostorno
primitiva: BOX,
postavlja i
WEDGE, CONE,
doivljava.
SPHERE, CYLINDER,
PYRAMID, TORUS.
Pregled modela
- Upoznaje
- Sagledava prostor i
pronalaenje
objekte u njemu.
ortogonalnog i
izometrijskog
pogleda.
- Upoznaje
sjenenje modela.
- Objanjava
interaktivno
posmatranje u 3D.
Ureivanje tijela u prostoru
- Vri korekciju
- Poznaje alate za
objekata.
ureivanje
- Zaobljava ivice.
objekata: alat
- Odsijeca dijelove
SLICE, alati sa
izmeu dvije ravni,
palete Solid
izvlai, premjeta,
Editing.
rotira, paralelno
- Upoznaje alate za
pomjera, iskouje,
ureivanje tijela:
mijenja boju, brie
MOVE, COPY,
stane ili ivice.
SCALE, ROTATE, 3D
ARRAY, 3D MIRROR. - Uoava analogiju
pojedinih komandi
sa odreenim
geometrijskim
transformacijama.
Primjena regiona
- Upoznaje primjenu - Crta objekte.
regiona (alat
- Pravi od njih
Region sa palete
regione.
Draw).
- Razlae regione na
skup linija i lukova.
Bulove operacije
- Pravi regione od
- Upoznaje Bulove
nekoliko objekata i
operacije (alati sa
na njih primjenjuje
palete Solid
Bulove operacije:
Editing).
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Kreira prve oblike
po linom
osjeanju i
nahoenju.
prostornog
predstavljanja.
Vjeba:
- Kreira oblike po
linom osjeanju i
nahoenju i koristi
nove komande.
Vjeba:
- Nadgradnja
modela sa
prethodnog asa.
- Razvija smisao za
kreativnost i
samostalnost.
Vjeba:
- Kreira oblike
koristei nove
alate.
Vjeba:
- Kreira oblike
koristei nove
alate.
39
sadraji
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Union,
- Subtrakt,
- Intersect.
Sloena geometrijska tijela-objekti
- Oblikuje 3D-objekte
- Upoznaje izradu
izvlaenjem po
sloenih
pravoj liniji, u
geometrijskih
pravcu z-ose-alat
tijela pomou alata
Extrude.
EXTRUDE i
- Izvodi 3D tijela kada
REVOLVE.
se neki 2D objekat
okrene oko zadate
ose-alat Revolve.
Alati za obradu tijela
- Vri korekciju
- Upoznaje alate za
objekata.
izmjenu 3D
- Zaobljava ivice,
objekata:
obara ivice pod
CHAMFER, FILLET.
uglom.
Dodavanje osvjetljenja
- Poznaje dodavanje - Upoznaje se sa
vrstama svijetla.
osvjetljenja.
- Dodaje i mijenja
- Poznaje alat
osvjetljenje.
Render.
- Prikazuje model
alatom Render.
Ureivanje modela pomou materijala
- Upoznavaje vrste
- Upoznaje
mapa.
ureivanje modela
- Dodjeljuje
pomou
materijale
materijala.
objektima.
- Ureuje materijale.
- Selektivno
renderuje djelove
modela.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Izrada
arhitektonske
osnove i dizanje
zidova u 3D.
Vjeba:
- Nadgradnja
modela sa
prethodnog asa.
i kulturu tehnikog
izraavanja.
Vjeba:
- Nadgradnja
modela sa
prethodnog asa.
- Razvija smisao za
estetiku.
Vjeba:
- Nadgradnja
modela.

- AutoCAD George Omura.
- Raunar sa odgovarajuom programskom opremom, tampa, skener.
- Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu;
- praktian rad na raunaru, vjebe i elaborati.
40

Znanja
- Izrada i obrada tehnike
dokumentacije
- Upotreba kompjuterskog
programa
- Crtanje u Exsel-u i AUTO
CAD-u
- Kompjuterska obrada
programa

Predmet
Znanja
raznih geometrijskih i
arhitektonskih oblika
- Tehniko crtanje
- Beton
- Crtanje elemenatarnih
konstrukcija optereenih
na pritisak i savijanje
- Crtanje statikih i
dinamikih optereenja
- Mostovske i tunelske
- Vizuelizacija idejnog
konstrukcije
rjeenja
41
1.2.7. STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA

1. Naziv predmeta: STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
Ukupno
72
36
36
36
108
72
108
72
180

- Usvajajanje osnovnih pojmova, definicija, zakona koji se koriste u statici.
- Upoznavanje sa pojmom materijalne take i uslovima ravnotee materijalne
take pod dejstvom proizvoljnog ravnog sistema sile.
- Upoznavanje sa pojmom krutog tijela i ravnoteom krutog tijela pod dejstvom
ravnog sistema sile.
- Prepoznavanje statikih sistema u praksi.
- Osposobljavanje za rjeavanje linijskih nosaa i statiki neodreenih nosaa.
- Sticanje znanja o osnovnim pojmovima iz otpornosti materijala.
- Upoznavanje sa vrstama naprezanja u nosaima.
- Osposobljavanje za dimenzionisanje nosaa napregnutih na pritisak, zatezanje i
savijanje.
- Upoznavanje sa ekstremnim statikim uticajima.
- Osposobljavanje za analitiku i grafiku obradu podataka.
42

Razred: DRUGI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Uvod
- Upoznaje veze
- Upoznaje zadatak i - Uoava zadatak i
razliitih grana.
podjelu mehanike.
podjelu mehanike.
- Razlikuje tijelo i
- Navodi vrste
materijalnu taku.
kretanja.
- Shvata pojam sile.
- Objanjava pojam
- Crta razliite vrste
krutog tijela.
sila.
- Objanjava pojam
sile i mase.
Statika ravni
- Upoznaje zadatak i - Uoava zadatak i
podjelu statike.
podjelu statike.
- Primjenjuje
- Navodi metode
metode rada.
rada.
- Primjenjuje
- Upoznaje aksiome
aksiome statike.
statike.
Statika materijalne take
- Crta sistem
- Razvija tanost,
- Upoznaje sistem
kolinearnih sila
sistematinost
kolinearnih sila.
koje napadaju
preciznost i
- Upoznaje
materijalnu taku i
urednost.
rezultantu sistema.
odredjuje
- Objanjava
rezultantu
- Razvija rutinu,
slaganje dvije sile
analitiki i grafiki.
brzinu i tanost.
razliitih pravaca.
- Crta poligon i
- Upoznaje
trougao sila.
- Razvija preciznost,
razlaganje sila u
- Raunski odredjuje
urednost,
dva pravca.
rezultantu.
sistematinost.
- Objanjava
- Razlae silu na dva
projekciju sile na
zadata pravca.
- Razvija
ose Dekartovog
- Projektuje sile na
sistematinost i
koordinatnog
ose x, y.
preciznost u radu.
sistema.
- Poznaje proizvoljan - Crta proizviljan
sistem sila.
sistem sila koje
- Crta poligon i plan
napadaju
sila i grafiki
materijalnu taku.
odredjuje
- Objanjava poligon
rezultantu.
ili plan sila.
- Prepoznaje grafiki
- Objanjava
grafike uslove
uslov ravnotee.
ravnotee.
- Rauna rezultantu
- Obrazlae
proizvoljnog
analitiki postupak
sistema sila koji
odredjivanja
napada materijalnu
rezultante sistema
taku.
sila.
- Rauna silu
- Objanjava
primjenjujui
analitike uslove
uslove ravnotee.
ravnotee.
- Primjenjuje
43
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Grafiko
predstavljanje sile
u razmjeri.
Vjeba:
- Analitiko i
grafiko
odredjivanje
rezultante za dvije
i vie sila koje
napadaju
materijalnu taku.
- Crtanje poligona i
trougla sila.
Vjeba:
- Brojni primjeri
razlaganja sila koje
napadaju
materijalnu taku
na dva zadata
pravca.
Vjeba:
- Projekcija sila na
ose Dekartovog
koordinatnog
sistema.
Vjeba:
- Odreivanje
poloaja i veliine
rezultante za
proizvoljan sistem
sila koji napada
materijalnu taku
Vjeba:
- Odredjivanje
sadraji
uenik
Statika krutog tijela

- Upoznaje pojam
momenta sile za
taku.
- Upoznaje moment
rezultante dvije
sile-Varinjonova
teorema.
- Objanjava veliinu
i poloaj rezultante
dvije paralelne sile
istog i suprotnog
smjera.
uenik
analitike i
grafike uslove
ravnotee.
- Definie moment
sprega.
- Rauna moment
sprega.
- Poznaje teoremu
ekvivalentnih
spregova.
- Analizira sistem
spregova koji
napadaju
materijalnu taku.
- Opisuje slaganje
sile i sprega.
- Razvija tanost,
sistematinost
preciznost i
urednost.
Vjebe:
- Odredjivanje
momenta sprega
sila.
- Odredjivanje
ekvivalentnog
sprega.
- Odredjivanje
rezultujueg
sprega.
- Slaganje sile i
sprega.
- Redukcija sile na
taku.
- Rauna rezultujui
spreg.
- Primjena
Varinjonove
teoreme.
- Slae silu i spreg.
- Upoznaje redukciju
sile na taku.
- Poznaje proizvoljan
sistem sila u ravni.
- Objanjava glavni
vektor i glavni
moment.
- Objanjava
analitike uslove
ravnotee
proizvoljnog
sistema sila.
Vjeba:
- Brojni primjeri
nalaenja momenta
sile za taku.
Vjeba:
- Odredjivanje
rezultante sistema
paralelnih sila u
ravni istog i
suprotnog smjera
primjenom
Varinjonove
teoreme.
- Odreuje poloaj i
rauna veliinu
rezultante dvije
sile istog i
suprotnog smjera.
- Crta spreg sila.
Preporuke za
izvoenje nastave
veliine i poloaja
sile u sistemu na
osnovu grafikih i
analitikih uslova
ravnotee.
- Rauna moment
sile za taku.
- Geometrijski
predstavlja
moment sile.
- Primjenjuje
momentno pravilo.
- Definie pojam
sprega.
- Objanjava pojam
rezultujueg
sprega.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
- Redukuje silu u
odnosu na taku.
- Crta proizvoljan
sistem sila u ravni.
- Odreuje glavni
vektor i glavni
moment i svodi
dati sistem na
prosti oblik.
- Primjenjuje
osnovne oblike
uslova ravnotee
- Razvija rutinu,
brzinu i tanost.
44
Vjebe:
- Odredjivanje
rezultante
proizvoljnog
sistema sila u ravni
analitikim putem.
- Odredjivanje
glavnog momenta
proizvoljnog
sistema sila u
ravni.
sadraji
uenik
- Navodi posebne
uslove ravnotee.
- Objanjava
grafiko slaganje
sila metodom
poligona sila i
Verinog poligona.
- Objanjava
odredjivanje
poloaja rezultante
za dvije ili vie sila
metodom Verinog
poligona.
- Poznaje vezu
izmedju plana sila i
Verinog poligona.
- Poznaje grafike
uslove ravnotee.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
proizvoljnog
sistema sila.
Vjeba:
- Odreivanje
veliine i poloaja
rezultante ravnog
sistema.
proizvoljnih sila
metodom poligona
sila i Verinog
poligona.
- Primjenjuje
posebne oblike
uslova ravnotee.
- Crta poligon sila i
Verini poligon.
- Grafiki odreuje
rezultantu za dvije
ili vie sila.
- Zna vezu izmedju
poligona sila i
Verinog poligona.
- Crta plan sila i

Verini poligon.
Statiki odredjeni nosai
- Razlikuje vrste
- Navodi vrste
oslonaca i veza.
oslonaca i veza.
- Prepoznaje vrste
- Upoznaje vrste
nosaa.
nosaa.
- Objanjava statiku - Odreuje statiku
odreenost nosaa.
odreenost nosaa.
- Razlikuje vrste
- Navodi vrste
optereenja.
optereenja.
Statika linijskih nosaa u ravni
- Izraunava otpore
- Upoznaje
oslonaca za prostu
odredjivanje
gredu.
otpora oslonaca za
- Odreuje otpore
prostu gredu
oslonaca za prostu
analitikim putem.
gredu grafikim
- Upoznaje
putem primjenom
odredjivanje
Varinjonove
otpora oslonaca za
teoreme.
prostu gredu
grafikim putem.
- Izraunava otpore
- Objanjava
oslonaca za
odreivanje otpora
konzolni nosa.
oslonaca
analitikim putem
za konzolni nosa.
- Objanjava
odredjivanje
otpora oslonaca
grafikim putem za
konzolni nosa.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Razvija rutinu,
brzinu i tanost.
- Razvija tanost,
sistematinost i
urednost u radu.
Vjebe:
- Odreivanje otpora
oslonaca proste
grede za
optereenja:
koncentrisana sila,
raspodijeljeno
optereenje,
spreg,
kombinovano
optereenje.
- Analitikim putem.
- Grafikim putem.
Vjebe:
- Odreivanje
reakcija konzolnog
nosaa za razne
sluajeve
optereenja:
koncentrisana sila,
- Odreuje otpore
oslonaca za
konzolni nosa
grafikim putem.
45
sadraji
uenik
- Objanjava
odredjivanje
otpora oslonaca za
gredu sa prepustom
analitikim putem.
- Poznaje
odredjivanje
otpora oslonaca za
gredu sa prepustom
grafikim putem.
- Objanjava
unutranje sile u
nosau, presjene
sile i njihove
dijagrame.
- Upoznaje
presjene sile i
njihove dijagrame.
za prostu gredu
- Upoznaje
presjene sile i
njihove dijagrame
za konzolni nosa.
- Upoznaje
presjene sile i
njihove dijagrame
za gredu sa
prepustom.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Izraunava otpore
oslonaca za gredu
sa prepustom.
- Odreuje otpore
oslonaca za gredu
sa prepustom
grafikim putem.
- Definie unutranje
sile u presjecima
normalne sile,
transferzalne sile i
momente
savijanja.
- Raunski odreuje
presjene sile i
opasni presjek i
crta dijagrame
presjenih sila za
prostu gredu.
- Razvija tanost,
sistematinost
preciznost i
urednost u radu.
Preporuke za
izvoenje nastave
raspodijeljeno
optereenje,
spreg,
kombinovano
optereenje.
- Analitikim putem.
- Grafikim putem.
Vjebe:
- Odredjivanje
otpora oslonaca
grede sa prepustom
za razne sluajeve
optereenja:
koncentrisana sila,
raspodijeljeno
optereenje,
spreg,
kombinovano
optereenje.
-Analitikim
putem.
-Grafikim putem.
Vjeba:
- Odredjivanje
dijagrama
presjenih sila (N,
T, M)
za prostu gredu.
- Raunski odreuje
presjene sile i
crta dijagrame
presjenih sila za
konzolni nosa.
- Odredjivanje
kritinog presjeka,
vrijednost max.
momenta.
- Raunski odreuje
presjene sile i
opasni presjek i
crta dijagrame
presjenih sila za
gredu sa
presjekom.
Vjeba:
- Odredjivanje
dijagrama
presjenih sila (N,
T, M)
za konzolni nosa.
Vjeba:
- Odreivanje
dijagrama
presjenih sila (N,
T, M) za gredu sa
prepustom.
Reetkasti nosai
- Navodi vrste
reetkastih nosaa.
- Zna vrste
reetkastih nosaa.
- Razvija tanost,
sistematinost
46
Vjebe:
- Odreivanje sila u
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
- Rauna otpore
- Objanjava
reetkastog nosaa.
odreivanje otpora
oslonaca za
reetkasti nosa.
- Rauna sile u
- Upoznaje metode
tapovima reetke
odreivanje sila u
analitikom
tapovima
metodom.
reetkastih nosaa.
- Upoznaje
- Odreuje sile u
odreivanje sila u
tapovima reetke
tapovima reetke
grafikom
grafikom
metodom-crta
metodom Kremonin
Kremonin plan sila.
plan sila.
- Upoznaje
- Rauna sile u
odreivanje sila u
tapovima presjeka
tapovima reetke
Riterovom
analitikim putem
metodom.
Riterov postupak.
Gemetrijske karakteristike ravnih povrina
- Odredjuje teite
- Upoznaje teite
sloenih povrina
osnovnih povrina.
- Upoznaje
odreivanje teita - Rauna statiki
moment povrine.
sloenih povrina.
- Objanjava statiki
- Rauna momente
moment povrine
inercije ravnih
presjeka.
povrina
- Opisuje momente
primjenom
inercije ravnih
tajnerove
povrina.
teoreme.
- Poznaje primjenu
tajnerove
- Crta elipsu i rauna
teoreme.
poluprenik
- Poznaje pojam
inercije.
elipse i
- Rauna otporni
poluprenika
moment ravnih
inercije.
povrina.
- Poznaje otporni
moment ravnih
povrina.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
preciznost i
urednost.
Preporuke za
izvoenje nastave
tapovima raetke
metodom
ravnotee vora.
Vjeba:
- Odredjivanje sila u
tapovima reetke
grafikom
metodom-Kramonin
plan sila.
Vjeba:
- Odredjivanje sila u
presjek reetkastog
nosaa-Riterova
metoda.
Vjeba:
- Odradjivanje
teita sloenih
povrina analitiki i
grafiki.
- Odreivanje
statikog momenta
povrine.
- Odreivanje
momenta inercije
ravnih povrina.
Vjeba:
- Odredjivanje
poluprenika
inercije i crtanje
elipse.
- Odredjivanje
otpornog momenta
ravnih povrina.
Godinji rad:
- Za zadati reetkasti
nosa odrediti:
- reakcije oslonaca
analitiki i grafiki;
- sile u tapovima
reetke
Kremoninim
planom sila;
- sile u zadatom
presjeku metodom
Ritera.
47
Razred: TREI
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
Analiza napona i deformacije
- Zna uzroke pojave
- Upoznaje pojam
napona u
napona.
presjecima tijela.
- Upoznaje pojam
- Zna ponaaje
elastinog tijela.
materijala pod
- Navodi deformacije
optereenjem.
tijela.
- Crta dijagram veze
- Objanjava vezu
napona i dilatacije.
izmedju napona i
deformacije tijela. - Rauna napon
primjenom
- Poznaje Hukov
Hukovog zakona.
zakon.
Aksijalna naprezanja
- Navodi deformacije - Zna deformacije i
napon pri
i objanjava napon
aksijalnom
pri aksijalnom
naprezanju.
naprezanju.
- Rauna stvarni
- Upoznaje pojam
napon u aksijalno
pritisnutih i
napregnutim
zategnutih
elementima.
tapova.
- Rauna dimenzije
- Definie pojam
aksijalno
stvarnog i
napregnutih
dozvoljenog
elemenata prema
napona.
dopuenom
- Objanjava
naponu.
dimenzionisanje
- Rauna smiui
aksijalno
napon
napregnutih
tapova- smicanje.
- Rauna napone u
- Poznaje smiua i
kosom presjeku
tangencijalna
tapa.
naprezanja.
- Navodi vrste
- Rauna modul
napona u kosom
klizanja.
presjeku tapa.
- Upoznaje
deformacije pri
smiuem
naprezanju.
Savijanje
- Zna deformacije
- Objanjava
deformacije
savijanja.
savijanja.
- Definie pojam
neutralne linije.
- Rauna napon pri
- Objanjava napon
istom savijanju.
pri istom
- Dimenzionie
savijanju.
presjeke
- Objanjava isto
napregnute na
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
- Razvija tanost i
preciznost.
Vjeba:
- Proraun napona i
dilatacije prema
Hukovom zakonu.
- Razvija marljivost,
tanost, preciznost
u radu.
Vjeba:
- Dimenzionionisanje
aksijalno
napregnutih
tapova prema
doputenim
naponima.
Vjeba:
- Provjera napona u
zategnutom ili
pritisnutom
elementu.
Vjeba:
- Odredjivanje broja
zakovica u vezi
krovnog nosaa.
- Razvija rutinu,
samostalnost,
tanost.
Vjeba:
- Dimenzionisanje
presjeka
napregnutih na
isto savijanje.
Vjeba:
- Proraun napona
pri istom savijanju
48
sadraji
uenik
savijanje.
- Poznaje osnovnu
jednainu
savijanja.
- Poznaje
dimenzionisanje
presjeka
napregnutih na
isto savijanje.
- Objanjava glavne
napone grede
izloene savijanju
silama.
- Objanjava
smiue napone
kod grede savijene
silama.
Izvijanje
- Upoznaje
deformacije i
napon pri izvijanju
vitkih elemenata.
- Upoznaje
odredjivanje
kritine sile za
osnovne Ojlerove
sluajeve izvijanja.
- Upoznaje
dimenzionisanje
tapova na
izvijanje za
Ojlerove sluajeve.
- Upoznaje primjenu
omega postupka
kod pritisnutih
tapova.
- Opisuje
odredjivanje
dimenzija
pritisnutog tapa
omega postupkom.
Kosi puni nosai
- Upoznaje primjenu
u gradjevinarstvu
kosih nosaa.
- Navodi statike
uticaje na kose
nosae.
- Objanjava
odredjivanje
reakcija oslonaca
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
isto savijanje.
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Dimenzionisanje
presjeka
napregnutih na
savijanje silama
premanormalnim
naponima.
- Rauna glavne
napone grede
izloene savijanju
silama.
- Rauna smiue
napone kod grede
savijene silama.
Vjeba:
- Dimenzionisanje
presjeka prema
smiuim naponima
tanost,
samostalnost.
- Zna deformacije i
napon pri izvijanju
vitkih elemenata.
- Rauna vitkost
tapa.
- Rauna kritinu
silu.
Vjeba:
- Odredjivanje
dimenzije
pritisnutog tapa.
Vjeba:
- Odredjivanje
nosivosti
pritisnutog tapa.
- Rauna nosivost
pritisnutih tapova.
- Rauna dimenzije
pritisnutog tapa
pomou Ojlerove
jednaine i omega
postupkom.
tanost,
samostalnost u
radu.
- Zna primjenu kosih

nosaa u
gradjevinarstvu.
- Rauna reakcija
oslonaca kosog
nosaa.
Vjeba:
- Odredjivanje
reakcija oslonaca
kosog punog nosaa
prema zadatom
optereenju.
Vjeba:
Dimenzionisati krovni
49
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
kosog nosaa.
- Rauna dimenzije
- Objanjava
kosog punog nosaa
dimenzionisanje
prema doputenom
kosih nosaa.
naponu.
Statiki odredjeni okvirni nosai-ramovi
- Upoznaje primjenu - Zna primjenu
okvirnih nosaa.
okvirnih nosaa u
- Zna djelove
gradjevinarstvu.
okvirnog nosaa.
- Navodi djelove
- Rauna reakcije
okvirnog nosaa.
oslonaca okvirnog
- Objanjava
nosaa za razne
odredjivanje
sluajeve
reakcija oslonaca
optereenja:
okvirnih nosaa.
- crta dijagrame;
- Upoznaje
- transferzalnih sila;
dijagrame
- normalnih sila;
unutranjih sila u
- momenata
okvirnom nosau.
savijanja.
Elastina linija
- Zna oblik elastine
- Definie pojam
linije.
elastine linije.
- Zna vezu ugiba,
- Definie pojam
nagiba i momenta.
ugiba i nagiba.
- Objanjava metodu
odredjivanja ugiba
- Crta fiktivan nosa
i nagiba.
na osnovu uslova
- Upoznaje pojam
na granicama
fiktivnog nosaa,
nosaa.
fiktivnog momenta
i fiktivne
transferzalne sile.
- Rauna ugib i nagib
- Poznaje
nosaa metodom
grafoanalitiku
fiktivnog nosaa.
metodu
odredjivanja ugiba
i nagiba.
- Rauna ugib i nagib
- Poznaje primjenu
nosaa primjenom
grafoanalitike
tabelarnih
metode.
sluajeva.
- Poznaje
izraunavanje
ugiba i nagiba
nosaa pomou
tabelarnih
sluajeva.
Statiki neodredjeni nosai
- Upoznaje stepen
- Rauna statiku
statike
neodredjenost
neodredjenosti
nosaa.
nosaa.
- Zna metodologiju
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
nosa od drveta ili
elika prema
doputenom naponu.
Vjeba:
- Odredjivanje
reakcija oslonaca,
dijagrama
presjenih sila i
kritinog presjeka
za zadati okvirni
nosa-ram.
Vjeba:
- Odredjivanje
maksimalnog ugiba
i nagiba elastine
linije za zadati
nosa i optereenje
metodom fiktivnog
nosaa.
Vjeba:
- Odredjivanje ugiba
i nagiba nosaa u
presjecima kao i
maksimalnih
vrijednosti pomou
tabelarnih
sluajeva.
- Razvija preciznost
u radu.
50
Vjeba:
- Odradjivanje
reakcija oslonaca
za jedan put
sadraji
uenik
- Upoznaje
odredjivanje
statiki nepoznatih
veliina i
dijagrame
presjenih sila za
statiki neodredjen
nosa.
- Objanjava
kontinualni nosa.
- Poznaje
odredjivanje
statikih veliina
za kontinualni
nosa primjenom
Klapejronove
jednaine.
- Poznaje dijagrame
presjenih sila za
kontinualni nosa.
Ekstremne vrijednosti
- Upoznaje analizu
optereenja na
gradjevinske
objekte.
- Poznaje dejstvo
snijega i vjetra.
- Objanjava
najnepovoljniji
poloaj
optereenja za
sistem proste
grede, grede sa
prepustima i
konzolnog nosaa.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
rjeavanja statiki
neodredjenih
nosaa.
- Rauna reakcije
oslonaca
primjenom
osnovnih jednaina
ravnotee i
dodatnih
geometrijskih
uslova.
- Crta kontinualni
nosa.
- Zna jednainu triju
momenata ili
Klapejronovu
jednainu.
Preporuke za
izvoenje nastave
statiki neodredjen
nosa.
Vjeba:
- Odredjivanje
reakcija oslonaca
primjenom
Klapejronove
jednaine i crtanje
dijagrama
presjenih sila (N,
T, M) za zadati
kontinualni nosa.
- Crta dijagrame
presjenih sila za
kontinualni nosa.
statikih uticaja
- Zna vrste
optereenja.
- Analizira
optereenja i
rauna:
- stalno
optereenje;
- korisno
optereenje;
- rauna
optereenje
snijegom;
- rauna
optereenje
vjetra.
- Crta razne eme
optereenja i
njihove
kombinacije.
- Rauna reakcije
oslonaca za
najnepovoljniji
sluaj optereenja.
- Rauna ekstremne
vrijednosti
statikih uticaja.
Vjeba:
- Proraun stalnog
optereenja za
zadate sluajeve.
- Proraun korisnog
optereenja i
optereenja
snijegom i vjetrom.
Vjeba:
- Izraunavanje
ekstremnih
vrijednosti
statikih uticaja za
zadati nosa.
Godinji elaborat
- Za ramovski nosa
uraditi:
- reakcije oslonaca;
- dijagrame
presjenih sila;
- odredjivanje
kritinog presjeka;
- dimenzionisanje
nosaa prema
naponima savijanja
i naponima
smicanja;
- odredjivanje
51
sadraji
uenik
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
maksimalnog ugiba
i nagiba elastine
linije nosaa.

- B. Velikovi, O. Stankovi, O. Damjanovi-Juhas, D. Velikovi, D. Jovanovi:
Statika i otpornost materijala za II razred graevinske struke, Zavod za
- Grupa autora: Zbirka zadataka za II razred graevinske struke, Zavod za
- L. Vujoevi: Zbirka rijeenih zadataka iz statike, Nauna Knjiga, Beograd,
2002.
- B. Velikovi, D. Velikovi, D. Jovanovi, K. Stankovi-Miloevi: Statika i
otpornost materijala za III razred gradjevinske kole, Zavod za udbenike,
Beograd, 2006.
- V. Lubarda: Otpornost materijala, NIO Univerzitetska rije, Titograd, 1985.
- M. Proti: Mehanika i otpornost materijala, Nauna knjiga, Beograd, 1998.
- Raunar, projektor, platno za projektor, grafoskop, folije za grafoskop.

- pismeno (pismeni zadaci, dva u toku kolske godine).
- Pozitivna ocjena na kraju kolske godine;
- pozitivno ocijenjen godinji elaborat.
- Diplomirani inenjer graevinarstva, konstruktivni smjer.
Znanja
- Analiza optereenja
- Statiki odreeni i
neodreeni nosai
- Analiza optereenja
- Predstavljanje sila grafiki
- Smiui naponi
- Normalni naponi

Predmet
Znanja
- Debljine
upotrijebljenog
materijala
- Krovne konstrukcije
- Konstruktivni elementi
objekta
- Osobine materijala
- Tehniko crtanje
- Razmjera crtanja
- Geomehanika ispitivanja
52
- vrstoa tla na
smicanje
1.2.8. PREDUZETNITVO
1. Naziv predmeta: PREDUZETNITVO
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
18
18
48
48
Ukupno
66
66

- Razvijanje preduzetnike sposobnosti.
- Sticanje znanja o razvoju biznis ideje.
- Sticanje znanja o izradi biznis plana.
- Sticanje znanja i vjetina za osnivanje privrednog drutva.
- Sticanje znanja i vjetina za upravljanje malim privrednim drutvom.
- Osposobljavanje za rad u timu.
- Osposobljavanje za primjenu moderne vrste komunikacije.
- Osposobljavanje za prezentovanje rezultata rada uz pomo savremenih
tehnologija.
53

Razred: ETVRTI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Biznis ideja i biznis plan
- Suoavajui
- Upoznaje pojam
argumente kritiki
postizanja
biznis ideja.
procjenjuje
kompromisa.
- Opisuje nastanak
kvalitet poslovne
biznis ideje.
ideje u skladu sa
- Nabraja i
postulatima
opredjeljuje se za
trinog
- Razvija analitiko
poslovnu ideju.
poslovanja.
miljenje.
- Nabraja mogue
- Uvia vanost
vrste djelatnosti.
izrade biznis plana
- Opisuje pojam
u kontekstu
biznis plan.
obezbjeivanja
podrke, kako
- Razvija
unutar samog
odgovornost u
privrednog drutva
radu.
- Upoznaje pojmove:
tako i od strane
vizija, misija,
eksternih partnera
strategija, ciljevi.
(investitora,
kreditora).
- Razvija strunost.
- Upoznaje postupak - Razlikuje pojmove:
vizija, misija,
istraivanja trita.
strategija.
- Kroz primjere
- Uoava vanost
obrazlae ciljeve
ouvanja zdrave
privrednog drutva.
ivotne sredine.
- Upoznaje pojmove:
- Kroz primjere
marketing plan i
obrazlae postupak
plan prodaje.
istraivanja trita
na novom
primjeru.
- Izvodi zakljuke o
- Opisuje elemente
potencijalnoj
finansijskog plana
konkurenciji.
privrednog drutva.
- Izvodi zakljuak o
potencijalnim
kupcima
korisnicima usluga.
- Objanjava
- Vri opis
neophodnost
proizvoda/usluga.
ouvanja ivotne
- Uvia znaaj
sredine.
sprovoenja
kontrole kvaliteta
proizvoda/usluga.
- Rezimira biznis
- Kroz primjere
plan.
obrazlae
- Prezentuje biznis
elemente
plan.
finansijskog plana
privrednog drutva.
54
Preporuke za
izvoenje nastave
- Poeljno je
uenicima ukazati
na primjere.
- Organizovati
prisustvo
predstavnika
realnog privrednog
drutva.
- Primjena tehnika
za unapreenje
razmiljanja, npr.
eksperiment est
eira.
- Kao model moe da
poslui biznis plan
realnog privrednog
drutva.
- Pripremiti
integralnu cjelinu
od elemenata
biznis plana.
sadraji
uenik
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Sarauje kod
izrade plana
ouvanja ivotne
sredine za
konkretno
privredno drutvo.
- Oblikuje dinamiku
realizacije biznis
plana.
- Kritiki procjenjuje
slabosti sainjenog
biznis plana.
Osnivanje privrednog drutva
Ime privrednog drutva
- Opredjeljuje se za
- Nabraja mogua
ime privrednog
rjeenja za ime
drutva u skladu sa
privrednog drutva.
propisima i
potujui principe
jednostavnosti i
jedinstvenosti.
Vizuelni identitet privrednog drutva
- Upoznaje elemente - Oblikuje vizuelni
identitet
i znaaj
privrednog drutva.
oblikovanja
vizuelnog
identiteta
privrednog drutva.
Registracija privrednog drutva
- Upoznaje postupak - Popunjava
formulare za
registracije
registraciju
privrednog drutva.
privrednog drutva.
- Opisuje mogue
- Sprovodi aktivnosti
oblike
na pribavljanju
organizovanja
peata i tambilja.
privrednog drutva.
Otvaranje rauna kod poslovne banke
- Popunjava
- Opisuje postupak
formulare za
otvaranja rauna
otvaranje rauna
kod poslovne
kod poslovne
banke.
banke.
- Obavlja postupak
otvaranja rauna
kod poslovne
banke.
Poslovni kodeks preduzea
- Popunjava
- Upoznaje pojam
formulare za
poslovni kodeks
otvaranje rauna
privrednog drutva.
kod poslovne
- Nabraja elemente
Preporuke za
izvoenje nastave
- Razvija logiko
miljenje i
sposobnost za
pravilno
rasuivanje i
zakljuivanje.
- Rad u grupama:
Uenici predlau
mogua rjeenja, a
nakon toga, kroz
diskusiju, donose
odluku.
- Stie radne navike.
- Rad na raunaru:
Uenici koriste
programe za
obradu teksta i
slika.
- Izrada organograma
privrednog drutva.
55
sadraji
uenik
poslovnog kodeksa.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
banke.
- Obavlja postupak
otvaranja rauna
kod poslovne
banke.
Organizaciona struktura privrednog drutva
- Upoznaje tipove
- Pronalazi slinosti i
organizacione
razlike izmeu
strukture
razliitih tipova
privrednog drutva.
organizacionih
struktura
privrednog drutva.
Rad u sektorima i poslovanje privrednog drutva
- Pronalazi slinosti i - Razvija sposobnost
- Upoznaje razliite
snalaenja u
razlike u nivoima
nivoe upravljanja
hijerarhiji
upravljanja
privrednim
socijalnih odnosa.
privrednim
drutvom.
drutvom.
- Upoznaje postupak
- Popunjava prijavu
zasnivanja radnog
o slobodnom
odnosa u
radnom mjestu.
privrednom
- Uestvuje u izradi
drutvu.
jednostavnog
- Upoznaje postupak
godinjeg
izrade godinjeg
izvjetaja o radu.
izvjetaja o radu.
Sluba optih poslova
- Razvija spremnost i
- Obavlja usmenu i
- Nabraja i opisuje
sposobnost za
pisanu
aktivnosti u okviru
saradnju.
komunikaciju
slube optih
unutar privrednog
poslova.
drutva i sa
- Razvija
eksternim
odgovornost u
partnerima.
radu.
- Tehniki odrava
internet sajt
privrednog drutva.
- alje i prima potu
i druge slubene
materijale.
Sektor marketing
- Razvija
- Kroz primjere
- Upoznaje pojam
komunikativnost,
obrazlae strukturu
marketinga.
efikasnost u radu,
asortimana
- Opisuje postupak
marljivost i
proizvoda/usluga.
istraivanja trita.
preciznost.
- Sprovodi postupak
- Upoznaje pojam i
formiranja cijene
elemente
proizvoda/usluga.
marketing miksa:
- Kroz primjere
proizvod, cijena,
obrazlae vanost i
promocija i
naine promocije.
distribucija.
- Uporeuje mogua
56
Preporuke za
izvoenje nastave
- Kao model moe da

poslui konkurs za
prijem u radni
odnos objavljen u
dnevnoj tampi.
- Rad u grupama od
tri do pet uenika.
- Upotrebljava
kancelarijsku
opremu (telefon,
faks, fotokopir
aparat, skener,
tampa).
- Rad na raunaru:
Uenici koriste
programe za
obradu teksta i
slika, kao i
programe za
elektronsku
komunikaciju.
- Izrada reklamnog
materijala
sadraji
uenik
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
rjeenja za
reklamni slogan i
reklamnu poruku
privrednog drutva.
- Uporeuje mogue
forme i sadraje
reklamnog
materijala.
- Planira nain
reklamiranja
privrednog drutva,
odnosno
proizvoda/usluge.
- Kroz primjere
obrazlae mogue
naine distribucije.
Sektor komercijala
- Upoznaje vrste i
elemente
dokumentacije
koja prati poslove
nabavke i prodaje.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Razvija analitiko
miljenje.
- Izrauje ponudu,
porudbenicu,
predraun, upit,
raun i ostala
dokumenta iz
oblasti poslova
nabavke i prodaje.
Sektor finansija i raunovodstvo
- Kroz primjere
- Opisuje postupak
obrazlae nain
obrauna zarada.
obrauna zarada,
- Opisuje nain
poreza i doprinosa.
obrauna poreza i
- Obavlja
doprinosa.
blagajnike
- Upoznaje
poslove.
blagajnike
- Obavlja poslove
poslove.
plaanja dospjelih
- Upoznaje postupak
obaveza i naplate
plaanja dospjelih
dospjelih
obaveza i naplate
potraivanja.
dospjelih
potraivanja.
- Podstie razvoj
tanosti,
preciznosti i
urednosti.
- Formira stav o
preuzimanju
odgovornosti.

- V. Vukoti: Preduzetnitvo i biznis, Ekonomski fakultet, Podgorica, 1996.
- J. Manojlovi, S. Ignjatovi: Poslovna i slubena korespondencija za I razred,
Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005.
- D. Bogdanovi, G. Ivanievi: Osnovi ekonomije za I razred, Zavod za udbenike i
- D. Dragii, B. Ili, B. Medojevi, M. Pavlovi: Osnovi ekonomije za II razred,
Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004.
- R. Rajovi: Osnovi prava za I razred, Zavod za udbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2004.
- Publikacija Moj Biznis, Montenegro biznis alijansa, Podgorica, 2004.
- Hauard Potit: Kako zapoeti sopstveni biznis, CID, Podgorica, 1997.
57

- Uionica sa najmanje pet raunara snabdjevenih adekvatnom programskom
opremom;
- fax, telefon, skener, tampa, fotokopir aparat.
- pismene vjebe.
- Diplomirani ekonomista.
Znanja
- Rad u sektorima i
poslovanje privrednog
drutva

Predmet
Znanja
- Predmjer, predraun i
obraun graevinskih
radova
58
1.2.9. BETON
1. Naziv predmeta: BETON
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
33
33
Ukupno
99
99
66
66

- Poznaju osnove prorauna po graninoj nosivosti - stiu znanja o betonu,
armiranom betonu, njegovim svojstvima i primjeni.
- Upoznaju tehnologiju spravljanja betona i svojstva njegovih komponenata.
- Stiu znanja o ulozi armature u betonskom presjeku.
- Znaju pravila ugraivanja svjee betonske mase.
- Poznaju mehanika svojstva betona i armature.
- Stiu znanja o teorijama za proraun armirano betonskih konstrukcija.
- Poznaju proraun ab konstrukcija po teoriji graninih stanja.
- Dimenzioniu presjeke konstruktivnih elemenata: stub, ploe i grede
pravougaonog presjeka.
- Crtaju plan armature za stub plou i gredu pravougaonog presjeka.
- Koriste kompjuterski program za dimenzionisanje i armiranje konstruktivnih
elemenata.
59

Razred: ETVRTI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
- Razlikuje sastavke
- Razvija postupnost
Tehnologija betona
za izradu betonske
- Poznaje
i sistematinost.
mjeavine.
komponentne
- Odreuje vrstu i
materijale za
marku cementa.
beton.
- Razvija tanost i
- Odreuje vrstu
- Poznaje naine
sistematinost u
agregata
spravljanja betona
radu.
upotrebom
i sredstva za
granulometrijske
spravljanje.
- Poznaje nain
krive.
transporta betona i - Rauna potrebnu
sredstva za
koliinu vode..
transport.
- Rauna razmjeru
- Poznaje nain
mijeanja
ugraivanja i
komponenti
sredstva za
betona.
ugraivanje
- Razlikuje sredstva
betona.
za spravljanje
betona.
- Odreuje sredstva
- Poznaje njegu
za spoljanji i
betona.
unutranji
transport.
- Opisuje osnovna
- Shvata postupak
svojstva svjee
njege betona.
betonske
- Razlikuje postupke
mjeavine.
ispitivanja svjee
- Poznaje mehanike
betonske
karakteristike
mjeavine.
betona.
- Poznaje postupak i
ispitivanja ovrslog
sredstva za
betona.
ugraivanje svjee
betonske mase.
- Razvija
odgovornost za
Armatura
samostalni rad.
- Poznaje ulogu i
- Zna najvanije
znaaj armature u
karakteristike
betonskom
elika za
presjeku.
armiranje.
- Poznaje vrste
- Razlikuje vrste
elika za
elika za
armiranje.
armiranje.
- Poznaje mehanika - Shvata radni
- Razvija osjeaj
svojstva elika.
preciznosti i
dijagram elika.
tanosti.
Osnovi graenja u
betonu i armiranom - Crta oblike oplata
betonu
za konstruktivne
60
Preporuke za
izvoenje nastave
- Posjeta fabrici
betona.
za ispitivanje
betona.
- Posjeta
armirakom
pogonu.
Vjeba:
- Crta emu oplate
za jednostavne
betonske
elemente.
sadraji
uenik
- Poznaje vrste skela
i oplata.
- Poznaje osnovne
podatke o
organizaciji
betoniranja.
- Poznaje nain
izvoenja i
redosljed
betoniranja u
konstrukciji.
Proraun elemenata
od nearmiranog
betona
- Upoznaje proraun
temelja samaca.
- Upoznaje proraun
trakastih temalja.
Proracun AB
konstrukcija
- Poznaje osnove
prorauna AB
konstrukcija.
- Poznaje osnove
prorauna prema
graninim
stanjima.
- Zna parcijalne
koeficijente
sigurnosti.
- Poznaje osnove
prorauna prema
graninom stanju
loma.
- Poznaje pravilnik
za beton i armirani
beton87 za
sidrenje armature.
- Poznaje PBAB87 za
nastavljanje
armature.
Proraun aksijalno
napregnutih
elemenata
- Poznaje aksijalno
napregnute
elemente.
- Poznaje proracun
centricno
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
elemente.
- Razlikuje vrste
oplata i skela.
- Uestvuje u
organizuji procesa
betoniranja.
- Razvija tanost I
preciznost.
- Vri
dimenzionisanje I
specifikaciju
materijala temelja
samaca.
- Vri
dimenzionisanje i
specifikaciju
materijala
trakastih temelja.
- Zna osnove
prorauna AB
konstrukcija.
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Dimenzionisanje
temeljne stope od
nearmiranog
betona.
- Razvija
organizacione
sposobnosti.
- Koristi propise za
parcijalne
koeficijente
sigurnosti.
- Razvija tanost i
preciznost.
- Koristi se
pravilnikom za
beton i armirani
beton 87 za
sidrenje i
nastavljanje
armature
- Koristi PBAB87 za
AB ploe sa
glavnom armaturom u jednom
pravcu.
- Dimenzionie
slobodno poloenu
plou, crta plan
- Razvija tanost,
sistematinost
preciznost i
urednost.
- Razvija rutinu,
brzinu i tanost.
Razvija
61
Vjeba:
- Dimenzionisanje
centrino
pritisnutog stuba,
plan, izvod i
specifikacija
armature.
sadraji
uenik
pritisnutih stubova
bez uticaja
izvijanja.
AB elementi
nepregnuti na
savijanje
- Poznaje osnove
proracuna AB
elemenata
napregnutih na
savijanje.
- Poznaje AB grede
pravougaonog
poprenog
presjeka.
- Poznaje AB ploe.
- Poznaje slobodno
poloenu plou.
- Poznaje konzolnu
plou.
- Poznaje plou sa
prepustima.
Proraun nosaa
prema
transferzalnim
silama
- Poznaje proraun
AB greda
pravougaonog
poprenog presjeka
prema
transverzalnim
silama.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
sistematinost i
preciznost u radu.
Formativni ciljevi
uenik
prema liniji
zateuih sila,
izvod i
specifikacija
armature.
- Dimenzionie
konzolnu plou,
crta plan armature
prema liniji
zateuih sila,
izvod i
specifikacija
armature.
- Dimenzionie
plou sa
prepustima, crta
plan armature
prema liniji
zateuih sila,
izvod i
specifikacija
armature.
- Razvija tanost i
preciznost u radu.
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Dimenzionisanje AB
grede
pravougaonog
poprenog presjeka
optereene na
savijanje.
Vjeba:
slobodno poloene
ploe, plan, izvod i
specifikacija
armature.
Vjeba:
konzolne ploe,
plan, izvod i
specifikacija
armature.
Vjeba:
ploe sa jednim
prepustom, plan,
izvod i
specifikacija
armature.
- Rauna napon
smicanja prema
graninoj
transverzalnoj sili.
- Koristi propise o
osiguranju od sila
zatezanja za
granino stanje
nosivosti pri
uticaju graninih
transverzalnjh sila.
- Rauna armaturu
za primanje sila
zatezanja.
- Odreuje poloaj
armature za prijem
kosih sila
zatezanja.
Vjeba:
grede
pravougaonog
poprenog
presjeka, crtanje
dijagrama glavnog
napona zatezanja i
osiguranje nosaa
armaturom.

- M. Marjanov, I. Stojiljkovi: Beton za trei i etvrti razred graevinske kole.
- Pravilnik za beton i armirani beton, 1987.
- Pribor za crtanje i raunanje, grafoskop, raunar sa projektorom.
62

- Usmeno (najmanje jedna u klasifikacionom periodu);
- pismeno dva pismena zadatka;
- pismene vjebe.
- Diplomirani inenjer graevinarstva, konstruktivni smjer.
Predmet
Znanja
Dimenzionisanje
- Statika i otpornost materijala - Vrste nosaa, vrste optereenjai
elemenata na pritisak i
statiki uticaji
savijanje
Crtanje elemenata
- Osnovni graevinski elementi
konstrukcija
(stubovi, grede, ploe)
optereenih na pritisak
i savijanje
Komponente za
- Cement, agregat, voda i aditivi
spravljanje betona
- Osnovna svojstva betona i
Radni dijagram betona i
armature
elika
Crtanje elemenata
- Upotreba kompjuterskih
konstrukcija
graevinarstvu
programa
optereenih na pritisak
i savijanje
Znanja
63
GRAEVINSKI TEHNIAR - SMJER NISKOGRADNJA

1.2.10.1. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE
1. Naziv predmeta: MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
Ukupno
36
36
72
36
36
72

- Upoznavanje mehanikih svojstava tla od kojih neposredno zavisi fundiranje
objekata.
- Sticanje znanja o znaaju, nainima i pravilima za izvoenje temeljnih
konstrukcija graevinskih objekata.
- Upoznavanje osnovnih tipova temelja i materijala za njihovo izvoenje.
- Upoznavanje propisa i pravila za izvoenje temelja.
- Poznavanje elemenata prorauna, koji su neophodni za iscrtavanje izvoakih
detalja.
- Korienje usvojenih znanja iz drugih predmeta.
- Sticanje pravilne predstave o prostoru.
64

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Mehanika tla - opte karakteristike tla
- Razlikuje vrste tla: - Razvija analitinost
- Definie ulogu i
nevezana, vezana i
znaaj mehanike
u radu.
tla organskog
tla.
porijekla.
- Upoznaje vrste i
postanak tla.
- Poznaje faze
materijala u tlu i
fizika svojstva tla: - Razlikuje faze
materijala u tlu.
- granulometrijski
- Razlikuje fizika
sastav;
svojstva tla.
- strukturu tla;
- poroznost i
koeficijent
poroznosti tla;
- vlanost tla;
- zapreminsku i
specifinu teinu
tla;
- zbijenost
- Uoava vanost
tla(Proktorov
poznavanja
ogled);
deformacije tla kao
- kapilarnost u tlu;
posledice dejstva
- Shvata znaaj
- vodopropustljivos
mraza.
tanosti i
t tla;
preciznosti u radu.
- granice
konzistencije tla;
- trenje i koheziju
tla;
- Razlikuje vrste
- stiljivost tla.
uzoraka tla.
- Obrazlae dejstvo
mraza na tlo.
- Upoznaje opte
pojmove o
istranim radovima
i terenskim
ispitivanjima tla.
- Nabraja i definie
vrste uzoraka tla i
nain uzimanja.
- Nabraja metode za
odreivanje
otpornosti tla.
Stabilnost zemljanih kosina
- Shvata znaaj
- Shvata znaaj
- Navodi uzroke
tanosti i
poznavanja uzroka
kretanja tla.
preciznosti u radu.
kretanja tla.
- Poznaje uslove
- Ispituje stabilnost
stabilnosti kosina.
zemljane kosine
- Poznaje metode
65
Preporuke za
izvoenje nastave
- Posjete laboratoriji
za geomehanika
ispitivanja tla.
- Geomehaniki
elaborati.
Grafika vjeba:
- Ispitivanje
stabilnosti
zemljane kosine
analitikom i
sadraji
uenik
ispitivanja
stabilnosti tla.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
analitikom i
grafikom
metodom.
Preporuke za
izvoenje nastave
grafikom
metodom (vedska
metoda momenata
i modifikovana
vedska metoda)
Dozvoljena optereenja tla

- Crta rasprostiranje
- Poznaje
optereenja u tlu i
rasprostiranje
superpoziciju
optereenja u tlu.
pritisaka tla u
- Poznaje
dubini.
superpoziciju
- Oitava iz
pritisaka tla u
geomehanikog
dubini.
elaborata
- Definie dozvoljeno
dozvoljena
optereenje tla.
optereenje za
razliite vrste tla.
Potporni zidovi
- Shvata znaaj
- Nabraja podjelu i
poznavanja uzroka
primjenu potpornih
kretanja tla iza
zidova.
potpornog zida.
- Definie pritiske tla
na potporne
zidove.
- Poznaje uslove
potpornih zidova
stabilnosti
analitikom
potpornih zidova:
metodom.
- u pogledu
preturanja,
- u pogledu klizanja,
- u odnosu na ivina
naprezanja.
Fundiranje graevinskih objekata
- Razlikuje naine
- Nabraja
fundiranja
karakteristike tla
graevinskih
koje utiu na
objekata,
dubinu fundiranja.
- Definie najmanju
dubinu fundiranja.
- Navodi naine
fundiranja:
- Razlikuje oblike
neposredno i
temelja
posredno
neposredno
fundiranje
oslonjenih na tlo,
graevinskih
objekata.
- Poznaje oblike
temelja
- Rauna centrino
neposredno
optereen ab
oslonjene na tlo:
temelj samac i
- temelje samce;
- Geomehaniki
elaborati
- Navikava se na
racionalno i
paljivo izvoenje
zadataka.
Vjeba:
- Ispitivanje
stabilnosti
potpornih zidova
analitikom
metodom.
- Razvija pravilan
odnos prema
ouvanju
materijalnih
dobara,
Geomehaniki
elaborati.
Vjeba:
- Raunanje
centrino
optereenog ab
temelja samca i
crtanje plana
armature.
- Raunanje
centrino
optereene ab
temeljne trake i
crtanje plana
armature.
66
sadraji
uenik
- trakaste temelje;
- ploaste temelje;
- kombinovane
temeljne sisteme.
- Poznaje proraun
temelja samca i
trakastih temelja
- Opisuje posredno
fundiranje
graevinskih
objekata na
ipovima.
- Navodi primjenu
priboja, zagata i
kesona i njihovu
opravdanost kod
izgradnje
graevinskih
objekata.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
crta plan armature.
- Rauna centrino
optereenu ab
temeljnu traku i
crta plan armature.
- Razlikuje naine
posrednog
fundiranje
graevinskih
objekata.
- Skicira priboje i
zagate.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Navikava se na
pridravanje
propisa.

- R. Solarov: Mehanika tla i fundiranje, Zavod za udbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2008.
- pismeni zadaci: po jedan pismeni zadatak u polugoditu;
- pismene vjebe.
- Diplomirani inenjer graevinarstva.
67
68

Znanja
- Potporni zidovi
- Temelji

Predmet
Znanja
- Presjeci geometrijskih
tijela
- Potporni zidovi
- Temelji
- Priboji i zagati
- Zemljane kosine
- Potporni zidovi
- Temelji
materijala
- Potporni zidovi
- Temelji
- Beton
- Neposredno fundiranje
graevinskih objekata
69
- Beton
- elik
- Gvoe
- Vrste optereenja
- Sile u presjeku
- Geometrijske
karakteristike presjeka
- Otpornost materijala
- Primjena betona kao
graevinskog materijala
- Armatura
- Temelji
1.2.11.1. GEODEZIJA
1. Naziv predmeta: GEODEZIJA
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
Ukupno
36
36
72
36
36
72

- Upoznavanje sa poslovima geometra.
- Sticanje potrebnih znanja iz oblasti geodezije.
- Poznavanje metoda mjerenja i instrumenata.
- Ovladavanje formulama za obradu podataka dobijenih mjerenjima.
- Ovladavanje postupcima mjerenja uglovnih i linearnih velicina.
- Osposobljavanje za izradu horizontalne i vertikalne predstave terena.
- Osposobljavanje uenika za samostalnu pripremu podataka za obiljeavanje
objekata na terenu.
- Sticanje sposobnosti za visinsko obiljeavanje taaka.
- Sticanje potrebnih znanja za primjenu geodezije u graevinarstvu.
70

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Predmet i zadatak geodezije
- Podstie na
- Interpretira
- Definise znanja o
snalazljivost i
pojmove o
geodeziji, ime se
samopouzdanje.
geodeziji.
bavi i o njenoj
- Rauna
primjeni u
i spremnost na
razmjeru(rauna
graevinarstvu:
saradnju.
duinu na planu ili
- razmjera i
u prirodi za
razmjernici karte i
odgovarajuu
planovi;
razmjeru) i
- osnova za izvrenje
razmjernike.
premjera;
- Uporeuje i
- geodetske mree,
definie kartu i
vrste i nain
plan.
obiljeavanja.
- Razlikuje
geodetske mree i
uoava emu slue.
- Razlikuje nain
obiljezavanja
pojedinih taaka.
- Podstie
- Izvodi samostalno
Pojam mjere i
preuzimanje
mjerenje duina i
mjerenja
odgovornosti za
zna da iskontrolie
- Poznaje linearna
izvreno.
mjerenja.
mjerenja, princip
mjerenja.
- Poznaje postupke
- Formira podatke za
mjerenja duina
polarno
kao i postupke
obiljeavanje
obrade izmjerenih
taaka.
podataka.
- Formira podatke za
ortogonalno
obiljeavanje
taaka na terenu
Primijenjena
metodom presjeka
geodezija
pravaca.
- Navodi i priprema
- Odredjuje i
podatke i
obiljeava take na
obiljeava take na
terenu polarnom
terenu:
metodom.
- take na terenu;
- Odredjuje i
- uglove na terenu;
obiljeava take na
- polarno take na
terenu
terenu;
i spremnost na
ortogonalnom
- ortogonalno take
saradnju.
metodom.
na terenu.
- Odredjuje i
- Obiljeava pravce
obiljeava take na
osovine kad se
terenu metodom
krajnje take
presjeka pravaca.
dogledaju.
71
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjebe:
- Prikazati plan i
kartu i na njima
definisati pojam
razmjere.
- Prikazati skice
geodetskih mrea i
na osnovu njih
predstavti ih po
znaaju i namjeni.
Vjebe:
- Prikazati
elektronski
daljinomjer i na
njemu objasniti
princip rada.
- Osvrnuti se na
klasian nain
mjerenja duine
pantljikom.
Vjebe:
- Na dijelu plana
izvriti pripremu
podataka za
prenoenje taaka
polarno,
ortogonalno ili
presijecanjem
pravaca.
sadraji
uenik
- Obiljezava
elemente krune
krivine.
- Poznaje uglovna
mjerenja.
- Poznaje rukovanje
i korienje
instrumenta
djelove viziranje.
- Utemeljuje znanja
o centrisanju
instrumenta.
- Poznaje metode
mjerenja
horizontalnih
uglova(prosta i
girusna metoda).
- Poznaje obradu
podataka T.0.1,
jedinice za uglove,
pretvaranje iz
jedne podjele u
drugu i obrnuto.
Raunanje koordinata
- Poznaje
koordinatni sistem.
- Upoznaje formule
raunanja
direkcionog ugla i
duina iz
koordinata
poligonskih taaka.
- Upoznaje formule
za raunanje
koordinata
poligonskih taaka.
- Poznaje postupke
pronalaenja
belega.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Obiljeava pravac
osovine kada se
krajnje take ne
dogledaju.
- Odreuje i
obiljeava osnovne
elemente krune
krivine.
- Rukuje
instrumentomteodolitom(totalna
stanica), razlikuje
njegove djelove i
upotrebljava ih.
- Ocjenjuje uslove
instrumenta.
- Izvodi samostalno
postupak mjerenja
uglova.
- Analizira i
obradjuje podatke
mjerenja.
- Vri kontrolu i
korekciju mjerenja
i raunanja.
- Podstie na
snalazljivost i
samopouzdanje.
Preporuke za
izvoenje nastave
Na terenu u manjim
grupama izvrsiti:
- obiljeavanje
pravca osovine,
- izvriti
obiljezavanje
krivine.
- Prikazati
centrisanje
instrumenta.
poligonskih taaka
- Razvija smisao za
- Odredjuje
preciznost i
koordinatni sistem i
sistematinost u
koordinate.
radu.
- Odredjuje
elemente
poligonskog vlaka
indirektnim putem.
- Rauna direkcioni
ugao i duzine iz
koordinata.
- Rauna koordinate
poligonskih taaka
u vlaku.
72
- Na ravanskom i
prostornom modelu
definisati
koordinatni sistem.
- Na primjerima
objasniti primjenu
teorema za
odreivanje
elemenata
poligonskog vlaka.
sadraji
uenik
Snimanje terena
- Objanjava metode
snimanja
(ortogonalna
metoda snimanja,
polarna metoda
snimanja).
Formativni ciljevi
uenik
- Analizira sta se
snima.
- Pravi izabor taaka
za snimanje.
- Skicira detalje.
- Pravi izabor
detaljnih taaka
koje treba snimiti.
- Odredjuje
zavretak ili prekid
snimanja.
- Kontrolie
mjerenja.
- Rukuje
tahimetrom.
- Rauna duine i
visinske razlike po
formulama.
- Rauna koordinate
detaljnih taaka po
formulama.
Nivelman i izrada situacionih planova
- Upoznaje pojmove - Razlikuje
nivelmansku
o vrstama
mreu.
nivelmana i
- Provjerava pribor
njihovoj primjeni:
za mjerenje
- pojam, cilj i
visinskih razlika.
znacaj nivelmana;
- podjela nivelmana; - Primjenjuje
postupke mjerenja.
- pojam visine i
visinske razlike;
- Rauna kote
- pribor za nivelanje;
taaka.
- Poznaje rukovanje
i koricenje
- Rukuje
instrumenta.
instrumentom.
- Ispitivanje nivelira
- Analizira uslove
i rektifikacija.
instrumenta.
- Geometrijski
nivelman i podjela
- Razlikuje detaljni i
metode nivelanja.
generalni nivelman
- Definie
i rukuje njima.
nivelmanske strane
vlaka i mree i
- Rauna visine
- nivelmanski reper.
repera detaljnih
- Objanjava
taaka.
raunanje visina
- Upotrebljava
repera i detaljnih
topografski i
taaka.
kartografski klju.
- Poznaje
topografske znake i - Crta plan na
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
- Navikava se na red
i urednost.
- Zadati uenicima
da samostalno
skiciraju zgradu u
kojoj ive.
- Upoznati uenike
sa nainom
obiljeavanja
pravog ugla.
- Prikazati detaljnu
skicu.
- Pokazati letvu i
objasniti uenicima
kako se ita
podjela.
- Shvata znaaj
tanosti i
preciznosti u radu.
- Pokazati repere.
- Uraditi primjer
obrade podataka
zapisnika sa
terena.
- Na osnovu jedne
detaljne skice i
terenskih podataka
u odgovarajucoj
razmjeri iskartirati
plan.
- Na planu primjeniti
topografske znake.
73
sadraji
uenik
njihovu primjenu.
- Opisuje
konstrukciju plana.
- Objanjava nain
interpolacije
izohipsa.
Topografske podjele i
- Definise sve
podatke za
koriscenje karata i
geodetskih
planova, kao
osnove za studije i
projektovanje
objekata.
- Definise promjenu
dimenzije hartije plana ili karte sa ili
bez decimalne
mreze.
- Objasnjava graficki
nacin odredjivanja
koordinata tacaka
na planu ili karti.
- Objanjava graficki
nain odreivanja
kota taaka na
planu ili karti.
- Objasnjava grafiki
nacin odreivanja
uglova na planu ili
karti.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
osnovu terenskih
podataka.
- Formira prikaz
terena u visinskom
smislu na
planovima.
njihova primjena u gradjevinarstvu
- Razvija logiko
- Koristi kartu ili
razmiljanje.
geodetski plan kao
osnovu za
projektovanje
objekata.
- -Odreuje
deformaciju plana
ili karte.
- Grafiki odreuje
koordinate taaka
na planu ili karti.
- Graficki odreuje
kote taaka na
planu ili karti.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Na razliitim
primjerima
uvjebati
konstrukciju
izohipsa.
Vjebe:
- Na planu razmjere
R 1: 1000 treba
grafiki da odredi
koordinate, kote,
duinu i ugao.

- S. Konti, K. Vraari: Geodezija za graevinsku, umarsku i hidrometeoroloku
kolu, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2001.
- K. Mihajlovi, K. Vraari: Geodezija I, Zavod za udbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2004.
- Opremljen geodetski kabinet sa svim potrebnim priborom i instrumentima,
opremljena raunarska sala.
- pismene vjebe.
74

- Diplomirani inenjer geodezije;
- diplomirani inenjer gradjevinarstva.
Znanja
- Zemljani radovi
- Tehnika obrada grafikih
priloga
- Trasiranje saobraajnica
- Premjeravanje puta

Predmet
Znanja
- Obraun zemljanih masa
- Tehniko crtanje
- Saobraajnice
konstrukcije
75
- Razumije i koristi tehnike

priloge
- Trasa puta
- Trasa puta
1.2.12.1. SAOBRAAJNICE
1. Naziv predmeta: SAOBRACAJNICE
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
108
66
174
Ukupno
180
132
312
72
66
132

- Upoznavanje metoda izvoenja donjeg stroja saobraajnica uz primjenu
savremene mehanizacije.
- Shvata znaaj mjera i vrste zatite zemljanog trupa saobraajnice.
- Sticanje znanja o nainima odravanja donjeg stroja saobraajnica i postupaka za
sanaciju otecenih objekata.
- Sticanje znanja o izboru vrste kolovozne konstrukcije u zavisnosti od odreenih
parametara.
- Sticanje znanja o nanima izvodjenja kolovoznih konstrukcija.
- Osposobljavanje za samostalnu analiticku obradu podataka i grafiko prikazivanje
elemenata saobraajnice.
- Stice svijest o znacaju preciznog, kvalitetnog i ekonomicnog izvodjenja radova po
projektnim crtezima.
- Stice svijest o upotrebi nauenih oblasti i njihovoj primjeni na konkretnim
stvarima.
- Primjenjivanje mjera zatite na radu pri graenju puteva i zeljenickih pruga.
- Sticanje navike za adekvatnom zastitom saobracajnica i objekata pored njih.
- Sticanje radne navike i radne discipline.
- Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju poslova.
- Razvijanje kritikog odnosa prema svom i tudjem radu u okviru radnog procesa.
- Razvijanje tolerancije, uvaavanja i sluanja drugih miljenja.
- Povezivanje i primjenjivanje znanja iz drugih predmeta.
76

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Uvod
- Razlikuje elemente - Razvija pozitivan
- Zna cilj i zadatak
stav prema novim
saobracajnice.
predmeta.
saznanjima.
- Razlikuje vrstu
- Poznaje vrste
saobraajnice.
saobraajnica
(putevi,
zeljeznice).
Geotehnicki radovidonji stroj
saobracajnice
- Zna elemente
saobracajnice.
- Zna donji stroj
puta- elementi.
- Zna donji stroj
zeljezniceelementi.
Klasifikacija tla
- Zna geotehnicki
kriterijum:
- prema standardu
za zemljane
radove za potrebe
saobracajnica;
- prema propisima za
zemljane radove u
gradjevinarstvu.
- Zna tehnoloski
kriterijum.
- Klasifikacija na
osnovu otpora pri
kopanju.
Projektovanje i
izgradnja kosina,
usjeka i nasipa
- Definie nagibe
kosina.
- Objanjava
stabilnost kosina.
- Opisuje
projektovanje
kosina zavisno od
materijala.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Analizira elemente
donjeg stroja puta
i eljeznike
pruge.
- Skicira elemente
donjeg stroja.
- Vri klasifikaciju
tla prema
usvojenim
standardima i
propisima.
- Formira stav o
vanosti propisa i
njihovoj primjeni.
Vjezba:
- Crta oblike
zemljanog trupa
saobraajnice u
odgovarajuoj
razmjeri.
- Identifikuje
stabilnost kosina u
zavisnosti od vrste
tla:
- kohezivno tlo,
- stjenovito i
kamenito tlo.
- Uporeuje zatitne
i potporne
konstrukcije
geotehnikih
objekata.
- Razlikuje
odvodnjavanje
povrinske i
podzemne vode.
sistematinost.
Vjezba:
- Crta nagibe kosina
usjeka i nasipa u
odgovarajuoj
razmjeri.
- Podstie logino
zakljuivanje.
77
sadraji
uenik
Zastitne i potporne
konstrukcije
prethodnih objekata
- Poznaje
odvodnjavanje
povrinske i
dreniranje
podzemne vode,
bioloku i
mehaniku zatitu
kosina.
Pripremni radovi na
uredjenju gradilista
- Obrazlae kako se
vri obiljeavanje
trase, objekata i
njihovo
profilisanje.
- Objanjava
raunsko
odreivanje noice
nasipa i gornje
ivice usjeka.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Uporeuje bioloku
i mehaniku zatitu
kosina.
- Skicira bioloku i
mehaniku zatitu
kosina.
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjezba:
- Crta zatite kosina
u odgovarajuoj
razmjeri.
Vjezba:
- Rauna i crta
obiljeavanje
kosina usjeka i
nasipa na
nagnutom terenu u
odgovarajuoj
razmjeri.
- Odreuje osovinu
trase puta i vri
profilisanje na
osnovu:
- visine nasipa,
dubine usjeka;
- irine planuma;
- podataka o
udaljenosti ivica
noica nasipa od
osovine.
- Razumije odnose
tehnike i prirode.
- Raunski odreuje
noice nasipa i
gornje ivice usjeka.
- Razlikuje metode
izrade usjeka:
- iskop u uzdunim
slojevima;
Metode izrade usjeka - iskop sa ela u
punom profilu;
i nasipa
- Opisuje standardne - iskop sa ela sa
podunim
metode izrade
prosjekom;
nasipa i usjeka.
- Zna metode Izrade - iskop sa ela po
terasama;
usjeka u
- iskop sa strane.
stjenovitom
- Odreuje metode
materijalu
izrade nasipa i
tehnikom
usjeka na osnovu:
miniranja.
- Zna metode izrade - vrste i sastava tla;
- prisustva vode;
nasipa na slabo
- konfiguracije
nosivom tlu.
terena;
- dubine i duine
usjeka;
- transportne duine
materijala;
- mogunosti iskopa
sa vie napadnih
taaka.
Postupci terenske i
Vri komparaciju
laboratorijske
Vjezba:
- Crtanje - Metoda
izgradnje usjeka i
nasipa u
odgovarajuoj
razmjeri.
- Formira stav o
vanosti propisa i
njihovoj primjeni.
78
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
dobijenih terenskih
kontrole
rezultata sa
- Zna postupke
usvojenim
ispitivanja
standardima za
tla(zbijenosti,
odreenu poziciju
vlaznosti,
radova.
deformabilnosti,
nosivosti, ravnosti
izradjenog sloja).
- Zna kriterijume
ocjene kvaliteta.
- Analizira osnove za
Projektovanje
projektovanje.
puteva i eljeznica
- Uporeuje
dobijene rezultate
Osnove za
sa standardima.
projektovanje
- Razlikuje raunsku
- Zna klasifikaciju
i projektnu brzinu.
puteva, gradskih
- Uporeuje slobodni
saobracajnica i
i saobraajni profil
zeljeznickih pruga.
na putu, mostu i
- Opisuje
tunelu.
saobraajno
optereenje.
- Zna propusnu mo.
- Zna nivo usluge
puta.
- Zna mjerodavne
brzine u
poprenog profila
projektovanju i
puteva i
osnove kretanja
eljeznike pruge:
vozila.
- vozne trake,
- Poznaje
- zaustavne trake i
saobraajni,
linije,
slobodni profil i
- bankine,
tovarni profil.
- rigole,
Poprecni profili
- berma,
- Poznaje popreni
- razdjelne trake.
profili vangradskog - Odreuje
dvotranog puta,
dimenzije
auto puta i
poprenog profila
gradskih
na osnovu:
saobraajnica
- ranga puta;
- Zna standardni
- mjerodavne brzine;
geometrijski
- konfiguracije
popreni profil
terena;
- mjerodavnog
vozila.
situacionog plana.
- Rauna:
- minimalnu duinu
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
i samostalnost u
radu.
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjezba:
Crta:
- Poprecni profil
puta.
- Poprecni profil
pruge u
odgovarajuoj
razmjeri.
Vjezba:
- Crta - Putna krivina
sa prelaznom
krivinom u
odgovarajuoj
razmjeri.
- Razvija spremnost
i sposobnost na
saradnju.
u radu.
79
sadraji
uenik
Elementi
situacionog plana
Nabraja elemente
situacionog plana:
- pravce, kruzne
krivine, prelazne
krivine;
- proirenje
kolovozapreglednost puta;
- nadvienje
kolosjeka.
Elementi
poduznog profila
- Definie i
objanjava:
- poduni nagib
puta;
- nagibi i prelomi
nivelete;
- vertikalne krivine;
- poduni profil.
Vitoperenje
kolovoza
- Poprecni nagib
kolovoza.
- Seme vitoperenja.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
pravca;
- minimalni
poluprenik krune
krivine;
- minimalni
perametar
klotoide;
- tangentu,
bisektrisu i kruni
luk.
- Razumije znaaj
timskog rada.
podunog profila.
- Rauna poduni
nagib puta.
- Analizira niveletu i
rauna vertikalne
krivine.
- Razlikuje konkavnu
i konveksnu
krivinu.
- Skicira pojedine
djelove podunog
profila:
- nagib nivelete;
- kote terena i
nivelete;
- stacionae;
- zakrivljenost trase;
- popreni nagib
kolovoza;
- vitoperenje
kolovoza.
80
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjezba:
- Crta- Poduni profil
puta u
R=1/5000/500.
Razred: ETVRTI
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
Trasiranje (puteva i zeljeznice)
- Analizira proces
Objanjava:
projektovanja I
- princip trasiranja;
principa izvoenja
- korak i nultu liniju;
trase.
- projektnu osovinu.
- Uporeuje karakter
- Zna analiticku
trase u odnosu na
obradu trase.
reljef terena.
- Zna kako se vri
- Odreuje tehniku
obracun zemljanih
trasiranja i
masa.
oblikovanja trase.
- Nabraja projektnu
dokumentaciju.
Gornji stroj puta
gornjeg stroja:
Definie i opisuje:
- donju podlogu;
- elemente gornjeg
- gornju podlogu;
stroja: kolovoznu
podlogu i kolovozni - kolovozni zastor.
- Razlikuje faktore
zastor;
izbora i
- strukturu
projektovanja
kolovoznih
kolovoznih
konstrukcija;
konstrukcija:
- navodi podjelu
- saobraajno
kolovoznih
ptereenje;
konstrukcija.
- Zna faktore izbora i - nosivost donjeg
stroja;
projektovanja
- kvalitet ugraenih
kolovoznih
materijala;
konstrukcija.
- klimatski i
hidroloki uslovi.
Kolovozne podloge
- Nabraja standardne
tipove donjih i
gornjih podloga,
- Opisuje kolovozne
podloge.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
- Razlikuje
standardne tipove
donjih podloga:
-ljunane podloge;
-tucanike podloge
po sistemu:
makadama i
mineral betona.
- Mehaniki
stabilizovani nosei
slojevi.
- Razlikuje
standardne tipove
gornjih podloga:
- cementnu
stabilizaciju;
- bitumenizirani
nosei sloj-BNS;
- cementno betonska
- Razumije znaaj
timskog rada.
- Godinji grafiki
rad:
- Projekat
dvotranog puta na
topografskoj
podlozi R=1/5000.
za saradnju.
Vjezba:
- Crta nosee slojeve
kolovoznih
konstrukcija u
odgovarajuoj
razmjeri.
ocjenjivanja i
vrednovanja
sopstvenog rada,
81
Preporuke za
izvoenje nastave
sadraji
uenik
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
Preporuke za
izvoenje nastave
uenik
podloga.
- Analizira ulogu
donjih i gornjih
podloga.
Uredjaji i postrojenja za elektrifikaciju i signalno-sigurnosni uredjaji
- Shvata znaaj
- Analizira sisteme
- Zna sisteme
postizanja
elektrine vueelektricne vuce za
odgovarajueg
kontaktna mrea.
kontaktnu mrezu.
kvaliteta uraenog
- Razlikuje siginalno- Zna signalnoposla.
siguronosna
sigurnosna
postrojenja:
postrojenja.
- stanina,
- pruna,
- ureaje za
daljinsko
upravljanje,
- automatske
ureaje.
Vjeba:
- Razvija tehniku
- Uporeuje tipove
Fleksibilne
- Crta postrojenje za
kulturu.
fleksibilnih
kolovozne
kolovoznih
konstrukcije(asfaltn
proizvodnju
konstrukcija.
i kolovozi)
asfaltne mjeavine
- Poznaje
i asfalt betona po
proizvodnje
konstruktivne
toplom i hladnom
fleksibilnih
osnove, mineralne
postupku.
kolovoznih
materijale, veziva.
konstrukcija.
- Opisuje tipove,
- Posjeta asfaltnoj
sastav, proizvodnju - Uporeuje tipove
bazi.
krutih kolovoznih
i ugradnju asfalt
konstrukcija.
betona, livenog
- Vri komparaciju sa
betona i asfaltnog
analizom
makadama.
fleksibilnih i krutih
kolovoznih
Krute kolovozne
konstrukcija.
konstrukcije
(cementno-betonski - Razlikuje spojnice
Vjezba:
u odnosu na
kolovozi)
- Crta spojnice u
osovinu puta na:
- Zna konstruktivne
cementno- Razvija svijest o
- podune i
osnove, sastav i
betonskom
potrebi kvalitetnog
- poprene.
kvalitet betona,
kolovozu.
rada.
- Vri podjelu
tehnoloske
podunih i
postupke
poprenih spojnica
proizvodnje i
prema konstrukciji
ugradnje betona.
na:
- Zna spojnice u
- dilatacionecementnoprostorne,
betonskom
- prividne i
kolovozu.
- pritisnute.
- Analizira
klasifikaciju
82
sadraji
uenik
Gradske
saobraajnice
- Nabraja gradske
saobraajne
sisteme.
- Definie raskrsnice.
- Opisuje
parkiralita.
- Zna osnovne
karakteristike
komunalnih
sistema.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
gradskih
saobraajnih
sistema:
individualni,
kolektivni.
Uporeuje
povrinske i
denivelisane
raskrsnice.
Razlikuje podruja
izliva i uliva kod
denivelisanih
raskrsnica.
Analizira potrebu
za parkiranjem
vozila-mirujui
saobraaj.
Razlikuje projektne
standarde za
parkiralita.
Uporeuje
povrinska
parkiralita i
parking garae.
Analizira osnovne
karakteristike
komunalnih
sistema:
vodovod,
elektro-energetska
mrea,
telekomunikacije,
gasovodi,
toplovodi,
kanalizacija.
- Razvija svijest o
potrebi kvalitetnog
rada.
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Crta raskrsnicu.
- Crta parking u
odreenoj
razmjeri.
Vjezba:
- Crta oivienje
kolovoza u
odgovarajuoj
razmjeri
Primjena
prefabrikovanih
elemenata
- Zna kolovoze od
montaznih
elemenata.
- Zna oivicenje
kolovoza gradskih i
vangradskih
saobracajnica.
- Razlikuje tipske
prefabrikovane
elemente za:
- poploavanje,
- oivienje kolovoza.
83
sadraji
uenik
Standardna
ispitivanja u toku
gradjenja
- Poznaje ispitivanje
kolovoznih
podloga, asfaltnih
i cementnobetonskih
kolovoza.
Odvodnjavanje
kolovoza
- Zna odvodnjavanje
vangradskih puteva
i gradskih
saobracajnica.
Odravanje
kolovoznih
konstrukcija i
zeljeznickih pruga
- Zna pojam
odravanja.
- Zna vrste
oteenja.
- Poznaje postupke
kontrole stanja
kolosjeka.
- Opisuje redovno
odrzavanje
kolosjeka, sradnje i
glavne (remont)
opravke
eljeznikih pruga.
- Opisuje opravke
cementnobetonskih i
asfaltnih kolovoza.
Konstrukcija
gornjeg stroja kod
zeljeznickih pruga
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
- Navikava se na
odgovornost u
radu.
Formativni ciljevi
uenik
- Razlikuje tipska
rijeenja sistema
odvodnjavanja.
- Analizira tipske
poloaje slivnika
kod gradskih
saobraajnica:
- horizontalni u
kolovoznoj ravni,
- vertikalni u
ivinjaku i
- kombinovani.
- Uporeuje
odvodnjavanje
gradskih i
vangradskih
puteva.
- Razlikuje
odravanje
gradskih i
vangradskih puteva
i eljeznikih pruga
(gornjeg i donjeg
stroja).
- Uporeuje
oteenja i opravke
- Navikava se na
kod fleksibilnih i
samostalni rad i
krutih kolovoznih
rad u grupi.
konstrukcija.
- Poznaje kontrolu
stanja pruge:
- ispitivanje
geometrije
kolosjeka,
- ispitivanje
naprslina u inama,
- ispitivanje
naboranosti ina.
- Razlikuje i
uporeuje:
- redovno odravanje
pruge;
- srednje opravke
pruge;
- glavna
(remont)opravka
pruge.
kolosjeka.
84
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Crta odvodnjavanje
kolovoza.
- Vjeba:
- Crta ine, pragove,
kolosjeni pribor u
odgovarajuoj
razmjeri.
sadraji
uenik
- Zna elemente
kolosjeka.
- pragovi ine i
kolosjecni pribor;
- zastor;
- dugi sinski trak
DST;
- Vrste kolosjeka:
- skretnice,
prenosnice,
okretnice,
matinjaci i
ukrtaji.
Uredjaji i
postrojenja za
elektrifikaciju i
signalno-sigurnosni
uredjaji
- Zna sisteme
elektrine vue za
kontaktnu mreu.
- Zna signalnosigurnosna
postrojenja.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Uporeuje
primjenu klasinih
ina i dugog inskog
traka.
- Proracunava sine.
- Skicira kolosjecni
pribor-pricvrsni i
spojni.
- Proraunava
pragove.
- Skicira veze
kolosjeka:
- okretnice,
- prenosnice,
- skretnice,
- ukrtaje i
- matinjake.
- Analizira veze
kolosjeka.
- Analizira sisteme
elektrine vuekontaktna mrea.
- Razlikuje signalnosiguronosna
postrojenja:
- stanina,
- pruna,
- ureaje za
daljinsko
upravljanje,
- automatske
ureaje.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Stie sigurnost i
samopouzdanje u
radu.
- Vjeba:
- Crta skretnice i
matinjake u
odgovarajuoj
razmjeri.
- Razvija tehniku
kulturu.
- Prikazivanje sa CD
ureaja i
postrojenja za
elektrifikaciju i
signalnosigurnosnih
ureaja.

- V. Anus, J. Katani: Putevi, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd,
1997.
- Tehniar-graevinski prirunik 6, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1989.
- I. Gaci: Zeljeznike pruge, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd
1990.
- T. Milojkovi: Zeljeznice, ZZUiNS, Beograd, 1990.
- Prof. dr Z. Joksi: Kolovozne konstrukcije puteva, projektovanje, graenje i
odravanje, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1990.
- M. Maletin: Gradske saobraajnice, Graevinski fakultet, Beograd, 1992.
- Pribor za crtanje, raunar sa projektorom, fotografije.
- Usmeni odgovori (najmanje jedna u klasifikacionom periodu);
- pismeni zadaci - po dva u svakoj godini;
- grafike vjezbe.
85

- Pozitivna ocjena na kraju godine;
- pozitivna ocjena grafikih vjebi.
- Diplomirani inzenjer gradjevinarstva smjer saobraajni.
Znanja
priloga
- Vrste materijala
- Klasifikacija tla
- Predmjer i predraun
- Premjeravanje terena

Predmet
Znanja
- Tehnicko crtanje
crtee
- Gradjevinski materijali
- Izbor materijala prema
- Geomehanicka ispitivanja
- konstrukciji i namjeni
- Metode graenja u tlu
- Organizacija gradjenja
- Koliine, norme i cijene
- Geodezija
- Trasa saobraajnice
86
1.2.13.1. ORGANIZACIJA GRAENJA

1. Naziv predmeta: ORGANIZACIJA GRAENJA
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
36
33
69
36
33
69
Ukupno
72
66
138

- Koordiniranje, usmjeravanje, planiranje i kontrola aktivnosti organizovanih
grupa ljudi radi ostvarenja odredjenih ciljeva u gradjevinarstvu.
- Upoznavanje menadmenta kao modernog naina vjetine upravljanja.
- Osposobljavanje za analizu izvrenih aktivnosti, pravilnu upotrebu tehnike
dokumentacije.
- Osposobljavanje za voenje i itanje graevinske dokumentacije.
- Izraivanje eme organizacije gradilita za sve objekte visokogradnje.
- Upoznavanje graevinske mehanizacije i njene primjene u zavisnosti od vrste
rada.
- Upoznavanje dinamike izvoenja radova i itanje dinamikih planova.
- Korienje normativa i standarda pri izradi predmjera i predrauna i
upotrebljavanje kompjuterske tehnike u tu svrhu.
- Upoznavanje i korienje mjera zatite na radu i principa zatite prirodne
sredine.
87
4. Sadraj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Graevinska djelatnost
- Razlikuje
- Upoznaje
za organizaciju.
graevinske
organizacione
djelatnosti:
sisteme i pojam
projektantske,
graevinarske
istraivake,
djelatnosti i ulogu
institucije,
menadmenta.
operativne,
nadzor.
Investiciono tehnika dokumentacija
- Upoznaje postupak - Razlikuje projektnu - Razvija
odgovornost i
dokumentaciju:
izrade tehnike
obavezu
- projektni
dokumentacije.
potovanja
zadatak,
zakonskih propisa.
- idejni projekat,
- glavni projekat,
- izvoaki
projekat,
- projekat
izvedenog stanja.
- Upoznaje odredbe
Zakona o izgradnji. - Shvata osnovne
odredbe iz Zakona
o izgradnji
objekata
visokogradnje.
Struktura graevinske proizvodnje
- Razlikuje razliite
- Objanjava
radne operacije u
proizvodne
sklopu proizvodnog
procese.
procesa.
- Zna pravila o
- Navodi podjelu
dobroj organizaciji
rada, faze rada i
radnog mjesta.
radno mjesto.
Faze izvoenja graevinskog objekta
- Shvata znaaj
- Razlikuje vrste
- Nabraja vrste
poznavanja zakona
gradilita prema:
gradilita i uslove
i propisa.
broju objekata,
njegovog
spratnosti, povrini
osnivanja.
koju zauzima.
- Razvija marljivost i
- Razlikuje svu
preciznost.
potrebnu
dokumentaciju za
- Razvija
formiranje
sistematinost i
gradilita.
- Objanjava emu
preciznost u radu.
- ita emu
organizacije
organizacije
gradilita.
gradilita.
- Shvata vanost
- Razlikuje simbole
dobre organizacije
na emi.
- Navodi sastav
88
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Pregled
investiciono
tehnike
dokumentacije.
Vjeba:
- Organizacija
radnog mjesta za
odreenu radnu
operaciju.
Vjeba:
- Izrada eme
organizacije
gradilita za mali i
veliki objekat.
Vjeba:
- Crtanje objekata
privrednog
gradilita.
sadraji
uenik
osoblja na
gradilitu.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
rada na gradilitu.
Formativni ciljevi
uenik
- Razlikuje tehniku
slubu i
administrativnomaterijalnu slubu.
- Opisuje pripremne
- Razlikuje
radove na
pripremne radove
gradilitu.
po redu.
- Zna elemente
privrednog
gradilita.
- Zna pripremu
- Razvija
- Poznaje gradilinu
materijala.
odgovornost u
dokumentaciju.
- Sastavlja
radu.
graevinski
dnevnik,
gradjevinsku
knjigu..
- Objanjava proces
- Sastavlja
izvoenja radova
privremene,
na gradilitu.
obraunske i
okonanu situaciju.
- ita izvoaki
projekat.
- Razrauje detalje
iz projekta.
- Koordinira
- Objanjava
izvoenje radova.
primopredaju
- Evidentira
radova prema
prisustvo radnika
vaeim zakonima
na gradilitu.
u graevinarstvu.
- Sraunava uinak
rada radnika.
- Razlikuje vrste
nadzora.
- Priprema sve
podatke za tehniki
prijem objekta.
- Prati i obezbeuje
neophodne dokaze
o kvalitetu
materijala koji se
ugrauje.
Normativi i standardi rada u graevinarstvu
- Razvija
- Poznaje normative - ita normative i
sistematinost i
i standarde za
standarde.
preciznost u radu.
radove u
- Razvrstava norme
graevinarstvu,
prema materijalu,
radnoj snazi,
vremenu.
89
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Upisivanje
podataka u
gradilinu
dokumentaciju.
Vjebe:
- Razrada pojedinih
detalja iz projekta.
- Popunjavanje liste
evidencije radnika.
Vjeba:
- Posjeta gradilitu i
upoznavanje sa
nadzorima svih
vrsta.
Vjebe:
- itanje
graevinskih normi
graevinskih
radova pomou
literature.
- itanje
graevinskih normi
sadraji
uenik
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
u kompjuterskoj
obradi.
Predmjer, predraun i obraun graevinskih radova

- Pie opis
- Objanjava opise
sistematinost.
graevinskih i
graevinskih,
zanatskih radova.
zanatskih,
- Sistematizuje
instalaterskih i
radove prema
montanih radova.
srodnosti.
- Povezuje radove
- Objanjava
prema tehnologiji
predmjer radova.
izvoenja.
- Objanjava
predraun radova.
- Rauna potrebne
- Objanjava
koliine radova
obraun radova.
- Razvija
prema pozicijama
odgovornost u
iz glavnog
radu.
projekta.
- Sraunava
jedinine cijene
prema vrsti rada.
- Analizira kretanje
cijena na tritu.
- Sraunava
vrijednost radova
prema premjeru i
predraunu.
Vjeba:
- Izrada opisa
graevinskih
radova za zadati
objekat
visokogradnje.
Vjeba:
- Proraun koliina
radova za zadati
objekat.
Vjeba:
- Izrada analiza
cijena prema
pozicijama radova
iz zadatog
predmjera.
Vjeba:
- Obraun kotanja
objekta po vrstama
radova kao i
kotanje
cjelokupnog
objekta.
Posjeta gradilitu.
Zatita na radu
- Upoznaje propise i
mjere zatite na
radu.
- Usvaja osnovna
znanja o glavnim
opasnostima na
radu, pravila i
nain zatite od
njih.
- Koristi mjere line
zatite na radu.
- Koristi mjere
zatite ivotne
sredine.
Godinji elaborat:
- Izrada elaborata za
manji objekat.
90
Razred: ETVRTI
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
Graevinska mehanizacija
- Razlikuje
- Upoznaje vrste
graevinske maine
graevinskih
maina, njihove
po grupama:
karakteristike i
- prema
upotrebu
konstruktivnom
sastavu;
- prema nainu
izvravanja
radnih procesa;
- prema vrstama
graevinskih
- Poznaje nain
radova.
obrauna
- Proraunava uinak
uinka za svaku
maina za sledee
vrstu maina.
vrste radova:
- za iskop i utovar
zemlje,
- za prenos i
dizanje,
- za transport i
vuu,
- za sabijanje tla,
- za proizvodnju
graevinskih
materijala.
- ita faktore
korekcije date
- Objanjava analizu
tabelarno kao i
kalkulacije cijena
druge podatke
za graevinsku
potrebne za
mehanizaciju.
proraun uinka
date tabelom.
- Proraunava
kotanje efektivnog
asa rada maine.
- Upotrebljava
elemente
kalkulacije.
Analiza tehnolokog procesa
- Crta i ita kartu
- Opisuje metodu
procesa i dijagram
izrade karte
toka za odreene
procesa i dijagrama
vrste radova.
toka.
- Prepoznaje vodeu
mainu koja
realizuje
tehnoloki proces.
- Izabira maine u
- Objanjava izbor
iri izbor.
mehanizacije
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
- Shvata znaaj
dobre
- organizacije
preduzea.
- Posjeta
graevinskom
preduzeu-sektor
mehanizacija.
za organizaciju
posla.
Posjeta gradilitu.
Vjeba:
- Proraun
praktinog uinka
maina za
odreene vrste
radova.
- Razvija tanost i
preciznost.
Vjeba:
- Proraun
efektivnog asa
rada maine.
- Razvija tanost,
preciznost,
sistematinost.
91
Vjeba:
- Crtanje karte
procesa za
odreene pozicije
radova.
Vjeba:
- Crta dijagram toka
za odreene
pozicije radova.
Vjeba:
sadraji
uenik
prema radnim
operacijama.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Izabira maine u
ui izbor na osnovu
najpovoljnijeg
maino sastava
prema njihovim
uincima.
Preporuke za
izvoenje nastave
- iri izbor maina
prema zadatim
radnim
operacijama.
Vjeba:
- Vri ui izbor
maina prema
ekonomskoj
analizi.
Planiranje proizvodnje
- Dijeli planove na
- Navodi podjelu
statike i
planova.
dinamike.
- Proraunava
- Obrazlae ulogu
potrebe u radnoj
planiranja radnih
snazi, materijalu
aktivnosti, izbor
pomou statikih
tehnologije
planova.
graenja i odabira
- Proraunava
resursa za njihovu
vrijeme trajanja
realizaciju putem
radova.
statikih planova.
- Utvruje broj i
sastav radne
- Objanjava
brigade.
dinamike planove.
- Sastavlja spisak
- Obrazlae tehniku
aktivnosti koje
mrenog
predstavljaju radne
planiranja.
cjeline.
- Objanjava analizu
- Uoava prethodnu,
mrenog plana,
naredne i uporedne
vremena,
aktivnosti.
korienje resursa i
- Crta mreni
optimizaciju.
dijagram.
- Sraunava vrijeme
- Poznaje izradu
gantograma.
trajanja aktivnosti.
- Crta kritini put.
- Poznaje izradu
- Terminira mreni
histograma.
dijagram.
- Crta gantogram i
- Poznaje izradu
planira
dinamikih
angaovanje radne
planova.
snage.
- Crta histogram i
odreuje optimalan
broj radnika u
datom trenutku.
- ita dinamike
planove ulaganja
finansijskih
sredstava.
tanost.
- Shvata vanost
temeljito uraenih
planova.
Vjeba:
- Izrada statikih
planova za potrebe
radne snage,
materijala i
mehanizacije.
Vjeba:
- Proraun trajanja
radova za odreene
pozicije.
Vjeba:
- Sastavlja spisak
aktivnosti za
izvoenje zadatog
objekta.
Vjeba:
- Crta mreni plan i
terminira ga.
Vjeba:
- Crta gantogram.
Vjeba:
- Crta histogram.
Godinji elaborat:
- Izbor mehanizacije
i planiranje
proizvodnje za
objekat
visokogradnje
(nastaviti elaborat
treeg razreda).
92

- . Praevi, B. Velikovi, V. Konstantinovi: Organizacija graenja za III razred
graevinske kole, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2007.
- Normativi i standardi rada u graevinarstvu knjiga 1, 2, 3, 4, 5, Graevinska
knjiga, Beograd, 1999.
- Raunar, projektor, platno za projektor;
- grafoskop, folije za grafoskop.
- pismeno(pismeni zadatak- u drugom polugoditu jedan pismeni zadatak);
- ocjena grafikih vjebi;
- ocjena godinjeg elaborata.
9.Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika
Znanja
- Opis pozicija radova
- Spisak aktivnosti na objektu
- Izrada predmjera i
predrauna
dinamikih planova
proizvodnji
dokumentacija

Predmet
Znanje
- Poznavanje djelova
objekta
- Poznavanje faza
izvoenja radova
objekta
- Tehniko crtanje
- itanje i crtanje
odreenih pozicija
radova
- Crtanje u Excel-u i
graevinarstvu
AUTO CAD-u
- Osnove graevinarstva
- Graevinski radovi
- Vrste projekata i
njihova primjena
93
1.2.14.1. MOSTOVSKE I TUNELSKE KONSTRUKCIJE

1. Naziv predmeta: MOSTOVSKE I TUNELSKE KONSTRUKCIJE
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
66
66
Ukupno
132
132
66
66

- Sticanje znanja o osnovnim principima premoavanja prepreka.
- Upoznavanje sa osnovnim principima izrade tunela
- Prijmena usvojenih znanja u izradi i odravanju mostovskh i tunelskih
konstrukcija.
- Ospsobljavanje za razradu projekata.
- Korienje u radu strune literature.
- Razvijanje urednosti i preciznosti u radu.
- Razvijanje kritickog odnosa prema svom i tudjem radu u okviru radnog procesa.
94

Razred: ETVRTI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
- Razvija
- Razlikuje
Opte o mostovima
razumjevanje
konstrukcije
- Zna definiciju i
odnosa u skladu sa
mostova.
podjelu mostova.
uslovima rada,
- Uporeuje
- Poznaje istorijat
zalaganje,
materijale,
razvoja mostova.
efikasnost i
mehanizaciju i
- Definie niveletu
ispunjavanje radnih
naine izgradnje
mosta.
obaveza.
mostova nekad i
- Upoznaje poloaj i
sad.
oblik mosta.
- Oblikuje niveletu
- Opisuje i
mosta.
objanjava
- Upreuje mogue
optereenja i
poloaje mosta u
uticaje kod
odnosu na teren.
mostova.
- Razlikuje vrste
Propusti
i spremnost na
propusta.
- Zna definiciju
saradnju.
- Uporeuje uslove
propusta
za izbor odreene
- Nabraja vrste
vrste propusta.
propusta:
- Razlikuje djelove
- cjevasti, ploasti i
propusta.
zasvedeni.
- Opisuje temelje i
konstruktivne
djelove propusta.
Betonski mostovi
- Opisuje sastavne
djelove mosta:
- kolovozni detalji,
- glavni nosai,
- leita,
- stubovi-srednji i
obalni,
- temeljni stubovi,
- prilazne
konstrukcije.
- Poznaje MB(marku
betona)za
izgradnju mostova.
elini mostovi
- Objanjava i
opisuje gornj i
donji stroj mosta:
- kolovozne detalje,
- noseu
konstrukciju
mosta.
- Glavne nosae:
- Razlikuje vrste
betonskih mostova:
- prosta greda, luk
na tri zgloba...
- Analizira
optereenje mosta
sistema proste
grede i luka na tri
zgloba.
- Razlikuje vrste
skela i oplata.
- Razlikuje
graevinsku
mehanizaciju za
izgradnju mostova i
vri izbor.
- Podstie uenike
da shvataju
ozbiljnost u
poznavanju
materije.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Koristiti CD za
prikazivanje
razliitih vrsta
mostova.
Vjeba:
- Crta poprene i
podune presjeke
cjevastih i
ploastih propusta i
konstruktivne
detalje.
Vjeba:
- Rauna i crta u
razmjeri:
- dispoziciju mosta
sistema proste
grede;
- popreni presjek;
- poduni presjek i
izgled;
- detalj ograde;
- detalj slivnika;
- dilataciju.
Vjeba:
- Crta popreni
presjek:
- drumskog,
- eljeznikog mosta
u odgovarajuoj
razmjeri.
- Razlikuje vrste
elinih mostova:
- prosta gredareetka,
- luk na tri zgloba,
- lananica,
- vjealjka.
95
sadraji
uenik
- pune,
- reetkaste.
- Definie vrste
elika.
Drveni i kameni
mostovi
- Opisuje gornji i
donji stroj drvenih
i kamenih mostova.
Montani mostovi
- Zna konstrukcije
montanih
mostova.
- Nabraja djelove za
izradu montanih
mostova.
Graenje mostova
- Navodi vrste
radova pri graenju
mostova.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Razlikuje
graevinsku
mehanizaciju i vri
izbor.
- Razlikuje spojna
sredstva.
- Odreuje
materijale za
zatitu elinih
konstrukcija.
- Razlikuje:
- krila kod drvenih
mostova svodove,
ograde i vijence
kamenih mostova.
- Razlikuje:
- kontinualne
mostove,
- kontinualne
mostove sa
zglobovima,
- visee mostove,
- pokretne mostove.
- analizira djelove za
montane mostove:
- reetka,
- popreni nosa,
- poduni nosa,
- patosnica,
- ivinjaci,
- kosnik,
- ram za ukruenje,
- leite gornjeg
stroja,
- kolovozni spreg,
- leina ploa.
Preporuke za
izvoenje nastave
-Podstie
preuzimanje
odgovornosti za
izvreno.
- Shvata znaaj
praenja
tehnolokog
razvoja.
- Razlikuje
pripremne radove:
- prenoenje trase
na teren,
- ureenje
gradilita,
- plan radova,
- glavne radove.
- Izrada temelja I
stubova.
- Skele i oplate.
- Izrada svodova,
lunih i glavnih
nosaa.
96
- Koristi slike, crtee

projekata
izvedenih mostova
kao i eme
organizacija
gradilita mostova.
sadraji
uenik
Tuneli
- Definie tunelsku
konstrukciju.
- Zna klasifikaciju
tunela.
- Zna konstrukcije
tunela od
monolitnog betona,
od montanih
elemenata i
kamena.
Graenje tunela u
vrstim stijenskim
masama
- Objanjava
mainsko buenje
minskih buotina.
- Zna ta je tehnika
konturnog
miniranja.
Metode graenja
- Zna klasine
metode gradjenja:
- tunelski potkop;
- metoda tjemenog
prosjeka;
- njemaka metoda.
- Nova belgijska
metoda.
- Zna savremene
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Izrada kolovozne
konstrukcije.
- Zavrni radovi.
- Izrada:
- krila,
- potpornih zidova,
- dodatih
konstrukcija
kolovoznoj
konstrukciji,
- izolacija,
- pjeakih staza,
- kolovoza,
- ograda.
- Obrada povrina.
- Razlikuje tunele
prema: namjeni,
duini, veliini
potrebnog profila,
prema poloaju
tunela u odnosu na
brdski masiv.
- Uporedjuje
konstrukcije tunela
od kamena,
montanih
elemenata i
monolitnog betona.
- Razlikuje iskop
tunela u punom
profilu sa ela i
iskop tunelskog
profila na dva ili tri
radna ela.
- Identifikuje
razliite
eksplozivne
materijale i
mehanizaciju za
radove miniranja.
- Uporeuje vrste tla
i vri izbor
ogovarajue
klasine metode
graenja tunela uz
primjenu
odgovarajue
tunelske
mehanizacije,
primjenjujui
utvrenu
Preporuke za
izvoenje nastave
- Koristiti CD za
prikazivanje
razliitih vrsta
tunela.
- Povezuje
tehnoloka i
konstruktivna
znanja.
samostalnost u
radu.
97
Vjeba:
- Crta jednu od
klasinih metoda
gradjenja-poduni i
popreni profil u
odgovarajuoj
razmjeri.
sadraji
uenik
metode gradjenja:
- Kuncovu metodu;
- kelnsku metodu;
- ameriku metodu;
- nova austrijska
metoda,
- Definie gradjenje
tunela tunelskim
mainama u punom
profilu:
- Metoda elinog
tita.
- Kesonska metoda.
- Hidrotit.
- Definie gradjenje
tunela sa povrine
terena:
- vangradsko
podruje-gradnja u
otvorenom iskopu;
- gradsko podrujeberlinska metoda.
- Dijafragme i bueni
ipovi.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
hronologiju
radova.
- Uporeuje vrste tla
i vri izbor
odgovarajue
savremene metode
(primjenjujui
nove materijale).
- Vri izbor
savremene
mehanizacije
primjenjujui
hronologiju radova
koja odgovara
usvojenoj metodi.
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Crta jednu od
savremenih metoda
gradjenja-poduni i
popreni profil u
odgovarajuoj
razmjeri.
- Razlikuje
specijalne uslove
tla.
- Vri izbor
specijalne
mehanizacije pri
graenju tunela u
punom profilu.
- Vri izbor
odgovarajue
metode graenja
tunela sa povrine
terena.
- Predvia ouvanje
okolnih objekata u
gradskom
podruju, uz
minimalno
slijeganje tla.
samostalnost u
radu.
- Formira stav o
vanosti propisa i
njihovoj primjeni.
Vjeba:
- Crta jednu od
metoda gradjenja
tunela sa povrine
terena u
odgovarajuoj
razmjeri.

1997.
- Tehniar- graevinski prirunik 6, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1989.
- D. Toi: Osnovi mostogradnje, Zavod za udbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 1997.
- Uionica treba da bude opremljena sa: priborom za crtanje, raunarom sa
projektorom.
- Usmeni odgovor(najmanje jedan u klasifikacionom periodu);
- pismeni zadaci, po jedan u svakom polugoditu;
- grafike vjebe.
98
- Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacionom periodu.
- Pozitivna ocijena na kraju godine.
- Diplomirani inenjer graevinarstva- saobraajni smjer.
Znanja
priloga
- Vrste materijala
-
Predmjer i predraun
Analiza optereenja
Komponente betona
Klasifikacija tla
Kompjuterska obrada
projekta
- Premjeravanje terena

Predmet
Znanja
- Tehniko crtanje
crtee
- Izbor materijala prema
konstrukciji inamjeni
- Koliine, norme i cijene
- Odreivanje pozicija
materijala
- Beton
- Betonski element
- Metoda graenja tunela
- Vizuelizacija idejnog
rjeenja
graevinarstvu
- Trasa puta
- Geodezija
99
GRAEVINSKI TEHNIAR - SMJER LABORATORIJSKA ISPITIVANJA

1.2.10.2. ISPITIVANJE BETONA
1. Naziv predmeta: ISPITIVANJE BETONA
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
72
66
138
Ukupno
180
132
312
108
66
174

- Upoznavanje betona i njegovih komponenti, svojstva, nain spravljanja i
primjenu.
- Upoznavanje naina i postupka za obavljanje ispitivanja.
- Ispitivanje osnovnih svojstava betona i komponenti u laboratoriji i na terenu.
- Analitikim i grafikim putem prikazivanje rezultata ispitivanja.
- Sastavljanje recepture za izradu betona.
- Pravilno korienje pribora, alata i aparature, uva ih i odrava.
- Analiziranje i evidentiranje rezultata ispitivanja i pripremanje podatka za izradu
atesta.
- Sticanje svijesti o vanosti preciznog, kvalitetnog i ekonominog rada.
- Razvijanje motivacije za praenje savremenih dostignua u oblasti ispitivanja
betona.
- Razvijanje pozitivne motivacije prema zanimanju i strunu radoznalost.
- Povezivanje i primjena znanja iz drugih predmeta u ovladavanju novim
sadrajima.
- Svjestnost znaaja primjene sredstava zatite na radu i protivpoarne zatite.
100

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Uvod
- Stie pozitivnu
- Upoznaje poslove i
orjentaciju prema
radne zadatke
zanimanju.
graevinskog
laboranta pri
ispitivanju betona i
komponenti.
Beton i njegovi komponentni materijali
- Razvija ekoloku
- Razlikuje
- Opisuje beton i
svijest.
komponente
njegove
betona.
komponente.
- Razlikuje vrste
- Nabraja
betona i njihovu
karakteristike
primjenu.
betona.
- Shvata osnovna
- Definie primjenu
svojstva betona
nearmiranog,
znaajna za
armiranog i
trajnost
prednapregnutog
konstrukcija.
betona.
- Upoznaje osnovna
svojstva betona
znaajna za
trajnost
konstrukcija.
Cement
- Shvata znaaj line
- Razlikuje vrste
- Upoznaje ulogu i
odgovornosti u
cementa i njihove
deklaraciju
oznake.
cementa po
zahtjevima
- Identifikuje
vaeem
kvalitetnog
osobine cementa.
standardu.
profesionalnog
- Shvata znaaj
- Nabraja vrste
rada.
pravilnog
cementa i njihove
- Razvija efikasnost
transporta i
oznake.
u radu.
skladitenja
- Upoznaje osobine
cementa.
cementa.
- Odreuje finou
- Upoznaje nain
mliva cementa,
transportovanja i
- Odreuje vrijeme
skladitenja
vezivanja cementa.
cementa.
- Definie stalnost
- Pojanjava pojam
zapremine
kvaliteta cementa.
cementa.
- Poznaje postupak
- Odreuje
ispitivanje finoe
zapreminskumliva.
specifinu masu
- Poznaje postupak
cementa.
ispitivanja vremena
vezivanja cementa. - Odreuje vrstou
cementa na
- Poznaje postupak
pritisak i savijanje.
ispitivanja stalnost
101
Preporuke za
izvoenje nastave
za ispitivanje
graevinskih
materijala.
- Crta shematski
prikaz fabrike
betona.
- Analizira tehnoloki
lanac proizvodnje.
- Rad u laboratoriji:
- Upoznavanje
standarda, pribora,
alata i aparature za
ispitivanje
cementa;
- neposredan rad na
ispitivanju,
evidentiranju i
analizi rezultata.
sadraji
uenik
zapremine
cementa.
- Poznaje postupak
ispitivanja
zapreminskespecifine mase
cementa.
- Poznaje postupak
ispitivanja vrstoe
cementa na
- Poznaje skupljanje
i irenje cementa.
Agregat
- Upoznaje ulogu,
vrste i nain
dobijanja agregata.
- Upoznaje postupak
separisanja i
deponovanja
agregata.
- Definie kvalitet
agregata po
vaeem
standardu.
- Poznaje postupak
ispitivanja sadraja
povrinske vlage u
agregatu.
- Poznaje postupak
ispitivanja
zapreminske mase
agregata.
- Poznaje postupak
ispitivanja
povoljnosti
agregata u pogledu
obima i izgleda
povrine zrna.
- Poznaje postupak
ispitivanja sadraja
estica manjih od
0.09mm u
agregatu.
- Poznaje postupak
ispitivanja sadraja
gline u agregatu.
- Poznaje postupak
ispitivanja
prisustva organskih
i humusnih
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Odreuje
skupljanje i irenje
cementa.
- Razlikuje vrste
agregata prema
nainu dobijanja.
- Shvata znaaj
pravilnog
separisanja i
deponovanja
agregata.
- Odreuje sadraj
povrinske vlage u
agregatu.
- Odreuje
zapreminsku masu
agregata.
- Ocjenjuje
povoljnost
agregata u pogledu
obima i povrine
zrna.
- Odreuje sadraj
estica manjih od
0.09mm u
agregatu.
- Odreuje sadraj
gline u agregatu.
- Analizira prisustvo
organskih i
humusnih materija
u agregatu.
- Shvata znaaj line

odgovornosti u
zahtjevima
kvalitetnog
profesionalnog
rada.
- Razvija efikasnost i
preciznost u radu.
- Odreuje
granulometrijski
sastava svih
frakcija agregata.
- Crta grafikon
102
Preporuke za
izvoenje nastave
- Posjeta fabrici
betona sa
separacijom
agregata.
- Upoznavanje
standarda, pribora,
ispitivanje
agregata;
- neposredan rad na
ispitivanju,
evidentiranju i
analizi rezultata.
sadraji
uenik
materija u
agregatu.
- Poznaje postupak
ispitivanja
granulometrijskog
sastava svih
frakcija agregata.
- Poznaje crtanje
grafikona frakcija
agregata.
Voda
- Upoznaje ulogu
vode kao
komponente
betona.
- Definie kvalitet
vode za spravljanje
betona i njen
uticaj na
ugradljivost i
svojstva ovrslog
betona.
- Definie
vodocementni
faktor i njegov
uticaj na svojstva
betona.
Aditivi
- Upoznaje ulogu i
vrste aditiva.
- Upoznaje primjenu
aditiva.
Spravljanje betona u
- Opisuje prethodnu
probu.
- Poznaje nain
izrade predhodne
probne mjeavine
od definisanog
komponentnog
materijala.
- Poznaje postupak
ispitivanja
konzistencije
betona:
- mjerom slijeganja,
- mjerom
raspostiranja,
- mjerom zbijanja,
- VB aparatom,
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
frakcija agregata.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Shvata ulogu vode

kao komponente
betona.
- Shvata znaaj i
primjenu aditiva.
- Razlikuje vrste
aditiva.
laboratoriji
- Shvata znaaj
prethodne probe.
- Izrauje probnu
mjeavinu.
- Ispituje
konzistenciju
betona poznatim
metodama.
- Odreuje
zapreminsku masu
svjeeg betona.
- Uvia vanost
ouvanja kvaliteta.
- Razvija
sistematinost u
pristupu radu.
- Stie smisao za
organizovanost,
preciznost i
odgovornost.
103
- Upoznavanje
standarda, pribora,
izradu probne
mjeavine agregata
i ispitivanje
konzistencije
betona;
- neposredan rad na
ispitivanju,
evidentiranju i
analizi rezultata.
sadraji
uenik
- suenjem.
- Poznaje postupak
odreivanja
zapreminske mase
svjeeg betona.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
104
Preporuke za
izvoenje nastave
Razred: ETVRTI
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
Proizvodnja betona u fabrici i na gradilitu
- Razlikuje vrste
- Upoznaje vrste
mjealica.
mjealica.
- Razlikuje nain
- Upoznaje nain
transportovanja i
transportovanja
ugraivanja betona.
betona.
- Upoznaje nain
- Ispituje
ugraivanja betona.
konzistenciju
- Poznaje postupak
betona poznatim
ispitivanja
metodama.
konzistencije
- Ispituje vrstou
tekue proizvodnje
betona na pritisak.
betona.
- Odreuje
- Poznaje postupak
zapreminsku masu
ispitivanja vrstoe
ovrslog betona.
betona na pritisak.
- Poznaje postupak
odreivanja
zapreminske mase
ovrslog betona.
Ispitivanje osnovnih karakteristika betona
- Ispitujeotpornost
vodonepropustljivos
betona na vodu.
t betona.
- Ispituje otpornost
betona na dejstvo
otpornosti betona
mraza.
na dejstvo mraza.
- Shvata postupak
- Upoznaje postupak
uzimanja uzoraka iz
uzimanja uzoraka iz
gotove
gotove
konstrukcije.
konstrukcije.
- Ispituje beton
- Poznaje postupak
metodama bez
ispitivanja betona
razaranja.
metodama bez
razaranja.
Uticaj komponenti na kvalitet betona
- Odreuje vrste
- Upoznaje nain
cementa zavisno od
izbora vrste
uslova
cementa zavisno od
eksploatacije.
uslova
- Shvata svojstva
eksploatacije.
betona i osobenosti
- Upoznaje svojstva
u postupku izrade
betona i osobenosti
pri upotrebi
u postupku izrade
posebnih vrsta
pri upotrebi
cementa.
posebnih vrsta
- Shvata uticaj vrste
cementa.
agregata i
- Upoznaje uticaj
granulometrijske
vrste agregata i
kompozicije
granulometrijske
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
- Razvija
sistematinost u
pristupu radu.
- Razvija smisao za
organizovanost,
preciznost i
odgovornost.
- Upoznavanje
standarda, pribora,
ispitivanje
konzistencije,
vrstoe i
zapreminske mase
betona;
- neposredan rad na
ispitivanju,
evidentiranju i
analizi rezultata.
- Steenim znanjem
spoznaje
odgovornost
profesije.
- Upoznavanje
standarda, pribora,
navedena
ispitivanja;
- neposredan rad na
ispitivanju,
evidentiranju i
analizi rezultata.
- Shvata znaaj line

odgovornosti u
zahtjevima
kvalitetnog
profesionalnog
rada.
- Razvija efikasnost i
preciznost u radu.
- Upoznavanje
standarda, pribora,
navedena
ispitivanja;
- neposredan rad na
ispitivanju,
evidentiranju i
analizi rezultata.
105
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
mjeavine na
kompozicije
svojstva svjeeg i
mjeavine na
ovrslog betona.
svojstva svjeeg i
- Odreuje podruja
ovrslog betona.
povoljnih
- Poznaje podruja
granulometrijskih
povoljnih
kompozicija.
granulometrijskih
- Projektuje,
kompozicija.
kontrolie i vri
- Poznaje postupak
korekcije
projektovanja,
granulometrijskog
kontrole i korekcije
sastava mjeavine
granulometrijskog
agregata.
sastava mjeavine
- Odreuje veliinu
agregata.
maksimalnog zrna
- Poznaje izbor
agregata prema
maksimalnog zrna
vaeem pravilniku.
agregata prema
vaeem pravilniku. - Odreuje uzorne
granulometrijske
- Poznaje izbor
krive po Foriju.
uzorne
- Ispituje povrine
granulometrijske
zrnavosti usvojene
krive po Foriju.
granulometrijske
- Poznaje postupak
kompozicije.
ispitivanja povrine
zrnavosti usvojene
granulometrijske
kompozicije i njen
uticaj na kvalitet
betona.
Projektovanje betonske mjeavine
- Dozira komponente
- Poznaje doziranje
za marku betona
komponenata za
prema zahtijevanim
marku betona
svojstvima;
prema zahtijevanim
svojstvima:
- a)cementa prema
vaeem pravilniku;
- b)vode prema
konzistenciji
betona i planiranom
vodocementnom
faktoru;
- c)kamenog agregata
na bazi planirane
zapreminske mase
- Odreuje uee
svjeeg betona.
vlanog agregata po
- Poznaje uee
frakcijama i vri
vlanog agregata po
korekciju koliine
frakcijama i
vode.
korekciju koliine
- Projektuje, spravlja
vode.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
- Steenim znanjem
spoznaje
odgovornost
profesije.
106
Preporuke za
izvoenje nastave
- Upoznavanje
standarda, pribora,
alata i aparature
za,
- neposredan rad na:
- projektovanju
izradi probne
betonske
mjeavina;
- ispitivanju
konzistencije
svjeeg betona;
- izradi probnih
tijela;
- njegovanju;
- ispitivanju pritisne
vrstoe;
- izradi korekcija
uea
komponenata na
sadraji
uenik
- Poznaje radnu
recepturu
komponenata
betona:
- prema kapacitetu
mjealice;
- na osnovu
postignute
zapreminske mase
probne mjeavine
betona.
- Upoznaje prognozu
pritisne vrstoe
betona na osnovu
planiranog sastava
betonske
mjeavine.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
i ispituje probnu
betonsku
mjeavinu.
- Prognozira pritisnu
vrstou betona na
osnovu planiranog
sastava betonske
mjeavine.
Preporuke za
izvoenje nastave
Njega betona
- Poznaje njegu
betona u
laboratorijskim,
fabrikim i
gradilinim
uslovima.
- Navodi mjere
zatite objekata od
nepovoljnih
dejstava
temperature i
sredine.
bazi ostvarene
zapreminske mase
betona;
analizi rezultata
ispitivanja.
Probne betonske
mjeavine treba
izraditi:
1. bez aditiva;
2. sa aditivima;
3. i 4. sa razliitim
koliinama
cementa;
vodocementnim
faktorom;
uslovima
ovravanja
probnih tijela,
poslije 1, 2, 7 i 14
dana.
- Rad u laboratoriji
- Svjestan je line
- Njeguje beton u
na njegovanju
odgovornosti u
laboratorijskim
betona.
zahtjevima
uslovima.
kvalitetnog
- Razlikuje njegu
profesionalnog
betona u fabrikim
rada.
i gradilinim
uslovima.
- Odreuje mjere
zatite objekata od
nepovoljnih
dejstava
temperature i
sredine.
Betoni posebnih svojstava
- Razumije primjenu
- Razlikuje vrste
- Upoznaje vrste
betona sa posebnim
betona posebnih
betona posebnih
svojstvima.
svojstava.
svojstava:
- hidrotehniki
beton;
- pumpani beton;
- torkret beton;
- keramzit beton;
- prednapregnuti
beton i kaa za
injektiranje.
Identifikacija oteenja i izvoenje sanacija oteenih betonskih objekata
- Poznaje postupak
- Ispituje kvalitet
- Svjestan je vanosti - Rad u laboratoriji
ispitivanja
ugraenog betona.
timskog rada.
na odreivanju
107
sadraji
uenik
ugraenog betona.
- Definie kriterijume
za odreivanje
pritisne vrstoe
betona i izdavanje
atesta o kvalitetu
ugraenog betona.
Zatita na radu
- Poznaje mjere
zatite na radu;
- Poznaje mjere
zatite ljudi i
okoline.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Sarauje u izradi
atesta.
- Primjenjuje mjere
zatite pri redu.
Preporuke za
izvoenje nastave
pritisne vrstoe
betona i saradnja
pri izradi atesta.
- Shvata znaaj
primjene sredstava
zatite pri radu.

- Prirunik za primjenu pravilnika BAB 87 o tehnikim normativima za beton i
armirani beton, Savez drutava graevinskih konstruktera Jugoslavije, Beograd,
1989.
- kolska laboratorija za ispitivanje graevinskih materijala opremljena u skladu sa
normativima i standardima za uraeni obrazovni program.
- Usmeni odgovori;
- praktini rad u laboratoriji, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom
periodu.
Znanja
- Agregat
-
Cement
Voda
Proizvodnja betona
Beton i njegovi
komponentni materijali
- Ispitivanje osnovnih
karakteristika betona

Predmet
Znanja
- Materijali od kamena
- Asfaltne mjeavine
- Agregat
- Veziva u graevinarstvu
- Voda
- Beton
- Ispitivanje graevinskih
- Osnovna svojstva
materijala
graevinskih materijala
- Ispitivanje razaranjem
- Ispitivanja bez razaranja
108
1.2.11.2. GEOMEHANIKA ISPITIVANJA

1. Naziv predmeta: GEOMEHANIKA ISPITIVANJA
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
72
33
105
Ukupno
108
66
174
36
33
69

- Upoznavanje vrsta i svojstava graevinskog tla.
- Upoznavanje naina i postupaka za obavljanje ispitivanja tla.
- Ovladavanje procesom rada i postupcima ispitivanja tla i osposobljavanje
uenika za pravilnu upotrebu pribora i opreme.
- Sticanje i razvijanje radnih navika i radne discipline, sistematinosti i preciznosti
u obavljanju poslova.
109

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Uvod
- Shvata vanost
- Definie mehaniku
ispitivanja tla.
tla.
- Upoznaje praktian
znaaj ovog
predmeta.
Postanak i podjela tla
- Razvija logiko
- Razlikuje vrste tla
- Objanjava
prema svojstvima
postanak tla.
zakljuivanje.
znaajnim za
- Navodi podjelu tla
potrebe
prema nainu
graevinarstva.
postanka.
- Navodi podjelu tla
prema svojstvima
znaajnim za
potrebe
graevinarstva.
- Opisuje vrste tla:
- krupnozrna tla;
- sitnozrna tla;
- organska tla.
- Upoznaje
jedinstvenu
klasifikaciju tla.
Fiziko-mehanike karakteristike tla
- Razlikuje faze
- Navodi faze
materijala u tlu.
materijala u tlu.
- Crta ematski
- Razvija smisao za
prikaz faza
- Upoznaje
preciznost.
materijala u tlu.
mineraloki sastav
- Koristi
tla.
laboratorijski
pribor i opremu.
- Poznaje
- Priprema uzorke
laboratorijski
tla za
pribor i opremu.
laboratorijske
analize.
- Objanjava
- Razvija
pripremu uzoraka
sistematinost.
- Odreuje
za laboratorijske
specifinu teinu
analize.
tla.
- Poznaje specifinu
teinu tla i
- Odreuje
objanjava nain
zapreminsku teinu
odreivanja
tla cilindrom.
specifine teine.
- Poznaje
zapreminsku teinu
110
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Laboratorijski
pribor i oprema.
Vjeba:
- Priprema uzoraka
za laboratorijske
analize.
Vjeba:
- Odreivanje
specifine teine
tla.
- Vjeba:
- Odreivanje
zapreminske teina
tla cilindrom.
Vjeba:
- Odreivanje
sadrine vode u
tlu.
sadraji
uenik
tla i objanjava
nain odreivanja
zapreminske teine
tla.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
- Stie odgovornost
kroz rad.
- Definie poroznost i - Odreuje sadrinu

vode u tlu.
koeficijent
poroznosti.
- Poznaje sadrinu
vode u tlu i
objanjava nain
odreivanja
sadrine vode u
tlu.
- Poznaje
granulometrijski
sastav tla.
- Definie efektivni
prenik zrna,
dominatni prenik
zrna i koeficijent
ujednaenosti.
- Objanjava
odreivanje
granulometrijskog
sastava tla.
- Poznaje zbijenost
tla i objanjava
odreivanje
zbijenosti tla.
- Odreuje
granulometrijski
sastav tla sijanjem
i
hidrometrisanjem.
Vjeba:
- Odreivanje
granulometrijskog
sastava tla
sijanjem i
hidrometrisanjem.
- Odreuje
optimalnu vlanost
i maksimalnu
zbijenost tla po
metodi
standardnog
Proktorovog opita.
- Odreuje visinu
kapilarnog
penjanja.
- Odreuje
vodopropustljivost
tla.
Vjeba:
- Odreivanje
optimalne vlanosti
i maksimalne
zbijenosti tla.
Vjeba:
- Odreivanje visine
kapilarnog
penjanja.
- Odreuje granice
konzistencije tla.
Vjeba:
- Odreivanje
vodopropustljivosti
tla.
- Poznaje kapilarnost
i
vodopropustljivost
tla i objanjava
odreivanje
kapilarnosti i
vodopropustljivost.
Vjeba:
- Odreivanje
granica
konzistencije tla.
- Poznaje granice
konzistencije tla i
objanjava
odreivanje
granica
konzistencije tla.
- Upoznaje dejstvo
111
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
mraza na tlo.
Terenski istrani radovi
- Shvata znaaj
- Navodi osnovne
istranih radova
metode istranih
kod graevinskih
radova.
objekata.
- Nabraja elemente
od kojih zavisi
obim istranih
radova.
- Upoznaje obim
istranih radova
kod:
- objekata
visokogradnje,
- Razlikuje vrste
- saobraajnica,
uzoraka tla.
- hidrotehnikih
objekata.
- Shvata znaaj
- Nabraja i definie
pravilnog uzimanja
vrste uzoraka tla.
uzoraka.
- Objanjava nain
uzimanja
poremeenih
uzoraka tla.
- Objanjava nain
- Shvata znaaj
uzimanja
pravilnog
neporemeenih
pakovanja,
uzoraka tla.
transporta i
- Objanjava nain
uvanja uzoraka
pakovanja,
tla.
transport i uvanje
uzoraka tla.
Terenska kontrolna ispitivanja
- Shvata vanost
- Opisuje kontrolu
terenskih
zbijenosti tla
kontrolnih
metodama
ispitivanja.
dinamike i
statike
- Razlikuje vrste
penetracije.
terenskih
- Opisuje kontrolu
kontrolnih
zbijenosti tla
ispitivanja.
krunom ploom.
- Opisuje kontrolu
zbijenosti tla CBR
ureajem.
Stabilizacija tla
- Shvata znaaj
- Definie pojam
stabilizacije tla.
stabilizacije tla.
- Navodi vrste
- Razlikuje vrste
stabilizacije tla.
stabilizacije tla.
- Opisuje mehaniku
stabilizaciju tla.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
- Razvija
sistematinost u
radu.
- Razvija logiko
zakljuivanje.
- Razvija logiko
zakljuivanje.
112
Preporuke za
izvoenje nastave
sadraji
uenik
- Opisuje hemijsku
stabilizaciju tla.
Zatita na radu
- Poznaje mjere
zatite na radu na
terenu.
- Poznaje mjere
zatite na radu u
laboratoriji.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Primjenjuje mjere
zatite na radu na
terenu i u
laboratoriji.
- Razvija svijest o
znaaju primjene
sredstava zatite
na radu.
113
Preporuke za
izvoenje nastave
Razred: ETVRTI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Ispitivanje tla
- Razvija
- Ispituje vrstou
- Poznaje vrstou
sistematinost.
tla na smicanje
tla na smicanje i
(direktno
objanjava
smicanje).
ispitivanje vrstoe
tla na smicanje
(direktno
- Razvija smisao za
smicanje).
preciznost.
- Ispituje stiljivost
- Poznaje stiljivost
tla.
tla i objanjava
ispitivanje
stiljivosti tla.
- Odreuje CBR
- Poznaje kontrolu
vrijednost
zbijenosti tla CBR
- Razvija
opitom i
odgovornost.
objanjava
odreivanje CBR
- Skicira sondane
vrijednosti.
jame i sondane
- Upoznaje istrana
bunare.
buenja.
- Nabraja vrste
sondanih
garnitura.
Standardi
- Navikava se na
- Shvata znaaj
- Objanjava pojam
pridravanje
upotrebe
standarda.
propisa i
standarda.
- Poznaje sadraj
standarda.
standarda.
Grafike oznake u geomehanici
- Razvija osjeaj za
- Poznaje grafike
- Crta grafike
preciznost.
oznake u
oznake za
geomehanici.
krupnozrno tlo i
sitnozrno tlo.
- Crta grafike
oznake za
buotine, sondane
jame, uslovno
stabilan teren,
aktivno klizite,
pozajmite ljunka,
pijeska i
koherentnog
materijala.
Grafiko predstavljanje rezultata laboratorijskih ispitivanja tla
- Razvija
- Crta dijagram
- Poznaje grafiko
sistematinost.
zavisnosti suve
predstavljanje
zapreminske teine
rezultata
tla i vlanosti tla
laboratorijskih
od utvrene
ispitivanja tla.
odgovornost u
energije zbijanja
114
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Ispitivanje vrstoe
tla na smicanje
(direktno
smicanje).
Vjeba:
- Ispitivanje
stiljivosti tla.
Vjeba:
- Odreivanje CBR
vrijednosti.
- Standardi.
Vjeba:
- Grafiko
predstavljanje
rezultata
laboratorijskih
ispitivanja tla.
sadraji
uenik
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
radu.
Formativni ciljevi
uenik
(metoda
standardnog
Proktorovog opita).
- Crta
granulometrijsku
krivu.
- Crta dijagram
plastinosti.
- Crta dijagram
stiljivosti.
- Crta dijagram
direktnog
smicanja.
Tehnika dokumentacija
- Poznaje sadraj
- ita tehniku
tehnike
dokumentaciju.
dokumentacije.
Osnovni naini fundiranja objekata

- Uoava vezu
- Nabraja
izmeu
karakteristike tla
karakteristika tla i
koje utiu na
naina fundiranja
dubinu fundiranja.
objekata.
- Nabraja podatke o
tlu znaajne za
dimenzionisanje
temelja.
- Navodi naine
fundiranja:
neposredno i
posredno
fundiranje.
Priboji i zagati
- Upoznaje priboje i
- Shvata znaaj
zagate.
izrade priboja i
zagata.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Elaborat o
izvedenim
geomehanikim
istraivanjima.
Vjeba:
- Tehnika
dokumentacija.
- Razvija smisao za
preciznost.

- R. Stojadinovi: Mehanika tla I, Graevinski fakultet, Beograd, 1984.
- Tehniar graevinski prirunik 2, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1989.
Beograd, 2008.
- Laboratorijski pribor i oprema za ispitivanje tla, standardi;
115

- Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu;
- grafike vjebe.
Znanja
- vrstoa tla na smicanje
- Granulometrijski sastav tla
- Fiziko-mehanike
karakteristike tla

Predmet
Znanja
- Smiui naponi
materijala
- Normalni naponi
- Agregat
- Praktina nastava
- Ispitivanje tla
116
1.2.12.2. ASFALTNE MJEAVINE

1. Naziv predmeta: ASFALTNE MJEAVINE
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
72
33
105
Ukupno
108
66
174
36
33
96

- Upoznavanje asfaltne mjeavine i njenih komponenata, svojstava, naina
spravljanja i primjenu.
- Ispitivanje osnovnih svojstava asfaltne mjeavine i komponenti u laboratoriji.
- Analitikim i grafikim putem prikazivanje rezultata ispitivanja.
- Sastavljanje recepture za izradu asfaltne mjeavine.
- Pravilno korienje pribora, alata i aparature, njihovo uvanje i odravanje.
- Analiziranje i evidentiranje rezultata ispitivanja i pripremanje podatka za izradu
atesta.
- Razvijanje motivacije za praenje savremenih dostignua u oblasti ispitivanja
asfaltnih mjeavina.
- Razvijanje pozitivne motivacije prema zanimanju.
sadrajima.
- Svjestan je znaaja primjene sredstava zatite na radu i protivpoarne zatite.
117

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Uvod
- Stie pozitivnu
- Upoznaje poslove i - Shvata znaaj
predmeta.
orjentaciju prema
radne zadatke
zanimanju.
graevinskog
laboranta pri
ispitivanju asfalta i
komponenti.
Asfaltne mjeavine
- Razvija ekoloku
- Analizira asfaltnu
- Definie asfaltnu
svijest.
mjeavinu i njene
mjeavinu.
komponente.
- Upoznaje primjenu
asfaltne mjeavine - Odreuje primjenu
asfaltne mjeavine
u graevinarstvu.
u graevinarstvu.
Agregat
- Shvata znaaj line
- Shvata znaaj
- Upoznaje znaaj
odgovornosti u
agregata u
agregata u
zahtjevima
asfaltnoj
asfaltnoj
kvalitetnog
mjeavini.
mjeavini.
profesionalnog
- Razlikuje vrste
- Upoznaje
rada.
agregata.
proizvodnju
- Razvija efikasnost I
- Prima agregat u
agregata i njegovu
preciznost u radu.
laboratoriju i vodi
klasifikaciju.
zapisnik.
- Upoznaje nain
prijema agregata u - Izrauje
mjerodavni uzorak
laboratoriju i
i vri etvrtanje.
voenje zapisnika.
- Upoznaje postupak - Priprema agregat
za ispitivanje i
etvrtanja i izrade
opraivanje.
mjerodavnog
- Razlikuje sita.
uzorka.
- Prosijava agregat i
- Poznaje nain
vodi zapisnik.
pripreme agregata
- Shvata znaaj
za ispitivanje i
kamenog brana u
opraivanje.
asfaltnoj
- Objanjava
mjeavini.
granulometriju.
- Poznaje sita.
- Poznaje postupak
prosijavanja
materijala i
voenje zapisnika.
- Upoznaje kameno
brano i njegovu
ulogu u asfaltnoj
mjeavini.
- Upoznaje znaaj i
- Shvata znaaj,
zadatak veziva.
zadatak, porijeklo i
118
Preporuke za
izvoenje nastave
za ispitivanje
graevinskih
materijala.
- Upoznavanje
standarda, pribora,
ispitivanje
agregata;
- neposredan rad na
ispitivanju,
evidentiranju i
analizi rezultata.
- Upoznavanje
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
nain dobijanja
- Upoznaje porijeklo
veziva.
i nain dobijanja
- Razlikuje vrste
veziva.
bitumena.
- Definie
- Uzima uzorke
klasifikaciju
bitumena i vodi
bitumena.
zapisnik.
- Poznaje postupak
- Ispituje bitumen po
uzimanja uzoraka
prstenu i kuglici.
bitumena i voenje
- Ispituje bitumen
zapisnika.
postupkom
- Poznaje postupke
penetracije.
ispitivanja po
- Ispituje
prstenu i kuglici.
rastegljivost
- Poznaje postupak
bitumena.
penetracije.
- Poznaje postupak
ispitivanja
rastegljivosti i
voenje zapisnika.
Prethodna ispitivanja asfaltne mjeavine
- Poznaje pripremu i - Priprema uzorke
prema recepturi.
izradu uzoraka
- Njeguje uzorke.
prema recepturi.
- Obiljeava uzorke.
- Poznaje postupak
- Izvodi Maral test.
njegovanja
- Vodi zapisnik.
uzoraka.
- Poznaje
obiljeavanje
uzoraka.
- Poznaje ispitivanja
uzoraka:
- zapreminske mase,
- prividne specifine
mase.
- Poznaje Maral
test.
Proizvodnja asfaltne mjeavine
- Izrauje shemu
- Upoznaje
postrojenje za
postrojenje za
proizvodnju
proizvodnju
asfaltnih
asfaltnih
mjeavina.
mjeavina.
- Objanjava
lanac proizvodnje.
tehnoloki lanac
- Razlikuje nain
proizvodnje.
transporta i
- Upoznaje nain
ugraivanja
transporta i
asfaltne mjeavine.
ugraivanja
asfaltne mjeavine.
Kontrola kvaliteta
- Upoznaje kontrolu
- Shvata znaaj
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
- Stie sposobnost
organizovanja,
preciznosti i
odgovornosti.
Preporuke za
izvoenje nastave
standarda, pribora,
ispitivanje
bitumena;
- neposredan rad na
ispitivanju,
evidentiranju i
analizi rezultata.
- Stie marljivost,
pedantnost i
rutinu.
- Razvija smisao za
tanost,
odgovornost i
preciznost.
- Upoznavanje
standarda, pribora,
prethodna
ispitivanja asfaltne
mjeavine;
- neposredan rad na
ispitivanju,
evidentiranju i
analizi rezultata.
- Razvija ekoloku
svijest.
- Analiza
tehnolokog lanca
proizvodnje,
transporta i
ugraivanja
asfaltne mjeavine.
- Razvija
119
sadraji
uenik
kvaliteta.
- Upoznaje postupak
uzimanja
mjerodavnog
uzorka asfaltne
mase iz postrojenja
za proizvodnju.
- Poznaje postupak
ispitivanja uzorka:
- razlaganje na
komponente
(ekstrakcija);
- prosijavanje;
- priprema i izrada
uzoraka za Maral
test iz tekue
proizvodnje.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
sistematinost i
precizan pristup
radu.
Formativni ciljevi
uenik
kontrole kvaliteta.
- Shvata postupak
uzimanja
mjerodavnog
uzorka asfaltne
mase iz postrojenja
za proizvodnju.
- Ispituje uzorak:
- razlaganjem na
komponente
(ekstakcijom)
prosijavanjem;
- priprema i
uzrauje uzorke za
Maral test iz
tekue
proizvodnje, muz
voenje zapisnika.
Uzimanje uzoraka iz gotove konstrukcije
- Vadi, pakuje i uva
- Poznaje postupak
uzorke iz gotove
vaenja uzoraka iz
konstrukcije.
gotove
konstrukcije.
- Poznaje naine
pakovanja, uvanja
i transportovanja
uzoraka uz voenje
zapisnika.
- Poznaje
laboratorijsku
analizu uzoraka.
- Svjestan je line
odgovornosti u
zahtjevima
kvalitetnog
profesionalnog
rada.
120
Preporuke za
izvoenje nastave
Upoznavanje
standarda, pribora,
kontrolu kvaliteta
asfaltne mjeavine;
- neposredan rad na
ispitivanju,
evidentiranju i
analizi rezultata;
- uporeivanje sa
rezultatima
prethodnih
ispitivanja.
- Rad na terenu.
Razred: ETVRTI
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
Uticaj agregata na kvalitet asfaltne mjeavine
- Crta
- Poznaje uticaj
granulometrijsku
granulometrijskog
krivu za agregat.
sastava agregata na
- Ispituje oblik zrna
kvalitet asfaltne
agregata i
mjeavine-granini
ekvivalent pijeska.
pojas.
- Odreuje
- Poznaje ispitivanja
granulometrijski
oblik zrna agregata.
sastav kamenog
- Upoznaje ekvivalent
brana.
pijeska.
- Uoava uticaj
- Poznaje
kamenog brana na
zapreminsku masu,
koliinu bitumena.
sadraj finih estica
i uticaj vode.
kamenog brana:
- granulometrijski
sastav.
- Definie uticaj
kamenog brana na
koliinu bitumena.
Uticaj bitumena na kvalitet asfaltne mjeavine
- Razlikuje vrste
- Upoznaje sastojke
bitumena.
bitumena.
- Shvata uticaj
- Upoznaje uticaj
koliine bitumena
koliine bitumena
na kvalitet asfaltne
na kvalitet asfaltne
mjeavine.
mjeavine.
- Ispituje specifinu
- Upoznaje vrste
masu bitumena.
bitumena.
- Razlikuje
- Upoznaje uticaj
razrijeeni bitumen
vrste bitumena na
i bitumenske
ponaanje asfaltne
emulzije.
mjeavine.
specifine mase
bitumena.
- Upoznaje:
razijeeni bitumen
bitumenske
emulzije.
- Projektuje
- Poznaje
granulometrijsku
projektovanje
krivu asfaltne
granulometrijske
mjeavine na
krive asfaltne
osnovu prosijavanja
mjeavine na
pojedinih frakcija.
osnovu prosijavanja
- Izvodi Maral test uz
pojedinih frakcija.
121
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
Razvija ekoloku
svijest.
- Upoznavanje
standarda, pribora,
- ispitivanje agregata
i kamenog brana;
- neposredan rad na
ispitivanju,
evidentiranju i
analizi rezultata.
Razvija ekoloku
svijest.
- Upoznavanje
standarda, pribora,
ispitivanje
bitumena;
- neposredan rad na
ispitivanju,
evidentiranju i
analizi rezultata.
Razvija
sistematinost u
radu.
Razvija tanost i
strunost.
- Ispitivanje
Maralovim testom;
- neposredan rad na
ispitivanju,
evidentiranju i
analizi rezultata.
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
voenje zapisnika.
- Poznaje Maral test,
stabilnost,
- Proraunava
- -teenje,
upljine.
- ukoenost,
- modul ukoenosti.
- Poznaje proraun
upljine i njihov
uticaj na kvalitet.
Proizvodnja asfaltne mjeavine (nastavak)
- Proraunava
- Poznaje proraun
elemente radne
radne mjeavine na
mjeavine na
osnovu prethodne
osnovu prethodne
mjeavine.
mjeavine.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
- Shvata znaaj line

odgovornosti u
zahtjevima
kvalitetnog
profesionalnog
rada.
- Proraun elemenata
radne mjeavine na
osnovu prethodne
mjeavine.
Kontrola kvaliteta (nastavak)

- Stie osjeaj za
- Poznaje Maral test. - Izvodi Maral test.
marljivost,
- Definie zakljuke
- Analizira rezultate.
pedantnost i rutinu.
uporeivanja
- Izvodi zakljuke.
rezultata kontrole
kvaliteta sa
uslovima datim u
prethodnoj
mjeavini.
Ispitivanje uzoraka iz postojee konstrukcije
- Razvija ekoloku
svijest.
uzoraka uzetih iz
- Analizira rezultate.
postojee
- Izvodi zakljuke.
konstrukcije Maral
testom.
- Ispitivanje
Maralovim testom;
- neposredan rad na
ispitivanju,
evidentiranju i
analizi rezultata.
- Ispitivanje
Maralovim testom;
- neposredan rad na
ispitivanju,
evidentiranju i
analizi rezultata.

- Vaei standardi za ispitivanje asfaltnih mjeavina.
- Usmeni odgovori;
- praktini rad u laboratoriji, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom
periodu.
122

Znanja
- Agregat
- Ugljovodonina veziva
- Proizvodnja asfaltne
mjeavine

Predmet
Znanja
Ispitivanje betona
- Agregat
Osnove niskogradnje
- Gornji stroj puta-kolovozna
konstrukcija
123

Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
33
33
Ukupno
66
66
33
33

- Upoznavanje sa uesnicima u graevinskoj proizvodnji.
- Upoznavanje sa tehnikom dokumentacijom.
- Upoznavanje sa osnovnim elementima eme organizacije gradilita.
- Upotreba normativa i standarda za graevinske radove.
- Izrada predmjera i predrauna za odreene pozicije radova.
- Upoznavanje i korienje mjera zatite na radu i principa zatite ivotne sredine.
124

Razred: ETVRTI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Uvod
- Shvata znaaj svog
- Upoznaje predmet
zanimanja u
organizacije
orgenizaciji
graenja.
graenja.
- Navodi i analizira
faze izvodenja
graevinskog
objekta.
Uesnici u graevinskoj proizvodnji
- Stie pozitivnu
- Nabraje uesnike u - Razlikuje uesnike
orjentaciju prema
u graevinskoj
graevinskoj
zanimanju.
proizvodnji.
proizvodnji i navodi
njihova prava i
obaveze.
Investiciono-tehnika dokumentacija
- Upoznaje elemente - Analizira elemente
investicionoi sadraj
tehnike
investicionodokumentacije.
tehnike
dokumentacije.
Struktura, karakteristike i racionalizacija graevinske proizvodnje
- Analizira strukturu, - Shvata
- Upoznaje
kompleksnost
karakteristike i
strukturu,
struke.
racionalizaciju
karakteristike i
graevinske
racionalizaciju
proizvodnje.
graevinske
proizvodnje.
Gradilite i gradilina dokumentacija
- ita emu
- Stie smisao za
- Navodi vrste
organizovanje,
gradilita i uslove
organizacije
preciznost i
njegovog
graenja.
odgovornost.
osnivanja.
- Analizira uslove za
- Definie
osnivanje
dokumentaciju na
gradilita.
gradilitu.
- Razvija strunost.
- Razlikuje
- Opisuje
graevinsku
graevinsku
mehanizaciju.
mehanizaciju.
- Pravi izbor
- Definie primjenu
mehanizacije.
graevinskih
maina.
Graevinske norme
- Poznaje normative
- Shvata znaaj
i standarde rada u
- Razvija
primjene normi u
graevinarstvu.
sistematinost u
graevinarstvu.
pristupu radu.
- ita graevinske
125
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Upoznavanje
investicionotehnike
dokumentacije.
Vjeba:
- Crta kartu procesa
i dijagram toka za
betonske radove.
Vjeba:
- Crta emu
organizacije
gradilita.
Vjeba:
- Prikazivanje
slajdova o
graevinskoj
mehanizaciji.
Vjeba:
- itanje
graevinskih normi
osnovnih
graevinskih
sadraji
uenik
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
norme.
Predmjer, predraun i obraun graevinskih
- Izrauje predmjer,
- Poznaje nain
izrade predmjera,
predraun i
predrauna i
obraun osnovnih
obrauna
graevinskih
graevinskih
radova.
radova.
Graevinski nadzor i primopredaja objekata
- Nabraja vrste
- Razlikuje vrste
graevinskog
graevinskog
nadzora.
nadzora.
- Upoznaje postupak - Analizira postupak
primopredaje
primopredaje
objekta prema
objekta.
vaeim zakonima.
Zatita na radu
- Planira mjere
- Poznaje mjere
zatite na radu.
zatite na radu:
- line zatite,
- zatite objekata i
okoline.
Preporuke za
izvoenje nastave
radova.
radova
- Stie marljivost,
pedantnost i
rutinu.
Vjeba:
- Izrada predmjera,
predrauna i
obrauna osnovnih
graevinskih
radova.
- Stie smisao za
organizovanje,
preciznost i
odgovornost.
- Razvija ekoloku
svijest.

- . Praevi, B. Velikovic, V. Konstantinovi: Organizacija graenja za III razred
graevinske kole, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd.
- Normativi i standardi rada u graevinarstvu-knjiga 1, 2, 3, 4, 5, Graevinska
knjiga, Beograd.
- Grafoskop i dijaprojektor.
- pismeni zadaci ( pismeni zadatak u drugom polugoditu);
- grafiki rad;
- vjebe.
126

Znanja
predrauna
dinamikih planova
proizvodnji
dokumentacija

Predmet
Znanja
objekta
- Poznavanje faza
izvoenja radova
objekta
- Tehniko crtanje
- itanje i crtanje
odreenih pozicija
radova
graevinarstvu
AUTO CAD-u
- Graevinski radovi
- Vrste projekata i
njihova primjena
127
GRAEVINSKI TEHNIAR SMJER HIDROGRADNJA

1.2.10.3. GRAEVINSKA HIDRAULIKA
1. Naziv predmeta: GRAEVINSKA HIDARULIKA
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
Ukupno
72
36
108
72
36
108

- Sticanje osnovnih znanja iz oblasti hidraulike.
- Upoznavanje zakonitosti fluida.
- Upoznavanje osnovnih pojmova i zakonitosti iz hidrostatike i hidrodinamike.
- Usvajanje matematikih metoda u izradi prorauna.
- Razvijanje logikog rasuivanja i samostalnog uoavanja problema u postavljanju
i rjeavanju zadataka.
- Osposobljavanje za sistematinost, urednost i preciznost u radu.
128

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Osnovna fizika svojstva tenosti
- Razlikuje osnovna
- Poznaje osnovna
fizika svojstva
fizika svojstva
tenosti:
tenosti.
- specifinu teinu,
- Izraunava osnovna
- gustinu,
fizika svojstva
- stiljivost,
tenosti.
- temperaturno
irenje,
- viskoznost.
Osnovne zakonitosti hidrostatike
- Crta dijagram
- Poznaje osnovne
i urednost.
hidrostatikog
zakonitosti
- Razvija
pritiska,
hidrostatike:
sistematinost i
- Crta dijagram
- hidrostatiki
preciznost u radu.
pritiska kod
pritisak;
vakuuma.
- opte uslove
ravnotee tenosti; - Crta i odreuje
teite i napadnu
- Paskalov zakon;
taku rezultante
- vakum i njegova
pritiska na ravne
mjerenja;
povrine.
- ukupni pritisak za
- Crta i odreuje
ravne povrine;
teite i napadnu
- silu pritiska na
taku rezultante
vertikalne, kose i
pritiska na krive
krive povrine;
povrine.
- Arhimedov zakon.
- Crta i odreuje
teite i napadnu
taku rezultante
pritiska na krivini
cjevovoda.
- Rauna
hidrostatike
pritiske.
Osnovni pojmovi hidrodinamike
- Izraunava protok i - Jaa
- Poznaje osnovne
samouvjerenost i
pojmove
srednju brzinu.
pouzdanost u radu.
hidrodinamike:
- Razlikuje
- protok i srednju
stacionarno i
brzinu;
nestacionarno
- pojmove strujnog
strujanje.
teenja;
- Razlikuje
- stacionarno i
ravnomjerno i
nestacionarno
neravnojerno
strujanje,
strujanje.
- ravnomjerno i
- Razlikuje vidove
neravnomjero
kretanja tenosti.
strujanje,
- Izraunava
129
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Rauna
hidrostatike
pritiske
- Pismeni zadatak.
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
- vidove kretanja
Rejnoldsov broj.
tenosti;
- Rejnoldsov broj.
Osnovne zakonitosti hidrodinamike
- Razlikuje jednaine
- Poznaje jednaine
hidrodinamike.
hidrodinamike:
- Koristi jednainu
- osnovnu jednainu
ravnomjernog
ravnomjernog
kretanja i
kretanja;
jednainu
- jednainu
kontinuiteta pri
kontinuiteta;
rjeavanju
- Bernulijevu
zadataka iz
jednainu za
hidrodinamike.
idealnu tenost;
- Primjenjuje
- Bernulijevu
Bernulijevu
jednainu za
jednainu u
realnu tenost;
rjeavanju
- Bernulijevu
zadataka.
jednainu za
- Crta liniju energije
elementarnu
i pijezometarsku
strujnicu idealne
liniju.
tenosti.
- Analizira gubitke
- Poznaje
energije.
pijezometarsku i
energetsku liniju za
sluaj idealne i
realne tenosti.
- Poznaje gubitke
energije.
Hidrauliki otpori
- Razlikuje laminarni
- Objanjava
i turbulentni reim.
laminarni i
turbulentni reim.
- Poznaje gubitke
energije na trenje. - Razlikuje gubitke
- Poznaje obrasce za
na trenje i linijske
hidrauliki
gubitke.
koeficijent trenja,
za laminarni i
- Rauna gubitke
turbulentni reim
energije na trenje.
(Kolbrukova
formula).
- Poznaje obrazac za
hidrauliki
koeficijent trenja,
preko ezijevog
koeficijenta
brzine.
Ravnomjerno kretanje vode
- Poznaje osnovne
- Primjenjuje
jednaine
ezijeve jednaine
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
- Razvija logino
zakljuivanje.
Vjebe:
- Rjeavanje
zadataka iz
hidrodinamike.
- Razvija smisao za
preciznost i
sistematinost u
radu.
Vjeba:
- Rjeavanje
zadataka vezanih
za hidraulike
otpore.
- Razvija logino
zakljuivanje.
Vjeba:
- Rjeavanje
130
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
za cijevi pod
ravnomjernog
pritiskom.
kretanja vode.
- Primjenjuje
- Objanjava
ezijeve jednaine
hidrauliki
za otvorene
najpovoljniji
tokove.
presjek.
- Primjenjuje
- Upoznaje
formule za
cjevovode pod
proraun ezijevog
pritiskom i
koeficijenta brzine
objanjava
po Kuteru, po
nastanak strujanja
Maningu i po
pod pritiskom.
Bazenu.
- Poznaje hidraulike
- Vri hidrauliki
kratke i dugake
proraun otvorenih
cjevovode.
kanala.
- Poznaje hidrauliki
proraun kratkih i
dugih cijevovoda.
Isticanje tenosti kroz otvore i naglavke
- Crta strujnu mreu.
- Poznaje isticanje
tenosti kroz male
i velike otvore.
- Crta oznake za
- Poznaje isticanje
isticanje tenosti
tenosti ispod
kroz otvore.
ustave.
- Poznaje isticanje
tenosti kroz
- Rauna isticanje
potoljene i
tenosti.
polupotopljene
otvore i ustave.
- Poznaje isticanje
- Uporeuje isticanje
tenosti kroz male
tenosti kroz male
i velike otvore.
i velike otvore.
- Poznaje isticanje
- Uoava prednosti
tenosti kroz
naglavaka.
naglavke.
- Poznaje isticanje
- Shvata isticanje
tenosti pri
tenosti pri
promjenljivom
promjenjivom
pritisku.
pritisku.
- Opisuje prelive i
- Shvata podjelu
navodi njihovu
preliva.
podjelu.
- Poznaje osnovnu
- Crta oblike preliva.
jednainu
prelivanja.
Neravnomjerno kretanje vode
- ita grafiki prikaz
- Navodi definiciju i
vrste
specifine energije
neravnomjernog
presjeka, kritine
kretanja vode.
dubine i kritinog
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
zadataka
karakteristinih za
ravnomjerno
kretanje vode.
- Razvija smisao za
preciznost i
sistematinost u
radu.
Vjeba:
- Rjeavanje
zadataka vezanih
za isticanje
tenosti.
- Pismeni zadatak.
- Stie
samopouzdanje i
sigurnost u radu.
131
Vjeba:
- Skicira spajanje
razliitih nivoa.
- Skicira razliite
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
pada.
- Poznaje specifinu
- Uporeuje
energiju presjeka,
specifinu energiju
kritinu dubinu i
sa funkcijom skoka.
kritini pad.
- Poznaje hidrauliki - Skicira spajanje
skok.
nivoa.
- Objanjava naine
- Skicira tipove
spajanja nivoa.
slapita.
- Objanjava
slapite.
Neravnomjerno kretanje vode u otvorenim tokovima
- Crta oblike
- Objanjava
slobodne povrine
neravnomjerno
pri
kretanje u
naravnomjernom
otvorenim
kretanju vode.
tokovima.
- Definie usporeno
strujanje i
strujanje sa
depresijom.
Strujanje podzemnih voda
- Uoava vanost
- Shvata osnovni
- Poznaje osnovni
nauke u
zakon filtracije.
zakon filtracijesvakodnevnom
Darsijev zakon.
ivotu.
- Skicira strujanje
- Definie pojam
podzemne vode.
koeficijenta
filtracije.
- Opisuje strujanje
- Shvta strujanje
podzemne vode ka
podzemnih voda.
bunaru, prema
galeriji i ispod
hidrotehnikih
objekata.
Preporuke za
izvoenje nastave
tipove slapita.

- Dr M. Vukovi, A. Soro: Osnovi hidraulike, Rudarsko geoloki fakultet, Beograd,
1978.
- Mr B. Krupjel: Osnovi hidrotehnike, Graevinski fakultet, Sarajevo, 1985.
- M. Boreli: Hidraulika, Graevinski fakultet, Beograd, 1984.
- Tehniar graevinski prirunik 6, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1989.
- Raunar sa projektorom, pribor za crtanje.
- uraene vjebe.
132

- Diplomirani inenjer graevinarstva hidrotehniki smjer.
Znanja
- Cjevovodi pod pritiskom
- Hidrauliki proraun
otvorenih kanala
- Hidrauliki proraun cijevi

Predmet
Znanja
- Korienje vodnih snaga
- Objekti hidroelektrana
- Dimenzionisanje otvorenih
- Hidrotehnike melioracije
kanala za odvodnjavanje i
navodnjavanje
- Dimenzionisanje mree
zatvorenih kanala cijevi
- Komunalna hidrotehnika
- Vodovodne i kanalizacione
cijevi
133
1.2.11.3. HIDROLOGIJA SA HIDROMETRIJOM

1. Naziv predmeta: HIDROLOGIJA SA HIDROMETRIJOM
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
Ukupno
72
72
72
72

- Upoznavanje osnova hidrologije i primijenjene meteorologije.
- Upoznavanje sa hidrometrijom.
- Upoznavanje naina obrade mjernih podataka.
134

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Uvod
- Razvija pozitivan
- Shvata podjelu
- Definie
stav prema novim
hidrologije.
hidrologiju.
saznanjima.
- Navodi podjelu
- Shvata proces
hidrologije.
kretanja, gubljenja
- Definie hidroloki
i obnavljanja vode
ciklus.
na zemlji.
- Definie hidroloki
bilans i navodi
njegove osnovne
komponente
(padavine, oticaj i
isparavanje).
Hidrometeorologija
- Razlikuje vrste
- Upoznaje vlanost
opaanja.
padavina.
vazduha.
- Shvata uticaj
- Upoznaje pojam
raznih inilaca na
isparavanja.
visinu padavina.
- Objanjava
nastanak padavina.
- Navodi vrste
padavina.
- Upoznaje uticaj
raznih inilaca na
visinu padavina.
Mjerenje padavina, obrada i analiza podataka mjerenja
- Navodi instrumente - Razlikuje
instrumente za
za mjerenje
mjerenje padavina.
padavina.
- Poznaje metode za - Uporeuje metode
mjerenje padavina.
za mjerenje
- Poznaje
padavina.
karakteristike
- Shvata znaaj
padavina.
izohijete u vezi
- Objanjava
prikazivanja visine
prikazivanje
padavina.
padavina.
- Definie dnevne,
mjesene i
godinje padavine. - Analizira jake kie.
- Poznaje uestalost - Crta izohijete i
padavina i
Tiesenov poligon.
povrinsku
raspodjelu na
izohijete i Tiesenov
poligon.
Povrinske vode
- Objanjava
- Razlikuje
nastanak
povrinske vode.
135
Preporuke za
izvoenje nastave
- Pismeni zadatak.
sadraji
uenik
povrinskih voda.
- Navodi klasifikaciju
povrinskih voda.
- Opisuje rjene
tokove.
- Navodi hidraulike
elemente
vodotoka.
Rjeni sliv
- Definie sliv.
- Definie fizike
karakteristike sliva (povrinu sliva,
oblik slivahidrografsku
mreu, visinski
poloaj i pad sliva, poduni pad toka,
tipove vegetacije i
karakteristike
zemljita u slivu).
- Definie morfoloke
karakteristike sliva
(duina toka,
duina sliva, duina
vododjelnice,
srednja irina sliva,
gustina rjene
mree).
- Definie
geometrijske
karakteristike sliva
(hipsometrijska
kriva i poduni
profil toka).
- Definie visinske
karakteristike
sliva.
- Definie
kvantitativne
karakteristike
sliva(koeficijente
razvoja
vododjelnice,
krivudavosti toka,
asimetrije sliva i
neravnomjernosti
toka).
Procesi u rjenom slivu
- Opisuje poniranje
vode.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
Razlikuje
hidraulike
elemente
vodotoka.
Razlikuje oblike
sliva.
Skicira oblike sliva.
Skicira hidrografsku
mreu.
Skicira pad toka i
sliva.
Analizira uticaj
oblika sliva na
oticaj.
Uoava uticaj
pjedinih
karakteristika sliva
na hidrauliku sliva.
Razlikuje procese u
rijenom slivu.
opaanja.
136
Preporuke za
izvoenje nastave
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
- Razlikuje naine
- Definie
isparavanja.
intercepciju.
- Shvata znaaj
- Poznaje naine
mjerenja
isparavanja.
isparavanja sa
- Upoznaje mjerenje
vodnih povrina i
isparavanja sa
terena.
vodnih povrina i
terena.
- Shvata uzroke
- Definie
zadravanja vode u
evapotranspiraciju.
depresijama.
- Objanjava
zadravanje vode u - Razlikuje
hidraulike osobine
depresijama.
zemljita.
- Navodi hidraulike
osobine zemljita.
- Shvata znaaj
- Definie
akumuliranja vode.
vodopropustljivost.
- Definie vodonosni
- Uoava vanost
sloj.
geolokog sastava
- Upoznaje
tla za nastanak
akumuliranje vode.
podzemnih voda.
- Opisuje teenje
vode po povrini
terena i u rjenim
koritima.
- Upoznaje upijanje
vode i vlanost
zemljita.
- Opisuje kretanje
podzemnih voda.
Hidrometrija povrinskih voda
- Razlikuje vrste
vodomjera.
namjenu hidroloke
- Skicira vrste
stanice i opisuje
vodomjera.
vrste vodomjera.
- Definie popreni i
- Crta popreni i
poduni presjek
poduni presjek
vodotoka.
vodotoka.
- Definie vodostaj.
- Opisuje kolebanje
- Shvata znaaj
vodostaja.
osmatrake slube
- Opisuje osmatraku
vodostaja.
slubu vodostaja.
- Razlikuje naine
- Objanjava
mjerenja nivoa
mjerenje nivoa
vode.
vode.
- Shvata ulogu
- Opisuje
vodomjerne
vodomjernu
stanice.
stanicu.
- Navodi izbor
- Crta krivu
mjesta za
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
- Posjeta
vodomjernoj
stanici.
137
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
proticaja.
vodomjernu
- Crta nivogram.
stanicu.
- Crta krivu trajanja.
- Poznaje grafiki
- Crta krivu
prikaz vodostaja.
uestalosti.
- Objanjava
mjerenje dubine
- Razlikuje
vode.
instrumente za
- Poznaje
mjerenje dubine
instrumente za
vode u vodotoku.
mjerenje dubine
vode u vodotoku.
- Razlikuje pribor za
- Objanjava
mjerenje brzine
mjerenje brzine
vode u vodotoku.
vode.
- Poznaje pribor za
- Shvata znaaj
mjerenje brzine
mjerenja protoka
vode u vodotoku.
vode.
- Poznaje mjerenje
protoka vode.
- Upoznaje zavisnost - Shvata znaaj
snimanja vodnih
proticaja i
tokova I obradu
vodostaja.
podataka
- Upoznaje mjerenje
osmatranja.
pada linije vodnog
ogledala.
- Upoznaje snimanje
vodnih tokova i
situacioni plan.
- Upoznaje osnovnu
obradu osmotrenih
podataka.
Hidrologija podzemnih voda
- Definie podzemne - Razlikuje vrste
podzemnih voda.
vode.
- Objanjava
postanak
podzemne vode.
- Navodi vrste
- Skicira popreni
podzemnih voda.
presjek izvora.
- Opisuje vodonosni
- Rauna izdanost
sloj sa slobodnim
izvora.
nivoom i
potpritiskom.
- Definie izvore i
opisuje postanak
izvora.
- Upoznaje mjerenje
izdanosti.
Analiza i kontrola kvaliteta vode
- Navodi vrste
- Razlikuje vrste
analiza podzemne
analiza podzemne
138
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
sadraji
uenik
vode.
- Opisuje uzimanje
probe za analizu
podzemne vode.
- Navodi vrste
analiza povrinske
vode.
- Opisuje uzimanje
uzorka za analizu
povrinske vode.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
vode.
- Razlikuje vrste
analiza povrinske
vode.
- Shvata znaaj
analize povrinskih
i podzemnih voda
Preporuke za
izvoenje nastave

- Tehniar graevinski prirunik 6, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1989. god.
- D. Mukatirovi, M. Jovanovi: Osnovi hidrotehnike, Zavod za udbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 1997. god.
- S. Jovanovi, O. Bonaci, M. Aneli: Hidrometrija, Graevinski fakultet
Univerziteta u Beogradu, Beograd, 1986. god.
- D. Mukatirovi: Regulacija rijeka, Graevinska knjiga, Beograd, 1976. god.
- Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu;
- pismeni zadatak: jedan pismeni zadatak u prvom polugoditu.
- Diplomirani inenjer graevinarstva smjer hidrotehniki;
- diplomirani inenjer poljoprivrede smjer melioracije.
Znanja
- Odbrana od poplava
-Regulacione graevine
- Materijali za izgradnju
regulacionih graevina

Predmet
Znanja
- Nasipi
- Luke i pristanita
- Regulacija rijeka za
potrebe unutranje
plovidbe
- Kamen
- Beton
- Drvo
139
1.2.12.3. KOMUNALNA HIDROTEHNIKA

1. Naziv predmeta: KOMUNALNA HIDROTEHNIKA
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
36
33
69
Ukupno
72
66
138
36
33
69

- Upoznavanje vodovodnih objekta i nain eksploatacije.
- Upoznavanje tehnolokih procesa preiavanja upotrebljivih voda.
- Upoznavanje sa nainom eksploatacije kanalizacionih objekata i njihovim
odravanjem.
- Upoznavanje tehnolokih procesa preiavanja otpadnih voda.
- Osposobljavanje za izradu tehnike dokumentacije za vodovod i kanalizaciju.
140

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Opta svojstva vode
- Razvija pozitivan
- Uporeuje vode
- Navodi vode koje
stav prema novim
koje se koriste u
se koriste u
saznanjima.
vodosnabdijevanju.
vodosnabdijevanju:
- Shvata znaaj
- oborinske,
utvrivanja
izvorske,
normativa vode za
podzemne i
pie.
povrinske.
- Poznaje normative
vode za pie:
fizika, hemijska i
bakterioloka
svojstva.
- Navodi vode koje
se odvode
kanalizacijom.
Naini snabdijevanja vodom
- Razvija logino
- Razlikuje naine
- Nabraja naine
zakljuivanje
snabdijevanja
snabdijevanja
vodom.
vodom.
- Poznaje najvanije - ematski prikazuje
sisteme
vodovodne
snabdijevanja
objekte: izvorita,
vodom.
vodozahvate,
- Identifikuje
instalacije za
vodovodne
popravku kvaliteta
objekte.
vode, crpne
stanice, glavne
dovode, razvodne
mree i
rezervoare.
Vrste potroaa i potronja vode
- Razvija
- Nabraja najvanije - Oitava statistike
sistematinost i
podatke za
kategorije
preciznost.
projektni period.
potroaa.
- Opisuje naselje kao - Crta krivu
tendencijestarenj
potroaa vode i
a naselja.
parametre koji
- Rauna potronju
utiu na uspjeno
vode za definisane
projektovan
periode.
sistem.
- Izraunava
potrebne koliine
vode.
Izvorite vode i vodozahvati
- Skicira sabirnu
- Definie izvorite i
urednost.
povrinu (osnovu i
navodi podjelu
presjek).
izvorita.
- Opisuje zahvatanje - Crta cisternu.
141
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Prema zadatim
podacima rauna
potrebne koliine
vode.
- Pismeni zadatak.
Vjeba:
- Izrada crtea
cisterne.
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
- Rauna sabirnu
i upotrebu
povrinu i cisternu,
atmosferskih voda.
prema uprotenom
- Poznaje uproteni
raunu.
raun sabirne
povrine i cisterne.
- Razlikuje naine
- Opisuje povrinska
zahvatanja vode
izvorita.
kod podzemnih
- Opisuje podzemna
izvorita.
izvorita.
- Opisuje kaptiranje
- Skicira plan
izvora.
kaptae i crta
- Opisuje kaptae.
detalje kaptane
- Definie bunar i
graevine.
navodi podjelu.
- Razlikuje vrste
- Objanajva nain
bunara.
izrade bunara.
- Crta bunare.
- Upoznaje
kaptiranje morske
vode i vodozahvate - Rauna izdanost
podzemnih
na jezerima.
izvorita.
- Poznaje izdanost
podzemnih
izvorita i njen
proraun.
Instalacije za popravku kvaliteta vode
- Razlikuje metode
- Upoznaje kvalitet
preiavanja
vode.
vode.
- Nabraja i opisuje
- Shvata znaaj
metode za
popravke kvaliteta
preiavanje
vode.
vode.
- Predvia filtere za
- Opisuje talonice.
preiavanje
- Nabraja i opisuje
vode.
filtere.
- Upoznaje pripremu - Razlikuje naine
pripreme vode
vode koagulacijom
(koagulacija i
i flokulacijom.
flokulacija).
Crpne stanice
- Razlikuje crpne
- Upoznaje
stanice.
postrojenja i
- Identifikuje
opremu crpne
opremu i
stanice.
postrojenja crpnih
- Nabraja ureaje za
stanica.
zahvatanje i
potiskivanje vode.
- Razlikuje ureaje
- Upoznaje
za zahvatanje i
specijalne crpne
potiskivanje vode.
stanice
(hidroforska
postrojenja).
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Crta detalje
kaptane graevine
Vjeba:
- Izrada crtea
bunara
Vjeba:
- Rauna izdanost
podzemnih
izvorita
- Uoava vanost
nauke u
svakodnevnom
ivotu.
142
sadraji
uenik
Rezervoari
- Navodi definiciju
rezervoara i
njegovu primjenu.
- Nabraja vrste
rezervoara.
- Nabraja i opisuje
funkcije
rezervoara.
- Poznaje
poravnanje
oscilacije
potronje.
- Poznaje poarnu i
sigurnosnu rezervu.
Vodovodne mree
- Nabraja i opisuje
vrste vodovoda.
- Nabraja tipove
vodovodnih mrea i
upoznaje naela
prorauna.
- Opisuje vrste
dovodnih
cjevovoda.
- Opisuje granastu
mreu.
- Opisuje prstenastu
mreu.
- Poznaje hidrauliki
proraun
vodovodne mree.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Razlikuje vrste
rezervoara.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Razvija logino
zakljuivanje.
- Shvata znaaj
uloge rezervoara u
sistemu
vodosnabdijevanja.
- Izraunava
zapreminu
rezervoara.
- Razlikuje vrste
vodovoda.
- Skicira eme
vodovodne mree.
- Uporeuje razliite
tipove vodovodnih
mrea.
- Razvija
sistematinost i
preciznost.
Vjeba:
- Izrada eme
vodovodne mree.
- Pismeni zadatak.
- Vri hidrauliki
proraun
vodovodne mree.
143
Razred: ETVRTI
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
Kanalisanje naselja i zgrada
- Razlikuje
- Navodi sisteme
kanalizacione
kanalizacije.
objekte.
- Upoznaje
projektne propise i - Skicira eme
kanalizacionih
izbor sistema.
sistema.
- Nabraja najvanije
- Razlikuje sisteme
kanalizacione
kanalizacionih
objekte.
mrea.
Koliina vode koja se odvodi kanalizacijom
- Razlikuje vrste
- Navodi i opisuje
upotrijebljenih
vrste
vode.
upotrijebljenih
voda.
- Rauna koliine
- Opisuje
upotrijebljene,
atmosferske vode.
atmosferske i
- Opisuje podzemne
podzemne vode.
vode.
- Poznaje odnos
izmeu koliine
upotrijebljenih,
atmosferskih i
podzemnih voda.
Kanalska mrea sa objektima
- Identifikuje
- Navodi podjelu i
objekte na
opisuje vrste
kanalizacijonoj
cijevi.
mrei (cijevi,
- Poznaje fazonske
fazonski djelovi,
djelove.
reviziona okna,
- Opisuje reviziona
spojeve, kaskade,
okna.
objekte za
- Nabraja i opisuje
prihvatanje
prohodne kanale.
atmosferskih voda i
- Opisuje spojeve
crpne stanice).
prohodnih kanala.
- Razlikuje vrste
- Nabraja i opisuje
cijevi.
kaskade.
- Skicira reviziona
- Nabraja i opisuje
okna.
objekte za
- Skicira slivnike,
prihvatanje
talonike i
atmosferskih voda.
olunike.
- Opisuje crpne
- Skicira kanale.
stanice.
- Razlikuje objekte
za prihvatanje
atmosferskih voda.
Dimenzionisanje kanalizacione mree
- Poznaje hidrauliki - Identifikuje vrste
proraun
kanala.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
- Navikava se na
pridravanje
propisa.
Vjebe:
- Izrada eme
kanalizacionih
sitema.
- Navikava se na
tanost.
Vjebe:
- Proraun koliine
upotrijebljene,
atmosferske i
podzemne vode.
- Pismeni zadatak.
opaanja.
Vjebe:
- Crtanje objekata
na kanalskoj mrei.
- Razvija
sistematinost i
Vjeba:
- Dimenzionisanje
144
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
preciznost u radu.
- Vri proraun
zatvorenih
zatvorenih
kanalskih presjeka.
kanalskih presjeka.
- Poznaje kanale
- Dimenzionie
opteg,
kanalizacionu
separacionog i
mreu.
kombinovanog
sistema
- Poznaje nain
dimenzionisanja
kanalizacione
mree.
Instalacije za preiavanje kanalskog sadraja
- Uporeuje metode - Razvija svijest za
- Poznaje otpadne
ouvanje ivotne
za preiavanje
vode.
sredine.
kanalskog sadraja.
- Nabraja metode za
- Razlikuje ureaje
preiavanje
za preiavanje
kanalskog sadraja.
otpadnih voda.
- Nabraja i opisuje
ureaje za
preiavanje
- Shvata znaaj
otpadnih voda.
dezinfekcije
- Upoznaje
otpadnih voda.
dezinfekciju
- Crta septike
otpadnih voda.
jame.
- Upoznaje metode
za preiavanje
kanalskog sadraja - Vri proraun i
dimenzionisanje
manjih naselja i
sistema za bioloko
pojedinih objekata.
preiavanje
- Upoznaje male
otpadnih voda.
ureaje za
preiavanje
otpadnih voda.
Instalacije u zgradama
- Uoava vanost
- Opisuje unutranju - Analizira
nauke u
instalaciju
vodovodnu mreu.
svakodnevnom
vodovodne i
- Upoznaje
ivotu.
kanalizacione
hidrauliki
- Razvija logino
mree.
proraun kunog
zakljuivanje.
- Vri hidrauliki
vodovoda.
proraun i
- Opisuje izvoenje
dimenzionisanje
radova na kunoj
kune vodovodne i
vodovodnoj mrei.
kanalizacione
- Upoznaje
mree.
snabdijevanje
vodom u visokim
zgradama.
- Rjeava razvod
- Upoznaje
instalacija
samostalne
vodovoda i
vodovode za
kanalizacije u
zgrade.
145
Preporuke za
izvoenje nastave
kanalizacione
mree.
Vjeba:
- Izrada crtea
septike jame.
Vjeba:
- Rjeava razvod
instalacija
vodovoda i
kanalizacije u
mokrom voru.
- Pismeni zadatak.
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
mokrom voru.
- Opisuje unutranju
- Predvia redosljed
kanalizacionu
radova na kunoj
mreu.
vodovodnoj i
- Upoznaje
kanalizacionoj
hidrauliki
mrei.
proraun kune
- Predvia sanitarne
kanalizacije.
ureaje i
- Opisuje izvoenje
galanteriju.
kanalizacionih
instalacija.
- Nabraja vrste i
namjenu sanitarnih
ureaja i
galanterije.
Investiciono- tehnika dokumentacija
- Razlikuje vrste
- Upoznaje
tehnike
investiciono
dokumentacije
tehniku
(idejni, glavni i
dokumentaciju.
izvoaki
- Upoznaje sadraj i
projekat).
obradu projekta.
- ita i razrauje
projektnu
dokumentaciju.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
- Razvija pravilan
odnos prema
zanimanju.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Projektna
dokumentacija.
Vjeba:
- Razrauje
projektnu
dokumentaciju.
Odravanje unutranjeg i spoljanjeg vodovoda i kanalizacije

- Stie
- Shvata znaaj
- Upoznaje
samopouzdanje i
odravanja
eksploataciju
sigurnost u radu.
unutranjeg i
vodovodnih i
spoljanjeg
kanalizacionih
vodovoda i
objekata.
kanalizacije.
- Upoznaje kvarove
na vodovodnoj i
- Prepoznaje kvarove
kanalizacionoj
na vodovodnoj i
mrei.
kanalizacionoj
- Upoznaje
mrei.
odravanje
- Predlae nain
unutranjeg i
odravanja
spoljanjeg
spoljanjeg
vodovoda i
vodovoda i
kanalizacije.
kanalizacije.
- Dr M. Milojevi: Snabdijevanje vodom i kanalisanje naselja, Graevinski fakultet
Beograd, Nauna knjiga, Beograd, 1987. god.
- Dr S. Milenkovi: Vodovod i kanalizacija zgrada, Graevinski fakultet, Ni, 1994.
god.
- M. Radonji: Vodovod i kanalizacija u zgradama, Graevinska knjiga, Beograd,
1980. god.
146
- V. Stanojevi, M. Zoroje: Kune instalacije, Zavod za udbenike, Beograd, 2007.

god.
- pismene vjebe.
- Diplomirani inenjer graevinarstva smjer hidrotehniki.
Znanja
- Opta svojstva vode
- Instalacije vodovoda i
kanalizacije
- Vodovodne i kanalizacione
cijevi
Povezanost sa predmetom
Predmet
Znanja
- Voda
- Naini snabdijevanja vodo i
kanalisanje naselja
- Graevinska hidraulika
147

Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
36
33
69
36
33
69
Ukupno
72
66
138

- Koordiniranje, usmjeravanje, planiranje i kontrola aktivnosti organizovanih
grupa ljudi radi ostvarenja odredjenih ciljeva u gradjevinarstvu.
- Upoznavanje menadmenta kao modernog naina vjetine upravljanja.
- Osposobljavanje za analizu izvrenih aktivnosti, pravilnu upotrebu tehnike
dokumentacije.
- Osposobljavanje za voenje i itanje graevinske dokumentacije.
- Izraivanje eme organizacije gradilita za sve objekte visokogradnje.
- Upoznavanje graevinske mehanizacije i njene primjene u zavisnosti od vrste
rada.
- Upoznavanje dinamike izvoenja radova i itanje dinamikih planova.
- Korienje normativa i standarda pri izradi predmjera i predrauna i
upotrebljavanje kompjuterske tehnike u tu svrhu.
- Upoznavanje i korienje mjera zatite na radu i principa zatite prirodne
sredine.
148
4. Sadraj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Graevinska djelatnost
- Razlikuje
- Upoznaje
za organizaciju.
graevinske
organizacione
djelatnosti:
sisteme i pojam
projektantske,
graevinarske
istraivake,
djelatnosti i ulogu
institucije,
menadmenta.
operativne,
nadzor.
Investiciono- tehnika dokumentacija
- Upoznaje postupak - Razlikuje projektnu - Razvija
odgovornost i
dokumentaciju:
izrade tehnike
obavezu potovanja
- projektni
dokumentacije.
zakonskih propisa.
zadatak,
- idejni projekat,
- glavni projekat,
- izvoaki
projekat,
- projekat
izvedenog stanja.
- Upoznaje odredbe
Zakona o izgradnji. - Shvata osnovne
odredbe iz Zakona
o izgradnji
objekata
visokogradnje.
Struktura graevinske proizvodnje
- Objanjava
radne operacije u
proizvodne
sklopu proizvodnog
procese.
procesa
- Zna pravila o
- Navodi podjelu
dobroj organizaciji
rada, faze rada i
radnog mjesta.
radno mjesto.
Faze izvoenja graevinskog objekta
- Shvata znaaj
- Razlikuje vrste
- Nabraja vrste
poznavanja zakona
gradilita prema:
gradilita i uslove
i propisa.
broju objekata,
njegovog
spratnosti,
osnivanja.
- povrini koju
zauzima.
preciznost.
- Razlikuje svu
potrebnu
- Razvija
dokumentaciju za
sistematinost i
formiranje
- Objanjava emu
preciznost u radu.
gradilita.
organizacije
- ita emu
gradilita.
organizacije
- Shvata vanost
gradilita.
149
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Pregled
investicionotehnike
dokumentacije.
Vjeba:
- Organizacija
radnog mjesta za
odreenu radnu
operaciju.
Vjeba:
- Izrada eme
organizacije
gradilita za mali i
veliki objekat.
Vjeba:
- Crtanje objekata
privrednog
gradilita.
Vjeba:
- Upisivanje
podataka u
sadraji
uenik
- Navodi sastav
osoblja na
gradilitu.
- Opisuje pripremne
radove na
gradilitu.
- Poznaje gradilinu
dokumentaciju.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
dobre organizacije
rada na gradilitu.
Formativni ciljevi
uenik
- Razlikuje simbole
na emi.
- Razlikuje tehniku
slubu i
administrativnomaterijalnu slubu.
- Razlikuje
pripremne radove
po redu.
- Zna elemente
privrednog
gradilita.
- Zna pripremu
materijala.
Preporuke za
izvoenje nastave
gradilinu
dokumentaciju.
Vjebe:
- Razrada pojedinih
detalja iz projekta.
- Popunjavanje liste
evidencije radnika.
- Razvija
odgovornost u
radu.
- Sastavlja
graevinski
dnevnik, gradje- Objanjava proces
vinsku knjigu.
izvoenja radova
- Sastavlja
na gradilitu.
privremene,
obraunske i
okonanu situaciju.
- ita izvoaki
projekat.
- Razrauje detalje
iz projekta.
- Objanjava
- Koordinira
primopredaju
izvoenje radova.
radova prema
- Evidentira prisustvo
vaeim zakonima
radnika na
u graevinarstvu.
gradilitu.
- Sraunava uinak
rada radnika.
- Razlikuje vrste
nadzora.
- Priprema sve
podatke za tehniki
prijem objekta.
- Prati i obezbeuje
neophodne dokaze
o kvalitetu
materijala koji se
ugrauje.
Normativi i standardi rada u graevinarstvu
- Razvija
- Poznaje normative - ita normative i
sistematinost i
i standarde za
standarde.
preciznost u radu.
radove u
- Razvrstava norme
graevinarstvu.
prema materijalu,
radnoj snazi,
vremenu.
150
Vjeba:
- Posjeta gradilitu i
upoznavanje sa
nadzorima svih
vrsta.
Vjebe:
- itanje
graevinskih normi
graevinskih
radova pomou
literature.
sadraji
uenik
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
- itanje
graevinskih normi
u kompjuterskoj
obradi.
Predmjer, predraun i obraun graevinskih radova

- Objanjava opise
- Pie opis
graevinskih,
graevinskih i
zanatskih,
sistematinost.
zanatskih radova.
instalaterskih i
montanih radova. - Sistematizuje
radove prema
srodnosti.
- Objanjava
- Povezuje radove
predmjer radova.
prema tehnologiji
- Objanjava
izvoenja.
predraun radova.
- Objanjava
- Rauna potrebne
obraun radova.
koliine radova
prema pozicijama
- Razvija
iz glavnog
odgovornost u
projekta.
radu.
- Sraunava
jedinine cijene
prema vrsti rada.
- Analizira kretanje
cijena na tritu.
- Sraunava
vrijednost radova
prema premjeru i
predraunu.
Zatita na radu
- Upoznaje propise i - Usvaja osnovna
znanja o glavnim
mjere zatite na
opasnostima na
radu.
radu, pravila i
nain zatite od
njih.
- Koristi mjere line
zatite na radu.
- Koristi mjere
zatite ivotne
sredine.
151
Vjeba:
- Izrada opisa
graevinskih
radova za zadati
objekat
visokogradnje.
Vjeba:
- Proraun koliina
radova za zadati
objekat.
Vjeba:
- Izrada analiza
cijena prema
pozicijama radova
iz zadatog
predmjera.
Vjeba:
- Obraun kotanja
objekta po vrstama
radova kao i
kotanje
cjelokupnog
objekta.
Posjeta gradilitu.
Godinji elaborat:
- Izrada elaborata za
manji objekat.
Razred: ETVRTI
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
- Razlikuje
- Upoznaje vrste
graevinske maine
graevinskih
po grupama:
maina, njihove
- prema
karakteristike i
konstruktivnom
upotrebu.
sastavu;
- prema nainu
izvravanja
radnih procesa;
- prema vrstama
graevinskih
radova.
- Poznaje nain
obrauna
- Proraunava uinak
uinka za svaku
maina za sledee
vrstu maina.
vrste radova:
- za iskop i utovar
zemlje;
- za prenos i
dizanje;
- za transport i
vuu;
- za sabijanje tla;
- za proizvodnju
graevinskih
materijala.
- ita faktore
- Objanjava analizu
korekcije date
kalkulacije cijena
tabelarno, kao i
za graevinsku
druge podatke
mehanizaciju.
potrebne za
proraun uinka
date tabelom.
- Proraunava
kotanje efektivnog
asa rada maine.
- Upotrebljava
elemente
kalkulacije.
Analiza tehnolokog procesa
- Crta i ita kartu
- Opisuje metodu
procesa i dijagram
izrade karte
toka za odreene
procesa i dijagrama
vrste radova.
toka.
- Prepoznaje vodeu
mainu koja
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
- Shvata znaaj
dobre organizacije
preduzea.
za organizaciju
posla.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Posjeta
graevinskom
preduzeu-sektor
mehanizacija.
Posjeta gradilitu.
Vjeba:
- Proraun
praktinog uinka
maina za
odreene vrste
radova.
- Razvija tanost i
preciznost.
Vjeba:
- Proraun
efektivnog asa
rada maine.
- Razvija tanost,
preciznost,
sistematinost.
152
Vjeba:
- Crtanje karte
procesa za
odreene pozicije
radova.
sadraji
uenik
- Objanjava izbor
mehanizacije
prema radnim
operacijama.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
realizuje
tehnoloki proces.
- Izabira maine u
iri izbor.
- Izabira maine u
ui izbor na osnovu
najpovoljnijeg
maino sastava
prema njihovim
uincima.
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Crta dijagram toka
za odreene
pozicije radova.
Vjeba:
- iri izbor maina
prema zadatim
radnim
operacijama.
Vjeba:
- Vri ui izbor
maina prema
ekonomskoj
analizi.
Planiranje proizvodnje
- Dijeli planove na
- Navodi podjelu
statike i
planova.
dinamike.
- Proraunava
- Obrazlae ulogu
potrebe u radnoj
planiranja radnih
snazi, materijalu,
aktivnosti, izbor
pomou statikih
tehnologije
planova.
graenja i odabira
- Proraunava
resursa za njihovu
vrijeme trajanja
realizaciju putem
radova.
statikih planova.
- Utvruje broj i
sastav radne
brigade.
- Sastavlja spisak
aktivnosti koje
predstavljaju radne
- Objanjava
cjeline.
dinamike planove.
- Uoava prethodnu,
- Obrazlae tehniku
naredne i uporedne
mrenog
aktivnosti.
planiranja.
- Objanjava analizu - Crta mreni
dijagram.
mrenog plana,
- Sraunava vrijeme
vremena,
trajanja aktivnosti.
korienje resursa i
- Crta kritini put.
optimizaciju.
- Terminira mreni
dijagram.
- Crta gantogram i
planira
- Poznaje izradu
angaovanje radne
gantograma.
snage.
- Crta histogram i
- Poznaje izradu
odreuje optimalan
histograma.
broj radnika u
datom trenutku.
tanost.
Vjeba:
- Izrada statikih
planova za potrebe
radne snage,
materijala i
mehanizacije.
Vjeba:
- Proraun trajanja
radova za odreene
pozicije.
Vjeba:
- Sastavlja spisak
aktivnosti za
izvoenje zadatog
objekta.
- Shvata vanost
temeljito uraenih
planova.
153
Vjeba:
- Crta mreni plan i
terminira ga.
Vjeba:
- Crta gantogram.
Vjeba:
- Crta histogram.
Godinji elaborat:
- Izbor mehanizacije
i planiranje
proizvodnje za
objekat
visokogradnje
(nastaviti elaborat
treeg razreda).
sadraji
uenik
- Poznaje izradu
dinamikih
planova.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- ita dinamike
planove ulaganja
finansijskih
sredstava.
Preporuke za
izvoenje nastave

- . Praevi, B. Velikovi, V. Konstantinovi: Organizacija graenja za III razred
graevinske kole, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2007. god.
- Normativi i standardi rada u graevinarstvu knjiga 1, 2, 3, 4, 5, Graevinska
knjiga, Beograd, 1999. god.
- grafoskop, folije za grafoskop.
- pismeno(pismeni zadatak- u drugom polugoditu jedan pismeni zadatak);
- ocjena vjebi;
- ocjena godinjeg elaborata.
Znanja
predrauna
dinamikih planova

Predmet
Znanja
objekta
- Poznavanje faza
izvoenja radova
objekta
- Tehniko crtanje
- itanje i crtanje
odreenih pozicija
radova
graevinarstvu
AUTO CAD-u
154
1.2.14.3. KORIENJE VODNIH SNAGA

1. Naziv predmeta: KORIENJE VODNIH SNAGA
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
36
33
69
Ukupno
72
66
138
36
33
69

- Upoznavanje naina koritenja vodnih snaga.
- Upoznavanje oblika hidroenergetskog sistema.
- Sticanje osnovnih znanja o branama.
155

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Osnovni pojmovi, mjerne jedinice i relacije
- Razlikuje osnovne
- Upoznaje
urednost.
pojmove i mjerne
korienje vodnih
jedinice.
snaga.
- Poznaje osnovne
- Izraunava snagu i
pojmove i mjerne
energiju.
jedinice.
- - Poznaje
jednaine kojima
se odreuju
veliine snage i
energije.
Hidroelektrane
- Razvija
- Razlikuje tipove
- Poznaje tipove
sistematinost.
hidroelektrana.
hidroelektrana.
- ematski prikazuje - Razvija pravilan
- Nabraja djelove
odnos prema
tipove
hidroelektrana.
ouvanju ivotne
hidroelektrana.
- Opisuje postupak
sredine.
- Razlikuje djelove
dobijanja
hidroelektrane.
elektrine
- Crta dijagram
energije.
optereanja.
- Definie dnevni,
nedjeljni i
mjeseni dijagram
optereenja.
- Poznaje potronju
tokom godine.
Regulisanje rjenih proticaja
- Razvija logiko
- Razlikuje
- Navodi
karakteristike
karakteristike
zakljuivanje.
rjenih proticaja.
rjenih proticaja.
- Upoznaje oscilacije
(promjenljivost)
- Skicira hidrogram
vodnih koliina i
protoka.
njihovo
prikazivanje na
hidrogramu
protoka.
- Upoznaje sumarne
krive proticaja.
- Razlikuje
- Upoznaje trajanje
karakteristike
proticaja.
akumulacionih
- Upoznaje
bazena.
akumulacione
- Odreuje gubitke
bazene i njegove
akumulacionih
karakteristike.
bazena.
- Navodi gubitke iz
akumulacionih
bazena.
156
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Rauna snagu i
energiju.
Vjeba:
- ematski prikazuje
tipove
hidroelektrana.
sadraji
uenik
- Objanjava
korienje
akumulacionog
bazena za
regulisanje
protoka.
- Upoznaje
odreivanje
zapremine
akumulacionog
bazena sa
energetskog i
ekonomskog
aspekta.
- Poznaje osnovne
vidove regulisanja
proticaja: dnevno,
nedjeljno, godinje
i viegodinje
regulisanje
proticaja.
- Upoznaje
specijalne vidove
regulisanja
poticaja.
Brane
- Definie branu.
- Nabraja vrste
brana.
- Opisuje nasute
brane.
- Opisuje
gravitacione, lune
i olakane brane.
- Poznaje
optereenja koja
djeluju na branu.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Odreuje
zapremine
akumulacionog
bazena sa
energetskog i
ekonomskog
aspekta.
- Razlikuje vidove
proticaja.
Preporuke za
izvoenje nastave
sistematinost u
radu.
Vjeba:
- Izraunava
zapremine
akumulacionog
bazena sa
energetskog i
ekonomskog
aspekta.
Pismeni zadatak.
- Razlikuje vrste
brana.
- ematski prikazuje
brane.
- Razlikuje
optereanja koja
djeluju na branu.
- Razumije odnos
tehnike i prirode.
157
Vjeba:
- Crta eme brana.
Razred: ETVRTI
sadraji
uenik
Turbine hidroelektrana
- Navodi upotrebu i
vrste turbina.
- Upoznaje osnovne
elemente turbina.
- Upoznaje
koeficijent
brzohodnosti i broj
obrtaja turbine.
- Upoznaje
specifian broj
obrtaja i dimenzije
turbine.
- Poznaje turbinske
spirale.
- Poznaje difuzore.
- Poznaje agregate.
Hidrogeneratori
- Upoznaje
hidrogeneratore.
Objekti hidroelektrana
- Upoznaje zahvatne graevine.
- Upoznaje
talonice.
- Upoznaje
zatvaranice.
- Upoznaje dovode.
- Upoznaje
vodostane i vodne
komore.
- Upoznaje
cjevovode.
- Upoznaje mainsku zgradu.
- Upoznaje odvodne
kade.
- Nabraja
hidromehaniku
opremu: reetke i
zatvarae.
Evakuacioni organi
- Opisuje skretanje
rijeke.
- Upoznaje temeljne
ispuste.
- Upoznaje prelive.
- Upoznaje brzotoke.
- Upoznaje slapita.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
- Razvija logino
zakljuivanje.
- Jaa
samouvjerenost i
pouzdanost u radu.
Vjebe:
- Crta krive korisnog
dejstva turbina u
zavisnosti od
optereenja.
- Uoava znaaj
nauke u
svkodnevnom
ivotu.
Vjeba:
- Skicira objekte
hidroelektrana.
Formativni ciljevi
uenik
Razlikuje vrste
turbina.
Razlikuje osnovne
elemente turbine.
Uporeuje osnovne
karakteristike
turbina.
Crta krive korisnog
dejstva turbina.
Razlikuje objekte
hidroelektrana(zah
vatne objekte,
talonice,
zatvaranice,
dovode, vodostane,
vodne komore,
cjevovode,
mainkso
postrojenje,
odvodne kade i
dr.).
Shvata znaaj
rasporeda objekata
hidroelektrana.
Skicira objekte
hidroelektrana.
Shvata znaaj
mogunosti
skretanja rijeke.
Razlikuje
evakuacione
organe.
Skicira skretanje
rijeke
Vjeba:
- Skicira skretanje
rijeke.
158
sadraji
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Skicira prelive,
brzotoke i slapita.
Rad i snaga postrojenja
- Proraunava
- Upoznaje uzroke
koliinu
oscilacija pada
proizvedene
nivoa vodnog
elektrine
ogledala.
energije.
- Upoznaje propisane
snage kod godinjih - Odreuje
zapreminu
oscilacija koliina
akumulacionog
vode i pada vodnog
bazena.
ogledala.
- Upoznaje
ispitivanje reima
rada
hidroelektrane u
toku godine.
- Navodi podjelu
hidroelektrana s
obzirom na
nepromjenljivost
njihove snage.
Energo-ekonomski pokazatelj hidroelektrana
- Proraunava
- Upoznaje godinju
proizvodnju
kotanje
energije
hidroenergije.
hidroelektrane.
- Upoznaje kotanje
instalacionog
kilovata.
- Upoznaje
vrijednost uloenih
sredstava za
kilovatas godinje
proizvodnje
energije i
sopstvenu cijenu
kotanja
proizvedene
energije
hidroelektrane.
- Poznaje formule za
izraunavanje
kotanja
hidroenergije.
159
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Jaa
samouvjerenost i
pouzdanost u radu.
Razvija analitinost
i logino miljenje.
Preporuke za
izvoenje nastave
Pismeni zadatak.
Vjeba:
- Proraunava
koliinu
proizvedene
elektrine
energije.
Vjeba:
- Prema zadatim
podacima
izraunava
zapreminu
akumulacionog
bazena.
Vjeba:
- Proraunava
kotanje
hidroenergije.

- Dr B. orevi: Korienje vodnih snaga objekti hidroelektana, graevinski
fakultet, Beograd, 1984. god.
- Dr O. Proti, mr D. Radivojevi: Osnovi hidrotehnike, zbirka rijeenih zadataka,
Graevinsko arhitektonski fakultet, Ni, 1999. god.
6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave:
- pismene vjebe.
Znanja
- Brane
- Objekti hidroelektrana
- Brane

Predmet
Znanja
- Objekti hidrogradnje
- Cjevovodi pod pritiskom
- Kamen
- Beton
160
1.2.15.3. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE

1. Naziv predmeta: MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
33
33
Ukupno
66
66
33
33

- Upoznavanje mehanikih svojstava tla od kojih neposredno zavisi fundiranje
objekata.
- Sticanje znanja o znaaju, nainima i pravilima za izvoenje temeljnih
konstrukcija graevinskih objekata.
- Upoznavanje osnovnih tipova temelja i materijala za njihovo izvoenje.
- Upoznavanje propisa i pravila za izvoenje temelja.
- Poznavanje elemenata prorauna, koji su neophodni za iscrtavanje izvoakih
detalja.
- Korienje usvojenih znanja iz drugih predmeta.
- Sticanje pravilne predstave o prostoru.
161

Razred: ETVRTI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Mehanika tla - opte karakteristike tla
- Razlikuje vrste tla: - Razvija
- Definie ulogu i
nevezana, vezana i
analitinost u
znaaj mehanike
tla organskog
radu.
tla,
porijekla.
- Upoznaje vrste i
postanak tla,
- Poznaje faze
materijala u tlu i
- Razlikuje faze
fizika svojstva tla:
materijala u tlu.
- -granulometrijski
- Razlikuje fizika
sastav;
svojstva tla.
- strukturu tla;
- poroznost i
koeficijent
poroznosti tla;
- vlanost tla;
- zapreminsku i
specifinu teinu
tla;
- zbijenost
tla(Proktorov ogled); - Uoava vanost
poznavanja
- kapilarnost u tlu;
deformacije tla
- vodoprokao posledice
- pustljivost tla;
dejstva mraza.
- Shvata znaaj
- granice
tanosti i
konzistencije tla;
preciznosti u
- trenje i koheziju tla;
radu.
- stiljivost tla.
- Obrazlae dejstvo
- Razlikuje vrste
mraza na tlo.
uzoraka tla.
- Upoznaje opte
pojmove o istranim
radovima i
terenskim
ispitivanjima tla.
- Nabraja i definie
vrste uzoraka tla i
nain uzimanja.
- Nabraja metode za
odreivanje
otpornosti tla.
Stabilnost zemljanih kosina
- Shvata znaaj
- Navodi uzroke
poznavanja uzroka
kretanja tla.
kretanja tla.
- Poznaje uslove
stabilnosti kosina.
zemljane kosine
- Poznaje metode
analitikom i
ispitivanja
162
- Shvata znaaj
tanosti i
preciznosti u
radu.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Posjete
laboratoriji za
geomehanika
ispitivanja tla.
- Geomehaniki
elaborati.
Grafika vjeba:
- Ispitivanje
stabilnosti
zemljane kosine
analitikom I
grafikom
sadraji
uenik
stabilnosti tla.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
grafikom
metodom.
Preporuke za
izvoenje nastave
metodom (vedska
metoda momenata
i modifikovana
vedska metoda).
Dozvoljena optereenja tla

- Crta rasprostiranje
- Poznaje
optereenja u tlu i
rasprostiranje
superpoziciju
optereenja u tlu.
pritisaka tla u
- Poznaje
dubini.
superpoziciju
- Oitava iz
pritisaka tla u
geomehanikog
dubini.
elaborata
- Definie dozvoljeno
dozvoljena
optereenje tla.
optereenje za
razliite vrste tla.
Potporni zidovi
- Shvata znaaj
- Nabraja podjelu i
poznavanja uzroka
primjenu potpornih
kretanja tla iza
zidova.
potpornog zida.
- Definie pritiske tla
na potporne zidove.
- Poznaje uslove
stabilnosti potpornih - Ispituje stabilnost
potpornih zidova
zidova:
analitikom
- u pogledu
metodom.
preturanja,
- u pogledu klizanja,
- u odnosu na ivina
naprezanja.
Fundiranje graevinskih objekata
- Razlikuje naine
- Nabraja
fundiranja
karakteristike tla
graevinskih
koje utiu na dubinu
objekata.
fundiranja.
- Definie najmanju
dubinu fundiranja.
- Navodi naine
fundiranja:
- Razlikuje oblike
neposredno i
temelja
posredno fundiranje
neposredno
graevinskih
oslonjenih na tlo.
objekata.
- Poznaje oblike
temelja neposredno
oslonjene na tlo:
- Rauna centrino
- temelje samce;
optereen ab
- trakaste temelje;
temelj samac i
- ploaste temelje;
crta plan
- kombinovane
armature.
temeljne sisteme.
163
- Geomehaniki
elaborati
- Navikava se na
racionalno i
paljivo izvoenje
zadataka.
Vjeba:
- Ispitivanje
stabilnosti
potpornih zidova
analitikom
metodom.
- Razvija pravilan
odnos prema
ouvanju
materijalnih
dobara.
- Geomehaniki
elaborati.
Vjeba:
- Raunanje
centrino
optereenog ab
temelja samca i
crtanje plana
armature.
- Raunanje
centrino
optereene ab
temeljne trake i
crtanje plana
armature.
sadraji
uenik
- Poznaje proraun
temelja samca i
trakastih temelja.
- Opisuje posredno
fundiranje
graevinskih
objekata na
ipovima.
- Navodi primjenu
priboja, zagata i
kesona i njihovu
opravdanost kod
izgradnje
graevinskih
objekata.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
opaanja.
Formativni ciljevi
uenik
- Rauna centrino
optereenu ab
temeljnu traku i
crta plan
armature.
- Razlikuje naine
posrednog
fundiranje
graevinskih
objekata.
- Skicira priboje i
zagate.
Preporuke za
izvoenje nastave

Beograd, 2008. god.
- uraene vjebe.
Znanja
-
Potporni zidovi
Temelji
Potporni zidovi
Temelji
Priboji i zagati
- Zemljane kosine
- Potporni zidovi
- Temelji

Predmet
Znanja
- Presjeci geometrijskih
tijela
- Beton
- elik
- Gvoe
- -Statika i otpornost
- Vrste optereenja
materijala
- Sile u presjeku
- Geometrijske
164
Znanja
- Potporni zidovi
- Temelji
- Neposredno fundiranje
graevinskih objekata

Predmet
Znanja
karakteristike presjeka
- Beton
- Primjena betona kao
graevinskog materijala
- Armatura
- Temelji
165
1.2.16.3. GEODEZIJA
1. Naziv predmeta: GEODEZIJA
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
33
33
33
33
Ukupno
66
66

- Upoznavanje sa poslovima geometra.
- Sticanje potrebnih znanja iz oblasti geodezije.
- Poznavanje metoda mjerenja i instrumenata.
- Ovladavanje formulama za obradu podataka dobijenih mjerenjima.
- Ovladavanje postupcima mjerenja uglovnih i linearnih velicina.
- Osposobljavanje za izradu horizontalne i vertikalne predstave terena.
- Osposobljavanje ucenika za samostalnu pripremu podataka za obiljezavanje
objekata na terenu.
- Sticanje sposobnosti za visinsko obiljezavanje tacaka.
- Sticanje potrebnih znanja za primjenu geodezije u gradjevinarstvu.
166

Razred: ETVRTI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Predmet i zadatak geodezije
- Podstie na
- Interpretira
- Definise znanja o
snalazljivost i
pojmove o
geodeziji, ime se
samopouzdanje.
geodeziji.
bavi i o njenoj
- Rauna
primjeni u
i spremnost na
razmjeru(rauna
graevinarstvu:
saradnju.
duinu na planu ili
- razmjera i
u prirodi za
razmjernici;
odgovarajuu
- karte i planovi;
razmjeru) i
- osnova za
razmjernike.
izvrenje
- Uporeuje i
premjera;
definie kartu i
- geodetske mree,
plan.
vrste i nain
- Razlikuje
obiljeavanja.
geodetske mree i
uoava emu
slue.
- Razlikuje nain
obiljezavanja
pojedinih taaka.
- Podstie
- Izvodi samostalno
Pojam mjere i
preuzimanje
mjerenje duina i
mjerenja
odgovornosti za
zna da iskontrolie
- Poznaje linearna
izvreno.
mjerenja.
mjerenja, princip
mjerenja.
- Formira podatke
- Poznaje postupke
za polarno
mjerenja duina
i spremnost na
obiljeavanje
kao i postupke
saradnju.
taaka.
obrade izmjerenih
- Formira podatke
podataka.
za ortogonalno
obiljeavanje
Primijenjena
taaka na terenu
geodezija
metodom presjeka
- Navodi i priprema
pravaca.
podatke i
- Odredjuje i
obiljeava:
obiljeava take
- take na terenu;
na terenu
- uglove na terenu;
polarnom
- polarno take na
metodom.
terenu;
- Podstie na
- Odredjuje i
- ortogonalno take
obiljeava take
na terenu;
snalazljivost i
na terenu
- obiljeava pravce
samopouzdanje.
ortogonalnom
osovine kad se
metodom.
krajnje take
- Odredjuje i
dogledaju;
obiljeava take
- obiljezava
na terenu
elemente krune
167
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjebe:
- Prikazati plan i
kartu i na njima
definisati pojam
razmjere.
- Prikazati skice
geodetskih mrea i
na osnovu njih
predstavti ih po
znaaju i namjeni.
Vjebe:
- Prikazati
elektronski
daljinomjer i na
njemu objasniti
princip rada.
- Osvrnuti se na
klasian nain
mjerenja duine,
pantljikom.
Vjebe:
- Na dijelu plana
izvriti pripremu
podataka za
prenoenje taaka
polarno,
ortogonalno ili
presijecanjem
pravaca.
sadraji
uenik
krivine.
- Poznaje uglovna
mjerenja.
- Poznaje rukovanje
i korienje
instrumenta:
- djelove,
- viziranje.
- Utemeljuje znanja
o centrisanju
instrumenta.
- Poznaje metode
mjerenja
horizontalnih
uglova(prosta i
girusna metoda).
- Poznaje obradu
podataka T.0.1,
- jedinice za uglove,
pretvaranje iz
jedne podjele u
drugu i obrnuto.
Raunanje koordinata
- Poznaje
koordinatni sistem.
- Upoznaje formule
raunanja
direkcionog ugla i
duina iz
koordinata
poligonskih taaka.
- Upoznaje formule
za raunanje
koordinata
poligonskih taaka.
- Poznaje postupke
pronalaenja
belega.
Snimanje terena
- Objanjava
metode
snimanja(ortogona
lna metoda
snimanja, polarna
metoda snimanja).
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
metodom presjeka
pravaca.
- Obiljeava pravac
osovine kada se
krajnje take ne
dogledaju.
- Odreuje i
obiljeava osnovne
elemente krune
krivine.
- Rukuje
instrumentomteodolitom(totalna
stanica), razlikuje
njegove djelove i
upotrbljava ih.
- Ocjenjuje uslove
instrumenta.
- Izvodi samostalno
postupak mjerenja
uglova.
- Analizira i
obradjuje podatke
mjerenja.
- Vri kontrolu i
korekciju mjerenja
i raunanja.
poligonskih taaka
- Odredjuje
koordinatni sistem
i koordinate.
- Odredjuje
elemente
poligonskog vlaka
indirektnim
putem.
- Rauna direkcioni
ugao i duzine iz
koordinata.
- Rauna koordinate
poligonskih taaka
u vlaku.
- Analizira sta se
snima.
- Pravi izabor taaka
za snimanje.
- Skicira detalje.
- Pravi izabor
detaljnih taaka
Preporuke za
izvoenje nastave
Na terenu u manjim
grupama izvrsiti:
- obiljeavanje
pravca osovine;
- izvriti
obiljezavanje
krivine.
- Prikazati
centrisanje
instrumenta.
- Razvija smisao za
preciznost i
sistematinost u
radu.
- Na ravanskom i
prostornom
modelu definisati
koordinatni sistem.
- Na primjerima
objasniti primjenu
teorema za
odreivanje
elemenata
poligonskog vlaka.
i urednost.
- Zadati uenicima
da samostalno
skiciraju zgradu u
kojoj ive.
- Upoznati uenike
sa nainom
obiljeavanja
168
sadraji
uenik
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
koje treba snimiti.
- Odredjuje
zavretak ili
prekid snimanja.
- Kontrolie
mjerenja.
- Rukuje
tahimetrom.
- Rauna duine i
visinske razlike po
formulama.
- Rauna koordinate
detaljnih taaka
po formulama.
Nivelman i izrada situacionih planova
- Upoznaje pojmove - Razlikuje
nivelmansku
o vrstama
mreu.
nivelmana i
- Provjerava pribor
njihovoj primjeni:
za mjerenje
- pojam, cilj i
visinskih razlika.
znacaj nivelmana;
- podjela nivelmana; - Primjenjuje
postupke
- pojam visine i
mjerenja.
visinske razlike;
- Rauna kote
- pribor za
taaka.
nivelanje.
- Poznaje rukovanje
i koricenje
- Rukuje
instrumenta:
instrumentom.
- ispitivanje nivelira
- Analizira uslove
i rektifikacija;
instrumenta.
- geometrijski
nivelman i
- Razlikuje detaljni i
podjela;
generalni nivelman
- metode nivelanja.
i rukuje njima.
- Definie
nivelmanske strane
- Rauna visine
vlaka i mree i
repera detaljnih
nivelmanski reper.
taaka.
- Objanjava
- Upotrebljava
raunanje visina
topografski i
repera i detaljnih
kartografski klju.
taaka.
- Crta plan na
- Poznaje
osnovu terenskih
topografske znake
podataka.
i njihovu primjenu.
- Formira prikaz
- Opisuje
terena u visinskom
konstrukciju plana.
smislu na
- Objanjava nain
planovima.
interpolacije
izohipsa.
Preporuke za
izvoenje nastave
pravog ugla.
- Prikazati detaljnu
skicu.
- Pokazati letvu i
objasniti
uenicima kako se
ita podjela.
- Shvata znaaj
tanosti i
preciznosti u radu.
169
- Pokazati repere.
- Uraditi primjer
obrade podataka
zapisnika sa
terena.
- Na osnovu jedne
detaljne skice i
terenskih podataka
u odgovarajucoj
razmjeri iskartirati
plan.
- Na planu
primjeniti
topografske znake.
- Na razliitim
primjerima
uvjebati
konstrukciju
izohipsa.
sadraji
uenik
Topografske podjele i
- Definise sve
podatke za
koriscenje karata i
geodetskih planova
kao osnove za
studije i
projektovanje
objekata.
- Definise promjenu
dimenzije hartije plana ili karte sa
ili bez decimalne
mreze.
- Objasnjava graficki
nacin odredjivanja
koordinata tacaka
na planu ili karti.
- Objanjava graficki
nain odreivanja
kota taaka na
planu ili karti.
- Objasnjava grafiki
nacin odreivanja
uglova na planu ili
karti.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
uenik
njihova primjena u gradjevinarstvu
- Razvija logiko
- Koristi kartu ili
razmiljanje.
geodetski plan kao
osnovu za
projektovanje
objekata.
- Odreuje
deformaciju plana
ili karte.
- Grafiki odreuje
koordinate taaka
na planu ili karti.
- Graficki odreuje
kote taaka na
planu ili karti.
Formativni ciljevi
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjebe:
- Na planu razmjere
R 1: 1000 treba
grafiki da odredi
koordinate, kote,
duinu i ugao.

- S. Konti, K. Vraari: Geodezija za graevinsku, umarsku i hidrometeoroloku
kolu, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2001. god.
- K. Mihajlovi, K. Vraari: Geodezija I, Zavod za udbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2004. god.
- Opremljen geodetski kabinet sa svim potrebnim priborom i instrumentima;
opremljena raunarska sala.
- pismene vjebe.
- Diplomirani inenjer geodezije;
170

Znanja
- Zemljani radovi
priloga
- Trasiranje saobraajnica
- Premjeravanje puta

Predmet
Znanja
- Obraun zemljanih masa
- Tehniko crtanje
- Razumije i koristi
tehnike priloge
- Saobraajnice
- Trasa puta
- Trasa puta
konstrukcije
171
1.2.C. PRAKTINA NASTAVA

1.2.C.1. PRAKTINA NASTAVA ZA PRVI I DRUGI RAZRED ZA SVE SMJEROVE
1. Naziv predmeta: PRAKTICNA NASTAVA PRVI I DRUGI RAZRED
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
108
108
216
Ukupno
108
108
216
Praktina nastava: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika.

- Poznavanje zidarskih i unutrasnjih fasaderskih radova.
- Pravilan izbor materijala.
- Pravilno koriscenje masina, alata i pribora za rad.
- Izvodjenje zidzrskih radova.
- Izvodjenje malterisanja.
- Izvodjenje oblaganja zidova.
- Stice svijest o vaznosti preciznog, kvalitetnog i ekonomicnog izvodjenja radova
po radionickim crtezima.
- Osposobljenost za primjenu sradstava zastite na radu i protivpozarne zastite.
- Shvatanje znacaja upotrbe gradjevinskih normi.
172

Razred: PRVI (zajedniki katalog za sva tri smjera)
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Uvod
- Uoava vanost
- Upoznaje znacaj
organizacije rada.
zidarskih radova u
savremenoj
tehnologiji
gradjenja.
- Upoznaje
organizaciju radnog
mjesta u radionici.
Zidarski alat
- Razvija smisao za
- Identifikuje alat,
- Upoznaje maine,
red i urednost.
pribor za rad i
alat i pribor za
pravi spisak.
rad.
- Upoznaje primjenu - Identifikuje pribor
za mjerenje.
i nain odravanja
maina, alata i
pribora za rad.
Alat za malterisanje
- Identifikuje alat,
- Upoznaje alat i
pribor za rad i
pribor za
pravi spisak alata.
malterisanje.
- Upoznaje primjenu
i nain odravanja
alata i pribora.
Pripremni radovi u radionici
- Stie sigurnost u
- Objanjava tehniku - Odrezuje konture
radu.
date pozicije, zida.
mjerenja, obiljeavanja i
razmjeravanja date
pozicije.
Osnovni materijal
za zidanje
- Poznaje vrste
opekarskih
proizvoda.
- Upoznaje svojstva
opekarskih
proizvoda.
- Poznaje vrste
opeke za zidanje
nekonstruktivnih
zidova.
- Poznaje malter kao
gradjevinski
materijal.
- Poznaje
tehnologiju i sastav
maltera.
- Razlikuje
opekarske
proizvode.
- Razlikuje vrste
opeka.
- Razlikuje
komponente
maltera.
- Dozira komponente
maltera.
173
Preporuke za
izvoenje nastave
sadraji
uenik
- Poznaje agregat i
nabraja vrste
agregata.
- Poznaje vrste
veziva: cement,
kre, gips.
- Objasnjava
upotrebu veziva i
uticaj na kvalitet
maltera.
- Nabraja vrste
maltera i zna
njihovu primjenu.
- Poznaje razmjere
mijeanja i uticaj
na kvalitet
maltera.
- Poznaje pravila
malterisanja.
Zidanje opekom
- Nabraja djelove
opeke.
- Nabraja vrste i
dimenzije zidova.
- Nabraja vrste
slogova-veza medju
opekama.
- Navodi pravila
zidanja opekom.
- Objasnjava nacin
zavrsavanja zidova.
- Objasnjava nacine
suceljavanja zidova
pravim i ostrim
uglom.
- Objasnjava
suticanje zidova
pod pravim i ostrim
uglom.
- Objasnjava
ukrstanje zidova
pod pravim i ostrim
uglom.
- Objasnjava
postupak mjerenja
i obiljezavanja pri
izvodjenju
zidarskih radova:
odredjivanje
duzine zida,
odredjivanje
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Razlikuje vrste
maltera.
- Primjenjuje pravila
malterisanja.
- Prema zadatom
radnom crtezu:
- pravi specifikaciju
potrebnog alata,
pribora, masina i
pribora za
mjerenje kao i
materijala za
izvodjenje
zidarskih radova.
- Vrsi odabir alata,
pribora za
mjerenje i
izvodjenje
zidarskih radova.
- Obiljezava zid u
osnovi i kontrolise
horizontalnost
podloge.
- Priprema radno
mjesto,
rasporedjuje
odabrani alat,
pribor i materijal
potreban za
izvodjenje
zadatka.
- Priprema opeku za
zidanje: lomi
opeku i dobija i
opeke.
- Shvata znaaj
kvalitetnog rada.
- Navikava se na
tanost i
sistematinost.
174
Preporuke za
izvoenje nastave
sadraji
uenik
pravog ugla,
utvrdjivanje
vertikalnosti ugla,
utvrdjivanje
horizontalnosti.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Prema zadatoj
recepturi priprema
malter za zidanje.
- Zida zid debljine 6,
5cm {na kant},
12cm i 25cm.
- Obradjuje vidne
spojnice-fuge na
zidu.
- Cisti radno mjesto i
radionicu.
- Provjerava i
ocjenjuje gotov zid
prema katalogu
kriterijuma
kvaliteta.
- Primjenjuje mjere
zastite na radu.
- Zida otvore u
zidovima (vrata,
prozori).
Malterisanje unutrasnjih i spoljasnjih zidova
- Razvija
- Poznaje maltere za - Izradjuje katalog
odgovornost i
kriterijuma
unutrasnje i
preciznost.
kvaliteta.
spoljasnje
- Pravi specifikaciju
malterisanje.
potrbnog alata,
- Objasnjava
pribora i
postupke za
materijala.
unutrasnje i
- Vrsi odabir alata i
spoljasnje
pribora za
malterisanje.
malterisanje.
- Priprema radno
mjesto:
rasporeduje alat,
pribor i materijal
potreban za
izvoenje zadatka.
- Priprema
unutranje i
spoljanje povrine
za malterisanje.
- Prema zadatoj
recepturi priprema
malter za
malterisanje.
- Malterie
spoljanje i
unutranje
povrine.
- Cisti radno mjesto i
175
Preporuke za
izvoenje nastave
sadraji
uenik
Zatita na radu
- Poznaje mjere
zatite na radu.
- Poznaje mjere
zatite na radu na
visinama.
- Poznaje mjere
zatite ljudi i
okoline.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
radionicu.
- Provjerava i
ocjenjuje izvedene
radove prema
katalogu
kriterijuma
kvaliteta.
- Primjenjuje mjere
zatite na radu.
- Primjenjuje mjere
zatite na radu.
- Razvija svijest o
zatiti na radu.
176
Preporuke za
izvoenje nastave
Razred: DRUGI (zajedniki katalog za sva

Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
Tesarske veze
Uvod
- Sortira drvenu
- Upoznaje tesarske
grau.
radove.
- Uoava greke kod
- Poznaje materijal
drvene grae.
za tesarske radove.
- Razlikuje tesarske
- Poznaje drvenu
veze.
grau za izradu
- Crta radionike
tesarskih veza.
crtee za
- Poznaje
jednostavne
jednostavne
tesarske veze.
tesarske veze.
- Vri odabir
- Poznaje alat i
materijala, alata i
pribor za tesarske
pribora za
radove.
mjerenje i za
- Poznaje mjere
izvoenje tesarskih
zatite na radu.
veza.
- Priprema radno
mjesto:
rasporeuje
odabrani alat,
pribor i materijal
potreban za
izvoenje zadatka.
- Prenosi mjere sa
crtea, na
prethodno
definisan
materijal.
- Izvodi jednostavne
tesarske veze.
- Uoava greke kod
izvedenih tesarskih
veza.
- isti radno mjesto i
radionicu.
- Primjenjuje mjere
zatite na radu.
Izrada drvene oplate za stub
- Crta radionike
- Poznaje drvenu
grau za izradu
crtee planova
oplata.
oplate za stub.
- Poznaje
jednostavne veze
potrebnog
drvene grae.
materijala, alata i
- Poznaje klasine
pribora za
oplate za
mjerenje.
jednostavne
- Vri odabir alata i
konstruktivne
pribora za
tri smjera)
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
- Uoava vanost
organizacije radnog
mjesta.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Razvija smisao za
preciznost u radu.
Vjeba:
- Prema zadatom
radionikom crteu
izvodi jednostavne
tesarske veze.
ekonominost.
- Razvija kritiki
odnos prema radu.
177
sadraji
uenik
elemente:
- stub,
- greda,
- nadvratnik,
- nadprozornik,
- serkla.
- Poznaje alat i
pribor za tesarske
radove.
- Upoznaje maine
za obradu drveta
poznaje mjere
zatite na radu.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
mjerenje i za
izvoenje.
- Priprema radno
mjesto:
rasporeuje
odabrani alat,
pribor i materijal
potreban za
izvoenje zadatka.
- Prenosi mjere sa
crtea na
prethodno
definisan
materijal.
- Izvodi oplatu
stuba.
radionicu.
- Primjenjuje mjere
zatite na radu.
Izrada drvene krovne konstrukcije
- Crta radioniki
- Poznaje drvenu
crte plana za
grau za izradu
model krovne
krovne
konstrukcije.
konstrukcije.
- Poznaje
potrebnog
jednostavne veze
materijala, alata i
drvene grae.
pribora za
- Poznaje alat i
mjerenje.
pribor za tesarske
- Vri odabir alata i
radove.
pribora za
- Upoznaje maine
mjerenje i za
za obradu drveta.
izvoenje.
- Poznaje mjere
- Priprema radno
zatite na radu.
mjesto:
rasporeuje
odabrani alat,
pribor i materijal
potreban za
izvoenje zadatka.
- Prenosi mjere sa
crtea, na
prethodno
definisan
materijal.
- Izrauje model
krovne
konstrukcije.
radionicu.
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Prema zadatom
radionikom
crteu izvodi
drvenu oplatu za
stub.
- Razvija logiko
miljenje i
povezivanje
znanja.
178
Vjeba:
- Prema zadatom
radionikom crteu
izvodi model za
jednostavnu drvenu
krovnu
konstrukciju.
sadraji
uenik
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Primjenjuje mjere
zatite na radu.
Preporuke za
izvoenje nastave

- S. Krunic, G. Mladenovic, Lj. Krunic: Osnovni gradjevinski radovi I deo, Zavod za
udzbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1988. god.
- B. Blagojevic: Graevinske konstrukcije, Zavod za udbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2006. god.
- Normativi i standardi rada u graevinarstvu, Graevinska knjiga, Beograd, 1999.
god.
- Radionica za teorijski i praktini dio;
- radioniki stolovi za obradu i pripremu materijala;
- alat, pribor, masine, materijali i oprema u skladu sa normativima.
- Usmeni odgovor;
- praktini rad u radionici, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom
periodu.
- Pozitivna ocjena na kraju skolske godine.
- diplomirani inenjer arhitekture;
- diploma osnovnih studija s podruja graevinarstva u trajanju od 3 godine;
- diploma primijenjenih osnovnih studija s podruja graevinarstva u trajanju od 3
godine.
Znanja
- Malterisanje zidova
- Skiciranje gradjevinskih
elemenata-detalja
- Izrada radionickih crteza
- Zidanje zidova opekarskim
proizvodima
- Zidanje zidova i stubova
opekarskim proizvodima
- Tesarske veze
- Izrada drvene oplate za
stub
- Izrada modela drvene

Predmet
Znanja
- Beton
- Osnovna veziva
- Tehnicko crtanje
- Radionicki crtez
- Tehnicko crtanje
- Gradjevinski materijali
179
- Poznavanje tehnickog
crtanja gradjevinskih
elemenata
- Opeka
- Vertikalni konstruktivni
elementi: zidovi i stubovi
- Krovovi i krovne
konstrukcije
Znanja
krovne konstrukcije
- Primjena naela ponaanja
i pravila discipline na
radnom mjestu

Predmet
Znanja
- Poslovna komunikacija
180
- Naela ponaanja na
radnom mjestu
- Disciplina na radnom
mjestu
1.2.C.2. PRAKTINA NASTAVA ZA SMJER NISKOGRADNJA

1. Naziv predmeta: PRAKTICNA NASTAVA ZA TREI I ETVRTI RAZRED- SMJER
NISKOGRADNJA
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
72
66
138
Ukupno
72
66
138

- Upoznavanje sa poslovima izgtadnje puta i eljeznike pruge.
- Pravilan izbor materijala za izgradnju puteva i eljeznike pruge.
- Pravilno korienje alata, pribora i mehanizacije pri izvoenju radova.
- Sticanje svijesti o vaznosti preciznog, kvalitetnog i ekonominog izvoenja radova
po projektnoj dokumentaciji.
- Primjena sredstava zatite na radu.
- Shvatanje znaaja upotrebe graevinskih normi.
181

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Pripremni radovi u toku izgradnje puteva
- Formira katalog
- Razvija
- Zna vrste
kriterijuma
snalaljivost i
zemljanih radova.
kvaliteta izrade
samopouzdanje.
- Zna metode izrade
puteva.
usjeka, nasipa i
- Koristi projektnu
zasjeka.
dokumentaciju.
- Opisuje trup puta.
- Predvia poloaj
gradilita.
- Formira stav o
- Identifikuje
vanosti propisa i
gradjevinsku
njihovoj primjeni.
mehanizaciju za
izgradnju puteva i
vri izbor za
odreene radove.
- Razlikuje vrste
zemljanih radova.
- Vrsi obraun i
raspored zemljanih
masa.
- Uestvuje u
trasiranju puta.
- Prema veliini
- Objanjava ulogu
optereenja
donjeg stroja
razlikuje izvoenje
kolovozne
radova za laki,
konstrukcije.
srednji i teki
- Definie znaaj
saobraaj.
- Povezuje
odvodjenja vode sa
- Razlikuje izradu
tehnoloka i
kolovozne
kolovozne
konstruktivna
konstrukcije.
konstrukcije(asfalt,
znanja.
- Objanjava znaaj
beton, kamene
opreme i objekata
kocke).
pored puta.
- Uestvuje u izradi
trupa puta.
- Obiljeava pozicije
rigola, kanala,
kanaleta za
odvodjenje
povrinskih voda.
- Uestvuje u izradi:
propusta,
potpornih zidova,
horizontalne i
vertikalne
signalizacije,
ograda, stubia.
- Definie znaaj
- Planira i uestvuje
odravanja puteva.
u odravanju
i samostalnost u
182
Preporuke za
izvoenje nastave
- Sve asove
praktine nastave
neophodno je
izvoditi u
preduzeima
kojima je osnovna
djelatnost
izgradnja puteva ili
eljeznikih pruga.
- Obilazak gradilita
i objakata u
eksploataciji.
sadraji
uenik
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
radu.
Formativni ciljevi
uenik
kolovoza u raznim
klimatskim
uslovima.
Planira i uestvuje
u odravanju
signalizacije,
opreme i objekata
pored puta.
Ocjenjuje kvalitet
izvedenih radova
na osnovu
kriterijuma
kvaliteta.
Primjenjuje mjere
zatite na radu.
Vodi dnevnik rada.
183
Preporuke za
izvoenje nastave
Razred: ETVRTI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Izvodjenje radova na izgradnji eljeznikih pruga
- Razvija spremnost i
- Definie pripremne - Formira katalog
sposobnost na
kriterijuma
zemljane radove.
saradnju.
kvaliteta.
- Definie znaaj
- Koristi projektnu
donje stroja
dokumentaciju.
eljeznike pruge.
- Razlikuje
gradjevinsku
mehanizaciju za
radove na izgradnji
eljeznike pruge i
vri izbor za
izvodjenje
odredjenih radova.
- Vri obraun
zemljanih masa.
- Uestvuje u
trasiranju pruge u
pravcu i krivinama.
- Uestvuje u izradi
zastora od tucanika
i ljunka.
- Ocjenjuje kvalitet
izrade donjeg
stroja na osnovu
kriterijuma
kvaliteta.
- Podstie
- Uestvuje u
- Objanjava znaaj
preuzimanje
postavljanju
gornjeg stroja
odgovornosti za
drvenih pragova na
eljeznike pruge.
izvreno.
zastor.
- Uestvuje u
postavljanju dugog
- Definie znaaj
inskog traka i
opreme i zatitnog
primjeni privrsnog
pojasa.
i zateznog pribora
- Objanjava ulogu
(vezice, zavrtnjevi,
kolosjenog
ploice, ekseri).
pribora.
- Planira polozaj
prelaza sa svim
- Zna ulogu
- Razumije znaaj
uredjajima i
kolosjenih veza.
timskog rada.
napravama radi
regulisanja
- Zna ulogu signalnih
pravilne i
uredjaja i znaaj
bezbjedne
elektrifikacije
vonje(prelaz u
eljeznikog
nivou, nadvonjak,
sistema.
podvonjak).
- Uestvuje u
postavljanju
184
Preporuke za
izvoenje nastave
- Obilazak gradilita.
sadraji
uenik
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
kolosjenih veza:
skretnica,
okretnica,
prenosnica i
mimoilaznica.
- Uestvuje u
postavljanjuformiranju
matinjaka sa svim
signalnim
ureajima i
elektrinim
instalacijama.
- Primjenjuje mjere
zatite na radu.
- Vodi dnevnik rada.
Preporuke za
izvoenje nastave

- V. Anus, J. Katanic: Putevi, Zavod za udzbenike i nastavna sredstva, Beograd,
1997. god.
- Tehniar-graevinski prirucnik 6, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1989. god.
- I. Gaci: Zeljeznike pruge, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd,
1990. god.
- T. Milojkovi: Zeljeznice, ZZUiNS, Beograd, 1990. god.
- Prof. dr Z. Joksic: Kolovozne konstrukcije puteva, projektovanje, gradjenje i
odrzavanje, IRO Gradjevinska knjiga, Beograd, 1990. god.
- M. Maletin: Gradske saobracajnice, Gradjevinski fakultet, Beograd, 1992. god.
- Praktina nastava se odvija na gradilitima preduzea ija je djelatnost izgradnja
puteva ili eljeznikih pruga.
- Ocjena za uradjeni posao na gradilistu, urednost, tanost i marljivost u toku
obavljanja posla.
- pozitivno ocijenjen dnevnik rada.
185

Znanja
- Tehnologija gradjenja
saobraajnica
- Gradjenje mostova i tunela - Trasiranje saobraajnice
- Organizacija gradilita i
- Mehanizacija
- Vrste tla
- Itrada projektne
dokumentacije
- Komponente betona
- Programi za crtanje i
projektovanje

Predmet
Znanja
Saobraajnice
- Saobraajnice-putevi,
eljeznike pruge
Mostovi i tuneli
- Mostovi i tuneli
Geodezija
- Pravci, krivine, nagibi
Organizacija gradjenja
- Gradilite
- Metode gradjenja
Geomehanika ispitivanja
Tehniko crtanje
Beton
Gradjevinski materijali
Primjena raunara u
graevinarstvu
186
- projekat saobraajnice
- Betonski elementi
- Vizuelizacija saobraajnice
1.2.C.3. PRAKTINA NASTAVA ZA SMJER LABORATORIJSKA ISPITIVANJA

LABORATORIJSKA ISPITIVANJA
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
72
66
138
Ukupno
72
66
138

- Poznavanje alata, pribora i aparature za ispitivanje betona i njegovih
komponenti.
- Ispitivanje osnovnih svojstva betona i njegovih komponenti u laboratoriji.
- Poznavanje asfaltne mjeavine i njenih komponenti, svojstava, naina spravljanja
i primjenu.
- Ispitivanje osnovnih svojstva asfaltne mjeavine u laboratoriji.
- Poznavanje naina i postupka za obavljanje ispitivanja tla.
- Pravilno korienje pribora, alata i aparature, njihovo uvanje i odravanje.
- Analiziranje i evidentiranje rezultata ispitivanja.
sadrajima.
187

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Laboratorija za beton
- Razvija pozitivnu
- Razlikuje alate,
- Upoznaje alate,
orjentaciju prema
pribor i aparatiru.
pribor i aparaturu
zanimanju.
- Primjenjuje alate,
za ispitivanje
pribor i aparaturu.
betona i definie
- Izrauje betonske
njihovu primjenu.
kocke za kontrolna
- Poznaje postupak
ispitivanja.
izrade betonskih
kocki za kontrolna
ispitivanja.
Ispitivanje cementa
- Razvija
- Poznaje nain
- Uzima uzorke
sistematinost u
uzimanja,
cementa na
pristupu radu.
pakovanja, uvanja
gradilitu, pakuje
i transportovanja
ih i transportuje.
uzoraka cementa.
- Pravilno uva
- Definie
uzorke cementa.
standardnu
- Ispituje standardnu
konzistenciju
konzistenciju
cementa.
cementa.
- Poznaje izradu
- Izrauje kontrolna
kontrolnih tijela za
tijela za ispitivanje
ispitivanje stalnosti
stalnosti zapremine
zapremine
cementa.
cementa.
- Izrauje kontrolna
- Poznaje izradu
tijela za ispitivanje
kontrolnih tijela za
vrstoe cementa
ispitivanje vrstoe
na pritisak i
cementa na
savijanje.
Ispitivanje agregata
- Razvija ekoloku
- Uzima uzorke
- Poznaje nain
svijest.
agregata na
uzimanja
- Razvija
gradilitu, pakuje
pakovanja, uvanja
snalaljivost.
ih i uva u
i transportovanja
laboratoriji.
uzoraka agregata.
Ispitivanje vode
- Stie smisao za
- Ispituje kvalitet
- Poznaje nain
organizovanje,
vode za spravljanje
ispitivanja
preciznost i
betona.
kvaliteta vode za
odgovornost.
spravljanje betona. - Odreuje
vodocementni
- Poznaje nain
faktor.
odreivanja
vodocementnog
faktora.
Asfaltna baza
- Poznaje
- Razlikuje faze
- Razvija ekoloku
postrojenje za
tehnolokog
svijest.
proizvodnju
procesa
188
Preporuke za
izvoenje nastave
za ispitivanje
graevinkskih
materijala.
- Posjeta fabrici
betona.
- Analiza elemenata
proizvodnje.
- Posjeta gradilitu:
- Neposredan rad na
uzimanju,
pakovanju i
transportovanju
uzoraka cementa.
na izradi kontrolnih
tijela za navedena
ispitivanja.
- Posjeta gradilitu:
- Neposredan rad na
uzimanju i
pakovanju uzoraka
agregata.
na ispitivanju vode.
- Posjeta asfaltoj
bazi.
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
asfaltnih
proizvodnje.
mjeavina.
Ispitivanja asfaltne mjeavine
- Priprema i izrauje
- Poznaje nain
uzorke prema
pripreme i izrade
recepturi.
uzoraka prema
- Njeguje uzorke.
recepturi.
- Obiljeava uzorke.
- Upoznaje
- Odreuje
njegovanje
zapreminsku masu i
uzoraka.
prividnu specifinu
- Poznaje nain
masu.
obiljeavanja
uzoraka.
uzoraka:
- zapreminska masa;
- prividna specifina
masa.
Ispitivanja tla
- Odreuje
- Poznaje
granulometrijski
odreivanje
sastav tla
granulometrijskog
hidrometrisanjem.
sastava tla
- Odreuje
hidrometrisanjem.
optimalnu vlanost
- Poznaje
i maksimalnu
odreivanje
zbijenost tla po
optimalne vlanosti
metodi
i maksimalne
modifikovanog
zbijenosti tla po
Proktorovog opita.
metodi
- Odreuje sadraj
modifikovanog
CaCO u tlu.
Proktorovog opita.
Odrava terensku i
- Poznaje postupak
laboratorijsku
odreivanja
opremu.
sadrine CaCO u
tlu.
- Poznaje nain
odravanja
terenske i
laboratorijske
opreme.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
- Razvija
sistematinost i
precizan pristup
radu.
na navedenim
poslovima.
- Razvija
sistematinost u
pristupu radu.
- Stie smisao za
organizovanje,
preciznost i
odgovornost.
na navedenim
poslovima.
189
Razred: ETVRTI
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
Ispitivanje betona
- Poznaje proceduru - Sprovodi proceduru
za ispitivanje
za sprovoenje
betona.
laboratorijskih
ispitivanja betona: - Ispituje beton.
- Popunjava prateu
- predmet,
dokumentaciju:
- podruje primjene,
- preispitivanje,
- odgovornost,
zahtjeva,
- definicije, oznake i
- radni obrazac.
skraenice,
- Sarauje u izradi
- veza sa drugim
atesta.
dokumentima,
- Identifikuje kvar na
- opis aktivnosti.
opremi.
- Poznaje postupak
ispitivanja betona:
- vrstoa na pritisak
MB10, MB15, MB20,
MB25, MB30, MB35,
MB40;
- vodonepropustljivo
st VDP: V2, V4, V6,
V8, V10, V12, V14;
- konzistencija
svjeeg betona:
kruta, slabo
plastina,
plastina, tena.
- Poznaje i
popunjava prateu
dokumentaciju:
- zahtjev za
ispitivanje betona,
- radni obrazac za
ispitivanje betona.
- Poznaje izradu
atesta.
- Upoznaje mogue
kvarove na
opremi.
Ispitivanje asfaltne mjeavine
za sprovoenje
za ispitivanje
laboratorijskih
asfaltnih
mjeavina.
mjeavine:
- Ispituje asfaltne
- predmet,
mjeavine.
- podruje primjene, - Popunjava prateu
dokumentaciju:
- odgovornost,
- definicije, oznake i - preispitivanje
zahtjeva,
skraenice,
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
- Razvija pozitivnu
orjentaciju prema
zanimanju.
- Razvija
sistematinost u
pristupu radu.
- Shvata znaaj
timskog rada.
- Neposredan rad u
kolskoj
laboratoriji ili
preduzeu naF:
- Ispitivanju betona;
- popunjavanju
kompletne pratee
dokumentacije od
ulaska uzorka u
laboratoriju i
njegove kontrole,
do zavretka
traenih ispitivanja
uz evidentiranje i
analizu rezultata.
- Razvija pozitivnu
orjentaciju prema
zanimanju.
- Razvija
sistematinost u
pristupu radu.
- Stie smisao za
organizovanje,
preciznost i
odgovornost.
- Neposredan rad u
kolskoj
laboratoriji ili
preduzeu na:
- popunjavanju
kompletne pratee
dokumentacije, od
ulaska uzorka u
laboratoriju i
190
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
- radni obrazac.
- veza sa drugim
- Sarauje u izradi
dokumentima,
atesta.
- opis aktivnosti.
- Identifikuje kvar na
- Poznaje postupak
opremi.
mjeavine:
- ispitivanje po
Maralu;
- odreivanje
zapreminske mase
iz zastora i noseih
slojeva;
- ispitivanje udjela
bitumena
indirektnom
metodom.
- Poznaje i
popunjava prateu
dokumentaciju:
- zahtjev za
ispitivanje asfaltne
mjeavine,
- radni obrazac za
mjeavine.
- Poznaje izradu
atesta.
- Upoznaje mogue
kvarove na
opremi.
za ispitivanje tla.
za sprovoenje
- Ispituje tlo.
laboratorijskih
- Popunjava prateu
geomehanikih
dokumentaciju:
ispitivanja:
- preispitivanje
- predmet,
zahtjeva,
- podruje primjene,
- radni obrazac.
- odgovornost,
- definicije, oznake i
skraenice,
- veza sa drugim
dokumentima,
- opis aktivnosti.
- Poznaje postupak
ispitivanja tla:
- odreivanje
modula stiljivosti
metodom krune
ploe;
- odreivanje
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
- Razvija ekoloku
svijest.
- Razvija pozitivnu
orjentaciju prema
zanimanju.
- Razvija
sistematinost u
pristupu radu.
za organizovanje,
preciznost i
odgovornost.
191
Preporuke za
izvoenje nastave
njegove kontrole
do zavretka
traenih
ispitivanja, uz
evidentiranje i
analizu rezultata.
- Neposredan rad u
kolskoj
laboratoriji ili
preduzeu na:
- popunjavanju
kompletne pratee
dokumentacije, od
ulaska uzorka u
laboratoriju i
njegove kontrole
do zavretka
traenih
ispitivanja, uz
evidentiranje i
analizu rezultata.
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
izvoenje nastave
uenik
uenik
uenik
optimalnog
sadraja vodeProktorov opit;
- odreivanje
zapreminske mase
tla metodom
kalibrisanog
pijeska.
- Poznaje i
popunjava prateu
dokumentaciju:
- zahtjev za
mjeavine;
- radni obrazac za
mjeavine.
- Poznaje izradu
atesta.
- Upoznaje mogue
kvarove na
opremi.
Napomena: U toku ostvarivanja prakse, uenici treba da vode dnevnik rada koji treba da
sadri:
- naziv vjebe, vrstu ispitivanja, broj standarda;
- potrebni pribor, aparaturu, uslove rada, materijal;
- tok ispitivanja prema standardu;
- rezultate ispitivanja, analizu rezultata i zakljuak.
- Vaei standardi za ispitivanje graevinskih materijala i izdavanje atesta.
- praktian rad u laboratoriji, najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu.
- uraen dnevnik rada koji treba da sadri: naziv vjebe, vrstu ispitivanja, broj
standarda, potrebni pribor, aparaturu, uslove rada, materijal, tok ispitivanja
prema standardu(rezultati ispitivanja, analizu rezultata i zakljuak).
192

Znanja
-
Laboratorija za beton
Ispitivanje cementa
Ispitivanje agregata
Ispitivanje vode
- Ispitivanje asfaltne
mjeavine
- Asfaltna baza
- Ispitivanje tla

Predmet
Znanja
- Ispitivanje betona
- Proizvodnja betona na
fabrici i na grafilitu
- Cement
- Agregat
- Voda
- Asfaltne mjeavine
- Prethodna ispitivanja
asfaltne mjeavine
- Proizvodnja asfaltne
mjeavine
- Geomehanika ispitivanja
- Fiziko-mehanike
karakteristike tla
193
1.2.C.4. PRAKTINA NASTAVA ZA SMJER HIDROGRADNJA

HIDROGRADNJA
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
72
66
138
Ukupno
72
66
138

- Korienje alata i pribora za rad.
- Vrenje odabira materijala i alata.
- Pripremanje, montiranje i ugraivanje vodovodne mree.
- Pripremanje, montiranje i ugraivanje kanalizacione mree.
- Razvija svijest o preciznosti, kvalitetu i ekonominosti izvodjena radova.
- Razvija i podstie timski rad i lini doprinos u njemu.
- Razvija svijest o znaaju i primjeni mjera zatite na radu, protivpoarne zatite,
zatite ivotne sredine i utedi energije.
194

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Sistem vodovodne mree
- Upoznaje osnovne
- Razlikuje pribor i
pojmove
alat za izvoenje
vodovodne mree.
instalacije
vodovoda.
Montaa elemenata vodovodne mree
- Izrauje crtee
- Upoznaje se sa
razvoda vodovodne
za produktivnost i
nainom
mree.
ekonominost.
projektovanja
vodovodne mree.
materijala.
- Poznaje nain
- Vri odabir
izvoenja
materijala, alata i
spoljanje mree.
pribora za
- Poznaje nain
izvoenje zadatka.
izvoenja
- Priprema radno
unutranje mree.
mjesto:
- Navodi i opisuje
rasporeuje
objekte na
odabrani alat,
vodovodnoj mrei.
pribor i materijal
- Zna naine
potreban za
provjere
izvoenje zadatka.
ispravnosti
izvedene mree na - Prenosi mjere sa
crtea na
probni pritisak.
prethodno:
- Opisuje naine
- sijee i spaja
zatite vodovodne
vodovodne cijevi;
definisan materijal
mree od razliitih - montira fitinge i
armature;
uticaja.
- ispituje ispravnost
vodovodne mree
na radni pritisak
vodovoda;
- montira djelove
unutranjeg
razvoda vodovoda.
radionicu.
- Primjenjuje mjere
zatite na radu.
195
Preporuke za
izvoenje nastave
- Posjeta izvoritu za
vodosnadbijevanje
ili fabrici za
proizvodnju vode.
- Posjeta gradilitu
po mogunosti i u
vrijeme ispitivanja
vodovodne mree
na radni pritisak.
Razred: ETVRTI
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
Sistem kune instalacije
- Razlikuje pribor i
Upoznaje:
alat za izvoenje:
- sistem kune
- mree kune
instalacije;
instalacije,
- sistem spoljne
- mree spoljne
kanalizacije.
kanalizacije.
- Navodi materijal za
izvoenje
kanalizacione
mree.
- Navodi alat i
pribor.
- Opisuje objekte na
kanalizacionoj
mrei.
Montaa elemenata kanalizacione mree
- Izrauje crtee
- Upoznaje se sa
razvoda kune
nainom
kanalizacije.
projektovanja
kanalizacione
materijala.
mree.
- Vri odabir
- Poznaje naine
materijala, alata i
izrade rova i
pribora za
postavljanja
izvoenje montae
kanalizacionih
kanalizacione
vodova.
mree.
- Poznaje nain
- Priprema radno
izrade skica i
mjesto:
crtea za
rasporeuje
kanalizaciju.
odabrani alat,
- Navodi sanitarne
pribor i materijal
ureaje.
potreban za
izvoenje zadatka.
- Montira
kanalizacione
cijevi.
- Montira
horizontalni razvod
kune instalacije.
- Ispituje montirani
razvod knalizacije
na vodonepropustljivost.
- Uoava greke kod
izvedenih radova.
- Primjenjuje mjere
zatite na radu.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
- Razvija svijest o
zatiti ivotne
sredine.
- Razvija strunost i
sistematinost u
radu.
- Posjeta gradilitu
po mogunosti i u
vrijeme ispitivanja
kanalizacione
mree.
196

- B. Blagojevi: Kune instalacije za IV razred gradjevinske tehnike skole,
Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2000. god.
- M. Radoni: Vodovod i kanalizacija u zgradama, IRO Graevinska knjiga, Beograd,
1983. god.
- D. Tadi: Kune instalacije, udbenik za IV razred graevinske tehnike kole,
Zavod za izdavanje udbenika, NRS, 1965. god.
- Tehniar 5, Graevinski prirucnik, Graevinska knjiga, Beograd, 1979. god.
- Radionica sa materijalom, alatom i priborom za instalaciju vodovoda i
kanalizacije, tabla za flomaster.
- Praktini rad u radionici;
- izrada crtea-detalja praktinog rada, najmanje jedna ocjena u svakom
kvalifikacionom periodu.
- Diplomirani inenjer gradjevinarstva- smjer hidrogradnja;
- diplomirani inenjer gradjevinarstva.
Znanja

Predmet
Znanja
- Komunalna hidrotehnika
- Instalaterski radovi
- Projektovanje i izvoenje
instalacija vodovoda i
kanalizacije
- Osnovni zakoni hidraulike
- Vodozahvatni objekti i
rezervoari
- Hidrologija sa
hidrometrijom
197
- Jednaina kontinuiteta,
Bernulijeva jednaina,
proticanje kroz cijevi
- Kaptiranje i skladitenje
vode
1.3. IZBORNI PREDMETI

1.3.1. STRANI JEZIK
Napomena:
Za strani jezik II koriste se katalozi stranih jezika opteobrazovnih predmeta sa
fondom asova dva nedjeljno za sve etiri godine predmetni katalozi su u
nadlenosti Zavoda za kolstvo.
198
1.3.2. EKOLOGIJA I ZATITA IVOTNE SREDINE

1. Naziv predmeta: EKOLOGIJA I ZATITA IVOTNE SREDINE
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
58
14
58
14
Ukupno
72
72

- Usvajanje znanja iz osnova ekologije.
- Razvijanje svijesti o znaaju zatite ivotne sredine.
- Usvajanje znanja o uzrono-posljedinim odnosima ive i neive prirode.
- Usvajanje znanja o razliitim izvorima zagaivanja ivotne sredine.
- Razvijanje svijesti o ulozi ovjeka i njegovog uticaja na zagaenje ivotne
sredine.
- Usvajanje znanja i vjetina sa ciljem zatite ivotne sredine.
199

Razred: PRVI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Osnovni pojmovi u ekologiji
- Navikava se da
- Definie pojmove:
- Ukazuje na
povezuje uzroke i
ekologija, ivotna
meusobnu
posljedice.
sredina, ekoloki
zavisnost ive i
faktori.
neive prirode.
- Odreuje elemente
ivotne sredine.
- Uoava na
konkretnim
primjerima osobine
biotopa i
biocenoze.
Ekologija populacije
- Uoava osnovne
- Definie pojmove:
karakteristike
populacija i
populacije.
ekoloka
- Shvata pojam
ravnotea.
optereenosti
- Upoznaje faktore
populacije.
koji odreuju
- Upotrebljava
strukturu
pojam ekoloke
populacije.
ravnotee i
obrazlae na
primjeru
meusobnu
zavisnost inilaca
sredine.
Kruenje materija i transformisanje energije u prirodi
- Razvija analitiko
- Analizira na
- Definie pojmove:
miljenje.
primjeru
producent organske
kompleksnost
materije, potroa
odnosa u ishrani.
organske materije,
- Interpretira
reducent organske
kruenje materije i
materije.
proticanje energije
- Definie lanac
u ekosistemu.
ishrane.
- Analizira odnose
meu lanovima
lanca ishrane na
primjeru
energetske
piramide.
Ekosistem
- Razvija svijest o
- Odreuje
- Opisuje kopnene,
znaaju ouvanja
zajednike i glavne
vodene i
prirodnih
razlike izmeu
antropogene
ekosistema.
ekosistema.
ekosisteme.
- Definie sukcesije u - Zakljuuje o
raznovrsnosti
ekosistemu.
200
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjebe:
- Terenski radposmatranje
razliitih stanita i
zajednica.
Vjebe:
- Predstavljanje
ilustracijom
kruenje materije i
proticanje energije
na odabranom
primjeru lanca
ishrane.
sadraji
uenik
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
sagledavanja i
rjeavanja
problema.
- Film o zagaivanju
vazduha.
- Razvija analitiko
miljenje.
Vjebe:
- Zatita okoline.
- Razvija analitiko
miljenje.
Vjebe:
- Zatita zemljita.
Formativni ciljevi
uenik
ekosistema kod
nas, u odnosu na
geografski poloaj i
klimatske
karakteristike.
- Predvia posledice
ljudske aktivnosti u
ivotnoj sredini.
Zagaivanje vazduha
- Odreuje uzroke
- Upoznaje naine
zagaivanja
zagaivanja
vazduha.
vazduha i otrovne
- Analizira posledice
materije u
previsokih
vazduhu.
koncentracija
- Objanjava uticaj
otrovnih materija u
otrovnih materija
vazduhu na
na iva bia
ekosistem.
(kisjele kie,
- Ocjenjuje znaaj
ozonske rupe,
stalne kontrole
efekat staklene
kontaminiranosti
bate).
vazduha.
- Predlae naine
ienja otrovnih
materija (ureaji
za preiavanje,
industrijski filteri,
automobilski
katalizatori).
Zagaivanje voda, mora i slatke vode
- Odreuje glavne
- Definie izvore i
izvore zagaivanja
oblike zagaivanja
vode i objanjava
vode.
posledice.
- Razlikuje metode
preiavanja.
- Analizira na koje
naine
prehrambena
industrija zagauje
okolinu.
Zagaivanja zemljita
- Ukazuju na
- Opisuje izvore i
posledice
oblike zagaivanja
savremene
zemljita.
intenzivne
poljoprivrede
proizvodnje.
- Interpretira
problem
prenaseljenosti
201
sadraji
uenik
Nuklearna energija
- Definie izvore i
oblike
radioaktivnog
zagaenja.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
zemlje.
- Identifikuje
problem
radioaktivnog
zraenja i njegove
dalekosene
posljedice.
- Uoava problem
nekontrolisanog
skladitenja
radioaktivnog
otpada i
neodgovornog
korienja
nuklearnog oruja.
Ugroene biljne i ivotinjske vrste
- Analizira znaaj
- Navodi glavne
uma i razlog
uzroke izumiranja
njihovog
uma i istrebljenja
izumiranja.
nekih ivotinjskih
- Ukazuje na znaaj
vrsta.
poumljavanja
terena koji su
podloni eroziji.
- Pronalazi
najugroenije
ekosisteme i grupe
u Crnoj Gori i
svijetu.
- Predlae mogue
mjere za zatitu
prirodnog naslea
za konkretan
primjer.
Mjere za zatitu ivotne sredine
- Odreuje naine
- Navodi znaaj
planske upotrebe
tednje energije i
prirodnih izvora.
vode u
- Shvata znaaj
domainstvu i
pravilnog odnosa
industriji.
prema pitkoj vodi.
- Navodi alternative
- Analizira znaaj
energetske izvore.
traenja i
korienja novih
ekolokih izvora
energije.
- Ocjenjuje znaaj
globalizacije
nadzora deavanja
u ivotnoj sredini.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Shvata vanost
ouvanja ivotne
sredine.
- Seminarski rad o
nuklearnim
eksplozijama
(Hiroima,
ernobil, itd.).
- Navikava se na
potovanje normi i
propisa.
Vjebe:
- Analiziranje
uzoraka izumiranja
uma i ivotinjskih
vrsta.
- Razvija svijest o
znaaju zatite
ivotne sredine.
Vjebe:
- Analiza nepovoljnih
uticaja za ivotnu
sredinu.
202
sadraji
uenik
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Primjenjuje
propise kojima se
odreuju norme
uvanja zatienih
objekata prirode,
ugroenih,
endemskih biljnih i
ivotinjskih vrsta.
Preporuke za
izvoenje nastave

- M. Jablanovi, D. Roaja: Zatita i zagaivanje ivotne sredine, Zavod za
udbenike, Beograd, 1998. god.
- I. Savi, V.Terzija: Ekologija i zatita ivotne sredine, Zavod za udbenike,
Beograd.
- Dijaprojektor, slajdovi;
- grafoskop;
- TV prijemnik, video- rikorder, video- kasete.
- Provjera znanja vri se usmeno i u toku vjebi;
- usmeno najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.
- Diplomirani biolog;
- diplomirani inzenjer pejzane arhikteture.
Znanja
- Zagaenje vode, vazduha i
zemljita

Predmet
Znanja
- Materijali koji se koriste u
graevinarstvu
203
1.3.3. POSLOVNA KOMUNIKACIJA

1. Naziv predmeta: POSLOVNA KOMUNIKACIJA
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
Ukupno
60
12
72
60
12
72

- Shvatanje pojma komunikacije u irem smislu rijei.
- Upoznavanje razliitih kultura, obiaja i tradicija koje opredjeljuju razlike u
poslovnom ponaanju.
- Usvajanje osnovnih pravila poslovnog ponaanja i pravila poslovnog bontona.
- Shvatanje znaaja razliitih vrsta i oblika poslovne komunikacije.
- Usvajanje pozitivnih stavova pri voenju i uestvovanju u poslovnoj komunikaciji.
- Shvatanje znaaja profesionalnog ponaanja.
204

Razred: DRUGI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Pojam i definicija komunikacije
- Stie sposobnost za
- Zna pojam i
saradnju.
definiciju
komunikacije
uopte i upoznaje
se sa sadrajem
predmeta poslovna
komunikacija.
Funkcija i vrste komunikacije
- Razvija linu
- Upoznaje istorijske - Navodi istorijske
izvore i obrazlae
izvore i shvata
kulturu koja
funkciju
funkciju
olakava poslovnu
komunikacije za
komunikacije za
komunikaciju.
ovjeka.
ovjeka.
- Demonstrira
- Upoznaje razliite
razliite vrste
vrste neverbalne
neverbalne
komunikacije.
- Razvija linu
komunikacije.
- Opisuje tipove
odgovornost u
- Razlikuje tipove
komunikacije s
komunikaciji sa
komunikacije s
obzirom na daljinu
drugim ljudima.
obzirom na daljinu
meu uesnicima
meu uesnicima
(intrapersonalna,
(intrapersonalna,
komunikacija u
interpersonalna,
grupama, javna
komunikacija u
komunikacija,
- Razvija spontanost
grupama, javna
masovna
i oputenost u
komunikacija,
komunikacija).
komunikaciji.
masovna
- Navodi
komunikacija).
karakteristike
drutvene, privatne - Uoava vanost
poslovne
i poslovne
komunikacije.
komunikacije.
- Obrazlae na novim
- Opisuje nain
primjerima razliku
pozdravljanja,
- Razvija vjetinu
izmeu drutvene,
predstavljanja,
pregovaranja.
privatne i poslovne
upoznavanja i
komunikacije.
kulturnog voenja
- Demonstrira nain
razgovora.
pozdravljanja,
- Upoznaje se sa
predstavljanja,
vrstama poslovnih
upoznavanja i
sastanaka.
- Razumije ulogu i
kulturnog vodjenja
znaaj osoba sa
razgovora.
razliitim
- Imitira poslovni
poslovnim
sastanak sa
zadacima u toku
razliitim ulogama
poslovnog
i zadacima na
sastanka.
poslovnom
- Razumije tok
sastanku.
205
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Rad u grupamajedna grupa
demonstrira
razliite oblike
neverbalne
komunikacije, a
druga komentarie
poruke i znaenje
razliitih oblika
neverbalne
komunikacije
(uloge grupa se
mijenjaju).
Vjeba:
- Komunikacija sa
nastavnikom,
komunikacija sa
pojedincima u
radnoj grupi i
komunikacija sa
cijelim razredom.
Vjeba:
- Poslovno
predstavljanje,
pozdravljanje,
upoznavanje i
kulturno voenje
razgovora.
Vjeba:
- Poslovni sastanak
sa razliitim
ulogama i
poslovnim
zadacima.
sadraji
uenik
poslovnog
razgovora.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Imitira voenje
poslovnog
razgovora.
Konfliktne situacije u komunikaciji
- Obrazlae na novim
- Opisuje konfliktne
primjerima
situacije u
konfliktne situacije
komunikaciji i
u komunikaciji,
osnovne pristupe
koristei osnovne
za rjeavanje
pristupe za
konfliktnih
rjeavanje istih.
situacija.
Interpersonalna komunikacija
- Definie i razumije - Razlikuje elemente
komunikacionog
pojam
procesa (poiljalac
komunikacije i
poruke, primalac
znaka, elemente
poruke, poruka,
komunikacionog
sadraj).
procesa, pojam
- Adekvatno reaguje
socijalne
na znak
percepcije.
komunikacije,
- Nabraja podatke za
tumai ih i koristi u
ocjenjivanje drugih
stvaranju to
osoba (izraz lica,
pozitivnije klime
pokreti tijela, crte
na radnom mjestu i
oko usta i oiju,
u kontaktu sa
gestovi, rukopis).
klijentima.
- Navodi po znaaju
- Povezuje podatke
inioce koji
za ocjenjivanje
odreuju tanost
drugih osoba (izraz
opaanja osoba.
lica, pokreti tijela,
- Shvata znaaj i
crte oko usta i
simbole neverbalne
oiju, gestovi,
i verbalne
rukopis).
komunikacije.
- Odreuje po
- Objanjava
znaaju inioce
osnovne principe
koji odreuju
verbalne
tanost opaanja
komunikacije.
osoba.
- Opisuje izvore
- Prepoznaje razna
nesporazuma.
- Definie denotatno
osjeanja na
i konotatno
osnovu facijalne
znaenje jezika.
ekspresije i na
- Definie pojam
osnovu tako
grupe i navodi
dobijene
osobine izmeu
informacije
formalnih i
adekvatno reaguje.
neformalnih grupa. - Identifikujui ove
- Opisuje strukturu
podatke osnauje
grupe.
svoju kreativnu
- Opisuje
percepciju i tako
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Poslovni razgovor.
- Razvija strpljenje i
tolerantni pristup
za rjeavanje
potekoa u
poslovnoj
komunikaciji.
- Jaa
samopouzdanje i
osjeaje sigurnosti
u kontaktu sa
saradnicima.
- Uvia vanost i
ljepotu timskog
rada.
- Razvija smisao za
grupni rad.
- Formira pravilan
odnos prema
pretpostavljenom.
206
Vjeba:
- Demonstracija u
okviru psiholoke
radionice
komunikacionog
procesa gdje
uenici na licu
mjesta uoavaju i
vjebaju tok
procesa u
komunikaciji kroz
imitaciju i sline
tehnike.
Vjeba:
- Psiholoka
radionica sa temom
"Kako nas drugi
vide".
- Demonstrirati na
primjeru razliite
vidove verbalne
komunikacije.
Vjeba:
- Psiholoka
radionica sa
insceniranim
nesporazumom
Vjeba:
- Posjeta nekom
krojakom salonu i
posmatranje
funkcionisanja u
toku rada
(rukovoenja,
subordinacija,
hijerarhija u poslu i
sl.).
sadraji
uenik
rukovoenje grupe.
- Definie
autokratsko i
demokratsko
rukovoenje kroz
davanje
individualnih
sloboda.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
ostvaruje
kvalitetniji odnos
sa kolegama i
svojim
saradnicima.
- Stie vjetinu
reagovanja u
zavisnosti od
situacije i linosti
klijenta pratei
njegove neverbalne
pokrete i
shvatajui ih.
- Pravi razliku i
navodi na primjeru
kinetikih i
proksemikih
znakova.
- Koristi osnovne
principe i
zakonitosti
verbalne
komunikacije.
- Pravi razliku
izmeu denotatnog
i konotatnog
znaaja jezika.
- Prepoznaje izvore
moguih
nesporazuma i
izbjegava ih ili
rjeava na
kostruktivan nain.
- Razlikuje
karaktristike
formalnih i
neformalnih grupa.
- Analizira strukturu
grupe.
- Razlikuje
karakteristike
autokratskog i
demokratskog
rukovoenja.
Poslovna korespondencija
- Obrazlae faze
- Opisuje faze
poslovne
poslovne
korespondencije.
korespodencije.
- Primjenjuje na
- Zamilja
pisanim primjerima
protokolarno
poslovno
obraanje u pisanoj
- Razvija svijest o
znaaju poslovnog
komuniciranja.
207
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Rad na pisanim
primjerima.
sadraji
uenik
formi.
- Opisuje razliite
oblike poslovne
korespodencije.
- Opisuje pravila za
uspjeno voenje
poslovnog
razgovora.
- Shvata pravila
poslovnog
komuniciranja i
razlikuje privatni
od poslovog
razgovora.
- Pojanjava
aktivnosti koje
podstinu poslovnu
komunikaciju.
- Navodi oblike i
znaaj telefonske
korespondencije i
opisuje naine
voenja
elektronske
korespondencije
(telefaks, e-mail,
internet).
Formativni ciljevi
uenik
protokolarno
obraanje.
Primjenjuje
razliite oblike
poslovne
korespondencije.
Demonstrira
poslovni razgovor i
uporedo
komentarie
pravila za pravilno
voenje razgovora.
Obrazlae razliku
izmeu privatnog i
poslovnog
telefonskog
razgovora.
Na novim
primjerima
obrazlae
aktivnosti koje
podstiu poslovnu
komunikaciju.
Obrazlae oblike
elektronske
korespondencije.
Na primjerima
primjenjuje oblike
elektronske
korespondencije.
Poslovno predstavljanje
- Vlada naelima
- Opisuje naela
ponaanja i
ponaanja
organizacije na
organizacije koja
javnim nastupima i
vae na javnim
javnim
nastupima i
predstavljanjima.
predstavljanji-ma,
- Razlikuje dobru od
izlobama,
loe uraene
sajamskim
reklame.
priredbama,
- Vlada naelima
konferencijama za
ponaanja i
tampu i kulturnim
organizacije koja
priredbama.
vae na radnom
- Opisuje znaaj
mjestu.
reklame kao jednog
od naina poslovne - Obrazlae i pravi
paralelu izmeu
komunikacije.
dobre i loe
- Razumije naela
discipline na
ponaanja i
radnom mjestu i u
organizacije koja
vezi sa njim.
vae na radnom
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
- Izgrauje pozitivan
stav u poslovnoj
komunikaciji.
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjeba:
- Poslovni telefonski
razgovor.
Vjeba:
- Rad na primjerima.
- Razvija
odgovornost o
znaaju pravilnog
javnog nastupa i
javnog
predstavljanja..
- Vjeba na
primjeru.
Vjeba:
- Reklama
(samostalni radovi
uenika).
- Razvija svijest o
znaaju
profesionalnog
ponaanja u odnosu
prema saradnicima
208
Vjeba:
- Poslovni ruak u
ugostiteljskom
objektu.
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
i korisnicima
- Navodi primjere iz
mjestu.
usluga.
sopstvenog ili
- Usvaja pravila
tueg iskustva i
discipline na
istiui znaaj
radnom mjestu.
spoljnih efekata
- Opisuje znaaj
(izgled i pojava).
spoljnih efekata
- Demonstrira
(izgled i pojava) u
organizaciju
poslovnoj
poslovnog ruka i
komunikaciji.
ponaanje za
- Usvaja pravila
vrijeme poslovnog
organizacije i
ruka.
ponaanja za
vrijeme poslovnog
ruka (mjesto
sjedjenja,
korienje pribora,
izbor jela i pia,
zapoinjanje
poslovnog
razgovora).
Svjetske kulture i obiaji u poslovnoj komunikaciji
- Razvija svijest o
- Obrazlae razliku
- Upoznaje se sa
potovanju
meu
razliitim svjetskim
razliitih kultura i
najznaajnijim
kulturama i
naroda.
svjetskim
obiajima koji
kulturama i
vladaju u poslovnoj
obiajima koji
komunikaciji.
vladaju u poslovnoj
komunikaciji.
Preporuke za
izvoenje nastave

- B. Suboti, S. Rajkovi: Kancelarijsko poslovanje, Zavod za udbenike i nastavna
- D. Romanovi: Sekretarsko poslovanje, Zavod za udbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2005.
- J. Manojlovi, S. Ignjatovi: Poslovna i slubena korespondencija, Zavod za
- D. Spasi, J. Rakini: Korespondencija sa sekretarskim poslovanjem, Zavod za
- Lj. Mirosavljevi, S. Ignjatovi: Birotehnika, Zavod za udbenike i nastavna
- Zakon o arhivskoj djelatnosti, Sl.list RCG, br.25/92, 6/94, 27/94
- Uredba o kancelarijskom poslovanju organa dravne uprave, Sl.list RCG br.61/92
- Zakon o peatu RCG i peatima dravnih organa, Sl.list RCG, br.56/93 i 27/94
- Zakon o ovjeravanju potpisa, rukopisa i prepisa, Sl.list br.8/72
- Kompjuter povezan sa Internetom, telefon, telefax.
7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja
- Znanje se u svakom klasifikacionom periodu provjerava i ocjenjuje usmeno.
209
- Uenik mora biti ocijenjen na kraju svakog klasifikacionog perioda.

Visoka struna sprema iz podruja:
- Diplomirani psiholog;
- diplomirani pedagog;
- diplomirani sociolog.
Znanja
- Naela ponaanja na
radnom mjestu
- Disciplina na radnom
mjestu

Predmet
Znanja
- Praktina nastava
- Primjena naela ponaanja i
pravila discipline na radnom
mjestu
210
1.3.4. OSNOVE HIDROTEHNIKE

1. Naziv predmeta: OSNOVE HIDROTEHNIKE
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
Ukupno
72
72
72
72

- Sticanje osnovnih znanja iz hidrologije.
- Upoznavanje hidrotehnikih objekata.
- Upoznavanje radova na ureenju vodnih tokova.

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Uvod
- Razlikuje grane
- Razvija pozitivan
- Navodi definiciju
hidrotehnike.
hidrotehnike.
stav prema novim
- Navodi grane
saznanjima.
hidrotehnike i
predmete
izuavanja.
Hidrologija
- Razvija logiko
- Crta prikaz
- Navodi definiciju
hidrolokog ciklusa.
hidrologije.
zakljuivanje.
- Objanjava
hidroloki ciklus.
- Shvata znaaj
- Definie vodni
odreivanja vodnog
bilans.
bilansa.
- Poznaje jednainu
vodnog bilansa.
- Hidrometeorologija
.
- Shvata znaaj
- Definie
hidromehidrometeorologiju
teorologije.
.
- Definie atmosferu.
- Navodi
meteoroloke
veliine.
- Razlikuje vrste
- Navodi definiciju
padavina.
padavina i nabraja
vrste padavina.
- Objanjava
- Razlikuje
nastanak padavina.
instrumente za
- Upoznaje
mjerenje padavina.
instrumente za
mjerenje padavina:
- neregistrujui
- Skicira kiomjer.
kiomjeri,
- registrujui
kiomjeri,
- mjerenje snijenog - Shvata znaaj
hidrometrije.
pokrivaa.
- Hidrometrija.
- Definie
hidrometriju i
navodi osnovne
zadatke
hidrometrije.
- Nabraja podatke
- Razlikuje
koji se prikupljaju
instrumente za
preko mree
mjerenje nivoa
hidrolokih stanica.
212
Preporuke za
izvoenje nastave
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
- Upoznaje mjerenje
vode, dubine vode i
nivoa vode, dubine
brzine vode.
vode i brzine vode.
- Definie proticaj.
- Navodi metode
mjerenja proticaja.
- Definie krivu
proticaja, nivogram
i hidrogram.
Regulisanje protoka
- Shvata znaaj
- Navodi elemente
izravnavanja
koji utiu na
protoka.
kolebanje rijenih
protoka.
- Navodi definiciju
za izravnavanje
protoka.
- Opisuje dnevno,
sedmino i godinje
izravnavanje
protoka.
Brane i objekti uz branu
- Razlikuje tipove
brana.
tipove brana.
- Opisuje betonske
- ematski prikazuje
brane.
osnovne tipove
- Opisuje nasute
brana.
brane.
- Nabraja
optereenja koja
djeluju na branu.
- Nabraja studije
koje treba izraditi
prije izgradnje
- Crta emu
brane.
skretanja rijenog
- Opisuje naine
toka prilikom
skretanja rijenog
izgradnje brana.
toka pri izgradnju
brane.
- Razlikuje stalne
- Nabraja stalne
objekte uz branu.
objekte uz branu.
- Upoznaje
vodozahvate,
temeljne ispuste,
objekte za
evakuaciju velikih
voda.
- Definie korienje - Razlikuje tipove
hidroelektrana.
vodnih snaga.
- Poznaje formulu za
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
- Razvija smisao za
preciznost.
- Razumije odnos
tehnike i prirode.
213
Preporuke za
izvoenje nastave
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
- ematski prikazuje
odreivanje snage
pribransku
hidroelektrane i
hidroelektranu.
proizvedene
- ematski prikazuje
energije.
derivacionu
- Upoznaje
hidroelektranu.
uproenu emu
hidroelektrane.
- Nabraja i opisuje
tipove
hidroelektrane.
Plovni kanali i pristanita
- Crta ematski
- Nabraja vrste
prikaz poprenog
plovnih puteva.
presjeka plovnog
kanala.
podjelu plovnih
kanala.
- Crta ematski
- Upoznaje osnovne
prikaz akvatorije
elemente plovnih
pristanita.
kanala.
- Crta ematski
- Definie i
prikaz operativne
objanjava princip
obale sa
funkcionisanja
pretovarnim
brodske
mjestima.
prevodnice.
podjelu pristanita. - Crta ematski
prikaz osnovnih
- Upoznaje
tipova kejskih
akvatoriju
zidova.
pristanita.
- Upoznaje teritoriju
pristanita.
- Navodi ulogu i
podjelu kejskih
zidova.
- Nabraja osnovna
optereenja kojima
je izloen kejski
zid.
Ureenje prirodnih tokova
- Crta ematski
- Definie osnovne
prikaz poprenog
pojmove.
profila rijenog
- Nabraja osnovne
toka.
karakteristike
prirodnih tokova.
- Shvata znaaj
- Navodi motive
ureenja prirodnih
ureenja prirodnih
tokova.
tokova.
- Definie
regulacione radove - Razlikuje vrste
radova na ureenju
na ureenju
vodnih tokova.
prirodnih tokova.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
- Razumije odnos
tehnike i prirode.
- Razvija
sistematinost i
preciznost.
- Razvija smisao za
preciznost.
- Razvija
sistematinost u
radu.
- Razumije odnos
tehnike i prirode.
214
Preporuke za
izvoenje nastave
sadraji
uenik
- Nabraja vrste
radova na ureenju
vodnih tokova.
- Opisuje
biotehnike
radove.
- Opisuje bagerske
radove.
- Nabraja materijal
za izradu
regulacionih
graevina.
- Upoznaje
graevine van
regulacione
rjenog korita.
- Upoznaje
regulacione
graevine u
rjenom koritu.
- Navodi uzroke
pojava poplava.
- Upoznaje aktivne
mjere zatite od
poplava.
- Upoznaje pasivne
mjere zatite od
poplava.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Razlikuje
regulacione
graevine.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Crta ematski
prikaz nasipa.
- Uoava vanost
zatite od poplava.

- Dr Ratomir R. ivaljevi: Osnovi hidrotehnike, Graevinski fakultet, Podgorica,
2000. god.
215

Znanja
- Regulacione graevine
- Optereenje koje djeluje
na branu
- Optereenje koje djeluje
na kejske zidove
- Kejski zidovi
- Brane
- Hidroelektrane

Predmet
Znanja
- Kamen
- Beton
- Sile
materijala
- Optereenja
216
- Zidovi
1.3.5. ASFALTNE MJEAVINE

1. Naziv predmeta: ASFALTNE MJEAVINE
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
Ukupno
36
36
72
36
36
72

- Upoznavanje asfaltne mjeavine i njenih komponenti, svojstava, naina
spravljanja i primjene.
- Ispitivanje osnovnih svojstava asfaltnih mjeavina i komponenti u laboratoriji.
- Pravilno korienje pribora, alata i aparature.
- Analiziranje i evidentiranje rezultata ispitivanja.
sadrajima.
217
4. Sadraji/standardi znanja predmeta.Operativni ciljevi.

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Uvod
- Upoznaje sadraj i
- Shvata znaaj
- Stie pozitivnu
znaaj predmeta
predmeta.
orjentaciju prema
asfeltne mjeavine.
zanimanju.
Komponente asfaltne mjeavine
- Razvija ekoloku
- Analizira asfaltnu
- Definie asfaltnu
svijest.
mjeavinu i njene
mjeavinu.
komponente.
- Upoznaje primjenu
asfaltne mjeavine - Odreuje primjenu
asfaltne mjeavine
u graevinarstvu.
u graevinarstvu.
Agregat
- Razvija ekoloku
- Razlikuje vrste
- Upoznaje znaaj
agregata.
agregata u
svijest.
- Razlikuje sita.
asfaltnoj
- Prosijava agregat i
mjeavini.
vodi zapisnik.
- Upoznaje
- Shvata znaaj
proizvodnju
kamenog brana u
agregata i njihovu
asfaltnoj
klasifikaciju.
mjeavini.
- Objanjava
granulometriju.
- Upoznaje sita.
Upoznaje postupak
prosijavanja
materijala i
voenje zapisnika.
- Upoznaje kameno
brano i njegovu
ulogu u asfaltnoj
mjeavini.
- Razvija smisao za
- Shvata znaaj,
- Upoznaje znaaj i
organizovanje,
zadatak, porijeklo i
zadatak veziva.
preciznost i
nain dobijanja
- Upoznaje porijeklo
odgovornost.
veziva.
i nain dobijanja
- Razlikuje vrste
veziva.
bitumena.
- Definie
- Uzima uzorke
klasifikaciju
bitumena i vodi
bitumena.
zapisnik.
- Poznaje postupak
- Ispituje bitumen.
uzimanja uzoraka
bitumena i voenje
zapisnika.
- Poznaje postupak
ispitivanja
bitumena.
- Poznaje postupak
- Priprema i izrauje
218
Preporuke za
izvoenje nastave
- Upoznavanje
standarda, pribora,
ispitivanje
agregata;
- neposredan rad na
ispitivanju,
evidentiranju i
analizi rezultata.
- Upoznavanje
standarda, pribora,
ispitivanje
bitumena;
- neposredan rad na
ispitivanju,
evidentiranju i
analizi rezultata.
sadraji
uenik
prethodnog
ispitivanja asfalte
mjeavine:
- nain pripreme i
izrade uzoraka,
- ispitivanje uzoraka
(Maral test).
Proizvodnja asfaltne
mjeavine
- Upoznaje
postrojenje za
proizvodnju
asfaltnih
mjeavina.
- Objanjava
tehnoloki lanac
proizvodnje.
- Upoznaje nain
transporta i
ugraivanja
asfaltne mjeavine.
Kontrola kvaliteta
- Upoznaje kontrolu
kvaliteta.
-Poznaje postupak
tekueg ispitivanja
asfalte mjeavine:
- nain uzimanja
mjerodavnog
uzorka iz
postrojenja za
proizvodnju;
- ispitivanje uzorka
(razlaganje na
komponenteekstrakcija).
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
uzorke za
prethodna
ispitivanja.
- Crta shemu
postrojenja za
proizvodnju
asfaltne mjeavine.
lanac proizvodnje.
- Razlikuje nain
transporta i
ugraivanja
asfaltne mjeavine.
- Razvija ekoloku
svijest.
- Razvija
- Shvata znaaj
sistematinost i
kontrole kvaliteta.
precizan pristup
- Razlikuje vrste
radu.
kontrolnih
ispitivanja.
- Shvata postupak
uzimanja
mjerodavnog
uzorka asfaltne
mase iz postrojenja
za proizvodnju.
- Ispituje uzorak:
- razlaganjem na
komponente
(ekstakcijom), sa
voenjem
zapisnika.
Uzimanje uzoraka iz postojee konstrukcije
- Shvata znaaj line
- Upoznaje postupak - Shvata postupak
odgovornosti u
vaenja, pakovanja
vaenja uzoraka iz
zahtjevima
i uvanja uzoraka
postojee
kvalitetnog
iz gotove
konstrukcije.
profesionalnog
konstrukcije.
- Upoznaje naine
rada.
pakovanja, uvanja
i transportovanja
uzoraka uz voenje
zapisnika.
- Poznaje
laboratorijsku
219
Preporuke za
izvoenje nastave
- Posjeta asfaltoj
bazi.
- Analiza
tehnolokog lanca
proizvodnje,
transporta i
ugraivanja
asfaltne mjeavine.
- Upoznavanje
standarda, pribora,
kontrolu kvaliteta
asfaltne mjeavine;
- neposredan rad na
ispitivanju,
evidentiranju i
analizi rezultata.
- Upoznavanje
standarda, pribora,
ispitivanje uzoraka
uzetih iz postojee
konstrukcije;
- neposredan rad na
ispitivanju,
evidentiranju i
analizi rezultata.
sadraji
uenik
analizu uzoraka.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave

- Vaei standardi za ispitivanje asfaltnih mjeavina.
7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenik
- praktian rad u laboratoriji.
Znanja
- Agregat

Predmet
Znanja
- Agregat
220
1.3.6. ISPITIVANJE GRAEVINSKIH MATERIJALA

1. Naziv predmeta: ISPITIVANJE GRAEVINSKIH MATERIJALA
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
Ukupno
36
36
72
36
36
72

- Osposobljavanje za primjenu teorijskih i praktinih znanja iz oblasti ispitivanja
osnovnih svojstava graevinskih materijala.
- Upoznavanje pravilnog korienje pribora, alata i aparatura za ispitivanja
graevinskih materijala.
- Sticanje svijesti o vanosti tanosti i preciznosti u radu pri ispitivanju uzoraka i
odreivanju njihovog kvaliteta.
- Sticanje sposobnosti za pravilan izbor i odgovarajuu primjenu materijala radi
postizanja stabilnosti, ekonominosti i trajnosti objekata.
- Osposobljenost za primjenu vaeih propisa, standarda, uputstava uz opremu i
materijal.
- Osposobljenost za primjenu sredstava zatite na radu i protivpoarne zatite.
221

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Osnovna svojstva graevinskih materijala
- Priprema uzorke za - Uvia vezu teorije i
- Obrazlae znaaj
praktinih znanja.
ispitivanje
ispitivanja
osnovnih svojstava
graevinskih
graevinskih
materijala i
opaanja.
materijala.
prefabrikata u
- Vri odabir
graevinskoj
pribora, alata i
proizvodnji.
aparature.
- Poznaje prateu
- Priprema radno
dokumentaciju pri
- Navikava se na
mjesto.
ispitivanju.
urednost.
- Ispituje osnovna
- Definie pojam
svojstva
uzorka.
- Razvija svijest o
graevinskih
- Nabraja i definie
zatiti na radu.
materijala:
osnovna svojstva
- specifinu teinu;
graevinskih
- zapreminsku masu;
materijala:
- specifinu teinu;
- poroznost i
- zapreminsku masu;
kompaktnost;
- prirodnu vlanost i
- poroznost i
upijanje vode i dr.
kompaktnost;
- prirodnu vlanost i - Popunjava prateu
dokumentaciju.
upijanje vode i dr.
- Poznaje naine
ispitivanja
- Odreuje pojedina
graevinskog
svojstva
materijala.
graevinskih
- Poznaje upotrebu
materijala
pribora, alata i
matematikim
aparature.
putem.
- Definie konstantnu
- Priprema uzorke
teinu uzoraka.
graevinskih
- Poznaje
materijala za
odreivanje
suenje do
pojedinih svojstava
konstantne teine.
graevinskih
- Vri odabir
materijala
pribora, alata i
matematikim
aparature.
putem.
- Priprema radno
- Poznaje primjenu
mjesto.
vaeih propisa i
- Provodi postupak
standarda.
suenja uzoraka do
konstantne teine.
- Popunjava prateu
dokumentaciju.
laboratoriju.
- Primjenjuje mjere
222
Preporuke za
izvoenje nastave
Vjebe:
- Ispituje osnovna
svojstva
graevinskih
materijala I
popunjava prateu
dokumentaciju.
- Na osnovu poznatih
podataka odreuje
pojedina svojstva
graevinskih
materijala
matematikim
putem.
sadraji
uenik
Ispitivanje razaranjem
- Poznaje mehanike osobine
graevinskih
materijala koje se
ispituju
razaranjem:
- vrstou pri
pritisku, savijanju, smicanju;
- zateznu vrstou;
- vrstou pri
pritisku rastresitih
materijala;
- otpornost na
habanje;
- otpornost na mraz.
- Nabraja
graevinske
materijale kod
kojih se ispituju
mehanike osobine
razaranjem
(kameni materijal,
opekarski
proizvodi, cement,
beton, graevinski
gips, kre, drvo...).
- Objanjava
ispitivanje
mehanikih osobina
graevinskih
materijala
razaranjem.
- Poznaje prateu
dokumentaciju pri
ispitivanju.
- Poznaje
odreivanje
mehanikih osobina
graevinskih
materijala
matematikim
putem, na osnovu
poznatih podataka.
- Poznaje upotrebu
pribora, alata i
aparature.
- Poznaje primjenu
vaeih propisa i
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
zatite na radu.
Priprema uzorke za
ispitivanje
mehanikih osobina
graevinskih
materijala
razaranjem.
- Razvija svijest o
vanosti tanosti i
preciznosti u radu.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Posjeta i rad u
laboratoriji za
ispitivanje
graevinskih
materijala
razaranjem.
Vri odabir
pribora, alata i
aparature.
Priprema radno
mjesto.
Ispituje mehanike
osobine
graevinskih
materijala
razaranjem.
Popunjava prateu
dokumentaciju.
isti radno mjesto i
laboratoriju.
Primjenjuje mjere
zatite na radu.
Vjebe:
- Ispituje mehanike
osobine
graevinskih
materijala
razaranjem i
popunjava prateu
dokumentaciju.
Odreuje
mehanike osobine
graevinskih
materijala
matematikim
putem.
- Na osnovu poznatih
podataka odreuje
mehanike osobine
graevinskih
materijala
matematikim
putem.
223
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
standarda.
Ispitivanje bez razaranja
- Nabraja metode za - Priprema uzorke za
ispitivanje
ispitivanje
mehanikih osobina
graevinskih
graevinskih
materijala bez
materijala bez
razaranja.
razaranja.
- Upoznaje primjenu
sklerometra i
ultrazvuka kod
laboratoriju.
ispitivanja bez
- Primjenjuje mjere
razaranja.
zatite na radu.
- Poznaje prateu
dokumentaciju pri
ispitivanju.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
- Posjeta i rad u
laboratoriji za
ispitivanje
graevinskih
materijala
metodama bez
razaranja.
Vjebe:
- Priprema uzorke za
ispitivanje
mehanikih osobina
graevinskih
materijala bez
razaranja.

- B. Blagojevi: Ispitivanje graevinskih materijala, Zavod za udbenike i nastavna
sredstva, Beograd, 2006. god.
- Laboratorija sa opremom za ispitivanje graevinskih materijala;
- uraene vjebe.
Znanja
- Osnovna svojstva
- Ispitivanje razaranjem
- Ispitivanja bez razaranja
- Osnovna svojstva
- Mehanike osobine

Predmet
Znanja
- Beton i njegovi
komponentni materijali
- Ispitivanje osnovnih
karakteristika betona
- Osnovna svojstva
- Vrste sila i optereenja
224
Znanja

Predmet
Znanja
materijala
- Sile u presjeku
- Aksijalno naprezanje
- Smicanje
- Savijanje
225
1.3.7. HIDROTEHNIKE MELIORACIJE

1. Naziv predmeta: HIDROTEHNIKE MELIORACIJE
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
Ukupno
72
72
72
72

- Sticanje znanja o svojstvima zemljita.
- Ukazivanje na nain odbrane zemljita od velikih voda.
- Sticanje osnovnih znanja o odvodnjavanju zemljita.
- Sticanje osnovnih znanja o navodnjavanju zemljita.
226

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Uvod
- Shvata znaaj
- Definie pojam
hidrotehnikih
melioracija.
melioracija.
- Navodi svrhu i
podjelu
melioracija.
- Navodi definiciju
hidrotehnikih
melioracija.
Zemljite
- Razvija smisao za
- Razlikuje faze
- Navodi definiciju
preciznost.
zemljita.
zemljita i faze
zemljita.
- Opisuje postanak
- Skicira slojeve
zemljita.
plodnog zemljita.
- Navodi i opisuje
- Razlikuje strukturu
slojeve plodnog
zemljita.
zemljita.
- Razlikuje vrste
- Upoznaje
vode u zemljitu.
ispitivanje
- Shvata vanost
zemljita.
toplote i sadraja
- Upoznaje fizika
vode i vazduha u
svojstva zemljita.
zemljitu za
uspjeno
odgajivanje
- Upoznaje hemijska
biljaka.
svojstva zemljita.
- Razlikuje vrste
- Navodi podjelu i
zemljita.
klasifikaciju
zemljita.
Odbrana zemljita od velikih voda
- Razvija
- Razlikuje vrste
- Opisuje aktivne i
sistematinost.
nasipa.
pasivne mjere
- Razvija smisao za
- Crta ematski
zatite od velikih
preciznost.
prikaz nasipa i
voda.
oznaava osnovne
- Navodi vrste
elemente.
nasipa.
- Crta ematski
- Upoznaje
prikaz zatite trupa
projektovanje
nasipa od velikih
nasipa.
voda.
- Opisuje izradu
nasipa.
- Opisuje osiguranje
nasipa.
Odvodnjavanje zemljita
- Razvija smisao za
- Shvata znaaj
- Definie vodni
preciznost.
odvodnjavanja
bilans.
zemljita.
- Navodi definiciju
227
Preporuke za
izvoenje nastave
- Crtei nasipa.
- Crtei sistema za
povrinsko
odvodnjavanja.
sadraji
uenik
odvodnjavanja.
- Navodi uzroke i
posledice vlanosti
zemljita.
- Navodi naine
odvodnjavanja.
- Povrinsko
odvodnjavanje.
- Upoznaje
odreivanje
koliina vode
mjerodavnih za
povrinsko
odvodnjavanje.
- Navodi i opisuje
elemente sistema
za odvodnjavanje
povrinskih voda.
- Opisuje trasiranje
mree otvorenih
kanala.
- Upoznaje
dimenzionisanje
otvorenih kanala.
- Upoznaje izradu i
odravanje
otvorenih kanala.
- Navodi objekte na
kanalima.
Formativni ciljevi
uenik
- Crta ematski
prikaz sistema za
povrinsko
odvodnjavanje.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
- Razvija logiko
zakljuivanje.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Skicira popreni
presjek otvorenog
kanala.
- Shvata znaaj
pravilnog
dimenzionisanja
otvorenih kanala.
- Razlikuje objekte
na otvorenim
kanalima.
Odvodnjavanje podzemnih voda

- Crta ematski
- Navodi vidove
prikaz efekata
suvine vode u
otvorenih kanala i
zemljitu.
drenova na
- Navodi naine
snienje nivoa
odvoenja suvinih
podzemnih voda.
voda.
- Skicira vrste
- Navodi i opisuje
drenae.
vrste horizontalne
- Razlikuje vrste
drenae.
horizontalne
- Upoznaje
drenae.
odreivanje
koliine vode koje
- Crta ematski
treba sprovesti iz
prikaz sistema za
podzemlja.
odvodnjavanje
- Navodi i opisuje
podzemnih voda.
elemente za
odvodnjavanje
podzemnih voda.
drenane mree.
- Razvija
sistematinost u
radu.
228
- Crtei sistema za
odvodnjavanje
podzemnih voda.
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
- Shvata znaaj
- Poznaje osnovne
pravilnog
parametre drenae
dimenzionisanja
(dubina, prenici,
drenane mree.
minimalni padovi).
- Upoznaje
dimenzionisanje
drenane mree.
- Upoznaje izradu i
odravanje
drenane mree.
Navodnjavanje zemljita
- Shvata znaaj
navodnjavanja
svrhu
zemljita.
navodnjavanja
zemljita.
- Navodi uslove koje
- Razlikuje naine
mora da zadovolji
navodnjavanja.
voda za
navodnjavanje.
- Navodi naine
navodnjavanja
prema vremenu u
kojem se vri i
prema osnovnoj
namjeni.
- Shvata vanost
- Opisuje potrebe
pravilnog
biljaka za vodom.
odreivanja
- Definie normu
potrebnih koliina
navodnjavanja i
vode za
normu natapanja.
navodnjavanje.
- Upoznaje
- Razlikuje osnovne
odreivanje
elemente sistema
potrebnih koliina
za navodnavanje.
vode za
navodnjavanje.
- Crta ematski
- Navodi i opisuje
prikaz sistema za
osnovne elemente
navodnjavanje.
sistema za
navodnjavanje.
- Navodi objekte i
ureaje na na
- Skicira popreni
mrei za
presjek kanala.
navodnjavanje.
- Shvata znaaj
mree za
pravilnog
navodnjavanje.
dimenzionisanja
- Upoznaje
mree otvorenih
dimenzionisanje
kanala.
mree otvorenih
- Shvata znaaj
kanala.
pravilnog
- Upoznaje
dimenzionisanja
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
- Razvija logiko
zakljuivanje.
229
Preporuke za
izvoenje nastave
- Crtei sistema za
navodnjavanje.
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
mree zatvorenih
dimenzionisanje
kanala cijevi.
mree zatvorenih
- ematski prikazuje
kanala cijevi.
naine
- Navodi i opisuje
navodnavanja.
naine
navodnjavanja:
- navodnjavanje
razvoenjem vode
po zemljitu;
- podzemno
navodnjavanje;
- navodnjavanje
oroavanjem i dr.
Vodoispusti i vodozahvati
- Crta ematski
- Navodi naine i
prikaz razliitih
opisuje odvoenje
tipova
vode u prijemnik.
vodozahvata.
- Opisuje
- Crta ematski
vodoispuste.
prikaz izliva na
- Opisuje
drenanoj mrei.
vodozahvate.
- Upoznaje stalne
pumpne stanice.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave

- Dr Dimitrije L. Avakumovi: Elementi navodnjavanja i odvodnjavanja, Graevinski
fakultet, Beograd, 2005. god.
- diplomirani inenjer poljoprivrede smjer melioracije.
230

Znanja
- Dimenzionisanje otvorenih
kanala za odvodnjavanje i
navodnjavanje
- Dimenzionisanje mree
zatvorenih kanala cijevi
- Nasipi

Predmet
Znanja
- Hidrauliki proraun
otvorenih kanala
- Regulacija vodotoka
231
1.3.8. REGULACIJA VODOTOKA

1. Naziv predmeta: REGULACIJA VODOTOKA
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
Ukupno
72
72
72
72

- Upoznavanje osnovnih hidraulikih pokazatelja.
- Upoznaje mehaniku kretanja nanosa u prirodnim i regulisanim vodotocima.
- Upoznavanje osnovnih regulacionih graevina.
- Usvajanje matematikih metoda u izradi prorauna.
232

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Nastanak prirodnih tokova i podjela
- Razvija pozitivan
- Skicira
- Opisuje nastanak
stav prema novim
konfiguraciju
prirodnih tokova i
saznanjima.
terena gdje se
navodi podjelu.
formira rjeno
- Definie rjeni sliv
korito.
i navodi pojave u
- Razlikuje osnovne
njemu.
elemente rjenog
- Opisuje rjenu
korita.
dolinu i rjeni tok.
- Analizira rjeni sliv
- Opisuje rijeno
i pojave u njemu.
korito i nabraja
osnovne elemente.
Hidroloke karakteristike prirodnih tokova
- Uoava zavisnost
- Poznaje reim
opaanja.
izmeu vodostaja i
voda.
proticaja.
- Definie proticaj i
urednost.
- Crta I ita
vodostaj.
hidrograme.
- Upoznaje reim
- Crta i ita
leda.
nivograme.
- Poznaje reim
- Crta krivu trajanja
rijenog nanosa i
vodostaja i
nabraja vrste
proticaja.
nanosa.
- Razlikuje vrste
nanosa.
Morfologija prirodnih tokova
- Razumije odnos
- Shvata znaaj
- Definie
tehnike i prirode.
utvrivanja
morfologiju
nepovoljnih dionica
prirodnih tokova.
prirodnih tokova.
- Upoznaje primjenu
morfolokih analiza - Uporeuje prirodne
reime vodotoka.
u prouavanju
prirodnih reima
vodotoka.
Mehanika kretanja rjenog nanosa
- Razumije odnos
- Razlikuje faze
- Upoznaje kretanja
kretanja rjenog
rjenog nanosa,
tehnike i prirode.
nanosa.
poev od
- Razlikuje
pokretanja
koritoformirajui i
nanosa, zatim
tranzitni nanos.
transporta pronosa
- Uoava probleme
i zaustavljanja transporta vuenog
taloenja.
i suspendovanog
- Upoznaje
nanosa u uslovima
transport vuenog
koji vladaju u
nanosa u prirodnim
prirodnim
tokovima.
tokovima.
- Upoznaje sloeni
proces kretanja
233
Preporuke za
izvoenje nastave
- Podloge za potrebe
morfolokih
analiza.
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
suspendovanog
nanosa u prirodnim
tokovima.
Hidrauliki proraun prirodnih tokova
- Shvata znaaj
- Poznaje svrhu
prorauna
hidraulikog
prirodnih tokova.
prorauna
prirodnih tokova.
vrste podloga koje
- Upoznaje osnovne
se koriste za
podloge za
proraun prirodnih
hidraulike
tokova
proraune.
( hidroloke,
- Upoznaje
hidraulike i
hidroloke i
morfoloke,
hidraulike
psamoloke
podloge.
podloge).
- Upoznaje
morfoloke
- Vri hidrauliki
podloge.
proraun prirodnih
- Upoznaje metode
tokova.
hidraulikih
prorauna i njihovu
opravdanost.
Radovi na ureenju prirodnih tokova
- Shvata znaaj
- Upoznaje razloge
ureenja prirodnih
ureenja prirodnih
tokova.
tokova.
- Nabraja
regulacije rijenog
regulacione
korita.
elemente rjenog
- Odreuje potrebne
korita.
radove na ureenju
- Poznaje podjelu
prirodnih tokova.
radova na ureenju
prirodnih tokova.
- Predvia
- Opisuje radove na
materijale za
ureenju prirodnih
izgradnju
tokova.
regulacionih
- Navodi materijale
graevina i
za izgradnju
ureenja prirodnih
regulacionih
tokova.
graevina i
- Skicira zatitu
elemenata
kosina busenom.
graevina.
- Opisuje materijale - Skicira faine i
jasle.
i njihovu upotrebu
- Skicira punjene
kod ureenja
prirodnih tokova.
korpe i splav od
- Nabraja i opisuje
faina.
regulacione
- Skicira iane
graevine.
korpe.
- Skicira poplete od
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
- Hidroloke i
hidraulike
podloge.
- Morfoloke
podloge.
- Razumije odnos
tehnike i prirode.
sistematinost.
234
sadraji
uenik
Formativni ciljevi
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
i urednost.
Preporuke za
izvoenje nastave
uenik
svjeeg kolja i
prua.
- ematski prikazuje
regulacione
graevine.
- ematski prikazuje - Razvija pravilan
razne tipove
odnos prema
obaloutvrda.
ouvanju ivotne
- Crta dispoziciju
sredine.
prave paralelne
graevine.
- ematski prikazuje
tipove paralelnih
graevina.
- ematski prikazuje
sisteme napera.
- ematski prikazuje
napere.
- ematski prikazuje
dispoziciju i
poprene presjeke
pregrada.
- Opisuje
- ematski prikazuje
regulacione
pragove.
graevine za
- ematski prikazuje
izazivanje
traverze.
vjetake poprene
- Skicira sistem
cirkulacijepovrinskih
skretae.
skretaa za
- Opisuje
izazivanje erozije.
prosijecanje
- ematski prikazuje
rjenih krivina
meandera.
ue u planu.
- Poznaje ureenje
- Predvia
rjenih ua.
regulacione mjere
koje utiu na
- Upoznaje
poplavni talas iz
regulacione mjere
akumulacionog
na uticaj poplavnog
bazena.
talasa iz
- Crta hidrograme
akumulacionog
poplavnih talasa i
bazena.
njihovu
transformaciju.
Velike vode na rijekama i mogunost odbrane od izlivanja i plavljenja dolina
- Razumije odnos
- Shvata znaaj
- Upoznaje uticaj
tehnike i prirode.
zatite priobalnog
regulacionih radova
pojasa od velikih
na uslove
voda.
putovanja i
- Razlikuje naine
rasplinjavanja
odbrane od
poplavnih talasa u
poplava.
prirodnim
tokovima.
235
sadraji
uenik
- Upoznaje naine
odbrane od
poplava.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave

- D. Mukatirovi: Regulacija rijeka, Graevinska knjiga, Beograd, 1976. god.
7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenik uenika
Znanja
- Materijali za izgradnju
regulacionih graevina

Predmet
Znanja
- Nasipi
- Luke i pristanita
potrebe unutranje
plovidbe
- Kamen
- Beton
- Drvo
236
1.3.9. LUKE I PRISTANITA

1. Naziv predmeta: LUKE I PRISTANITA
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
Ukupno
66
66
66
66

- Upoznavanje plovnih puteva, plovila i roba.
- Sticanje osnovnih znanja o luci kao graevinskom objektu i elementima
potrebnim za njeno funkcionisanje.
- Sticanje osnovnih znanja o pristanitu kao graevinskom objektu i elementima
potrebnim za njegovo funkcionisanje.
- Sticanje osnovnih znanja o hidraulikim objektima u lukama i pristanitima.
237

Razred: ETVRTI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Uvod
- Shvata znaaj i
- Navodi definiciju
ulogu vodnog
vodnog saobraaja.
saobraaja.
- Navodi podjelu
vodnog saobraaja.
- Nabraja elemente
koji se moraju
obezbijediti za
obavljanje
plovidbe.
- Navodi prednosti i
mane vodnog
saobraaja.
Plovni putevi
- Razlikuje tehnike
- Navikava se na
- Navodi podjelu
karakteristike
tanost.
plovnih puteva.
plovnog puta.
- Nabraja tehnike
karakteristike
plovnog puta.
gabarita plovnog
- Definie
puta.
niskiplovidbeni i
regulacioni nivo.
- Shvata znaaj
- Definie visoki
regulacije rijeka za
plovidbeni nivo.
obezbjeenje
- Navodi elemente
uslova za plovidbu.
gabarita plovnog
puta.
- Crta ematski
- Regulacija rijeka.
prikaz uzdunog
- Navodi glavne
profila kanalisanog
probleme koje
vodotoka.
regulacijom treba
rijeiti.
- Nabraja graevine
plovnog kanala.
za regulaciju rijeka
- Crta ematski
za potrebe
prikaz poprenog
plovidbe i njihovu
presjeka plovnog
svrhu.
kanala.
- Kanalisanje rijeka.
- Shvata nain
- Upoznaje
funkcionisanja
kanalisanje rijeka
brodske
za potrebe
prevodnice.
unutranje
- Shvata znaaj
plovidbe.
- Plovni kanali.
odravanja plovnih
puteva.
podjelu plovnih
kanala.
- Shvata znaaj
- Navodi i opisuje
obiljeavanja
osnovne elemente
plovnih puteva.
238
Preporuke za
izvoenje nastave
- Crtei regulacionih
graevina.
- Crte kanaisanog
vodotoka.
- Crtei plovnog
kanala.
- Crte brodske
prevodnice.
sadraji
uenik
plovnog kanala.
- Brodske
prevodnice.
- Definie i
objanjava nain
funkcionisanja
brodske
prevodnice.
- Odravanje i
obiljeavanje
plovnih puteva.
- Upoznaje
odravanje plovnih
puteva i nabraja
mehanizaciju za
odravanje plovnih
puteva.
- Navodi svrhu
obiljeavanja
plovnih puteva.
- Opisuje signalne plovidbene znake
za obiljeavanje
plovnog puta.
Luke
Podjela i osnovni
elementi
- Navodi definiciju
luke.
- Nabraja osnovne
zadatke luke.
- Navodi podjelu
luke.
- Nabraja osnovne
elemente luke.
- Akvatorija luke.
- Nabraja i opisuje
elemente
akvatorije luke.
- Luka teritorija.
- Navodi elemente
koji se nalaze na
lukoj teritoriji.
- Definie i navodi
podjelu luke
obale.
- Navodi definicije
operativne obale,
veza i terminala.
- Opisuje operativnu
obalu.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
i logino miljenje.
Formativni ciljevi
uenik
- Shvata ulogu luke u

nacionalnoj
privredi.
- Razvija logiko
zakljuivanje.
- Razvija smisao za
preciznost.
akvatorije luke.
- Crta ematski
prikaz akvatorije
luke.
- Razlikuje tipove
operativne obale.
- Crta ematski
prikaz tipova
operativne obale.
239
Preporuke za
izvoenje nastave
- Crtei akvatorija i
teritorije luke.
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
izvoenje nastave
uenik
uenik
uenik
Pristanita
- Razlikuje osnovne
- Crtei akvatorija i
- Navodi definiciju
elemente
teritorija
pristanita.
pristanita.
pristanita.
- Navodi podjelu
- Crta ematski
pristanita.
prikaz akvatorije
- Nabraja osnovne
pristanita.
elemente
- Crta ematski
pristanita.
prikaz operativne
- Nabraja i opisuje
obale sa
djelove akvatorije
pretovarnim
pristanita.
mjestima.
- Navodi elemente
koji se nalaze na
teritoriji
pristanita.
Skladita, saobraajnice I mehanizacija pretovara u lukama i pristanitima
- Razvija preciznost i - Crtei skaldita.
- Razlikuje vrste
Skladita
robe.
urednost.
- Navodi vrste robe.
- Crtei
- Navodi podjelu
- Razlikuje vrste
mehanizacije
skladita.
skladita.
pretovara.
- Navodi namjenu
otvorenih skladita.
- Crta ematski
- Razvija logiko
- Navodi podjelu i
prikaz kolosjeka.
zakljuivanje.
opisuje zatvorena
skladita.
- Razlikuje ureaje
- Saobraajnice.
sa prekidnim
- Opisuje drumske
dejstvom.
puteve.
- Navodi podjelu i
opisuje eljeznike - Razlikuje ureaje
sa neprekidnim
kolosjeke.
dejstvom.
- Mehanizacija
pretovara.
- Navodi podjelu
pretovarne
mehanizacije.
- Upoznaje ureaje
sa prekidnim
dejstvom.
- Upoznaje ureaje
sa neprekidnim
dejstvom.
Hidrauliki objekti
- Crtei lukobrana.
- Razumije odnos
- Shvata znaaj
Lukobrani
tehnike i prirode.
lukobrana.
- Upoznaje talase i
- Razlikuje tipove
njihovo dejstvo na
lukobrana.
lukobrane.
- Skicira tipove
- Navodi podjelu i
lukobrana.
funkciju lukobrana.
- Skicira popreni
- Nabraja i opisuje
presjek lukobrana.
tipove lukobrana.
240
Formativni ciljevi
sadraji
uenik
uenik
- Opisuje nasute
lukobrane.
- Nabraja elemente
vane za
projektovanje
lukobrana.
- Navodi materijal za
izradu jezgra
- Shvata znaaj
lukobrana.
obalnih
- Obalne
konstrukcija.
konstrukcije.
- Razlikuje tipove
- Navodi funkciju i
obalnih
tipove obalnih
konstrukcija.
konstrukciju.
- Navodi elemente
koji utiu na izbor
najpovoljnijeg tipa
obalne
konstrukcije.
- Nabraja sile koje
- Skicira osnovne
djeluju na obalnu
tipove obalnih
konstrukciju.
konstrukcija
- Opisuje obalne
- Skicira bitve
konstrukcije.
- Skicira drvene
- Nabraja i opisuje
odbojnike
opremu obalnih
konstrukcija.
Planiranje luka i pristanita
- Shvata znaaj
- Nabraja osnovne
izuavanja
aspekte planiranja.
ekonomskih
- Nabraja faze
aspekata, aspekata
projektovanja.
prirodnih uslova i
- Upoznaje
navigacionih
ekonomske aspekte
aspekata za
planiranja.
planiranje luka i
- Navodi definiciju
pristanita.
gravitacionog
podruja, robnog
prometa i propusne
moi.
- Upoznaje prirodne
uslove znaajne za
planiranje.
- Nabraja
navigacione
aspekte kod
planiranja.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Preporuke za
izvoenje nastave
- Crtei obalnih
konstrukcija.
sistematinost.
- Razvija logiko
zakljuivanje.
241
- Crtei bitvi i
odbojnika.

- D. Mukatirovi: Unutranji plovni putevi i pristanita, Graevinski fakultet,
Beograd, 1979. god.
Znanja
potrebe unutranje
plovidbe
- Sile koje djeluju na obalnu
konstrukciju
- Pristanita

Predmet
Znanja
- Regulacija vodotoka
materijala
242
- Sile
- Optereenja
1.3.10. TEHNOLOGIJA GRAENJA

1. Naziv predmeta: TEHNOLOGIJA GRAENJA
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
Ukupno
66
66
66
66

- Upoznavanje sa sistemima graenja u visokogradnji.
- Upoznavanje sa nainima izvoenja zemljanih radova.
- Sticanje znanja o savremenim alatima, priboriu i mainama u visokogradnji.
- Upoznavanje sa raznim vrstama oplata.
- Upoznavanje sa izradom graevinske skele.
- Upoznavanje sa savremenim metodama izrade krovnih konstrukcija.
- Upoznavanje sa obradom ugradnjom armature.
- Upoznavanje sa tehnikom ugradnje elika za prednaprezanje.
- Upoznavanje sa metodama transporta, ugraivanja i njege betona.
- Upoznavanje sa tehnologijom izvoenja zidarskih radova.
- Upoznavanje se metodama izvoenja montanih radova i prefabrikacijom
betonskih elemenata.
- Upoznavanje sa savremenim metodama izvoenja zavrnih radova.
- Osposobljavanje za primjenu sredstava zatite na radu.
- Razvijanje svijesti o upotrebi zdravih materijala.
- Upoznavanje principa zatite ivotne sredine.
- Razvijanje kritikog odnosa prema svom i tuem radu u okviru radnog procesa.
243

Razred: TREI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Uvod
- Pozitivno
- Razlikuje metode
- Upoznaje osnovne
procjenjuje
izgradnje objekata
metode izgradnje
vanost novih
visokogradnje.
objekata
saznanja iz svoje
visokogradnje.
struke.
- Opisuje tehnologiju
tradicionalne
metode izgradnje
objekata i navodi
njihove prednosti i
nedostatke.
- Opisuje tehnologiju
tradicionalneunaprijeene
metode izgradnje
objekata i navodi
njihove prednosti i - Vri komparaciju
metoda izgradnje
nedostatke.
objekata
- Opisuje metodu
visokogradnje.
montane gradnje i
navodi njene
prednosti.
- Definie metodu
industrijske
gradnje i
preduslove za
njenu primjenu.
- Navodi grupe
graevinskih
radova.
- Nabraja
graevinske radove - Shvata
specifinosti
u okviru grupe
pojedinih
grubih graevinskih
graevinskih
radova.
radova.
- Nabraja
graevinske radove
u okviru grupe
zavrnih
graevinskih
radova.
- Pojanjava osnovne
termine u
tehnologiji
graenja.
Zemljani radovi
- Razvija pozitivnju
- Shvata znaaj
- Pojanjava pojam
orijentaciju prema
zemljanih radova.
zemljanih radova.
zanimanju.
- Upoznaje
244
Preporuke za
izvoenje nastave
sadraji
uenik
mehanizaciju za
zemljane radove.
- Objanjava tehnike
izrade i
podgraivanje irog
iskopa.
- Objanjava tehnike
izrade i
podgraivanja
uskog iskopa.
Tesarski radovi
- Definie osnovne
pojmove o
tesarskim
radovima.
- Navodi materijal i
sredstva za
spajanje.
- Upoznaje faktore
za usvajanje tipa
oplate.
- Nabraja razne
konstrukcije
oplate.
- Opisuje oplatu za
stubove i grede.
- Upoznaje prenosnu
oplatu za zid.
- Upoznaje oplatu za
ploe.
- Upoznaje tunelsku
oplatu.
- Upoznaje kliznu
oplatu.
- Upoznaje
samopodiuu
oplatu.
- Upoznaje
specijalne vrste
oplate.
- Navodi pomona
sredstva za
primjenu oplate.
- Zna sredstva za
premazivanje
oplate.
- Zna opremu za
ienje oplate.
- Objanjava pojam
graevinske skele.
- Opisuje izradu
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Razlikuje
mehanizaciju za
zemljane radove.
- Uporeuje tehnike
irokog i uskog
iskopa.
- Razlikuje
materijale i
sredstva za
spajanje drveta.
- Razlikuje razne
vrste oplate.
- Shvata znaaj skele

pri izgradnji.
- Razlikuje krovne
konstrukcije.
krovnih
245
Preporuke za
izvoenje nastave
sadraji
uenik
graevinske skele.
- Zna da vodi
kontrolnu knjigu
skele.
- Nabraja vrste
krovnih
konstrukcija.
- Poznaje elemente
krovnih
konstrukcija.
Armiraki radovi
- Upoznaje vrste i
karakteristike
armature.
- Navodi maine za
obradu armature.
- Opisuje rad maina
za obradu
armature.
- Zna probleme
zatite armature.
- Opisuje proces
izvoenja
armirakih radova u
pogonu i na
gradilitu.
- Upoznaje elik za
prednaprezanje.
- Opisuje
ugraivanje elika
za prednaprezanje.
- Zna karakteristike i
primenu
mikroarmature.
Betonski radovi
- Opisuje unutranji
transport betona.
- Upoznaje rad automjealice, pumpe
za beton,
gradilinog krana,
transportnih traka i
ostalih transportnih
sredstava.
- Opisuje pripremu
podloge za
betoniranje.
- Navodi metode
ugradnje betona.
- Upoznaje ugradnju
betona
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
konstrukcija.
- Razlikuje vrste
armature.
- Razlikuje maine
za obradu
armature.
- Razvija osjeaj o
potrebi zatite na
radu.
- Shvata metode
izrade skeleta
armature kod
raznih
konstruktivnih
elemenata.
- Shvata principe
prednaprezanja
elika.
- Uoava znaaj i
specifinost
betonskih radova.
- Razlikuje metode
transporta betona.
- Zna pripremu
podloge za
betoniranje.
- Razlikuje razne
metode
ugraivanja betona
i vri komparaciju
istih.
246
Preporuke za
izvoenje nastave
sadraji
uenik
pervibratorom.
- Upoznaje
povrinsko
vibriranje betona.
- Upoznaje tehniku
torkretiranja
betona.
- Upoznaje tehniku
ugraivanja betona
vibro-valjcima.
- Upoznaje se sa
vakuumiranjem
betona.
- Opisuje obradu
spojnica.
- Opisuje obradu
horizontalnih i
vertikalnih
povrina.
- Definie pojam
njege betona i
opisuje metode
njegovanja u
raznim uslovima.
Zidarski radovi
- Nabraja zidarski
alat i pribor.
- Nabraja i opisuje
zidarski materijal.
- Opisuje izradu i
transport vezivnog
materijala.
- Objanjava zidanje
zidova od opeke i
blokova raznih
debljina.
- Objanjava
malterisanje
zidova.
- Opisuje izradu
podnih kouljica.
Montani radovi
- Upoznaje sisteme i
prednosti
montane gradnje.
- Nabraja principe i
prednosti metoda
montae.
- Pojanjava
dekompoziciju
objekta na
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Uoava znaaj
njege betona.
- Razlikuje i
uporeuje metode
njege betona u
raznim uslovima.
- Razlikuje materijal
i pribor za zidarske
radove.
- Razlikuje
kriterijume
kvaliteta izvedenih
zidarskih radova.
- Zna izradu podnih
kouljica.
- Uoava prednosti
montane gradnje.
247
Preporuke za
izvoenje nastave
sadraji
uenik
elemente.
metode izvoenja
montanih radova.
- Definie pojam
prefabrikovanih
betonskih
elemenata.
- Nabraja i opisuje
metode
prefabrikacije.
- Navodi i opisuje
pomona sredstva
za montane
radove.
- Navodi i opisuje
mehanizaciju za
montane radove.
- Upoznaje
mehanizaciju za
montau.
- Poznaje sadraj
projekta montanih
radova.
- Objanjava
postupak kontrole i
pripreme leita za
element.
- Objanjava
postupak kontrole i
pripreme
elementa.
- Upoznaje postupak
pravilnog
zahvatanja i
probnog podizanja
elementa.
- Upoznaje postupak
postavljanja
elementa u leite.
- Upoznaje postupak
izrade veze
elementa sa
konstrukcijom.
Zavrni radovi
- Objanjava pojam
zavrnih radova i
navodi vrste.
- Upoznaje
savremeni alat,
pribor i maine i
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- Razlikuje metode
izvoenja
montanih radova.
- Vri uporeivanje
metoda
prefabrikacije.
- Analizira projekat
montanih radova.
- Razlikuje
mehanizaciju za
montane radove.
- Shvata tehnologiju
montanih radova.
- Razlikuje zavrne
radove.
- Uoava kriterijume
za ocjenu kvaliteta
izvrenih zavrnih
248
Preporuke za
izvoenje nastave
sadraji
uenik
materijale koji se
primjenjuju u
tehnologiji zavrnih
radova.
- Upoznaje
savremene
tehnologije
zavrnih radova.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
radova.
Preporuke za
izvoenje nastave

- Dr D. Arizanovi: Tehnologija graevinskih radova, Univerzitet u Beogradu,
Beograd, 1997. god.
- B. Blagojevi: Graevinske konstrukcije, Zavod za udbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2006. god.
- S. Kruni, G. Mladenovi, S. Mladenovi, Lj. Kruni: Osnovni graevinski radovi,
Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1998. god.
- katalozi, prospekti, uzorci materijala, alata i pribora.
7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika:
- Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu.
Znanja
- Upoznaje sisteme montane
gradnje
- Izrada i podgraivanje
iskopa
- Izrada oplata i skela
- Izrada skeleta armature i
- poznavanje metoda
predneprezanja
- Betoniranje u ljetnjim i
zimskim uslovima
- Zidanje zidova od blokova i
opeke
- Malterisanje zidova

Predmet
Znanja
- Osnovni sistemi graenja
249
- Osnovi geologije
- Drvo kao graevinski
materijal
- Graevinski elik
- Beton kao graevinski
materijal
- Opekarski i betonski
proizvodi za zidanje
- Malteri
- Graevinska mehanizacija
Znanja
iskopa
- Poznaje posledice
nepravilne montae
iskopa
- Izrada skela
- Upoznaje postupke
pravilnog zahvatanja,
probnog dizanja i
postavljanja elementa u
leite
- Izrada krovnih konstrukcija.
- Pojanjanje dekompozicije
objekta na elemente

Predmet
Znanja
za zemljane radove
- Zatita na radu
- Stabilnost zemljanih kosina
materijala
- Vrste optereenja i
presjene sile
- Statiki odreeni i
neodreeni nosai i razno
oblici njihovog naprezanja
- Krovne konstrukcije
- Konstruktivni sklop objekta
250
1.3.11. ODRAVANJE ELJEZNIKIH PRUGA

1. Naziv predmeta: ODRAVANJE ELJEZNIKIH PRUGA
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
Ukupno
66
66
66
66

- Sticanje znanja o osnovnim principima odravanja eljeznikih pruga.
- Sticanje svijesti o vanosti preciznog, kvalitetnog i ekonominog izvoenja
radova.
- Shvatanje znaaja upotrebe graevinskih normi.
- Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju zadataka.
251

Razred: ETVRTI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
- Analizira osnovne
Osnovni principi
principe
odravanja
odravanja
eljeznikih pruga
eljeznikih pruga.
- Definie osnovne
- Razlikuje radove na
principe
odravanju pruga:
odravanja
eljeznikih pruga. - kontrolu stanja
pruge;
- ciklusno
odravanje;
- pojedinane
intervencije na
kolosjeku.
Inspekcija stanja
pruga
- Opisuje naine
inspekcije stanja
pruge:
- ispitivanje
geometrije
kolosjeka;
- ispitivanje
slobodnih profila;
- ispitivanje
naprslina u inama;
- ispitivanje
naboranosti ina;
- ispitivanje planuma
i trupa pruge.
Redovno odravanje
- Zna koji radovi
spadaju u redovno
odravanje pruga.
- Opisuje radove na
redovnom
odravanju pruge:
- kod donjeg stroja,
- kod kolosjeka.
- Shvata znaaj
inspekcije stanja
pruga.
- Uporeuje vrste
inspekcije pruge.
- Razlikuje
parametre od
znaaja za
geometriju
kolosjeka.
- Uporeuje naine
ispitivanja ina:
- elektromagnetno
ispitivanje,
- kombinovano,
- ultrazvuno
ispitivanje.
pruga
- Shvata znaaj
redovnog
odravanja pruga.
- Razlikuje radove u
sklopu redovnog
odravanja pruga.
- Analizira radove
redovnog
odravanja kod
donjeg stroja:
- odvodnjavanje
donjeg stroja;
- Shvata znaaj
propisa i njihove
primjene.
- Povezuje
tehnoloka i
konstruktivna
rjeenja.
zapaanja.
252
Preporuke za
izvoenje nastave
sadraji
uenik
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
- saniranje i
nabijanje donjeg
stroja.
- Unitavanje
vegetacije.
- Analizira radove
redovnog
odravanja kod
gornjeg stroja:
- odravanje ina;
- odravanje sprava
protiv putovanja
ina;
- odravanje spojnog
i privrsnog
pribora;
- kontrola stanja
pragova.
- Razlikuje radove na
odravanju pruge
koji se izvode:
- runo i
- mainski.
- Razlikuje alat i
maine koje se
koriste pri
odravanju pruga.
Srednje opravke pruga

- Zna koji radovi
spadaju u srednje
opravke pruga.
- Opisuje radove kod srednjih opravki
pruge.
-
Shvata znaaj
srednjih opravki
pruga.
Razlikuje radove u
sklopu srednjih
opravki pruga.
Analizira radove u
sklopu srednjih
opravki pruga kod:
donjeg stroja
pruge;
gornjeg stroja
pruge.
Uporeuje radove
u sklopu srednjih
opravki pruge:
pojedinana
zamjena ina u
zavisnosti od vrste
oteenja;
pojedinana
zamjena pragova i
privrsnog pribora;
- Razvijan pravilan
odnos prema
ouvanju
materijalnih
dobara.
- Jaa
samouvjerenost i
pouzdanost u radu.
253
Preporuke za
izvoenje nastave
- Posjeta eljeznici
Crne Gore.
sadraji
uenik
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
dopuna zastora;
navarivanja ina;
obrada ina.
Razlikuje
mehanizaciju za
opravke pruga.
Glavna opravka pruga (remont)
- Shvata znaaj
- Zna koji radovi
glavnih opravki
spadaju u glavne
pruga.
opravke pruga.
- Opisuje radove kod - Uoava obim
radova pri remontu
glavne opravke
pruge.
pruga.
- Analizira metode
- Zna metode i
koje se primjenjuju
naine izvoenja
kod remonta
remonta pruge.
pruge.
- Uoava osnovne
operacije na
gradilitu u toku
remonta:
- reetanje zastorne
prizme;
- zamjena starog
kolosjeka novim;
- regulisanje
kolosjeka.
- Razlikuje
mehanizaciju za
remont pruge.
Preporuke za
izvoenje nastave
- Shvata znaaj
timskog rada.
- Posjeta eljeznici
Crne Gore.

- Tehniar-graevinski prirunik 6, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1989. god.
- I. Gai: eljeznike pruge, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd,
1990. god.
- T. Milojkovi: eljeznice, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd,
1990. god.
- D. Baji: Osnovi projektovanja eljeznikih pruga, Graevinski fakultet, Beograd,
1987.
254

- Pozitivna ocijena na kraju kolske godine.
- Diplomirani inenjer graevinarstva-smjer saobraajni.
Znanja
- Tehnologija graenja
eljeznike pruge
- Organizacija gradilita i
mehanizacija

Predmet
Znanja
- Saobraajnice
- eljeznike pruge
255
- Gradilite
1.3.12. OSNOVE NISKOGRADNJE

1. Naziv predmeta: OSNOVE NISKOGRADNJE
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktina
Teorija
Vjebe
nastava
Ukupno
66
66
66
66

- Sticanje osnovnih znanja iz oblasti niskogradnje.
- Korisenje odgovarajucih podataka, dobijenih laboratorijskim i terenskim
ispitivanjima.
- Upoznaje naine i vrste ispitivanja pojedinih konstruktivnih elemenata u toku
izgradnje.
- Razvijanje kritikog odnosa prema svom i tuem radu u okviru radnog procesa.
- Stie svijest o upotrebi nauenih oblasti i njihovoj primjeni na konkretnim
stvarima.
256

Razred: ETVRTI
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadraji
ciljevi
uenik
uenik
uenik
Objekti niskogradnje
- Razlikuje grane
- Razvija pozitivan
- Nabraja objekte
niskogradnje.
niskogradnje.
stav prema novim
- Opisuje objekte
saznanjima.
niskogradnje.
Putevi i zeljeznice
- Zna i klasifikuje
puteve i
zeljeznice.
- Opisuje
konstruktivne
elemente puteva i
eljeznica.
- Analizira
klasifikaciju puteva
i zeljeznica.
- Uporeuje
konstruktivne
elemente puteva i
eljeznica.
- Crta poprene
presjeke.
Donji stroj i kolovozna konstrukcija
- Navodi definiciju
kolovozne
kolovoza.
konstrukcije:
- Objanjava vrste
- posteljicu,
kolovoznih
- usjek,
konstrukcija.
- nasip,
- Navodi elemente
- zasjek,
kolovozne
- zavrsni slojevi
konstrukcije.
kolovozne
- Poznaje
konstrukcije.
tehnologiju izrade
- Skicira elemente
kolovoznih
kolovoznih
konstrukcija.
konstrukcija.
- Nabraja
- Analizira
mehanizaciju koja
standardne metode
se koristi kod
izrade usjeka i
izvoenja
nasipa.
kolovoznoh
- Razlikuje
konstrukcija.
materijale za
- Nabraja materijale
izradu fleksibilnih i
za izradu zastora
krutih kolovoznih
kolovozne
konstrukcija.
konstrukcije.
Donji stroj
eljeznike pruge
- Zna ulogu donjeg
stroja eljeznike
pruge.
- Poznaje
laboratorijska i
Preporuke za
izvoenje nastave
- Prikazivanje CD-a
sa objektima
niskogradnje.
- Grupni rad:
Pano objekti
niskogradnje.
- Razvija smisao za
preciznost i
sistematicnost.
- Posjeta eljeznici.
- Prikazivanje CD-a
sa putevima i
eljeznicom.
- Grupni rad:
Pano putevi i
eljeznice.
- Razvija logicko
zakljucivanje.
- Crta u razmjeri
poprene profile
saobraajnica u
usjeku, nasipu i
zasjeku.
- Razumije odnos
tehnike i prirode.
- Uporeuje donji
stroj puteva i
eljeznikih pruga.
- Razlikuje i
uporeuje
mehanizaciju za
izradu donjeg
257
sadraji
uenik
terenska ispitivanja
kod izrade donjeg
stroja.
Propusti kod putnih i
- Zna ulogu
propusta.
- Navodi podjelu
propusta.
- Zna tehnologiju
izrade propusta.
Socijalizacijski
ciljevi
uenik
Formativni ciljevi
uenik
stroja kod
eljeznikih pruga.
eljeznikih konstrukcija
- Analizira usvojena
rjeenja propusta.
- Razlikuje
mehanizaciju za
izradu propusta.
- Skicira cjevaste,
ploaste i
zasvedene
propuste.
Potporni zidovi i tuneli
- Formira stav o
- Obrazlae funkciju - Razlikuje razliite
tunelske
tunela i potpornog
vanosti propisa i
konstrukcije.
zida kao
njihovoj primjeni.
- Analizira ulogu
graevinske
potpornog zida u
konstrukcije.
zavisnosti od vrste.
- Zna tehnologiju
- Uporeuje
izvoenja radova,
mehanizaciju za
mehanizaciju,
izradu tunela i
laboratorijska i
potpornog zida.
terenska ispitivanja
- Uporeuje podatke
kod tunela i
laboratorijskih i
potpornog zida.
terenskih
ispitivanja.
Mostovi i aerodromi
- Razlikuje mostove
- Definise most i
prema tipu
aerodrom kao
konstrukcije.
graevinski
- Vrsi komparaciju
objekat.
izmedju kolovozne
- Zna funkciju mosta
konstrukcije puta i
i aerodroma.
aerodroma.
- Navodi podjelu
mostova prema
tipu konstrukcije.
- Obrazlae
specificnu ulogu
kolovozne
konstrukcije
aerodroma u
odnosu na karakter
saobraajnog
optereenja.
258
Preporuke za
izvoenje nastave
Grupni radPano propusti:

Cjevasti,
ploasti,
zasvoeni.
- Prikazivanje CD-a
sa objektima.
- Grupni rad:
Pano potporni
zidovi i tuneli.
- Posjeta aerodromu.
- Grupni rad:
Pano mostovi i
aerodromi.

1997.
- Tehniar-Graevinski prirunik 6, IRO Gradska knjiga, Beograd, 1989.
- I. Gaci: Zeljeznike pruge, Zavod za udzbenike i nastavna sredstva, Beograd,
1990.
- T. Milojkovi: Zeljeznice, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd,
1990.
- Prof. dr Z. Joksi: Kolovozne konstrukcije puteva, projektovanje, graenje i
odravanje, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1990.
- M. Maletin: Gradske saobraajnice, Graevinski fakultet, Beograd, 1992.
- Kabinet sa priborom za crtanje, kompjuter sa projektorom.
- Usmena provjera znanja(najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu);
- pismena vjeba.
- Pozitivna ocjena na kraju skolske godine.
- Diplomirani inzenjer graevinarstva.
Znanja
- Tehnologija graenja
saobraajnica
- Graenje mostova i tunela
priloga

Predmet
Znanja
- Saobraajnice
- Saobraajnice- Mostovi ituneli
putevi, eljeznike pruge
- Mostovi i tuneli
- Tehniko crtanje
crtee
259
2. STRUNI ISPIT
2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUNO-TEORIJSKI DIO ISPITA
2.1.1. SMJER-NISKOGRADNJA
2.1.1.1. SAOBRAAJNICE
1. Naziv ispitnog kataloga: SAOBRAAJNICE
2. Cilj ispita
Na ispitu kandidat treba da pokae poznavanje i upotrebu znanja iz predmeta
SAOBRACAJNICE, uz:
- Uspjenost traenja i upotrebe informacija iz razliitih izvora;
- poznavanje pojmova, definicija, postupaka i njihovog korienja iz oblasti
saobraajnica;
- pravilne upotrebe strune terminologije;
- rjeavanje jednostavnih problema zadataka, vezanih za saobraajnice;
- odgovarajui pristup pri modeliranju i izradi tehnike dokumentacije;
- poznavanje i potovanje propisa sa podruija zatite na radu i zatite okoline;
- poznavanje standarda i propisa i njihova pravila upotrebe;
- primjena normi i smjernica za obezbjeivanje kvaliteta rada;
- objanjenje i interpretaciju rezultata;
- odluke o racionalnoj upotrebi materijala i vremena;
- upotrebu savremene infpormacione tehnologije.
3. Standardi znanja koji se ocijenjuju na strunom ispitu
1. Geotehniki radovi
- Donji stroj saobraajnica.
- Klasifikacija tla.
- Projektovanje i izrada kosina usjeka i nasipa.
- Zatitne i potporne konstrukcije geotehnikih objekata.
- Pripremni radovi na ureenju gradilita.
- Metode izrade usjeka i nasipa.
- Graenje donjeg stroja saobraajnice u oteanim geotehnikim uslovima.
- Postupci terenske i laboratorijske kontrole.
- Odravanje donjeg stroja.
2. Projektovanje puteva
- Osnove za projektovanje.
- Popreni profili.
- Elementi situacionog plana.
- Elementi podunog profila.
- Vitoperenje kolovoza.
- Trasiranje puta.
- Obraun zemljanih masa.
- Sastav projektne dokumentacije.
3. Gornji stroj puta
- Elementi gornjeg stroja.
- Nosei slojevi kolovoznih konstrukcija.
- Fleksibilne kolovozne konstrukcije- asfaltni kolovozi.
260
- Krute kolovozne konstrukcije-cementno betonski kolovozi.

- Primjena prefabrikovanih elemenata.
4. Standardna ispitivanja u toku graenja puteva
- Ispitivanje kolovoznih podloga.
- Ispitivanje asfaltnih kolovoza.
- Ispitivanje cementno betonskih kolovoza.
5. Odvodnjavanje kolovoza
- Odvodnjavanje vangradskih puteva.
- Odvodnjavanje gradskih saobraajnica.
6. Odravanje kolovoza
- Pojam odravanja.
- Vrste oteenja kolovoza.
- Opravke cementno betonskih kolovoza.
- Opravke asfaltnih kolovoza.
7. Konstruktivni elementi eljeznike pruge
- Osnovni pojmovi o donjem i gornjem stroju pruge.
- Slobodni i tovarni profil pruge.
- Popreni profil pruge normalnog kolosjeka.
- Oblik i razmjere trupa pruge.
- Nagibi kosina.
- Deformacije trupa pruge i mjere sanacije.
8. Konstrukcija gornjeg stroja
- Uloga elemenata kolosjeka.
- ine, proraun ina i sastavi ina.
- Kolosjeni pribor: podjela i uloga.
- Kruti privrsni pribor.
- Elastini privrsni pribor.
- Spojni kolosjeni pribor.
- Pragovi; proraun pragova.
- Zastor.
- Specijalne konstrukcije kolosjeka.
- Dugi trak ina (DT).
- Elementi gornjeg stroja u DT.
- Veze kolosjeka: okretnice, prenosnice, skretnice, matinjaci i ukrtaji.
9. Elementi projektne geometrije
- Situacioni plan i njegovi elementi.
- Nagibi i prelomi nivelete.
- Poloaj skretnica u planu i profilu.
10. Tehnologija i metodologija projektovanja pruga
- Proces projektovanja i vrste projekata.
- Principi voenja trase.
- Karakter trase u odnosu na reljef terena.
- Tehnika trasiranja i oblikovanja trase.
11. Ureaji i postrojenja za elektrifikaciju pruga i siginalno-siguronosni ureaji
- Sistemi elektrine vue.
- Kontaktna mrea.
261
- Signalno siguronosna postrojenja.

12. Odravanje pruga
- Principi odravanja pruge.
- Odravanje donjeg stroja.
- Odravanje gornjeg stroja.
13. Gradske saobraajnice
- Gradski saobraajni sistemi.
- Raskrsnice.
- Parkiralita.
- Osnovne karakteristike komunalnih sistema.
4.Tip ispita
- Usmeno.
- Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po sloenosti na
odgovarajui nain; da budu iz razliitih taksonomskih kategorija i iz razliitih
tematskih oblasti, kako bi teina zadataka (zbirna) na svakom ispitnom listu bila
ista. Detaljan spisak ispitnih zadataka sastavlja se na osnovu okvirnog spiska
zadataka, datih u ispitnom katalogu.
- Kandidat ima pravo da se pripremi za ispit 20 minuta.
- Ispit traje najvie 20 minuta.
- Ocijenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na predlog ispitivaa.
5. Dozvoljena pomagala
- Za raunske zadatke dozvoljeno je koristiti digitron i pribor za crtanje.
6. Literatura i drugi izvori
- Za kandidate je za pripremu preporuena literatura i drugi izvori dati u katalogu
znanja i godinjem planu rada nastavnika.
262
2.1.2. SMJER- LABORATORIJSKA ISPITIVANJA

2.1.2.1. ISPITIVANJE BETONA
1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITIVANJE BETONA
2. Cilj ispita
- Na ispitu kandidat treba da pokae poznavanje i upotrebu znanja iz predmeta
ISPITIVANJE BETONA uz:
ispitivanja betona;
- analizu i predstavljanje rezultata ispitivanja;
- poznavanje i potovanje propisa sa podruja zatite na radu i zatite okoline
- poznavanje standarda i propisa i njihova pravilna upotreba;
- primjenu normi i propisa za obezbjeivanje kvaliteta rada;
- racionalnu upotrebu materijala i vremena;
- upotrebu savremene informacione tehnologije.
3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na strunom ispitu
1. Beton i njegovi komponentni materijali
- Definisati beton i njegove karakteristike.
- Komponente betona i njihove karakteristike.
- Navestu osnovna svojstva betona i njegovu primjenu.
2. Cement
- Definisati cement i njegovu ulogu u betonu.
- Nabrojati vrste cementa i njihove oznake.
- Definisati nain transportovanja i skladitenja cementa.
- Definisati kvalitet cementa.
- Nabrojati vrste uzoraka cementa i objasniti postupak njihove pripreme.
- Objasniti postupak uzimanja uzoraka cementa.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje standardne konzistencija cementa.
- Objasniti postupak ispitivanje standardne konzistencija cementa.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje finoe mliva cementa.
- Objasniti postupak ispitivanja finoe mliva cementa.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje vremena vezivanja cementa.
- Objasniti postupak ispitivanja vremena vezivanja cementa.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje stalnosti zapremine cementa- Objasniti postupak ispitivanja stalnosti zapremine cementa.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje zapreminske mase cementa.
- Objasniti postupak ispitivanja zapreminske mase cementa.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje specifine mase cementa.
- Objasniti postupak ispitivanja specifine mase cementa.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje vrstoe cementa na pritisak i
savijanje.
- Objasniti postupak ispitivanja vrstoe cementa na pritisak.
- Objasniti postupak ispitivanja vrstoe cementa na savijanje.
- Definisati skupljanje i irenje cementa.
3. Agregat
- Definisati standard i opremu za ispitivanje.
263
Navesti ulogu, vrste i nain dobijanja agregata.

Objasniti nain separisanja i deponovanja agregata.
Definisati kvalitet agregata.
Nabrojati vrste uzoraka agregata i objasniti postupak njihove pripreme.
Objasniti postupak uzimanja uzoraka agregata.
Definisati standard i opremu za ispitivanje povrinske vlage agregata.
Objasniti postupak ispitivanja povrinske vlage agregata.
Definisati standard i opremu za ispitivanje zapreminske mase agregata.
Objasniti postupak ispitivanja zapreminske mase agregata.
Definisati standard i opremu za ispitivanje povoljnosti agregata u pogledu oblika i
izgleda povrine zrna.
Objasniti postupak ispitivanja povoljnosti agregata u pogledu oblika i izgleda
povrine zrna.
Definisati standard i opremu za ispitivanje sadraja estica manjih od 0.09mm u
agregatu.
Objasniti postupak ispitivanja sadraja estica manjih od 0.09mm u agregatu.
Definisati standard i opremu za ispitivanje sadraja gline u agregatu.
Objasniti postupak ispitivanja sadraja gline u agregatu.
Definisati standard i opremu za ispitivanje prisustva organskih i humusnih
materija u agregatu.
Objasniti postupak ispitivanja prisustva organskih i humusnih materija u agregatu.
Definisati standard i opremu za ispitivanje granulometrijskog sastava agregata.
Objasniti postupak ispitivanja granulometrijskog sastava agregata.
Objasniti crtanje grafikona frakcija agregata.
4. Voda
- Objasniti ulogu i uticaj vode u betonu.
- Definisati vodocementni faktor i njegov uticaj na svojstva betona.
5. Aditivi
- Definisati ulogu i vrste aditiva.
- Definisati primjenu aditiva.
6. Spravljanje betona u laboratoriji
- Objasniti znaaj i nain izrade uzoraka prethodne probe kod spravljanja betona u
laboratoriji.
- Objasniti postupak ispitivanja konzistencije betona mjerom slijeganja.
- Objasniti postupak ispitivanja konzistencije betona mjerom rasprostiranja.
- Objasniti postupak ispitivanja konzistencije betona mjerom zbijanja.
- Objasniti postupak ispitivanja konzistencije betona VE-BE aparatom.
- Objasniti postupak odreivanja zapreminske mase svjeeg betona.
7. Proizvodnja betona u fabrici i na gradilitu
- Objasniti nain transportovanja i ugraivanja betona.
- Nabrojati vrste mjealica.
- Objasniti postupak ispitivanja konzistencija tekue proizvodnje betona.
- Objasniti postupak ispitivanja vrstoe betona na pritisak.
- Objasniti postupak odreivanja zapreminske mase ovrslog betona.
8. Ispitivanje osnovnih karakteristika betona
- Objasniti postupak ispitivanja vodonepropustljivosti betona.
- Objasniti ispitivanje betona na dejstvo mraza.
- Objasniti postupak uzimanja uzoraka iz gotove konstrukcije.
- Objasniti ostupak ispitivanja betona metodama bez razaranja.
264
9. Uticaj komponenti na kvalitet betona

- Definisati nain izbora vrste cementa zavisno od uslova eksploatacije.
- Definisati svojstva betona i osobenosti u postupku izrade pri upotrebi posebnih
vrsta cementa.
- Objasniti uticaj vrste agregata i granulometrijske kompozicije mjeavine na
svojstva svjeeg i ovrslog betona.
- Definie podruja povoljnih granulometrijskih kompozicija.
- Objasniti postupak projektovanja, kontrole i korekcije granulometrijskog sastava
mjeavine agregata.
- Definisati izbor maksimalnog zrna agregata prema vaeem pravilniku.
- Objasniti postupak ispitivanja povrine zrnavosti usvojene granulometrijske
kompozicije i njen uticaj na kvalitet betona.
10. Projektovanje betonske mjeavine
- Definisati doziranje komponenata za marku betona prema zahtijevanim
svojstvima.
- Objasniti uee vlanog agregata po frakcijama i korekciju koliine vode.
- Definisati radnu recepturu komponenti betona prema kapacitetu mjealice.
- Definisati radnu recepturu komponenti betona na osnovu postignute zapreminske
mase probne mjeavine betona.
- Definisati prognozu pritisne vrstoe betona na osnovu planiranog sastava
betonske mjeavine.
11. Njega betona
- Objasniti postupak pravilne njege betona u laboratorijskim, fabrikim i
gradilinim uslovima.
- Navoesti mjere zatite objekata od nepovoljnih dejstava temperature i sredine.
12. Beton posebnih svojstava
- Navesti vrste i karakteristike betona posebnih svojstava.
13. Identifikacija oteenja i izvoenje sanacija oteenih betonskih objekata
- Objasniti postupak ispitivanja ugraenog betona.
- Definisati kriterijume za odreivanje pritisne vrstoe betona i izdavanje atesta o
kvalitetu ugraenog betona.
14. Zatita na radu
- Navesti mjere zatite na radu (lina, zatita ljudi i okoline).
265
4. Tip ispita
- Usmeno.
- Na ispitnom listu treba da budu tri zadatka, kombinovana po sloenosti na
odgovarajui nain; da budu iz razliitih taksonomskih kategorija i iz razliitih
- Pomagala nijesu dozvoljena.
266
2.1.3. SMJER-HIDROGRADNJA
2.1.3.1. KOMUNALNA HIDROTEHNIKA
1. Naziv ispitnog kataloga: KOMUNALNA HIDROTEHNIKA
2. Cilj ispita
- Na ispitu kandidat treba da pokae poznavanje i upotrebu znanja iz predmeta
KOMUNALNA HIDROTEHNIKA, uz:
komunalne hidrotehnike;
- pravilne upotrebe strune terminologije;
- rjeavanje jednostavnih problema zadataka, vezanih za komunalnu
hidrotehniku;
- odgovarajui pristup pri modeliranju i izradi tehnike dokumentacije;
- poznavanje i potovanje propisa sa podruja zatite na radu i zatite okoline;
- poznavanje standarda i propisa i njihova pravila upotrebe;
- primjena normi i smjernica za obezbjeivanje kvaliteta rada;
- objanjenje i interpretaciju rezultata;
- odluke o racionalnoj upotrebi materijala i vremena;
- upotrebu savremene informacione tehnologije.
3. Standardi znanja koji se ocenjuju na strunom ispitu
1. Opta svojstva vode
- Uloga i znaaj snabdijevanja vodom i kanalisanja.
- Vode koje se koriste u vodosnabdijevanju.
- Fizika, hemiska i bakterioloka svojstva vode.
- Vode koje se odvode kanalizaciom.
2. Nain snadbijevanja vodom
- Vodovodni objekti.
- eme sistema za snabdijevanje vodom.
- Vrste vodovoda.
- ta je regionalni vodovod.
- ta je lokalni vodovod.
- ta je individualni vodovod.
3. Vrste potroaa i potronja vode
- Najvanije kategorije potroaa.
- Naselje kao potroa.
- Potronja vode.
- Promjena potronje vode u toku vremena.
- Koeficijenti varijacije an.
4. Izvorite vode i vodozahvati
- Koje vode se koriste za vodosnabdijevanje.
- Zahvatanje i upotreba atmosferske vode.
- ta je sabirna povrina.
- ta je cistijerna atrnja.
- Graevine za zahvatanje povrinske vode.
- Zahvatne graevine na tekuim vodama.
267
Zahvatanje vode iz jezera.

Upotreba morske vode.
Postanak podzemne vode.
Zahvatanje podzemne vode na prirodnim izvorima.
Tipovi graevina za zahvatanje vode iz izdani.
Kopani bunari.
Pobijeni bunari.
Bueni bunari.
Galerije.
5. Instalacije za popravku kvaliteta vode

- Potreba za popravljanjem kvaliteta vode.
- Opte operacije preiavanja vode.
- Zadravanje na reetkama ili sitima.
- Izmjena gasova.
- Taloenje.
- Flotacija..
- Hemijska koagulacija.
- Bioloka flokulacija i precipitacija.
- Filtrovanje.
- Dezinfekcija.
- Talonice.
- Filteri.
- Podjela filtera prema brzini.
- Kako se dijele filteri prema nainu rada.
- Dezinfekcija vode.
- Koje osnovne vrste hlora postoje.
6. Crpne stanice
- Sa kakvim komandama mogu biti crpne stanice.
- Tipovi crpki pumpi i upotreba.
- Centrifugalna crpka pumpa.
7. Rezervoari
- Klasifikacija rezervoara.
- Podzemni i nadzemni rezervoari.
- Kad se grade rezervoari na kulama.
- Hidrofori.
8. Vodovodne mree
- Transport vode do naselja.
- Koja je najvea doputena brzina vode u cijevi.
- Raspodijela vode u naselju.
- Koji tipovi vodovodne mree postoje.
- Hidrauliki proraun vodovodne mree.
- Granata mrea.
- Prstenasta mrea.
- Projektovanje vodovodne mree.
- Osnovni pojmovi i jednaine iz hidraulike.
- Jednaina kontinuiteta.
- Bernulijeva jednaina.
- Materijal od koga se grade vodovodna i kanalizaciona mrea.
- Cijevi.
- Cijevi od livenog gvoa.
268
eline navojne pocinkovane cijevi.

Cijevi od elika.
Cijevi od betona.
Cijevi od armiranog betona.
Cijevi od azbest cementa.
Cijevi od plastine mase (polivinil hlorid PVC ili polietilen PE).
Cijevi od keramike.
Olovne cijevi.
Bakarne cijevi.
9. Kanalisanje naselja i zgrada

- Fazonski komadi.
- Lukovi.
- Redukcije.
- Rave.
- Armature.
- Zatvarai ventili.
- Propusni ventili.
- Pljosnati ventili.
- Slavine.
- Hidranti.
- Vazduni ventili.
- Vodomjer propelerni (kuni).
- Vodomjer Voltmanov.
- Sanitarni objekti namjena i podjela.
- Sifoni.
- Umivaonik lavabo.
- Klozetske koljke olje.
- Praonici i sudopere.
- Kade i tuevi.
- Slivnici.
- Ulini i dvorini slivnici.
- Krovni slivnici.
- Podni slivnici.
- Kanalizacija zgrada.
- Unutranja kanalizaciona mrea osnovni elementi mree.
- Projektovanje untranje kanalizacione mree.
10. Koliina vode koja se odvodi kanalizacijom
- Proraun kanalizacione mree u objektu.
- Koliina otpadne vode.
- Koliine atmosferskih voda.
- Intezitet kie.
- Slivna povrina.
- Koeficijenat oticanja.
- Poloaj sanitarnih objekata u odnosu na spoljanju kanalizacionu mreu.
- Vaei propisi za projektovanje, proraun i izvoenje unutranje kanalizacione
mree.
- Simenzionisanje unutranje kanalizacione mree.
- Izvoenje unutranje kanalizacione mree.
- Donja horizontalna sabirana mrea.
- Kanalizacione vertikale.
- Ventilacione vertikale.
- Kontrola izvedene mree.
269
11. Kanalska mrea sa objektima

- Spoljanja kanalizaciona mrea osnovni pojmovi.
- Projektovanje mree.
- Proraun mree polazni elementi.
- Koliina vode koju treba evakuisati.
- Visinski poloaj mree.
- Vaei propisi za ovu vrstu mree.
12. Dimenzionisanje kanalizacione mree
- Dimenzionisanje mree.
- Izvoenje mree.
- Prikljuak na ulinu kanalizacionu mreu.
- Kontrolna okna.
- Kaskadna okna.
- Kontrola izvedene mree.
13. Instalcije za preiavanje kanalskog sadraja
- Prepumpavanje otpadnih voda.
- Manji ureaji za preiavanje otpadnih voda.
- Septike jame.
- Inhofov tank.
- Druga postrojenja.
- Isputanje preiene vode.
14. Instalacije u zgradama
- Znaaj instalacija u zgradama kao pokazatelj ostvarenog nivoa kulture
stanovanja.
- Grupisanje kunih instalacija.
15. Investiciono tehnika dokumentacija
- Idejni projekat.
- Glavni projekat.
- Projekat izvedenog stanja objekta.
16. Odravanje unutranjeg i spoljanjeg vodovoda i kanalizacije
- Ispitivaje ispravnosti instalacije vodovoda i kanalizacije.
- Prijem, korienje i odravanje instalacije vodovda i kanalizacije.
- Vaei propisi i standardi iz oblasti vodovoda i kanalizacije.
4. Tip ispita
- Usmeno
- Na ispitnom listu treba da bude tri pitanja, kombinovana po sloenosti na
odgovarajui nain da budu iz razliitih taksonomskih kategorija i iz razliitih
- Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivaa.
- Za raunske zadatke dozvoljeno je koristiti digitron i pribor za crtanje.
270

271
2.2. ISPITNI KATALOZI ZA STRUNI RAD

2.2.1. SMJER NISKOGRADNJA
2.2.1.1. ISPITNI KATALOG PRAKTINOG DIJELA STRUNOG ISPITA- STRUNI RAD
1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG PRAKTINOG DIJELA STRUNOG
ISPITA- STRUNI RAD
2. Cilj ispita
-
Na praktinom dijelu strunog ispita kandidat treba da pokae:

Pravinu upotrebu strune terminologije;
stepen povezanosti strunoteoretskih i praktinih znanja;
samostalnost u uoavanju problema, njihovom rjeavanju, predstavljanju i
vrednovanju predloenih rjeenja;
samostalnost u korienju literature i drugih izvora, sistematinost u radu;
poznavanje propisa za obezbjeenje zatite na radu i zatite okoline;
racionalno korienje materijala, vremena, energije;
samostalnost u komunikaciji, predstavljanju i argumentovanju stavova.
3. Spisak tema/zadataka
1. Uraditi idejni projekat dvotranog puta ---- razreda od take A (---) do take
B (---). Projekat treba da sadri slijedee priloge:
- Tipski geometrijski popreni profil dvotranog puta --- razreda (R=1: 100).
- Normalni popreni profil puta u nasipu, usjeku, zasjeku (R=1: 50), sa detaljima
(R=1: 25).
- Usvojeni tip kolovozne konstrukcije sa orijentacionim dimenzijama slojeva.
- Situacioni plan puta (na priloenoj topografskoj podlozi R=1: 5000), sa
proraunom svih putnih krivina sa prelaznicama i stacionaom elementarnih
taaka.
- Poduni profil puta (R=1: 5000/500) sa proraunom vertikalnih krivin
vitoperenjem kolovoza.
- Karakteristine poprene profile (R=1: 100).
- Proraun zemljanih masa.
- Tehniki izvjetaj.
2. Na osnovu podataka iz uraenog glavnog projekta, potrebno je izraditi
organizaciju izvoenja graevinskih radova
- Zadatak obuhvata sljedee priloge:
- Pregledni plan, programski uslovi i karakteristini popreni profili.
- Normalni popreni profili u usjeku, nasipu i zasjeku.
- Provjeriti stabilnost potpornog zida po jednoj u svijetu priznatoj metodi.
- Dimenzionisati kolovoznu konstrukciju za dionicu puta u nasipu od zemljanog
materijala.
- Analiza cijena za glavne radove sa predmjerom i predraunom radova.
- Izbor mehanizacije sa prikazom tehnologije izvoenja radova.
- Planiranje izvrenja radova(mreni plan, gantogram i dinamiki plan radne
snage).
- ema organizacije gradilita i ema upravljanja
- Mjere zatite na radu i zatita okoline.
- Tehniki izvjetaj.
272
Odbrana zadatka/rada traje najvie 20 minuta.

4. Uputstvo za sprovoenje strunog rada
- Kandidat za praktini dio strunog ispita priprema projektni zadatak. Sadraj
- projektnog zadatka dat je u taki 4 ovog poglavlja.
- Nastavnici odnosno struni aktiv definiu konkretne, pojedinane zadatke, koji
- treba da se ujednae po teini za sve kandidate, usaglaeni izmeu nastavnika
- struno-teorijskih predmeta i praktine nastave. Zadatak, po pravilu, treba da
sadri stavke date u taki 4 ovog poglavlja.
- Sastavni dio praktinog dijela strunog ispita je odbrana uraenog zadatka.
- Kandidat radi zadatak samostalno, u toku kolske godine u kojoj zavrava rezred.
- Ispitni odbor propisuje poetak, zavretak i rok predaje radova.
- Ispitni odbor priprema kriterijume za ocjenjivanje
- Na odbrani strunog rada nijesu dozvoljena pomagala.
- Kandidatu je preporuena literatura za pripremu kao i drugi izvori objavljeni u
katalogu znanja i godinjem planu rada nastavnika.
273
2.2.2. SMJER - LABORATORIJSKA ISPITIVANJA

ISPITA - STRUNI RAD
2. Cilj ispita
-

Prepoznavanje i analizu predmetnog ispitivanja;
pravilnu upotrebu strune terminologije;
stepen povezanosti strunoteorijskih i praktinih znanja;
samostalnost u definisanju: vrste ispitivanja, naina uzimanja uzoraka, potrebne
aparature, postupka ispitivanja i analizi i predstavljanju rezultata;
racionalno korienje materijala, vremena i energije;
-
Za zadato ispitivanje potrebno je definisati:

predmet standarda;
nain uzimanja i pripreme uzorkaza ispitivanje;
opremu za ispitivanje,
postupak ispitivanja;
analizu i predstavljanje rezultata.
Vrste ispitivanja:
1. Ispitivanje finoe mliva cementa.
2. Ispitivanje vremena vezivanja cementa.
3. Ispitivanje stalnosti zapremine cementa.
4. Ispitivanje zapreminske mase cementa.
5. Ispitivanje specifine mase.
6. Ispitivanje vrstoe cementa na pritisak i savijanje.
7. Ispitivanje standardne konzistancije cementa.
8. Ispitivanje povrinske vlage u agregatu.
9. Ispitivanje zapreminske mase agregata.
10. Ispitivanje povoljnosti agtegata u pogledu oblika i izgleda povrine zrna.
11. Ispitivanje - sadraja estica manjih od0.09mm u agregatu.
12. Ispitivanje sadraja grudvi gline u agregatu.
13. Ispitivanje prisustva organskih i humusnih materija u agregatu.
14. Ispitivanje granulometrijskog sastava agregata.
15. Ispitivanje konzistencije betona mjerom slijeganja.
16. Ispitivanje konzistencije betona mjerom rasprostiranja.
17. Ispitivanje konzistencije betona mjerom zbijanja.
18. Ispitivanje konzistencije betona pomou VE-BE aparata.
19. Ispitivanje zapreminske mase svjeeg betona.
20. Ispitivanje betona na dejstvo mraza.
21. Ispitivanje vrstoe betona na pritisak.
22. Ispitivanje vodonepropustljivosti betona.
Odbrana zadatka/rada traje najvie 20 minuta.
274
4. Uputstvo za sprovoenje strunog rada

projektnog zadatka dat je u taki 4 ovog poglavlja.
- Nastavnici, odnosno struni aktiv, definiu konkretne, pojedinane zadatke, koji
treba da su ujednaeni po teini za sve kandidate, usaglaeni izmeu nastavnika
struno-teorijskih predmeta i praktine nastave. Zadatak, po pravilu, treba da
- Kandidat radi zadatak samostalno, u toku kolske godine u kojoj zavrava razred.
- Ispitni odbor priprema kriterijume za ocjenjivanje.
5. Dozvoljenja pomagala
- Za kandidata je za pripremu preporuena literatura i drugi izvori objavljena u
275
2.2.3. SMJER HIDROGRADNJA

ISPITA- STRUNI RAD
2. Cilj ispita
-

Pravinu upotrebu strune terminologije;
stepen povezanosti struno-teoretskih i praktinih znanja;
samostalnost u uoavanju problema, njihovom rjeavanju, predstavljanju i
vrjednovanju predloenih rjeenja;
racionalno korienje materijala, vremena, energije;
1. Uraditi idejni projekat (Glavni) za snabdijevanje vodom naselja (----)
Prema vaeoj zakonskoj regulativi za izradu tehnioke dokumentacije
projekat treba da sadri:
- Tehniki opis izvjetaj.
- Predmjer radova.
- Tehnii uslovi za izvoenje radova.
- Geometrijske elmente trase (25-ti i 27-mi obrazac).
- Situacione planove u odgovarajuoj razmjeri (R=1: 250; 1: 500; 1: 1000).
- Uzduni profil trase (R=1: 100/1000).
- Izvoake detalje.
- Specifikaciju materijala.
- Zemljane radove (koliine zemljanih masa).
2. Uraditi idejni projekat (Glavni) fekalne kanalizacije u ulici (----); naselju (---)
Prema vaeoj zakonskoj regulativi za izradu tehnioke dokumentacije
projekat treba da sadri:
- Tehniki opis izvjetaj.
- Predmjer radova.
- Tehnii uslovi za izvoenje radova.
- Geometrijske elmente trase (25-ti i 27-mi obrazac).
- Situacione planove u odgovarajuoj razmjeri (R=1: 250; 1: 500; 1: 1000)
- Uzduni profil trase (R=1: 100/1000).
- Situaciju trase uraene na saobraajnoj podlozi ili prikladnoj situaciji.
- Izvoake detalje.
- Specifikaciju materijala.
- Zemljane radove (koliine zemljanih masa).
Odbrana zadatka (strunog rada) traje najvie 20 minuta.
276
4. Uputstvo za sprovoenje praktinog dijela strunog ispita

projektnog zadatka dat je taki 4 ovog poglavlja.
- Nastavnici donosno struni aktiv definiu konkretne, pojedinane zadatke, koji
treba da se ujednae po teini za sve kandidate, usaglaeni izmeu nastavnika
struno - teoriskih predmeta iz praktine nastave. Zadatak, po pravilu, terba da
- Kandidat radi zadatak samostalno, u toku kolske godine u kojoj zavrava razred.
- Ispiti odbor prprema kriterijume za ocijenjivanje.
- Kandidatu je preporuena literatura za pripremu kao i drugi izvori objavljeni u
277
3. OBAVEZNI NAINI PROVJERAVANJA ZNANJA

Redni
Naziv predmeta
Obavezni naini provjeravanja znanja
broj
1.
Provjera znanja vri se usmenim putem.
2.
Osnove graevinarstva
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou

pismenih vjebi, radova na vjebama.
Graevinske konstrukcije
pismenih vjebi, pismenih zadataka, grafikih
vjebi, grafikih radova.
Nacrtna geometrija
pismenih vjebi, radova na vjebama.
Primjena raunara u
graevinarstvu
pismenih vjebi, praktinog rada na raunaru.
Statika i otpornost materijala
pismenih zadataka.
Preduzetnitvo
pismenih vjebi.
Beton
pismenih vjebi i pismenih zadataka.
Mehanika tla i fundiranje
pismenih vjebi i pismenih zadataka.
Geodezija
pismenih vjebi.
Saobraajnice
pismenih zadataka, grafike vjebe.
Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou,
pismenih zadataka, grafikih vjebi, elaborata.
Mostovske i tunelske konstrukcije
pismenih zadataka, grafikih vjebi.
Provjera znanja vri se usmenim putem, praktian
Ispitivanje betona
rad u laboratoriji.
grafikih vjebi.
Asfaltne mjeavine
rad u laboratoriji.
Graevinska hidraulika
pismenih zadataka, vjebe.
Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou,
pismenih zadataka, grafikih vjebi, grafikih radova
Hidrologija sa hidrometrijom
pismenih zadataka.
Komunalna hidrotehnika
pismenih vjebi, pismenih zadataka.
pismenih vjebi, pismenih zadataka.
Tehniko crtanje
278
Redni
broj
Naziv predmeta
23. Praktina nastava
Obavezni naini provjeravanja znanja

Za I i II razred provjera znanja vri se usmenim
putem, praktian rad u radionici.
Za III i IV razred:
Niskogradnja-provjera uraenog posla na gradilitu;
Laboratorijska ispitivanja-praktian rad u radionici;
Hidrogradnja-praktian rad u radionici i izrada
crtea detalja.
IZBORNA NASTAVA
1.
Strani jezik II
2.
Ekologija i zatita ivotne sredine Provjera znanja vri se usmenim putem.
3.

pismenih vjebi.
4.
Osnove hidrotehnike
5.
Asfaltne mjeavine
6.
Ispitivanje graevinskih
materijala

rad u laboratoriji.
Provjera znanja vri se usmenim putem, uraene
vjebe.
7.
8.
Regulacija vodotoka
9.
Luke i pristanita
10. Tehnologija graenja
Provjera znanja vri se usmenim putem
11. Odravanje eljeznikih pruga
12. Osnove niskogradnje

pismenih vjebi.
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA

- U sljedei razred prelaze uenici koji su na kraju kolske godine pozitivno
ocijenjeni iz svih predmeta tog razreda, realizovali slobodne aktivnosti i ako su
obavili profesionalnu praksu, koja je predviena nastavnim planom obrazovnog
programa GRAEVINSKI TEHNIAR.
- Za zavretak srednjeg strunog obrazovanja u etvorogodinjem trajanju za
obrazovni program GRAEVINSKI TEHNIAR, potrebno je zavriti etvrtu godinu
obrazovanja sa pozitivnim ocjenama iz svih nastavnih predmeta i poloiti struni
ispit.
-
Struni ispit za obrazovni program GRAEVINSKI TEHNIAR sastoji se iz:

Pismenog ispita iz maternjeg jezika i knjievnosti;
pismenog ispita iz matematike ili stranog jezika;
usmenog ispita iz struno-teorijskog predmeta;
strunog rada sa odbranom.
279
5. NAIN PRILAGOAVANJA UENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA

- U skladu sa Zakonom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama (u roku od
mjesec dana) kola bi izradila individualni program (nacrt) uzimajui u obzir
odluku o usmjerenju. Individualni program omoguava prilagoeno izvoenje
kako bi uenici dostigli propisani struni standard u svim predmetima.
6. NAIN PRILAGOAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH
- Programi strunog obrazovanja koji su pripremljeni za mlade izvode se i za
odrasle u skladu sa polaznim osnovama za prilagoavanje izvoenja obrazovnih
programa obrazovanju odraslih tako da:
- Iz nastavnog plana se izostavljaju predmeti fiziko vaspitanje i slobodne
aktivnosti, koji time prestaju biti uslov za zavretak obrazovanja-kola je
obavezna da odraslim ponudi sportske aktivnosti kojima se odrasli mogu
dobrovoljno prikljuiti;
- kola izradi prilagoen program praktinog obrazovanja s obzirom na poslove i
zadatke koje obavlja uesnik obrazovanja;
- za odrasle ne vrijede uslovi za napredovanje koji su odreeni u programima nego
uslovi koje utvrdi kola u nacrtu izvoenja odrazovnog programa za odrasle;
- provjeravanje znanja izvodi se putem ispita, pri emu se uzimaju u obzir naini
provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vjebe, praktini rad), odreeni
obrazovnim programom;
- odrasli ne polau meuispit iz uspjenosti praktinoga obrazovanja.
7. PROFIL STRUNE SPREME NASTAVNIKA I STRUNIH SARADNIKA
Redni
Profil strune spreme nastavnika i strunih
Naziv predmeta
broj
saradnika
Diplomirani graevinski inenjer, diplomirani
1. Graevinski materijali
inenjer arhitekture
2. Osnove graevinarstva
inenjer arhitekture
3. Tehniko crtanje
inenjer arhitekture
4. Graevinske konstrukcije
inenjer arhitekture
5. Nacrtna geometrija
inenjer arhitekture
Primjena raunara u
6.
graevinarstvu
inenjer arhitekture
Diplomirani graevinski inenjer (smjer
7. Statika i otpornost materijala
konstruktivni)
8.
Preduzetnitvo
Diplomirani ekonomista
9.
Beton
Diplomirani graevinski inenjer (smjer

konstruktivni)
10. Mehanika tla i fundiranje
Diplomirani graevinski inenjer
11. Geodezija

inenjer geodezije
12. Saobraajnice
Diplomirani graevinski inenjer(smjer saobraajni)
13. Organizacija graenja
280
Redni
broj
Naziv predmeta
Profil strune spreme nastavnika i strunih

saradnika
14. Mostovske i tunelske konstrukcije Diplomirani graevinski inenjer(smjer saobraajni)

15. Ispitivanje betona
16. Geomehanika ispitivanja
17. Asfaltne mjeavine
18. Graevinska hidraulika
Diplomirani graevinski inenjer-smjer hidrotehniki
19. Hidrologija sa hidrometrijom
Diplomirani graevinski inenjer-smjer

hidrotehniki, diplomirani inenjer poljoprivredesmjer melioracije
20. Komunalna hidrotehnika
Diplomirani graevinski inenjer-smjer hidrotehnika
21. Korienje vodnih snaga
22. Praktina nastava
Za I i II razred-Diploma osnovnih studija s podruja

graevinarstva u trajanju od 3 godine;
Diploma primjenjenih osnovni studija s podruja
graevinarstva u trajanju od 3 godine, diplomirani
graevinski inenjer, diplomirani inenjer
arhitekture.
Za III i IV razred diplomirani graevinski inenjer,
diplomirani inenjer arhitekture.
IZBORNA NASTAVA
1.
Strani jezik II
Diplomirani profesor stanog jezika
2.
Ekologija i zatita ivotne sredine
3.
4.
Osnove hidrotehnike
5.
Asfaltne mjeavine
6.
Ispitivanje graevinskih
materijala
7.
Diplomirani graevinski inenjer-smjer hidrotehnika,

diplomirani inenjer poljoprivrede-smjer melioracije
8.
Regulacija vodotoka
9.
Luke i pristanita
Diplomirani biolog, diplomirani inenjer pejzane

arhitekture
- Diplomirani psiholog,
- Diplomirani pedagog ili
- Diplomirani sociolog
10. Tehnologije graenja
11. Odravanje eljeznikih pruga
12. Osnove niskogradnje
281
8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA

- Obrazovni program se organizuje i izvodi u kolskom obliku
8.1. BROJ ASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE
Broj asova kod kojih
Vrsta nastave
se odjeljenje dijeli u
Redni
Ukupno
Naziv predmeta Razred
grupe
broj
asova
T
V
P
T
V
P
Graevinski
1.
I
72
72
materijali
Osnove
2.
I
72
72
graevinarstva
3. Tehniko crtanje
I
72
16
56
I
72
36
36
Graevinske
4.
konstrukcije
II
144
72
72
72
36
36
I
72
5. Nacrtna geometrija
II
72
36
36
Primjena raunara
6.
II
108
36
72
72
u graevinarstvu
72
36
36
II
108
Statika i otpornost
7.
materijala
III
72
36
36
36
8. Preduzetnitvo
IV
72
18
48
9. Beton
IV
99
33
66
66
Mehanika tla i
10.
III
72
36
36
fundiranje
11.
Geodezija
12.
Saobraajnice
13.
Organizacija
graenja
14.
Mostovske i
tunelske
konstrukcije
15.
Ispitivanje betona
16.
Geomehanika
ispitivanja
17.
Asfaltne mjeavine
18.
19.
Organizacija
graenja
Graevinska
hidraulika
III
72
36
36
36
III
IV
III
IV
180
132
72
66
108
66
36
33
72
66
36
33
36
33
IV
132
66
66
III
IV
III
IV
III
IV
180
132
108
66
108
66
72
66
72
33
72
33
108
66
36
33
36
33
IV
66
33
33
III
108
72
36
282
36
33
36
33
Redni
broj
Naziv predmeta
Razred
Vrsta nastave
Ukupno
asova
T
20.
Hidrologija sa
hidrometrijom
21.
Komunalna
hidrotehnika
22.
Organizacija
graenja
23.
Korienje vodnih
snaga
24.
25.
26.
Mehanika tla i
fundiranje
Geodezija
Praktina nastava
III
72
72
III
IV
III
IV
III
IV
72
66
72
66
72
66
36
33
36
33
36
33
36
33
36
33
36
33
IV
66
33
33
IV
I
II
III
IV
66
108
108
72
66
33
33
I
II
III
IV
72
72
72
66
72
72
72
66
72
58
14
II
72
60
12
IV
66
66
III
72
72
III
72
36
IV
66
66
III
72
36
IV
66
66
III
72
72
III
IV
72
66
72
66
Broj asova kod kojih

se odjeljenje dijeli u
grupe
T
V
P
36
33
36
33
36
33
33
108
108
72
66
108
108
72
66
IZBORNA NASTAVA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Strani jezik
Ekologija i zatita
ivotne sredie
Poslovna
komunikacija
Tehnologija
graenja
Osnove
hidrotehnike
Asfaltne mjeavine
Odravanje
eljeznikih pruga
Ispitivanje
graevinskih
materijala
Osnove
niskogradnje
Hidrotehnike
melioracije
Regulacija vodotoka
Luke i pristanita
283
36
36
36
T Teorijska nastava
V Vjebe
P Praktina nastava
9. PROFESIONALNA PRAKSA
- Uenici I, II I III razreda nakon zavretka nastavne godine obavljaju profesionalnu
praksu u trajanju od 10 dana u skladu sa nastavnim planom. Profesionalna praksa
se izvodi u radionicama, koje raspolau kadrovskim i materijalnim uslovima, u
skladu sa obrazovnim programom. Za izradu programa profesionalne prakse i
njenu realizaciju zaduena je kola. Program profesionalne prakse mora biti u
korelaciji sa programom struno teorijskih predmeta i praktine nastave. O
realizaciji programa profesionalne prakse je obavezan da vodi dnevnik
profesionalne prakse. U dnevniku po danima upisuje sadraje rada. Dnevnik
profesionalne prakse potpisuje lice zadueno za realizaciju programa. Podatke o
profesionalnoj praksi (ime i prezime, mjesto i vrijeme izvoenja) evidentiraju se
u posebnim rubrikama u odjeljenskim knjigama.
- Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za zavretak razreda.
10. SLOBODNE AKTIVNOSTI
- Slobodne aktivnosti su sastavni dio nastavnog plana i obrazovnog programa.
- Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome da doprinesu rastereenju a,
da pomognu njihovu socijalizaciju, ali i da upotpune, proire i prodube znanja i
kompetencije.
- Program slobodnih aktivnosti radi kola, polazei od utvrenog broja asova u
nastavnom planu (u I, II i III razredu po 36 asova, a u IV-33 asa godinje).
- Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godinjeg plana rada kole.
- Uspjenost a na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su uenici obavezni
da realizuju sadraje slobodnih aktivnosti.
- Okvirni program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godinjeg plana rada kole, a
sastoji se iz tri cjeline:
- Sadraji vezani za opteobrazovno podruje: dani sporta, ekoloke aktivnosti,
filmske, pozorine, muzike predstave i likovne izlobe, posjeta istorijskim
spomenicima, muzejima, sajmu knjiga i dr.
- Obavezni sadraji vezani za struno-teorijsko podruje: posjete institucijama i
preduzeima koja su struno vezana s obrazovnim programom koji se realizuje,
posjete sajmovima informatike, tehnike i nastavne tehnologije, uee na
strunim predavanjima i takmienjima u poznavanju odreenih oblasti.
- Sadraji po izboru: uee u raznim sekcijama (sportska, dramska, literarna,
muzika, likovna, informatika, prva pomo, saobraajni propisi, Internet klub i
dr); socijalni rad; organizovanje dopunske i dodatne nastave i dr.
11. SPISAK UESNIKA KOJI SU UESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA
- Branka Roganovi, dipl. ing. graevine, Graevinsko-geodetska kola
M. Radovi Podgorica
- Gordana Popivoda, dipl. ing. graevine, Graevinsko-geodetska kola M.
Radovi Podgorica
- Tanja Radevi, dipl. ing. graevine, Graevinsko-geodetska kola M. Radovi
Podgorica
- Mirjana Aleksi, dipl. ing. graevine, Graevinsko-geodetska kola M. Radovi
Podgorica
- Milan Joi, dipl. ing. graevine, Graevinsko-geodetska kola M. Radovi
Podgorica
- Branislav Pavievi, mr graevine, Graevinsko-geodetska kola M. Radovi
Podgorica
284
- Valentina uranovi, dipl. ing. graevine, Graevinsko-geodetska kola M.

Radovi Podgorica
- Vesna Radii, dipl. ing. graevine, Graevinsko-geodetska kola M. Radovi
Podgorica
- Lidija Drakovi, dipl. ing. graevine, Graevinsko-geodetska kola M. Radovi
Podgorica
- Lela Vojvodi, dipl. ing. graevine, Graevinsko-geodetska kola M. Radovi
Podgorica
- Vladislav Koprivica, dipl. ma. ing, Centar za struno obrazovanje, koordinator
285

4-10 Gradjevinski Tehnicar PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

4-10 Gradjevinski Tehnicar PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

OBRAZOVNI PROGRAM

1.3.12. OSNOVE NISKOGRADNJE ....................................................................256

*Napomena: Za strani jezik II koriste se katalozi stranih jezika opteobrazovnih

- Poznavanje sistema i naina signalizacije eljeznike pruge.

- Zavretkom obrazovnog programa uenik stie srednje struno obrazovanje u

1.2. STRUNO - TEORIJSKI PREDMETI

3. Opti ciljevi nastave

4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi

Boje, lakovi i kitovi

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

Povezanost sa drugim predmetima

- Drvo, beton, elik

- Zavrni graevinski radovi

Povezanost sa drugim predmetima

1.2.2. OSNOVE GRAEVINARSTVA

3. Opti ciljevi nastave

4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi

i faze u realizaciji graevinskih objekata

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

Povezanost sa drugim predmetima

- Drvo, beton, elik

1.2.3. TEHNIKO CRTANJE

3. Opti ciljevi nastave

4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi

Povezanost sa drugim predmetima

- Osnove, presjeci, izgledi

- Tehniko prikazivanje raznih

- Rad olovkom; razmjera

- Grafiko predstavljanje sila,

1.2.4. GRAEVINSKE KONSTRUKCIJE

4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

10. Povezanost predmeta

Povezanost sa drugim predmetima

- Osnove, izgledi i presjeci

- Mehanika tla i fundiranje

1.2.5. NACRTNA GEOMETRIJA

3. Opti ciljevi nastave

4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi

Geometrijske slike na ravni

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta

Povezanost sa drugim predmetima

1.2.6. PRIMJENA RAUNARA U GRAEVINARSTVU

Vjebe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika.

4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi

Dodavanje teksta crteu

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta

Povezanost sa drugim predmetima

1.2.7. STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA

Vjebe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika.

4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi

Statika krutog tijela

- Crta plan sila i

- Zna primjenu kosih

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

- Raunar, projektor, platno za projektor, grafoskop, folije za grafoskop.

Povezanost sa drugim predmetima

3. Opti ciljevi nastave

4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi

- Stie radne navike.

- Kao model moe da