Professional Documents
Culture Documents
A Study On Comparison of Tearing Strength Test Methods of Fabrics
A Study On Comparison of Tearing Strength Test Methods of Fabrics
ZET
Tekstil materyallerinin kullanm performans genel olarak maruz kaldklar kuvvetlere kar gsterdikleri davranlara gre
deimektedir. Bu davran zelliklerini belirlemek ve analiz edebilmek iin en ok mukavemet testleri uygulanmaktadr. Bu almada,
%100 Pamuk ve %50-50 Pamuk-PES karml bezaya, dimi, saten ve rips yapsnda kumalar kullanlarak drt farkl lm
metodlaryla kuma yrtlma mukavemetleri belirlenmitir. Kullanlan kuma cinsine, materyaline ve lm metoduna gre elde edilen
sonular karlatrlm ve istatistiksel olarak deerlendirilmitir.
Anahtar Kelimeler: Dokuma kuma, yrtlma mukavemeti, yrtlma mukavemeti lm metotlar
ABSTRACT
The usage performances of the textile materials mostly depend on the reaction of the materials towards to the forces applied. In
order to determine and analyses these reactions, strength properties of the materials can be measured. In this study, tear strength which
one of the most important strength property of the fabrics were determined by using plain, twill, satin and ribs fabrics, produced with
100% cotton and 50%-50% cotton-PES yarns. The results of tear strength testing were compared according to the fabric structure,
material and measurement method statistically.
Key Words: Woven fabric, tearing strength, tearing strength test methods
1.GR
Dokuma kumalarn, i giyimden balamak zere gnlk giyim, koruyucu ve
i giysilerine, dekoratif ve mobilya kumalarna, teknik tekstillere kadar geni bir uygulama alan vardr. Geni
aralktaki bu uygulama alanlar nedeniyle kumalar, alma ve kullanm
durumlarna bal olarak farkl kuvvet,
gerginlik ve etkiler altnda kalmaktadr.
Emniyet ve tama kemerleri gibi kumalar tek bir ynde, giysilik kumalar
ise birok ynde kuvvete maruz kalmaktadrlar. Baz durumlarda ise kuma keskin bir objeye takldnda oluan kk bir delik az bir kuvvetle
byk bir yrta dnebilmektedir. Bu
duruma kullanm srasnda ska karlalmaktadr. zellikle adr, uval,
parat bezi vb. endstriyel amal
kumalar ile d giyim, niforma tipi
kumalarda yrtlma ok daha nemli
hale gelmektedir (1).
174
ULUSLARARASI
STANDART METOD
KARILII
TS EN ISO 13937-2
Materyal
Kodu
cinsi
Doku Tipi
plik numaras
Gramaj
2
(gr/m )
zg
Atk
zg
Atk
(tel/cm)
(tel/cm)
(Ne)
(Ne)
Bezaya
130
30
27
30
30
%100
Dimi
300
27
18
10
10
Pamuk
Saten
148
54
33
40
40
Rips
244
33
13
16
Bezaya
130
30
27
30
30
%50Pamuk-
Dimi
200
36
27
26
20
%50 PES
Saten
212
45
19
24
16
Rips
217
32
11
16
Yrtlma mukavemeti testlerinde kullanlan prosedrleri ve standartlar, kuma numunesinin ekli, boyutu, belirli
uzunlukta uygulanan yrtlma uzunluu
ve deerlerin hesaplanmasndaki farkllklar belirlemektedir. Kumalarda yrtlma mukavemeti lm iin kullanlan test yntemleri, Tablo 1`de grld gibi 4 grupta incelenebilir.
Yrtlma mukavemeti ile ilgili olarak
daha nce yaplan almalarda daha
ok yrtlma mukavemeti zerinde etkisi olan kuma yaps (konstrksiyon,
sklk vb) faktrleri aratrlmtr. Yrtlma mukavemeti lm metotlar arasndaki ilikiyi inceleyen aratrmalar
ok fazla deildir.
Scelzo, Backer ve Boyceun (1994) almalarnda yrtlma hznn yrtlma
Bu almada farkl materyalden retilen, farkl konstrksiyonlardaki kumalarda farkl yrtlma mukavemet testleri
uygulanm, bata yrtlma test metotlarnn olmak zere materyal ve kuma
konstrksiyonun da etkisi incelenmeye
allmtr.
2. MATERYAL METOT
almada farkl kumalarda 4 farkl
yrtlma mukavemeti test yntemi kullanlarak lmler yaplm ve elde edilen sonularn birbirleri ile ilikisi incelenmitir. Bu amala % 100 pamuk ve
% 50 pamuk - %50 PESden retilmi,
bezaya, 2/1 dimi, saten 1/4, 2/1 atk
ripsi olmak zere drt fakl konstrksiyonda dokuma kuma kullanlmtr.
Kullanlan kuma tipleri ve kumalarn
fiziksel zellikleri Tablo 2de verilmektedir.
almada kullanlan yrtlma mukavemeti test yntemleri unlardr;
Tek yrtma metodu (Pantolon biimindeki deney numunelerinin yrtlma kuvvetinin tayini), TS EN ISO
13937-2.
Tek yrtma metodu (Kanat biimindeki deney numunelerinin yrtlma
kuvvetinin tayini), TS EN ISO 13937-3.
ift yrtma metodu (Dil eklindeki
deney numunelerinin yrtlma kuvvetinin tayini) TS EN ISO 13937-4
Sarka metodu TS EN ISO 13937-1
Tek yrtma metodu-Pantolon biimindeki deney numunelerinin yrtlma mukavemeti
Bu yntem, ksa kenarnn ortasnda
bir pantolon ekli oluacak biimde
kesilmi, 200 x 50 mm boyutlarnda
dikdrtgen biimindeki hazrlanan numunelerin, ekme cihaznda bir yrtk
oluturacak biimde ekilerek, yrt
ilerletmek iin gereken kuvvetin belirlenmesi esasna dayanmaktadr (TS
1998, ISO 13937-2). Numuneler, numune zerindeki entik, enenin orta
noktasna gelecek ve pantolon eklindeki deney parasnn bacaklarndan
her biri bir ene tarafndan tutulacak
ekilde yerletirilmektedir (5).
175
(a)
(b)
(c)
(d)
ekil 1. (a) Tek yrtma (pantolon) metodu (b) ift yrtma metodu (c) Tek yrtma (kanat) metodu (d) Sarka metoduna gre yrtlma
mukavemeti lmnde numune boyutlar ve ekilleri
(a)
(b)
(c)
ekil 2. (a) Tek yrtma (pantolon) metodu (b) ift yrtma metodu (c) Tek
yrtma (kanat) metoduna gre yrtlma mukavemeti lmlerinde
numunenin mukavemet cihaz enelerine yerletirilmesi
176
Sarka metoduna gre yrtlma mukavemeti testleri ise James Heal marka
Elmatear cihaznda yaplmtr.lm
sonular direkt olarak cihazdan alnarak, elde edilen deerlerin ortalamas
hesaplanmtr.
ift
yrtma-
yrtma
pantolon
metodu
metodu
Bezaya
Tek
yrtma-
Sarka
kanat
metodu
Tek yrtma-
ift
pantolon
yrtma
metodu
metodu
metodu
Tek
yrtma-
Sarka
kanat
metodu
metodu
zg (N)
6.84
12.37
7.40
9.48
14.62
26.18
13.40
18.51
Atk (N)
6.70
10.89
5.92
8.56
14.03
25.28
12.46
16.11
2/1 Dimi
zg (N)
28.60
55.18
29.43
36.24
27.37
51.65
22.04
28.91
Atk (N)
20.46
39.53
20.40
26.29
36.44
61.23
29.12
31.63
1/4
zg (N)
8.12
15.07
7.70
13.44
30.18
63.39
29.14
58.11
Atk (N)
6.32
11.77
6.48
9.13
44.34
69.41
41.93
58.96
zg (N)
18.69
34.38
18.35
23.09
78.04
145.03
73.47
65.39
Atk (N)
16.998
28.45
15.70
18.40
110.77
166.53
61.68
54.75
Saten
2/1 Atk
ripsi
Atk
Bezaya
zg Atk
zg Atk
2/1 Dimi
1/4 Saten
zg
Atk
zg
Atk
Bezaya
zg
Atk
2/1 Dimi
zg
Atk
zg
1/4 Saten
Atk
3. BULGULAR VE TARTIMA
almada kullanlan kumalara ait
atk ve zg ynnde uygulanan
testler sonucunda elde edilen ortalama
yrtlma mukavemet deerleri Tablo
3`de, grafik gsterimleri ise ekil 4 ve
ekil 5`te verilmitir.
177
Metotlar
Metotlar
Atk
zg
1 ile 2
0.7257*
0.9929*
2 ile 3
Atk
zg
0.2082
0.1098
1 ile 3
0.9463*
0.9783*
2 ile 4
0.2748
0.3641
1 ile 4
0.6157*
0.7266*
3 ile 4
0.7368*
0.6340*
1: TS EN ISO 13937-2 (Tek yrtma pantolon metodu) 2: TS EN ISO 13937-4 (ift yrtma metodu)
3: TS EN ISO 13937-3 (Tek yrtma- kanat metodu)
4: TS EN ISO 13937-1 (Sarka metodu)
* =0.05`e gre nemli.
R2 = 0.9929
R2 = 0.7257
200
150
150
metot 2-atk
metot 2-zg
200
100
100
50
50
0
0
20
40
60
80
100
m etot 1-zg
50
metot 1-atk
100
150
R2 = 0.9783
R2 = 0.9463
100
60
metot 3-atk
metot 3-zg
80
40
20
0
80
60
40
20
0
20
40
60
80
m etot 1-zg
100
50
100
m etot 1-atk
150
178
R2 = 0.7266
R2 = 0.6157
80
metot 4-atk
metot 4-zg
80
60
40
20
60
40
20
0
0
0
20
40
60
m etot 1-zg
80
100
50
100
150
metot 1-atk
80
metot 4-zg
metot 4-atk
R2 = 0.634
R2 = 0.7368
80
60
40
20
60
40
20
0
0
0
20
40
60
m etot 3-atk
80
100
20
40
60
m e tot 3-zg
80
arasndaki korelasyon dk bulunmutur. Metot 1 ile 2 arasndaki farkllk istatistiksel olarak nemli olmasna
ramen aralarndaki korelasyon da
nemlidir, nk her ikisi de statik yrtlma metodudur.
Drt farkl yrtlma mukavemeti test
yntemi arasnda yksek korelasyon
gsteren yntemlere ait grafikler aada ekil 6, ekil 7, ekil 8 ve ekil
9`da verilmektedir.
4. SONULAR
Farkl yrtlma mukavemeti test yntemlerinin karlatrmal analizi amacyla yaplan almada drt farkl test
yntemi ve 2 farkl materyalden yaplm drt farkl doku yapsnda kuma kullanlmtr.
Yrtlma mukavemeti test sonular
arasndaki farkllk, yrtlma test me-
KAYNAKLAR
1) Savilla B. P., 2000, Physical Testing of Textiles, The Textile Institute.
2) zdil N., 2003, Kumalarda Fiziksel Kalite Kontrol Yntemleri, E. . Tekstil ve Konfeksiyon Aratrma Uygulama Merkezi Yayn.
3) Okur A., 2002, tekstil Materyallerinde Mukavemet Testleri, D.E. Mh. Fak. yaynlar
4) Witkowska, B. ve Frydrych, I., A Comparative Analysis of Tear Strength Methods, Fibres and Textiles in Eastern Europe (April/June 2004)
5) TS EN ISO 13937-2, Tekstil kumalarn yrtlma dayanm blm 2: Pantolon eklindeki deney paralarnn yrtlma dayanm tayini (tek yrtma metodu) (2000)
6) TS EN ISO 13937-4, Tekstil kumalarn yrtlma dayanm blm 4: Dil eklindeki deney paralarnn yrtlma dayanm tayini (ift yrtma metodu) (2000)
7) TS EN ISO 13937-3, Tekstil kumalarn yrtlma dayanm blm 3: Kanat eklindeki deney paralarnn yrtlma dayanm tayini (tek yrtma metodu) (2000)
8) TS EN ISO 13937-1, Tekstil kumalarn yrtlma dayanm blm 1: Balistik sarka metodu ile yrtlma dayanm tayini (2000)
9) TS-1998, Dokunmu kumalarn sabit uzama hzl ekme cihaz ile (tek yrtma metodu) yrtlma dayanm tayini (1975)
Bu aratrma, Bilim Kurulumuz tarafndan incelendikten sonra, oylama ile saptanan iki hakemin grne sunulmutur. Her
iki hakem yaptklar incelemeler sonucunda aratrmann bilimsellii ve sunumu olarak Hakem Onayl Aratrma vasfyla
yaymlanabileceine karar vermilerdir.
179